Forskjell mellom versjoner av «Ólafs saga hins helga (Flateyjarbók)»

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
(Utvidet med kap. 54-59)
(Utvidet med kap. 67-73.)
Linje 1 089: Linje 1 089:
  
 
'''66.''' Nv gengr Þorir brodir þeirra Helga ok Þorgisl. þa mællti hann suo. her mun vm uandamal mest at d&#281;ma sem ek a hlut j. sagde hann sidan sogu sina huersu hann hafde mist auga sins sem fyrr uar ritat. nu uæntir ek herra at þer gerit godan minn hlut segir hann þuiat her ma hann æigi moti þræta at suo er farit sem ek segi. æigu þer herra ecki at virda vtlenda menn meira en oss brædr þuiat ver hofum lengi verit ydr þarfir ok lagizst ecki undir hofut þat sem þer hafit viliat firir oss leggia. Konungr mællti. þetta er undarligr hlutr ok faheyrdr en þo skalltu Hroi suara her firir n&#7887;ckuru. Hroi suarar. ecki kennumz ek vid þetta ok vel ma eck (fa) til skirslu at þetta er vsatt a mig sagt<ref>satt ''Cd.''</ref> en þo skulu her bod j moti koma af minne hende firir ydra skylld herra. Lat oss heyrra þa segir konungr. Hroi mællti. ek bydr Þori at sitt auga se stungit or h&#7887;fde a huorum ockrum ok leggi sidan j skalir. ok ef ór einum hause eru bæde þa munu vera iafnnþung. skal þa ok bæta Þori eftir ydrum domi. en ef æigi eru iafnnþung edr Þorir uili þetta æigi þa mun hann kunna at liuga fleira en þetta æitt. Þorir quazst æigi þetta uilia. Þorgnyrr mællti. þat kemr til þess at þu lygr ok ferr ydr brædrum nu sem iafnan illa ok illmanliga. ma nu ok vera at ydr uefizst l&#7887;ng ok margfolld lyge vm hals ok h&#7887;fud ok hafui |<ref>348</ref> þer ok læinge setit j konungs trausti umakliga ok hefir hann ætlat ydr betri menn en þer erut. nu þarf æigi lengr at ganga duldr hins sanna her vm þui at þat er nu ollum augliost uordit at æinge er annarr domr rettr en Hroi rade lifui þeirra brædra ok fe. Hroi mællte. skiotr er domr minn ok man ek ecki sidar uitrari. at þa brædr Þori ok Þorgisl uil ek lata taka af lifui en þu konungr skallt æiga jardir þeirra en ek lausafe. en Helgi vil ek at gerr se ór landi suo at hann æigi her alldri landvært sidan ok se dr&#281;pr ok tiltækr ef hann verdr staddr j Suiþiod. d&#281;mi ek mer fe hans allt. Sidan voru þeir Þorgils ok Þorir teknir ok ræistr þeim galgi ok hæingdir sem þiofar at lanzl&#7887;gum. Sidan uar slitit þinginu ok for huerr heim af þinginu til sinna heimkynna ok uar hann nu kalladr Hroi hinn spaki. Sidan þackade hann Þorgny l&#7887;gmanni liduæitzslu sina letzst æigi mundu<ref>munda ''Cd.''</ref> hafa undan styrt ef hann hefde æigi notit hans rada vit ok uitzsku. nu kann uera ath þer þicki ek gerazst georbænn vit þig ok bidia dottur þinnar mer til handa. Þorgnyrr suarar. ek ætla þat rad at suara her uel um þuiat snemma barst dottir min þat firir at henni leizst uel a þig ok uillde æiga þig. Sidan tokuzst þessi rad med sæmd ok mikille virdingu ok uar þar inne h&#7887;fd hin fegursta uæitzsla. eftir þat biozst Hroi til brottferdar ok for til Danmerkr ok kom a fund Suæins konungs ok sagde honum allt fra sinne ferd ok sagde honum huersu gæingit hafde ok kuetzst &#7887;ngum manni æiga iafnngodr at uera sem honum. færde Hroi honum marga goda gripe or Suiþiod. Suæinn konungr quat honum uel tekizst ok gæfusamliga ok uordit þo helldr nærr styrt huersu fara munde. skildu þeir konungr eftir þat ok voru iafnan vinir sidan medan þeir lifdu. for Hroi til Suiþiodar ok uar Þorgnyrr logmadr þa anndadr. tok þa<ref>tok ''tilf. Cd.''</ref> logmannz d&#281;mi eftir hann Þorgnyrr son hans ok uar hinn mesti uitringr. skiptu þeir Hroi peningum med ser eftir landzl&#7887;gum rettum ok urdu uel asattir. þotti Hroi hinn bezsti dreingr en kona hans var foruitri ok er þar j Suiþiod fra þeim komit mart g&#7887;fugmenni.
 
'''66.''' Nv gengr Þorir brodir þeirra Helga ok Þorgisl. þa mællti hann suo. her mun vm uandamal mest at d&#281;ma sem ek a hlut j. sagde hann sidan sogu sina huersu hann hafde mist auga sins sem fyrr uar ritat. nu uæntir ek herra at þer gerit godan minn hlut segir hann þuiat her ma hann æigi moti þræta at suo er farit sem ek segi. æigu þer herra ecki at virda vtlenda menn meira en oss brædr þuiat ver hofum lengi verit ydr þarfir ok lagizst ecki undir hofut þat sem þer hafit viliat firir oss leggia. Konungr mællti. þetta er undarligr hlutr ok faheyrdr en þo skalltu Hroi suara her firir n&#7887;ckuru. Hroi suarar. ecki kennumz ek vid þetta ok vel ma eck (fa) til skirslu at þetta er vsatt a mig sagt<ref>satt ''Cd.''</ref> en þo skulu her bod j moti koma af minne hende firir ydra skylld herra. Lat oss heyrra þa segir konungr. Hroi mællti. ek bydr Þori at sitt auga se stungit or h&#7887;fde a huorum ockrum ok leggi sidan j skalir. ok ef ór einum hause eru bæde þa munu vera iafnnþung. skal þa ok bæta Þori eftir ydrum domi. en ef æigi eru iafnnþung edr Þorir uili þetta æigi þa mun hann kunna at liuga fleira en þetta æitt. Þorir quazst æigi þetta uilia. Þorgnyrr mællti. þat kemr til þess at þu lygr ok ferr ydr brædrum nu sem iafnan illa ok illmanliga. ma nu ok vera at ydr uefizst l&#7887;ng ok margfolld lyge vm hals ok h&#7887;fud ok hafui |<ref>348</ref> þer ok læinge setit j konungs trausti umakliga ok hefir hann ætlat ydr betri menn en þer erut. nu þarf æigi lengr at ganga duldr hins sanna her vm þui at þat er nu ollum augliost uordit at æinge er annarr domr rettr en Hroi rade lifui þeirra brædra ok fe. Hroi mællte. skiotr er domr minn ok man ek ecki sidar uitrari. at þa brædr Þori ok Þorgisl uil ek lata taka af lifui en þu konungr skallt æiga jardir þeirra en ek lausafe. en Helgi vil ek at gerr se ór landi suo at hann æigi her alldri landvært sidan ok se dr&#281;pr ok tiltækr ef hann verdr staddr j Suiþiod. d&#281;mi ek mer fe hans allt. Sidan voru þeir Þorgils ok Þorir teknir ok ræistr þeim galgi ok hæingdir sem þiofar at lanzl&#7887;gum. Sidan uar slitit þinginu ok for huerr heim af þinginu til sinna heimkynna ok uar hann nu kalladr Hroi hinn spaki. Sidan þackade hann Þorgny l&#7887;gmanni liduæitzslu sina letzst æigi mundu<ref>munda ''Cd.''</ref> hafa undan styrt ef hann hefde æigi notit hans rada vit ok uitzsku. nu kann uera ath þer þicki ek gerazst georbænn vit þig ok bidia dottur þinnar mer til handa. Þorgnyrr suarar. ek ætla þat rad at suara her uel um þuiat snemma barst dottir min þat firir at henni leizst uel a þig ok uillde æiga þig. Sidan tokuzst þessi rad med sæmd ok mikille virdingu ok uar þar inne h&#7887;fd hin fegursta uæitzsla. eftir þat biozst Hroi til brottferdar ok for til Danmerkr ok kom a fund Suæins konungs ok sagde honum allt fra sinne ferd ok sagde honum huersu gæingit hafde ok kuetzst &#7887;ngum manni æiga iafnngodr at uera sem honum. færde Hroi honum marga goda gripe or Suiþiod. Suæinn konungr quat honum uel tekizst ok gæfusamliga ok uordit þo helldr nærr styrt huersu fara munde. skildu þeir konungr eftir þat ok voru iafnan vinir sidan medan þeir lifdu. for Hroi til Suiþiodar ok uar Þorgnyrr logmadr þa anndadr. tok þa<ref>tok ''tilf. Cd.''</ref> logmannz d&#281;mi eftir hann Þorgnyrr son hans ok uar hinn mesti uitringr. skiptu þeir Hroi peningum med ser eftir landzl&#7887;gum rettum ok urdu uel asattir. þotti Hroi hinn bezsti dreingr en kona hans var foruitri ok er þar j Suiþiod fra þeim komit mart g&#7887;fugmenni.
 +
 +
 +
'''Er þau funduz Jngigerdr ok jarl'''
 +
 +
'''67.''' A dogum Olafs konungs Haralldzsonar var Þorgnyr logmadr a Tiundalande þeir langfedgar hofdu þar verit yfir logmenn vm margra konunga æfui. Þorgnyrr var þa roskinn madr hann hafde vm sig hird mykla hann var kalladr uitrazstr madr j &#7887;llu Suiariki hann var frænde Rognnualldz jalls ok fostrfadir. Nu er þar til mals at taka at sendemenn Jngigerdar konungsdottur ok Hiallta komu til Rognualldz jarlls ok Jngibiargar ok s&#7887;gdu at konungsdottir hefde oft rætt um vid Suiakonung vm sættir þeirra Olafs digra ok hon var hinn mesti vin Olafs konungs. en Suiakonungr uard ræidr vid j huert sinn er hon nefnde Olaf konung ok henne þotti eingi von sætta at suo bunu. Jall sagde Birnni en Beornn sagde hit sama at hann munde æigi fyrr aftr huerfa en hann hitti Suiakonung ok segir at jall hafde honum þui heitit at fylgia honum a fund Suiakonungs. Nu lidr fram uetrinn en þegar a bak jolum byrr Rognnualldr jarll f&#7887;r sina. hann ræid vid .lx. manna. þar var j f&#7887;r Beornn stallari ok hans forunautar. for jarll austr allt j Suiþiod. en er hann sotti upp a landit þa sende hann menn sina fram firir (til) Uppsala ok sende ord Jngigerde konungsdottur at hon skyllde koma vt a Ullarakr j mot honum. þar atti hon bu stor. en er konungsdottur kuomu ord Rognnualldz jarlls þa biozst hon vid vid fiolda mannz. Hiallti rædzst þa til ferdar med henni. en adr hann færi gek han firir konung ok mællti. sitit allra konunga hæilazster ok er þat satt at segia at ek hefir huergi þes komit at ek hafui slika tignn set sem med ydr. uil ek þess bidia ydr herra at þer set vinir minir. Konungr suarar. hui lætr þu suo brautfusliga. huert skal þu fara. Heallti suarar. ek rid vt a Ullarakr med Jngigerde dottur yduarre. Konungr mællti. far þu þa vel ok ertu vitr madr ok sidugr ok kannt uel at vera med tignum monnum. Gek þa Hiallti j brott. Jngigerdr konungsdottir ræid til bus sins vt a Ullarakr let þa bua ueitzslu i mot jalli. þa kom jall þar ok uar honum uel fagnat dualdizst hann þar nockurar nætr ok t&#7887;ludu þau konungsdottir mart ok flest vm þa Suiakonung. segir hon jalli at vuænt horfir um sættir. þa mællti jarll. frændkona sagde hann huern ueg er þer gefit vm þat ef Olafr Noregs konungr bidr þin. synizst oss sem þat muni hellzst æinhlitt til sætta ef mægdir m&#281;tti takazst mille konunganna. en ek uil ecki ganga med þui male ef þat er huert mot þinu skapi. Hon suarar. fadir minn mun sea rad firir mer en annarr er |<ref>349</ref> æinge sa minn frænde er<ref>ok ''Cd.''</ref> ek uili helldr min rad undir æiga en ydr þau er mer þikir myklu rade gegnna. en huersu radligt synizst ydr þetta. Jarll fysti hana miog ok taldi sem uar marga hluti upp til frama uit Olaf konung þa er storuegligir voru. hann sagde henni inniliga fra þeim atburdum er þa hafde firir skemzstu georzst er Olafr konungr hafde handtekit .xi. konunga a æinum mornni ok tekit þa alla af riki. mart t&#7887;ludu þau vm þetta mal ok urdu uel asatt. for jarll a brott ok med honum Heallti. Rognualldr jall kom at kuelldi æinn dag til bus Þorgnyrs l&#7887;gmannz. þat var bær mikill ok storkostligr. voru þar margir menn vti. þeir f&#7887;ggnudu uel jarlli ok toku vid hestum þeirra. Jarll gek j stofu ok uar þar mikit fiolmenni. þar sat j &#7887;nduegi madr gamall. &#7887;nguan mann h&#7887;fdu þeir set iafnnmikinn. skegg hans var suo sitt at þat la a kniam nidre ok um alla bringuna. hann uar vænn madr ok geruiligr. Jarll gek firir hann ok quaddi hann. hann tok uel quediu hans ok bat hann ganga til sætis þess er hann (var) uanr at sitia. jarll settizst gegnt honum. þeir duolduzst nu þar nockurar nætr adr jall gek firir hann ok bar upp eyrende sin ok bad at þeir Þorgnyrr skylldu ganga j malstofu. þeir Beornn ok Hiallti gengu med jalli ok er þeir kuomu þar þa tok jarll til mals ok mællti. sagde fyst fra þui er Olafr konungr hafde þangat sent menn ok þeir voru þar þa komnir ok hann hafde þui þeim hæitit at fylgia þeim a fund Suiakonungs ok hann sagde at Suiakonungr tok þessu male suo þungliga at hann let &#7887;ngum manni hlyda skylldu at fara med þessu mali. nu er suo komit fostri at ek er æigi einhlitr at þessu. hefui ek nu þui sott a þinn fund at ek uænti hedan heilla rada ok traustz. En er Jarll<ref>''slik i teksten.''</ref> lauk sinu male þa þagde Þorgnyrr vm hrid en er hann tok til orda mællti hann. undarliga skifti þer. þer girnizst at taka tignarn&#7887;fnn en kunnit ydr &#7887;ngan f&#7887;gnut edr firirhyggiu þegar þer komit j nockurnn uanda. hui skylldir þu æigi sia firir þui adr þu hetir þessi ferd at þu hefir æigi riki til þes at mæla j mot Olafi konungi. þikir mer æigi uerra at vera j bondatale ok vera frials orda minna at mæla sligt er ek vil þo konungr se hea. nu mun ek koma til Uppsala þings ok uæita ydr þat lid at þer megit mæla þar uhræddir sligt er ydr likar. Jarll þackade honum uel þessi hæit ok dualdizst med honum til Uppsala þings ok ridu med Þorgny til þings. uar þar allmikit fiolmenni. þar kom Olafr Suiakonungr med hird sina.
 +
 +
 +
'''Ræda konungs ok Raugnualldz jarls'''
 +
 +
'''68.''' Hinn fysta dag er þing uar sett sat konungr a stoli ok þar hird hans umhuerfum. en annan dag eftir a þinginu satu þeir a einum stoli jarll ok Þorgnyrr ok sat þar firir þeim hird jalls ok huskallasueit Þorgnyrs en a bak stolnum stod bonda mugrinn ok allt vmhuerfis vm hring. sumir foru a hædir ok a hauga at heyra þadan til. þa stod upp Beornn stallari hea stoli jalls ok mællti hatt. Olafr konungr sendi mig hingat þes eyrendis at bioda Suiakonungi sætt ok þat landaskipti sem at fornnu hefir verit mille Suiakonungs ok Noregskonungs. Hann mællti suo hatt at Suiakonungr heyrde gerlla. en er hann heyrde nefnndan Olaf konung ætlade hann ath sa munde hans eyrende tala. en er hann heyrde rætt vm sætt ok landaskifte mille Suiþiodar ok Noregs þa skilde hann af huerium rotum risa munde. þa hliop hann upp ok kallade at sa madr skyllde þegia ok sagde þat ecki stoda mundu. Beornn settizst þa nidr. en er hliod fekzst þa stod jarll upp ok mællti. hann sagde fra ordsending Olafs konungs ok sættarbodum vid Suiakonung ok fra þui er Uestrgautar sendu konungi oll ord til þess at sætt skylldi gera vit Noregsmenn. taldi hann huat Uestrgautum var at þui at missa þeirra allra hluta af Noregi er þeim uar arbót j en j annan stad at sitia firir ahlaupum þeirra ok hernade ef Noregskonungr heriar a þa. jarll sagde ok at Olafr Noregskonungr hefde menn þangat senda þeirra eyrenda at hann uill bidia Jngigerdar dottur Suiakonungs. En er jarll hætti at tala þa stod konungr upp. hann talade ok suarade þungliga um sættina ok uæitti jalli þungar at&#7887;lur ok stora firir ofdirfd þa er hann hafde gert grid ok frid vid þann hinn digra manninn ok lagt vid hann vinattu. taldi hann sannan at landradum vid sig sagde þat makligt at hann væri rekinn ór lande ok sagde at allt sligt hlaut hann af eggian konu sinnar ok quat þat verit hafa hit osniallazsta rad at hann skyllde fæingit hafa firir girndar sakir slikrar konu. hann talade langt ok sniallt ok sneri |<ref>350</ref> rædunne a hendr Olafi digra. En er hann settizst nidr þa var hliott. þa stod upp Þorgnyrr ok er hann stod upp þa stodu upp allir bændr þeir er adr hofdu setit ok pustu at allir þeir er j &#7887;drum st&#7887;dum h&#7887;fdu setit edr verit ok uilldu hlyda til huat er Þorgnyrr talade. uar þa fyst gnyrr mikill af fiolmenni. en er hliod fekzst þa mællti hann.
 +
 +
 +
'''Suaur Þorgnyrs jarls vid Suiakonung'''
 +
 +
'''69.''' Annan ueg er nu skaplynde konunga j Suiariki en fyrr hefir verit. Þorgnyrr f&#7887;durfadir minn munde Æirek Uppsalakonung &#7886;nundarson ok sagde þat fra honum er hann var a lettazsta skæide at hann hafde huert sumar leidangr vti ok for til ymisra landa ok lagde undir sig Finnland ok Kirialaland suo Eis(t)land ok Kurland ok vijda vm Austrlond ok mun enn sea jardborgir ok &#7887;nnur storuirke þau er hann gerde ok uar hann ecki suo mikilatr at æigi hlyddi hann monnum ef skyllt attu at tala vid hann. Þorgnyrr fadir minn munde Biornn konung ok uar med honum langa æfui. uoru honum hans sider kunnir. vm hans daga voru sidir godir stod hans riki med myklum styrk en &#7887;ngum þurde. uar hann ok g&#7887;fugr ok d&#281;ll sinum monnum. ek man Æirek hinn sigrsæla ok uar ek med honum j m&#7887;rgum herf&#7887;rum iok hann riki Suia ok uarde hardfæingiliga uar oss gott radum vid hann at koma. en konungr þessi lætr &#7887;nguan mann þora at mæla vid sig nema þat æina er hann uill vera lata ok hefir vid þat allt kapp en lætr skattlond sin undan ser huerfa af eliunarleyse ok þrekleyse. hann girnnizst til þess at hallda Noreg undir sig er æinge Suiakonungr hefir agirnnzst ok georir þar<ref>''r.'' þat</ref> morgum manni mein. nu er þat uile uorr bóndanna Olafr konungr at þer georit sætt uit Olaf digra Noregskonung ok giptit honum Jngigerdi<ref>Jngibiorgu ''Cd.''</ref> dottur ydra. en ef þer uilit uinna aftr undir ydr riki þat er j Austrueg er ok frændr ydrir hafua þar þa uilium ver allir fylgia ydr til þess. nu med þui at þer uilit æigi hafua þat er uær m&#281;lum þa munu ver ueita ydr atgongu ok drepa ydr her þegar a þinginu ok þola ydr æigi olaug ok ofrid. hafua suo gert hinir fyrri forelldrar uorir þeir steyftu tueimr konungum j æina kelldu a Mulaþinge er adr h&#7887;fdu uppfyllzst oiafnnadar ok ofmetnadar sem þer gerit nu vid oss. segit nu skiott huornn kost þer vilit nu helldr upp taka. Þa gerde lydrinn þegar vopnnabrak ok gny mikinn. Konungr stendr þa upp ok mællti. segir at hann vill allt þann ueg vera lata sem bændr vilia. hafa suo gert aller Suiakonungar at lata bændr rada ollu med ser þui er þeir villdu. stoduadizst þa allr kurrinn bondanna. en þa taka hofdingir at tala konungr ok jarll ok Þorgnyir ok gera frid ok sætt af Suiakonungs hende eftir þui sem Noregskonungr hefir ord til sent. uar a þui þinge þat radit at Jngigerdr konungsdottir skillde uera gift Olafi konungi j Noregi. skillde konungr jalli fa festar. konungr fek honum allt sitt umbod a þessum radahag ok skildizst þar vid suo buit. En er jarll fór heim þa hittuzst þau Jngigerdr konungsdottir ok t&#7887;ludu sin aa mille vm þetta mal. hon sendi Olafi konungi slædur af pelle ok gullsaumadar miog ok silkeræmur. for jall aftr j Gautland ok Biornn med honum. dualdizst Biornn þar litla hrid ok fór aftr til Noregs vid forunæyti sitt. en er hann hitti Olaf konung sagde hann honum eyrendislok sin þau sem voru. þackade konungr honum vel ferdina ok sagde sem var at hann hafde gæfu til borit at koma fram eyrendinu j vfride slikum. Olafi konungr for þa er uorade vt til siofar let þa bua skip sin ok stefnnde til sin lide for vm uorit vt eftir Vikinne allt til Lidandisnes ok allt for hann nordr a Halogaland. sende þa ord lendum monnum ór herudum ok bio þa ferd sina er hann skyllde fara j mot festarkonu sinne. ueitzslu su skylldu vera vm haustit austr vid Elfui vid landamæri.
 +
 +
 +
'''Suikrædi Hræreks vid Olaf konung'''
 +
 +
'''70.''' Olafr konungr hafde med ser Hrærek konung blinda. ok er hann var groinn sara sinna þa fek konungr honum .ij. menn til þionustu ok let hann setia j has&#281;ti hia ser. Hrærekr var famelugr ok styggr ef menn mælltu vid hann. þat uar uenia hans at hann let skosuein sinn leida sig vti um daga fra &#7887;drum monnum þa barde hann sueininn. en er sueinninn hliop fra honum þa sagde hann Olafi konungi at sueinninn uillde ecki honum þiona. þa uar skift vid hann þionostumonnum ok for allt sem adr at æinge hellzst vid. Þa fek Olafr konungr honum þann mann er Sueinn het ok uar hann frænde Hræreks ok uar hans madr adr. hann hellt teknum hætti vm stridlæti sitt |<ref>351</ref> en er þeir voru .ij. samen staddir þa var (hann) katr ok malrædinn. hann minntizst a marga hluti þa er fyrr hafde verit þa er hann var konungr ok minntizst a æfui sina fyrre ok suo a þat huerr brugdit hafde hans riki ok sælu en gert hann at &#7887;lmosumanni. en hitt þiki mer þo undarligt ok þo mest ok þungazst segir hann er þu edr adrir minir frændr þeir er mannuænligir hafa verit skulu nu vera suo myklir ættlerar at ongrar suiuirdingar skal reka þeirrar er a ætt uorre er ger. Þuilikar fort&#7887;lur hafde hann oft uppi. Sueinn sagde at þeir attu vid ofreflismenn vm mykla at skifta en þeir hofdu litils kosti. Hrærekr mællti. til huers skulu uær leinge life vid sk&#7887;mm ok meidzsl nema suo beri at at ek mætti blindr hefnnazst a þeim sama er mig sigrade sofannda. gerum suo uel at vit drapum Olaf digra. hann ottazst nu ecki at ser. ek skal radin til setia ok æigi uillde ek hendr til spara ef ek mætta synar neyta en þat ma ek æigi firir sakir blindlæiks mins ok skalltu bera uopn a hann. en þegar er Olafr konungr er drepinn þa huerfr rikit undir ouine hans. nu kann vera at ek verda konungr ok skalltu þa vera jarll minn. Suo kom um fortaulur hans at sueinninn iattade þessu vrade. Suo uar firirætlat at þa er konungr gengr til aftensaungs stod sueinninn vti j suolum firir honum ok hafde brugdit sax undir skickiu sinne. en er konungr gek vt ór stofunne þa bar hann skiotara at en Suein varde ok sa j andlit honum. þa blicknade sueinninn ok var suo f&#7887;lur sem narr<ref>gnarr ''Cd.''</ref> ok felluzst honum hendr. Konungr fann hrætzslu a honum ok mællti. huat er nu Sueinn uilltu suikia oss. Sueinn kastade nu fra ser saxinu ok fell til fota konungi ok mællti. allt a guds uallde ok ydru herra. Konungr bad menn sina taka hann ok var hann settr j iarnn. þa l&#281;tr konungr færa sæti Hræreks a annan pall. hann gaf grid Sueini for hann ór lande. Konungr fek Hræreki annat herbergi at sofa j en þat er hann sealfr suaf i. en suaf þar j þui husi fiolde hirdmanna. hann fek til .ij. hirdmenn at fylgia Hræreki dag ok nott. þeir menn hofdu lengi verit med Olafi konungi ok hafde hann þa reynt at truleik vit sig. Hrærekr gerde ymizst at hann þagde marga daga suo at æingi madr fek ord af honum en stundom uar hann suo katr at þeim þotti at hueriu orde gaman er hann mællti en stundum mællti hann mart ok illt. suo ok at stundum drak hann huernn af stocki en oftazst drak hann litit. Olafr konungr gaf honum vel skotsilfr. oft gerde hann þat ádr hann lagdizst til suefnns at hann let taka miaderbyttur ok gaf at drecka &#7887;llum hirdmonnum. af þui þockadizst hann þeim uel vm hrid.
 +
 +
 +
'''Af Finni ok Hræreki. capitulum.'''
 +
 +
'''71.''' Madr er nefndr Finnr hinn litli upplenzskr madr edr finnzskr at ætt. hann uar litill madr ok allra manna skiotazstr suo at eingi hestr tok hann a ras hann kunni manna bezst vit boga. hann hafde lengi verit trunadarmadr ok þionustumadr Hræreks. hann kunne uega um &#7887;ll Uppl&#7887;nd hann uar ok malkunnr ollu stormenni. hann slotzst oft j ferd med þeim Hræreki ok til þionostu vit hann ok komzst oft j tal vit Hrærek ok oftazst skommum samfast at mæla vid hann ok uillde ecki gruna lata þeirra tal. en er a leid uorit ok þeir sottu vt j Uikina þa huarf Finnr a brott fra lidinu nockura daga. þa kom hann enn aftr ok dualdizst vm hrid. Suo fór oft frem ok uard þui æingi gaumr at gefinn.
 +
 +
 +
'''Hrærekr komz a brott fra Olafi konungi'''
 +
 +
'''72.''' Olafr konungr kom til Tunbergs firir paska ok dualdizst þar miog lengi um uorit. þar kom þa til bæiarins mart kaupmanna bæde Saxar ok Danir ok austan or Uik ok nordan ór lande. uar þar mikit fiolmenni. þar uar ár mikit ok dryckiur storar. Þat berst at a æinu kuelldi at Hrærekr uar kominn til herbergis ok helldr sidla ok hafde miog druckit ok var þa katr vel. þa kom Finnr hinn litli med miaderbyttu ok uar þar grasadr mi&#7887;dr hinn sterkazsti. þa let Hrærekr gefa at drecka ollum þeim er inne voru til þess at huerr sofnade j sinu rumi. Finnr uar þa j brottu gæinginn. lios brann þa j herberginu. þa uakti Hrærekr upp þa menn er honum voru vanir at fylgia ok segir at hann uill ganga til hæimilishus. þeir hofdu skridlios med ser en myrkr var a uti mikit en loftrid uar at ganga til salernisins. en er þeir satu j nadhusinu þa heyrdu þeir vt at madr mællti. h&#7887;gg þu fiandann. þa heyrþu þeir brest mikinn ok dett sem n&#7887;ckut felli. þa mællti Hrærekr. fulldrucknir munu þeir þarnna er þar æigazst vid farit til skiott ok skilit þa. Þeir biugguzst skiott ok hlupu vt en er þeir komu vt a ridit þa uar sa h&#7887;gginn fyrr er sidarr gek ok drepnir þo badir. þar voru komnir |<ref>352</ref> menn Hræreks Sigurdr hit er verit hafde merkismadr hans ok þeir .xij. saman. þar var Finnr hinn litle. þeir drogu likin upp a mille husanna en hofdu Hrærek met ser hlupu a skutu skip er þeir attu ok reru j brott. Sighuatr skalld suaf j herbergi konungs hann stod (upp) um nottina ok skosueinn hans med honum ok geingu til annars huss. en er þeir skylldu eftr fara ok ofan firir ridit þa skridnade Siguatr ok fell a kne ok stak nidr hendinne ok uar þar vott vndir. hann mællti. þat hygg ek at nu j kuelld muni konungr hafa fengit oss karfafotinn ok hlo at. en er þeir kuomu j herbergit brann þar lios. þa spurde skosuæinninn. hefir þu skæint þig edr hui ertu j blode einu allr. Hana suarar. ekki er ek skæindr en þo mun þetta vita tidenda. Hann uakti Þord merkismann reckiufelaga sinn ok geingu þeir vt ok h&#7887;fdu med ser skridlios ok fundu bratt blodit. þa leitadu þeir ok fundu likin ok baru kenzsl a. þeir sa at þar var trestolpi mikill ok skylih&#7887;gg mikit ok spurdizst þat sidan at þat hafde verit gert til þess at teygia þa vt er drepnir voru. þeir mælltu sin j mille at naudsyn bæri til at uekia konunginn ok hann visse þessi tidende sem bradazst. þeir sende skosueininn til herbergis þess er Hrærekr suaf j. þar suofu menn allir en Hrærekr var j brottu. hann uakti þa menn er inne suofu ok sagde tidendin ok stodu menn þa upp ok foru þangat sem likin voru. En þo at naudsyn væri til þessa at konungrinn visse sem fyrst þa þorde þo æingi at vekia hann. þa mællti Siguatr til Þordar. huort uilltu helldr lagsmadr at uekia konunginn edr segia honum tidendin. Þordr suarar. firir &#7887;nguann mun þori ek at uekia hann en segia mun ek konungi tidendin. Siguatr mællti. mikit er enn eftir nætr ok kann vera adr dagr se at Hrærekr hafui fæingit ser fylsni þat at hann hefui nogt undanbragd suo at hann se æigi audfundinn. en þeir munu enn skamt komnir þuiat likin eru enn æigi kolld. skal oss alldri henda su sk&#7887;m at ver latim æigi konunginn vita þessi tidendin ok suik. gak þu Þordr upp j herbergin ok bid min þar. Þa gek Siguatr til kirkiu ok bad klockaran hringia firir sal hirdmanna konungs ok nefnnde þa er vegnir voru. Klockarin gerde sem hann var bedinn. en er hringt var þa uaknnade konungr ok settizst upp. Hann spurde huort þa væri ottosaungs mál. Þordr suarar. verri efnni eru j. tidendi ero uordin Hrærekr er j brottu en drepnir hirdmenn þinir .ij. Þa spurde konungr at tidendum. Þordr sagde af sligt er hann visse. þa stod konungr upp ok let blasa til hirdstefnu. en er lidit kom saman þa nefnnde konungr menn til at fara alla uega fra bænum at leita Hræreks b&#281;de a sio ok a lande. Þordr lange tok skutu ok for med sina menn at leita Hræreks hafde hann .xxx. manna. en er lysa tok þa sa þeir at skutur .ij. foru firir þeim. en er huorir sa adra þa reru huorir sem mest mattu. þar var Hrærekr ok hafde .xxx. tigu manna. ok er saman dro med þeim þa sneru þeir Hrærekr at lande ok hlupu þeir allir upp nema Hrærekr hann settizst upp j lyptingunne. hann mællti ok bad þa uel fara ok hæila hittazst. Þa reri þeir Þordr at lande þa skaut Finnr hinn litle &#7887;ru ok kom su &#7887;r a Þord midian ok fek hann þegar bana en þeir Sigurdr hlupu a skoginn en menn Þordar toku lik hans ok fluttu til Tunbergs ok suo Hrærek. Olafr konungr tok þa vid hallde Hræreks. hann let þa uandliga geyma hans ok gallt mikinn varhuga vid suikum hans. Hrærekr var þa hinn katazsti ok fann eingi madr a at æigi likade honum vel. Þat barst at uppstigningardag at Olafr konungr gek til hamessu. þa gek byskap med processione um kirkiu ok leiddi konunginn ok er þeir komu aftr j kirkiuna þa leidde byskup konung til sætisins firir nordan dyrr j kornum. en þar hit n&#281;sta sat Hrærekr konungr sem hann uar vanr. hann hafde yfuirhofnina yfir hofdi ser. en er Olafr konungr hafdi nidr setzst þa tok Hrærekr a oxl honum ok þrysti. hann mællti. pellzklæde hefir þu nu frænde. Olafr konungr suarar. nu er hatid mikil halldin j minning þa er Jesus Christus steig til himna af iordu. Hrærekr suarar. ecki skil ek af suo at mer hugfestizst þat er þer segit fra Kristi. þiki mer þat helld(r) otruligt en þo hafa margs d&#281;mi uordit j fornneskiu. En er messan var upphafin þa stod konungr upp ok hellt upp hondum ok laut til altaris. Hrærekr spratt þa upp skiott ok hart hann lagde til Olafs konungs saxsknife er rythningr hæitir. lagit kom j yfirhofnina vit þat er hann hafde nidr lotit. skaruzst miog kl&#281;din en konungr uard ecki sárr. en er Olafr konungr fann þetta tilræde þa hliop hann fram a golfit. Hrærekr lagde j annat |<ref>353</ref> sinn ok miste. Hann mællti þa. flyrr þu nu Olafr digri firir mer blindum. Konungr bat menn taka hann ok leide vt ór kirkiunne ok suo var gert. Eftir þessa atburde eggiudu menn at hann leti drepa Hrærek. sogdu menn at konungi uar hin mesta g&#281;furaum at hafa hann med ser ok þyrma honum hueriar vhæfur sem hann tekr til. en hann liggr um þat natt ok dag at væita ydr liflat. en ef þer sendit hann j brott þa siam ver æigi mann til at fai suo halldit hann at hann komizst æigi j brott. en ef hann verdr laus þa ma hann þegar hafa flokk uppi ok gera mart illt. Konungr suarar. rett er þat mællt en margr hefir dauda tekit firir minne illgerdir en hann. en traudr er ek at tyne sigri þeim er ek fek a Upplendinga konungum er ek tok .v. konunga a æinum mornni ok nada ek suo ollu riki þeirre at ek þurfta æingis mannz bani at verda en þeir voru allir frændr minir. en þo fæ ek nu uarla set huort Hrærekr mun fa naudgat mer til edr æigi at lata drepa sig. Hrærekr tok þui a &#7887;xl konungi at hann uillde uita huort hann uar j bryniu edr æigi.
 +
 +
 +
'''(Fra) Olafi konungi ok Þorarni'''
 +
 +
'''73.''' Madr er nefndr Þorarinn Nefulfsson hann uar vitr madr ok islenzskr kyniadr nordan um land. ecki uar hann ættstorr. ordsniallr ok diarfmælltr vid tignna menn hann var farmadr mikill. Þorarinn uar manna liotazstr ok bar þat mest fra huersu illa hann var limadr. hann hafde hendr þyckuar ok liota(r) en fætr þo mykla liotari. hann var þa staddr j Tunsbergi er þessi tidendi voru ok nu var fra sagt. hann var malkunnr Olafi konungi. hann bio kaupskip er hann atti hann ætlade til Jslandz vm sumarit. Olafr konungr hafde Þorarin j bode sinu nockura daga ok talade konungr mart vid hann. Þat uar æinn morgin snemma at konungr uakti en adrir menn suofu ok skæin sol ok uar liost inne miog. konungr sa at Þorarinn hafde rett annan fot undan klædunum. hann sa a fotinn vm hrid. þa uoknnudu menn j herberginu. konungr mællti til Þorarins. uakat hefui ek vm hrid ok hefui ok set þa syn er mer þikir mikils vm vert ok er þat mannzfotr sa er ek hyggr at æingi fotr skal her j kaupstadnum liotari vera. Ok bad adra menn at hyggia en allir er sa sogdu at suo væri. Þorarinn fann huar til uar mællt ok suarar. fatt er suo einna hluta at &#7887;ruænt se at hittizst annat sligt. Konungr mællti. helldr vil ok þui atfylgia at æigi muni fazst iafnnliotr fotr ok suo þoat ek skyllde vedia vm. Þa mællti Þorarinn. buinn er ek at uedia vid ydr at ek mun finna annan fot liotara. Konungr suarar. sa ockarr skal kiosa bæn at &#7887;drum er sannara hefir. Suo skal vera segir Þorarinn. Hann bra þa undan klædum &#7887;drum fæti ok uar sa &#7887;ngum mun fægri en þar uar af hin minzsta tain. ok a ek nu uedfet sagde Þorarinn. Konungr mællti. hinn er fotrinn þui ferligri at þar eru fim tær ferlligar a þeim en her ero fiorar. ok a ek at kiosa bæn at þer. Þorarinn suarar. dyrt er drottins ord. hueria bæn uilldu þer at mer kiosa. Konungr suarar. þa at þu flytir Hrærek vt til Grænlandz ok fær hann Leifui Æirekssyne. Þorarinn suarar. ecki hefir ek komit til Grænlandz. Konungr mællti. farmadr slikr sem þu ert þa er þer mal at fara til Grænlandz er þu hefir æigi fyrr komit. Þorarinn suarar fa vm þetta mal. en er konungr sagde sinn vilea þa uæik hann æigi af hende ok mællti. heyra skal ek ydr lata herra mina bæn at ek uil bidia ydr hirduistar. en ef þer uæitit mer þat þa uerd ek skylldr til at uæita ydr ok gera yduarn vilia. Konungr jatade þessu ok gerdizst Olafr konungr gladr. uard Þorarinn þa hirdmadr Olafs konungs. Þa bio hann skip sitt ok er hann var albuinn þa tok Þorarinn vid halldi Hræreks. en er Olafr konungr ok Þorarinn skilduzst þa mællti Þorarinn. nu ber suo til herra sem æigi er &#7887;ruænt ok oft kann verda at ver komim æigi fram Grænlandzforinne berr oss at Jslande edr at &#7887;drum l&#7887;ndum. huersu skal ek skiliazst vid konung þenna þess er ydr likar. Konungr suarar. ef þu kemr til Jslandz þa skalltu selia hann j hendr Gudmunde Eyiulfssyne edr Skafta l&#7887;gsogumanni edr &#7887;drum hofdingium þeim er mina vinattu uilia hafa. en ef þig berr at odrum londum þeim er hingat er nær þa haga suo til at þu uitir uist at hann komi alldri sidan lifs j Noreg. en geor þat þui at æina nema þu siair æinge f&#7887;ng a &#7887;dru. En er hann uar buinn ok byr gaf þa siglde hann vtleid allt firir vtan eyiar ok nordr fra Lidandisnesi. siglde hann a haf honum byriade sæint. hann siglde firir sunnan Jsland ok suo austr um landit j Grænlandzhaf. fek hann þa |<ref>354</ref> rettu stora ok uolk mikit. en er a leid sumarit tok hann land j Breidafirde. Þorgils Arason kom til þeirra fystr virdingamanna. Þorarinn synde honum ordsendingar ok iarteignir Olafs konungs til vidrtoku Hræreki konungi. Þorgils tok vid honum ok var Hrærekr med honum vm uetrinn. hann undi þar æigi ok bæiddizst af Þorgisle at hann leti fylgia honum til Gudmundar a M&#7887;druu&#7887;llu ok sagde at hann þottizst þat spurt hafua at med Gudmundi væri rausn mest a Jslande ok hann væri honum til handa sendr. Þorgils let fylgia honum til Gudmundar a M&#7887;druu&#7887;llu. tok Gudmundr vid honum uel firir sakir Olafs konungs ok uar hann þar uetr annan. Þa undi hann þar æigi lengr. þa fek Gudmundr honum vist a litlum b&#281; ok heitir a Kalfskinne. þar var Hrærekr hinn þridea uetr. þar uar fátt hiona. suo sagde Hrærekr at sidan er hann let af konungdomi hefde hann þar uerit suo at honum hefde bezst þott. þar uar hann af ollum monnum mest metinn. Eftir um sumarit fek Hrærekr sott þa er hann hafde leitt til bana. Suo er sagt at sa (einn) konungr huilir a Jslande. Þorarinn Nefulfsson uar lengi sidan j f&#7887;rum en stundum med Olafi konungi. Þat sumar er Þorarinn for til Jslandz med Hrærek for Heallti Skeggiason vt til Jslandz ok leidde Olafr konungr hann med giofum a brott. Þat sama sumar fór Eyuindr urarhornn j uestruiking ok kom vm haustit til Jrlandz til handa Konuf&#7887;gr Jrakonungi. Þeir hittuzst vm haustit j Ulfreksfirde Jrakonungr ok Einarr jarll ór Orkneyium ok uar þar orrosta mikil. hafde Jrakonungr lid meira ok fek sigr en jarll flyde æinskipa ok kom suo vm haustit aftr til Orkneyia at hann hafde latit mestan hlut fiar ok manna ok unde jall storilla ferd sinne ok kende osigr sinn mest Nordmonnum er voru j orrostu med Jrakonungi.
  
  

Revisjonen fra 29. des. 2020 kl. 08:46

Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Flateyjarbók


Ólafs Saga hins helga



Þaattr Harallz Grænska

Capitulum

Cecilia het æin gỏfug kona ok storborin j Noregi hana atti Gudrỏdr konungr Bearnnarson kaupmannz Haralldzsonar harfagra Halfdanarsonar suarta Gudrodarsonar ueidekonungs Halfdanarsonar hins millda ok hins matarilla Æysteinssonar konungs Halfdanarsonar huitbeins Olafs sonar tretelgiu Jngialldzsonar illrada Braulỏnundarsonar konungs af Uppsỏlum. þui uar Olafr tretelgia kalladr at hann ruddi merkr j Noregi ok rikti þar fystr sinna kynsmanna. hans nafnn hafde Olafr konungr Geirstada alfr er æinn hefir uinsælstr verit af sinum monnum. Gudrodr konungr atti son vid Ceciliu er Haralldr het. hann var sendr til fostrs upp a Grenland til Hroa |[1] hins huita lendz mannz. þui uar hann kalladr Haralldr grenske er hann óx þar upp. Son Hroa uar Hrani uidforlle þeir Haralldr voru miog iafnngamler ok fostbrædr. en eftir þat er Haralldr grafelldr hafde drepit Gudrod konung flyde Haralldr grenske fyst til Upplanda ok med honum Hrani fostbrodir hans ok dualdizst þar vm hrid med frændum sinum. Æirekssynir leitadu miog ath þeim monnum er j sokum voru uit þa ok eftir þeim ollum mest er þeim þotti vppreistar at uon. Þat redu Haralldi frændr hans ok vinir at hann fære ór lande a brott.


Fra Haralldi ok Tosta ok Sigridi dottur hans

2. Haralldr grenski for þa austr til Suiþiodar ok læitade ser skipanar at koma ser j suæit med þeim monnum er foru j hernat at fa ser fiar. Haralldr var hinn geruiligste madr. Tosti het madr j Suiþiod er æinn var rikazstr j þui lande þeirra er æigi baru tignar nafnn. hann uar hinn mesti hermadr ok var lỏngum j hernade hann var kalladr Skỏglartosti. Haralldr grenski kom ser þar j sueit ok var med Tosta vm sumarit j uiking. uirdizst hann vel huerium manni. hann var ok eftir vm uetrinn med Tosta. Haralldr hafde verit .ij. uetr a Upplondum en .v. med Tosta. Sigridr heth dottir Tosta ung ok frid ok suarre mikill.


Sigridr brendi inni .vii. konunga

3. Eitt sumar er Haralldr grenski for j Austrueg j hernat at fa ser fiar þa kom hann j Suiþiod. Æirekr hinn sigrsæli konungr j Suiþiod hann hafde feingit j elli sinne Sigridar dottur Skoglartosta. þeirra son uar Olafr sænske er sidan var konungr j Suiþiod. Eirekr Suiakonungr fek bana ofarlla a dogum Hakonar jarls. Sigridr drottning uar þa at buum sinum þuiat hon atte bu będe morg ok stór hon uar uitr ok forspa um marga hlute. Haralldr grenske hafde gert sattmal vid Haralld Danakonung ok hellt þat vel. hann hafde ok feingit Astu dottur Gudbranz kula gỏfugs mannz. en er þat spurde Sigridr fostrsystir Haralldz at hann uar þar uid land kominn þa sendi hon menn til hans ok baud honum til ueitzslu hann for med sueit manna ok uar þar godr fagnnadr sat konungr ok drottning j hasæti ok drukku będe samt vm kuelldit. ok er kuellda tok uar konungi fylgt til rekkiu þeirrar er Sigridr uar von at sofa j. þar uar tialldat pellum ok uel um buit. j þui herberge var fatt manna. en er konungr uar afklæddr ok j rekkiu kominn þa kom til hans Sigridr drotning ok skæinkti honum sealf ok lokkade hann miog til at drekka ok uar hin katazsta ok hin blidazsta. konungr var allmiog druckinn ok bæde þau. hon baudst til at liggia j somu sæng ok hann. Haralldr suarar. æin saman mun Asta huila j natt sagde hann. Þa sofnar hann en drotning gek til suefns ok uar ræid miog. Eftir um morgininn þa uar ueitzsla hin kapsamligsta en þa uar (sem) iafnan uerdr þar er menn verda druknir at hinn næste dag eftir uarazst flestir ofdrykkiu. Drotning uar þa enn allkát ok tỏludu þau konungr sin j mille. sagde hon suo at hon uirde æigi minna þær æignir er hon atti austr þar en konungdom hans er hann atti j Noregi. Vid þessar rædur vard konungr ugladr ok fannzst fátt vm allt ok biozst j brott ok var hugsiukr en drotning var hin gladazsta ok leiddi hann vt med godum giofum. Fór Haralldr konungr vm haustit aftr j Grenlandz fylki ok var heima vm uetrinn ok helldr vkatr. en vm sumarit eftir for hann j Austrueg med lide sinu ok hellt þa til Suiþiodar ok sende ord Sigride drotningu at hann uillde finna hana. hon ræid ofan a fund hans ok tỏluduzst þau vid hann uekr bratt þat mal ef Sigridr uillde æiga hann. hon sagde at þat væri hegomamal þui at hann væri adr suo quangadr at honum væri þat fullræde. Hann suarade. Asta er god kona ok gỏfug en ekki er hon suo storborin sem ek. Sigridr suarar. uera kann þat at þer set nokkuru ættstærri en þat munda ek ætla at nu munde med henni vera beggia ykk(u)r hamingia. Litlu skiptuz (þau) flæirum ordum vid adr Sigridr ræid j brott. Haralldi konungi var allskapþungt. hann biozst at rida upp a land enn a fund Sigridar drotningar. margir menn lottu þess. en æigi at sidr for hann vid mykla suæit manna ok kom til þess bæiar er Sigridr drotning red firir. þat sama kuelld voru þar komnir sex konungar adrir er allir badu Sigridar drotningar. hon georir nu ueitzslu moti bidlum sinum ollum ok byr þeim eina holl. þar skillde vera .vij. daga uæitzsla. sinn dag skyllde huerr þeirra tala vid hana. skillde hon suo reyna malsnilld þeirra. hon let adra holl bua astuinum sinum. Visiualldr Gardakonungr uar j þessu lide. Haralldr mæler þeim mun diarfligar til samfara vid hana sem hon hafde framarlegar |[2] uit hann talat en adra þa sem hennar hofdu bedit. Sigridr suarar suo ordum hans. æigi girnir mig til uænleiks þins eigi til rikis þins æigi til ættar þinnar ok til æingra þeirra hluta er her sealfuum heyra til. en þat er satt at Asta er nu þess sonar æigande uordin er ek uillda giarnna modir hafua at verit. Skildu þau suo sina rædu. Konungarnir aller satu j einne holl mikille hon uar fornn. eftir þui var allr hennar bunadr. dryk skorti þar æigi suo afeinginn at aller voru fulldruknir suo at hofutverdir ok vthuerder sofnnudu. Þa natt let Sigridr ueita þeim atgaungu med ellde ok uopnnum. brann þar stofan ok þeir seau konungar med sinum monnum er inne voru. en þeir voru drepnir er vt kuomuzst. Sigridr kuezst suo skylldu leida smakonungum ath fara til þess ór audrum londum at bidea sin.


Hrani kom heim i land ok fann Aastu

4. En þann uetr annan ádr atti[3] Hakon jarll orrostu vid Jomsvikinga a Hiorunguỏge. Hrani hafde verit eftir at skipum þa er Haralldr grenski hafde farit a land upp med þui lide er efter var til forrada. En er þeir spurdu at Haralldr var af lifui tekinn þa foru þeir a brott sem skiotazst aftr til Noregs ok sogdu þessi tidende. Hrani for a fund Astu ok sagde henni alla atburde um ferd þeirra ok suo þat huerra eyrenda Haralldr for a fund Sigridar drotningar. Asta for þegar til Upplanda a fund fodur sins er hon spurde þessi tidende ok tok hann vel vid henni en będe þau voru miog ræid vm þa ætlan er verit hafde j Suiþiod þa er Haralldr konungr hafde henni ætlat æinlæte.


Her er Þaattr Olafs Geirstada alfs

Dræingr godr ok hofdinge mikill (var) Olafr Gudrodarson væidekonungs broder Halfdaner suarta. modir Olafs var Olof dottir Alfarins ór Alfheimum. en þegar er Olafr var fulltida at alldre tok hann konungdom eftir fodur sinn a Grenlande. hann var allra manna fridazstr synum ok mestr uexste. hann hafde atsetu a þeim bę er a Gæirstodum hæitir þvi var hann kalladr Gæirsteda alfr. hann hafde forræde firir þeim tueim fylkium er annat var kallet a Upsa en annat a Uestmari at auk fỏdurleifdar sinner. sem segir Þiodulfr hinn huinuerske.


Red Olafr
Upsa fordum
vida frægr
ok Uestmari
godum likr
ok Grenlandz fylke
undz fotuerkr
vid folldar þrom
uigs fromozstum
uard at grande.
nu liggr gunndiarfr
a Gæirstodum
herkonungr sea
hauge orpinn.


Eftir fall Gudrỏdar konungs fỏdr Olafs tok Alfarinn konungr er Alfgeirr het odru nafnne undir sig Uingulmork alla ok setti þar vfir Alf son sinn er kalladr uar Gandalfr. Eysteinn konungr son Haugnna Eystæinssonar hins illa lagde under sig alla Hæidmork ok Soleyier. en Olafr Gæirstada alfr hellt ollu sinu riki firir þeim Alfui ok Eysteini ok ollum odrum allt til daudadags. hans son var Rỏgnnualldr heidum hærre er konungr var eftir fodur sinn. vm hann orti Þiodulfr hinn huinuerske Ynglingatal.


Draumr Olafs. capitulum.

6. Olaf Gæirstada alf dreymde draum ok fannzst mikit vm ok villde eigi segia til er hann var spurdr. siden let hann þings quedia vm allt sitt rikit. þingit var sett a Gæirstodum. konungr bad alþydu fyst luka malum sinum en hann kuezst sidan eftir mundu luka upp firir alþydu hui hann hefde þings kuatt ok let morgum mundu þikia litla sok til þess vera. ek uil her segia draum minn segir hann. mer þotti sem uxi mikill suartr ok illiligr gengi austan a landit. hann for um allt land mitt ok riki. mer þotti falla firir honum ok hans ablæstri fioldi mannz suo at mer þotti þat æigi færre en þat sem eftir var. sidazst syndizst mer hann drepa hird mina. hann bad menn þa rada draum þenna þuiat ek væit at hann hefir nokkut at merkia. Þeir sogdu at hann munde sealfr næst geta huat hann þydde. Konungr talade þa. fridr hefir leinge godr verit j riki þessu ok arferd ok fiolmenni meira myklu en land þetta megi bera. en uxi sa er mig dreymde mun vera firir sott þeirri er fara mun austan a land þetta ok mun fylgia manndaudr mikill. hird min mun sidazst firir þui verda ok þat er likazst at ek fara þar a eftir sealfr þui at ek mun æigi helldr en annarr komazst yfir mitt skapadęgr. nu er draumr sea radinn eftir þui sem hann mun eftir ganga. en nu uil ek leggia rad þau firir alþydu at fiolmenni þat allt er nu er her komit verpi haug mikinn her fram j nesinu. ok girde um þuert nesit firir ofan suo at æinge fenadr gengi þangat. þagat j hauginn fære huerr madr þeirra er nokkur uirding er a halfa mork silfurs med ser til graftrar. þat mun verda adr sott lette at ek mun j haug færdr eftir andlat mitt. vid þat vara ek menn alle at æigi take þau rad sem |[4] sumir menn þeir er blota þa menn andada er þeim þotti ser traust at medan lifde. firir þui at ek ætla dauda menn ekki mega til gagnns. suo kann ok uerda at af stundu eru þeir trylldir er adr voru blotadir. ætla ek hinar sỏmu illar uættir stundum synazst gagnn gera j þui en stundum mein. miog uggi ek at hallære koma a land eftir er ver erum heygdir. en þo munu ver þui næst blotadir ok sidan trylldir en ver munum þo huorigu uallda. Þat gek allt eftir sem Olafr konungr sagde ok hann hafde drauminn til radit. var þat vonu bradare ath sott kom mikil ok do folk mart ok voru aller þeir menn j haug færdir er nokkar tilkuænd þotti til vera þuiat Olafr konungr let menn til fara þegar af þinginu at gera haug forkunnar mikinn. en landzfolkit gek at gerdingu þeirri sem hann hafde rad firir gert. for þat ok suo at hirdin do sidazst ok var haugfærd. sidazst Olafr konungr ok uar hann fliotliga j lagidr hea sinum monnum med myklu fe ok eftir þat haugrinn aftr byrgdr. þa tok ok at letta manndaudnum. siden gerde uaran mikit ok hallære. var þa þat rad tekit at þeir blotudu Olaf konung til árs ser ok kolludu hann Geirstada alf.


Her segir fra Hrana draum

7. A fysta are rikis virduligs herra Olafs konungs Trygguasonar bio sa madr skamt fra Gæirstodum er Hrani het ok fyrr uar nefndr fostbrodir Haralldz grenska. Olof het modir Hrana. hann dreymde eina natt at kæma at honum Olafr Gæirstada alfr ok þotte hann fyst segia ser skyndelege æfui sina alle ok vm haugsgerd. þa vm ræimlæik. ok er þat var ute þa sagde hann honum at Sueinn son Hakoner jalls ætlade ór lande at fara ok la þadan skamt. þui at hann færr æigi halldit sig firir riki Olafs konungs Trygguasonar ok er feuane miog. skaltu segia honum til haugs mins ok feuonar þeirrar er a Geirstodum er ok fylgia honum til ok quad a huadan briota skyllde hauginn. ok vm natt skulu þer briota hauginn segir hann. æinge þeirra lidsmenna Sueins mun fuss til j hauginn at ganga sakir þess at fnykr[5] ok fyla ok illr hræfa daunn mun ór hauginum ganga. þa skaltu Hrani segir hann at sidazstunne biodazst til j hauginn at ganga þa er æinge verdr til annarr enda mun þer æinum duga. ok mæla til at hafa af vskiftu .iij. gripe þa er þu kyss ok þat med at Sueinn sealfr hallde festi þuiat hann æinn mun dreingskep til hafa at bida þess er þu kemr ór haugi. þu skalt fyst bera lausafe allt til festar þat er adr liggr j æinne hrugu a haugsgolfui midiu ok lata þat upp draga. sidan skaltu taka gullhring af þeim manni er a stoli sitr j midium hauge knif ok bellti er hann hefir vm sig. sidan skaltu eftir þat taka suerd þat er hann bendir vm kne ser ok bregda þui ok hoggua af honum hỏfut ok mun þer þar mikit vid liggia ok gæfuskifti j huersu til þess tekzst þuiat þar liggr a at þu setir ohallt hofudit aftr a bolinn. þat þiki mer ok von at þa mune helldr þysmikit j hauge eftir er þu hefir þetta gert þuiat huorke mun þer þikia þa hliott ne kyrt. sloknna munu þa ok lios oll. þa munu ok a burt leggia flestir aller menn af haugi nema Sueinn ok nokkurir menn med honum. varla dugir þer til hauggaungu at rada nema þu ser oskelfr madr. en þo er þat likazst at þer verde ekki vm sok ef þu ferr minum radum fram. ekki skaltu segia til gripa þeirra er þu hefir med þer or haugi. mattu suo hafa þa undir yfirhofnn þinne at Sueinn seai þa ekki. vm daginn eftir mun Sueinn bioda þer ok ollum audrum til fiarskiptis. þu skalt ok koma ok hafa .ij. hesta med þer sodlada. þu skalt fyst inne til maldage vid Suein er þit hofdut vm afnamsgripe þa er þu skylldir haft hafa. sidan skaltu hallda vpp gripunum ollum ok syna ok bidea þa skifta med ser lausafe ollu odru en seg at þu munir hafa gripina. vertu æigi nærr en vel megi heyra mal þitt. þa mun Sueinn segia at hann vile at þit hittizst ok synir þu honum gripina. þa skaltu rida sem hardazst a brottu. þa mun Sueinn eftir leggia ok hans menn ok vilea na þer. þeir munu suo nærri komazst at Sueinn mun skiota hest undir þer. þa skaltu hlaupa a bak odrum hesti hinum ok hleypa j skog. siden skaltu fara upp a Grenland j Uik til Haralldz konungs grenska ok munu þar dỏpr heimkynne þuiat Asta Gudbrannzdottir kulu drotning mun liggia a golfui ok verda æigi lettare ok hefir verit nokkura stund ok mun monnum þikia a þat vuænliga horfazst. þa skaltu biodazst at fara til funder vit hana ok telia æigi oruænt at helldr batnnade vid. þu skalt bæidazst at rada firir nafnne ef sueinbarnn er alit. sidan skaltu leggia vm hana belltit |[6] þa þiki mer uon at skiott mune skipazst vm hag hennar. hon mun þa barnn fęda ok mun þat sueinn uera będi mikill ok jodligr. þu skalt Olaf lata hæita. honum gef ek hringinn ok suerdit Bęsing er ek hefui þer adr til visat. sidan far þu nordr j Noreg a fund Olafs Trygguasonar ok tak vid sid þeim er hann bodar. sidan far þu aftr j Uik ok bitzst sem mest a hende Olafi þeim hinum unga. þat mun þin hofutgęfa mest fylgia honum sem leingst. Sidan uaknnade Hrane.


Hrani geck j hauginn Olafs Geirstada (alfs)

8. Ok eftir þetta for Hrani til fundar uit Suein jall Hakonarson ok sagde honum til feuonarinnar. fara þeir a land vm nattina ok briota hauginn ok fa mikit fe. hefir Hrani kostgripina brott ór hauginum en uann suo at haugbuanum sem hann hafde sealfr rad firir gert. foru ok suo skifti þeirra Suæins jalls sem fyrr segir. Sidan for Hrani j Uik a fund Haralldz konungs fostbrodur sins. uar honum uel fagnat. la Asta þa a golfui ok uar allitt halldin. sagde monnum miog vuænt hugr um hennar hag. Hrani gengr þa til motz vid hana ok segir henni drauminn ok þeim Haralldi konungi. hon segizst giarnna uilia at hann rade firir nafnni ef þa uæri nockuru nærr um hennar hæilsu en adr. lagde Hrani þa vm hana belltit þat er hann tok af Olafi Geirstada alfui ok skipdizst skiott vid.


Her hefr vpp sogu Olafs konungs Haralldzsunar

Þa er lidit var fra hegatburd uors herra Jesu Cristi niu hundrat niu tigir ok þriu ár en fra andlati Haralldz hins harfagra .xl. ok .xix. ar. en a fysta are frægiligs herra Olafs Trygguasonar. fædde Asta Gudbrandzdottir sueinbarnn þegar eftir er Hrani hafde vm hana lagit belltit. þat var vm sumarit. sa sueinn uar nefnndr Olafr er hann uar uattnne ausinn. Hrani ios hann uattne. hann var będe mikill ok æiguligr suo at Haralldi konungi ok Hrana ok ollum hinum uitrazstum monnum er hia voru fanzst mikit vm yfirbragd sueinsins huersu yfirbæriligt þat var annarra ungbarnna sem æigi lugu at þeim augu huilikr dyrdarmadr þessi Olafr vard. sem ver aller ættum margfallt lof gude at giallda er hann uæitte oss þenna himnnakonungsins astum yfir oss at konungi at hafa ollum Nordmonnum. ok hitt er þo var halfu mæira er gud kaus hann af ollum helgum monnum oss til formælanda ok hialpsamligs leidtoga a rætta lifsgỏtu burt af uondum uillestigum. suo miog astundande vora hialp ok naudsyn at at lyktum gaf hann sealfs sins blod vt til þess at hallda j ollum greinum guds lỏg ok godra manna frelse sem menn hafa þessa blezsada mannz Olafs Haralldzsonar suo myklar meniar at aller hafa sidan halldit retta tru j þui lande sem hann styrde ok ollum hans skattlondum.


Fra sueininum Olafui

9. Sveinnin Olafr ox up fyst med Gudbrande ok Astu modur sinne þar til er hann var þreuetr. þa for Olafr konungr Trygguason a Upplond ok bodade þar ollum retta tru. þat var a þridea are hans konungdoms. Þa konungr þar uæitzslu ok at þeirre ueitzslu var þar skirt allt folk. þa uar skirdr Olafr Haralldzson sem adrer. þa var (hann) þreuetr ok væitte Olafr konungr Trygguason honum sealfr gudsifiar en Sigurdr byskup skirde hann. Hrani mællti þetta þa er suæinninn Olafr var tekinn ór skirnnarbrunne þrysuar lios. lios. lios. en Olafr konungr Trygguason talade langt eyrende ok fagurt ok firir spade þat er sidarr kom fram suo mælande. þessi sueinn Olafr er nu er nyskirdr ok æinkanliga gude gefinn svnizst mer sem vera muni mikillar ok margfalldrar hamingiu ok þat hygg ek at hinn hæste himna gud hafui hann ualit ok skipat będe konung ok kennanda heilagrar truar. þuiat suo segir mer hugr at hann mun verda æinualldzkonungr æzstr eftir mig yfir Noregi. ok suo sem vit hofum æitt nafnn suo munu vit hafua æinn konungdom yfir þessu riki. ok su guds kristni sem ek grundualla |[7] her j Noregi ok a þeim londum sem þessum konungdomi heyrir til mun fram ganga ok fullgerazst med ualldi ok uilea almattigs guds. þuiat þessi hans þionustumadr ok hinn agæti konungr Olafr mun þo myklar motgerder þola af sinum undirmonnum ok ouinum suo þo at honum mun þat snuazst til sigurs ok sæmdar þessa heims en annars heims til fagnadar med almattigum gude. Ollum monnum þeim sem heyrdu ord Olafs konungs þottu þau suo mikils verd at þar firir greiddizst hugr þeirra til guds truar. er þat ok fornnt ordtæke at þat er spaatt er spaker mæla. Gerdizst ok suo at fullkomliga framkuæmduzst ord ok atkuæde þessa goda guds astuinar Olafs konungs Trygguasonar at hans samnafnne Olafr Haralldzson upp timbrade þat sama smide hæilagrar truar sem adr var giftuliga grunduallat firir ast ok elskan hins hæsta hofudssmids ok at lyktum gaf hann sitt lif ok likama vt til frelsis guds logmale ok odladizst þar firir margfolld priuilegia af allzualldanda gude ollum þeim til vendiligs fagnnadar sem hans arnnadarord sækia ok uerdugir eru guds miskunnar at niota.


Aasta giftiz Sigurdi

10. Þremr vetrum sidarr badu Astu Gudbrandzdottur Gizsorr Gudbranzson lendr madr ok annar Sigurdr konungr syrr. hann var uitr madr ok audigr ok fasthalldr af fe. þat var flæire manna vile at árnna Gizsori kuonfangs þuiat hann var mæirr vid alþydu skap. Asta bydr þeim badum til ueitzslu ok morgum audrum vinum. hon setr sueininn Olaf j kne ser. hann var þa .vi. uetra. ok spurde ef hann leidde nokkurum athuga huert eyrende þeirra manna var. Skilst mer þat sagde hann. en betra þiki mer nu at læika vid smasueina mina jafnnalldra en jhuga vandamal. Kalla ma ok sagde Asta at þat se umfram afla þann er þu hefir alldr til en þo bregzst mer enn mikit j ef æigi gefr gud þer nokkut at mæla þess er ek megi þar marka rad mitt eftir. Olafr mællti. hue mikill ertu metnadarmadr moder. Hon suarar. æigi ætla ek mik þat skorta. Olafr mællti. huort mundi þer betra þickia at æiga son eftir þig edr medan þu lifdir lenndan mann gỏfgan edr þann er þiodkonungr er yfir Noregi. Kunna mun ek þess græin quad Asta. Olafr mællti. þat segir Hrani mer fostri minn at æigi mune verda kuistir þui betri en adaltre at þu munir ala konung vid lendum manni en þu mættir vel ala konung vid þeim er konungborinn er j allar ættir. Þat flutti miog fram rad Sigurdar ok gek hann at æiga Astu. Sigurdr var Halfdanarson Sigurdarson hrisa Haralldzsonar hins harfagra. Sigurdr syrr uar spekingr mikill gỏfugr madr ok audigr en æinge uar hann hermadr en landstiornarmadr var hann godr rettlatr ok hofsmadr um alla hluti. Fæddizst Olafr nu upp med Sigurde stiupfodur sinum ok Asta modur sinne.


Fra mentum Olafs konungs. capitulum.

11. Olafr Haralldzson var snemma geruiligr madr fridr synum medalmadr uexsti. vitr var hann snemma ok ordsniallr. Sigurdr konungr var busyslumadr mikill ok hafde menn sina miog j starfui ok hann sealfr for oftliga at sea vm akra sina edr æing edr fenat edr enn til smida edr þar sem menn storfudu æitthuat. Þat var æitt sinn er Sigurdr konungr uillde rida af stad en þa var æinge madr idnarlaus hann kuadde þa Olaf stiupson sinn til at taka ser hest ok saudla. Olafr gek vt til gæitahus ok tok bukk þann er mestr var ok leidde heim ok lagde a sỏdulræide konungs. gek þa ok sagde honum at hann hafde buit honum reidskiota. Þa gek Sigurdr konungr ok sa huat Olafr hafde gert. hann mællti þa audset er þat at þu uillt af þer venia kuadningar minar. edr hui fektu mer þenna ræidskiota. Olafr suarar. þuiat suo þiki mer vera riki þitt hea odrum konungum sem ræidskiote þessi er hea hestum þeim (er) riddarar hafa j vtlondum. Sigurdr suarar. þat synizst j þessu at vit erum oskaplikir.


Aasta gaf Olafi suerdit Bæsingh

12. Þa er Olafr var .viij. uetra gamall var hann ollum monnum vngum sinum iafnnolldrum olikr saker uitz ok allrar atgerui. suo bar til æinnhvern tima er Asta moder hans lauk vpp hirdzslu sinne æinne þa sa sueinninn at biart var nockut a bottninum. Olafr spurde hvat þat var. Þat eru suerdzhiollt quad Asta. Huerr a quad Olafr. Þu att sonr minn sagde hon. þat er suerd er Besingr hæitir ok hefir att Olafr Gæirstada alfr. Ek uil hafa quad Olafr ok med fara. Asta sellde honum suerdit ok ferr hann med ok þotti Sigurdi konungi æigi verda vel med farit firir þui at hann dro þat eftir hallargolfui en suerdit miog buit. Sigurdr rædir vm vid Astu at þat se edli kuenna at la(t)a þat mart eftir bỏrnnum er þarfleysa er en þau þarnnazst hitt er þarf. Asta |[8] mællti. ef þu getr teygt af honum suo at hann grati æigi þa leyfui ek þat en grat hans vil ek æigi. Sigurdr rædir vm vid Olaf æinnhuern dag vid dryckiu at hann villde vardvæita Bęsing honum til handa en fa honum annat uopn til medferdar. hann rædir um .ij. edr .iij. vid suæininn. Olafr bregdr þa suerdinu hit sidazsta sinn er Sigurdr beidde at hafa ok leggr vmgerdina vndir skickiu Hrana fostre sins en rettir blodrefuilinn at konungi en helldr sealfr a medalkafle. Sigurdr mællti. hui selr þu mer æigi vmgiord edr medalkafla a suerdinu. Olafr mællti. æigi hefui ek til þess alldr edr afl at banna ydr at taka Bæsing af mer naudgum en ek sel hann ỏngum manni odruviss en ek hafui vmgiord ok medalkafla. Skildu þeir þa rædu sina. legdi Sigurdr elsku vid Olaf ok fædde hann vel vpp.


Olafr konungr hio bu firir Sigurdi syr

13. Suo bar til æinhueriu sinne at Sigurdr bat Olaf bioda monnum til ueitzslu ok rada tilfỏngum. þa var Olafr .x. uetra gamall. hann let þa upp hỏggua æitt bu allt firir Sigurdi mage sinum ok baud myklu fleirum monnum en Sigurdr hafde rad firir. Hrani mællti. hui breytir þu suo fostri minn sagde hann. Olafr suarer. þuiat ek væit þat skaplynde Sigurdar mags mins at hann mun æigi oftarr þessa kuedia en suo at ek hirde þetta æigi til þurdar at færa. Þotti þetta v[i]trum monnum firirbodan vm orlæika hans ok ristnu sem sidar gaf raun a at hann var huerium manni ỏruari vid sina undirmenn ok storlyndare vm væitzslur ok adrar virdingar.


Fra Olafi ok Halldori

14. Einnhuernn tima reid Olafr a skog at skiota dyr ok fugla ser til skemtanar. Se madr ræid med honum er Halldorr het ok var Rannnuæigar son sygnnskr. þat bar til nylundu at Halldorr fell af hesti sinum. þa quat Olafr visu.


Fyll horn kona
fell af hesti
Rannuæigarson
þar er ridu dreingir.
kunnu æigi Sygnir
a soduldyrum
fulluel fara
fær mer ok þer.


Þa quat Halldorr a mote:

Fyll horn kona
fra ek at bellda
Olafr æinn
undre myklu.
hann sodlade
sinum mage
buk at rida
berr mer ok þer.


Olafr uox nu upp med Sigurdi magi sinum ok uar ekki harr madr medelmadr ok allþrekligr ok sterkr liosiarpr a hár ok breidlæitr lioss ok riodr j andlite eygdr forkunnar vel fagreygdr ok snareygr suo at otti var at sea j ỏgu honum ef hann var ræidr. Olafr var jþrottamadr mickill um marga hluti hann kunni vel vid boga ok skaut manna bezst handskoti. syndr huerium manni betr sionhagr. hann uar kalladr Olafr hinn digri. hann var diarfr ok sniallr j male bradgeorr at ollum þroska bæde at afli ok uitzsku. hugþekkr var hann ollum frændum sinum. kapsamr j leikum ok ollum hlutum uillde hann vera firir vm allt sem hann var til borinn firir tignar sakir.


Fra Olafi

15. Þa er Olafr var .xij. vetra gamall rædir hann vid Astu modur sina. þat uil ek at þu bidir Sigurd þess at hann fai mer habryniat skip vel buit at monnum ok uopnum ok uil ek fara firir land fram ok Eymundr Akason fostbrodir minn. Asta rædir þetta vid Sigurd. Hann suarar. ek þikkizst sea at Olafr mun vilia fara j sumar firir land fram ok skemta ser en heim hingat at hausti ok fiolga suo huskalla mina. en ek ueit æigi huort ek uil suo late vera. Nu segir hon syne sinum Olafi suỏr Sigurdar. Olafr mællti. nu mun þat verda upp at kueda er ek uæit æigi at þer se yndisbot j en seg þu suo Sigurdi at hann bui skipit þuiat ek ætla at gefa honum tomstund til at græda upp margar kyr adr ek kemr aftr en æigi uæit ek at ek komi famennri. Asta rędir vid Sigurd. þat uillda ek at þu letir bua skip sem Olafr bidr uæit ek æigi nema suo beide hann j annann tima at þu uillder fuss þetta hafa til latit. verdr mer uant j mille at ganga makliglæika hans ok fasthellde þinnar. Sigurdr let þa bua skip uel at uopnum ok monnum ok gaf Olafi en Asta moder hans fek til Hrana er kalladr uar konungs fostri til forradenda firir lidinu med Olafi þuiat Hrani hafde oft verit j uikingu. Olafr tok vid lide ok skipum. þa gafu lidsmenn honum konungs nafnn suo sem siduenia var til at herkonungar þeir er j uiking voru ef þeir voru konungbornir þa baru þeir konungs nafni þo ath þeir sæti æigi at lỏndum. Hrani sat vid styrihomlu en Olafr sat vid stiornn j hasæti. þeir sigldu austr med lande ok fyst til Danmerkr. Suo segir Ottarr suarti er orti vm Olaf konung.


Vngr hrattu a uit uęnggis
|[9] uigrakkr konungr blacki
þu hefir dyrum þrek dreyra
Danmarkar þig uandan.
vard nytliguzst nordan
nu ertu rikr af huot slikri
fra ek til þess er forut
fỏr þin konungr giorua.


En er haustede siglde hann austr firir Suiauellde tok þa at heria ok brenna land þuiat hann þottizst æiga Suium at giallda fullann fiandskap er þeir hofdu tekit af lifui fodur hans. Ottarr suarti segir þat berum ordum at hann for austr ór Danmorku.


Auttut arum skreyttum
austr j haf med flaustum
barut lind af lande
landuỏrdr a skip randir.
neyttut segls ok settut
sunduarpade stundum
slæit miog rodin mikla
mỏrg ar und þer baru.


Ok enn quad hann.


Drott stendr vitt ok dyrligr otti
dỏglings af for þinne
suanbræder namtu sidan
Suiþiodar nes rioda.


Æinn aftan lỏgdu þeir under Sotasker. þeir sa þer liggia odrum megin .vj. uikingaskip Soti het forradsmadr en anner Þordr. Olafr bad lidsmenn sina kiosa huort þeir legde undan vm nottina edr legde skip sitt milla boda .ij. ok quad þa æigi mundu audsotta um stundar saker. þeir badu hann rada. hann lagde þa skipinu milla bodanna sagdizst æigi uilldu uenia lid sitt flotta ok bad veriazst med griote ok hlada skip sitt af þui. Vikingar lỏgdu at þeim þegar uigliost uar um morgininn ok gatu þa æigi sotta ok lỏgdu fra. en Olafr bat menn sina bera stafnnliar a hinu næstu skip ok draga suo at ser. ok suo gerdu þeir ok hrudu suo hinu næstu skip ok fengu fe mikit en uikingar logdu a flotta nokkut suo burt fra skeriunum. Olafr quad þeim æigi mundu hlyda at liggia þar ef uedrit uillde uaxa ok bat þa sigla a haf vt undan skeriunum. Var nu þetta rads tekit ok er vikingar sea þat logdu þeir eftir þeim ok var þeirra miog skamt a mille. óx uedrit er þeir sottu undan landinu ok gengu mæira vikingaskipin þuiat þau voru smærre. Olafr bad þa menn sina minka sigling ok lægia seglin. ok er þat var gert syndizst vikingum at þa drægi suo snogt vndan at naliga uatnede seglin. hurfu vikingar þa aftr undir skerin ok er kuelldade bat Olafr sina menn eftr leggia undir skerin vm nottina. Þeir Olafr lỏgdu utan at skeriunum. hann reri a bati til skerianna ok gengu þeir upp .ix. ok drapu fiora uardhallzmenn vikinganna. sidan brendu þeir linduk a skerinu þer sem þeim þotti lide sinu vænst til atlogu. Vikingar hofdu ellda haft a lande ok tiolld. Olafr gengr þa at ok hans menn ok baurdu þeim tialldkulur ok drapu þar Sota ok mikinn hluta lids þeirra. Þordr gek til handa Olafi ok fylgde honum. þeir toku þar nu skip oll ok fe mikit. gerdizst Olafr herkonungr mikill. Þessa getr Siguatr.


Langt bar vt iunga
iorua kund at sunde
þiod ugde ser sidan
siameidr konungs ræide.
kann ek margs en manna
minne fysta sinne
herr raud æzstr firir austan
ulfs fot vid sker Sota.


Olafr konungr Harallzsun komz or Leginum fra Olafi suænska. capitulum.

16. Olafr konungr hellt þa austr firir Suiþiod ok lagde inn j Lỏginn ok heriade a będe lỏndin. hann lagde allt upp til Sigtuna ok la vid fornu Sigtun. Suo segia Suiar at þar se enn griothlỏd þau er Olafr konungr let gera undir bryggiusporda sina. En er haustade þa spurde Olafr konungr at Olafr Suiakonungr dro her saman ok suo þat at hann hafde iarnnum komit yfer sundit ok sett þar lid firir. en Suiakonungr ætlade at Olafr skyllde bida frera ok þotti konungi littls vert vm her hans þuiat hann hafde litit lid. Þa for Olafr konungr vt til Stokssunda ok komzst þar æigi þuiat kastali var gerr firir uestan sundit en hermenn geymdu firir austan. En er þeir spurdu at Suiakonungr var þa kominn a skip ok hafde her mikinn ok fiolda skipa þa let Olafr konungr grafa vt j gegnum Agdafit[10] til hafs. þa voru regnn stor ok uottn mikit. en um alla Suiþiod þa fellr huert rennanda uattnn j Loginn en einn oss er til hafs or Leginum ok suo miorr at margar ár eru breidare. en þa er regnn eru mikil edr sniofar þa falla uottnin suo æst j Loginn at fossfall er vt um Stoksund en Lỏgrinn gengur upp a będe londin. en er groftrinn kom vt j sioinn þa hlupu vt uotnin ok straumrinn. þa let Olafr konungr leggia oll styri er lagi a skipum sinum ok draga segl uit hunboru en byrr uar a blasande. þeir styrdu med arum ok gengu skipin mikit vt vfir grunnit ok komu oll heil ut aa hafit. Suiakonungr ueitti þeim storar atỏlur er gætt skylldu hafa at Olafr kæmizst æigi vt. Þat er nu kallet Konungssund ok ma þar ekki |[11] storskipum fara nema þa er uottnin æsazst mest. Nu er þat sumra sognn at Suiar yrde varir vit þa er þeir Olafr hofdu vt grafit fitina ok uottnnin fellu vt ok suo þat at Suiar hofdu her mikinn ok foru til ok ætludu at banna Olafi at hann fære vt. en uottnin grofu tuo uega þa fellu backarnir ok þar folk mikit med ok tyndizst þar fiolde lids. en Suiar mæla þessu j mót ok kalla þat hegoma at þar hafui menn latizst.


Fra Olafi

17. Um haustit siglde Olafr konungr til Gothlandz ok biozst þar at heria en Gotar hofdu firir safnnat ok sendu menn til konungs ok budu honom gialld af landinu. þat þektizst konungr ok sat þar vm uetrinn ok tekr gialld af landinu. Suo segir Ottarr.


Gilldr komtu at giallde
gotuerskum herflotta
þordut þeir at uarda
þiodlỏnd firir rondu.
rann en madr of minna
margr byrr of þrek uarga
hungr fra ek austr en yngui
Eysyslu lid þeyia.


Her segir þat at Olafr konungr for þa er uorade austr til Eysyslu ok heriade þar ok uæitti landgongu en landzmenn komu ofan ok helldu orrustu uit hann. þar hafde Olafr konungr sigr en rak flotta heriade ok eydde. Suo er sagt at fyst er Olafr konungr kom j Eysyslu þa budu bęndr honum gialld. en er gialld skyllde koma gek hann j mote med aluæppni ok lid hans ok uar þat annan ueg en bęndr hugdu til þuiat þeir hofdu ekki gialld helldr heruopnn ok borduzst vid þa sem fyrr uar ritat. Suo segir Siguatr.


Þat uar enn er onnur
Olafr ne suik faluzst
odda þing j eyddre
Eysyslu gek heyia.
sitt attu fior fotum
farr beid or stad sara
enn þeir er undan runnu
alluallde fe giallda.


Sidan siglde hann aftr til Finnlandz ok heriade þar ok gekk a land upp en lid allt flyde undan a skoga ok eydde uida bygdina at fe ollu. konungr gek a land upp langt ok yfir skoga nockura. þar voru firir dalbygdir nockurar. þar hæita Herdalir. þeir fengu litit fe en fundu menn ỏngua. Þa leid a daginn ok sneri konungr ofan til skipa en er þeir komu a skoginn þa dreif lid at þeim ollu megin ok skaut a þa ok sotti at fast. konungr bat þa hlifa ser ok uega þo j mote sem þeir mætti. en þat uar uhægt þuiat Finnar letu skoginn hlifa ser. en adr þeir kæmi af skoginum let hann marga menn ok margir urdu sarir. hann kom sid um kuelldit til skipa sinna. þa gerdu Finnar um nattina med fiolkynge ædeuedr mikit ok storm en konungr let draga upp ackeri sin ok vinda segl sin ok bæitti vm nattina firir landit.[12] fengu þeir bæitt firir Balagardz sidu ok matti meira gæfa konungs en fiolkynde Finna. fengu suo radbyre vt a haf en Finnar foru id efra suo sem konungr siglde hit ytra. Suo segir Siguatr.


Hrid uard stads stridre
strỏng Herdala gongu
Finnlendingar funde
fylkis uidr hina þridiu.
en austr uit la leysti
leid uikinga skæider
Balagardz at barde
brimskidum la sidan.


Þa siglde Olafr konungr til Danmerkr. en er hann kom austr j Uik þa atti hann þar hina fiordu orrustu sem Siguatr quat.


Enn kuodu gram gunnar
gialldz upphofum uallda
dyrd fra ek þeim er uel uardizst
uinnazst fiorda sinne.
þa er olitlum uti
iofra lids a midle
fidr gek sundr j slidre
Sudruik Donum kudre.


Þadan siglde hann sudr til Frislandz ok la firir Kinnlima sidu j huossu uedri. þar gek hann a land upp med lid sitt en landzmenn foru ofan j mot þeim ok borduzst vid þa. Suo segir Siguatr.


Vig uanntu hlenna huæigir
hialmum grimt hit fimta
þoldu hlyr a háre
hrid Kinnlima sidu.
þar er vid rausn er ræsis
reid ferd ofan skæidu
enn j gegnn at gunne
gek hilmis lid reckum.


Hernadr Olafs

18. Olafr siglde þa uestr til Æinglandz. þat uard þa til tidenda at Sueinn Dana konungr hafde setit þar marge uetr ok heriat a land Adalrads konungs. hofdu Danir þa gengit um allt landit en Adalradr Æingla konungr hafde þa flyit undan. Þat sama haust er Olafr konungr kom til Æinglandz urdu þar þau tidende at Sueinn konungr Haralldzson uard braddaudr um natt j reckiu sinne ok er þat enskra manna sỏgn at hinn hæilagi Jatmundr hafui drepit hann med þeim hætti sem hinn helgi Merkurius drap Julianum gudniding. en er þat spurde Adalradr konungr af Flæmingialande þa snere hann aftr til Æinglandz. en er hann kom aftr sende hann ord ollum þeim er fe uilldu |[13] þiggia til þess at uinna land med honum. dræif þa til hans mikit fiolmenni. Þa kom til lids vit hann Olafr Haralldzson med mykla sueit manna ok lỏgdu fyst til Lunduna ok vtan j Temps. en Danir helldu borg odru megin ok var þar mikit kauptun er hæitir Suduirke. þar hofdu Danir mikinn vmbunat grafit diki mikit ok stór ok sett uegg firir utan med grioti ok vidum ok hofdu þar lid mikit. Adalradr konungr let þar uæita atsoknn mykla en Danir uordu ok fek konungr þar ecki at gert. bryggiur voru þar yfir ana milla borgar ok Suduirkis suo breidar at aka matti uỏgnum a uigsl. a bryggiunum voru uigeger będe kastalar ok bordþak forstreymis suo at tok upp yfir midian mann. undir bryggiunum voru stafir storir ok stodu grunn j anne. En er atsoknin tokzst þa stod herrinn a brygginnum ok uarde. Adalradr konungr uar miog hugsiukr huernn ueg hann skyllde uinna borgina. hann kallade þa a tal alla hofdingia hersins ok leitade rads uit þa huersu hann skyllde ofan koma bryggiunum. Olafr konungr sagde at hann munde at leggia sinu lide ef adrir hofdingiar uillde at leggia. A þeirre malstefnu uar þat radit at þeir skylldu leggia her sinum upp undir bryggiurnar. bio þa huerr sitt lid ok sin skip. Olafr konungr let gera fleka af uidum ok let þat bera yfir skip sin suo at tok vt af bordum. þar let hann undir setia stafui suo þykt ok suo hátt at będe uar hægt at uega undan ok suo ærit stint firir grioti ef ofan væri a borit. en er herrinn var buinn þa uæittu þeir atrodr upp eftir anne. en er þeir komu nær bryggiunum þa var borit a þa będe griot stort ok skotuopnn suo þykt at huorke hellt vid healmar ne skilldir ok skip meidduzst af. logdu þa fra sumir en Olafr konungr ok Nordmanna lid rero allt upp undir bryggiurnar ok baru kadla um stolpana er upp helldu bryggiunum. toku þa ok reru ollum skipum forstreymiss. stafirnir droguzst med grunnum unnz lauser urdu en uopnnadr herr stod þygt a bryggiunum ok griot stort ok stafirnir undan brotnir. þa bresta nidr bryggiurnar ok fell ofan folkit j ana en allt annat flyde j borgina. Eftir þat uæitte hann atgongu Suduirke ok unnu þeir þat. en er borgarmenn sa þat at unnin uar ain Tems suo at þeir mattu ekki banna skipafar j landit þa hrędduzst þeir ok gafu upp borgina ok toku vid Adalradi konungi. Suo segir Ottar suarti.


Enn brautzstu ela kenner
yggs uedr þorin bryggiur
linnz hefir lỏnd at uinna
Lunduna þer snunar.


Ok enn quat hann.


Komtu j land ok lender
laduordr Adalráde
þins naut recka runi
rikia mest at sliku.
hardr uar fundr þa er færdut
fridland aa uit nidea
red attstudull adan
Jattmundar þa grundu.


Ok enn sem Siguatr quat.


Rett uard soknn hin setta
snarr þengill baud Æinglum
at þar er Olafr sotti
yggs Lunduna bryggiur.
suerd bitu uelsk en uỏrdu
uikingar þar dike
atti sunnz j slettu
Suduirke lid budir.


Olafr konungr uar um uetrinn med Adalradi konungi. þa attu þeir orrostu mykla a Hringmaraheide a Ulfkels lande. þat rike atti þa Ulfkell snillingr. þar fengu þeir konungarnir sigr. Suo segir Siguatr.


Enn let seaunda sinne
suerdþing huit verda
endr a Ulfkels lande
Olafr sem ek fer male.
stod Hringmara heide
herfall uar þar alla
Ella kind en olli
arfuordr Haralldz starfui.


Ok enn segir Ottar suarte fra þessi orrostu.


Þeingill fra ek enn þunga
þinn herskipum ferri
raud Hringmara heide
hlod ualkỏstu blode.
laut firir ydr adr letti
landzfolk j gny rannda
Eingla ferd a iordu
ott en morg a letta.


Þa lagdizst landit enn uida undir Adalrad konhug en þingamenn (ok) Danir helldu morgum storborgum ok uida helldu þeir enn þa landinu.


Olafr konungr vann borgir a Einglandi

19. Olafr konungr uar hofdinge firir herinum þa er þeir helldu til Kanteraborgar ok borduzst þar til þess er þeir hofdu unnit borgina ok stadinn. drapu þeir þar fiolda folks ok brendu stadinn. Suo segir Ottar suarti.


Atgỏngu vantu yngui
ætt siklinga mykla
blidr hilmir toktu breida
borg Kantera um morgin.
lek uit raun af riki
rettu braggna konr gaggne
alldar fra ek at alldri
alldr ok reykr at bellde.


Sighuatr skalld telr þessa hina .viij. orrostu ok quat.


Væit ek at uiga mætir
Vindum hattr hin atta
styrkr gek uordr at uirke
verdungar styr gerde.
sinn mattut |[14] bæ banna
borg Kantera sorgar
mart fekzst prudum Paurtum
portgreifar Oleifui.


Olafr konungr hafde þa landuornn firir Einglande ok for med herskipum firir land ok lagde upp j Nyiamodu. þar uar firir þingamanna lid ok attu þeir orrostu ok hafde Olafr konungr sigr. Suo segir Sighuatr.


Vann ungr konungr Einglum
otraudr skarar raudar
endr kom braut a branda
blod j Nyiamodu.
nu hefuig orrostan(!)
ognnualldr .ix. taldar
herr fell danskr med daurrum
dreif nest at Oleifui.


Olafr konungr for þa vijda um landit ok tok giolld af monnum en heriade at ỏdrum koste. Suo segir Ottar.


Mattit enskrar ættar
olld þar er tokt vid giolldum
vise uægdarlausum
vidfrægr vid þig bægiazst.
gulldut gunnar sealldan
gull dỏglinge þollar
stundum fra ek til strandar
stor þing ofan foru.


Þar dualdizst Olafr konungr j þat sinn .iij. uetr ok hit .iij. vor anndadizst Adalradr konngr. þa toku konungdom synir hans Jatmundr ok Jatuardr. Þa for Olafr konungr sudr vm sę ok þa bardizst hann j Hringsfirde ok uann kastala er uikingar hỏfdu j setzst. hann braut kastalann. Suo segir Siguatr.


Togr uar fullr j fogrum
folkueggs drifa hreggi
hellt sem hilmir mællti
Hringsfirde lid þingat.
blod let hann a hlode
hatt uikingar attu
þeir badu ser sidan
slikt skottnadar brottna.


Þa hellt Olafr konungr lide sinu uestr til Gislupolla ok bardizst þar vid uikinga firir Uilhealmsbę. þar hafde Olafr konungr sigr. Suo segir Sighvatr.


Olafr uantu þar er iofrar
ellifta styr fellu
ungr komtu af þui þingi
þollr j Gislupolla.
þat fra ek uigs at ueitta
Uilhealms firir bę malma
tala min er þat telia
tryggs jalls hatt saarrla.


Þar næst bardizst hann j Fetlafirde. Suo segir Siguatr.


Tỏnn raud .xij. sinne
tir fylgiande ylgiar
vard j Fetla firde
fiorbann lagit monnum.


Þadan for Olafr konungr sudr til Seliupolla ok atti þar orrostu. þar red firir borginne Geirfinnr jarl. borg su uar kollut Gunnualldz borg hon uar mikit borg ok fornn. Olafr konungr tok hondum Geirfinn jall en atti tal vid borgarmenn ok gerde þa skattgillda ok lagde a þa vtlausn ok gialld .xx. merkr gullz. sligt fe uar honum golldit af borgarmonnum sem hann lagde a þa. Suo segir Siguatr.


Þrettanda uann þrenda
þat uar flotta duol drottum
sniallr j Seliupollum
sunnarlla styr kunnan.
upp gramr j gamla
Gunnualldz borg un morgin
Geirfinnr het sa er gerua
gengit jarll of feingit.


Olafr kom til Englandz ok van

20. J þenna tima uar kominn til Einglandz Knutr hinn riki son Sueins konungs tiuguskeggs ok Þorkell hinn hafue eptir þat er drepit hafde verit þingamanna lid firir Knuti. þat hafde drepit med suikum Ulfkell snillingr æina nott af radum þeirra Jatmundar brædra Adalradzsona. Jatmundr uar konungr .ix. manudu a þeim atti hann .v. orrostur vid Knut Sueinsson ok hofdu ymser sigr. Knutr konungr kom þat sumar til Einglandz sem Adalradr anndadizst. Edrikur skiona var fostri Emmu drottningar er att hafde Adalradr konungr. Knutr konungr uar metnnadarmadr mikill. hann gek at æiga Emmu drottningu. þeirra bornn var Haralldr ok Hordaknutr ok Gunnhilldr. Knutr hafde þa unnit allt Eingland utan Lundunaborg ok bryggiurnar voru æigi unnar þær er a Temps voru. ain Temps fellr j gegnum borgina. Þetta sumar[15] hofdu þeir brædr Jatmundr ok Jatuardr Lundunaborg ok þa .ij. kastala er stodu hea bryggiunum ok þann kastala er a bryggiunum var. Nordr firir Slesvik a Einglandi red Þorkell hinn hafui jall. hann hafde þa hefnnt Hemings brodur sins er þar fell med .lx. skipshafnna. Þorkell drap Vlfkel sniiling ok gek at æiga Ulfhillde dottur Adalrads er Vlfkell hafde atta. Olafr konungr heyrde mart sagt fra orrostum Þorkels jarls þeim er hann atti adr hann gat hefnnt Hemings brodur sins a Æinglande ok hafde jafnan sigr. þangat for Olafr konungr med .vi. tige skipa. ok er Þorkell spurde til fara Olafs konungs for hann j mote honum ok baud honum til uetruistar heim med ser vit suo marga menn sem hann uillde. þat þiggr Olafr ok tekzst þa felag þeirra Þorkels ok mikit uinfeinge. Þorkell gengr um sęttir med þeim Knuti konungi ok Olafi konungi ok seger Knuti konungi mart fra uitzsku Olafs ok þiker hann uænstr til at geta unnit Lunduna bryggiur. kemr suo med þeim Knuti ok Olafi at Knutr gefr honum þann hlut rikis sem hann þottizst æiga j Noregi ef Olafr gæti unnit Lunduna bryggiur. þuiat Haralldr konungr Gormsson hafde gert Noreg skattgilldan |[16] undir sig þa er hann hafde Hakon jall yfir settan ok þui þottizst Sueinn tiuguskegg æiga Noreg ok setti yfir sonu Hakonar jalla Æirik ok Suein jalla. morgum fridendum het Knutr Olafi konungi til þessa uerks. Olafr konungr let nu uæita vmbunat nỏkkurn. hann let gera jarnkroka j liking ackerisfleina ok streingi iafnnmarga sem jarnnkrokana ok reyrde jarnne. þa skipar Olafr til vm atgỏngu at Knutr konungr skal uinna annan hlut Lundunaborgar med lid sitt en annan hlut Þorkell ok Þordr uikingr. Olafr konungr sealfr ferr utan j ana Tems a skipum sinum under bryggiurnar ok lętr luka skialldborg um oll skipin ok lætr bera jarnnkroka um stolpa ok skotlása. beina sidan rodr med straums fulltinge ok roa undan stolpa alla ok skotasa. en þa mattu bryggiurnar æigi upp hallda hofga suo myklum sem a uar ok sigr kastalinn ok bryggiurnar ok tynizst mannfolkit þat er til uarnar hafde sett uerit a bryggiunum ok j kastalanum. Þa hefir Þorkell hinn hafui unnit annan hlut borgarinnar. hafde þar fallit mart lid hans. þa ferr Þorkell jall hinn hafe at vinna annan hlut borgarinnar med Knuti konungi ok gaf honom nærr lif med skopum. af þui at Jatuardr son Adalrads konungs hio þa hogg þat er menn hafa sidan at minnum haft. Þorkell hratt Knuti af bake en Jatuardr hio j sundur sodul ok hrygg j hestinum enda urdu þeir þa at flyia brædr. hrosade Knutr konungr þa sigri sinum ok þakkade Olafi konungi sina liduæitzslu.


Af rædum Knutz konungs ok Sigurdar byskups

21. Eftir þessa orrostu sęttazst þeir Eatmundr ok Knutr ok skipta Æinglande med ser ok uoru bader konungar ok ef misdaude þeirra yrde þa skyllde sa vera æinualldzkonungr yfir ollu Æinglande er lengr lifde. En er æinn manudr var lidinn fra sattmale þeirra Knutz konungs uar Jatmundr konungr suikinn ok ueginn af Edrike strionu fostra sinum. sidan uar Knutr hinn riki einn konungr yfir Æinglande. hann rikti fiogur aar ok .xx. en eftir er konungs sætt var ordin for Olafr konungr til hirduistar med Knuti konungi ok uar þar nockurnn hlut uetrar. med þeim var hin mesta vinatta þar til er Knutr konungr heyrde þat sagt at Olafr konungr hefde litlu sidar unnit Lunduna bryggiur en hann edr Æingland. ok þui reiddizst Knutr konungr ok gerdizst færa j vinattu med þeim Olafi konungi en var. byskup bæid Olafs ofuallt at tidum en æigi Knutz ok byskup hafde kallat Olaf konung. en Knutr uillde þat æigi heyra ok gaf þar vm morg stór ord byskupi þar til er hann vard af at leggia saker rikis Knutz konungs þuiat dramb ok ofmettnadr sa er hann fylldizst upp af sinum rikleika hafde uarlla rum j hans hiarta. Nu ferr suo fram unnz kemr at langafỏstu. þa tekr Knutr til orda uit Sigurd byskup. er þat suo er þu hefir kallat Olaf konung j uetr edr huersu fær þu sonnur a þinu male þar er hann er huorke jlendr ok æigi er hann koronadr. Satt er þat herra quat byskup at hann er æigi her jlendr ok æigi berr hann koronu af gulle edr silfre helldr er hann kiorinn ok koronadr af hinum hæsta herra ok hofdingea ok konungi allra konunga æinum allzualldanda gude til þess rikis ualldz ok stiornnar sem hann er tilborinn ok æinum ætlat at styra riki undirgefnum lyd til nada ok nytsemda ok giallda gude makligan auỏxst sinnar þarkomu. mun allr lydr j Noregi ok þar undirgefnum skattlondum ok æigi at æins þar helldr iafnnuel oll nordrhalfan hafa æilifar meniar ok minningar þessa stolpa ok styrktarmannz guds kristni er upp mun ræta þyrnniklungr ok allt illgresi or guds akre ok vingarde en sa þar nidr j stadinn frioligu sade hæilagra guds orda. huer friouazst munu med fullkomnum auexsti huerr at þeckr ok þægiligr mun verda hinum hæsta himna konungi utan enda. Knutr konungr mællti. mun þat nu æigi sannazst sem oss er flutt af ydr herra byskup at þer kallit hann framar jartæignum skina en oss edr en helldr ef þer gerit suo storan mun at þer kallit oss ỏnguar jartæignir gera. Sannspurt hafui þer þau uor ord quat byskup. Knutr konungr mællti. firir litit kemr mer þa at meinlæta mer framarr en Olafr ef mig skal nockura hluti skorta vid hann þuiat nu sidan langafasta kom hefir ek linlak en æigi silkeskyrtu skallatzkyrtil en æigi gudvef edr purpura. ek drek ok mungat en æigi miod. en Olafr hefir sylkeskyrtu ok guduefiarkyrtil. lætr hann ser uanda krasir ok uinberill stendr a borde hans. Byskup |[17] mællti. satt er þat herra at Olafr hefir sylkeskyrtu en þo hefir hann harklæde undir skyrtunne ok giord um sik suo breida at hon tekr miodm ok herdarblad en iarnn uid nedan a firir. ofuallt er Olafr kemr j sæti ok kraser koma firir hann miog uandadar muntu sea at þar er haugr nỏckurr er hann er uanr at sitia. þar er þakedr kryplingr hann etr kraser allar en Olafr etr sallt ok braud. ok æitt ker med uatn ok drekr Olafr þat en æigi hefir hann meira drykk en þann. en kryplingrenn drekkr ór vinberlinum. Þa ræiddizst Knutr konungr Sigurdi byskupi suo miog at Olafr konungr matti æigi vid halldazst firir saker ofundar Knutz konungs ok litlu sidarr Sigurdr byskup.


Fra Olafi konungi

22. Nu er fra þui at segia at Olafr konungr hellt lide sinu til Fetlafiardar þeir runnu þar a land. þar var herat æitt bygt ok a mille merkr storar ok skipalægis. þeir Olafr konungr hugdu at vera munde meira herat firir ofan mỏrkina ok þangat heriudu þeir. ok er þeim þotti heradit undan dragazst hurfu þeir aftr til skipa sinna ok er (þeir) suipuduzst at sa þeir at Olafr konungr var j brottu æinn saman. sokuduzst nu vm fast ok gerizst nu mikill harmr j herinum. Nu er fra Olafi konungi at segia ath eftir er hann er fraskila uordinn sinum monnum hittir hann bygd stora. ok er heradsmenn sa hann synizst þeim sem hann hafi med ser her vvigann ok hann mune alla þeirra bygd upp æyda ef æigi uerdr þat rad tekit at duge. safnnazst nu saman heradshofdingiar ok fara a mot honum ok bioda honum sligt gialld sem hann uill a þa lagt hafa. sidan akuedr Olafr konungr suo mikit kuikfe gull ok brent silfr sem hann uill hafa ok sidan eru menn til fæingnir at flytia þetta godz til strandar. ferr Olafr konungr ok fylgir þeim sealfr ok rekr firir ser menn ok kuikfe. ok er menn hans sea hann huar hann ridr af lande ofan uerda þeir fegnari en fra megi segia. en fra landzmonnum er þat at segia at suo sem þeir sea hermenn marga fara j mote ser bryniada en Olaf konung æinn saman reka þa med byrdum firir ser herteknna ok naut þeirra (ok) saude æpa þeir ok yla akafliga ok hrifa upp j hofut[18] ser ok ræyta sig. Olafr konungr hafde med ser tulka huar sem hann for. hann spurde þa eftir þessum illum latum. Þeir segia honum at þessir menn þikizst ordnir firir sionhuerfingum myklum. segia nu at þeim syndizst ouigr herr kominn at þeim ok sua biartr at þeir þordu æigi j gegnn at uega. gerde hann þeim þa .ij. kosti annat huort at uega j gegnn honum ef þeir þyrde edr færa þat til strandar sem þeir færi med. en þeir kioru at færa helldr fe til strandar. konungsmenn toku nu vid strandhỏggum en hinir hurfu aftr heim.


Olafr konungr vann margyghe

23. Hina .xiiij. uppras atti Olafr konungr vt j Kallsár. þeir uoru þa j fỏr med honum Þorkell jall hinn hafui ok Ulfr son Þorgils sprakalegs. þar heriudu þeir a illgerdamenn heidna nockura stund. Þeir heidingiar blotudu kappa .ij. til fulltings ser þa er flestir urdu fra at hrockua ef a þa var hæitit. þat var annat margygr ok la hon stundom i Karlsám en stundom var hon j sio. hon saung suo fagurt at hon suæfde skipshafner. ok er hon kende firir sina naturu at menn aller voru sofnnadir huelfde hon skipunum ok dreckti sua monnum. en stundum æpti hon suo haatt upp at marger urdu at giallti ok hurfu firir þat aftr. Annat kuikuende uar uillegaulltr hann hafde marga mannzalldra. einge madr skyllde drepa gris af lide hans. hann uar forkunnar mikill ok akafliga grimligr. Landzmonnum uæitir nu litt hernadrinn fa þeir iafnnan j vidskiptum þeirra Olafs konungs stora mannskada med frekum fiargiolldum ok uægdarlausum peninga upptektum. þui taka hæidingiar nu þat rad at kalla ser til fulltings sina fulltrua margyge ok gallta med hinum mesta blotskap ok fiandligri fornneskiu. ok þoat vuinrinn vissi sig uanmattugan at geta nockura motstỏdu haft vid suo agætan guds riddara sem var hinn hæilagi Olafr konungr Haralldzson þa uill hann þo uist æigi daufheyraz vid eyrende ok akall sinna kumpana. þikizst þat ok sea at þessi Olafr mun honum vinna vbęttan skada j nidran ok nidrbrote sinnar fagannar. þui byriar hann suo sinn kyndugskap at æinnhuernn tima þa er Olafr konungr ok hans menn lagu til byriar j Karllsám heyrdu þeir at upp kom suo fỏgr raust med saunghliodum at alldri heyrdu þeir a sina daga þesshattar hliod |[19] fyrr med suo sætum son ok undarligum ym at innan litils tima fellr suefnn at þeim suo akaft at þeir geta vist æigi firir ser uoku halldit. Konungr sitr j lyfting a skipi sinu ok less a bok sina ok er menn aller voru sofnnadir ser konungr huer margygr kemr upp. hon er suo skỏput at a henni er hofut suo skapat sem a hrosse med standande eyrum ok opnum nosum. hon hefir græn augu akafliga stor ok kiapta gryfuiliga stora. hon hefir bógu sem hross ok fram skapat sem hendr en aptr skỏput at aullu sem ormr med lykkiu akafliga mikille ok breidum sporde. drekker hon suo monnum ok skipum at hon setr hendrnar upp a annat bordit en bregdr spordinum nidr undir skipit ok upp a bordit odrum megum ok huelfir suo skipinu at hon ridr um þuerann kiolinn ok steypizst suo j kaf. hon er lodin sem selr ok gra at lit. Margygr kann sina natturu at þegar hon ueit at menn eru sofnnadir hefer hon sig at skipe Olafs konungs ok met krafte vuinarins getr hon upp komit hondunum a bordit. ok er Olafr konungr ser þat gripr hann suerdit Hneite ok hleypr fram eftir skipinu ok er þat allt iafnfram at margygr hefir þa upp komit spordinum odrum megum a bordit. konungr hỏggr þa hendr af margyge en hon kuedr uit suo hatt ok oskurliga at slik læti þottizst konungrinn æinge heyrt hafa. hon slỏnguir ser þa þuert a bak aftr ok slær j sundr kioftunum ok bæinir suo raustina. Konungs menn uaknna nu a skipunum ok þikiazst æigi uita huat vm er. bregdr nu morgum miog vid þessi lęti. konungr bidr þa hlifa ser med marke hins hæilaga kross ok med guds fulltinge ok bænum Olafs konungs fek hann suo um gengit. at honum ok hans monnum vard þessi vuættr ekki at skada. sỏkk hon sidan þar nidr sem hon uar komin ok vard at henni þar ekki mæin sidan.


Olafr konungr drap gaulltinn a skoginum

24. Nu renna þeir a land upp ok fa mikils fiar. Olafr konungr lætr þar briotu blothaug þeirra hæidingia. en þui uar hann suo kalladr at iafnnan er þeir hofdu storblot til árs ser edr fridar skylldu aller fara a þenna haug ok blota þar fyrr sogdum kuikendum ok baru þangat mikit fe ok logdu j hauginn adr þeir gæingu fra. Olafr konungr fek þar ogrynne fear. fara til skips med þenna fearhlut. konungr reid sæinazst ok litadizst iafnnan vm ef hann sæi nockura nylundu. menn hans berr bradla undan ok er Olafr konungr ser þat ridr hann af vt j riodr nockut ok hugde at radum huort hann skyllde aftr huerfa edr æigi. þa heyrde konung braukon mykla j skoginn alla uega fra ser þa rennur þar gallti med lid sitt ok þekr allt riodrit. gallti ferr rytande ok emiande med illum latum ok gapanda gine. hann var suo storr at konungr þottizst þesshattar kuikende ekki fyrr sligt set hafa þuiat hans bust næfde naliga vid limar uppi hinna hæstu trea j skoginum. konungr hopade þa hestinum ok fordade fotum sinum. en gallte gædde þa ferdina ok lagde upp ranann ok tennurnnar a sỏdultreyiu konungs. þa bregdr konungr suerdi sinu ok hỏggr ranann af gallta ok fellr hann nidr j sodulinn. gallte quad vid ogurliga ok sneri undan ok uillde æigi bida hogsins annars. en þo sagde Olafr konungr suo at hann þottizst gallta vidkuỏd amatliguzst heyrt hafa annat en margygiar ok þa mesta mannraun ok hugrann synt hafa er hann atti hogguaskifti[20] vid þessi kuikende. sidan kall(a)de Olafr konungr suerd sitt Hnæite er adr het Bæsingr. nu hefir hann rana af gallta ok tennr. ridr hann med þetta til skipa ok vard sidan miog lofat þetta þrekuirke Olafs konungs.


Fra ordum visindakonu

25. Fimtandu orrostu atti Olafr konungr a Peitulande ok for lanngt[21] fra skipum med her sinn allt til kastala þess er Uarannde heitir ok brende þar bygdina. Þess getr Ottarr suarti.


Knattut unngr at eyda
ognntæitr iofur Peitu
reyndit ræsir steinda
raund j Tuskalandi.


Ok enn seghir Siguatr.


Malms uann Mæra hilmir
munnriodr er komt sunnan
gagnn þar er gamlir sungu
geirar upp a Leiru.
uard firir uiga niordum
Uarrannde sea fiarra
brendr a bygdu lande
bærr heitir suo Pæitu.


Þadan for Olafr konungr til Einglandz ok atti hinn .xvj. bardaga j Audafurdu ok hafde sigr. Hina .xvij. orrostu atti hann uestarliga a landinu j þeim stad er a Uallande heitir. þadann |[22] for Olafr konungr j Austrueg ok hafde markat vid hæidit land. þar var a þui landa spakona su er sagde firir orlog manna ok lif. forunautum konungs þotti gott vid hana at tala. þeir spyria konung ef hann uillde ganga til frettar vid hana. hann letzst þat æigi uilldu. þa spyria þeir ef konungr uillde leyfa þeim at spyria hana nockut eftir hans forlaugum en hann quezst þat æigi banna mega. þeir fara til motz uit uoluuna ok spyria hana ef hon hefde nỏkkut hugat at vm Olaf konung huersu langlifr hann mun verda. hon mællti. þar standa yfir æfui hans ognnargeislar þeir er mer er æigi lofat þangat at sea. en suo skulu þer segia konungi ydrum segir hon at hann mun æitt mismæla mæla a allra æfui sinna ok lata samdgęgris lifit.


Olafr konungr gerda Konungssund ok kom sua i brott

26. Olafr konungr atti hina .xviij. orrostu j Suiþiod ok urdu þar margar atlỏgur. Olafr konungr hellt skipum sinum inn j Mar en Suiar sofnnudu her myklum ok lagu firir utan vm þuara hofnnina a herskipum ok ætludu þess at bida at skip Olafs konungs freri þar j hafnninne ok þotti sem ser munde [þa auduellt[23] at vinna skipin ok drepa mannfolkit ef ollum megum mætti at þeim sækia. Olafr konungr let þa uæita umbod nockura. hann let menn sina fara a land upp. þeir felldu uidu stora ok adr en friosa tok let hann gera fleka stora af videnum alla uega vt j fra skipunum. en þegar er siorrinn tok at kolna þa toku þeir batana ok hręrdu flecana ok gerdu a ellda stora suo alldri matti friosa at skipum þeirra vm uetrinn. en um uorit er Suiar hofdu liddratt mikinn ok ætludu at beriazst vid Olaf ok taka hann af lifue ok er hann spurde þessa firirætlan Suia ser hann at hann hefir (æigi) lidkost til at deila af kappe vid allan Suia her. þui fellr hann fram til bænar ok bidr þann fulltings ok styrks til brottkuomu ór þessum lifshaska er allt gott ma sem er æinn ok almattigr allzualldanda gud ser ok sinum monnum. ok er hann hefir endada sina bęn bidr hann menn sina vinda segl upp ok sigldu at nese þui er gengr af Agnafit. ok er konungr kemr þar springr iordin j sundr allt til siofar med suo myklum stormerkium at þessi skurdr er a æinu augabragde suo bræidr ok diupr at þar matti vel skipum hallda. þat heitir sidan Konungssund en Stockholmr þat er af sprack milla osminnis ok Konungssunndz. siglde hann suo uestr til Einglandz med myklum sigri ok uar med Þorkatli jalli vm uetrinn. Vm sumarit eftir fara þeir Vlfr jall ok Þorkell hafi med Olafi konungi j uestruiking ok til Jrlandz ok fara a land ok er su talin hin .xix. orrosta Olafs konungs ok fa mikils fiar. þar fiarade uppi skip þeirra. nu sia þeir at Jrar sækia af lande ofan med myklu fiolmenni. ok er Olafr konungr serr þat er suo sagt at þa hafui hann hæitit at hann skyllde alldri framhỏggua j hernade suerde ne ỏxi nockurum manni til skada. vid þetta heit skipadizst suo fliott at þegar samstundis flutu skip Olafs konungs en hans uuinir tynduzst ok fellu j þa grỏf er þeir hỏfdu honum ætlat. sigla þa til Æinglandz ok vara þar aller vm uetrinn.


Draumr Olafs konungs

27. Eftir þetta let Olafr konungr smida knorru .ij. mykla ok uandade miog smidu til ok vori skipin bade sterk ok fỏgur. Þat uar æina nátt þa er Olafr konungr suaf j sæng sinne at hann dreymde at til hans kæme einn gỏfugligr madr ok ogurligr ok mællti vid hann. bat hann hætta ætlan þeirri at fara j vtlỏnd. far aftr til odala þinna þuiat þu munt uera konungr yfir Noregi at æilifu. hann skilde suo drauminn at hann munde konungr uera j Noregi ok hans ættmenn langa æfui. sidan kallade konungr til tals Þorkel jall ok alla hina uitrozstu menn ok sagde þeim huat er hann hafde firir borizst um sina firirætlan þa er hann munde sigla vt til Nioruasunda ok suo til Jorsala. suo ok firir huat er hann uar þui afhorfinn at fara hæim at sækia hæilaga stade. uar firir þessa uitran Olafs konungs þat radit af uitrum monnum at hann skyllde hallda til Noregs ok freista huernn afla hann fæinga þar ser til upræistar.


Ættartolur fra Gongurolfui

28. Olafr konungr hafde uerit j hernade uestr j Uallande .ij. sumur ok einn uetr þa uoru lidnir(!) fra Suoldrar orrostu .xiij. ár. þa stund hofdu radit Noregi jarlar fyst Æirikr ok Sueinn Hakonarsynir en sidan Suæinn ok Hakon Æiriksson hann uar systurson Knuts konungs Suæinssonar. Þa uoru j Uallande jallar .ij. Vilhialmr ok Rodbert fadir þeirra uar Rikgardr Rudujall þeir redu firir Nordmandi. systir þeirra |[24] uar Emma drotning er att hafde Adalradr konungr a Einglande. synir þeirra voru þeir[25] Jatmundr ok Jatuardr hinn gode Jatuigr ok Jatgæirr. Rikgardr Rudu jarl var son Rodbertz langaspiotz en sonarson Gỏnguhrolfs jalls þess er uan Nordmandi hann uar son Rỏgnualldz Mærajarls hins rika en modir hans uar Hilldr dóttir Hrolfs nefiu. Hrolfr var suo mikill at æinge hestr matti hann bera ok uar hann þui kalladr Gonguhrolfr hann uar hinn mesti uikingr ok oæirinn. hann hafde hoggit strandhogg stór j Uik austr er hann kom ór uiking firir þat uard honum ræidr Haralldr hinn harfagri ok gerde hann vtlægan af Noregi. þa for Hilldr modir hans a fund Haralldz konungs ok flutti mal hans. konungr uar suo reidr at þat stodade ekki. þa quat hon visu þessa.


Hafnnit Nefiu nafni
nu er rekinn gandr or lande
horskann Horda barma
hui heller þui stillir.
illt er uit ulf at yglazst
yggs ualbrikar slikan
muna vid hilmis hiardir
hægr ef hann gengr til skogar.


Eftir þat for Gonguhrolfr or landa ok heriade leinge sidan um Uestrlỏnd ok ruddi ser til rikis j Uallande ok sotti þangat fiolde Nordmanna ok bygde þar er sidan er kallat Normandi. Fra Gonguhrolfi eru komnir Rudujarlar suo sem sagt er. þeir toldu leinge fręndsemi sina til Noregs hofdingia ok uirdu þat mikils. voru þeir hinir mestu vinir Nordmanna ok attu med þeim fridland aller Nordmenn þeir er þat uilldu. Vm haustit kom Olafr konungr j Nordmandi ok dualdizst þar vm uetrinn ok hafde fridland.


Radagerd Olafs

29. Nu er at segia fra Knuti konungi at a sama manade er Edrikur striona hafde uegit Jatmund fostrson sinn son Adalrads konungs rak hann or lande alla sunu Adalrads konungs. Suo segir Siguatr.


Ok senn sonu
sló huernn ok þo
Adalrads eda
vt flęmde Knutr.


Til Ruduborgar a Uallande komu synir Adalrads konungs af Einglande til modurbrædra sinna. þat var j þann tima er Olafr konungr kom uestan ór uiking ok uoru þeir aller þann uetr j Nordmanndi ok bundu lag sitt saman med þeim skildaga at Olafr konungr skyllde æignnazst Nordimbraland ef þeir gæti aftr unnit Æingland af Dỏnum. þa sende Olafr konungr um haustit Hrana fostra sinn til Æinglandz at afla þar at lide ok hann sende sonn Adalrads til vina sinna med jartæignnum ok frænda. en Olafr konungr fek Hrana lausafe mikit at spenia lid undir þa ok var Hrani a Æinglande um uetrinn ok feck trunat margra rikismanna ok var landzmonnum betr vileat at hafa samlenda konunga yfir ser. en þo uar ordinn suo mikill styrkr Dana j Einglande at allt folk var þa undir brotit þeirra rike.


Olafr konungr hellt til Einglandz ok sva til Noreghs

30. Um uorit eftir foru þeir uestan Olafr konungr ok synir Adalrads ok komu til Æinglandz þar hæitir Menniungafurda ok gengu þar a land upp med lide sinu til borgar. þar voru margir þeir menn er þeim hafde lide heitit. þeir unnu borgina ok drapu mart manna. en er Knutz menn urdu vit uarir þa drogu þeir her saman ok urdu allfiolmennir suo at synir Adalrads hofdu ecki lidsafla vid ok sa sinn kost þann bezstan at hallda j brott uestr til Rudu þa skildu þeir Olafr konungr þuiat hann uillde æigi aftr huerfa til Uallandz. hann siglde j brott ok nordr med Æinglande allt til Nordimbralandz. hann lagde at hofn þeirri er heitir firir Uallde ok bardizst þar vid þa bęiarmenn ok fek sigr ok fe mikit. þar let hann eftir langskip ok bio þadan .ij. knorru ok hafde hann þa .xx. hundrat manna albryniadra ok ualit lid miog. hann siglde nordr j haf um haustit ok fengu ofuidre mikit suo at mannhætt uar en med þui at þeir hofdu lidkost godan ok hamingiu Olafs konungs þa hlydde suo at skip hellduzst. Þess getr Ottar.


Valfasta bio uestan
uedrỏrr .ij. knorru
hætt hafui þer sotta
oft skiolldunga þofti.
nadi straumr ef stæde
strangr kaupskipum angra
innan bordz a unnum
erringar lid uerra.


Ok enn quat hann.


Eige rædduzst æigi
ér forut sę storan
allualldr of getr alldar
æinge nytri drenge.
oft var fars en fossi
flaustr hratt af ser brottum
neytt adr Noreg bæittut
nidiungr Noreg midian.


Her segir at Olafr konungr kom utan at midium Noregi. ey su hæitir Selia er þeir toku land vid vt fra Stade. þa mællti konungr at þat munde vera timadagr |[26] er þeir hofdu lent vid Seliu ok quad þat uera gæfu er suo hafde til borit. þeir gengu þa upp a eyna. konungr stæig þar ỏdrum fæti j læirr en steyptizst ỏdrum fæti a kne. fell ek nu sagde hann. þa suarar Hrani. æigi felltu en festir þu fot j lande. Konungr hlo at ok mællti. verda ma suo ef gud uill. Ganga þa ofan til skipanna ok sigldu sudr til Ulfarssunda. þar spurdu þeir at Hakon jall uar sudr j Sognni ok uar hans þa uon nordr þegar er byr gæfui ok hafde hann æitt skip.


Olafr konungr fangadi Hakon jarl i Saudungarsundi

31. Olafr konungr hellt inn af læid er hann kom sudr yfir fiallit ok sneri inn til Saudungssunda ok lagdizst þar. la sinu megin sunzsins huort skipit ok hofdu medal sin kadal digran. a þeirri sỏmu stundu reri at sundinu Hakon jall Æiriksson ok hafde skeid alskipada ok hugde hann at kaupskip .ij. uære j sundinu. roa þeir fram j sundit mille skipanna. nu draga þeir Olafr konungr upp streingina undir midiann kiolinn a skeidinne ok undu med uindasum. ok þegar er nockut festi skeidina þa hallade ok sidan huelfde. Olafr konungr tok a sunde þar Hakon jall ok alla hans menn þa er þeir nadu at handtaka en sumir hofdu tynnzst firir skotum ok grioti en sumir sucku nidr. Suo segir Ottarr.


Blagæida toktu brædir
bengialfurs ok þa sialfa
skafti gnóx med skreyttu
skæid Hakonar ræide.
ungr softir þu þrottar
þings magrenner hingat
mattut jall þar er attut
attland firir þui standa.


Jall uar oppleiddr a konungsskipit hann uar manna uænstr ok uel hærdr hann hafde spent gullhlade at hofdi ser ok settizst nidr j firirrumit. þa mællti Olafr konungr. eigi er þat logit fra ydr frændum huersu fridir þer erut synum en farnir eru þer nu at hamingiunne. Jall suarar. eigi er þetta uhamingia er nu hefir oss hent hefir þat leinge uerit at ymser hafa sigradir verit suo hefir her ok farit med ydrum fręndum ok uorum at ymsir hafa betr haft ek er litt kominn af barns alldri ok uoru uær nu ecki uel uidkomnir at veria oss vissu ver oss æinkis otta von. kann ok vera at oss takizst i annan tima betr til. Þa suarar Olafr konungr. grunar þig ecki þat jall at her hafui nu suo til borit at þu munir huorki hedan j fra fa sigr ne vsigr. Jall suarar. þer munut rada konungr at sinne. Konungr mællti. huat uilltu til uinna jall at ek lata þig burt fara huert er þu uill hæilan ok usakadan. Jall spurde huers hann beiddizst. Konungr suarar. eingis annars en þer farit j brott ór lande ok gefit upp riki yduart ok suerit þess eida at þer halldit æigi orrostu j mot mer hedan j fra. Jall letzst þat gera mundu. Nu uinnr Hakon jall æida Olafi konungi at hann skal alldregi sidan beriazt j moti honum ok æigi ueria Noreg med ofriki firir Olafi konungi ne sækia hann. þa gefr Olafr konungr honum grid ok ollum hans monnum. tok jall uit skipe þui er hann hafde haft. roa nu j brott leid sina. Þess getr Siguatr.


Eikr kuat ser at sækia
Saudungs konungr naudir
frægdar giarnn j fornnu
fund Hakonar sunde.
strangr hitti þar þengill
þann jarll er uard annar
æzstr ok ætt gat bezsta
ungr a danska tungu.


Eftir þat byrr jall ferd sina ór lande ok siglir uestr til Æinglandz hittir þar Knut konung modurbrodur sinn segir honum allt huernnig farit hefir um vidskifti þeirra Olafs konungs. Knutr konungr tok vid honum forkunnar uel setr Hakon jall innan hirdar med ser ok gefr honum mikit ualld j sinu riki. duelst Hakon jarll þar lange hrid med Knuti konungi.


Ferd Olafs konungs

32. Olafr konungr sneri austr med lande ok atti uida þing uid bęndr gengu margir honum til handa en sumir mælltu j mot þeir er voru frændr edr uinir Sueins jalls. ferr Olafr konungr þui skyndiliga austr til Uikr ok helldr lide sinu inn j Uikina ok setr upp skip sin sækir nu a land upp. en er hann kemr a Uestfolld þa fỏgnndu honom margir menn vel þeir er verit hỏfdu uinir fỏdur hans. þar uar ok mart ættmanna hans um Folldina. hann for um haustit a Upplond a fund Sigurdar stiupfỏdur sins ok kom þar snemma dags. en er Olafr konungr uar kominn nærr bęnum þa hliopu firir þionustusueinar hans til bęiarins ok komu inn j stofu. Asta modir Olafs konungs uar þar inne ok konur margar med henni. þa sogdu suæinar henni um ferd konungs ok suo þat at hans uar þangat uon. Asta stendr þa upp þegar ok het a kalla ok konur at buazst um sem bezst. hon let fiorar konur taka bunat stofunnar ok bua med tialldum ok um palla. .ij. kallar baru halm a golfit .ij. settu skaptker ok trapizsu. .ij. settu bord .ij. settu a uistina. .ij. baru inn ỏl. .ij. sende hon burt |[27] af bænum. en aller adrir będe kallar ok konur gengu vt j gardinn. sendimenn foru þar til er uar Sigurdr konungr ok hỏfdu med ser tignarklęde hans ok hest med godum sodli. en bitullinn uar allr smelltr ok gylltr. fiora menn sende hon fiogurra uegnna j bygdina ok baud til sin ỏllu stormenni at þiggia ueitzslu er hon gerde fagnadarỏl[28] j mot syne sinum. alla menn er firir voru let hon taka hinn bezsta bunat sinn er til attu.


Olafr kom heim til modur sinnar

33. Sigurdr konungr syrr uar uti staddr a akri er sendimenn komu til hans ok sogdu þessi tidende ok suo þat allt er Asta let at hafazst hæima a bęnum. hann hafde þar marga menn med ser sumir skaru kornn sumir bundu sumir baru heim kornn sumir hlodu en hann ok .ij. menn med honum gengu stundum a akrinn en stundum þar til er hladit uar kornninn. Suo er sagt af bunade Sigurdar konungs at hann hefde kyrtil blau ok blar hosur upphafua sko ok bundna at legg gra kapu halt gran nidan. stafr j hende ok a ofan silfrholkr gylltr ok j silfrhringr. Suo er sagt fra lunderni Sigurdar konungs at hann uar umsyslumadr mikill ok bunadarmadr um fe sitt ok bu ok red sealfr bunade. einge uar hann skartzmadr helldr famalugr manna uitrazstr þeirra er þa uoru j Noregi ok audgazstr at lausafe. hann uar fridsamr ok uagiarnn. Asta kona hans uar stor ok riklundut. þessi voru bornn þeirra. Guthormr uar ellzstr þa Gunnhilldr Halfdan ok Sigurdr þa Haralldr. Þa mælltu sendimenn. þau ord bat Asta at vit skylldum bera þer at henni þætti allmikit undir at þer tækizst nu stormanliga ok bat þess at þu skylldir nu meirr likiazst j ætt Haralldz hins harfagra um skaplynde en Hrana mionef modurbrodur þinum edr Neræid jalli hinum gamla þott þeir væri spekingar mykler. Konungr mællti. tidende mikit segi þit enda flyti þit allakafliga ok latit hefir Asta mikit yfir þeim monnum fyrr er henni uar minne skylldu á ok se ek at sama skaplynde mun hon hafua um ok tekr hon þetta med myklum akafa ok er uel ef hon færr son sinn suo ut læitt at þat se med þuilikre stormenzsku sem nu leidir hon hann inn. en suo litzst mer ef suo skal uera at þeir er sitt uedsetia j þetta uandamal mune huorke sea firir fe sinu ne fiorui. þessi madr Olafr brytzst j moti mykla ofrefli ok a honom ok hans rade liggr ræide Danakonungs ok Suiakonungs ef hann helldr þessu fram. Þa settizst Sigurdr konungr nidr ok let taka af ser skoklęde sin ok dro a sig kordunohosur ok batt med gylltum sporum. þa tok hann af ser kapuna ok kyrtilinn ok klæddizst sidan pellzklędum ok yzst skarlatzkapu ok gyrde sig med gullbunu suerde ok setti hialm a hofut ser. steig a hest sinn. hann gerde uerkmenn j bygdina ok tok ser .xxx. manna uel buna ok ridu þegar med honum. en þa er hann ræid upp j gardinn firir stofuna sa hann at ỏdrum megin j gardinum brunade fram merke ok þar med ræid Olafr konungr ok med honum hundrat manna ok aller uel bunir. þa var ok skipat monnum allt medal husanna. fagnnade Sigurdr konungr þegar af hesti Olafi stiupsyne sinum ok lide hans ok baud til dryckiu med ser. en Asta gek til ok kysti med sętliga halsfange Olaf son sinn ok baud honum med ser at dueliazst ok allt hæimillt land ok lid er hon mætti honum uæita ok læidde hann inn j stofuna til hasętis. Olafr konungr þackade henni uel bod sitt. Sigurdr konungr fek menn til at uardueita klædnat þeirra ok gefa kornn hestum þeirra en hann gek til hasætis sins ok uar su uæitzsla geor med hinu mesta kappe[29] ok stormenzsku.


Radagiordir þeirra Olafs konungs Sigurdar ok Aastu

34. Þa er Olafr konungr hafde þar læinge dualizst þa uar þat æinn dag at hann hæimte til tals vid sig Sigurd konung ok Astu modur sina ok Hrana fostra sinn. þa mællti Olafr konungr. suo er uordit sem ydr er kunnigt at ek er kominn hingat til landz ok verit adr langan tima vtanlandz. hefui ek ok minir menn haft alla þessa stund þat æina oss til flutningar er uer hofum sott j hernade ok morgum stodum orrostur att ok ordit bæde til at hætta lifue ok salu. hefir margr madr saklaus ordit sitt at lata firir oss sumir fe en sumir lifit med. en yfir þeim æignum sitia utlendir menn er atti minn fadir ok hans fadir ok huerr eftir annan vorra frænda ok er ek odalborin til. en þeir hafa tekit æigur vorra frænda allar undir sig er ecki eru tilbornir en ver sitium firir misse er at[30] |[31] langfedga tale erum komnir fra Haralldi hinum harfagra. ætla ek ydr helldr satt at segia at sækia oddi ok eggiu frændleifd mina ok kosta þar til allra minna frænda ok vina ok allra þeirra er at þessu rade uilea snua med mer. suo skal ek ok upp hefia þetta tilkall at annathuort skal uera at ek skal æignnazst rike þat allt til forrada er þeir raku bort af Olaf konung Trygguason frænda minn edr ek skal her falla a frændleifd minne. nu uænti ek Sigurdr magr um þig ok adra menn þa er odalbornir eru j lande til konungdoms at lỏgum þeim er setti Haralldr hinn harfagri þa mun ydr æigi suo fiarre fara at þer munit æigi upp hefiazst ok reka af hondum frændaskam þessa at æigi muni þer alla ydr til leggla vid þann er forgangsmadr uill gerazst at hefia ætt uora. en huort sem þer uilit lysa nockurnn mandom um þenna hlut þa ueit ek skaplynde alþydunnar at komazst undan þrælkan vtlendra hofdingea þegar traust beri til. hefui ek firir þa sok þetta mal firir onguan upp borit fyrr en þer at ek uæit at þu ert uitr madr ok kant forsia til þess huernnig ræisa skal fra upphafui þessa ætlan huort þat skal fyst ræda j hliode firir nockurum monnum edr skal þat bera j fiolmenni þegar firir alþydu. hefui ek nu nockut tỏnn a þeim rodit er ek tok Hakon jall hondum ok er hann ór lande stockinn ok gaf hann mer med suardaga þann hlut rikis er hann atti adr. nu lęt ek at oss muni lettara falla at æiga vm vid Suein jall einn helldr en þeir uæri badir til landuarnnar. Sigurdr konungr suarar. æigi byrr þer litit j skapi þuiat þessi ætlan er meirr af kappi en forsia at þui sem ek uirde enda er þess uon at langt se j mille litilmenzsku minnar ok ahuga þess hins mykla er þer byrr j skapi þuiat þa er þu vart litt af barnns alldri kominn uarttu þegar fullr af kappi ok uiafnnade j ollu þui er þu matter. ertu nu reyndr miog j orrostum ok samit þig miog eftir sidueniu utlendra manna. nu uæit ek at suo fremi hefir þu þetta upp borit at ecki mun tia at letia þig ok er þat uorkunn at slikir hlutir liggi j myklu rumi þeim er nockurir eru kapsmenn at oll ætt Haralldz hins harfagra ok konungdómrinn fellr nidr. en j ongum heitum uil ek uera bundinn fyrr en ek ueit ætlan edr tiltekiu annarra Upplendingakonunga. en uel hefir þu þat gert er þu letzst mig fyrr uita þessa ætlan en þu bærir þetta j hamęli firir alþydu. nu uil ek heita þer umsyslu minne vid konunga ok suo vid adra hofdingea ok landzfolk. suo skal þer ok heimillt uera mitt fe til styrks þer. en suo fremi mun ek þetta bera firir alþydu er ek se at nockur framkuęmd ma at uera edr styrkr fæzst til þessa storrædis. firir þui at suo skalltu til ętla at mikit er j fang tekit ef þu uill kappi deila vid Olaf Suiakonung ok Knut er bade er konungr yfir Æinglande ok Danmorku ok mun rammar skordur þurfa vid at ræisa ef duga skal. en ecki þiki mer olikligt at þer uerde gott til lids þuiat alþydan er giorn til nyiungarinnar. for suo fyrr þa er Olafr Trygguason kom til landz at aller urdu þui fegnir ok naut hann þo æigi lengi konungdomsins. Þa tok Asta til orda. suo er mer gefit sonr minn at ek er þer fegin ordin ok þui fegnnuz at þinn þroske mætti sem mestr verda. vil ek til þess ỏngan hlut spara þann er ek a en litit er her til rada at sea er ek er en helldur uillda ek ef þui uæri at skifta at þu yrdir yfirkonungr j Noregi þott þu lifdir æigi leingr en Olafr konungr Trygguason en hitt at þu uærir æigi mæire konungr en Sigurdr syrr ok yrder ellidaudr. Þa skildu þau tal sitt. dualdizst Olafr þar vm hrid med lide sinu. Sigurdr konungr uæitti þeim annannhuernn dag at bordhalde fiska ok miolk en annanhuernn dag slatr ok mungat.


Tala Hræreks konungs

35. Þa uoru Upplendinga konungar margir þeir er rikium redu ok voru þeir flestir er komnir voru af ætt Haralldz hins harfagra. firir Heidmork redu brędur .ij. Hrærekr ok Hringr en j Gudbrandzdolum Gudrỏdr. konungr uar ok a Raumariki. æinn sa er hafde Þottn ok Hadaland. a Ualldresi uar ok konungr. Sigurdr konungr syrr atti stefnulag vid alla fylkiskonunga uppi a Hadalande ok suo vid bændr ok uar á þeirri stefnu Olafr Haralldzson. þar bar Sigurdr upp firir þa konungana radagerd Olafs mags sins ok bidr þa styrktar bæde at lide ok radum ok samþyckis. telr vm hver naudsyn þeim er a at reka af hondum þat undirbrot er Danir ok Suiar hafa þa naudbeygt ok marga uega nidrat ok nidrlamit |[32] alla ætt Haralldz hins harfagra. segir at nu mun til verda sa madr er firir mun ganga þessu radi telr þa upp morg snilldarverk er Olafr hefir gert j ferdum sinum. Þa suarade Hrærekr. satt er þat at miog er nidrfallit riki Haralldz hins harfagra er æinge hans ættmadr er yfirkonungr j Noregi. nu hafa menn her j lande ymis vid freistat. uar Hakon Adalsteinsfostri konungr ok kunnu aller þui uel. en er Gunnhilldarsynir redu lande þa uard ollum suo leitt þeirra riki ok uiafnnadr at helldr uilldu vtlenda konunga hafa yfir ser ok vera sealfradir. þuiat utlendir konungar voru þeim iafnnan fiarre ok uondudu litt vm sidu manna hofdu slikan skatt af sem þeir skildu ser. en er þeir urdu usattir Haralldr Danakonungr ok Hakon jall þa heriudu Jomsuikingar j Noreg en þa reis j mote allr landzmugi ok margmenni ok hratt þeim suo af riki. eggiudu menn þa til þess Hakon jall at hallda lande firir Danakonungi ok veria oddi ok eggiu. en er hann þottizst fullkominn til rikis af styrk landzmanna þa gerdizst hann suo hardr ok grimmr uit lydinn at menn þoldu honum æigi ok drapu Þrændir hann sealfuir en hofu til rikis Olaf Trygguason er odalborinn uar til konungdoms ok uel til hofdingda fallinn firir allra hluta sakir. geystizst at þui allr landzmugrinn at uilea hann konung hafa yfir ser ok reisa þa upp at nyiu riki Haralldz hins hárfagra þat er hann hafde æignnazst. en er Olafr þottizst fullkominn j riki þa uar firir honum æinge madr sealfrade gek med freku at vid oss smakonunga ok hæimte undir sig þær skylldur allar er Haralldr konungr harfagri hafdi hertekit en sumt frekara. en at sidr voru menn sialfrada firir honum at æinge red a huernn trua skyllde. en er hann var fra lande radinn þa hofu uær nu halldit vinattu vid Danakonung ok hofum ver nu af honum traust mikit um alla hluti en sialfræde ok hoglifui innanlandz ok ecki ofriki. nu er þat at segia fra minu skaplynde at ek uni vel vid suo buit. uæit ek æigi þott minn frænde se konungr yfir lande huort battnna skal vid þat nockut minn rettr en ella mun ek ỏngan hlut æiga j þessi radagerd. Þa mællti Hringr brodir hans. birta mun ek mitt skaplynde betra þike mer þott ek hafui hit sama riki ok eignir at minn frænde se yfirkonungr yfir Noregi en utlendir konungar ok mætti enn uor ætt hressazst her j landa. er þat mitt hugbod um þenna mann Olaf at audna hans ok hamingea mun rada huort hann skal riki fa edr æigi. en ef hann uerdr æinnalldzkonungr yfir Noregi þa mun sa þickiazst betr hafa er stærri hluti a til hans at telia um hans vinattu. nu hefir hann j onguan stad mæira kost en æinnhuerr uorr en þui minna at uær hofum allar nockut land ok riki firir at rada en hann hefir ecki eru ver ok ecki sidr odalbornir til konungdomsins en hann. nu uilium uær unna honum mestrar tignar her j lande ok uæita honum suo mikit lidsinne ok fylgia þui fram med ỏllum uorum styrk ok mætti. hui munde hann oss þat æigi godu launa ok leinge muna med godu ef hann er suo mikill manndomsmadr sem ek hygg ok aller kalla. nu munu ver a þa hęttu leggia (ef) ek skal rada ok binda uinattu uit hann. Eftir þat stod upp annarr at ỏdrum ok talade ok kom þar nidr at þess voru flestir fusari at binda felagskap sinn ok uinattu uit Olaf konung. hann het þeim ok sinne vinattu fullkominna ef hann yrde æinualldzkonungr yfir Noregi ok bundu þat med eidum ok fastmælum.


Olafr konungr Harallzsun for vm Noreg ok Vpplond

36. Eftir þetta stefndu konungar þing. bar Olafr konungr þa upp firir alþydu þessa radagerd ok þat tilkall er hann hefir þar til rikis beider þa bændr ser uidrtoku til konungs yfir landit heitr þeim þar j mot logum fornnum ok at ueria land firir utlendum her ok hofdingium talar vm þat langt eyrendi ok sniallt ok fek godan rom at male sinu. Þa stodu upp konungar ok toludu annar at odrum ok fluttu þetta mal firir lydnum. uard þat at lyktum at Olafi uar gefit konungs nafnn yfir ollu lande ok dęmt honum land at upplenzskum lỏgum. Þa hof Olafr konungr þegar ferd sina ok (let) biod(a) upp firir ser uæitzslur þar sem konungs bu voru firir fyst um Hadaland ok þa sotti hann nordr j Gudbrannzdale. for þa suo sem Sigurdr konungr syrr gat til at lid dreif til hans suo mart at hann þottizst æigi halft þurfa ok hafde hann nærr .ccc. manna. þa endizst honum ecki uæitzslunnar sem a kuedit uar þuiat þat hafde uerit siduenia at konungar hofdu farit vm Upplond med .lx. manna edr .lxxx. manna en alldri mæirr en med hundrat manna. for konungr þa fliott yfir ok uar æina natt j sama stad. en er hann kom |[33] nordr til fiallz þa byriade hann ferd sina nordr yfir fiallit. Þordr Siguallda skalld uar med Olafi konungi fyrr er hann uar j hernnade. Siguatr var son Þordar hann var at fostri med Þorketli at Apauatnne. en er Siguatr kom til Noregs a fund Olafs konungs þa baud hann at færa honum kuæde. konungr segir at hann uill æigi hlyda kuæde hans ok hann uill ecki yrkia lata vm sig. Þa quad Sighvatr.


Hlyd minum brag meidir
myrkhallz þui ek kann yrkia
alltiginn mattu æiga
æitt skalld drasils tiallda.
þui ollungis allra
alualldr lofum skallda
þer fę ek hrodrs at huoru
hlit annarra nitit.


Olafr konungr gaf Sighuati gullhring er stod mork. hann gerdizst hirdmadr Olafs konungs. Þa quat Sighuatr þetta.


Ek tok lystr en ek lasta
leyfd idnn er þat sidan
soknnar niordr uit suerde
sa er min vile þinu.
þollr fek þu huskall hollann
hỏfum radit uel badar
látrs en ek lanardrottinn
linnz bloda mer godann.


Sighuatr kom af Jslande til Olafs konungs. hann quad þa enn visu.


Georbænn mun ek gumnar
gams ræit erum heitinn
adr þagnni vid ægis
elld en nu bid ek fellda.
landaura uæittu lunndi
lad þuerranda at knerri
en of fanga ungum
ek hefui sealfr krafit halfa.


Olafr konungr kom ofan lide sinu j Uppdal ok for suo ofan til Orkadals. hann atti þar þing vid bændr ok beidde at þeir skyllde taka vit honum. þa let hann ok fram flyti a vitnne þau er vid voru þa er Hakon jall suarde Olafi konungi land ok sinn hluta rikis er fyrr hafde att Æirekr jall. þat voru .iiij. fylke j Þrandheimi Orknndęlafylke Gauldęlafylki Strindafylki Eynafylki. margir menn væittu honum þar godar vittokur sumir mælltu j moti en sumir flydu undan. Sueinn jall uar inn j Þrandheimi at Steinkerum ok let þar bua til iolaueitzslu. þar uar kaupstadr.


Fra ferdum Olafs konungs

37. Einarr þambarskelfir spurde til ferda Olafs konungs. þa for hann upp j Gaulardal med huskalla sina. hann sende menn inn til Nidaross en let þar taka rodrarskutu er hann atti for sidan inn eftir firde ok kom æinn dag sidarlla inn til Steinkera ok baru niosnn Sueini jalli vm ferdir Olafs konungs. Jall atti langskip mikit er flaut tialldat firir bęnum let hann þegar um kuelldit flytia a skipit allt lausagodz sitt ok klædnat manna ok dryk ok vist sem skipit tok vid. reru þegar um nottina ok komu j lysing vt j Skarsund. Olafr konungr hafde radit ser til skipa vt j Orkadal tok þar bondafỏr ok hafde .v. skip hellt þegar inn eftir firdenum. þa sneri jall at lande inn fra Masarvik þar uar þyckr skogr. logdu nærr berginu at lauf ok limar toku yfir skipit hiuggu þeir stor tre ok settu a vtborda j sia ofan suo at æigi sa skipit firir laufinu var ok æigi alliost ordit þa er konungr reri inn um þa. lognn var vedurs. konungr reri inn vm eyna en er syn fal a mille þa reri jall vt a fiordinn til Frostu ok lagde þar at lande þat var hans riki. Sueinn jall sende menn vt j Gaulardal eftir Æinare mage sinum. en er hann kom til jalls þa sagde jall honum fra skiftum þeirra Olafs konungs ok suo þat at hann uillde lata lide safnna ok fara a fund Olafs konungs ok beriazst vit hann. Æinarr suarar. ver skulum radum at fara hallda til niosn huat Olafr ætlazst firir latum hann þat æitt fra oss spyria at ver sem kyrrir. kann þa vera ef hann spyrr ecki lidsafnnat uornn at hann setizst inn at Steinkerum um jolin þuiat þar er nu uel firir buit. en ef hann spyrr at ver hofum lidsafnnat þa mun hann stefnna þegar vt eftir firde ok hofum ver hans þa ecki. Suo uar gert sem Æinarr mællti. for jall a ueitzslur til bonda upp eftir Stioradal. en er Olafr konungr kom inn til Steinkera þa tok hann upp ueitzsluna ok (let) bera a skip sin ok aflade til byrdinga ok hafde med ser bæde uist ok dryk ok biozst j brott sem skyndiligazst ok hellt vt til Nidaróss. þar hafde Olafr konungr efnnat til kaupstadar ok husat konungsgard en adr uar þar æinbęle. en er Æirekr kom j land þa sat hann at Hlỏdum þar som fader hans hafde fyrr hofutbæ sinn en rækti ecki þat er Olafr konungr let gera. uoru þau nidr fallin en sum stodu ok þo helldr ubyggilig. Olafr konungr hellt skipum sinum upp j Nid let þar þegar buazst vit j þeim husum er uppi voru en ræisa upp þau er nidr voru fallin ok hafde þar til fiolda mannz. let þa ok flytia upp j husin bade dryk ok vist ok ætlade þar at sitia um jolin. En er Sueinn jall spurde þat ok Æinar þambaskelfir þa safna þeir lide ok fara vt til Gaulardals hit efra ok stefnna vt til Nidaross ok hỏfdu nær .xx. hundrat manna. Menn Olafs konungs voru vt a Gaularase ok helldu |[34] hestuord. þeir urdu uarir vid herinn er utan for vm Gaulardal ok baru konungi niosn vm midnætti. stod konungr upp þegar ok let uekia lidit. gengu þeir þegar a skipin ok baru vt oll klæde ok uopnn sin ok þat er þeir fengu med komizst reru þa vt ór anne. kom þa iafnnskiott lidit jalls til bæiarins toku þeir þar iolauistina alla ok brendu bæinn allann. for Olafr konungr vt eftir firde til Orkadals ok gek þar af skipum for þa vt eftir dalnum allt til fiallz ok austr yfir fiallit allt til Dala. Fra þessu er sagt er Sueinn jall brende bæinn j Nidarose j flocke þeim er orti Klængr Brusason hann var þa med Sueini jalli.


Brunnu allualldz inni
elldr hygg ek at þau fellde
æimr stỏk a her hrime
halfgeor vid Nid sealfa.


Olafr konungr for þa eftir Gudbrandzdỏlum ok þadan vt a Heidmork ok for allt at ueitzslum. Olafr konungr safnar her saman þa er a leid uetrinn. hann hafde mikit lid af Heidmork er konungar fengu honum. foru þadan lendir menn miog margir ok riker bændr. j þeirre ferd uar Ketill af Hringunese. Olafr konungr hafde lid mikit af Raumariki. Þordr Guthormsson af Steig kom til lids vid hann vid mykla suæit manna sækia þeir þa vt til siofar ok rada ser til skipa ok buazst vid j Uikinne ok hofdu fritt lid ok mikit. Sueinn jall safnnar lide um allan Þrandheim þegar eftir iolin bydr ut leidangri ok byr skip sin. J þenna tima voru j Norege fiolde lendra manna. voru þeir margir rikir ok suo ættstorir at þeir voru komnir af konunga ættum edr jalla ok attu skamt til at telia ok voru storaudgir. var þar allt traust konungs edr ialla þeirra er firir lande redu er lendir menn voru þuiat suo var j hueriu fylke sem lendir menn rede firir bondalidinu. vel var Sueinn jall vingadr uit lenda menn uard honum gott til lids. þar voru þa med honum Æinarr þambarskelfir magr hans. Þorir hundr. Aslakr af Finneyiu. Rutr ór Uiggium Þorgæirr af Kuelldrum ok marger adrir lendir menn. þeir foru vt ór firdinum er þeir voru bunir ok helldu sudr firir Rogaland. þa kom til motz vid þa Erlingr Skialgsson ok hafde mikit lid ok med honum margir lendir menn helldu þa ollu lide sinu austr til Vikr er a læid langafỏstu en er Sueinn jall sotti inn j Vikina ok hellt hann lidinu inn um Grenmar ok lagdizst þar.


Olafr konungr for i moti Sueini jarli

38. En er Olafr konungr spyrr lidsofnnut Sueins jalls ok Æinars þambarskelfis vm allan Noreg ferr hann a fund Sigurdar konungs syrs mags sins ok segir honum lidsofnnut þeirra Sueins jalls. munu þeir ætla segir hann at brenna skip min ok drepa lid mitt ok æignna ser sidan land allt. en þo at fundr uorr se vuidrkuæmiligr at missera tale þuiat nu er ofarliga a langafostu þa mun ek þo æigi nenna ỏdru en fara j moti þeim huat sem j kann at georazst ok uil ek magr at þu ser j fỏr med mer. Sigurdr konungr suarar. æigi mun mæira lid mer fylgia en suo at mer þiker von at ek munu buinn med mitt lid þa er þer uilit farit hafa. Þeir fara nu med þat lid er Sigurdr konungr fek til motz vid meginherinn. þeir hofdu allz .xx. langskip ok .ij. skæidr ok .ij. knorru er Olafr konungr kom j land med. Olafr konungr hellt lide sinu innan eftir Vikinne ok var þa skamt j mille þeirre ok vissu huorir til annara. Olafr konungr styrde þui skipe er Kallhofde var kalladr þar var skorit hofut fagurt a framstafnne. konungr sealfr hafde þat skorit. þat hofut uar læinge haft i Noregi. þat var laugardaginn firir palmsunnudag er þeir lỏgduzst suo nærr.


Huorirtueggiu biugguz til bardaga

39. Palmsunnudags mỏrgin þegar at lysti stod Olafr konungr upp ok klęddizst gek a land ok let þa blasa lidinu ỏllu til landgongu ok atti tal vid þa. ok sagde þa. at hann hafde spurt at skamt munde vera j mille þeirra Sueins jalls. skulu ver nu vid buazst þuiat skamt mun til fundar uors. uopnnizst menn nu ok bue huerr sig ok sitt rum þar sem skipat er adr suo at aller se þa bunir er ek læt blasa til brottlỏgu. sidan roi samfast fari ỏnguir lauser fyrr en allr herrinn ferr. duelizst ok ỏnguir eftir þa er ek læt suifa ór hofninne þuiat æigi megum vær uita huort ver munum jarll hitta þar er nu liggr hann edr munu þeir sækia j mot oss. en ef uornn fund berr saman ok nai ver æigi frestun ok takizst orrosta þa heimti uorir menn saman skip sin ok seem bunir vit at tæingia. hlifum oss fyst ok hafit skiolldu yfir ydr ok firrit ydr suo sarum. gætum uopna uorra at uær berim æigi a sæ vt edr kastim a glæ ok latum suo lida hina hæstu tid dags. en er orrosta festizst ok skipin hafa saman bundizst gerum þa sem |[35] hardazsta hrid ok dugi huerr sem manligazst. Olafr konungr hafde a sinu skipe .c. manna ok hofdu þeir aller hringabryniur ok ualska hialma. flestir menn hans hỏfdu huita skiolldu ok lagdr a hinn raude kros edr dreginn med gulle edr blam steini. kross let hann draga j enne a ỏllum healmum med bleikiu hann hafde huijtt merke þat uar ormr. hann let ok syngia ser tider gek sidan a skip sitt ok bat menn snæda ok drekka nockut sidan let hann blasa herblastr ok leggia vt ór hofnninne. en er þeir komu firir hofnn þa er Sueinn jall la j þa var lid hans aluopnnat ok ætlade at leggia vt ór hofninne. en er jarll ok hans menn sa konungs lid þa toku þeir at tæingia skipin ok settu upp merke sitt. en er Olafr konungr sa þat at hann nade æigi frestun lat hann fylkea lide sinu suo at samtæingd voru .xx. skip firir Nesium en sin skæid j huornn arm en knerrirnir lagu yzstir ok sund breitt a millum ok skæidanna. Sueinn jall hafde halfan vta tỏg skipa. en er þeir sa uidrbunat Olafs konungs mællti Æinar þambarskelfir. siait þar fylking konungs ok ma hana kalla ecki þyckua en æigi kemr mer þat a uvart þo at raninn verde hardsottr a fylking hans adr en sol gengr j ægi j kuelld en rum er þer ætlat jarll j huorum fylkingararma er þu uill. Ef ek neyti þess rums quat jarll þa muntu fara med mer. Einge er þess uon quat Æinar at mitt skip fari ór teingslum ok j skipaflota konungs at beriazst vid hann naudgan þuiat ek se at honum er ecki um at beriazst j dag þo at hann uili æigi uanbuinn vera vid þer ok monnum þinum. Eigi fann ek þat fyrr quad jarll at þer yrde hugfatt. Kalla þat sem þu uill quad Æinar. enda ma uera jall at þer se gæfufatt ef mer er hugfatt. Æigi mun þat quad jarll þuiat ver munum gera skothrid harda. Æinar mællti. æigi er jafnnkomit a um uitzmune med yckr Olafi konungi. rad eru .ij. firir hende ok hefir konungr bæde en þu huorke. þat er rad annat at þyrma hatit ok gera þeir suo en annat at hlifa ser ok varduæita skeyti sem ek hygg at þeir mune gera ok mun hord hrid su er þeir senda aftr skæytin þo at þu siair æigi vid þui. Suo gek sem Æinar gat.


Nesia orrosta. feck Olafr sigr.

40. Nv buazst þeir Sueinn jarll til bardaga ok gera harda skothrid en Olafr konungr ok hans menn hlifa ser ok geyma skotvopnn oll ok gek þui langt fram a dag. en er þui linte þa greida þeir atrodr sinn lagde konungr at skipe jarlls tokzst þar hord orrosta. Suo segir Sighuatr.


Væitti soknn þar er sotti
siklingr flium mykla
blod fell rautt a rodna
ræin j hofnn at Suæine.
sniallr hellt at sa er olli
æirlaust konungr þeirra
en Suæins lid er at sỏnnu
saman bundu skip sunde.


Her segir þat[36] at Olafr konungr hellt at en Sueinn jall la firir j hofninne. Sighuatr skalld var þar j orrostunne hann orti þegar vm sumarit eftir flok þann er Nesia visur erv kalladar ok segir þar vanliga fra þessum tidendum. Hann segir suo.


Þat er kunnt hue kennir
Kallhofda let ialli
odda frostz firir austan
Agdir nærr um lagda.


Orrostan uar hin snarpazsta ok var þat langa rid er ecki matti sea j mille huernn ueg hniga munde. fell þar mart af huorumtueggium ok fiolde sarr. Suo segir Sighuatr.


Varat sigmara Sueine
suerda gnys at fryia
giods ne godrar hridar
gunnreifum Oleifui.
þuiat kuistingar kosta
komat herr j stad verra
attu suo þar er sottuzat
seggir huorirtueggiu.


Jarll hafde lid meira. en konungr hafde æinualalid a skipe sinu þat er honum hafde fylgt j hernade ok buit suo uel sem fyrr uar sagt at huerr madr hafde hringabryniu urdu þeir ecki sarir. en er lidit tok at falla a skipi jalls en sumt sart þa þyntizst skipanen a bordunum redu þa til uppgaungu menn Olafs konungs var þa merkit upp borit aa[37] þat skip er næst var skipe jarlls. Olafr konungr fylgde sealfr fram merkinu. Suo segir Sighuatr.


Stong od gyllt þar er gæingu
gỏndlar serks und merkium
gnys med gỏfgum ręsi
greidendr a skip ræidir.
þeygi var sem þessum
þæingils a ior streingia
miod firir malma kuedia
mær heidþægum bæri.


Þar var snorp orrosta ok fellu miog Sueins menn en sumir hliopu firir bord. Suo segir Sighuatr.


Ver drifum huatt at heyra
hatt uoppna brak knatti
rỏnd klufu rodner brandar
reidir upp a skæidir.
en firir bord þar er borduz
buin feingu skip dræingir
nærr flaut vt vid eyre
ofair bændr sarir.


Ok enn quat hann.


Aulld uann ossa skiolldu
autsætt uar þat rauda
hliom þar er huiter komu
hring midlundum þingat.
þar |[38] hyk ungan gram geingu
gunnsylgs en vit fylgdum
bratt fek suanr þar er slæduzst
suerd upp j skip gerde.


Þa tok at snua mannfallinu upp a lid jall. þotti konungsmonnum þa uænna horfa. sotti konungr þa at jallzskipinu ok uar þa uit sealft buit at þeir munde upp ganga a þat skipit. en er jall sa j huert uefnni komit uar þa het hann a frambyggia at þeir skyllde hỏggua tæingslin ok leysa skipit ór flotanum. þeir gerdu suo. þa færdu konungsmenn stafnnlea a skæidarkylbuna ok helldu þeim. þa mællti jarll at þeir skylldu af hoggua kyl(b)una ok suo gerdu þeir. Suo segir Sighuatr.


Sealfr bat suarta kylfu
Suæinn hardliga skæina
nærr uar adr j ora
auduon roit hánum.
Þa er til giods en giode
giort fengum hræ suỏrtum
yggs let herr um hỏggit
hrafnni skæidar stafnna.


Æinar þambarskelfir hafde lagt sitt skip a annat bord jarllzskipinu. þa kỏstudu þeir ackeri j framstafnn a jallsskipinu ok fluttuzst aller samt vt a fiordinn. Besse Skalldtorfuson var j firirrumi a skipi jalls. en er skipit sæig fram fra flotanum þa mællti Olafr konungr er hann sa Bessa þuiat hann uar audkendr uænn ok uel buinn. farit hæilir Bessi. Hann suarar. verit hæiler konungr. Sue segir Besse j flocki þeim er hann orti þa er hann kom a fund Olafs konungs ok sat j fiotrum.


Hrodurs bad hæilan lida
hagkennannanda(!) þenna
en snarræde sliku
suarat unnum uer gunnar.
ord selldum þau ellda
ut haudrs boda traudir
knarar haps sem ek keypta
kynstor a uit bryniu.


Ok enn quat hann.


Sueins raunir hefig senar
snart rækinga hiarta
þar er sualtungur sungu
saman foru uit storar.
elgs mun ek æigi fylgia
ut hridboda sidan
hest at huerium kosti
hranna dyrra manni.


Ok enn segir hann.


Kryp ek æigi suo sueigir
sara linnz i uore
buinn olitinn vti
endr þer til handa.
at ek herstefnni hafnna
hæidmildr edr þa læidumzst
ungr kunnig þann þraungui
þin hollvine mina.


Nu flydu sumir jallsmenn a land upp en sumer gengu til grida. Þa reru þeir Sueinn jall vt a fiordinn ok logdu þar skip sin. leitar jall rada vid lenda menn. Erlingr Skialgsson red þat at þeir skylldu sigla nordr j land ok fa ser lid ok beriazst enn vid Olaf konung. en firir þui at þeir hofdu latit lid mikit þa fystu flestir at jall fære ór lande a fund Suiakonungs mags sins ok efldizst þadan at lide ok fylgde þui Æinar þambarskelfir þotti honum sem þeir hefde þa æinge efnni a at beriazst uit Olaf konung. skildizst jall þa uit lid þeirre ok siglde þa sudr yfir Folldina ok med honum Æinar þambaskelfir. en margir adrir lendir menn þeir er æigi uilldu flyia odul sin foru nordr til heimila sinna. hafde Erlingr um sumarit fiolmenni mikit.


Vidrtal Olafs konungs ok Sigurdar

41. Olafr konungr ok hans menn sa þa at jalls menn hỏfdu samanlagt skipum sinum. þa eggiar Sigurdr syr at þeir skyllde leggia at jalli ok lata til stals suerfa med þeim. uillde hann lata taka hondum Erling Skialgsson Þori hund Aslak af Finneyium Rut af Uiggiu Þorgæir af Kuelldrum ok lata þa uinna æida konungi ok gerazst hans lendir menn ella væri þeir drepnir. Olafr konungr mællti. se ek at suo munde hæfa Sueini en þo mun þat firirfarazst at sinne vil ek æigi suo launa gude þann sigr er hann hefir gefit mer. enda kann ek Erling Skialgsson suo georlla ok adra þa er þu nefnndir at þeir munu æigi uilia vinna æida j suo mikille ok hardre ræide sinne ok firir guds sakir skal æigi blasa hár af hỏfde þeim. uil ek ok sia fyst huert rad jall take ok huort þeir hallda saman flockinum edr skilizst lidit vid jall. Sigurdr quat hann rada skylldu en þat er mitt hugbod segir hann at vid skaplynde yduart ok radgirnne at sæint tryggui þer storbokkana suo sem þeir eru nu uanir adr at hallda til kaps ok iafns vid þa hofdingiana. uard ecki af atlỏgunne. sa þeir þa bratt at skildizst lid jalls. Þa let Olafr konungr rannsaka valinn. lagu þeir þar nockurar nætr ok skiptu herfange. Þa quat Sighuatr visur þessar.


Þess get ek mæirr at misse
mordár sa er for nordan
harda margr j hỏrdum
heimkuomu styr þeima.
sỏck af sundu blacki
sunnu mỏrg til grunna
satt er at Suæini mattu
sannknuta ver vti.


Flyr æigi oss j are
innþrænzk þo at lid minna
gert hugdag suo snertu
snotr mær konungs uæri.
brudr mun helldr at hade
hafa drott þa er fram sotti
folld rudu skers sem skyllde
skeggi adra tueggiu.


Afli uex þuiat efla
Upplendingar sende
Suæin fundu þer þenna
þilblaks konungs uilia.
raun er hins at Hæinir
hrælinn megu vinna
þeir ęxla foss fleira
fiolreks en ỏl drecka.


Olafr konungr gaf giafir godar Sigurdi konungi |[39] syr magi sinum at skilnade ok suo odrum hofdingium þeim er honum hofdu lid uæitt. hann gaf Katli af Hringunese karfa .xv. sessa ok flutti Ketill karfann upp eftir Raumelfui ok allt upp til Miors. Olafr konungr hellt niosnum til fara jalls en er hann spurde at jall uar or lande farinn for hann uestr eftir Vikenne. dreif þa lid til hans ok uar hann til konungs tekinn a þingum. for hann suo til Lidandisness. þa spurde hann at Erlingr Skialgsson hafde safnnat mikinn. dualdizst konungr ekki a Nordraugdum þuiat hann fek radbyre. for hann þa nordr til Þrandheims þuiat honum þotti þar vera allt megin landzsins ef hann fengi þar undir sig komit medan jall væri ór lande. En er Olafr konungr kom j Þrandheim þa uard þar æinge uppræist j moti honum ok var hann þar til konungs tekinn ok settizst um haustit j Nidarose ok bio þar til uetrsetu ok let þer husa konungsgard ok ræisa Clemenskirkiu sem nu stendr hon ok markade toptir til garda ok gaf bondum ok kaupmonnum ok þeim ỏdrum er honum syndizst ok husa uilldu. hann sat þa fiolmennr þuiat hann treysti illa þrændum um trulæik ef jall kæmi aftr j land. voru berazstir j þui Jnnþrendir ok fek hann þadan ỏngar skylldur ne skatta.


Andlaat Hakoner jarls. ord Olafs Suiakonungs.

42. Svæinn jarll for fyst til Suiþiodar a fund Olafs Suiakonungs mags sins ok sagde honum allt fra vidskiptum þeirra Olafs digra ok læitar þa rada vid Suiakonung huat hann skyllde upptaka. konungr segir at hann skal med honum vera ef hann uill ok hafua þat riki til forrada er honum þiki sæmiligt. en ad odrum kosti mun ek fa þer mikit lid at sækia land af Olafi. Jall kiỏre þann þui at þess fystu fleire þeir er æignir attu j Noregi er þer voru med jalli. þar setu þeir yfir þessi radagerd ok kom þat asamt med þeim at hann skyllde fara landueg um Helsingialand ok Jamtaland ok suo ofan j Þrandheim þuiat jall treystizst uell Jnnþrændum ef hann kæmi þar. en þeir toku þat rads at fara fyrst j hernat ok heria um Austrueg at fa ser fiar. Sueinn jall for med lide sinu austr j Gardariki ok heriade þar ok dualdizst þar vm sumarit en er haustade þa sneri hann aftr til Suiþiodar. þa tok Sueinn jall sott ok anndadizst. dræifdizst þa lidit ok foru sumir til Suiþiodar en sumir til Helsingialandz ok Jamtalands ok um Kiol til Þrandheims ok sỏgdu þar þau tidende er gerst hofdu j forum þeirra. Æinar þambarskelfir ok su suæit er honum fylgde foru um uetrinn a fund Suiakonungs ok uar þar j godu yfirlæti. þar uar ok mart þeirre manna er jalli hofdu fylgt þuiat konungi hugdade storilla vid Olaf digra þat er hann hafde setzst j skattlỏnd hans en rekit j burtu Suæin jall. het hann þar firir Olafi digre hinum mestum afarkostum þa er hann mætti uit komazst. hann sagde at æigi munde Olafr suo diarfr uera at hann munde taka undir sig æignir þær er jallar hofdu haft. þui fulltingdu margir Suiakonungs menn at suo munde vera. Suiakonungr let þa þings kuedia ok sagde þat upp a þui þinge at vfridr skyllde vera landa a mille Noregs ok Suiþiodar ok drepa skyllde huernn norrænan mann er þangat kæmi. en hann bannede sinum monnum at fara til Noregs. ek uil ok sagde Suiakonungr æigi æiga nafnn uid þann digra mann þuiat hann er uikingr ok skal hann kalla hinn digra mann en þann skal upp festa er ỏdruuiss georir. Nu hefzst ufridr landa a mille. en er Þrændir spurdu til sannz at Suæinn jall var andadr ok hans uar ecki uon til landz þa snerizst oll alþyda til hlydne vid Olaf konung foru þa margir menn jnnan ór Þrandheimi a fund Olafs konungs ok gerduzst hans menn sumer sendu ord ok iartæignir at þeir uilldu honum þiona. for hann þa um haustit inn j Þrandheim ok atti þing vid bændr ok var hann j hueriu fylki til konungs tekinn. hann for þa vm haustit ut til Nidaross ok leth þangat flytia allar konungs skyldur ok efnnade þar til uetrsetu.


Af logum ok landzrett Olafs konungs

43. Olafr konungr let husa konungsgard j Nidarose. þar var geor mikil hirdstofa ok hasæti konungs j midre hallinne ok sat innar fra Grimkell byskup hirdbyskup hans ok adrir hans kennimenn en utar fra radgiafar hans. j ỏdru ỏnduegi geggnt honum sat Beornn digri ok þar næst gestir. uit ellda skyllde þa aul drecka. hann skipade monnum j þionustu sem sidr konunge uar til. hann hafde med ser .lx. hirdmanna ok .xxx. gesta ok setti þeim mala ok lỏg. hann hafde ok .xxx. huskarlla er starfa skyllde j konungsgardinum sligt er þurfti til at flytia. hann hafde ok marga þræla. j gardinum var ok mikill skale er hirdmenn suofu j þar uar ok mikil stofa er konungr atti hirdstefnnur |[40] ok malstefnur ok sættarstefnnur. þat uar sidr hans at risa snemma um mornna ok klædazst ok taka handlaugar ganga til kirkiu ok hlyda ottusỏng ok morgintidum ok ganga sidan a stefnnur ok sætta menn edr tala þat annat er honum þotti skyllt. hann stefnnde til sin bæde rikum ok vrikum ok þeim ollum er uitrazstir voru. hann let upp telia firir ser laug þau er Hakon Adalstæinsfostri hafde sett j Þrandheimi. hann skipade logum med rade hinna uitrozstu manna. tok hann af edr lagde vid þat er honum syndizst en kristinn rett setti hann vid rad byskups ok annarra kennimanna ok lagde a þat alla stund at taka af heidni ok fornnar vueniur þær er kristnnispell var j. suo kom at bændr iattudu þeim logum. Suo segir Sighuatr.


Loftbygguir matt leggia
landrett þann er skal standa
unnar allra manna
æykia lids a midle.


Olafr konungr uar madr sidlatr stilltr uel ỏrr ok fegiarnn. þa uar med konungi Sighuatr skalld ok fleiri islenzskir menn. Olafr konungr spurde eftir huernig kristnne uæri halldin a Jslande ok þotti honum mikilla bota auant at uel uæri er þeir sogdu honum fra kristnihalldinu at lofat uæri at eta hross ok bera vt bỏrnn sem heidnir menn gerdu ok en fleire hlutir þeir er kristnespell uar j. Þeir sogdu konungi fra morgu stormenni er þa uar a Jslande. Skadi Þoroddzson hafde þa lỏgsỏgnn a Jslande. vida af lỏndum spurde hann af hattum manna ok sidum þa menn er gerlla uissu ok læidde mest at spurningum um kristinndom huernn ueg halldinn væri będi j Orknneyium ok Hiatlande ok Færeyium. spurdizst honum suo til at uidaz munde mikit a skorta at vel uæri. slikar rædur hafde hann oftliga j munne edr um laug at tala ok landzrett.


Olafr sendi menn til Noreghs til Olafs konungs

44. Þann sama uetr komu austan ór Suiþiod menn Olafs Suiakonungs ok redu firir brædur .ij. Þorgautr skarde ok Asgautr armadr ok hofdu med ser fiora menn ok .xx. En er þeir komu austan um Kiol j Veradal þa stefnndu þeir þing vid bændr ok heimtu skatta af hendi Suiakonungs ok baru þa bændr rad sin saman ok kom þat asamt med þeim at þeir munde geallda sligt sem þeir heimti af hende Suiakonungs ef Olafr konungr krefde huorke skatta ne skylldur firir sina hỏnd. kuoduzst æigi tuennum giallda uilia. foru þa sendemenn vt eftir dỏlunum ok fengu hinu sỏmu annsuỏr huar sem þeir attu þing en ecki fe. þa foru þeir j Stioradal ok stefnnde þar þing en bændr uilldu æigi til koma. þa sa þeir sendemenn at þeirra eyrende uar ecki ok uillde Þorgautr snua aftr austr. ecki þicki mer uer hafua rekit eyrende konungs sagde Asgautr uil ek fara a fund Olafs konungs er þo skiota bændr þangat sinu male. Nu red hann ok foru þeir til bæiar ok toku ser herbergi j bænum. þeir geingu til konungs eftir um daginn er hann sat yfir bordum kuoddu hann ok sỏgdu at þeir foru med eyrendum Suiakonungs. konungr bat þa koma til sin annan dag eftir. En er konungr hafde lokit morgintijdum annan dag gek hann til þinghus sins ok let þangat kalla menn Suiakonungs ok bat þa bera upp eyrende sitt. Þa talade Þorgautr ok sagde fyst huerra eyrenda þeir foru ok þat sidan huersu Jnnþrændir hỏfdu suarat.[41] Eftir þat bæidde hann konung órskurdar huert þeirra eyrende skyllde uerda þangat. konungr suarar. þa er konungar ok jarllar redu lande þa uar ekki vndarligt at landzmenn væri þeim lydskylldir er þeir voru her ættbornir til rikis ok uar þat þo rettara at jallar hefde uæitt þeim lydne konungum er rettbornner væri her til rikis helldr en at luta til utlendra hofdingia en hefiazst upp j mote rettum konungum ok fellu þa fra lande. en Olafr Suiakonungr er kallar til Noregs þa uæit ek æigi hueria tiltolu hann hefir þa er sannlig er en hitt megu uer muna at huernn mannskada ver hofum fæingit af honum ok hans monnum ok frændum. Þa suarar Asgautr. æigi er undarligt at þu ser kalladr Olafr digri allstorliga suarar þu þuiliks hofdingia eyrendum oglaugt uæiztu huersu þungbær þer mun vera ræide konungsins ok hefir suo uordit þeim er enn uoru med meira krafti en mer synizst at þu munir uera. en ef þu uill hallda rikinu þraliga þa er þer sa til at geraz hans madr ok fara a fund (hans) ok munu ver þa bidia firir þer at hann fai þer at lani þetta riki. Þa suarar konungr ok tok hogliga til orda. ek uil rada þer annat rad Asgautr farit nu aftr til |[42] konungs yduars ok segit honum suo at snemma i uór mun ek fara austr til landzenda ok landamæris þess er at fornnu hefir skilit riki Noregskonungs ok Suiakonungs ma hann þar þa koma ef hann uill at uit gerim sætt ockra ok hafui þat riki huorr ockarr sem odalborinn er til. Þa snua sendimenn j brott ok aftr til herbergis ok buazat j brott en konungr gek þa til borda. sendimenn gengu þa enn til konungsgardz. en er dyruerdir sa þat segia þeir konungi. hann bat þa æigi inn lata þuiat ek uil ekki uit þa mæla. Foru sendimenn j brott. segir Þorgautr at hann mun aftr huerfa ok hans menn en Asgautr segir at hann uill reka konungs eyrende. þa skiliazst þeir. ferr Þorgautr inn a Strind en Asgautr ok þeir .xij. saman snua vt til Gaulardals ok til Orkadals ætlar þa at fara sudr a Mæri ok reka þar konungs eyrenndi. En er Olafr konungr uard þess uarr þa sendi hann gesti ut eftir þeim. þeir hittu þa vt a Nese vit Stæin toku þa hondum ok bundu ok leiddu þa inn a Gaularas ok ræistu þar galga ok hæingdu þa þar er sia matti utan af firde af þiodleid. Þorgautr spurde þessi tidende adr hann fór aftr af Þrandheimi for hann þa alla leid þar til er hann fann Suiakonung ok sagde honum þat er gerst hafde j þeirra fỏr. konungr uard allreidr er hann heyrde þetta sagt ok skorti þar æigi ord storligh.


Bod Olafs konungs til Jslandz

45. Eptir um uorit baud Olafr konungr lide vt ór Þrandheimi ok biozst at fara austr j land. þa biugguzst ór Nidarose Jslandz fỏr. þa sende Olafr konungr ord ok iarteignir Heallta Skeggiasyne ok stefnnde honum a sinn fund en sende ord Skapta lỏgsogumanni ok ỏdrum þeim er mest redu lỏgum a Jslande at þeir tæke ór lỏgum þat er honum þotti mest j mote kristnum dome. þar med sende hann uingiarnnlig ord ỏllum landzmonnum. Konungr for sudr med lande ok dualdizst j hueriu fylke ok þingade vid bændr en a hueriu þinge let han upp lesa kristin lỏg ok þau bodord er þar fylgdu. tok hann þegar af vid lydinn margar uueniur ok heidinn dom þuiat jallar hofdu uel halldit fornn lỏg ok landzrett en um kristnnihalld letu þeir huernn gera sem uillde. uar þa suo komit at uidazst um siobygder voru menn skirder en kristin log uoru flestum ukunnig. en um dale ok fiallbygdir uar uida naliga alhæidit þuiat þegar er lydrinn uar frialsari þa festiz þeim þat hellzst j skapi um atrunat er þeir hofdu j barnnæsku numit. en þeim monnum er æigi uilldu vid skipazst ord konungs um kristnihalldit þa heth hann[43] afarkostum bade rikum ok urikum. Olafr konungr uar til konungs tekinn a hueriu þinge. mællti þa æinge madr moti honum. Olafr konungr la j Karmsunde. þa foru ord j mille þeirra Erlings Skialgssonar at þeir skyllde sættazst ok var lagdr sattarfundr mille þeirra i Huitingsey.


Sætt þeirra konungs ok Erlings. capitulum.

46. Þa toludu þeir sialfir um sætt sina. þotti Erlingi þa nockut annat j finnazst j ordum konungsins en honum hafde verit fra sagt þuiat hann bæiddizst at hafua uæitzslur þær allar er Olafr Trygguason hafde ueitt honum ok sidan jallar Suæinn ok Hakon. mun ek þa segir hann gerazst yduarr madr ok hollr uinr. Konungr suarar. suo litzst mer sem þer se æigi uerra at taka af mer iafnnmyklar uæitzslur sem þu tokt af Æireki jalli þeim manni er þer hafde gert hinn mesta mannskada. ek mun þig lata uera gofgazstan lendra manna j Noregi þott ek uil uæitzslurnar midla at sealfræde minu en lata æigi suo sem þer lender menn seth odalbornir til ættlæifdar minnar. en ek skyllda margfoldum uerdum ydra þionustu kaupa ef ek fenga hana trausta. Erlingr hafde ecki skaplynde til at bidia konung neinna[44] muna um þuiat hann sa at konungr uar ecki leidetamr. sa hann ok at .ij. voru kostir firir hondum sa annar at gera ỏngua sætt vid konung ok hætta þa huernn ueg færi edr lata konung aullu rada þo at honum væri þat miog j mote. hann mællti til konungs. su mun ydr min þionusta hallkuæmst er ek uæite ydr at sialfræde minu. Þeir skildu þa talit. Eftir þat gengu til frændr ok vinir Erlingr ok badu hann uægia ok hafua uit vid en æigi ofrkapp. muntu sogdu þeir uera gofgazstr lendra manna j Noregi bæde at frændum ok framkuæmdum ok fiarafia. Erlingr fann at þetta uar hæilræde ok gerir hann suo gengr til handa konungi med þeim skildaga er konungr uillde firir skilia. skilduzst eftir þat ok voru sattir at kalla. for konungr þa leid sina austr med lande.


Tal konungs ok bonda

47. Jnnan litils tima for Olafr konungr austr j Uikina. en er þat spurdizst þa |[45] foru Danir j brott þeir er þa hofdu syslur haft af Danakonungi ok sottu þeir til Danmerkr ok uillda æigi bida Olafs konungs. en Olafr konungr fór inn eftir Vikinne ok atti þing vid bændr gek undir hann allt landzfolk. tok hann þar allar konungs skylldur ok dualdizst þar vm sumarit j Uikinne. hann hellt austr vm sumarit yfir Folldina ór Tunsbergi ok allt austr vm Suinasund. þa tok vid ualld ok riki Suiakonungs. hann hafde þar sett yfir .ij. syslumenn Æilif gautzska yfir hinn nyrdra hluta en Hroa skialga yfir enn eystra hlut allt til Elfar. Hroi atti ætt tuæim megin Elfar en bu stor j Hising. hann uar rikr madr ok storaudigr. Æilifr uar ok storættadr. Þa er Olafr konungr kom med lidinu j Ranriki þa stefnnde (hann) þing vid landzmenn ok komu til hans þeir menn er eyiar bygdu edr nærr sio. en er þing uar sett þa talade Beornn stallari ok bad bændr taka vid Olafi til konungs þar sem annars stadar j Noregi. Bryniulfr het madr æinn gaufugr bonde ok var kalladr ulfallde hann stod upp ok talade. vitum vær bændr huat rettazst væri um landaskifte j mille Noregskonunga ok Suiakonunga ok Danakonungs af Gautelfr hefuir radit fra Uæni til siofar en nordr merkr til Æidaskogs en þadan Kiolr nordr til Finnmerkr ok suo þat at ymser hafua geingit a annarra riki ok lỏnd. hafua Suiar lỏngum haft ualld allt til Suinasunndz. en þo ydr satt at segia væit ek margra manna uilea til þess at betra þætti at þiona Noregskonungi ef menn bæri traust til þess þuiat Suiakonungs riki er bæde sudr ok nordr fra oss ok allt firir ofan ok þess uon at Noregskonungr muni fara nordr j land þangat er megin landz er meira ok hỏfum uær þa æigi afl at hallda dæilu vid Gauta. nu uerde þer herra at sea hæillt rad firir oss fusir erum ver at gerazst ydrir menn. En eftir þingit þa var Bryniulfr j bode konungs ok toludu þeir mart sin a mille j æinmæle. þa for konungr austr eftir Uikinne. En er Æilifr spurde at konungr uar þar þa lat hann bera niosnn til fara hans. hann hafde .xxx. manna sinna suæitanga hann uar j bygdinne ofanverdre vid merkr ok hafde þar bondasafnnat. margir bændr foru a fund Olafs konungs en sumir sendu vinattubod til hans. Þa foru menn j mille þeirra Olafs konungs ok Eilifs ok badu bændr at þeir legde stefnnu sin j mille ok rede ferd med ser sogdu suo Eilifi at þeim uar þess (uon) af konungi ef ecki uæri uid skipazst hans ord at þeir munde uon æiga af honum afarkosta en kuodu Æilif æigi skylldu lid skorta. uar þat þa rads tekit at þeir skyllde ofan koma at æiga þing vid konung. en þa sende konungr Þori gestahofdingia sinn ok þa .vj. til Bryniulfs. þeir hofdu bryniur undir kyrtlum en hottu yfir healmum.[46] Eftir um daginn komu bændr ofan med Æilifi þar uar þa Bryniulfr ok hans suæit ok þeir Þorir med honum. konungr lagde skipum sinum at þar er var klettr nockur gek hann þar upp ok settizst nidr ok lid hans j klettinn. en uollr uar firir ofan ok uar þar bondalidit en menn Eilifs stodu upp j skialldborg firir honum. Beornn stallari talade langt ok sniallt af konungs eyrende. en er hann settizst nidr þa stod Æilifr upp ok tok til mals. J þui bile stod upp Þori langi gestahofdingi ok bra suerde ok hio til Æilifs a halsinn suo at af tok hofudit. þa hliop upp lidit allt bondanna en hinir gauzsku toku a ras undan. þeir Þorir drapu nockura menn af þeim. en er herrinn stoduadizst þa stod konungr upp ok mællti ath bændr skylldu nidr setiazst. þeir gerdu suo ok var þar mart talat en at lyktum uard þat at bændr gengu til handa konungi ok jattada honom hlydne. en hann het þeim þui j mot at skiliazst æigi vid þa ok vera þar til þess er þeir Olafr Suiakonungr lyki æinnhuernn ueg malum sinam. Eftir þat lagde Olafr konungr undir sig alla hina uestri sysluna ok for hann um sumarit allt austr til Elfar fek hann þar allar skylldur med sio ok um eyiar. en er a læid sumarit sneri hann aftr nordr j Uikina ok lagde upp eftir Rau(m)elfui. þar er foss mikill er Sarpr hæitir. nes gengr j ána nordan at fossinum þar let Olafr konungr gerda um þuert nesit af grioti ok torfui ok uidum ok grafa dike firir utan ok gerde þar iardborg mykla en j borginne efnnade hann til kaupstadar. þar let hann husa konungsgard ok gera Mariu kirkia. hann let þar ok marka toftir til annarra garda ok fek þar til menn at husa. hann let þangat flytia ỏll fỏng er til uetrvistar þurfti ok sat þar um uetrinn med myklu fiolmenni en hafde sina menn j ollum syslum. hann bannade allar flutningar ór Uikinne upp a Gautland bæde sild |[47] ok sallt en þat mattu Gautar illa uon[48] uera. hann hafde mikit jolabod baud til ór herodum morgum storbondum.


Þaattr Eyuindar vrarhorns

Eyuindr urarhỏrnn er madr nefnndr ættadr af Austraugdum hann uar madr ættstorr hann for huert sumar j hernat stundum uestr um haf edr j Austrueg ok til Frislandz hann hafde tuitỏgsessu uel skipada. hann hafde uerit firir Nesium ok uæitt lid Olafi konungi. en er þeir skilduzst þa het konungr honom vinattu sinne nær sem hann skillde kraft hafua. Eyuindr uar um uetrinn j iolabode med Olafi konungi ok þa þar godar giafar af honum. þar uar ok þa med konungi Bryniulfr ulfallde ok þa j iolagiof af konungi suerd gullbuit ok med bæ þann er Ueitaland hæitir ok er þat hinn mesti hỏfutbærr. hann quat visu um giafarnar ok er þetta nidrlag at.


Bragningr gaf mer
brand ok Uæitaland.


Þa gaf konungr honom lendz mannz rett ok uar hann hinn mesti vin konungs alla stund. Þann uetr for Þrandr hinn huite austr a Jamtaland at heimta skatt af hende Olafs[49] konungs. en er hann hafde saman dregit skattinn þa komu þar menn Suiakonungs ok drapu hann ok þa .xij. en þeir toku skattinn ok færda Suiakonungi. Þetta spurde Olafr konungr ok likade honum storilla. Olafr konungr let boda um Uikina kristin lỏg med sama hætti sem nordr j lande. ok gek þat uel fram þuiat Uikuerium uoru kristnilaug mykla kunnare en nordr j lande. þuiat þar uar będe uetr oc sumar fiolmennt af kaupmonnum bæde Dỏnum ok Sỏxam. Uikuerir hofduzst miog j kaupferdum til Æinglandz ok Flæmingialandz ok Danmerkr en sumir j uikinga ok hofdu uetrsetu a kristnum londun. Um uorit sende Olafr konungr ord Eyuinde at hann skyllde koma til hans. þeir tỏludu leinge einmæli. bratt eftir þat biozst Eyuindr at fara j uiking hann siglde sudr eftir Uikinne ok lagde at j Ekreyiam vt fra Hising. þar spurde hann at Hroi hinn skealgi hafde farit nordr j Ordost ok hafde þar dregit saman læidangr ok landskyllder ok uar hans þa nordan uon. þa reri Eyuindr inn til Augasunda[50] en Hroi reri þa nordr ok hittuzst þeir j sundinu ok borduzst. þar fell Hroi ok nærr .xxx. manna med honum en Eyuindr tok fe þat allt sem þeir Hroi hofda haft. for Eyuindr þa j Austrueg ok heriade þar um sumarit.


Þorgautr drap Gudleik

49. Gvdlæikr girzske het madr hann fór austr j Gardarike optliga ok uar hann firir þa sok kalladr Gudlæikr girdzske. þa bio Gudlæikr skip sitt ok ætlade at fara um sumarit austr j Gardarike. Olafr konungr sende ord Gudleiki at hann skyllde hitta hann. en er hann kom til konungs þa sagde konungr at hann uill gera felag vid hann bidr hann kaupa ser dyrliga gripe þa er torfæingnir se her j lande. Gudleikr sagde þat a hans forsia vera skylldu. þa let konungr græida j hendr honum fe slikt sem honum syndizst. for Gudleikr um sumarit j Austrueg. þeir lagu nockura hrid vid Gautland. var þa sem oft kann verda at æigi uoru allir halldinordir ok urdu landzmenn uarir uit at a þui skipe uar felagi Olafs digri. Gudleikr for um sumarit j Austrueg til Holmgardz ok keyfti þar pell agætt er hann ætlade Olafi konungi ser til tignarklæda ok þar med skinn dyr ok bordbunat agætan. Um haustit er þeir foru austan fek hann anduidri ok lagu þeir miog leinge vid Eyland. Þorgautr skarde hafde um haustit borit niosnn um farar Gudleiks. kom hann þar at þeim med langskip ok bardizst vid þa. þeir Gudleikr borduzst en firir þui at lidsmunr uar mikill þa fell Gudleikr þar ok mart skipveria hans. tok Þorgautr fe þeirra allt ok suo gerssimar Olafs konungs. skiptu[51] þeir herfange sinu at iafnnade en hann segir at gerssimar Olafs konungs skal hafua Suiakonungr. er þat nockurr hlutr of skatti þeim er hann a at taka af Noregi. Þorgautr for þa austr til Suiþiodar. Þessi tidende spurduzst bratt. Eyuindr urarhornn kom litlu sidar til Æylandz. en er hann spyr þetta þa siglir hann austr eftir Þorgauti ok hittazst þeir j Suiaskerium ok borduzst. þar fell Þorgautr ok flest lid hans edr hliop a kaf. tok þa Eyuindr allt fe þat er þeir toku af Gudleiki ok suo gerssimar Olafs konungs. Eyuindr for aftr til Noregs um haustit færde hann þa Olafi konungi gerssimar sinar. þackade Olafr konungr honum uel ferd sina ok het honum at nyiu sinne uingan. hafdizst Eyuindr vid j herforum nockurr sumur ok þotti vera hinn frægazsti madr hellt vingan sinne alla stund vid Olaf konung. hann fell firir Æinari jalli Sigurdarsyne sem sidarr mun sagt verda j Orkneyinga jarlla þætti ok þotti konungi ser miog misbodit j þui verke.


Fra Olafi konungi

50. |[52] Þat sama sumar hafde Olafr konungr leidangr vti ok fór þa enn austr til Elfar ok la þar læinge um sumarit. þa foru ord mille þeirra Olafs konung ok Rangnnualldz jalls ok Jngibiargar Trygguadottur konu[53] jalls. hon gek at med ỏllu kappi at uæita Olafi konungi. hon uar aftakamadr mikill hellt þar til frændsemi Olafs konungs ok þat annat at henni matti æigi fyrnnazst uit Suiakonung þat er hann var j Suỏlldrar orrostu mote Olafi konungi brodur hennar þottizst hon firir þat æiga at rada[54] firir Noregi. uar jarll at fortỏlum hennar miog snuinn til vinattu vid Olaf konung. kom suo at þeir konungr ok jarll skilldu hittazst vid Elfui. ræddu þar mart ok miog um skifte þeirra Noregskonungs ok Suiakonungs ok sogdu þat badir sem satt var at þeim var mikit ofrelsi at fridspille þeirra a mille. nu settu þeir grid sin a mille ok frid (til annars) sumars sidan gefazst þeir giofum at skilnade ok mælltu til uinattu. for þa konungr nordr j Uikina ok hafde hann konungstekiur allt til Elfar ok allt landzfolk hafde þa undir hann gengit. Olafr Suiakonungr lagde oþocka suo mikinn til Olafs konungs Haralldzsonar at æinge madr skyllde þora at kalla hann nafnni sinu rettu suo at hann heyrde ok kỏlludu hann hinn digra mann ok uæittu honum hardar atỏlur iafnan er þeir heyrdu hans getit.


Hiallti kom til Olafs konungs

51. Bændr j Uikinne toludu sin a mille at sa veri til at konungar gerde sætt ok frid sin j mille ok kolluduzst illa vitkomnir ef konungar berdizst. æinge þorde þenna kurr diarfliga upp at bera firir konungi. þa badu þeir Beornn stallara at hann skyllde þetta mal flytia firir konungi at hann sende menn til Suiakonungs ok byde honum sættir af sinne hende. Beornn uar traudr til ok mælltizst undan en vid bæn margra vina sinna þa het hann at lyktum at flytia þetta firir konungi ok kuezst suo hugr um segia sem konungr munde omiukliga þui taka at uægia i næinum hlut vid Suikonung. Þat sama sumar kom vtan af Jslande Hiallti Skeggiason til fundar vid Olaf konung. tok hann uel vid Hiallta ok baud honum med ser at vera ok uisade honum til sætis hea Birnni stallara ok voru þeir mautunautar gerdizst þar bratt vingott ok godr felagskapr. Æitthvert sinn atti Olafr konungr (stefnu) vid lid sitt ok vid bændr ok redu landradum. þa mællti Beornn stallari. hueria ætlan hafui þer herra um ofrid þann er her er a mille yduar ok Suiakonungs. hafa nu huorirtueggiu latit marga menn firir ỏdrum en æinge ỏrskurdr er nu helldr en adr huat huorir skulu hafa af rikinu. þer hafit her setit j Uikinne æinn uetr ok .ij. sumar ok latit at baki ydr allt land nordr hedan. nu leidizst monnum her at sitia þeim er æignir eigu edr odul nordr j lande. nu er þat uile będe lendra manna ok annarra bonda at einn ueg skeri ór. en firir þui at nu er grid ok fridr settr uit jall ok Uestrgauta þikir monnum sa nu hellzst til at þer sendit menn til Suiakonungs at bioda sætt af yduarre hende þuiat þat er huorum tueggium gagnn þeim er londin byggia her ok þar. At tali Biarnnar gerdu menn godann rom. þa mællti konungr. rad þetta Beornn er þu hefir her upp borit þa er þat makligazst at þu hafir firir þer gert ok skaltu fara þa sendifỏr. niottu ef uel er radit en ef mannhaski gerizst af þa uelldr þu þui miog sealfr. er þat ok þin þionusta at tala j fiolmenni þat er ek uil mæla lata. Þa stod konungr upp ok gek til hamessu en þadan til borda. Um daginn mællti Heallti til Biarnnar. hui ertu suo okatr felagsmadr ertu siukr edr ræidr. Beornn sagde honum rædu þeirra Olafs konungs ok sagde þetta forsending. Hiallti suarar. suo er konungum at fylgia at þeir menn hafa metnnat mikinn ok eru framar virdir en adrir menn en oft verda þeir j lifshaska ok verdr huorttueggia uel at kunna. mikit ma konungs gæfua. nu mun frami fazst mikill j ferdinne ef uel tekzst. Beornn mællti. auduelliga tekr þu a vm ferdina ok muntu fara uilia med mer þuiat konungr mællti at ek skylldu uelia menn til. Hiallti suarar. fara uil ek at uisu ef þu uill þuiat uannfæinginn mun mer þickia sessunautrinn annar ef vit skilium. Þa uar Sighuatr skalld med Olafi konungi. hann bad Biornn til ferdar med ser en til þeirrar ferdar voru menn ecki fusir. Þar uar þo vingott med þeim Birnni ok Sighuati. Sighuatr quat þa visu.


Att hefig gott vid goda
grams stallara alla
adr þa er um drottni
ogndiarfs um kne huarfa.
Beornn fazstu oft at arnna
is firir mer at visu
giods mega gott um rada
gunnriodr þuiat vel kunnut.


Sidan het Sighuatr ferdinne.


Biornn var sendr til Sviarikis af Olafi konungi ok Hiallti

52. |[55] Fam dỏgum sidarr þa er Olafr konungr uar a stefnnu kom þar Beornn ok þeir .xij. saman. hann sagde konungi at þeir uoru bunir at fara sendiforina ok hestar stodu uti albunir. uil ek nu uita segir Beornn med huerium eyrendum uær skulum fara edr huert rad þer leggit til med oss. Konungr suarar. þer skulut segia Suiakonungi þau min ord at ek uil setia frid mille landa uorra til þeirra takmarka sem Olafr Trygguason hafde firir mer ok se þat bundit fastmælum at huorigir gangi þar umfram. en um mannlat þessi þarf einge madr at geta ef sættir skulu verda þuiat Suiakonungr færr æigi oss med fee bætt[56] þann mannskada er uer hofum fæingit af Suium. Þa stod konungr upp ok gek ut med þeim Birnne. þa tok hann suerd buit ok gaf Birnni. þetta suerd gaf mer Rognualldr jarll. til hans skulu þer fara ok bera honum þau min ord at hann leggi rad ok styrk til med ydr at þer komit fram eyrendinu. þiki mer þa uel syslat ef þu heyrir ord Suiakonungs ok segi hann annattueggia nei edr ia. en fingrgull þetta fær þu jalli þuiat þessa jarteignn mun hann kenna. Heallti gek at konungi ok kuadde hann ok þurfu ver miog konungr þinnar hamingiu. Konungr bat þa heila skiliazst ok hittazst. þa uæik konungr aftr ok mællti. skalltu fara Hiallti med Birnne. (Ja) segir hann. Bæta mun þat til quad konungr þuiat þu hefir oft reyndr verit at hamingiu. Hialtti suarar. vitit þat vist at ek skal allan hug a leggia ef þat uegr nockut. Þeir Biornn ridu j brott leidar sinnar. en er þeir rida upp a Gautland quat Sighuatr visar þessar.


Katr var ek oft þa er vti
ordigt uedr a fiordum
uisa segls j vase
uindblasin skof strindar.
hestr od kafs af kostum
kilir ristu haf Lista
vt þa er æisa letu
unda skæidr af sunde.


Sniallr letum skip skolla
skiolldungs uid ey tiolldut
firir agætu uti
anduart sumar lande.
enn j haust er hestar
hafþornns a mo spornna
tek ek ymissar eckiur
idnir hlyt at rida.


Ok er þeir ridu um Gautland sid um aftan þa quat Sighuatr.


Jor rennr aftanskæru
allsuangr gautur langar
uoll kna hofr til hallar
hỏfum litinn dag slita.
nu er þat er blackr um becki
berr mig Dỏnum fiarri
fakr laust dreings j dike
dægr mætazst nu fæti.


Þa ridu þeir j kaupstadinn j Skỏrum ok fram um stræti at garde jarlls. Sighuatr quat.


Vt munu eckiur lita
allsnudalla prudar
ferd seai reyk huar ridum
Rỏgnnaulldz j bæ gaugnum.
keyrum hross suo at heyri
hardla langt at garde
hesta ras at husum
hugsuinn konan innan.


Þeir Biornn kuomu nu til bæiar Rognnualldz jalls var þeim þar uel fagnnat. Beornn uar frægr madr ok mỏrgum monnum kunnigr at syn ok male þeim ollum er set hỏfdu Olaf konung þuiat Beornn talade a hueriu þinge konungs eyrende. Jngibiorg kona jalls gek at Hiallta ok minntizst vid hann. hon kende hann þuiat hon uar þa med Olafi konungi Trygguasyne frænda sinum er Hiallti var þar ok talde frændsemi mille konungs ok Jngibiargar ok Uilborgar konu Hiallta. Þeir voru brædr synir Uikingakara lendz mannz af Uỏs Æirekr biodaskalle fadir Astridar modur Olafs konungs ok Bauduar fadir Olofar modur Gizsỏrar huita faudur Uilborgar ok voru þar j godum fagnade. Æinn dag gengu þeir Hiallti ok Beornn a tal vid jall ok Jagibiorgu þa bar Beornn upp eyrende sin ok synde jartæignir. Jarll suarar. huat hefir þig Beornn þess hent er konungr uill dauda þinn. er þer at sidr fært med þessu eyrendi at ek hygg at æinge mune sa vera ef þessum ordum mælir firir Suiakonungi at refsingalaust komizst burt. Beornn suarar. ỏngir hlutir hafua mer þeir til handa borit er Olafr konungr hafui mer ræidzst en morg er su radagerd hans bæde firir sialfum ser ok monnum hans er hætting mun j þikkia huernn ueg af ræzst. en oll rad hans her til hafua oss snuizst til hamingiu ok uæntum uær at enn mune suo uera. nu er ydr jarll þat at segia at ek mun fara a fund Suiakonungs ok æigi fyrr aftr huerfa en ek hefui hann heyra latit oll þau ord er Olafr konungr baud mer at flytia til eyrnna honum nema mer banne hel edr ek sa heftr suo at ek se æigi sealfradr. mun ek suo gera huort þer uilit nockurnn (hug) a leggia ordsending konungs edr ỏnguann. Þa mællti Jngibiorg. skiott mun ek birta minn hug at ek vil at þer leggit alla stund a at gera uilea Olafs konungs suo at þetta eyrende komizst fram vid Suiakonung huernn ueg sem hann uill suara. þott þar liggi uid ræide Suiakonungs edr ỏll æignn uór ok riki þa uil ek helldr til þess hætta en hitt spyrizst at þer leggit undir hỏfut ordsennding Olafs konungs firir hrætzslu sakir vid Suiakonung. hafui þer til þess burde ok frændastyrk at vera frialser orda yduarra her j Suiauellde ok |[57] mæla mal yduart þat er uel samir ok ỏllum mun þickia aheyriligt rikum ok urikum ok þo at konungrinn sealfr heyri upp a. Jarll suarar. ecki er þat blint huars þu eggiar. nu ma vera at þu radir þessu at ek heita konungsmonnum at fylgia þeim sua at þeir nai at flytia eyrendi sitt uid konung huort sem honum likar uel edr illa. en minum radum uil ek lata fram fara en hlaupa ecki eftir akafua Biarnnar edr annarra manna um suo mikit uandamal. uil ek at þer duelizst med mer unnz mer þikir nockut likligt at framkuæmd megi at uerda þessu eyrende. En er jarll hafde suo mællt þackade Beornn honum uel ok sagdizst hans radum uilia fram fara. voru þeir med jalli miog lengi. Jngibiorg var forkunnar uel til þeirra. ræddi Biornn firir henni sitt mal ok þotti þat illa er duelia skyllde suo ferdina. Þau Hiallti toluda þetta oft oll saman. þa mællti Hallti. ek mun fara til Suiakonungs ef þit uilit. ek er ecki norrænn madr munu Suiar mer ỏngar sakir gefa. ek hefi spurt at med Suiakonungi eru islenzskir menn j godu yfirlęti minir kunningiar skalld hans Gizsorr suarti. ok Ottarr suarti. mun ek þa foruitnaz huers ek uerd af uarr huort þetta mal mun suo uuænt horfa sem nu er latit edr eru þar ỏnnur efni j. mun ek finna mer sligt til eyrinda sem mer synizst. þetta þotti þeim Jngibiorgu ok Birnni hit mesta snarręde ok redu þau þetta til fasta med ser. byrr Jngibiorg þa ferd Hiallta ok fek honum til fylgdar .ij. menn gauzska ok baut þeim suo at þeir skyllde honum uel fylgia ok suo ef hann villde senda þa. hon fek honum til skotsilfrs .xx. merkr uegnar. hon sende ord ok iarteignir til Jngigerdar konungsdottur at hon skyllde allan hug a leggia hans mal. For Hiallti þa unnz hann kom til Suiakonungs ok fann bratt skalldin Ottar ok Gizsỏr ok urda þeir honum fegnir ok gengu þegar med honum firir konung ok sogdu honum at sa madr uar þar kominn er samlendr uar vid þa ok mestr madr at virdingu a Jslande ok badu konung honum uel fagnna. konungr bad (þa) Hiallta hafua j sueit med ser ok hans fỏrunauta. En er hann hafde þar uerit nockura hrid ok gert ser menn kunna þa uirdizst hann huerium manni uel. Skalldin voru oft firir konungi ok Hiallti med þeim voru þeir maldiarfir. gerdixst hann þa konungi malkunnigr ok spurde hann þa tidende af Jslande.


Hiallti kom firir Suiakonung. capitalum.

53. Einnhuernn dag gek Hiallti firir konung ok skalldin med honum. þa tok Hiallti til mals. suo er uordit konungr sem ydr er kunnikt at ek er her kominn a yduarnn fund ok hefi ek farit langa leid ok torsotta. en sidan er ek kom vm haf ok ek spurda til yduarrar tignar þa þotti mer ofrodligt at fara suo aftr at ek hefda æigi set ydr ok ydra uegsemd. en þat er lỏg mille Jslandz ok Noregs at islenzskir menn er þeir koma j Noreg geallda þar landaura. en er ek kom um haf þa tok ek uit landaurum skipueria minna. ok firir þui at þat er rettazst at þer eigit þat uelldi er j Noregi er þa for ek a yduarnn fund at færa ydr landaura. Syndi þa konungi silfrit ok hellti j skaut Gizsỏri suarta .x. morkum silfrs. Konungr mællti þa. fair hafua oss sligt fært um hrid af Noregi. uil ek Hiallti kunna þer þỏk ok ỏfusu firir þat er þu hefir suo mykla stund a lagit at færa oss landaura helldr en giallde ouinum uỏrum. en þo uil ek at fe þetta þiggir þu at mer ok med vinattu mina. Hiallti þackade konungi med mỏrgum ordum. Þadan af komzst Hiallti j hinn mesta kærleik vid konunginn ok var oft aa tale vid hann. þotti konungi sem uar at hann var uitr madr ok ordsniallr. Hiallti sagde skalldunum at hann uar sendr med iartæignum til Jngigerdar konungsdottur ok bidr at þeir skyllde koma honum til tals vid hana. þeir sỏgdu ser litit firir þui ok ganga æinn dag til husa hennar. sat hon þar ok drak vid marga menn. hon fagnnade uel skalldunum þuiat þeir voru henni miog malkunnir. Hiallti bar henni quedia Jngibiargar konu jarlls ok sagde at hon hefde sent hann til traustz ok vinattu þangat til hennar ok bar fram iartæignir. konungsdottir tok þui uel ok sagde honum heimila skylldu sina vinattu. satu þeir þar lengi dags ok drucku. spurde konungsdottir hann margra tidende ok bad hann oft koma til tals vid sig. Hann gerde suo. kom þar oftliga ok talade vid hana ok sagde henni þa af trunade um sinar ferdir ok þeirra Bearnnar ok spurde hana huersu konungr munde taka þui male at sætt veri ger mille þeirra konunganna. hon kuezst þat hyggia at þess munde æigi læita þurfa at sætt væri ger vid Olaf digre. sagde at konungr munde suo ræidr at hann væri nefnndr Olafr.


Vidtal konungs ok Hiallta

54. Þat uar æinn dag at Hiallti sat firir konungi ok talade vid hann. konungr var þa allkatr ok druckinn miog. þa mællti Hiallti til konungs. allmykla tign ma her sia margs konar ok er nu þat at sion uordit er ek hefui oft heyrt fra sagt at æingi konungr se |[58] iafnngofugr sem þer herra. allmikill harmr er þat er uer æigum suo langt hingat at sækia ok suo meinfært fyst hafsmegin mikit en þo æigi fridsamligt at fara af Noregi þeim monnum er hingat uilia sækia med vinattu. enn huort leita menn ecki vid at bera sattmal mille yduar ok Olafs digra. ek heyrda þat iafnan miog talat er ek uar j Noregi at aller mundi þes fusir at fridr yrde ok þat uar mer sagt af ordum Noregskonungs at hann væri fus til at sættaz vid ydr. ok uæit ek at þat mun til koma at hann hefir minne afl en þer. suo uar ok þat mællt at hann ætlade at bidea Jngigerdar dottur yduarrar ok er sligt uænst til heilla satta þuiat hann er hinn mesti merkismadr at þui er ek heyrda rettorda menn fra segia. Þa suarar konungr. ecki skal mæla sligt Hiallti en æigi uil ek firirkunna þig slikra orda sidan þu ueitzst æigi huat varazst skal. æigi skal þann hinn digra mann her konung kalla j minne hird ok er til hans myklu minna skot en margir kalla ok mun þat suo þikia ef ek segi þer at su mægd megi æigi maklig[59] uera þuiat ek er hinn .x. konungi at Uppsỏlum suo at huerr hefir eftir annan tekit uorra frænda ok verit æinualldzkonungar yfir Suiauellde ok morgum ỏdrum londum ok verit aller yfirkonungar annarra konunga a Nordlondum. en j Noregi er litil bygd ok þo sundrlaus. hafa þar verit smakonungar en Haralldr hinn harfagri uar mestr madr j þui lande ok atti hann skipti vid fylkiskonunga ok braut þa undir sig. kunni hann ser þann faggnat at agirnnazst ecki Suiakonungs uelldi ok sat hann firir þui j fride ok uar enn þar frændsemi mille þeirra. en er Hakon Adelsteinsfostri kom j Noreg þa sat hann j fride þar til er hann heriade a Gautland ok Danmork. en þa uar elfdr[60] flockr j mot honum ok uar hann felldr fra lande. Gunnhilldar synir voru ok af lifui teknir þegar þeir gerduzst ohlydnir Danakonungi. lagde þa Haralldr Gormsson Noreg vid sitt riki ok skattgillde ok þotti oss Haralldr Gormsson myklu minne madr firir ser en Uppsalakonungar þuiat Styrbeornn frændi uorr kugade hann ok gerdizst Haralldr hans madr en Styrbeornn uard þo at lata sinn hlut firir Æireki fodur minum er þeir reyndu med ser. en er Olafr Trygguason kom til Noregs ok kalladizst konungr þa letum ver honum þat æigi hlyda. foru uer Sueinn Danakonungr ok tokum hann af lifui. nu hefui ek æignnazst Noreg ok æigi med minna riki en þu mattir nu heyra ok æigi uerr at komizst en þu mattir nu heyra. en ek hefui sott med orrostu. ok sigrat konung þann er adr red firir. mattu ætla uitr madr at þat mun fiarre fara at ek lati laust þat riki firir þeim hinum digra manni ok er þat underligt er hann man æigi þat er hann komzst naudugliga vt ár Leginum þo er ver hofdum hann her inne byrgt. hygg ek at honum væri þa annat (i) hug ef hann kæmizst med lifui a brott en hallda deilu vid oss Suiana. nu skalltu Hiallti hafua æigi firir oss slikar rædur j munne oftar. Hiallta þotti ouænt horfa at konungr munde uilia sættazst. hann hætti ok tok annat tal. Nockuru sidar þa er Hiallti var a tale vid Jngigerde konungsdottur sagde hann henni alle rædu þeirra konungs. hon quat ser slikra sætta uon. Hiallti bat hana leggia til nockur ord vid konung ok sagde þat hellzst stoda mundu. hon quat hann ecki mundu a hlyda huat er hon mællti. en vm ma ek ręda ef þu uill. hann quazst þauk kunna þess at suo væri.


Jngigerdr taladi vid fỏdur sinn

55. Jngigerdr var a tali vid fỏdur sinn (einn)huernn dag ok er hon sa at hann var katr þa mællti hon. hueria ætlan hefui þer a um deilu ydre vid Olaf digra. margir menn kæra nu þat uendræde hafa sumir latit fe en sumir frændr firir Nordmonnum ok er ỏngum manni ydrum kuæmt j Noreg at suo bunu. var þat miog vsyniu er þer kolludut til rikis j Noregi. er land þat fatækt ok illt yfirfarar uilia menn þar j lande huernn mann at konungi helldr en ydr. nu ef ek skylldu rada mundu þer lata kyrt vera at kalla til Noregs en briotazst helldr til rikis j Austrueg þess er hinir fyrre Suiakonungar ok nu firir skommu lagde under sig Styrbiornn frændi uorr en lat(a) Olaf digra hafa frændleifd sina ok gera satt vid hann. Konungr suarar ræiduliga. þat er þitt rad Jngigerdr at ek lata af riki j Noregi en gifta þig Olafi digra. nei segir hann. annat skal fyrr. helldr skal hitt at ek skal j uetr a Uppsalaþinge gera bert firir alþydu Suia at almenningr skal vti at lide adr ise take af uottnum. skal ek fara j Noreg ok æyda land þat oddi ok eggiu ok brenna allt ok geallda þeim suo otruleik sinn. Uar hann þa suo edr at hon matte ỏngu orde suara. gek hon þa j brott. Hiallti hellt uord a ok gek þegar at finne hana. spurde hann þa huert hennar eyrende uard til konungs. hon segir at suo for sem hana uænti at ỏngu orde matti vid hann koma ok hæitadizst j moti ok bad hon |[61] Hiallta alldri geta þessa mals firir konungi. Jngigerdr ok Hiallti þa er þau toludu ræddu oft vm Olaf digra. sagde hann henni oft fra honum edr hans hattum ok lofade sem hann kunne ok uar þat sannazst fra at segia. hon let ser þat vel skiliazst. Hann mælti. skal ek konungsdottir mæla þat firir ydr er mer byrr j skape. Mæl þu sagde hon suo at ek heyri ein. Hann mællte. huernn ueg munde þer suara ef Olafr digre bæde yduar. Hon rodnade ok suarar helldr vbratt. ecki hefi ek hugfest þetta mal firir mer þuiat ek ætla at ek muni æigi þurfa þeirra suara bæidd vera. en ef Olafr konungr er suo uel at ser gerr sem þu segir fra honum þa munda ek æigi minn mann kunna at æskia odruuis ef æigi er þat at þu munir helldr hafa j hole gillt j marga stade. Hiallti segir at ỏngan hlut hefir hann framarr latit en er um konunginn. hon bat hann varazst at mæla þetta firir nockurum manni þuiat konungrinn mun verda þer ræidr ef hann verdr þessa uarr. Hiallti mællti þetta vid skalldin. þeir sogdu þat hit meste happarád ef framgeingt mætti uerda. Ottarr uar madr maldiarfr hann mællti firir konungi sligt sem Hiallti um mannkosti Olafs digra. En er Hiallti uar sannfrodr um eyrendi sitt þa sende hann hina gautzsku menn med brefum til jalls þeim er þau Jngigerdr ok Hiallti hofdu gert. Hiallti let þau uita rædur þeirra Jngigerder ok suo um suỏr hennar. koma sendimenn til jalls nockurir firir jol.


Olafr konungr sendi menn til Upplanda

56. Þa er Olafr konungr hafde sent þa Biorn austr j Gautland þa sende hann marga menn til Upplanda med þeim eyrendum at boda uæitzslur firir ser ok ætlade hann at fara um uetrinn at uæitzslum[62] yfir landit þuiat þat hafde verit sidr hinna fyrre konunga at fara a uæitzslur upp j nand markbygdinne. hann stefnnde til sin ollum bygdarmonnum ok þeim ollum er first voru meginbygdinne. hann rannsakade kristnehalld manna ok þer sem honum þotti abota vannt kendi hann þeim retta sidu ok lagde suo mikit vid ef þeir uillde æigi af lata heidninne at suma let hann ór lande fara en suma let (hann) lima at hondum ok fotum edr stinga augu vt suma heingia edr hỏggua. ỏnguann let hann uhegndan þann er æigi uillde gude þiona. for hann suo um allt þat riki. iafnt hefnde hann rikum sem vrikum. hann fek þeim kennimenn at sida folkit. hann hafde .ccc. uigra manna þa er hann for upp a Raumarike. hann fann þat bratt at kristnnehalldit uar þui minna er hann sotti mæirr a landit upp. hann hellt hinn sama fram at hann sneri mỏrgum lyd a retta tru en uæitti storar refsinger þeim er æigi uilldu hlyda hans ordum. En er þat spurde konungr sa er red firir Raumariki þa þotti honom gerazst mikit uandmæli þuiat huern dag komu til hans margir menn þeir er sligt kærdu firir honum sumir rikir en sumir orikir. konungr sa tok þat rad at hann for upp a Heidmỏrk a fund Hræreks konungs. hann var þeirra uitrazstr konunganna. en er þeir toku tal sin a mille þa kom þat asamt med þeim at senda ord Gudrỏde konungi nordr j Dali ok suo a Hadaland til þess konungs er þar uar ok bidia þa koma a Heidmork til fundar vid Hrærek konung. þeir lỏgduzst æigi ferdina under hỏfut ok hittuzst þar .v. konungar a Heidmork þar er nu hæitir a Hringsakri. Hringr var hinn v.ti konungr brodir Hræreks. þeir konungar ganga nu a tal æinir. tok sa konungr til orda er kominn var af Raumariki ok segir fra ferd Olafs digra ok þeim vfride er hann gerde i manndrapum ok meidingum ok tekr upp fe firir ỏllum þeim er nỏckut mæla j móte honum en ferr med her manna yfir land uort en ecki med þui fiolmenni er lỏg eru til. hann sagde ok at firir þeim vfride hafde hann þanget flyit ok marga adra rikismenn quat hann flyit hafa odul sin af Raumarike. en þott nu se þetta uandræde oss næst þa mun skamt til at þer munut firir sliku eiga at sitia ok er nu firir þui bezst at ver radim aller saman huert rad upp skal taka. En er hann lauk rædu sinne þa uiku aller þar til suara er Hrærekr var. hann mællti. nu er þat fram komit er mig grunade at vera munde er ver attum stefnnu a Hadalande ok þer vorut akafazstir aller til at ver skylldim Olaf upp hefia yfir oss at hann munde oss uerda hardr j hornn at taka þegar hann hefde æinn ualld yfir lande. eru nu .ij. kostir firir hondum. sa annarr at uær farim a fund hans ok latum hann æinn allt skera ok skapa uor a mille ok ætla ek oss þann betr gegnna en sa er annarr at risa j mote medan hann hefir æigi uidara farit yfir. en þott (hann) hafui .ccc. manna er oss þat ecki vid of ef ver erum aller at æinu rade. en oftazst sigrazst þeim uerr er fleire eru saman iafnnrikir en hinum er æinn er odduite firir lide. ok er þat mitt rad at hætta æigi til þess at etia hamingiu vid Olaf |[63] konung. En eftir þat talade huerr konunga þat sem synndizst lỏttu sumir en sumir fystu ok vard æinge orskurdr radinn toldu þeir a huorutueggia syne anmarka. Þa tok til orda Gudrỏdr Dala[64] konungr ok mællti suo. undarligt þiki mer er þer uefit suo miog órskurd um þetta mal ok erv þer miog gagnnhræddir vit Olaf. ver erum her .v. konungar ok æingi verr ættborinn en hann. væittu ver honum styrk til at beriazst vid Suein jarll ok hefir hann med vorum afla æignazst land þetta. en ef hann uill nu firirmuna huerium vorum þess litla rikis er ver hỏfum adr haft ok uæita oss piningar ok kugan þa kann ek fra mer at segia at ek uil færazst undan þrælkan hans. ok kalla ek þann yduarnn ecki at manna vera uilia er nockut ædrazst j þui at taka hann af life ef hann ferr j hendr oss upp hingat a Hæidmork firir þui at þat er ydr at segia at æigi styru uer frialsu hỏfde medan Olafr er a lifue. En eftir þessa eggian snua þeir allir at þessu rade. Þa mællti Hrærekr. suo litzst mer um radagerd þessa sem ver munum hafa samband med oss at æinge skiotizst j æinordinne uit annan. nu ætli þer þa er Olafr konungr kemr hingat a Hæidmork at ueita honum her atgongu at akuedinne stefnnu. þa uil ek æigi þann truleik under ydr æiga at þer set þa sumir nordr j Dỏlum en sumir a Raumariki. uil ek ef þetta rad skal stadfestazst med oss at uer seem asamt dag ok nott þar til er þette rad uerdr framgeingt. Þessu iatta konungar ok fara þa allir samt. þeir lata bua ueitzslur firir ser vt (a) Hringsakri ok gera niosnir fra ser vt a Raumariki suo at þeir vitu deg ok nott um ferdir Olafs konungs. en Olafr konungr for um Raumariki ok allt med þuilikum hætti sem fyrr uar fra sagt. en er þeim Olafi konungi enduzst ueitzslur æigi firir fiolmennis sakir þa let hann þar bændr til leggia at auka ueitzslur þar sem honum þotti skorta edr naudsyn til bera at dueliazst en sumstadar dualdizst hann skemr en ætlat var ok uard ferd hans fliotari en akuedit var upp til uatzsins. en er konungar hỏfdu rad þetta stadfest sin j mille þa senda þeir ord ok stefnna til sin ollum lendum monnum ok rikum bondum ór ollum fylkium. en er þeir koma þar þa eiga konunganir stefnnu vid þa ok gera firir þeim bert þessa radagerd ok kueda a stefnnudag nærr sea ætlan skal at framkuęmd verda. a þeim (fundi) kueda þeir at huerr þeirra skal hafa .ccc. manna. senda þeir þa aftr þessa menn til þess at þeir skylldu lide safnna ok koma til motz vid þa konungana þar sem a kuedit var.


Olafr var til konungs tekinn a Vpplendum

57. Sea radagerd likade uel flestum monnum en þo er sem mællt er at huerr a ser vin med ouinum. A þeirre stefnnu uar Ketill af Ringunese. en er hann kom heim um kuelldit þa matadizst hann. eftir þat klęddizst hann ok huskarllar hans ok foru ofan til uatzsins toku þar karfa þann er Ketill atti er Olafr konungr hafde gefit honum taka þa ok skipaz vid arar ok roa vt yfir uattnit. hann hafde .xl. manna ok alla uel buna ok uopnnada. þeir komu um daginn snemma vt til Uatzenda for þa Ketill vid .xx. menn en adrir .xx. gættu skips. Olafr konungr uar þa a Heide a ofanverdu Raumariki. Ketill kom þar þa er konungr gek fra ottusaung fagnade konungr uel Ketli. Ketill segir at hann vill tala vid konung skiott. Þeir ganga a tal .ij. saman. þa segir Ketill konungi huat konungar hafua med hondum ok alla tilætlan þeirra þa er hann er uiss ordinn. en er Olafr konungr er þessa varr ordinn þa kallede hann menn til sin sende suma j bygdina at stefnna til sin ræidskiotum suma sende hann upp til uatzsins at taka skip þau oll er þeir fengi ok hafua i moti ser. en hann gek þa til kirkiu ok let syngia messu. gek sidan þegar til borda. en er hann var mettr biozst hann þa sem skiotazst ok for upp til uatzsins. koma þar skip j mot honum. stigr hann þa sealfr a karfann ok med honum suo margir menn sem karfinn tok vid en huerr annarra tok ser þar skip sem hellzst fek. en um kuelldit er a leid toku þeir fra lande. logn uar uedrs. þeir reru upp eptir uatnninu um nottina. konungr hafde .cccc. manna. Fyrr en dagade komu þeir til Hringsakrs urdu þar uardmenn æigi fyrr uarir uit en lidit kom til bæiarins. þeir Ketill uissu j huerium herbergium þeir konungannir suofu. let Olafr konungr taka þau herbergi ỏll ok gęta at æinge madr komizst j brott bidu suo lysingar. konungar hofdu æigi lidskost til uarnar ok uoru þeir aller samt hondum teknir ok leiddir firir konung. Hrærekr uar madr foruitri ok hardradr. þotti Olafi konungi hann otruligr þott hann gerde sætt vid hann. hann let blinda Hrærek badum augum ok |[65] hafde hann med ser þuiat hann ugde speke hans ef hann væri vhamladr en uillde þo æigi drepa hann firir sakir Eymundar brodur sins en fostbrodur Olafs er þa uar j hernade en hannn let skera tungu ỏr hỏfde Gudrỏde Dalakonungi. en Hring ok .ij. adra lat hann sueria ser æida at þeir skilldu fara a burt or Noregi ok koma alldri aftr. en lenda menn edr bændr þa er sannir voru at þessum suikrædum rak hann suma ór lande sumir voru meiddir af sumum tok hann sættir. Hann atti .iij. daga þing a Upplondum ok lagde undir sig oll Upplond ok uar þar til konungs tekinn sem annarsstadar ok hann nam þa af ỏll fylkiskonunga riki ok var at þui þa gerr romr mikill. En er þessi tidende voru sogd a Grenland suaf Sigurdr j kniam Astu ok uaknade vid rom þenna ok spurde Astu huat sagt væri. hon quat Olaf vera tekinn til æinualldzkonungs a Upplondum ok af tekit rike allt af fylkiskonungum. Eigi þarftu quat Sigurdr suo akafliga mer þetta at segia. Olafr mun godan uilia minn hluta gera. þiki mer ecki undir þessa. uil ek giarnna gefa Olafi mitt rike til þess at honum þiki sitt rike þa meira en adr en odrum þiki minne firir at lata sitt riki. Suo segir Styrmir hinn frode at Olafr konungr Haralldzson hafi tekit riki af .xi. konungum a Upplondum firir Olafi Suiakonungi. en hann segir at þui ætti Olafr sænski Upplond at Æirekr Hakonarson hefde þui heitit honum til lidueitzslu ser þa er hann bardizst med honum moti Olafi konungi Trygguasyni. ok er þat lỏgtekit er hann hefir saman sett. sættu þeir slikum refsingum er at þessum landradum urdu kunnir sem fyrr segir. Fra þessu segir Ottarr suarti.


Lytande hefir liotum
landradundum branda
umstillingar allar
ifla folld um golldit.
hafa letzstu heimska iofra
herskordande fordum
mundangs lỏng þa er meinum
mętr gramr uit þig sęttu.


Ok enn quat hann.


Braut hefir bauduar þreytir
branda riodr ór lande
meirr fannzst þeim en þeirre
þrek dỏglinga rekna.
stok sem þiod um þeckir
þer huerr konungr ferri
heptut er en eftir
ordreyr þess er set nordazst.


Ok enn quat hann.


Nu rædr þu firir þeirri
þik remmir gud myklu
folld er fordum helldu
fim bragningar gagni.
breid eru austr til Eida
ættlỏnd undir þui gỏndlar
ongr sat ellda þrỏnguir
adr at sliku lade.


Þa er Olafr konungr hafde undir sig lagit þat riki er þessir .v. konungar hofdu haft adr ok adrir .vj. þeir er Styrmir reiknar j sinne bok. suo segir Sighuatr.


Vpplond fek enda
os næista ok þar ræisti
kristnnihalld þat er helldu
huerr ueitir suerdz beita.
adr styrdu þui eydar
ellifu fyrr hella
milldings mals en gulldu
menn visliga gisla.


tok konungr þa gisla af lendum monnum ok bondum. hann tok ueitzslugiolld nordr ór Dỏlum ok uida um Heidmỏrk ok sneri hann vt aftr a Raumariki ok þa uestr a Hadaland[66]. Þann uetr anndadizst Sigurdr syrr magr hans ok hafde uerit uitr konungr. þa sneri Olafr konungr a Hringariki ok gerde Asta modir hans ueitzslu a moti honum. bar þa Olafr konungr einn konungsnafnn j Noregi.


Olafr talar vid brædr sina

58. Þa er Olafr konungr uer a ueitzslu med Astri modur sinne leidde hon fram bỏrnn sin ok synde honum. Konungr setti a kne ser Guthorm brodur sinn en a annat kne Halfdan brodur sinn. konungr sa a sueinana. þa ygldizst hann ok leit reiduliga til þeirra. þa gluppnudu sueinarnir. þa bar Asta til hans hinn yngsta brodur hans er Haralldr het. þa uar hann þreuetr. konungr yggldizst a hann en hann sa upp j moti honum. þa tok konungr j har sueininum ok kifti. sueinninn tok upp j kamp konungi ok hnykti. konungr mællti þa. hefnisemr muntu sidar frændi. Annan dag ræikade konungr uti um bęinn ok Asta modir hans med honum. þa ganga þau at einne tiornn þar voru þa sueinarnir ok leku ser Guthormr ok Halfdan. þar voru geruir bęir ok kornnhlỏdur storar naut mỏrg ok saudir. þar var leikr þeirra. skamt þadan fra vid tiornina var Haralldr ok hafde tresponu marga ok flutu þeir þar vid land. konungr spurde huat þat skyllde. Haralldr quat þat vera skip sin. þa hlo konungr ok mællti. vera kann þat frænde at þar komi at þu radir firir skipum. Þa kall(e)de konungr þangat sueinana ok spurde Guthorm. huat uilltu flest æiga frænde. Akra segir hann. Huersu vida akra munder þu eiga vilia. Hann suarar. þat uillda ek at nesit væri alsait huert sumar þetta er liggr vt j vatnit. en þar standa j .x. bæir. Konungr suarar. kornn mætti þar mikit a standa. Konungr mællti þa vid Halfdan. huersu hygginn sueinn ætlar þu at þu ser. Æinkis ætla ek vm þat vert quat Halfdan. Huat uilldir þu flest eiga quat konungr. Kyr segir hann. Þat er þarfligt quat konungr edr huersu margar uilldir þu kyr æiga. Þat ætla ek at mer munde þa þikia skapliga margar at þær stæde vmhuerfis uattnit Uęni sem þraunguazst at drecka. Konungr mællti. trautt ertu hofsmadr |[67] um nautfiolda frænde. muntu hafa agirnne Sigurdar fodur þins en æigi meire virding. munu þit verda bumenn mykler badir brædr. en huat uilltu flest eiga Haralldr frænde. Huskalla quat hann. Huersu marga quat konungr. Æigi kann ek þat at telia helldr en annat. en þa þætti mer uel ef þeir væri suo margir at þeir æti at einu male allar kyr Halfdanar brodur mins. Konungr hlo þa ok mællti. þat þiki mer synna at þu viler bratt eyda[68] riki Halfdaner brodur þins ef kyrnar eru hans riki. en þat ætla ek modir at þu fædir her konung upp er Haralldr er en abyrgzstu uinsæld hans. en hafua mun hann uit ok riki medan hann lifir. Æigi er gefit fleira orda þeira.


Skipt(i) rikis

59. J Suiþiod uar þat fornn landz sidr medan heidni var at hofutblot skillde uera at Uppsolum at blota skillde at goi til fridar ok sigurs konungi þeirra ok skylldu menn þangat sækia vm allt Suiauellde. skillde þar þa uera þing ok markadr allr Suia ok kaupstefna ok stod uiku. en er kristni kom j Suiþiod þa hellzst þar þo lỏgþing ok markadr. en nu sidan er kristnni uar alsida j Suiþiod en konungar afræktuzst at sitia at Uppsỏlum þa uar færdr markadrinn ok hafdr at kyndilmessu ok hefir þat helldiz sidan alla stund ok er nu æigi lengr en .iij. daga. enn er þar þing Suia ok sækia þeir þar til um allt landit. Suiauellde liggr j mỏrgum hlutum. einn hlutr er hit uestra Gautland ok Uermaland ok Markir[69] ok þat er þar liggr til. undir þeim byskupi er þar er yfir eru .ix. hundrat kirknna. annarr hlutr landz er eystra Gautland. þat er annarr byskupdomr þar fylgir Gotland ok Eylend ok er þat allt saman myklu meira byskupsuellde. J Suiþiod sialfri er einn hlutr landz er hæitir Sudrmannaland þat er æinn byskupsdomr. þa hæitir enn Vestrmannaland edr Fiadrundaland þar er enn byskupsdomr. þa heitir Tiundaland hinn þride hlutr Suiþiodar. þa er hinn fiorde hlutr Atiandaland. þa er hinn vti Sialand ok þat er liggr hit eystra med hafinu. Tiundaland er gỏfgazst ok bezst bygd j Suiþiod. þangat lytr til allt riki. þar eru Uppsalir þar er ok erchistoll ok þar er vid kendr Uppsala (a)udr. suo kalla Suiar æigu allra Suiakonunga. J (huerri) þessi deilld landz er sitt lỏgþing ok sin lỏg um marga hluti ok j hueriu lỏgþinge er lỏgmadr ok rædr hann mestu vid bændr. þat skulu lỏg vera sem hann kuedr upp. en ef konungr edr jarll edr byskup fara yfir land ok æigu þing vid bændr þa suarar logmadr af hende bonda en þeir fylgia honum suo allir at uarlla þora ofreflismenn at koma a alþinge þeirra ef eigi lofa bændr edr lỏgmadr. en þat allt er login skilr a þa skulu oll hallazst til motz vid Uppsala lỏg ok allir lỏgmenn adrir skulu vera undirmenn þess lỏgmannz er a Tiundalande er.


Fra Hroa

62. Hroi het madr er upp fæddizst j Danmỏrku hann var gods bonda son. hann var atgeruimadr ok sterkr at afli ok uel viti borinn. Hroi var iafnan j kaupferdum ok atlade ser þann ueg fiar. hann var hagr uel suo at hann aflade enn lỏngum a þui mikils fiar. Þa red firir Danmorku Sueinn konungr Haralldzson er kalladr uar tiuguskegg. hann var vinsæll konungr af sinum landzmonnum. Þat var æitt sumar at Hroi braut skip sitt vid land sunnarla vid Danmork ok tynde þar fe ollu þui er a uar. menn hellduzst at kalla ok geingu a land. þa tok Hroi at smida ok aflade ser fiar. hann var uinsæll vid sina felega ok æige hafde hann lenge þa idn haft adr honum grędduzst peninger þuiat hann var hinn mesti þiodsmidr. enn liek a hinu sama at honum forst æigi uel med fe þuiat þegar hann hafde fe dregit sem hann uillde þa for hann ór lande ok tynde fenu. Hroi var audkendr synum fra þui sem flestir menn adrir j yfirlitum þuiat auga hans uar annat blatt en annat suart en madrinn uar hinn uaskligsti ok uel stilltr þott hans væri æigi uel leitat. hann græddi iafnnan fe þegar hann var a lande en hann tynde þegar er hann for j kaupferdir. En þa er hann hafde þrysuar skip sitt brotit j kaupferdum þa þottizst hann skilea at honum var ecki sea idnn ætlut. en þat var þo næst skapi hans at fara landa a mille med kaupeyre sinn. ok er suo uar komit þa kemr honum j hug at hann skal fara a fund Sueins konungs ok uita huat er hann leggi til rads med honum. þuiat hann visse at hann var hæilradr honum ok margir hlutu goth af hans radum. Hroi gerir nu suo ok er hann kom firir konunginn kuadde Hroi hann. Konungr spurde. huerr ertu. Hroi heitir ek segir hann. Konungr spurde. ertu ofara Hroi. Hann suarar. annars væri mer meirr þaurf af ydr at þiggia en slik skiotyrde. uillda ek helldr at þer legdit til vit mig fe ok hamingiu þina ok kann vera at þa dugi. uenti ek at þa megi meira gipta ydr ok hamingia en vgæfa min. Suæinn konungr mællti. ef þu ætlar giftu at sækia a minn fund þa er þat uænst at vit georim felagskap ef þu uill. Menn sỏgdu at konungi væri þetta vradiigt uit slikann ogiftumann sem Hroi var at gera felag vid hann ok kuodu hann þegar mundu tyna fenu. Konungr suarar. þar skal a hætta huart meira megi konunglig gift edr ugæfa hans. Sidan lagde konungr fe til vid Hroa ok skilldu æiga badir samen. Hroi leggzst nu j kaupferdir med þessu konungs tillagi at æigi skyllde hans gialld vera þo at tyndizst fet en niota ef gręddizst ok greida konungi þa iafnnmikit fe sem hann fek honum firir ỏnduendu. Hroi for nu læid sina ok tokzst uel til um ferdirnar ok græddizst nu skiott fe ok kemr aftr at hausti til konungs med myklu fe ok skamt lidr edr en hann gerir uelaudgan. uar hann þa kalladr Hroi hinn audge edr Hroi hinn prude ok for hann med þessu konungs tilagi huert sumar til ymisra lande.


Fra Hroa

63. Eitthuert sinn mællti Hroi til konungs. nu uil ek at þer takit yduarnn hlut herra at æigi beri suo illa til at ek tyna yduare æigu. Konungr suarar. ætlar þu þer þat betr gegnna at okkart felag se æigi lengr. en æigi þætti mer þat vradligt at þu uærir her innanlandz j minu trausti ok kuæntizst þu ok settizst vm kyrt med minne forsia. ok litzst mer æigi uęnna at þu buizst nu j kaupferdina. þiki mer þui slysa uænna sem þu hefir nockut adr af þui reynt. Hroi uill nu skipta fenu ok suo var gert. Sueinn konungr mællti þa. þitt rad er þetta Hroi en æigi mitt ok betr þætti mer allz þu hefir þo adr giftu til min sott at hon helldiz |[70] þer. Menn toku undir at þat hefde hann reynt at skiot væri konungs gifta j hans naudsyn. Konungr quat hann uel hafa med ser verit ok sagde uera skada mikinn ef hann ratade j nockuru olycku. ok skilia nu vid þetta. Hroi rædzst nu j kaupferder ok hefir aud fiar. hann siglir nu til Suiþiodar ok helldr upp Lỏgian ok lỏgdu at vid uỏllu nockura. Hroi atti þa æinn alla ahofnn a skipinu. Ok einn dag gek hann a land einn saman ok er hann hafde geingit vm stund kom madr a moti honum sa uer iarpr a hár ok retthærdr ok uar helldr fręknnligr. Hroi spurde þenna menn at nafnne en hann letzst Helgi heita ok ver(a) hirdmadr Æireks konungs. hann spurde huerr kaupmadrinn væri. Hroi sagde til sin ok kannadizst Helgi vid hann ok letzst hafa set hann fyr. Helgi kuezst uilia kaupa vit hann. Hroi spyr huersu mikit hann uill at þui gera. Þa suarar Helgi. væit ek at þer Danir erut her komnir vit land ok er mer suo sagt at þeir se aller leigumenn þinir en þu æigir alla ahỏfnn a skipinu. nv uil ek kaupa at þer farminn allan ef þu uill. Hroi quat hann vera storkaupamann mikinn. Helgi kuezst kunna at kaupa smam kaupum sem storum. Hroi spyrr. huar er fe þat er ek skal af þer taka. Helgi bat hann ganga med ser ok kuat hann þa sia mundu at þat var ecki fals er hann baud honum. Þeir gengu nu þar til er æin skemma stod firir þeim. hon uar fall af uarninge. þette fe baud Helgi allt vid farminum sem þar uar inne ok syndizst Hroa sem allkaupmannliga munde vera vid bodit ok munde æigi mikit afkaup j vera þo at þeir skipte þessu. þottizst han fe hagkeype a uarninge. for þat fram at þeir kaupa þessu ok lata akuedit med ser. skilia nu at suo mælltu ok ferr Hroi til skip(s) sins.


Raad Þorgnyrs jarl(s) vid dottur sina

64. Þeger hinn næsta dag eftir kemr Helgi ofan med marga menn ok faraskiota ok lætr flytia j brott uarninginn suo at allr var j brottu vm kuelldit ok skorti Helga til þess huorke menn ne eyki. Eftir fa dega gengr Hroi æinn saman a land upp ok ætlade at skipa til flutningar at flytia ofan uarning sinn. þa uar lidin ein nott fram yfir þat er skilit var at hann skyllde sækia lata. þotti Hroa sem huorigum munde vid liggia um nott þoat hann kęmi sæinna en mællt var þuiat Hroi atti mart at annazst. Hroi var j godum klędum þuiat hann uar skardzmadr mikill hann hafde bellti agætt ok knif ok kom mikit fe til huorstueggia hann hafde god uopnn ok godann skarlakskyrtil med skikkiu hladbuinne yzsta klæda. uedr uar gott. hann for þar til er hann kom til skemmunnar ok stod hon opin en fe sitt sa hann huergi. honum þotti þetta undarligt. gengr hann umhuerfis skemmuna kemr hann þar at j einhuerium sted er Helgi suaf. Hroi spurde huar fe hans uar. Helgi kuezst ecki fe vita þat er hann ætti. Hroi spurde þui suo ma vera. Helgi kuetzst ut hafa borit feet at þeirra stundu sem akuedit ver. en ek sa þig þa æigi eftir koma. nu uar þess æinge uon at ek lata þar standa feet firir huers manz hondum ok þui let ek j burt flytia feet ok ætla ek mer þat nu allt en ecki þer. Hroi quat hann skiott skipta ok æigi iafnnliga ok er ecki undarligt þott þer safnnizst skiott fe ef þu sætir slikum leynibrỏgdum oft. Helgi quat ser vid slikt hafua fram flutzst nockura stund ok sagde ser dugat hafua til þessa. en konungr a sỏk a þui segir Helgi er þu uarduæittir þitt æigi þuiat þat ero her landz lỏg at huerr skal sitt verduæita suo at æigi megi huerr þiofr stela elle a konungr sỏk (a) honum. nu skal a þessu male konungs domr uera. Hroi quat æigi at feuænligar horfa ef konungr uillde nockut hallda a þessi sỏk uit hann. Vit þetta skilia þeir ok gengr Hroi til gardz annars. ok er hann kemr miog suo j gardinn sa hann at .ij. menn gengu snudigt eftir honum uar annar miog likr kaupunaut hans. Hroi hafde kastat belltinu a hals ser ok þar hek vid knifr æinn hardla femikill. þessi madr het Þorgisl er firir gek. hann uar brodir Helga. hann seildizst eftir belltinu þegar þeir funduzst ok mællti vid. suo gengr huerr at sinu. þetta bellti ok knif toktu fra mer j Uallande en ek let mer smida þessa gripe j Einglande. Hroi suarade. ecki þiki mer enn horfa feuænliga. ok brosti vid. Sidan gek Hroi leid sina en þeir sneru aftr. ok er hann hafde æigi langt gengit þa gek madr j moti sa uar mikill ok illigr hann hafde æitt auga. ok er þeir fyndazst spurde Hroi huerr sa madr væri. Hann suarar. kenna ætta ek þig þuiat ek hefir a mer merki at vit hofum sezst fyrr. Hroi spurde huath hellzst væri til merkia vm þat. Se madr mællti. æigi þarftu at bregdazst okunnr |[71] vid þat. þu fæddizst upp (j) Danmork sem þu uæitzst ok uart madr æinsynn ok æitt sinn er þu hafdir farit kaupferd ok latt uit Samsey nockurar nætr þa var ek þar firir. þu hafdir med þer (Finna) ok keyftir þu at þeim at þeir finnuitkade ór mer augat. ma huerr madr (sea) sa er uitz er uitande at þessi augu hafa j einum hausi verit bæde. hefir þu nu annat en ek annat. ok skal konungr her um dęma a morgin ok um þat er þu tokt bellti ok knif af Þorgisle broder minum. Ecki kennumzst ek vid þetta segir Hroi. en uera þiki mer nu mega at sỏkott verdi nu j dag. ok brosti at litinn þann. Eftir þat skildu þeir ok gek Hroi til skips sins. hann gat ecki um þetta firir sinum monnum ok fann einge madr at honum likade eigi allt hit bezsta. ok um morgininn eftir gek Hroi til borgarhlids ok uar einn j fỏr. ok er hann kom þar stodu skemmur hea honum. þangat heyrde hann manna mal ok tok madr til orda. huort mun Hroi sea hinn heimski koma til þings a morgin. Annarr suarar. þeim manni horfir ouænt þuiat konungr dęmir iafnan eftir þui sem þeir flytia brædr huort sem þat er rett edr ranngt. Hroi leth sem hann heyrde æigi ok gek leid sina. hann kom þar at sem kona ein iung gek til uatz. ỏngua þottizst hann set hafa konu fridari en þessa ok er hann kom at henni leit hon uit honum ok mællti. huer ertu. Ek heiti Hroi segir hann. Ertu Hroi hinn heimski segir hon. Hann suarar. ek ætla þat nu vera ærit mikit sannefnne en att hefui ek ædri nỏfnen fyrr. edr huert er þitt nafnn segir hann. Hon segir. ek heiti Sigrbiorg ok er ek dottir Þorgnyrs lỏgmannz. Hroi mællti. uillde ek niota uitzsku hans edr huort muntu uilia nockut uæita mer dugnnat. Hon suarar. litit er fỏdur minnn iafnan um danska menn enda er hann ok einge uin þeirra brędra ok iafnnan uerda þeir firir honum at lata sinn lut. Hroi spurde. uilltu nockut rád leggia til med mer. Eingi hefir fyrr til min rada leitat segir hon ok er æigi synt at ek kunna þat rad at þer gagni þot ek uillde nockut til leggia en ærit ertu girnnelegr madr. gak nu med mer ok nem stad undir loftskemmunni minne ok mun georlla huat þu heyrir mællt þat er þer megi gagnn at verda ef nockurr leggr rad a med þer. Hann sagde suo uera skylldu. Hon gengr nu j brott en Hroi uar þar undir lofthskemmunne. Þorgnyrr kende rỏddina dottur sinnar er hon gek j skemmuna ok spurde hann. huernn ueg er uedr uti dottir. Gott er uedr segir hon. Þorgnyrr mællti. huort mun Hroi hinn heimski koma a þingit j dag. Hon kuetzst þat æigi uita. Þorgnyrr spurde. hui anduarpar þu suo dottir þungliga hefir þu fundit hann Hroa hinn heimska. huort synizst þer hann alluænligr ok eiguligr. uilltu nu uæita honum lid ok asia. Hon mællti. seg þu nu þa ef þu uærir j þuiliku uandrędi staddr sem hann er huat þu mundir til taka en æinge munde til taka uilia fe til at flytia þitt mal. Þorgnyrr suarar. æinga uendręde þiki mer þetta. ek munde koma lata prett j moti prett ok mun Hroi kunna at gera þat j moti Helga. ma þat huerr madr skilia ef madr gripr upp eigu mannz med flærdum ok suikum ok ann honum eingis gods firir. konungr a sỏk a þeim mani ef satt skal uppi ok ma hann gera hann at þiof ok af allri eigu sinne ok sæmd. en uel ma Hroi giallda lyge j moti lyge ok mun Hroi kunna þat allt adr. Hon suarar. æigi væri hann þa Hroi hinn heimski ef hann væri iafnuitr þer. en huersu skylldir þu þa med fara ef madr kallade til auga þins segir hon edr hueriu mundir þu þar firir suara. Þorgnyrr suarar. lata koma fadęmi moti fadęmum. Siden segir Þorgnyrr henni huat er hann mun huerigu lata j moti koma ok kemr su frasỏgn sidarr fram.


Vidreign Hroa ok Helga

65. Eftir þetta gengr Sigrbiorg j brott ok hitti Hroa ok spurde huersu hann hefde hugfest þat er honum uar radit. en hann kuezst ætla at hann mundi miog uel muna mart j. Hon mæltti. far þu j lid fỏdur mins þa er hann ridr til þings ok hird ecki um atỏlur hans þoat hann kasti kalldyrdum a þig þuiat hann þikizst vita at ek hefir fundit þig ok rennt hug til þin en ek uænti at hann se þer sinnadr j þraut þui helldr er hann væit at mer þikir meira mali skipta. en ecki fær ek radit þer rad ef þer uerdr þetta ecki at rade. Þau skilia nu at suo mælltu. ok er Þorgnyrr uar buinn ridr hann til þings ok mætir Hroi honum þegar vid borgarhlidit ok kuaddi hann uel. Þorgnyrr mællti. huerr ertu. En Hroi segir til sin. Þorgnyrr spurde. huat uill Hroi hinn heimski j mitt lid. far annan stig ecki uil ek at þu farir med oss. Hroi suarar. ecki muntu spara jord vid mig at ganga eftir ok fara leid þa sem ek uil med þui at þer se ecki mein at mer. en mer er her okunnigt ok uillda ek niota foruneytis yduars. berr mer ok ærnna naudsyn til |[72] at fara þessa ferd ok flytia nockut mitt mál. Þa toku menn undir ok sỏgdu þat satt uera. fara nu þar til er þeir koma a þingit ok hafde Þorgnyrr mikit lid. þar var ok kominn fiolde landzmanna. Þorgnyrr mællti er menn komu a þingit. eru þeir brædr her komnir Helgi ok Þorgisl. Þeir sỏgduzst þar komnir. Þat er þa rad segir Þorgnyr at gera konungi kannikt vm skipte ydr Hroa hins heimska. Helgi segir. þat segi ek at suo var mællt med ockr at Hroi skyllde eiga allan uarnning þann er j skemmunne var en ek skyllde vt bera ok eyda skemmuna ok akuedit nærr Hroi skyllde eftir koma. en ek skyllde þar j mote taka farm allan af skipe hans ok flytia þat j brott. en nu gerde ek eftir þui herra segir hann sem skilit var ok þa er ek hafda rudda skemmuna ok borit vt uarninginn þa var[73] Hroi æigi þar kominn. sidan let ek j brott flytia ok uillda ek æigi at þiofar stæli j brott. ætla ek mer nu fét en þer konungr æigit sok a honum er hann varduæitti æigi godz sitt ok uillde at adrir spillti ser a fe hans. nu skulu þer herra her um dęma. Konungr mællti. prettr uar þetta en uera kann at þu komizst til fiarins ef þann ueg er vm farit edr uar suo mællt Hroi. Hana kuetzst æigi þess dylia[74] mega en þo er her herra grein j. a þat urdu vil Helgi sattir er vit keyptumzst vid at ek skyllde æiga allt þat er j var skemmunne. nu kalla ek mer oll skridkuikuende molu ok madka ok oll spilledyr þau sem inne uoru. tel ek hann skylldan þessu vt at rydia ok ollu þui sem inne uar en ek hygg at hann hafui þat æigi gert. þar med æignna ek mer hann Helga þuiat hann var þa inne j skemmunne er vit keyftum ok badir vit. en þo at hann se illr madr þa ma hann þo vera þræll minn edr ek sel hann mansale. nu æige þer herra konungr her um at dęma. Konungr mællti. vit brogdotta attu nu vm Helgi ok æigi ouitra. Þorgnyrr mællti þa. uel mælizst þer Hroe ok er her vhægt til motmælis. en huat er at tala vm skipti yckr Þorgisl. Þorgisl suarar. þat kalla ek at Hroi hafui tekit fra mer knif ok bellti ok huortueggia mycla gerssime. Þorgnyrr mællti. þa mun Hroi[75] her verda at suara til nỏckuru edr ganga vid ella ef honum þikiz þetta satt vera. Hroi mællti. her mun ek verda at suara til nockuru. ek fæddizst upp j Danmorku ok atta ek mer brodur er Sigurdr het. hann var at ỏllu efnniligri madr en ek hann var synu yngri. ok æitt sinn fór hann med mer til Uallandz j kaupferd hann var þa .xij. vetra gamall. ok æinn dag a markadinum hitti sueinninn firir ser mann einn mikinn ok retthærdann. þeir slogu þegar kaupe saman ok gek af mikit fe j siode er sueinninn atti suo at hinn hafde þar ecki moti at gefa en sa var þo feskygn er til motz var kominn vid hann ok uillde ham flest til fiarins. gerdizst þat af at hann drap sueininn ok uillde myrda en menn urdu þo varir vit ok sỏgdu mer. en er ek kom at þar er brodir minn var daudr þa uar þessi madr j brottu la þar eftir knifrinn ok belltit en fe var allt j brottu. nu hefui ek þann ueg komizst at þessum gripum ætla ek at Þorgisl hefui stolit fenu en drepit brodur minn. nu skulu þer herra her um dęma. Þorgnyrr mællti. sligt erv sannliga olifismenn sem þeir brædr eru.


Af bodum Hroa vid Þori

66. Nv gengr Þorir brodir þeirra Helga ok Þorgisl. þa mællti hann suo. her mun vm uandamal mest at dęma sem ek a hlut j. sagde hann sidan sogu sina huersu hann hafde mist auga sins sem fyrr uar ritat. nu uæntir ek herra at þer gerit godan minn hlut segir hann þuiat her ma hann æigi moti þræta at suo er farit sem ek segi. æigu þer herra ecki at virda vtlenda menn meira en oss brædr þuiat ver hofum lengi verit ydr þarfir ok lagizst ecki undir hofut þat sem þer hafit viliat firir oss leggia. Konungr mællti. þetta er undarligr hlutr ok faheyrdr en þo skalltu Hroi suara her firir nỏckuru. Hroi suarar. ecki kennumz ek vid þetta ok vel ma eck (fa) til skirslu at þetta er vsatt a mig sagt[76] en þo skulu her bod j moti koma af minne hende firir ydra skylld herra. Lat oss heyrra þa segir konungr. Hroi mællti. ek bydr Þori at sitt auga se stungit or hỏfde a huorum ockrum ok leggi sidan j skalir. ok ef ór einum hause eru bæde þa munu vera iafnnþung. skal þa ok bæta Þori eftir ydrum domi. en ef æigi eru iafnnþung edr Þorir uili þetta æigi þa mun hann kunna at liuga fleira en þetta æitt. Þorir quazst æigi þetta uilia. Þorgnyrr mællti. þat kemr til þess at þu lygr ok ferr ydr brædrum nu sem iafnan illa ok illmanliga. ma nu ok vera at ydr uefizst lỏng ok margfolld lyge vm hals ok hỏfud ok hafui |[77] þer ok læinge setit j konungs trausti umakliga ok hefir hann ætlat ydr betri menn en þer erut. nu þarf æigi lengr at ganga duldr hins sanna her vm þui at þat er nu ollum augliost uordit at æinge er annarr domr rettr en Hroi rade lifui þeirra brædra ok fe. Hroi mællte. skiotr er domr minn ok man ek ecki sidar uitrari. at þa brædr Þori ok Þorgisl uil ek lata taka af lifui en þu konungr skallt æiga jardir þeirra en ek lausafe. en Helgi vil ek at gerr se ór landi suo at hann æigi her alldri landvært sidan ok se drępr ok tiltækr ef hann verdr staddr j Suiþiod. dęmi ek mer fe hans allt. Sidan voru þeir Þorgils ok Þorir teknir ok ræistr þeim galgi ok hæingdir sem þiofar at lanzlỏgum. Sidan uar slitit þinginu ok for huerr heim af þinginu til sinna heimkynna ok uar hann nu kalladr Hroi hinn spaki. Sidan þackade hann Þorgny lỏgmanni liduæitzslu sina letzst æigi mundu[78] hafa undan styrt ef hann hefde æigi notit hans rada vit ok uitzsku. nu kann uera ath þer þicki ek gerazst georbænn vit þig ok bidia dottur þinnar mer til handa. Þorgnyrr suarar. ek ætla þat rad at suara her uel um þuiat snemma barst dottir min þat firir at henni leizst uel a þig ok uillde æiga þig. Sidan tokuzst þessi rad med sæmd ok mikille virdingu ok uar þar inne hỏfd hin fegursta uæitzsla. eftir þat biozst Hroi til brottferdar ok for til Danmerkr ok kom a fund Suæins konungs ok sagde honum allt fra sinne ferd ok sagde honum huersu gæingit hafde ok kuetzst ỏngum manni æiga iafnngodr at uera sem honum. færde Hroi honum marga goda gripe or Suiþiod. Suæinn konungr quat honum uel tekizst ok gæfusamliga ok uordit þo helldr nærr styrt huersu fara munde. skildu þeir konungr eftir þat ok voru iafnan vinir sidan medan þeir lifdu. for Hroi til Suiþiodar ok uar Þorgnyrr logmadr þa anndadr. tok þa[79] logmannz dęmi eftir hann Þorgnyrr son hans ok uar hinn mesti uitringr. skiptu þeir Hroi peningum med ser eftir landzlỏgum rettum ok urdu uel asattir. þotti Hroi hinn bezsti dreingr en kona hans var foruitri ok er þar j Suiþiod fra þeim komit mart gỏfugmenni.


Er þau funduz Jngigerdr ok jarl

67. A dogum Olafs konungs Haralldzsonar var Þorgnyr logmadr a Tiundalande þeir langfedgar hofdu þar verit yfir logmenn vm margra konunga æfui. Þorgnyrr var þa roskinn madr hann hafde vm sig hird mykla hann var kalladr uitrazstr madr j ỏllu Suiariki hann var frænde Rognnualldz jalls ok fostrfadir. Nu er þar til mals at taka at sendemenn Jngigerdar konungsdottur ok Hiallta komu til Rognualldz jarlls ok Jngibiargar ok sỏgdu at konungsdottir hefde oft rætt um vid Suiakonung vm sættir þeirra Olafs digra ok hon var hinn mesti vin Olafs konungs. en Suiakonungr uard ræidr vid j huert sinn er hon nefnde Olaf konung ok henne þotti eingi von sætta at suo bunu. Jall sagde Birnni en Beornn sagde hit sama at hann munde æigi fyrr aftr huerfa en hann hitti Suiakonung ok segir at jall hafde honum þui heitit at fylgia honum a fund Suiakonungs. Nu lidr fram uetrinn en þegar a bak jolum byrr Rognnualldr jarll fỏr sina. hann ræid vid .lx. manna. þar var j fỏr Beornn stallari ok hans forunautar. for jarll austr allt j Suiþiod. en er hann sotti upp a landit þa sende hann menn sina fram firir (til) Uppsala ok sende ord Jngigerde konungsdottur at hon skyllde koma vt a Ullarakr j mot honum. þar atti hon bu stor. en er konungsdottur kuomu ord Rognnualldz jarlls þa biozst hon vid vid fiolda mannz. Hiallti rædzst þa til ferdar med henni. en adr hann færi gek han firir konung ok mællti. sitit allra konunga hæilazster ok er þat satt at segia at ek hefir huergi þes komit at ek hafui slika tignn set sem med ydr. uil ek þess bidia ydr herra at þer set vinir minir. Konungr suarar. hui lætr þu suo brautfusliga. huert skal þu fara. Heallti suarar. ek rid vt a Ullarakr med Jngigerde dottur yduarre. Konungr mællti. far þu þa vel ok ertu vitr madr ok sidugr ok kannt uel at vera med tignum monnum. Gek þa Hiallti j brott. Jngigerdr konungsdottir ræid til bus sins vt a Ullarakr let þa bua ueitzslu i mot jalli. þa kom jall þar ok uar honum uel fagnat dualdizst hann þar nockurar nætr ok tỏludu þau konungsdottir mart ok flest vm þa Suiakonung. segir hon jalli at vuænt horfir um sættir. þa mællti jarll. frændkona sagde hann huern ueg er þer gefit vm þat ef Olafr Noregs konungr bidr þin. synizst oss sem þat muni hellzst æinhlitt til sætta ef mægdir mętti takazst mille konunganna. en ek uil ecki ganga med þui male ef þat er huert mot þinu skapi. Hon suarar. fadir minn mun sea rad firir mer en annarr er |[80] æinge sa minn frænde er[81] ek uili helldr min rad undir æiga en ydr þau er mer þikir myklu rade gegnna. en huersu radligt synizst ydr þetta. Jarll fysti hana miog ok taldi sem uar marga hluti upp til frama uit Olaf konung þa er storuegligir voru. hann sagde henni inniliga fra þeim atburdum er þa hafde firir skemzstu georzst er Olafr konungr hafde handtekit .xi. konunga a æinum mornni ok tekit þa alla af riki. mart tỏludu þau vm þetta mal ok urdu uel asatt. for jarll a brott ok med honum Heallti. Rognualldr jall kom at kuelldi æinn dag til bus Þorgnyrs lỏgmannz. þat var bær mikill ok storkostligr. voru þar margir menn vti. þeir fỏggnudu uel jarlli ok toku vid hestum þeirra. Jarll gek j stofu ok uar þar mikit fiolmenni. þar sat j ỏnduegi madr gamall. ỏnguan mann hỏfdu þeir set iafnnmikinn. skegg hans var suo sitt at þat la a kniam nidre ok um alla bringuna. hann uar vænn madr ok geruiligr. Jarll gek firir hann ok quaddi hann. hann tok uel quediu hans ok bat hann ganga til sætis þess er hann (var) uanr at sitia. jarll settizst gegnt honum. þeir duolduzst nu þar nockurar nætr adr jall gek firir hann ok bar upp eyrende sin ok bad at þeir Þorgnyrr skylldu ganga j malstofu. þeir Beornn ok Hiallti gengu med jalli ok er þeir kuomu þar þa tok jarll til mals ok mællti. sagde fyst fra þui er Olafr konungr hafde þangat sent menn ok þeir voru þar þa komnir ok hann hafde þui þeim hæitit at fylgia þeim a fund Suiakonungs ok hann sagde at Suiakonungr tok þessu male suo þungliga at hann let ỏngum manni hlyda skylldu at fara med þessu mali. nu er suo komit fostri at ek er æigi einhlitr at þessu. hefui ek nu þui sott a þinn fund at ek uænti hedan heilla rada ok traustz. En er Jarll[82] lauk sinu male þa þagde Þorgnyrr vm hrid en er hann tok til orda mællti hann. undarliga skifti þer. þer girnizst at taka tignarnỏfnn en kunnit ydr ỏngan fỏgnut edr firirhyggiu þegar þer komit j nockurnn uanda. hui skylldir þu æigi sia firir þui adr þu hetir þessi ferd at þu hefir æigi riki til þes at mæla j mot Olafi konungi. þikir mer æigi uerra at vera j bondatale ok vera frials orda minna at mæla sligt er ek vil þo konungr se hea. nu mun ek koma til Uppsala þings ok uæita ydr þat lid at þer megit mæla þar uhræddir sligt er ydr likar. Jarll þackade honum uel þessi hæit ok dualdizst med honum til Uppsala þings ok ridu med Þorgny til þings. uar þar allmikit fiolmenni. þar kom Olafr Suiakonungr med hird sina.


Ræda konungs ok Raugnualldz jarls

68. Hinn fysta dag er þing uar sett sat konungr a stoli ok þar hird hans umhuerfum. en annan dag eftir a þinginu satu þeir a einum stoli jarll ok Þorgnyrr ok sat þar firir þeim hird jalls ok huskallasueit Þorgnyrs en a bak stolnum stod bonda mugrinn ok allt vmhuerfis vm hring. sumir foru a hædir ok a hauga at heyra þadan til. þa stod upp Beornn stallari hea stoli jalls ok mællti hatt. Olafr konungr sendi mig hingat þes eyrendis at bioda Suiakonungi sætt ok þat landaskipti sem at fornnu hefir verit mille Suiakonungs ok Noregskonungs. Hann mællti suo hatt at Suiakonungr heyrde gerlla. en er hann heyrde nefnndan Olaf konung ætlade hann ath sa munde hans eyrende tala. en er hann heyrde rætt vm sætt ok landaskifte mille Suiþiodar ok Noregs þa skilde hann af huerium rotum risa munde. þa hliop hann upp ok kallade at sa madr skyllde þegia ok sagde þat ecki stoda mundu. Beornn settizst þa nidr. en er hliod fekzst þa stod jarll upp ok mællti. hann sagde fra ordsending Olafs konungs ok sættarbodum vid Suiakonung ok fra þui er Uestrgautar sendu konungi oll ord til þess at sætt skylldi gera vit Noregsmenn. taldi hann huat Uestrgautum var at þui at missa þeirra allra hluta af Noregi er þeim uar arbót j en j annan stad at sitia firir ahlaupum þeirra ok hernade ef Noregskonungr heriar a þa. jarll sagde ok at Olafr Noregskonungr hefde menn þangat senda þeirra eyrenda at hann uill bidia Jngigerdar dottur Suiakonungs. En er jarll hætti at tala þa stod konungr upp. hann talade ok suarade þungliga um sættina ok uæitti jalli þungar atỏlur ok stora firir ofdirfd þa er hann hafde gert grid ok frid vid þann hinn digra manninn ok lagt vid hann vinattu. taldi hann sannan at landradum vid sig sagde þat makligt at hann væri rekinn ór lande ok sagde at allt sligt hlaut hann af eggian konu sinnar ok quat þat verit hafa hit osniallazsta rad at hann skyllde fæingit hafa firir girndar sakir slikrar konu. hann talade langt ok sniallt ok sneri |[83] rædunne a hendr Olafi digra. En er hann settizst nidr þa var hliott. þa stod upp Þorgnyrr ok er hann stod upp þa stodu upp allir bændr þeir er adr hofdu setit ok pustu at allir þeir er j ỏdrum stỏdum hỏfdu setit edr verit ok uilldu hlyda til huat er Þorgnyrr talade. uar þa fyst gnyrr mikill af fiolmenni. en er hliod fekzst þa mællti hann.


Suaur Þorgnyrs jarls vid Suiakonung

69. Annan ueg er nu skaplynde konunga j Suiariki en fyrr hefir verit. Þorgnyrr fỏdurfadir minn munde Æirek Uppsalakonung Ỏnundarson ok sagde þat fra honum er hann var a lettazsta skæide at hann hafde huert sumar leidangr vti ok for til ymisra landa ok lagde undir sig Finnland ok Kirialaland suo Eis(t)land ok Kurland ok vijda vm Austrlond ok mun enn sea jardborgir ok ỏnnur storuirke þau er hann gerde ok uar hann ecki suo mikilatr at æigi hlyddi hann monnum ef skyllt attu at tala vid hann. Þorgnyrr fadir minn munde Biornn konung ok uar med honum langa æfui. uoru honum hans sider kunnir. vm hans daga voru sidir godir stod hans riki med myklum styrk en ỏngum þurde. uar hann ok gỏfugr ok dęll sinum monnum. ek man Æirek hinn sigrsæla ok uar ek med honum j mỏrgum herfỏrum iok hann riki Suia ok uarde hardfæingiliga uar oss gott radum vid hann at koma. en konungr þessi lætr ỏnguan mann þora at mæla vid sig nema þat æina er hann uill vera lata ok hefir vid þat allt kapp en lætr skattlond sin undan ser huerfa af eliunarleyse ok þrekleyse. hann girnnizst til þess at hallda Noreg undir sig er æinge Suiakonungr hefir agirnnzst ok georir þar[84] morgum manni mein. nu er þat uile uorr bóndanna Olafr konungr at þer georit sætt uit Olaf digra Noregskonung ok giptit honum Jngigerdi[85] dottur ydra. en ef þer uilit uinna aftr undir ydr riki þat er j Austrueg er ok frændr ydrir hafua þar þa uilium ver allir fylgia ydr til þess. nu med þui at þer uilit æigi hafua þat er uær męlum þa munu ver ueita ydr atgongu ok drepa ydr her þegar a þinginu ok þola ydr æigi olaug ok ofrid. hafua suo gert hinir fyrri forelldrar uorir þeir steyftu tueimr konungum j æina kelldu a Mulaþinge er adr hỏfdu uppfyllzst oiafnnadar ok ofmetnadar sem þer gerit nu vid oss. segit nu skiott huornn kost þer vilit nu helldr upp taka. Þa gerde lydrinn þegar vopnnabrak ok gny mikinn. Konungr stendr þa upp ok mællti. segir at hann vill allt þann ueg vera lata sem bændr vilia. hafa suo gert aller Suiakonungar at lata bændr rada ollu med ser þui er þeir villdu. stoduadizst þa allr kurrinn bondanna. en þa taka hofdingir at tala konungr ok jarll ok Þorgnyir ok gera frid ok sætt af Suiakonungs hende eftir þui sem Noregskonungr hefir ord til sent. uar a þui þinge þat radit at Jngigerdr konungsdottir skillde uera gift Olafi konungi j Noregi. skillde konungr jalli fa festar. konungr fek honum allt sitt umbod a þessum radahag ok skildizst þar vid suo buit. En er jarll fór heim þa hittuzst þau Jngigerdr konungsdottir ok tỏludu sin aa mille vm þetta mal. hon sendi Olafi konungi slædur af pelle ok gullsaumadar miog ok silkeræmur. for jall aftr j Gautland ok Biornn med honum. dualdizst Biornn þar litla hrid ok fór aftr til Noregs vid forunæyti sitt. en er hann hitti Olaf konung sagde hann honum eyrendislok sin þau sem voru. þackade konungr honum vel ferdina ok sagde sem var at hann hafde gæfu til borit at koma fram eyrendinu j vfride slikum. Olafi konungr for þa er uorade vt til siofar let þa bua skip sin ok stefnnde til sin lide for vm uorit vt eftir Vikinne allt til Lidandisnes ok allt for hann nordr a Halogaland. sende þa ord lendum monnum ór herudum ok bio þa ferd sina er hann skyllde fara j mot festarkonu sinne. ueitzslu su skylldu vera vm haustit austr vid Elfui vid landamæri.


Suikrædi Hræreks vid Olaf konung

70. Olafr konungr hafde med ser Hrærek konung blinda. ok er hann var groinn sara sinna þa fek konungr honum .ij. menn til þionustu ok let hann setia j hasęti hia ser. Hrærekr var famelugr ok styggr ef menn mælltu vid hann. þat uar uenia hans at hann let skosuein sinn leida sig vti um daga fra ỏdrum monnum þa barde hann sueininn. en er sueinninn hliop fra honum þa sagde hann Olafi konungi at sueinninn uillde ecki honum þiona. þa uar skift vid hann þionostumonnum ok for allt sem adr at æinge hellzst vid. Þa fek Olafr konungr honum þann mann er Sueinn het ok uar hann frænde Hræreks ok uar hans madr adr. hann hellt teknum hætti vm stridlæti sitt |[86] en er þeir voru .ij. samen staddir þa var (hann) katr ok malrædinn. hann minntizst a marga hluti þa er fyrr hafde verit þa er hann var konungr ok minntizst a æfui sina fyrre ok suo a þat huerr brugdit hafde hans riki ok sælu en gert hann at ỏlmosumanni. en hitt þiki mer þo undarligt ok þo mest ok þungazst segir hann er þu edr adrir minir frændr þeir er mannuænligir hafa verit skulu nu vera suo myklir ættlerar at ongrar suiuirdingar skal reka þeirrar er a ætt uorre er ger. Þuilikar fortỏlur hafde hann oft uppi. Sueinn sagde at þeir attu vid ofreflismenn vm mykla at skifta en þeir hofdu litils kosti. Hrærekr mællti. til huers skulu uær leinge life vid skỏmm ok meidzsl nema suo beri at at ek mætti blindr hefnnazst a þeim sama er mig sigrade sofannda. gerum suo uel at vit drapum Olaf digra. hann ottazst nu ecki at ser. ek skal radin til setia ok æigi uillde ek hendr til spara ef ek mætta synar neyta en þat ma ek æigi firir sakir blindlæiks mins ok skalltu bera uopn a hann. en þegar er Olafr konungr er drepinn þa huerfr rikit undir ouine hans. nu kann vera at ek verda konungr ok skalltu þa vera jarll minn. Suo kom um fortaulur hans at sueinninn iattade þessu vrade. Suo uar firirætlat at þa er konungr gengr til aftensaungs stod sueinninn vti j suolum firir honum ok hafde brugdit sax undir skickiu sinne. en er konungr gek vt ór stofunne þa bar hann skiotara at en Suein varde ok sa j andlit honum. þa blicknade sueinninn ok var suo fỏlur sem narr[87] ok felluzst honum hendr. Konungr fann hrætzslu a honum ok mællti. huat er nu Sueinn uilltu suikia oss. Sueinn kastade nu fra ser saxinu ok fell til fota konungi ok mællti. allt a guds uallde ok ydru herra. Konungr bad menn sina taka hann ok var hann settr j iarnn. þa lętr konungr færa sæti Hræreks a annan pall. hann gaf grid Sueini for hann ór lande. Konungr fek Hræreki annat herbergi at sofa j en þat er hann sealfr suaf i. en suaf þar j þui husi fiolde hirdmanna. hann fek til .ij. hirdmenn at fylgia Hræreki dag ok nott. þeir menn hofdu lengi verit med Olafi konungi ok hafde hann þa reynt at truleik vit sig. Hrærekr gerde ymizst at hann þagde marga daga suo at æingi madr fek ord af honum en stundom uar hann suo katr at þeim þotti at hueriu orde gaman er hann mællti en stundum mællti hann mart ok illt. suo ok at stundum drak hann huernn af stocki en oftazst drak hann litit. Olafr konungr gaf honum vel skotsilfr. oft gerde hann þat ádr hann lagdizst til suefnns at hann let taka miaderbyttur ok gaf at drecka ỏllum hirdmonnum. af þui þockadizst hann þeim uel vm hrid.


Af Finni ok Hræreki. capitulum.

71. Madr er nefndr Finnr hinn litli upplenzskr madr edr finnzskr at ætt. hann uar litill madr ok allra manna skiotazstr suo at eingi hestr tok hann a ras hann kunni manna bezst vit boga. hann hafde lengi verit trunadarmadr ok þionustumadr Hræreks. hann kunne uega um ỏll Upplỏnd hann uar ok malkunnr ollu stormenni. hann slotzst oft j ferd med þeim Hræreki ok til þionostu vit hann ok komzst oft j tal vit Hrærek ok oftazst skommum samfast at mæla vid hann ok uillde ecki gruna lata þeirra tal. en er a leid uorit ok þeir sottu vt j Uikina þa huarf Finnr a brott fra lidinu nockura daga. þa kom hann enn aftr ok dualdizst vm hrid. Suo fór oft frem ok uard þui æingi gaumr at gefinn.


Hrærekr komz a brott fra Olafi konungi

72. Olafr konungr kom til Tunbergs firir paska ok dualdizst þar miog lengi um uorit. þar kom þa til bæiarins mart kaupmanna bæde Saxar ok Danir ok austan or Uik ok nordan ór lande. uar þar mikit fiolmenni. þar uar ár mikit ok dryckiur storar. Þat berst at a æinu kuelldi at Hrærekr uar kominn til herbergis ok helldr sidla ok hafde miog druckit ok var þa katr vel. þa kom Finnr hinn litli med miaderbyttu ok uar þar grasadr miỏdr hinn sterkazsti. þa let Hrærekr gefa at drecka ollum þeim er inne voru til þess at huerr sofnade j sinu rumi. Finnr uar þa j brottu gæinginn. lios brann þa j herberginu. þa uakti Hrærekr upp þa menn er honum voru vanir at fylgia ok segir at hann uill ganga til hæimilishus. þeir hofdu skridlios med ser en myrkr var a uti mikit en loftrid uar at ganga til salernisins. en er þeir satu j nadhusinu þa heyrdu þeir vt at madr mællti. hỏgg þu fiandann. þa heyrþu þeir brest mikinn ok dett sem nỏckut felli. þa mællti Hrærekr. fulldrucknir munu þeir þarnna er þar æigazst vid farit til skiott ok skilit þa. Þeir biugguzst skiott ok hlupu vt en er þeir komu vt a ridit þa uar sa hỏgginn fyrr er sidarr gek ok drepnir þo badir. þar voru komnir |[88] menn Hræreks Sigurdr hit er verit hafde merkismadr hans ok þeir .xij. saman. þar var Finnr hinn litle. þeir drogu likin upp a mille husanna en hofdu Hrærek met ser hlupu a skutu skip er þeir attu ok reru j brott. Sighuatr skalld suaf j herbergi konungs hann stod (upp) um nottina ok skosueinn hans med honum ok geingu til annars huss. en er þeir skylldu eftr fara ok ofan firir ridit þa skridnade Siguatr ok fell a kne ok stak nidr hendinne ok uar þar vott vndir. hann mællti. þat hygg ek at nu j kuelld muni konungr hafa fengit oss karfafotinn ok hlo at. en er þeir kuomu j herbergit brann þar lios. þa spurde skosuæinninn. hefir þu skæint þig edr hui ertu j blode einu allr. Hana suarar. ekki er ek skæindr en þo mun þetta vita tidenda. Hann uakti Þord merkismann reckiufelaga sinn ok geingu þeir vt ok hỏfdu med ser skridlios ok fundu bratt blodit. þa leitadu þeir ok fundu likin ok baru kenzsl a. þeir sa at þar var trestolpi mikill ok skylihỏgg mikit ok spurdizst þat sidan at þat hafde verit gert til þess at teygia þa vt er drepnir voru. þeir mælltu sin j mille at naudsyn bæri til at uekia konunginn ok hann visse þessi tidende sem bradazst. þeir sende skosueininn til herbergis þess er Hrærekr suaf j. þar suofu menn allir en Hrærekr var j brottu. hann uakti þa menn er inne suofu ok sagde tidendin ok stodu menn þa upp ok foru þangat sem likin voru. En þo at naudsyn væri til þessa at konungrinn visse sem fyrst þa þorde þo æingi at vekia hann. þa mællti Siguatr til Þordar. huort uilltu helldr lagsmadr at uekia konunginn edr segia honum tidendin. Þordr suarar. firir ỏnguann mun þori ek at uekia hann en segia mun ek konungi tidendin. Siguatr mællti. mikit er enn eftir nætr ok kann vera adr dagr se at Hrærekr hafui fæingit ser fylsni þat at hann hefui nogt undanbragd suo at hann se æigi audfundinn. en þeir munu enn skamt komnir þuiat likin eru enn æigi kolld. skal oss alldri henda su skỏm at ver latim æigi konunginn vita þessi tidendin ok suik. gak þu Þordr upp j herbergin ok bid min þar. Þa gek Siguatr til kirkiu ok bad klockaran hringia firir sal hirdmanna konungs ok nefnnde þa er vegnir voru. Klockarin gerde sem hann var bedinn. en er hringt var þa uaknnade konungr ok settizst upp. Hann spurde huort þa væri ottosaungs mál. Þordr suarar. verri efnni eru j. tidendi ero uordin Hrærekr er j brottu en drepnir hirdmenn þinir .ij. Þa spurde konungr at tidendum. Þordr sagde af sligt er hann visse. þa stod konungr upp ok let blasa til hirdstefnu. en er lidit kom saman þa nefnnde konungr menn til at fara alla uega fra bænum at leita Hræreks będe a sio ok a lande. Þordr lange tok skutu ok for med sina menn at leita Hræreks hafde hann .xxx. manna. en er lysa tok þa sa þeir at skutur .ij. foru firir þeim. en er huorir sa adra þa reru huorir sem mest mattu. þar var Hrærekr ok hafde .xxx. tigu manna. ok er saman dro med þeim þa sneru þeir Hrærekr at lande ok hlupu þeir allir upp nema Hrærekr hann settizst upp j lyptingunne. hann mællti ok bad þa uel fara ok hæila hittazst. Þa reri þeir Þordr at lande þa skaut Finnr hinn litle ỏru ok kom su ỏr a Þord midian ok fek hann þegar bana en þeir Sigurdr hlupu a skoginn en menn Þordar toku lik hans ok fluttu til Tunbergs ok suo Hrærek. Olafr konungr tok þa vid hallde Hræreks. hann let þa uandliga geyma hans ok gallt mikinn varhuga vid suikum hans. Hrærekr var þa hinn katazsti ok fann eingi madr a at æigi likade honum vel. Þat barst at uppstigningardag at Olafr konungr gek til hamessu. þa gek byskap med processione um kirkiu ok leiddi konunginn ok er þeir komu aftr j kirkiuna þa leidde byskup konung til sætisins firir nordan dyrr j kornum. en þar hit nęsta sat Hrærekr konungr sem hann uar vanr. hann hafde yfuirhofnina yfir hofdi ser. en er Olafr konungr hafdi nidr setzst þa tok Hrærekr a oxl honum ok þrysti. hann mællti. pellzklæde hefir þu nu frænde. Olafr konungr suarar. nu er hatid mikil halldin j minning þa er Jesus Christus steig til himna af iordu. Hrærekr suarar. ecki skil ek af suo at mer hugfestizst þat er þer segit fra Kristi. þiki mer þat helld(r) otruligt en þo hafa margs dęmi uordit j fornneskiu. En er messan var upphafin þa stod konungr upp ok hellt upp hondum ok laut til altaris. Hrærekr spratt þa upp skiott ok hart hann lagde til Olafs konungs saxsknife er rythningr hæitir. lagit kom j yfirhofnina vit þat er hann hafde nidr lotit. skaruzst miog klędin en konungr uard ecki sárr. en er Olafr konungr fann þetta tilræde þa hliop hann fram a golfit. Hrærekr lagde j annat |[89] sinn ok miste. Hann mællti þa. flyrr þu nu Olafr digri firir mer blindum. Konungr bat menn taka hann ok leide vt ór kirkiunne ok suo var gert. Eftir þessa atburde eggiudu menn at hann leti drepa Hrærek. sogdu menn at konungi uar hin mesta gęfuraum at hafa hann med ser ok þyrma honum hueriar vhæfur sem hann tekr til. en hann liggr um þat natt ok dag at væita ydr liflat. en ef þer sendit hann j brott þa siam ver æigi mann til at fai suo halldit hann at hann komizst æigi j brott. en ef hann verdr laus þa ma hann þegar hafa flokk uppi ok gera mart illt. Konungr suarar. rett er þat mællt en margr hefir dauda tekit firir minne illgerdir en hann. en traudr er ek at tyne sigri þeim er ek fek a Upplendinga konungum er ek tok .v. konunga a æinum mornni ok nada ek suo ollu riki þeirre at ek þurfta æingis mannz bani at verda en þeir voru allir frændr minir. en þo fæ ek nu uarla set huort Hrærekr mun fa naudgat mer til edr æigi at lata drepa sig. Hrærekr tok þui a ỏxl konungi at hann uillde uita huort hann uar j bryniu edr æigi.


(Fra) Olafi konungi ok Þorarni

73. Madr er nefndr Þorarinn Nefulfsson hann uar vitr madr ok islenzskr kyniadr nordan um land. ecki uar hann ættstorr. ordsniallr ok diarfmælltr vid tignna menn hann var farmadr mikill. Þorarinn uar manna liotazstr ok bar þat mest fra huersu illa hann var limadr. hann hafde hendr þyckuar ok liota(r) en fætr þo mykla liotari. hann var þa staddr j Tunsbergi er þessi tidendi voru ok nu var fra sagt. hann var malkunnr Olafi konungi. hann bio kaupskip er hann atti hann ætlade til Jslandz vm sumarit. Olafr konungr hafde Þorarin j bode sinu nockura daga ok talade konungr mart vid hann. Þat uar æinn morgin snemma at konungr uakti en adrir menn suofu ok skæin sol ok uar liost inne miog. konungr sa at Þorarinn hafde rett annan fot undan klædunum. hann sa a fotinn vm hrid. þa uoknnudu menn j herberginu. konungr mællti til Þorarins. uakat hefui ek vm hrid ok hefui ok set þa syn er mer þikir mikils vm vert ok er þat mannzfotr sa er ek hyggr at æingi fotr skal her j kaupstadnum liotari vera. Ok bad adra menn at hyggia en allir er sa sogdu at suo væri. Þorarinn fann huar til uar mællt ok suarar. fatt er suo einna hluta at ỏruænt se at hittizst annat sligt. Konungr mællti. helldr vil ok þui atfylgia at æigi muni fazst iafnnliotr fotr ok suo þoat ek skyllde vedia vm. Þa mællti Þorarinn. buinn er ek at uedia vid ydr at ek mun finna annan fot liotara. Konungr suarar. sa ockarr skal kiosa bæn at ỏdrum er sannara hefir. Suo skal vera segir Þorarinn. Hann bra þa undan klædum ỏdrum fæti ok uar sa ỏngum mun fægri en þar uar af hin minzsta tain. ok a ek nu uedfet sagde Þorarinn. Konungr mællti. hinn er fotrinn þui ferligri at þar eru fim tær ferlligar a þeim en her ero fiorar. ok a ek at kiosa bæn at þer. Þorarinn suarar. dyrt er drottins ord. hueria bæn uilldu þer at mer kiosa. Konungr suarar. þa at þu flytir Hrærek vt til Grænlandz ok fær hann Leifui Æirekssyne. Þorarinn suarar. ecki hefir ek komit til Grænlandz. Konungr mællti. farmadr slikr sem þu ert þa er þer mal at fara til Grænlandz er þu hefir æigi fyrr komit. Þorarinn suarar fa vm þetta mal. en er konungr sagde sinn vilea þa uæik hann æigi af hende ok mællti. heyra skal ek ydr lata herra mina bæn at ek uil bidia ydr hirduistar. en ef þer uæitit mer þat þa uerd ek skylldr til at uæita ydr ok gera yduarn vilia. Konungr jatade þessu ok gerdizst Olafr konungr gladr. uard Þorarinn þa hirdmadr Olafs konungs. Þa bio hann skip sitt ok er hann var albuinn þa tok Þorarinn vid halldi Hræreks. en er Olafr konungr ok Þorarinn skilduzst þa mællti Þorarinn. nu ber suo til herra sem æigi er ỏruænt ok oft kann verda at ver komim æigi fram Grænlandzforinne berr oss at Jslande edr at ỏdrum lỏndum. huersu skal ek skiliazst vid konung þenna þess er ydr likar. Konungr suarar. ef þu kemr til Jslandz þa skalltu selia hann j hendr Gudmunde Eyiulfssyne edr Skafta lỏgsogumanni edr ỏdrum hofdingium þeim er mina vinattu uilia hafa. en ef þig berr at odrum londum þeim er hingat er nær þa haga suo til at þu uitir uist at hann komi alldri sidan lifs j Noreg. en geor þat þui at æina nema þu siair æinge fỏng a ỏdru. En er hann uar buinn ok byr gaf þa siglde hann vtleid allt firir vtan eyiar ok nordr fra Lidandisnesi. siglde hann a haf honum byriade sæint. hann siglde firir sunnan Jsland ok suo austr um landit j Grænlandzhaf. fek hann þa |[90] rettu stora ok uolk mikit. en er a leid sumarit tok hann land j Breidafirde. Þorgils Arason kom til þeirra fystr virdingamanna. Þorarinn synde honum ordsendingar ok iarteignir Olafs konungs til vidrtoku Hræreki konungi. Þorgils tok vid honum ok var Hrærekr med honum vm uetrinn. hann undi þar æigi ok bæiddizst af Þorgisle at hann leti fylgia honum til Gudmundar a Mỏdruuỏllu ok sagde at hann þottizst þat spurt hafua at med Gudmundi væri rausn mest a Jslande ok hann væri honum til handa sendr. Þorgils let fylgia honum til Gudmundar a Mỏdruuỏllu. tok Gudmundr vid honum uel firir sakir Olafs konungs ok uar hann þar uetr annan. Þa undi hann þar æigi lengr. þa fek Gudmundr honum vist a litlum bę ok heitir a Kalfskinne. þar var Hrærekr hinn þridea uetr. þar uar fátt hiona. suo sagde Hrærekr at sidan er hann let af konungdomi hefde hann þar uerit suo at honum hefde bezst þott. þar uar hann af ollum monnum mest metinn. Eftir um sumarit fek Hrærekr sott þa er hann hafde leitt til bana. Suo er sagt at sa (einn) konungr huilir a Jslande. Þorarinn Nefulfsson uar lengi sidan j fỏrum en stundum med Olafi konungi. Þat sumar er Þorarinn for til Jslandz med Hrærek for Heallti Skeggiason vt til Jslandz ok leidde Olafr konungr hann med giofum a brott. Þat sama sumar fór Eyuindr urarhornn j uestruiking ok kom vm haustit til Jrlandz til handa Konufỏgr Jrakonungi. Þeir hittuzst vm haustit j Ulfreksfirde Jrakonungr ok Einarr jarll ór Orkneyium ok uar þar orrosta mikil. hafde Jrakonungr lid meira ok fek sigr en jarll flyde æinskipa ok kom suo vm haustit aftr til Orkneyia at hann hafde latit mestan hlut fiar ok manna ok unde jall storilla ferd sinne ok kende osigr sinn mest Nordmonnum er voru j orrostu med Jrakonungi.


Her heft upp hinn niunda (þaatt) Olafs soghu Haralldzsunar

capitulum

J þann tima er Olafr konungr sat j Sarpsborg bar þat til æinn tima at mikill madr ok okunnr gek firir konunginn ok kuaddi hann. en konungr tok honum vel ok spurde hann at nafnni. en hann nefnndizst Toki ok quezst vera Toka son Tokasonar hins gamla. hann beidde konunginn at vera med hirdinne nockurt skæid. Konungr uæitti honum þat ok skipade honum sæmiligt sæti. Toki (uar) faskiptinn ok drak longum litit. hann var sidugr ok vidfellinn ok þockadizst huerium manni uel. þat fann konungr at Toki uar bade frodr ok frettinn leysti hann ok ór ollu uel ok uitrliga. þotti konungi hin mesta skemtan at rædum hans. Þat sa menn at Toki uar gamall madr en þo sa þeir at hann hafde verit afdurdar madr at uexsti ok uænlæika. Þat uar æinn dag er konungr talade vid Toka ok spurde huersu gamall madr Toki væri. hann sagdizst þat ogerlla vita. en hitt ueit ek at mer var alldr skapadr at ek skyllda lifa .ij. mannzalldra ok þiki mer uon at þeir se bratt endadir at þui sem flestra manna alldrar gerazst. Konungr mællti. muna muntu þa Half konung ok recka hans edr Hrolf kraka ok kappa hans. Toki suarar. man ek þa huoratueggiu þuiat ek var med þeim badum. Konungr spurde. huorir þottu þer þar frægri. Toki suarar. þat skulu þer dęma herra en ek skal segia ydr þar til æinn æfuintyr. þa var ek sem ernnazstr madr ok for ek landa a mille ok hafda ek suæit manna ualda med mer. eftir þui sem mer þotti standa ok uit mitt hæfui vera þuiat ek þotti þa þeim fram fylgia er j freknara lagi voru. var þat ok satt at mer þotti þa fatt ufært. for ek þa vijda vm lỏnd ok uillda ek reyna orlæik hofdingia ok frægdir kappa þeirra. var þat ok lagit a mik med alldrinum at ek skyllda huergi una lengr en .xij. m(anudr) ok vissa ek at þat gek eftir. þa spurda ek til Hrolfs kraka orlæika hans ok millde frægda ok framauerka ok hraustleika kappa hans at þeir væri olikir ollum ỏdrum at afli ok allri atgerui. gerdumzst ek fuss at finna þenna konung ok kappa hans. for ek þa ok suæitungar minir þar til er ek kom fram j Danmorku ok a fund Hrolfs konungs. gek ek firir hann ok kuadda ek hann. en hann tok mer vel ok spurde huat manna ek væri en ek sagda honum. hann spurde mig at eyrindum en ek sogdumzst vilea þiggia at honum uetrvist. en hann kuezst vid ỏngann mann mat spara ok eigi munde hann vid mig fystann edr suæitunga mina. ek spurda þa huar ek skyllde sitia. hann bat mig þar sitia sem ek gæta rutt mer til rums ok kift manni ór sæti. ek bat hann hafa þokk firir. treysta ek mer þa hardla vel. red ek þar þegar a er sat Bauduar biarke. Konungr skilde þat til at þeir skilldu ecki moti briotazst. tok ek þa j hendr Bỏduari ok setta ek fæturna j fotskemilinn. let ek siga herdarnar en ek herda handleggina. treysta ek þa a af ollu afli. en hann sat kyrr suo at huergi gat ek honum vikit. en stundum var hann raudr sem blod en stundum bleikr sem bast edr blarr sem hel edr fỏlr sem nárr suo at ymsir þesser litir færduzst j hann suo bra honum vid. sidan tok ek j hendr Hiallta hinum hugpruda. herti sig þar huorr sem gat. hann ok ek. honum get ek kift a framanverdan stok en þa gat hann ofallt vid rett ok settizst nidr aftr firir mer. gek þessu nockura stund þar til at ek gafumzst upp. tok ek þa til Huitserks hins huata ok treysta ek a sem ek orkada. gat ek honum þa fram kift ok suo huerium at ỏdrum. for ek suo j kring um hallina ok gek þadan af huerr ór |[91] sinu sæti. sidan sat ek þar er mer likade ok minir menn. hỏfdu ver allir hinu sæmiligzstu sæti. uar þar hin mesta mikilmenzska a ỏllu ok þar hefui ek suo verit at mer hefir bezst þott at ollum hlutum. en er sumar kom gek ek firir Hrolf konung ok þackade ek honum vetruistina ok sagda ek at ek munde þa j brottu verda. en hann baud mer med ser at vera en ek unda þui æigi. for ek þa enn vida ok þar til at ek spurda til Halfs konunga ok recka hans. var mikit af sagt huilikir hreystimenn þeir voru. for ek þa enn þar til at ek kom hingat j Noreg ok a fund Halfs konungs. gek ek firir hann ok kuaddi ek hann en hann tok mer hardla vel. en ek bæidda hann vetruistar en hann kuat mer þat til ræidu at sitea þar suo lengi sem ek villda verit hafa. ek spurde þa huar ek skyllda sæti hafa ok minir menn. hann bad mig þar sitia sem ek gæta kift manni ór rumi med iỏfnum skildaga ok Hrolfr kraki gerde. geng ek þar at sem sat Vtstæinn jarll a adra hond konungi. tok ek j hendr honum ok ætlada ek honum ór sæti at kippa. herte ek mig þa af ollu megni ok gat ek ecki at gert. sidan gek ek til Jnnstæins. þa til Hroks hins suarta. þa til Bearnar suo til Bardar. gat ek ongum þeirra fram kift. þann ueg fór ek innann vm alla hallina at ek gat þar ỏngum ór sæti kift. ok þat er ydr sannazst at segia herra at æigi bra þar ser mæirr vid hinn yzsti madr ok hinn minnzsti helldr en Bỏduarr biarke. sidan gek ek aftr firir konung ok spurda ek þa huar ek skyllda sitia med þui at ek gæta huergi rutt mer til rums. hann sagde þa at ek yrda at sitia skỏr lægra en hans menn. fór ek þa til sætis þar sem mer var skipat ok minir menn. skorti þar ỏngan fỏgnut þann sem hafua þurfti. ok þar þotti mer ecki at nema þat æina er ek atti þar upp at sia til annara manna en adrir menn nidr til min ella hefdi mer þar bezst þott. skulu þer nu segia herra huorir frægri uoru. Audset er þat quat konungr at myklu sterkari hafua verit reckar Halfs konungs en æinge þiki mer verit hafa konungrinn samtida oruari ok betr at ser en Hrolfr kraci. en huort ertu skirdr madr edr æigi. Toki suarar. ek er primsignndr en æigi skirdr sakar þess at ek hefui verit ymizst med hæidnum monnum edr kristnum en þo trui ek a Huitakrist er ek nu ok þess eyrendis kominn a yduarnn fund at ek vil skirazst ok þann bodskap hafua sem þer biodit þuiat mer þikir æigi uist at ek muna þat af betra manni fa mega. Konungr vard vid þat gladr er hann uillde skirnn taka ok gude þiona. var Toki sidan skirdr af hirdbyskupi Olafs konungs ok andadizst j huitauodum.


Þaattr þeirra konunganna Olafs ok Knutz

Sva er sagt at Knutr hinn riki er sumir menn kalla Knut hinn gamla væri j þenna tima konungr yfir Æinglandi ok yfir Danmorku. Knutr var son Sueins tiuguskeg(g)s Haralldzsonar. þeir langfedgar hỏfdu radit langa æfui firir Danmork. Haralldr Gormsson fỏdurfadir Knuts konungs hafde æignazst Noreg eftir fall Haralldz Gunnhilldarsonar ok tok skatta af. setti hann þa til landgætzslu Hakon jall hinn rika. Sueinn Danakonungr son Haralldz red ok firir Noregi ok setti yfirr til landgætzslu Æirek jall Hakonarson. redu þeir brædr þa landi ok Sueinn Hakonarson til þess at Æirekr jarll for til Æinglandz at ordsendingu Knutz hins rika mags sins en setti til rikis Hakon son sinn ok systurson Knutz hins rika. En sidan Olafr konungr Haralldzson kom j Noreg þa kom hann (til) Sigurdar syrs mags sins ok efldizst þadan. tok hann þa fyst hondum Hakon jall ok setti hann af riki suo sem fyrr er ritat. for Hakon jall þa til Knutz modurbrodur sins ok hafde verit met honum alla stund sidan til þess er her er komit sogunne. Knutr hinn riki hafde æignazst Æingland med orrostum ok barizst til ok hafde hann þar haft langt starf adr en landzfolkit væri hlydit ordit. en er hann þottizst fullkominn þar til landzstiornor þa minntizst hann huat er hann þottizst æiga þess rikis er hann hafde æigi sealfr varduæitzslu en þat var j Noregi. hann þottizst æiga at erfdum allan Noreg en Hakon systurson hans þottizst æiga suman ok þar med þottizst hann hafua latit virdingina. Sa var æinn hlutr til þess er þeir Knutr (ok) Hakon jarll hofdu kyrru halldit um tilkall j Noreg. þat fyst at Olafr konungr Haralldzson kom j land hliop upp allr mugr ok margmenni ok uilldu ecki heyra annat en Olafr væri einn konungr yfir ollu landi. en þa er menn þottuzst vera osialfradir firir riki konungs þa leitudu sumir or landi. foru margir rikismenn a fund Knutz konungs ok uilldu þar þydazst. þa fengu allir af honum fullar hendr fiar. matti þar ok sia tign myklu mæire en j ỏdrum stodum bæde af fiolmenni þui er þar var huersdagliga ok umbunade þeim odrum er þar var a þeim herbergium er hann atti ok hann var sealfr j. Knutr hinn riki tok skatt ok skylldur af þeim godlondum er audguzst voru a Nordrlondum. en þeim ollum mun er hann atti meire skylldur at taka en adrir konungar þa gaf hann ok meira en huerr annarra. j ollu riki hans var fridr suo godr at æinge þorde annan ueg at gera edr ganga en hann uillde en sialfir landzmenn hofdu frid ok fornan rett. af sliku for frægd mikil um oll lond. En þeir er komu af Noregi kærdu ofrelsi sitt. margir tiadu ok þat firir Hakoni jalli en sumir firir Knuti konungi at þiggia af þeim frelsi sitt. þessar rædur fellu jalli uel j skap ok kærde þat firir Knuti konungi ok badu hann læita eftir ef Olafr konungr uillde gefa upp rikit firir þeim edr midla med sattmali odru. ok voru margir flutningsmenn uit jall um þetta mal ok kom suo þui mali at hann ahlyddizst ok þotti þetta vænligt rad.


Ordsendingar Knutz til Olafs konungs

191. |[92] Knutr hinn riki sendi menn vestan af Æinglandi til Noregs ok var þeirra ferd buin alluegliga. hofdu þeir med ser bref ok innsigle Knutz konungs. komu a fund Olafs konungs Haralldzsonar vm uorit j Tunsbergi. En er konungi var sagt at þar voru komnir menn Knutz konungs hins rika þa vard hann styggr vid[93]. segir suo at Knutr munde ỏnga menn med þeim eyrendum þangat senda er honum edr hans monnum munde gagnn at vera. ok var þat nockura daga at sendimenn nadu æigi konungs fundi. En er þeir fengu lof til at mæla vid konung þa gengu þeir firir konung ok baru fram eyrende Knutz konungs med brefum ok sogdu at Knutr konungr kallar sina æign a Noregi ollum ok telr at hans forelldri hafi þar riki haft firir honum. en firir sokum þeim at Knutr konungr uill frid bioda til allra landa þa uill hann æigi herskillde fara til Noregs ef annars er af kostr. en (ef) Olafr konungr Haralldzson uill konungr vera at Noregi þa fari hann a fund Knutz konungs ok taki land af honum ok gerizst hans madr ok gialldi honum slikan skatt sem jarllar fyrr. sidan bera þeir fram bref ok sogdu þau sligt hit sama. Þa suarar Olafr konungr. þat hefui ek heyrt sagt j fornnum frasỏgnum at Gormr Danakonungr þotti vera gilldr þiodkonungr ok red hann firir Danmork æinne. en þessum Danakonungum er sidan hafa verit þikir þat ecki æinhlitt. er nu suo komit at Knutr rædr firir Æinglandi ok Danmorku ok hefir hann nu undir sig brotit mikinn hluta Skotlandz. nu kallar hann til ættlæifdar minnar j hendr mer. kunna skyllde hann hof at um agirnina. edr huort ætlar hann æinn at rada firir ollum Nordrlondum edr mun hann æinn eta ætla allt kal af Æinglandi. fyrr mun hann þui orka en ek færa honum hofut mitt edr uæita lotning ne eina. nu skulu þer segia honum þau min ord at ek mun veria oddi ok eggiu Noreg medan mer endazst lifdagar til en giallda æigi skatt nockurum manni af riki minu. Eftir þenna orskurd biugguzst a brott sendimenn Knutz konungs ok urdu æigi eyrendi fegnir. Sighuatr skalld hafde verit med Knuti konungi ok gaf hann honum gullhring þann er stod halfmork. þa var Þorarinn loftunga med Knuti konungi ok gaf Knutr konungr honum tuo hringa ok stod huorr halfmork ok þar med suerd buit. Suo quat Sighuatr.


Knutr hefir ockr hinn itri
alldadgofugr badum
hendr en hilmi fundum
hun skrautligazst bunar.
þar gaf hann mork edr meira
marguitr ok hior bitran
gullz rædr gerua ollu
gud sialfr en mer sealfa.


Sighuatr gerde at athuarfui menn Knutz konungs ok spurde tidenda. þeir sogdu honum sligt er hann spurde. Sighuatr spurde at vidtali þeirra konungs ok eyrendislokum. þeirr sogdu at konungr hafdi þungliga tekit þeirra malum ok vitum ver æigi af huerium hann hefir traust til sliks at næita þui at gerazst madr Knutz konungs ok fara a hans fund ok mundi sa hans kostr bezstr. þuiat hann er suo milldr ok miskunnsamr at alldri gera suo stort hofdingiar af vid hann at æigi gefui hann þegar upp þat allt er þeir koma a hans fund ok uæita honum lotning. uar þat firir skommu er til hans komu .ij. konungar nordan af Skotlandi af Fiui ok gaf hann þeim upp ræidi sina ok lond þau oll er þeir hofdu adr haft ok þar med storar vingiafar. Þa quat Sighuatr.


Hafa allframir iofrar
ut sinn hofut Knuti
færd or Fiui nordan
fridkaup uar þat midium.
selldi Olafr alldri
oft uo sigr hinn digri
hans j hæimi þuisa
hann ongum suo manni.


Sendimenn Knutz konungs foru aftr læid sina ok byriade þeim uel vm hafit. foru þeir sidan a fund Knutz konungs ok sogdu honum eyrendislok sin ok suo þau alyktarord Olafs konungs er hann mællti vit Knut konung. Æigi getr Olafr konungr þess rett ef hann ætlar at ek muna æinn eta kal allt af Æinglande. munda ek helldr vilia at hann fyndi þat at mer byrr fleira innan rifia en kal æitt þuiat hedan skulu honum koma kolld rad undan hueriu rifui. Þat sama sumar komu af Noregi til Knutz konungs Aslakr ok Skialgr son Erlings a Jadri ok fengu þeir þar godar vidtokur þuiat Aslakr atti Sigride dottur Suæins jalls Hakonarsonar voru þau brædrabornn ok Hakon Æireksson. þar fek Knutr konungr þeim frændum uæitzslur storar med ser.


Þaattr þeirra Orkneyingha

capitulum

Mikill hermadr Æinar jall j Orkneyium Sigurdarson jalls hann þotti æingi iafnnadarmadr. hann heriade a Jrland ok bardizst j Ulfreksfirde vid Konufỏgur Jrakonung. fek Æinarr jall þar usigr mikinn ok mannalat. Annat sumar eftir fór Eyuindr urarhornn uestan af Jrlande ok ætlade til Noregs. uedr uar huast ok stormr mikill. þa sneri Eyuindr til Asmundaruogs ok la þar uedrfastr um hrid. En er þat spyrr Æinarr jall þa hellt hann þangat lide miklu tok hann þar Eyuind ok let drepa en gaf grid flestum monnum hans. foru þeir heim til Noregs um haustit ok a fund Olafs konungs ok sogdu honum aftoku Eyuindar. Konungr suarar fa vmd ok fannzst þat a þo at honum þotti mannskade mikill ok miog j moti ser gert. um flest uar konungr famælltr þat er honum þotti ser miog j moti skapi. Þorfinnr jarll sende Þorkel fostra sinn vt j eyiar at heimta saman skatta sina. Æinarr jall kende Þorkatli miog uppræist þa er Þorfinnr jall hafde tilkall haft vt j eyiarnar. for Þorkell skyndiliga ór eyiunum yfir a nes. spurde Þorfinnr jall at hann uar þess viss ordinn at Æinarr jall ætlade honum dauda ef æigi hefde vinir hans edr frændr gert honum niosn. nu mun ek æiga þann a baugl at lata þann verda fund ockarnn jalls at um skifti med okr en þann annann at fara leingra a brott ok þangat at jall æiga alldri |[94] ualld yfir mer. Þorfinnr jall fysti þess miog at hann skyllde fara austr til Noregs motz vid Olaf konung. muntu segir jall mikils metinn huar sem þu ert med tignum monnum. en ek væit beggia yckart skaplynde þitt ok jalls at þit munut skamma stund mundazst til. Biozst þa Þorkell a fund Olafs konungs ok for um haustit til Noregs ok var vm uetrinn med Olafi konungi j myklum kærlæikum. hafdi konungr Þorkel miog vid rad sin þotti honum sem var Þorkell vitr madr ok skorungr mikill. fann konungr þat j tali hans at hann misiafnnade miog frasognn vid jalla ok uar vinr mikill Þorfinnz en lagde þungt til Æinars jalls. Ok snemma vm vorit sende konungr skip uestr vm haf a fund Þorfinnz jalls ok ordsending þa at jall skyllde koma a hans fund. hann lagdizst æigi ferdina undir hofut þuiat vinattumal fylgdu ordsendingunne.


Þorkell drap Einar jarl. capitulum.

130. Ðorfinnr jall for austr til Noregs ok kom a fund Olafs konungs. fek hann þar godar vittokur ok dualdizst þar leinge vm sumarit. en er hann biozst uestr þa gaf Olafr konungr honum langskip mikit ok gott med ollum ræida. Þorkell fostri redst til ferdar med honum jalli ok gaf jall honum þat skip er hann hafde uestan. skilduzst þeir konungr ok jall hinir bezstu uinir med myklum kærleikum. Þorfinnr jall kom um haustit til Orkneyia. en er Æinarr jall spurde þetta þa hafde hann fiolment ok la aa skipum. Brusi jall for til fundar vid þa brædr ok bar sætt a mille þeirra. kom enn suo at þeir sættuzst ok bundu þat æidum. Þorkell fostri skyllde þa j sętt tekinn ok vinattu vit Æinar jall ok þat uar ok mællt at huorr þeirra skyllde odrum ueita uæitzslu ok skyllde jall fyrre sækia j Sandvik til Þorkels. En er jall var þar a uæitzslu þa var þar uæitt kappsamliga. jall var ecki katr. þar var mikill skali ok dyrr a badum endum. þann dag er jall skyllde burt fara ok buazat þa skyllde Þorkell fara med honum til uæitzslu. Þorkell sendi menn fram a leidina a niosnn þa er þeir skylldu fara um daginn. en er þeir komu aftr sogdu þeir Þorkatli at þeir fundu þar þrennar satir ok uopnnada menn. ok hyggium ver þer satt at segia at suik muni undir vera. En er Þorkell spurde þetta þa frestade hann buninge ok heimti saman menn sina. Jall bad hann buazst ok sagde mal ath rida. Þorkell sagde at hann atti mart (at) annazst. hann gek stundum vt en stundum inn. Elldar voru a golfinu. þa gek Þorkell inn um adrar dyrr ok med honum einn madr er nefnndr er Halluardr. hann uar islenzskr madr austfirzskr af ætt. hann lauk aftr hurdinne. Þorkell gek innar eftir skalanum mille elldzsins ok þess at jall sat. Jall spurde. ertu nu buinn. Þorkell suarar. ek er buinn nu. Þa hio Þorkell til jalls j hofudit. Jall steyftizst fram a golfit. Halluardr mællti. her se ek alla uesta fangarads er þer dragit jall æigi af elldinum. Hann keyrde þa spaurdu under hnackabæin jalli ok kifti honum upp ath pallinum. Þorkell ok þeir badir felagar geingu vt skyndiliga vm adrar dyrr en þeir geingu inn. stodu þar vti menn Þorkels med aluæpuni. Jallsmenn toku til hans ok uar hann þa daudr en ollum felluzst hendr til hefnnda. var þat ok at bradan bar ath miogh enda varde ỏngan mann þessa verks af Þorkatli. voru menn ok flestir uopnnlausir inne en margir adr vinir Þorkels godir. bar þat til med audnu þeirre er Þorkatli var lagit lengra lif. for Þorkell þa til skip(s) sins en jarlls menn j burt. Þorkell siglde þann dag j burt ok austr j haf ok uar þat eftir uetrnætr. koma þeir þa med hæilu ok holldnu til Noregs. for Þorkell þegar a fund Olafs konungs ok fek hann þar godar vidtỏkur. let konungr yfir þessu uerki uel. var Þorkell med honum um uetrinn.


Vidtal þeirra brædra

131. Eftir frafall Æinars jalls tok Brusi jall þann hluta landz er adr hafdi haft Æinarr jall þuiat þat uar med margra manna vitorde huerium skildaga þeir Æinarr ok Brusi hỏfdu felag gert. Þorfinni jalli þotti þat rettazst at halfar eyiar hafdi huorr þeirra en þo hafde Brusi .ij. uetr huornntueggia hlut eyianna. en um uorit kallade Þorfinnr til landz uith Brusa at hann vill hafua helming landa. en Brusi gaf æigi jakuęde vid þetta. attu þeir stefnnur at þessum malum. geingu þa at vinir þeirra at semia þetta mal. ok kom suo at Þorfinnr let ser ecki annat lika en hafua helming eyia en segir þat med at Brusi þurfti æigi mæira en þridiung med þat skaplynde sem hann hefir. ek unda þui segir hann at hafa þridiung landz þann er ek tok eftir fỏdr minn j arf. kallade ok æingi til j hendr mer. en nu hefui ek tekit annan þridiung eftir brodur minn at rettum maldỏgum. en þo at ek se uanfærr til at deila kappi vit ydr frænde þa mun ek þa annars aleita |[95] en iatta undan mer riki. Þeir skildu at suo bunu malstefnu þessa. en er Brusi sa at hann mundi æigi standa iafnnfætis vid Þorfinn. þuiat hann hafde riki mykla mæira ok traust af Skotakonungi modurfỏdur sinum. þa red Brusi þat af at fara ór lande austr a fund Olafs konungs ok hafde med ser Rognnualld son sinn ok var hann þa tiu uetra. En er jall hitti konung þa tok hann uel vid honum. en er jall þar upp eyrende sin ok segir konungi allan malauoxat þann er uar med þeim brædrum ok bat konung uæita ser styrk til at hallda riki sinu. baut þar fram j moti fullkomliga sina vinattu. Konungr suarar ok tok þar fyst til mals er Haralldr hinn harfagri hafde æignazst odul ỏll j Orkneyium en jallar hafua sidan haft j len en alldri at æignn. ok er þat til iartæignna segir hann at þa er Æirekr blodỏx ok synir hans voru j Orkneyium þa voru jallar þeim lydskylldir. en er Olafr Trygguason frænde minn (kom j land) þa gerdizst Sigurdr jall fader yduarr hans madr. nu hefui ek tekit eftir hann allann arf. nu uil ek gera þer þann kost at þu gerizst minn madr. mun ek þa fa þer eyiar j len. skulu uit þa freista ef ek uæiti þer minn styrk huort betr skal at hallde koma edr Þorfinni brodur þinum traust Skotakonungs. en ef þu uill æigi þenna kost þa mun ek eftir læita þeim æignum ok odulum er uorir frændr hafa att uestr þar. Þessar rædur hugfesti jall med ser ok bar firir vine sina ok læ(i)tade rads vid þa hueriu hann skyllde iatta. huort hann skyllde at þessu sættazst vid Olaf konung ok gerazst hans madr. en hitt er mer osynna huerr minn hlutr verdr at skilnade uorum ef ek kued nei vid þuiat konungr hefir bert gert firir mer tilkall at hann þikizst æiga eyiarnar. en vid storræde hans ok þat at uer erum her komnir þa mun honum litit firir at gera þat af uorum kosti sem hann uill. En þo at jalli þætti a huorutueggia andmarki þa tok hann þann kost at leggia allt a konungs ualld bæde sig ok riki sitt. tok þa Olafr konungr af jalli ualld ok forrad yfir ollum erfdalondum ok gerdizst jall þa konungs madr ok batt þat suardogum.


Ferd jarls til Noregs

132. Þorfinnr jall spurde at Brusi brodir hans uar farinn austr a fund Olafs konungs af sækia traust af honum. en firir þui at Þorfinnr hafde farit fyrr a fund Olafs konungs ok komit ser þar j uinattu þa þottizst hann æiga þar uel firir buit ok visse at þar munde margir fylgia hans male. Gerir Þorfinnr jall þat rad at hann byrr ferd sina sem skyndiligazst ok for til Noregs ok ætlade at sem minnzstr skyllde verda misfari þeirra Brusa ok ecki skyllde eyrende hans til lykta koma. ok er Þorfinnr hitti konung uar þat annan ueg en hann hafde ætlat. þuiat þa er hann kom a fund Olafs konungs uar lokit ok greitt allt um sattmal þeirra konungs ok Brusa. Þorfinnr jall visse ok æigi at Brusi hafde upp gefit riki sitt fyrr en Þorfinnr jall uar kominn a fund Olafs konungs. En þegar þeir hittuzst Þorfinnr jall ok Olafr konungr þa hóf konungr upp hit sama tilkall til rikis j Orkneyium sem hann hafde haft vid Brusa ok bæidde Þorfinn þess hins sama at hann skyllde iata konungi þeim hluta landa er hann atti adr. Jall suarar uel ordum konungs ok sagde suo at honum þotti mikit undir um uingan hans. ok ef þer herra sagde jall þikizst þurfa liduæitzslu minnar mot ỏdrum hofdingium þa hafui þer fullt til þess unnit. en mer er æigi hent at væita ydr handgaungu þuiat ek er adr jall Skotakonungs ok honum lydskylldr. En er konungr fann vndandratt j suorum jalls um þessa malalæitan er hann hafde adr upphafit þa mællti konungr. ef þu jall uill æigi gerazst minn madr þa er sa annarr kostr at ek setia þann mann yfir Orknneyiar er ek uil. en ek uil at þu uæitir þa suardaga at kalla ecki til landa þeirra ok lata þa j fride uera af þer er ek set yfir. en ef þu uill onguann þenna kost þa mun suo þykia þeim er ek set yfir sem ufridar muni þeim af þer uon. ma þer þa æigi undarligt þikia at dalr komi moti holi. Jall suarar ok bad konung gefa ser frest at hugsa þetta mal. Konungr gerde suo gaf jarlli stund ok orlof at rada um þetta vid uine sina. þa bæiddi jall þess at konungr skyllde lea honum frest til annars sumars ok fari hann heim þa fyst. er hæima radunæyti mitt allt segir hann en ek er bernskr madr firir alldrs sakir. Konungr bad hann þa kiosa annathuort. Þorkell fostri uar þa med konungi. hann sendi menn leyniliga til jalls ok bat hann æigi þat firirætlazst huat er honum var j hug at skiliazst suo vit Olaf konung at þeir væri æigi sattir suo sem hann uar kominn j hendr konungi. þottizst hann sia at æinbeygdr uar kostr at lata konung æinn ollu rada. þotti þeim sa þo æigi kiỏruisligr at æiga ỏnga uon sealfr til ættleifdar sinnar ok uæita suardaga til þess at þeir hefde j fride þat riki er ecki voru til bornir. en firir þui ath honum syndizst ouist um brottfỏr sina þa kiore hann þat at ganga til handa konungi ok gerazst hans madr sem Brusi brodir hans hafde gert. Konungr fann þat at Þorfinnr uar myklu |[96] skapstærri en Brusi. trude hann þui Þorfinni uerr. sa konungr þat at hann munde þikiazst æiga styrks uon af Skotakonungi þo at hann brygdizst j þessu sattmale. skilde konungr þat af uizsku sinne. Brusi gek tregligar at ỏllu sattmale en mællti þat æina um at hann ætlade ser at hallda. en þar er Þorfinnr uar gek hann gladr at ollu. þegar hann hafde radit firir ser huernn hlut hann skyllde upp taka þa gek hann glatt at ollum skildaga ok dro um þat ỏngan hlut er konungr bæiddi hit fysta kuelld. en þat grunade konung at hann munde ætla at gera eftir sumar sættir.


Konungr segir vpp sættir

133. Þa er Olafr konungr hafde hugsat firir ser allt þetta mal let hann blasa til fiolmennrar stefnnu ok let þangat kalla jalla bada. þa mællti hann. sattmal uort Orknneyinga jalla uil ek nu birta firir alþydu. þeir hafa nu iatat minu æiginordi yfir Orknneyium ok Hialltland(i) ok gerst minir menn ok bundit þat suardogum. ok uil ek nu gefa þeim j len Brusa þridiung en Þorfinni annan suo sem þeir hafa fyrr haft. en þann þridiung er atti Æinarr jall þann læt ek falla undir mig firir þa sok at hann drap Eyuind urarhorn hirdmann minn ok felagsmann kærann. uil ek sea firir þeim hluta landz þat er mer synizst. þat uil ek ok til skilia vid yckr brædr jalla mina at þit takit sættir af Þorkatli Amundasyne[97] firir drap Æinars brodur yckars. uil ek at domr se undir mer ef þit uilit þui iata. En þat uar sem annat at þeir iattudu þui ollu er konungr mællti. gek þa Þorkell fram ok festi a konungs dom ok slæit suo þessu þinge. Olafr konungr dęmde bætr firir Æinar sem firir .iij. lenda menn en firir sakar skyllde nidr falla þridiungr giallda. Þorfinnr jall bat ser brottfararleyfis konung. en er þat fekzst biozst hann skyndiliga. en er hann var albuinn þa uard þat æinn dag er jall drak a skipe at þar kom firir hann uouæifliga Þorkell Amundason ok lagde hofudit j kne honum ok bad hann af gera sligt er hann uillde. Jall spurde hui hann gerde suo þar sem ver erum adr sattir at konungs domi ok statt upp. Hann gerde suo ok mællti. sætt þeirre er konungr gerde j mille uor mun ek hlita a mille uor Brusa. en þat sem til yduar kemr af skulu þer æinir rada. þo at konungr hafu(i) mer skilit æignir minar edr landzuist j Orknneyium þa kann ek suo skaplynde yduart at mer er ufært j eyiarnar nema ek fari j trunade ydrum[98] uil ek þat festa ydr segir hann at koma alldri til Orknneyia huat sem konungr mællti vm þat. Jall þagnnade ok tok seint til mals ok mællti. villtu Þorkell at ek dęma vm ockr mal en hlita æigi konungs domi þa mun ek þat hafua upphaf at sætt ockarre at þu skalt fara med mer til Orknneyia ok vera med mer ok skiliazst eigi vit mik nema mitt leyfui se til. vera skylldr til at veria land mitt ok allra hluta þeirra er ek uil gera lata medan vit lifum badir. Þorkell suarar. þat skal a ydru uallde herra sem allt annat þat er ek ma rada. Gek Þorkell til ok festi jalli allt þat er hann quad a. Jall sagde at hann munde sidarr um fegiolld a kueda. en hann tok þa suardaga af Þorkatli. snerizst hann þegar til ferdar med jalli. for jall þegar er hann var buinn ok sazst þeir konungr alldri sidan. Brusi jall dualdizst eftir ok biozst mæir af tomi. en adr jall for j brott atti Olafr konungr stefnu vid hann ok mællti. þat synizst mer at ek muna þig hafa at trunadarmanni vm þetta mal þar firir uestan hafit. ætla ek at þu skalt hafua .ij. hlute landz til forrada þa sem þu hefir adr haft. vil ek at þu ser æigi minne madr edr orikari en þu uart adr er þu ert mer handgeinginn. en ek uil festa suo trunat þinn med þui at her se eftir med mer Rỏgnnualldr sonr hinn. se ek þa ef þu hefir mitt traust ok .ij. hluti landa at þu matt uel hallda þig firir Þorfinni jalli. Brusi tok þat med þockum at hafua .ij. hluti landa. dualdizst Brusi þa litla hrid adr hann for j burt ok kom um haustit uestr til Orkneyia. Rognualldr Brusason uar eftir med Olafi konungi. hann uar allra manna fridazstr hárit mikit ok gult sem silki. hann uar snemma mikill ok sterkr ok manna geruiligazstr bæde firir uitz sakir ok allrar atgerui. hann uar lengi med Olafi konungi. Þess getr Ottarr suarti j drapu þeirra er hann orti um Olaf konung.


Gegnn erut þer at þegnum
þiodskiolldungra goda
halldit hæift a uelldi
Hialltlendingum kennir.
æigi uard a jordu
ognnbradr adr þer nadut
austr aa er eyium uestan
ynglingr undir sig þryngi.


Þa er brædr foru uestr til Orkneyia Þorfinnr ok Brusi þa tok Brusi .ij. hluti landz til forrada en Þorfinnr þridiung. uar hann iafnnan a Katanese ok a Skotlande en setti menn sina yfir eyiarnar. hafde Brusi æinn landuornn firir eyiunum. En j þann tima uar þar miog herskatt þuiat Nordmenn ok Danir heriudu þangat miog ok j uestruiking ok komu oft uit Orknneyiar þa er þeir foru uestr edr uestan ok namu þar nesnám. Brusi talde at þui vit Þorfinn brodur sinn er hann hafde ỏngar utgerdir firir Orkneyium edr Hiatlande en hafde skatta ok skylldr af sinum[99] hluta. þa baud Þorfinnr honum þann kost at Brusi skyllde hafa þridiung landz en Þorfinnr .ij. luti ok hafa æinn landuornn firir hond beggia þeirra. en þo at þetta skifti yrde æigi bradfæingis þa er þo suo sagt at þetta skifti hafui fram farit þa er Knutr konungr hinn riki hafui undir sig lagit (Noreg) en Olafr konungr var or lande farinn. Þorfinnr jall Sigurdarson hefir verit gofgazstr jall j Orkneyium ok haft mest riki Orkneyinga jalla. hann atti mikit riki a Skotlande ok Jrlande. hann æignnadizst |[100] Hiatland ok Orkneyiar ok Sudreyiar. Suo segir Arnnorr jarllaskalld.


Hringstride uard hlyda
herr fra þussa skerium
rett segig þiod hue þotti
Þorfinni til Dyflinnar.


Þorfinnr uar hinn mesti hermadr. hann tok jalldom tuæuetr ok red meirr en .lx. uetra ok uard sottdaudr a ofanverdum dỏgum Haralldz Sigurdarsonar. en Brusi andadizst a dogum Knutz hins rika litlu eftir fall Olafs konungs hins helga.


Færeyinga þattr ok Olafs konungs

Rettliga hafa frodir menn suo ritat ok sannliga sagt at Olafr konungr hafui skattgilld ỏll þau lond er nu liggia undir Noreg vtan Jsland. fyst Orknneyiar Hiatland Færeyiar ok Grænland sem fyrr var ritat um Orknneyiar. ok er suo sagt at a .ix. ari hans konungdoms komu af Færeyium til Noregs at ordsendingu Olafs konungs Gille logmadr Læifr Ozsorarson Þoralfr ór Dimon ok margir adrir bondasynir. Þrandr ór Gotu biozst til ferdar en er hann uar buinn þa tok hann fellisott sua hann matti huergi fara ok d(u)aldiast hann eptir. En er þeir Færæ(y)ingar kuomu aa fund Olafs konungs þa kallar hann þa a tal ok atti uid þa stefnu. lauk hann þa upp erende sin uit þa erendi þau er unndir biuggu ordsenndingunni ok lagde þeim suo at hann uill hafua skatt af Færæyum ok þat med at Færæyingar skilldu hafua þau laug sem Olafr konungr setti þeim. en j þessi stefnu fanzt þat a ordum konungs at hann mundi taka festu til þessa mals af þeim Færeyingunum er þa voru þar komner ef þeir villdi þat mal suardaugum binnda. baud þeim monnum sem þar voro komnir ef þeir uilldu þenna kost at þeir er gofgazstir væri af þeim skylldi gerazst handgengnir ok þiggia af honum metord ok vinattu. Hinum færeyskum monnum virduzst suo ord konungs sem grunir mundu a uera huernn ueg þetta mal mundi snuazst ef þeir villde æigi undir þat ganga er konungr bæiddi. en þo at til þess mals væri flæire stefnur lagdar þa vard þat allt framgæingt er konungr bæiddizst. gæingu þeir til handa konungi ok gerduzst hans hirdmenn Læifr gille ok Þoralfr en allir þeir Færeyingar uæittu suardaga Olafi konungi til þess at hallda þau lỏg j Færeyium ok þann rett er hann setti þeim ok skattgillde þat er hann quat a. Sidan biugguzst hinir færeysku menn til heimferdar. en at skilnade uæitti konungr þeim uingiafir er honum hofdu handgeingnir gerst. fara þeir ferdar sinnar þa er þeir eru bunir. en konungr let bua skip ok fek menn a ok sendi þa menn til Færeyia at taka þar vid skatti þeim er þeir Færeyiagar skilldu giallda honum. þeir urdu snembunir ok er þat fra þeirra ferd at segia at þeir koma æigi aftr ok æinge skattr a þui sumre er næst var eftir. segia (menn) at þeir hafa ecki komit til Færeyia hafde þar ok æinge madr skatt hæimtan.


Fra S(igurdi) ok Þ(randi) (i) G(ỏ)tu)

182. Uor þat hofdu farit af Noregi skip til Færeyia. a þui skipe foru ordsendingar Olafs konungs til þess at koma skylldu utan af Færeyium æinnhuerr þeirra hirdmenna hans Leifr Ozorarson Gilli lỏgmadr Þoralfr ór Dimon. En er þessi ordsending kom til Færeyia ok þeim uar sagt þa rada þeir sin a mille huat undir mun bua ok kom þat asamt med þeim at þeir hugdu at konungr mundi uilea spyria eftir um þau tidende er sumir menn hofdu firir satt at þar mundu gerst hafa j eyiunum um misfarar sendimanna konungs þeirra tueggia skipa er æinge madr hafdi af komizst. þeir redu þat af at Þoralfr skyllde fara. redzst hann til ok bio byrding er hann atti ok aflade þar til manna. voru þeir a skipe .x. menn edr .xij. En er þeir voru bunir ok bidu byriar þa var þat tidenda j Austrey at æinnhuerna godan vedrdag gek Þrandr j stofu en þeir lagu j pallinum Sigurdr ok Þordr ok Gautr. þa mællti Þrandr. mart verdr a mannz æfinne. otijtt uar þat þa er menn voru ungir at sitia edr liggia uedrdaga goda þeir menn er til allz eru uel færir. ok eigi mundi þat liklict þikia hinum fyrrum monnum at Þoralfr ór Dimon mundi uera meiri þroskamadr en þer. en byrdingr sa er ek hefui att ok her stendr j nausti ætla ek at hann gerizst suo fornn at hann funi undir bradinu. er her huert hus fullt af ullu ok uerdr ecki til verdz halldit. mundi æigi suo ef ek vidri nockurum uetrum yngri. Sigurdr hliop vt ok het a Þord ok Gaut quazst eigi þetta fryiuord standazat uilia. þeir ganga vt ok þar til er huskallar voru ganga til ok setia fram byrding. letu þa til flytia farm ok hlodu skipit ok biuggu þat a fam dỏgum. voru þeir ok .x. menn edr .xij. a skipe. toku þeir Þoralfr vt æitt uedr aller ok vissuzst til iafnan j hafinu. þeir komu at lande er myrkr var j Hernu. logdu þeir Sigurdr utar firir strondinne ok var þo skamt |[101] a mille þeirra. Þat uar til tidenda um kuelldit er myrkt var ordit at þeir Þoralfr ętla til reknna at buazat. þa gek Þoralfr a land upp ok annarr madr med honum ok leitỏdu ser stadar. en (er) þeir voru bunir ofan at ganga þa sagde sa er honum fylgde ath kastat uar klæde yfir hofut honom ok tekinn upp af iordu. j þui bile heyrdi hann brest. sidan var farit med hann ok ræiddr til fallz en þar var undir sior ok uar hann keyrdr a kaf. en er hann kom a land for hann þar til er þeir Þoralfr hofdu skilit. hann fann Þoralf ok uar hann þa klofinn j herdar nidr ok uar þa daudr. En er skipueriar Þoralfs urdu þessa uarir þa baru þeir lik hans vt a skip ok nattsettu þar. þa uar Olafr konungr a uæitzslu j Lygru. voru honum þegar ord ger. uar þa stefnt ỏruarþing ok uar konungr a þinginu. hann hafde þangat stefnna latit þeim Færeyingunum af badum skipunum ok voru þeir til þings komnir. En er þingit uar sett þa stod konungr upp ok mællti. þau tidende er her eru ordin er þui betr at slik eru sialldheyrd. her er af lifui tekinn godr dreingr ok hyggiu ver at saklaus se edr er her nockurr sa madr a þinginu er þat kunni at segia huerr ualldr er uerks þessa. En þar gek æinge uit. þa mællti konungr. ecki er þui at leyna huerr minn ahugi er um uerk þetta at ek hygg a hendr þeim Færeyingum. þiki mer þann ueg hellzst at unnit sem Sigurdr Þorlaksson hafdi uegit manninn en Þordr lagi hafui manninn a kaf fært. en þat fylgir at ek get þess til at þat muni til vera fundit at þeir mundi æigi uilea at Þoralfr segdi eftir þeim þær odadir er hann mun hafa vitat at satt er en oss hefir verit grunr a um mord þau ok illuirke er sendimenn miner hafa þar myrdir verit. En er konungr hætti tali sinu þa stod opp Sigurdr Þorlaksson ok mællti. ecki hefui ek talat fyrr a þingum man ek þui ecki ordfærr vera miog en þo ætla ek nu ærnna naudsyn til bera at suara nockuru. uil ek þess til geta at ræda þessi er konungr hefir nu upp borit man uera komin undan tungurotum þeirra manna er myklu eru ouitrari en hann ok uerri. en þat er ecki leynt at þeir eru sanner vorir ouinir. er þat ok olikliga mællt at ek mundi vilia vera skadamadr Þoralfs þuiat hann var fostbrodir minn ok godr uin. en ef þar væri nockur ỏnnur efni j ok væri sakir mille ockar Þoralfs þa er ek suo viti borinn at ek mundi helldr til þessa uerks læita hæima j Færeyium en her undir handariadri ydrum konungr. nu uil ek þessa mals synia firir mig ok firir alla oss skipveria. uil ek þar bioda firir æida suo sem lỏg ydr liggia til. en ef ydr þikir hitt fullara þa uil ek bera jarnn ok uil ek at þer set sealfir vid skirsluna. En er Sigurdr hætti tali sinu þa urdu margir til flutnings vid konung at Sigurdr skyllde na undanfærslu. þotti Sigurdr hafa uel talat ok sogdu hann usannan mundu uera at þui er honum uar kent. Konungr suarar. um þenna mann man tuena skipta ok ef hann er loginn þessi sỏk þa man hann uera godr madr en at ỏdrum kosti man hann vera nockuru diarfari en dęmi munu finnazst til ok er þat æigi minnr mitt hugbod en þo get ek at hann sealfr beri ser uitni her um. En uit bæn manna þa tok konungr festu af Sigurdi til iarnnburdar. skyllde hann koma um morgininn eftir til Lygru skyllde byskup þar gera honum skirslu. ok slæit suo þinginu. for konungr aftr j Lygru en Sigurdr ok forunautar hans aftr til skips sins. Tok þa bratt at myrkua af nott. þa mællti Sigurdr til forunauta sinna. þat er satt at segia at ver hofum komit j mikit vandkuædi ok vordit firir mikille alygi ok er konungr sea brogdottr ok man audsærr vorr kostr ef hann skal rada. let hann fyst drepa Þoralf en nu uill hann gera oss at obotamonnum. er þeim litit firir at uilla jarnnburd firir oss. nu ætla ek þann uerr hafa er til þess hættir vid hann. nu legzst innan eftir sundinu fiallagol. ræd ok þat at ver uindum segl uort vid hunboru ok stefnum vt a haf. fari Þrandr sealfr annat sumar at selia ull sina ef hann uill. en ef ek komumzst j brott þa þiki mer þess von at ek koma alldri sidan til Noregs. Þeim Færeyingum þotti þetta sniallrædi. taka þeir at setia upp segl sitt ok lata ganga um nottina j haf vt sem mest mega þeir. letta þeir æigi fyrr en þeir koma til Færeyia. let Þrandr illa yfir þeirra ferd. Þeir suorudu æigi uel.


Karl hinn mærski kom til Olafs konungs

183. Bratt spurde Olafr konungr þat er þeir Sigurdr voru j brottu. þa lagdizst þung umbræda a ferd þeirra. voru þeir sumir at þa kolludu þess von at þeir Sigurdr mundu sỏnnu sagdir er adr hofdu syniat firir þa. Olafr konungr uar faordr um þetta mal en þottizst þo uita sannynde a þui er adr hafde hann grunat. for hann þa ferda sinna ok tok uæitzslur er honum voru bunar. Olafr konungr biozst vm vorit ór Nidarose ok drozst lid at honum mikit bæde þar ór Þrandheimi ok vidara annarstadar nordan or lande. en er hann uar buinn ferdar sinnar þa for hann at lide sinu fyst sudr a Mæri ok hæimti saman læidangurslid sitt ok for suo ór Raumsdal. sidan for hann a Sunnmæri |[102] ok la hann j Hereyjum ok bæid lidsins. atti þa oftliga husþing kom þar mart til eyrnna honum þat er honum þotti þurfa. Þat uar a æinu þinge er hann atti at hann hafdi þat mal uppi. sagde fra mannskada þeim er hann hafdi fæingit j Færeyium. en skattr segir hann er þeir hafa mer hæitit þa kom æigi fram. nu ætla ek þangat menn at senda eftir skatt. Uæik hann þessu mali til ymisra manna at til þeirrar ferdar skylldu buazst. en þar komu þau suor a moti at menn tolduzst undan ferdinne. Þa stod madr opp a þinginu mikill ok uaskligr sa hafdi raudann kyrtil hialm a hofdi ok gyrdr snerdi ok hỏggspiot j hende. hann tok til mals þat er satt at segia quat hann at her er mikill munr manna er þer æigit konung godann en hann þræla illa. þer kuedit næi vid sendifỏr er hann vill senda ydr en þer hafit þegit af honum adr vingiafir ok margs sæmiliga hluti. en ek hefui verit her til æinge konungs vinr hefir hann verit ouin minn telr hann at sakar se til þess. nu uil ek bioda ydr konungr af fara ferd þessa ef ecki eru uilldare fỏng a. Konungr suarar. huerr er þessi madr hinn dræingiligi er suarar voru male ok hefir þu mikit firir adra menn þa er her eru. þu baudzst til ferdar en þeir tolduzst undan at ek hugda at uel mundu uit skipazst. en ek kann a þer æinge deili ok æigi uæit ek enn nafnn þitt. Hann suarar. nafnn mitt er ecki uant konungr. þess er mer uon at þer munut heyrt hafua mik nefndan ek er kalladr Karll hinn mærski. Konungr suarar. suo er Karll heyrt hefui ek þin getit ok er þat satt at segia at verit hafa þær stundir at ef fundi ockra bæri saman er þu mundir ecki kunna at segia fra tidendum. en nu skal ek æigi uerr hafa en þu at þu bydr mer lidsemd þina at ek skal leggia j moti aufusu ok skalltu Karl koma til min j dag ok uera þar j bode minu skulu vid þa tala um þetta mal. Karl suarar at suo skal vera. ok uar nu slitit þinginu.


Karl hinn mærski sættiz vid konung

184. Karl hinn mærski hafde verit vikingr mikill ok hinn mesti ransmadr ok hafde konungr miok oppt giorua menn til hans ok villde hann af lifi taka. enn Karl hinn mærski uar ættstor ok mikill jþrottamadr um margs hluti. En er Karl uar radinn til ferdar þessarrar þa tok konungr hann j sætt ok þar næst j kærleik vid sig let bua ferd hans sem bæzst. voru þar þa a skipi .xx. menn. konungr gerdi ordsennding til uina sinna j Færæyium sennde Karl til hallz vid sigh þar er var Leifr Ozaurarson ok Gilli lỏgmadr. sendi hann til þess iartæignir sinar. For Karll þegar hann uar buinn byriade þeim vel ok komu til Færeyia ok lagu j Þorshofnn j Straumsey. Sidan uar þar þing stefnnt ok kom þar fiolmenni. þar kom Þrandr ór Gỏtu med flok mikinn. en er þeir hofdu tialldat ok umbuizst þa geingu þeir til fundar vid Karll hinn mærska. voru þar kuediur godar. sidan bar Karll fram ord ok iartæigair Olafs konungs ok uinmæli (til) þeirra Læifs ok Gilla. þeir toku þui uel ok budu Karlli til sin ok at flytia eyrendi hans ok uæita honum sligt eyrendis traust sem þeir hefdi fỏng a. tok hann þui þaksamliga. Litlu sidar kom þar Þrandr ok fagnnadi uel Kalli. er ek segir hann feginn ordinn er slikr dreingr hefir hingath komit til landz med eyrendi konungs vors er ver erum allir skylldir undir at ganga. uil ek ecki annat en þu farir til uetruistar med mer ok þat allt med þer þins lids er þu uill ok þinn uegr er þa meiri en adr. Karll segir at hann uar radinn at fara til Læifs en ek munda elligar fusliga þetta bod þiggia. Þrandr suarar. þa mun Læifi audit verda uegsemdar af sliku. en eru nỏckurir adrir hlutir at ek mega suo gera at ydr se lidsemd at. Kall segir at honum þotti mikit uæitt j at Þrandr drægi saman skatt vm Austrey ok suo um allar Nordreyiar. Þrandr segir at þat var skyllt ok hæimillt at hann væitti þann bæina at ordsending konungs. gek Þrandr þa aftr til budar sinnar. uard a þui þinge ecki flæire tidende. For Karll til vistar med Læifi Ozorarsyne ok uar hann þar vm uetrinn. heimti Læifr skatt saman vm Straumsey ok um allar eyiar sudr þadan. Um uorit eftir fek Þrandr uanhæilsu mykla hann hafde augnauerk mikinn ok þo adrar kramar myclar en þo biozst hann til þings sem hann var uanr. en er hann kom a þing ok bud hans uar tiolldut þa let hann tiallda undir suortum tiolldum innan af til þess at þa væri sidr skirdræfth en adr. En er dagar nockurir uoru lidnir af þinginu þa ganga þeir Leifr ok Karll til budar Þrandar ok voru fiolmennir.


Karl sok feit af þeim frændum

185. Nu komu þeir at budinne Þrandar þa stodu þar vti nockurir menn. Leifr spurde huort Þrandr væri at bud. þeir kuodo hann þar vera. Leifr mællti at þeir. skylldu bidia hann vt ganga. æigu uill Kall eyrendi vid hann. En er þeir komu aftr segia þeir at Þrandr hefir þann augnnauerk at hann mætti ecki vt |[103] ganga ok bad þa Leif at þeir skylldu inn ganga. Leifr mællti vid foruneyti sitt at þeir skylldu fara uarliga þa er þeir kæmi j budina. þraunguizst æigi ok gangi sa fystr vt er sidazst kemr inn. Leifr gek fyrst inn ok þar næst Kall ok hans forunautar ok foru med aluæpnni sem þa er þeir skylldu til bardaga buazst. Leifr gek inn at hinum suortum tiolldum ok spurde hann huar Þrandr væri. Þrandr suarar ok hæilsar Læifi. hann tok quediu hans. Leifr spurde huort hann hefde nockurnn skatt heimtan or Nordreyium eda huerr greidi a munde verda um silfr þat. Þrandr suarar at honum hafde þat ekki or hug geinngit er þeir Karl haufdu uid mællz ok sagde at greide munde at gerazst vm skattinn. her er siodr Leifr er þu skallt vid taka ok er silfr j. Leifr sazst vm j budinni ok sa fatt manna. þar lagu menn j pallinum en fair satu vpp. sidan gek Leifr til Þrandar ok tok uid siodnum ok bar utar j budina þar er liost var ok steypti silbrinu a skiolld sinn ok rotar j hende sinni ok mællti at Karl skillde sia feit. þeir litu a vm stund. þa spurde Karl huersu Leifi litizst feit. Hann suarade at huerr hygg ek at illr sa sem her er j af þeim peningum sem her (er) um at velia j Nordreyium. Þrandr heyrde þetta ok mællti. (þiki) þer eigi gott feit. Leifr suarar. suo er segir hann. Þrandr mællti. eigi eru þeir medalmannnidingar frændr minir er þeim ma til æinkis trua. hefui ek sent þa j uór at hæimta skatt um Nordreyiar þuiat ek hefui til æinkis færr verit j vor. en þeir hafua tekit mutur af bondum at taka falssilfr j skattinn þat er æigi þikir tækt. ok er næst Leifr at sea þat fe er golldit hefuir verit j landskylldir minar. Bar Leifr þa aftr silfrit tok vid siod odrum ok bar til Kalls ok ransokudu þeir þat fe. spurde Karl þa huersu Leifi litizst þat fe. Uont segir hann ok æigi suo at um þær skylldir er ouannliga er firir mællt at æigi uerdi sligt (tekit) en æigi uil ek þetta fe taka til handa Olafi konungi. Madrinn sa er la j pallinum kastade felldi af hofdi ser ok mællti. satt er þat hit fornnkuedna. suo ergizst huerr sem elldizst. suo ferr þer ok Þrandr at þu lætr Karll hinn mærska reka fe firir þer j allan dag. Þar var Gautr hinn raude. Þrandr hliop upp vit ord Gautz ok vard malode ok væitti storar stolur frændum sinum. en er hann hætti mællti hann at lyktum at Leifr skyllde selia honum þat fe. en tak her vid siod at landbuar minir hafa fært mer hæim j vór. en þo at ek se oskyggnn þa er þo[104] sealfs hond huerium holluzst. Madr reis upp j pallinum (var) þar Þordr lagi ok mællti. æigi hliotum ver medalordaskuak af honum Karli hinum mærska ok væri launa firir vert. Leifr tok vid silfrinu ok bar þegar firir Karl. sa þeir fet. þa mællti Leifr. æigi þarf lengi at sea þetta silfr her er huerr peningr odrum betri ok vilium uer þetta fe hafa. fa þu til mann at sia er uegit er. Þrandr suarar at honum þætti þat bezst til fæingit at Leifr sæi firir hans hond. geingu þeir Læifr þa vt ok skamt fra budinne settuzst þar nidr ok uogu silfrit. Karll tok hialminn af hofdi ser ok hellti þar j silfrinu er uegit var. Þeir sa mann ganga hia ser ok hafdi refdi j hende[105] hott sidan a hofde heklu græna ok berfættr ok knytt linbrok at bæine. hann setti nidr refdit j uollinn ok gengr fra ok mællti. se vid Mærakarll at þer verdi æigi mæin at refdi minu.


Drepin Karl

186. Litlu eftir þetta komu þar menn aluopnadir ok akafliga kallande at Læifr Ozorarson færi sem skiotazst til budar Gilla lỏgmannz. þar hliop inn vm tialldskarar Sigurdr Þorlaksson ok hefir særdan mann hans til olifis. Læifr hliop upp ok gek þegar j brott ok til fundar vid Gilla logmann. gek med honum allt budarlid hans en Karll sat eftir. þeir Austmennirnir stodu j hring um hann. Gautr hinn raudi hliop at ok hio med handexi yfir herdar monnum ok kom hỏgg þat j hofut honum Karlli ok vard sar þat ecki mikit. Þordr lagi greip upp refdi þat er stod j uellinum ok laust ofan a ỏxarhamarinn suo at ỏxin stod j hæila. þusti þa fiolde manna ór bud Þrandar. Karll var þadan daudr borinn. Þrandr let yfir þessu verki hit versta en baud fe til sætta firir frændr sina. Leifr ok Gilli geingu at eftirmali ok kom þar æigi febotum firir. uard Sigurdr utlægr firir auerka uit þann budarmann Gilla er hann hafdi a unnit en Þordr ok Gautr firir uig Karlls. Austmenn biuggu skip sitt þat er Karll hafdi þangat haft ok foru aftr a fund Olafs konungs. en þess uard æigi audit at hefnd kæmi fram firir vfride þeim er þa gerdizst j Noregi ok sidarr mun fra verda sagt. Ok er nu lokit at segia fra þeim tidendum er urdu af þui er Olafr konungr hæimti skatt af Færeyium. en þo gerduzst dæilur sidan j Færeyium eftir Karl mærska ok attu(zst) þa vid Þrandr or Gotu Leifr Ozsorarson ok Gilli logmadr. ok eru fra þui storar frasagnir sem enn man sagt verda.


Sætt þeirra Færeyingha ok Þrandar

187. Eftir uig Karll mærska ok auerka uid budarmann Gilla logmannz voru þeir brottreknir ok geruir ór Færeyium Sigurdr Þorlaksson Þordr lagi Gautr raude frændr Þrandar. Þrandr fek þeim skip haffæranda ok fe nockut ok þottuzst þeir litiliga af hondum leystir. hafa þeir atỏlur myclar vid Þrand sogdu at hann hafde |[106] undir sig dregit fodurarf þeirra en midlade þeim ecki af. Þrandr sagdi þa myklu mæira hafa en þeir ætti. sagdizst hafa annazst þa lengi ok midlat þeim oft fiarhluti en illa j þok lagit. Nu lata þeir Sigurdr j haf ok eru .xij. menn saman a skipe ok er þat ord a at þeir ætli at hallda til Jslandz. ok er þeir hafa skamma stund j hafui verit þa rekr a storm mikinn ok hellz uedrit nærr uiku. þat vissu allir þeir er a landi voru at þetta uar þeim Sigurdi j moti sem mest ok sagdi monnum vuænt hugr um þeirra ferd. ok er aleid haustit funduzst rekar af skipi þeirra j Austrey ok er uetr kom gerduzst afturgaungur myklar j Gỏtu ok vida j Austrey ok synduzst þeir oft frændr Þrandar. ok uard monnum at þessu mikit mein sumir fengu bæinbrot edr ỏnnur meitzsl. þeir sottu Þrand suo miog at hann þordi huergi æinn at ganga vm uetrinn. var nu mikit ord a þessu. Nu er a læid uetrinn sendi Þrandr ord Leifi Ozsorarsyni at þeir skylldu finnazst. ok suo gera þeir. ok er þeir finnazst mællti Þrandr. ver hittum j fyrra sumar fostri j uandrædi mikil at vid þui uar buit at allr þingheimrinn mundi beriazst a. nu uillda ek fostri minn sagdi Þrandr at þat væri logtekit gert med ockru rade at menn hefdi alldri uopnn til þings þar er menn skulu lỏgskil sin tala ok spectarmal. Leifr quat þetta uel mællt. ok skulu vit her vid hafa rad Gilla lỏgmannz frænda mins. Þeir voru systrasynir Gilli ok Leifr. Nu finnazst þeir allir saman ok tala þetta med ser. Gilli suarar suo Leifi. brigt þiki mer at trua Þrandi ok munu vit þui iata at handgengnir menn allir hafui uopnn sin ok nockurir þeir er ockur fylgia en almenningr se uopnnlaus. Nu rada þeir þetta med ser til stadar. Lidr nu af uetrinn ok koma menn til þings vm sumarit j Straumsey. nu er þat einn dag at þeir Gilli ok Leifr ganga fra budum sinum a æina hæd er var a eyinnne ok talazst þar vid. ok nu sia þeir austr a eyna undir solina at a hofda þann er þar var ganga upp menn æigi allfair þar til er þeir sea .xxx. manna. þar blika vid solskininu skilldir fagrir ok hialmar skrautligir ỏxar ok spiot ok uar þat lid hit hardligsta. þeir sea at madr gek firir mikill ok uaskligr j raudum kyrtli ok hafde halflitann skiolld blan ok gulan hialm a hofdi ok hoggspiot mikid j hende. þeir þottuzst þar kenna Sigurd Þorlaksson. þar gek madr hid næsta honum þrekligr j raudum kyr(t)li ok hafdi raudan skiold. at visu þottuzst þeir þenna kenna at þar var Þordr lagi. hinn þride madr hafde raudan skiỏld ok dreginn a mannfae[107] ok mikla auxi j hennde þar var Gautr raude. þeir Leifr geingu nu skiott heim til buda sinna. þa Sigurd ber bratt at ok eru þeir allir vel uapnadir. Þrandr geingr vr bud sinni moti þeim Sigurdi ok margt manna med honom ok hans menn med uapnum allir. þeir Leifr ok Gilli hofdu fatt manna hia þui sem þeir Þrandr ok var þess mestr munr er þeir hofdu fair æinn uop(n). Þeir Þrandr ok frændr hans geingu at flocki þeirra Leifs. þa mællti Þrandr. suo er hattat Leifr fostri. quat hann at her eru komnir frændr minir ok foru skyndiliga næst ór Færeyium. nu nenni ek æigi at ver frændr farim suo halloki firir yckr Gilla. eru her .ij. kostir firir hondum sa annar at ek dęma æinn yduarr a mille. en ef þer vilit þenna æigi þa man ek æigi hepta þa at þui er þeir vilia at hafazst. Þeir Leifr sia at þeir hafua ongan lidskost at sinne vid þeim Þrandi. taka nu þenna kost at handsala oll mal j dom Þrandar ok lykr hann þegar gerd opp segir at hann mun ecki sidarr uitrari. er su gerd min segir Þrandr at ek vil at þeir frændr minir se frialsir at vera þar j Færeyium sem þeim likar þo at þeir hafui adr verit brott geruir. en fe uil ek af huorigum gera. riki þau er her ero j Færeyinn vil ek þat skipti a gera at ek hafui þrid(i)ung annan Leifr þridea synir Sigmundar. hafua riki þessi leingi at ỏfund ordit ok bitbæinum. þer Læifr fostri segir Þrandr vil ek bioda barnnfostr ok fostra Sigmund son þinn. vil ek enn gera þat til gods vid þig. Leifr suarar. þat vil ek at barnnfostr þat se undir atkuædum Þoru huort hon uill at son hennar fari til þin edr se hann med ockr. Skilia vid suo buit. ok er Þora veit um fostrit þa suarar hon. suo ma vera at mer litizst þat enn annan veg. en æigi mun ek kiosa undan Sigmunde syne minum þat fostr ef ek skal rada þuiat mart þiki mer Þrandr hafa firir flesta menn. Sigmundr son Þoru ok Læifs for j Gỏtu til fostrs til Þrandar. hann var þa þreuætr at alldri ok hit vænligsta mannzefnni ok ox hann þar upp.


Þaattr fra Þrandi ok frændum hans

J þann tima er Suæinn uar konungr j Noregi ok Alfifa modir hans var Þrandr heima j Gỏtu ok frændr hans Sigurdr Þordr ok Gautr hinn raude. ok er suo sagt at Þrandr væri ecki quongadr madr hann atti æinn dottur er Gudrun het. Ok er frændr Þrandar hofdu þar verit nockora hrid þa kemr hann at male vid þa ok sagde at hann uill æigi at þeir se þar lengr uit oþrifnnat sinn ok atferdarleyse. Sigurdr suarar illa quaz hann illz æins unna ollum frændum sinum ok segir hann sitia yfir fỏdurarfui sinum. attuzst þa hart vid j ordum. foru þeir þa j brott þrir frændr. þeir fara til Straumseyiar hon er fiolbygduzst Færeyia. Sa madr atti þar bu er Þorhallr het hinn audge. hann atti konu þa er Birnna het ok uar kollut Straumseyiar birnna hon uar suarre mikill ok sealig kona. Þorhallr var þa synt vit alldr. hafde Birnna verit gefin til fiar. Þorhallr atti nærr fe undir huerium manni ok gallzst honom vida litt. Þeir Sigurdr Þordr ok Gautr koma uit Stranmsey ok finna Þorhall bonda at (mali). Sigurdr bydr honum at hæimta fe hans til helmingar af skulldastỏdum þeim er orifligstir voru. en ef hann þyrfti at sækia til þa uillde hann hafua firir starf sitt þat er til soknar þyrfti en bonde j sinn hlut helming. Þorhalli þotti sa hardr en þo uard þat samkeypi þeirra. Sigurdr ferr nu vijda vm Færeyiar ok heimtir saman fe Þorhallz ok sækir til þegar honum þikir þess þurfa. færr hann af bratt mikit fe suo at hann setr af audgan bratt. Sigurdr er nu laungum ok þeir aller frændr med þeim Þorhalli. oft berr saman tal þeirra Sigurdar ok Birnnu ok er þat mal manna at þar mune vera fiflingar med þeim. eru þeir þar vm uetrinn. At vori segir Sigurdr at hann uill leggia bufelag vid Þorhall. en hann uar helldr fárr uit þat adr husfreyia atti hlut at. þa gerde bonde at ok let husfreyiu rada. taka þau nu frekt radinn. verdr Þorhallr nu firir bord borinn ok rada þau Sigurdr ollu þann ueg sem þau uilldu.


Draap Þorhallz

330. Ðat bar til tidenda vm sumarit at skip kom vit Færæyiar ok braut j spon vid Sudrey ok tyndizst miog feet ok voru .xij. menn a skipe ok tynduzst fim en .vij. komu lifs a land. het æinn Hafgrimr ok Biarnngrimr ok Hergrimr. þeir voro aller brædr ok voru styrimenn. þeim uard illt til uista ok annars þess er þeir þurftu. Sigurdr Þordr ok Gautr foru til fundar uit þa ok quat þa litt komna ok bydr þeim ollum til sin. Þorhallr kom þa at male uit Birnnu ok þotti þui bradradit gert. Sigurdr quat sitt skylldo vid brenna. eru þeir þar ok helldr uel uirdir ok betr en Þorhallr. Þorhallr bonde uar smakuæmr ok uard þeim oft at ordum ok Biarnngrime. Þat uar æitt kuelld er menn satu þar j stofu þa uard þeim at ordum Þorhalli bonda ok Biarnngrime. Þorhallr sat j bek ok hafde stafsprota æinn j hende hann uæifde honum er hann uar malodr ok uar oskygna ok kemr stafrinn a nasar Biarngrime. hann uard odr vit ok uill taka til oxar ok færa j hỏfut Þorhalli. Sigurdr hliop til skiott ok gripr Biarnngrim ok segir at hann uill gera þa satta. ok þetta ferr suo at þeir sættazat. eru þeir þar vm uetrinn ok æigazst fatt vid þadan fra. Lidr af uetrinn segir Sigurdr at hann man birgia þa med nockuru moti. hann færir þeim byrding færan er þeir Þorhallr attu badir saman. let Þorhallr ser þat enn illa lika þar til er husfreyia tok hann ordum. Sigurdr fek þeim vist ok foru til skips laga a skipum vm nætr en geingu hæim til bæiar (um daga). Ok er þeir voru bunir var þat æinn morgin at þeir geingu hæim til bæiar. Sigurdr uar æigi a bænum hæima ok gek um syslur ok gerde sligt er honum þotti þurfa. siden voru þeir þar om daginn. kom Sigurdr heim ok for til bordz. voru kaupmenn þa farnir ofan til skipa. Sigurdr spurde er hann kom undir bord huar Þorhallr bonde væri. honum uar sagt at hann mun sofa. Þat er onatturligr suefnn segir Sigurdr |[108] edr huort er hann klæddr edr æigi ok vilium ver bida hans at mat. Nu uar geingit til skala ok la Þorhallr j reckiu sinne ok suaf. þat uar sagt Siqurde. hann sprettr upp ok gæingr fram ok at rumi Þorhallz ok verdr bratt þess viss at Þorhallr uar daudr. Sigurdr leggr af honum klæde ok serr at reckia hans er vida blodug ok finnr sár vndir vinstri hende honum ok hafde hann lagdr verit med miofu iarnne til hiartans. Sigudr mællti at þat væri hit versta verk ok þat man hinn armi Biarnagrimr vnnit hafa ok þikiazst nu hefnt hafa stafhỏggsins. skulu ver nu fara ofan til skips ok hefnna þeirra ef suo uill verda. Taka þeir frændr nu uopnn sin ok hefir Sigurdr mykla oxi j hende ok hlaupa ofan til skips ok uar Sigurdr malodr. hann hleypr þegar vt a skipit. j þessu spretta þeir brædr opp er þeir heyra blot ok bỏluan. Sigurdr hleypr at Biarnngrimi ok hỏggr .ij. hondum med ỏxi framan j fang honum suo at oxin stendr a kafui. uar þat þegar banasar. Þordr lagi hỏggr til Hafgrims med suerde a ỏxslina ok snidr ofan siduna alla ok fra hondina ok hefir hann þegar bana. Gautr raudi hỏggr med ỏxi j hofut Hergime ok klyfr hann j herdar nidr. ok er þeir eru aller daudir þa segir Sigurdr at hann mun ecki gera a hluta þeirra er eftir voru en fe kuetzst hann vilia hafua þat er þeir brædr attu eftir ok uar þat þo litit. Þeir Sigurdr fara hæim med fe þetta. þikizst hann nu vel hefnnt hafa Þorhallz bonda en æigi at sidr læikr illth ord a Sigurde ok ollum þeim frændum um liflat Þorhallz. Sigurdr færr nu Birnnu ok gæingr þar til bus med henni. þau Þorhallr ok Birnna attu mart barnna.


Draap Þorualldz ok prettiz Gautz rauda

331. Þorualldr het madr hann bio j Saudey. Þorbera het kona hans. hann uar audigr madr at fiarhlutom ok þa vit alldr er þetta uar. Gautr rauda kemr til Þorualldz ok bydzst til at hæimta fe hans þat er litt uar komit a skulldastodum. ok þat uar kaup þeirra miog a mynd ok med heim Þorhalli ok Sigurdi. Gautr er med þeim Þoruallde æigi skemrum en med Sigurde. bratt er þat talat at Gautr fifle konu Þorualldz. dregzst honum miog fe. Æitthuert sinn kom sa madr er Þorualldr atti fe ath. þat uar fiskimadr æinn ok vm kuelldit var myrkt j stofu ok satu menn þar þa hæimti Þorualldr fe sitt af fiskimanna. en hann suarar sæinliga ok helldr illa. Gautr ræikade a golfinu ok nockurir menn j myrkrinu. en er minnzst varir mællti Þorualldr. legg þu manna armazstr saxi firir briost gỏmlum manni ok saklausum. Hann hne opp at þilinu ok uar þegar daudr. ok er Gautr heyrde þetta hliop hann þegar at fiskimanninum ok hỏggr hannn þegar banahỏgg kuat hann æigi skylldu fleire ohaupp vinna. gengr Gautr þar j bu med eckiunne ok færr hennar.


Leifr kom til Færeyia

332. Leifr het madr hann uar son Þoris Bæinissonar. hann var j kaupferd mille Noregs ok Færeyja ok hafde uel fe. hann uar ymizst med Leifui Ozsorarsyne þa er hann uar j Færeyium edr Þuride megimeckiu ok sonum hennar. Nu er þat æitthuert sinn er Læifr Þorisson kom skipe sinu vid Færeyiar ok Sigurdr Þorlaksson bydr honum heim til sin j Straumsey ok þessu rada þeir. Læifr Ỏzỏrason kom til skips ok tekr a þessu æigi miog er nafne hans hefir radit sig til Sigurdar quat þat ecki sitt rad ok quat honum munda heimila vist verit hafa j Sudrey med ser. Læifr quat nu suo buit vera verda ok for hann til uistar med Sigurde ok setr Sigurdr hann hit næsta ser ok er uel til hans. er hann þar vm uetrinn j godu yfuirlæti.


Vitrun Sigmundar til Þuridar megineckiu

333. Um uorit eftir er þat sagt æinn dag at Sigurdr sagdizst fara skylldu ok hæimta fe sitt af nabua sinum er Biornn het. ok vil ek Leifr segir hann at þu farir med mer ok ser til samnings med ockr þuiat Beorn er miog skapuani en ek hefui leingi mist mins fian firi honum. Leifr quezat fara uilia sem hann uillde. ganga nu tuæir samt til Biarnar ok hæimtir Sigurdr fee sitt en Beornn suarar illa. þui næst eru þar upphlaup stor ok uill Beornn hoggua til Sigurdar en Læifr hliop a mille ok kom ỏx Biarnar j hofut honum suo at þat uard þegar at uige. Sigurdr hliop þa at Birnne ok hio hann banahỏgg. Þessi tidendi spyriazst nu. Sigurdr uar nu æinn her til frasagnar. riss þa enn illt ord a Sigurde. Þær Þuridr megineckia ok Þora dottir hennar fryia miog Leifi Ozsurarsyne at hann vile alldri hefia handa hueriar skammir sem þeim eru geruar. leggia a hann fæd ok fiandskap en hann hafde vid gott þol ok mikit. þær sogdu þol hans af bleyde ok framkuæmdarleyse. æirir þeim mædgum storilla lat Læifs Þorissonar. þikiazst vist vita at Sigurdr mun hann drepit hafa. Suo er sagt æinhueriu sinne at Þuride husfreyiu dreymde at Sigmundr Brestisson bonde hennar kæmi at henni er verit hafde. hann mællti til hennar. þat er sem þer synizst at ek er her kominn ok er mer þetta lofath af gude sealfum segir hann. en haf æigi hardan hug ne illan a Læifui magi þinum |[109] þuiat honum mun audit verda at reka yduarra skamma. Eftir þat uaknar Þuridr ok segir Þoru dottur sinne drauminn ok þadan fra eru þær betr til Læifs en adr.


Vidreignir j eyium

334. Þat er nu næst þessu at segia at skip kom af hafui vit Færeyiar j Straumsey skamt fra bæ Sigurdar. þat voru norrænir menn het Arnnliotr styrimadr. þeir voru .xviij. menn a skipe. sa madr bio vit skipalægit er Skopti het hann uar j starfui med kaupmonnum ok þionade vel til þeirra. virdiast þeim ok vel til hans. Styrimadr kemr at male vit Skofta ok sagde suo. þer mun ek segia trunat minn segir hann at þeir voru synir minir Biarnngrimr ok brædr hans er þeir Sigurdr Þorlaksson drapu en ek villde at þu uærir j radum med mer at ek gæti nad þeim Sigurds ok hefnnt sona minna. Skopti kuezst ecki gott æiga at launa Sigurde ok het Arnnlioti at gera hann þegar uarann uit er þeim gæfizst færi a þeim Sigurde. Nu æitthuert sinn um sumarit fara þeir þrir frændr a skipe Sigurdr Þordr ok Gautr. þeir fara til æinnar eyiar at sækia slatrfe þuiat þat er sidr Færeyinga at hafa nytt kiot ollum missarum. Ok er þeir voru farnir þa gerir Skofti Arnnliot uaran vid. bregda þeir vid skiott kaupmennirnir ok voru .xv.[110] saman a kaupskipsbatinum ok komu til þeirrar eyiar er þeir Sigurdr voru firir ok ganga upp a eyna .xij. saman en .iij. gættu skips. Þeir Sigurdr sa mennina er upp komu a eyna ok tala med ser huerir vera mune. þeir sa at menn voru j litklædum ok med uopnnum. ma vera sagde Sigurdr at her se komnir kaupmennirnir þeir er her hafua legit j sumar ok ma vera at annat se eyrende þeirra en at reka kaupstefnu æina saman ok man vid oss eyrende. suo muna uær æiga vid at buazst. nu skulu uær ganga j moti þeim ok hafa rad Sigmundar Brestissonar segir Sigurdr ok hlaupa sidan ser huerr uorr ok finnumzst at skipe voru aller. Nu gangazst þeir j moti. Arnnliotr eggiar þegar forunauta sina ok bidr þa hefnna sona sinna. þeir Sigurdr stockua undan ser huerr þeirra ok komazst aller j fioruna til skips sins. þa koma þeir Arnnliotr ok sækia at þeim. Sigurdr hỏggr til þess er at honum sotti ok rekr undan honum fætr bada firir ofan kne ok hafde sa bana. Þordr drepr mann annann en Gautr hinn þridea. þa hlaupa þeir a skip sitt ok roa fram med eyiunne ok finna kaupskipsbatinn ok þar a þrea menn. Sigurdr hleypr a batinn ok drepr æinn þeirra en rekr .ij. a kaf. taka batinn ok roa a burt badum skipum ok heim. Sigurdr safnar monnum at ser ok ferr vt til eyiarinnar ganga upp a eyna. austmenn hlaupa saman ok ætla at veria sig. Þordr lagi mællti. þat er rad Sigurdr frænde at gefa þessum monnum grid er ver æigum allz kosti vit en uær hofum adr unnit Arnlioti mikinn skada. Sigurdr suarar. þat er uel mællt en þo uil ek at þeir leggi allt a mitt ualld ef þeir skulu grid hafua. Þat for fram at þeir selldu Sigurde sealfdęmi en hann gerir a hendr Arnlioti þrenn manngiolld firir huernn þeirra. þat fe gallt Arnliotr allt ok uar hann sudreyskr madr ok hafde hann þat j bætr firir sonu sina ok for vid þat j burt af Færeyium. Sigurdr uard uarr vid suik Skofta ok sagdi at hann skal hafua lif sitt en fara j burt af Færeyium. ok for hann til Noregs ok uard utlagi af Færeyium.


Þordr leitadi at faa Þuridar megineckiu

335. Nu er at segia fra þui at Sigurdr Þorlaksson eggiar Þord brodur sinn at hann skyllde kuænazst. Þordr spyrr huar hann sæi honom konu. Æigi man ek hea þeim kosti snæida er mer þiker bezstr her j Færeyium þat er Þuridr megineckia. Ecki ætla ek mer suo hatt segir Þordr. Æigi mantu fa ef vit bidium æigi segir Sigurdr. Ecki man ek þessa læita segir hann ok man æigi nærr leggia at hon vili mer giptazst segir Þordr en þo mattu þessa læita ef þu uill. Sigurdr ferr nu annan dag til Skufeyiar ok berr þetta mal upp firir Þuride. hon tekr þessu ecki fliott en hann flytr malit ok þar kemr at hon kuezst mundu radazst vm vid uine sina ok sona ok letzst mundu gera honum ord um þat sem þa var at læika. Ferr Sigurdr heim ok sagde allr liklikt um suỏr hennar. undarliga væit þat vid segir Þordr ok grunar mig at þessu fylgi eigi alỏgi. Þuridr hitti Læif mag sinn ok Þoru dottur sina ok sagde þeim bonordit. Þora spyrr hueriu hon suarer. hon quazst hafua miog fra visst en þo minnr en henni uar at skape edr huat þiki þer rad dottir. Hon suarar. ælgi mantu fra visa ef ek ræd ef ydr er nockut þat j hug at roa þess a hefnnilæit er oss hefir til skamma geort rerit ok æigi se ek annat þat tæygeagnn er likare se til at þeir verde at dregnir en þetta. þarf ek æigi at leggia ord j munn modur minne þuiat marga uega ma hon þa a þat draga suo at þeir rade ecki j þat. Læifr uerdr samþyckr um þetta Þoru ok kuezst hug skylldu a leggia at þeir hefde vm sidir þat er þeir voru makligir. kuodu a dag med ser nærr þeir skylldu til koma þessa male at uitia. þa mællti Læifr. langt hefir Þrandr þa fram sed er han baud ockr barnnfostr ok kenni ek þer uolld um þat Þora segir hann ok er þat daude Sigmundar sonar ockars ef hann er þa med Þrandi er nockut skerst ór med oss |[111] Sigurdi. Æigi ætla ek segir Þora at hann skuli þar lengi vera hedan fra ok er mal at vit farim til Austreyiar ok finner þu Þrand fostra þinn. Oll verda þau a þat satt.


Fra ferdum Leifs ok kona hans

336. Fara þau Læifr nu oll saman ok era þau .vij. menn a sk(i)pe ok koma vid Austrey ok hofdu innan uott um daginn ok voru þeir Læifr uotir miog en Þoru uar þurr. þau ganga upp til bæier j Gỏtu ok fagnar Þrandr þeim uel ok lætr drepa upp ellda firir þeim Leifi. en Þoru var fylgt til stofu ok uar suæinninn Sigmundr þar hea henni son hennar. hann var þa .ix. uetra gamall ok hinn skiotligzsti at sia. modir hans spurde huat Þrandr hefde kent honum. en hann kuezst numit hafua allar saksoknir at sækia ok rettarfar sitt ok annarra. la honum þat græitt firir. þa spyrr hon huat fostri hans hefde kent honum j helgum frædum. Sigmundr kuezst numit hafa pater noster ok kredduna. hon kuezst heyra villa ok hann gerde suo ok þotti henni hann syngia pater noster til nockurrar hlitar. en kredda Þrandar er a þessa læid.


Gangat ek æinn ut
fiorir mer fylgia
fim guds æinglar
ber ek bæn firir mer
bæn firir Kristi
syng ek salma .vij.
siai gud hluta minn


ok j þessu kemr Þrandr j stofuna ok spyrr huat þau tale. Þora suarar ok segir at Sigmundr son hennar hafui flutt firir henni fræde þau er hann hafde kent honum ok þiki mer æingi mynd a segir hon a kredo. Þui er suo hattat sem þu uæitzst segir Þrandr at Kristr atti .xij. lærisuæina edr flæire ok kunne sina kreddu huerr þeirra. nu hefi ek mina kreddu en þu þa er þu hefir numit ok erv margar kreddur ok er sligt segir hann æigi a æina lund rett. Skilia nu tal sitt. Um kuelldit er þeim allbæint ok uar druckit allfast ok uar Þrandr hinn katazsti ok segir Þrandr at þar skal bua um þau j stofunne ok gera flatsæng a golfuinu. Læifr segir at suo matti uel vera. Þoru segir at hun uillde at Sigmundr segihenni af frædum sinum ok lægi hia henni um nottina. þat ma æigi segir Þrandr þuiat þa ma ek alldri sofa j natt. Þetta verdr þu at uæita mer Þrandr minn segir hon. Ok þat vard at suæinninn liggr hea þeim. en Þrandr atti ser æina litla skemmu ok suaf hann þar iafnan ok sueinninn hea honum ok fatt manna hea honum ok gek Þrandr til skemmu sinnar ok var þa langt af nott. Læifr ætlar at sofa ok leggzst nidr ok snyrr fra konu sinne. hon rekr hendr j bak honum ok bat hann æigi sofa. standit opp segir hon ok farit vmhuerfum Austrey j nott ok mæidit huert skip suo at ecki se siofært. Ok suo gera þeir. var Læifi þar kunnikt j hueria uik. mæiddu þeir þar huert fliotanda far suo at ecki uar siofært. Þeir sofa ecki vm nattina standa opp snemma um morgininn. fara þau Þoru þegar ofan til skips en Læifr gek ofan til skemmu ok bidr Þrand uel lifa ok hafa þock firir godan fagnnat ok uill Þora at Sigmundr fari med henni. Þrandr hafde litit sofit um nattina ok sagdi at ecki matti suo vera at Sigmundr færi j brott. Læifr gengr skyndiliga til skips en Þrandr þottizst nu sia allt rad þeirra Læifs ok bidr huskalla sina taka skutu er hann atti. hlaupa þar a margir menn. þeir gera suo ok fellr þar inn kolblarr siar ok verda þeir fegnir er þeir komazst a land ok er ecki skip fært j eyinnum ok verdr Þrandr þar at vera huort er honum þikir gott edr illt. Læifr ferr þar til er hann kemr heim ok safnar þa monnum at ser ok er þat þann dag adr en þeir Sigurdr skulu finnazst eftir um daginn.


Leifr drap Sigurd ok frændr hans. capitulum.

337. Nv er at segia fra þeim Sigurde Þorlakssyne at þeir buazst hæiman vm daginn ok eggiar at þeir skylldu huata. Þordr segir at honum er litit vm at fara. ok ætla ek at þu ser fæigr segir hann er þu akafaz a þetta suo miog. Ger þig æigi at undri segir Sigurdr ok ver æigi suo hræddr at ỏngri mannraun ok skulu ver at visu eigi riufa þa stefnu er ver hofum sammælltzst a. Þu munt rada segir Þordr en æigi kemr mer a uuart at æigi komi ver aller heim heilir j kuelld. Þeir foru .xij. saman a æinu skipe ok uel uopnnadir. þeir hofdu stormuidri um daginn ok strauma hættliga ok baru uel af ok komu uit Skufey. þa sagde Þordr at hann mun æigi læingra fara. Sigurdr kuezst fara skylldu upp til bæiar þo at hann færi æinn. Þordr quat hann feigan mundu uera. Sigurdr gæingr opp a eyna. hann uar j raudum kyrtli ok hafde tuglamottul blan a herdum ser. hann uar gyrdr suerde ok hafde hialm a hỏfde. hann gæingr opp a eyna. ok er hann kemr miog upp at husunum þa ser hann at aftr voru hurdir. Kirkia stod j tuninu gegnnt dyrum su er Sigmundr hafde gera latit. ok er Sigurdr kom upp j mille heimahusa ok kirkia þa ser hann at kirkia er opin ok kona gæingr fra kirkiunne j raudum kyrtle ok blan |[112] mottul a herdum. Sigurdr kende at þar var Þuridr husfreyia ok uikr at henni. hon hæilsar honum blidliga ok gæingr at tre æinu er la j tuninu. þar setiazst þau a tred ok uill hon horfa at kirkiunne en hann uillde horfa at heimadyrum ok fra kirkiunne. en hon red ok horfdu þau at kirkiunne. Sigurdr spurde huat manna væri komit. hon quat þar mannfatt. hann spurde huort Leifr væri þar. hon quat hann æigi þar vera. Eru synir þinir hæima segir hann. þat ma kalla segir hon. Huat hafa þeir talat om mal uor sidan segir Sigurdr. Þat hỏfum ver um talat segir hon at ollum oss konunum litzst bezst a þig ok munde litt sæinkat af minne hende ef þu vorir oklusadr. Mikill giptuskortr hefir mer þa ordit segir Sigurdr ok ma þat ok skiott skipazst at ek se lauss madr. Þat er sem uerda ma segir hon. Ok j þui uilldi hann suæigia hana at ser ok tok hondum um hana en hon las at ser tuglamottulinn. ok j þui uar lokit (upp) hurdunne ok hliop ut madr med brugdit suerd ok uar þat Heri Sigmundarson. ok er Sigurdr ser þat þa smygr hann nidr or mottlinum ok uard suo lauss en Þuridr helldr eftir mottlinum. nu koma vt flæire menn ok hleypr Sigurdr ofan eftir ueilinum. Heri þrifr upp spiot æith ok hleypr ofan a uollinn eftir honum ok uerdr hann skiotazstr. hann skytr spiotinu til Sigurdar. ok (er) Sigurdr ser at spiotit stefnir a herdar honum þa leggzst hann nidr uit uellinum ok flygr spiotit yfir hann fram ok nam stadar j uellinum. Sigurdr stendr upp skiott ok þrifr spiotit ok sendir aftr ok kemr þat a Hera midian ok hafde hann skiott bana. Sigurdr hleypr þa ofan j æinstigit. en Leifr kemr þar at er Heri liggr ok snyrr skiott þadan fra ok hleypr þadan fram a eyna ok þar firir ofan sem hann kom at. ok segia menn at þar ser .xv. fadma hatt j fioru nidr. Leifr kom standande nidr. hann hleypr til skips þeirra ok er Sigurdr þa kominn at skipinu ok ætlade at hlaupa vt aa skipit. en Leifr lagde þa suerdi til hans a siduna en hann snaradizst vid honum ok gek suerdit a hol at þui er Leifr hugda. Sigurdr hliop þa ut a skipit ok letu fra lande ok skilde þar med þeim. Læifr gengr upp (a) eyna til manna sinna ok bidr þa skiott fara til skipa. ok skulu uær hallda eftir þeim. Þeir spyria huort hann hefir spurt lat Hera edr fundit Sigurd. hann kuezst æigi mundu mart fra segia at sinne. þeir hlaupa a tuỏ skip ok hafde Leifr atta tige manna ok uard misfari þeirra æigi alllitill. Þeir Sigurdr koma at lande j Straumsey ok hafde Sigurdr styrt skipinu ok uar faordr vit þa. en er hann gæingr upp af skipinu Þordr spurde huort hann munde miỏg sarr vera. hann kuezst þat ogeorlla uita. Sigurdr gengr at naustuegginum er þar uar nærr sionum ok leggr þar hendr sinar a upp. en þeir rydia skipit ok ganga sidan upp til naustzsins ok sea at Sigurdr stendr þar ok uar þa stirdnadr ok daudr. þeir fluttu lik hans heim ok sogdu ecki þessi tidende. fara þeir til nattuerdar ok er þeir eru at mat þa koma þeir Læifr at bænum ok uæita þar atsoknn ok bera elld at. þeir ueriazst uel ok eru .xj. menn firir en .xxx. voru at komner. ok er elldr sotti husin þa hleypr Gautr raude vt ok þolir æigi inne lengr. Steingrimr Sigmundarson sotti at honum ok .ij. menn adrir en hann uardizst uel. Gautr hỏggr a kne Steingrime ok af kneskelina ok uar þat mikit sár suo at hann gek iafnan halltr sidan ok drap annan felaga hans. þa kemr at Læifr Ozsorarson ok æigazst þeir uit uopnnaskipte ok lykr suo at Læifr drepr Gaut. Þa hleypr ut Þordr lage ok j mot honum Brandr Sigmundarson ok .ij. menn adrir ok sottu at Þorde. en suo lauk med þeim at Þordr drepr Brand ok forunauta hans bade. þa kom at Læifr Ozsorarson ok leggr suerde þi hinu sama j gegnum Þord er adr hafde hann lagt med Sigurd brodur hans ok let Þordr skiott lif sitt.


Leifr rędr nu einn. daudi Þrandar.

338. Eftir þessi tidendi ferr Læifr hæim ok uerdr frægr af þessum verkum. en er Þrandr spurde þessi tidende þa fellu honum þau suo nærr at hann do af helstride. Læifr rædr nu æinn ollum Færeyium ok uar þat um daga Magnus konungs goda Olafssonar. Læifr for til Noregs a fund Magnus konungs ok tekr af honum len yfir Færeyium. kemr heim j Færeyiar. byrr þar til elle. Sigmundr son hans bio j Sudrey eftir fỏdur sinn Læif ok þotti mikilmenni. Þuridr husfreyia ok Læifr onduduzst a dogum Magnus konungs en Þora uar med Sigmunde syni sinum ok þotti alla stund hinn mesti kuenskorungr. son Sigmundar het Hafgrimr ok eru fra honum komnir Æinarr ok Skeggi synir hans er uerit hỏfdu firir skommu syslumenn j Færeyium. Stæingrimr hallti Sigmundarson bio j Skufey ok þotti godr bonde. Ok er her æigi getith at mæire afdrif hafa ordit Sigmundar Brestissonar edr afkuæmis hans.


Orkneyingha þaattr

|[113] Olafr konungr Haralldzson fek ỏnga lydskylldu af Þorfinne jalli sidan er þeir skildu eftir sattmal þeim Brusa jalls allra saman. gerdizst Þorfinnr jall nu hofdinge mikill manna mestr a uoxst liotr yfuirsyndar suartr a hár skarplæitr ok nockut skolbrunn ok hinn hermannligsti. hann uar kapsmadr mikill ok agiarnn bæde til fear ok metnadar sigrsęll ok kænn j orrostum ok godr arædis. hann uar þa .v. uetra gamall er Melkolfr Skotakonungr modurfadir hans gaf honum jalls nafnn ok Katanes til yfirsoknar en þa uar hann .xiiij. uetra er hann hafde utgerdir firir lande sinu ok heriade a riki annarra hỏfdingia. Suo segir Arnorr jallaskalld.


Hilmir raud j hialma
hreggi skilfings eggiar
fór adr fimtan uæri
fetriodr hugins uetra.
georr letz grund at ueria
gedfræknn ok til sækia
errinn Æinars hlyri
æingr mann j skyranne.


Þorfinnr jall hafde styrk mikinn af Skotakonungi. dro þat miog riki hans fram j Orkneyium er sa styrkr uar honum suo nærr. Skotakonungr andadizst þa er þeir brædr voru sattir. tok þa riki j Skotlande Kall Hundason. hann þottizst æiga Katanes sem hinir fyrri konungar. uillde hann þar hafa skatta af sem annarsstadar en Þorfinnr jall þottizst æigi hafua ofmikinn arf eftir modurfỏdur sinn þo at hann hefde Katanes. þotti honum ser ok fyrri hafa gefit uerit ok uillde þui æinga skatta af giallda. geordizst nu af þessu fiandskapr mikill ok heriudu huorir a adra. Karl konungr uillde setia þann hofdingea a Katanes er Moddan het. hann uar systurson hans ok gaf honum jalls nafnn. ræid Moddan þa ofan af Skotlande ok efldizst at lide j Sudrlande. geingu þa niosnir til Þorfinnz jalls dro hann þa her saman um Katanes kom þa Þorkell fostri utan af Orknneyium med mikit lid til motz uid Þorfinn jall ok hỏfdu þeir þa synu mæira her. ok þegar er Skotar uissu þat at Þorfinnr jall hafde mæira lid þa uard þeim sæinna um arasina ok ridu sidan upp j Skotland. Þorfinnr jall lagde undir sig Sudrland ok Ros ok heriade uida um Skotland. snere þadan aftr a Katanes en Þorkell ut j eyiar. læidangrlid for heim. jall sat a Katanesi j Dungalsbæ ok hafde .v. langskip ok suo nokkut mart lid at þau voru uel skiput. Moddan kom a fund Karls konungs ok sagde honum sinar farar oslettar. Karl konungr uard ræidr miog er heriat uar a land hans. gek hann þegar a skip ok hafde .xi. langskip ok mikit lid ok hellt þa nordr firir Skotland. hann sende Moddan aftr a Katanes med lid mikit ok ræid hann id efra um Skotland. var suo stefnnth at hann skyllde þadan at koma ok skyllde Þorfinnr jall þa verda j klofanum. Nu er at segia fra Kalli konungi at hann letti æigi fyrr en hann kom a Katanes ok uar skamt a mille þeirra. Þorfinnr jall tok þat rad sidan at hann stæig a skip ok hellt vt a Petlandzfior(d) ok ætlade til Orknneyia ok uar suo skamt a mille þeirra. ok er þeir sa segl Karl konungr er þeir sigldu austan a fiordinn ok sigldu þegar eftir þeim. þeir Þorfinnr jall stefnndu austr med eyium ok ætludu til Sanduikr. hann lagde austan undir Dyrnes. gerde þegar ord Þorkatli at hann skyllde safnna lide. Þorfinnr jall la undir Dyrnese ok hafde sid komit. en um morguninn er liost uar finna þeir æigi fyrr en Karl konungr rærr þar at þeim a .xi. skæidum. voru þa .ij. kostir firir hondum. sa annarr at hlaupa a land en leyfa skipin ouinum sinum ok feet allt. hinn annarr at leggia til motz uid konung ok lata audnu rada. Þorfinnr jall heitr þa a sina menn ok bat þa briota upp uopn sin. kuezst æigi uilea a flotta leggia. bat þa roa at rỏskliga. tæingia þa huorirtueggiu skip sin. Þorfinnr jall eggiar lid sitt miog ok bat þa uera akafa ok gera harda hina fystu hrid. kallar Skota fa standazst munu. Þesse orrosta var bæde hord ok lỏng. Suo segir Arnorr jallaskalld.


Endr hyck Karli kendu
kyndum lofut bryniu
land uara lofdungs kindar
laust firir Dyrnes austan.
fim sneckium hellt framme
flugstyggr af hug dyggum
rausnar madr at ræsis
ræidr ellifu skæidum.


Ad lỏgdu skip skatnar
skilit fell herr a þiliur
suomu jarnn j aumu
od bord Skota blode.
stall drepa stræingir gullu
stal bæit en rann suæiti
broddr flo bifduzst oddar
biartir þeingils hiarta.


Þorfinnr jall eggiar nu akafliga lid sitt ok uard þar allhỏrd hrid. hellduzst þeir litt Skotarner firir framan siglu a konungsskipinu. þa hleypr Þorfinnr jall aftan ỏr lyptingunne ok fram a skipit ok bardizst allhraustliga. ok er hann sa at þyntizst skipanin konungs eggiade Þorfinnr jall sina menn til uppgaungu. ok er þat sa Karl konungr þa bat hann hoggua tæingslin ok leggia burt ollum skipaher sinum allbradliga[114] taka til ara sinna ok leggia |[115] fra. þa koma þeir Þorfinnr jall stafnliam a konungsskipit bat Þorfinnr jall þa upp bera merki sitt ok fylgde mikil suæit manna med honum. þa hliop Karl konungr af skipe sinu med þa menn er upp stódu en mestr hluti uar fallinn a þui skipe. Karl konungr hliop a annat skip ok bat þa taka til ara ok logdu þa Skotar a flotta en Þorfinnr ellti þa. Suo segir Arnorr.


Þruma uar þeyge skemri
þat uar skiott med spiotum
mætr uit minna neyti
minn drottinn rak flotta.
gall adr grams menn felli
gunnmárr und her sárum
hann uo sigr firir sunann
Sanduik rudu branda.


Þorkell fostri drap Moddan

340. Kall konungr hellt undan sudr til Breidafiardar ok safnnar þa lide af nyiu. Þorfinnr jall uæik aftr eftir bardagann. kom þa Þorkell fostri til motz uit hann ok hafde mikit lid. sigldu þeir þa sudr til Breidafiardar eftir þeim Kalli konungi. Ok þegar er þeir komu uit Skotland toku þeir at heria. þa uar þeim sagt at Moddan jall uar nordr a Katanesi j Þorsá ok hafde þar mikit lid. hann hafde ok sent til Jrlandz eftir lide þuiat þar atti hann marga frændr ok uine ok beid hann þess lids. Þa gera þeir þat rad at Þorkell fostri for nordr til Kataness med suman herinn en Þorfinnr jall la eftir uit Skotland ok heriade þar. Þorkell fór leyniliga þuiat honum uar allt landzfolk traust ok trutt a Katanesi. gek æinge niosnn firir honum þar til er hann kom a Þorsa a nattarþeli ok tok hus a Moddani jalli ok baru at elld. Moddan svaf j lofti einu. hann hliop ut ok j þui er hann hliop ofan firir loftsualarnar hio Þorkell suerde eftir honum ok kom a halsinn ok tok af hofudit. Eftir þat gafuzst menn upp en sumir komuzst a hlaupi undan. þar uar mart manna drepit en gefit grid sumum. Dualdizst Þorkell þar skamma hrid adr hann for til Breidafiardar. hafde hann þa her allan med ser þann er fekzst a Katanesi ok um Sudrland ok Ros. mætti hann þa Þorfinni jalli a Mærhæfui ok sagde honum sligt er gerst hafde j hans læikum. þackar Þorfinnr jall honum uel sitt starf. lagu þeir badir þar vm hrid.


Fra Orkneyinghum

341. Nv er at segia fra Kalli konungi af hann for upp a Skotland eftir orrostu þeirra Þorfinnz jalls ok efldizst at lide at nyiu. hann dro her saman sunnan af Skotlande hit uestra ok hit eystra ok allt sunnan af Satiri. þa kom ok til motz uit hann herr af Jrlande er Moddan jall hafde eftir sent. sende hann þa uida til hofdingia eftir lide ok stefnde her þeim ollum til motz vid Þorfinn jall ok uard fundr þeirra a Torfuese firir sunnan Bæfiord. þar uard orrosta hord ok hofdu Skotar her mykla meira. Þorfinnr jall uar j onduerdri fylkingu sinne. hann hafde gullrodinn healm a hofde ok gyrdr suerde spiot j hende ok hio ok lagde badum hondum. Suo er fra sagt at hann væri fremzstr allra sinna manna. hann gek þar at sem firir uar fylking þeirra Jranna. uar hann suo akafr j fystu med sina suæit at þeir hrucku þegar firir ok fengu sidan alldri uidrettu. let Kall konungr þa bera fram merki sitt til motz vid Þorfinn jall. uar þa hardr bardaga vm hrid ok lauk med þui at Kall konungr lagde a flotta en sumir segia hann fall(i)t hafa. Suo segir Arnnor(r) jallaskalld.


Ulfs tuggu raud eggiar
æitt þar er Torfnes heitir
ungr olli þui þengill
þat uar manadag framar.
sungu þar til þinga
þann firir Eckial sunnan
suerd er siklingr bardizst
snarr uit Skotlandz harra.


Hatt bar Heallta drottinn
healm at gæira salmi
ógnnstærir raud Jrum
odd j ferdar broddi.
minn drottinn hlaut mattar
milldr und bretzskum skillde
hende Hloduers frænde
hermennn en tok brenna.


Þorfinnr jall rak flottan allt upp a Skotland ok lagde undir sig landit huar er hann fór ok allt sudr a Fifi en sende Þorkel fostra fra ser med sumt lidit. En þa er Skotar vissu at jall hafde fra ser sent sumt lidit foru þeir þa at honum er adr hỏfdu undir hann gengit. ok þegar Þorfinnr jall uard uerr uit suik þeirra hendir hann saman menn sina ok for a moti þeim. uard Skotum þegar sæinna um arasina er þeir vissu jall vera vidbuinn. Þorfinnr jall red þeger til bardaga er hann mætti Skotum en þeir nentu æigi at ueria sig. sloguzst þegar a flotta a merkr ok skoga. ok þa er Þorfinnr jall hafde rekit flottann hæimti hann saman lid sitt ok sagde at þa uillde hann brenna lata allt herat þuiat hann uillde geallda Skotum suo suikin. foru menn þa um þorp ok bæi ok brendu huatuetnna suo at æigi stod kot eftir. drapu mennina þa er þeir fundu. en konur ok gamalmenni droguzst a merkr ok skoga med uælon ok uæinan. keyrdu sumt firir ser ok hertoku. Suo segir Arnorr jallaskalld.


Tynduzst bol þa er brende
brazst ath þat dægr haske
stỏk j reyr en roknnu
raudr elldr Skotauellde.
mordkenner gallt monnum
mein a sumri æinu
fengu þeir um þengil
þremr ainnum hlut minna.


Eftir þetta for Þorfinnr jall nordr eftir Skotlande[116] til |[117] skipa sinna ok lagde undir sig land huar sem hann fór. for þann þa nordr a Katanes ok sat þar um uetrinn. en huert sumar þadan fra hafde hann læidangr vti ok heriade um sumrum med lide sinu ỏllu.


Af framaverkum Þorfinnz jarls

342. Þorfinnr jall gerde þat framaverk j Orknneyium at hann uæitti allri hird sinne ok morgum odrum rikum monnum allan uetr j gegnum bæde mat ok mungat suo at æinge madr þurfti j skytning at ganga. suo sem ollum hofdingium er tijtt j odrum londum konungum ok jorlum at uæita um jol hird sinne ok gestum. J þenna tima andadizst Bruse jall ok tok Þorfinnr jall þa undir sig allar eyiar. En þat er sagt fra Rỏgnnuallde Brusasyne at hann uar j orrostu a Stiklastodum þa er Olafr konungr fell. komzst Rỏgnualldr j brott med ỏdrum flottamonnam. hann flutti ór orrostu Haralld Sigurdarson brodur Olafs konungs. uar Haralldr sárr miog. kom Rỏgnnualldr honum til lækningar at æins litils bonda en Rỏgnualldr fór austr um Kiol til Jamtalandz ok þadan til Suiþiodar a fund Onundar konungs. Haralldr uar med bondanum þar til er hann uar græddr. fek bonde honum þa son sinn til fylgdar vid hann ok fór hann þa austr til Jamtalandz ok til Suiþiodar huldu hỏfde. ok þa er þeir skildu j kiorr æinum þa quad Haralldr visu þessa.


Nu uerd ek skog af skogi
skreidazst litils heidar
huerr ueit nema ek verda
vida frægr um sidir.


Haralldr kom j Suiþiod ok for til fundar vid Rognualld jall. foru þeir badir austr j Gardariki ok mikit lid annat þat er verit hafde med Olafi konungi. þeir lettu æigi fyrr en þeir komu austr j Holmgard a fund Jarizlafs konungs. tok hann uit þeim forkunnar vel firir sakir hins hæilaga Olafs konungs. gerduzst þeir þa landuarnnarmenn hans firir Gardariki aller saman ok Erlingr[118] jall sonr Rognualldz jalls.


Magnus Olafsson til konungs tekinn j Noregi

343. Rognnualldr Brusason var eftir j Gardariki þa er Haralldr Sigurdarson for j Myklagardz riki. hafde Rỏgnualldr þa landuỏrnn um sumrum en uar j Holmgarde um uetrum. konungr uirde hann mikils ok þar eftir ỏll alþyda. Rognualldr jall uar huerium manni mæire ok sterkare ok manna fridazstr synum atgeruimadr mikill suo at æige fannzst hans iafninge. Suo segir Arnorr jallaskald at Rogunalldr atti j Gaurdum .x. orrostur.


Dæilldizst af suo at alldri
ol grafninga þelar
gunnar niordr j Gordum
gunnbradr tiu hade.


Æinarr þambarskelfir ok Kalfr Arnaason sottu Magnus Olafsson austr j Gardariki. uar Rognnalldr firir þeim j Aldeigiuborg. var þa vit sealft buit at hann munde ganga at Kalfui adr en hann gerde hann varan vid huersu af stod um ferdir þeirra. segir Æinarr at Kalfr idradizst glęps þess er hann hafde fellt hinn hæilaga Olaf konung fra landi. uill hann þat nu bæta a Magnuse syni hans. segir hann Rỏgnualldi at Kalfr uill hefia Magnus til rikis ok efla hann j moti uikingum Knytlinga. ok eftir þat sefazst Rỏgnualldr. bæidir þa Æinarr þambarskelfir þess at Rỏgnualldr skuli radazst til ferdar med þeim upp j Holmgard ok finna þar Jarizleif konung ok flytia fram eyrendi sin ok segia at þeim uar suo læitt ordit riki Knytlinga ok mest Alfifu at þess geck ekki yfir þa at þeir uile þeim lengr þiona. bidia þa þess at Jarizleifr skuli fa þeim Magnus Olafsson til hofdingia. flytr Rognualldr þa þetta mal med þeim ok Jngigerdr drottning ok margir adrir gofgir menn. Jarizleifr konungr uar þess traudr at fa Magnus j hendr Nordmonnum suo sem þeir hofdu buit vit fodur hans. en þat tokzst þo at .xij. hinir gofguzstu menn soru æida at þetta uar allt trutt. Rognualldi jalli gaf Jarizleifr konungr upp æidinn firir trunadar sakir. Kalfr sor þann æid Magnusi konungi at hann skal fylgia honum utenlandz ok innan ok gera þa hluti alla er Magnusi þætti þa sitt riki meira edr frialsara en adr. Eftir þat toku Nordmenn Magnus til konungs ok gerduzst honum handgeingnir. duolduzat þeir Æinarr j Holmgarde þar til er læid jol. foru þa ofan til Aldæigiuborga(r) ok ofludu ser þar skipa. foru þegar austan er isa leysti um uorit. redzst Rognualldr Brusason til ferdar med Magnusi konungi. foru fyst til Suiþiodar ok hedan til Jamtalandz ok suo austan um Kiol til Ueradals. ok þegar at Magnus konungr kom j Þrandheim gek allt folk undir hann. for hann þa ut til Nidaross ok uar þa til konungs tekinn a Eyrarþinge yfir allt land. Eftir þetta voru skipti þeirra Magnuss konungs ok Sueins konungs.


Rognvalldr beiddi Magnus at fara til eyia

344. Þa er Rỏgnualldr jall Brusason kom j Noreg þa spurde hann andlat Brusa fỏdur sins. hann fretti þa at Þorfinnr jall hafde tekit undir sig allar eyiar. fystizst þa Rỏgnualldr jall at fara til odala sinna ok bat at Magnus konungr skyllde gefa honum orlof til þessarrar ferdar. Magnus konungr sa at þat uar naudsyn Rognualldz ok tok uel undir þetta mal. gaf Magnus konungr þa Rognualldi jallsnafnn ok þriu langskip ok uel skiput. fek honum þa j len þann þridiung eyia sem Olafr |[119] konungr hafde attan ok hann hafde fæingit Bruse jalli fodur Rognualldz. hafde Magnus konungr Rognualld fostbrodur sinn j fullkominne vinattu sinne ok quad honum hæimilann skylldu sina styrk nærr sem hann þyrfti. skilduzst þeir med hinum mestum kærleikum.


Fra ferd Rogualldz

345. Rỏgnualldr jall Brusason siglde austr til Orknneyia ok for fyst til bua þeirra er fadir hans hafde att. gerde þa ordsending til Þorfinnz jalls frænda sins ok bæiddizst at hafa þann þridiung eyia sem fadir hans hafde att. hann let ok segia Þorfinne jalli at Magnus konungr hafde skipat honum j len þann þridiungh landa er Olafr konungr hafde att. bæiddizst hann nu at hafa .ij. hluti med uilld Þorfinnz jalls frænda sins. En j þenna tima atti Þorfinnr jall deilur myklar vid Jra ok Sudreyinga. þottizst hann þa miog þurfa lidsinnis manna ok uæitti hann þau andsuor sendimonnum Rognualldz at hann skal rikit taka j sitt ualld þann þridiung sem hann a at rettu. en þann þridiung sem Magnus kallar ser þa iattodu ver þui Olafi konungi hinum helga meirr af þui at þa voru uær komnir j greipr honum en hitt at oss þætti þat rettligt. mun þa ok samþycke ockart Rỏgnvalldz frænda bezst at vit innumzst litt til um þann þridiung landa. hefir hann leinge at deilldum farit. en ef Rognualldr uill vera mer hollr goduiliamadr þa þiki mer þat riki uel komit er hann hefir ser til skemtanar ok badum ockr til styrks. er mer bratt lidsinne hans vid mæira en skattar þeir er ek tek þar af. Eftir þat foru sendemenn aftr ok segia at Þorfinnr jall hafui iatat honum .ij. hlutum landa ef hann uill vera honum styrksmadr sem uera ætti firir frændsemis sokum. En Rognnvalldr letzst til þess æins kalla er hann þottizst æiga. en firir þui at[120] Þorfinnr jall gaf suo auduelliga upp londin kuezst (hann) at visu vilea vera honum sinnadr ok fullkominn vin eftir þui sem frændsemi þeirra stod til. tok nu Rognualldr undir sig tuo hluti landa.


Bardagi þeirra brædra(!) Þorfinnz ok Rognualldz

346. Snemmendis vm uorit sendi Þorfinnr jall ord Rognualldi frænda sinum ok bæidir þa at hann færi j hernat med honum ok hafa fiolmenni sligt sem hann fengi. En þegar at Rognualldi kuomu þessi ord brazst hann uit þegar ok dro her saman ok safnnar at ser skipum ollum þeim er hann fek. ok er hann uar buinn for hann til fundar vid Þorfinn jall. hafde Þorfinnr jall þa buit her sinn ok tok hann þa alluel vid Rognualldi frænda sinum ok lỏgdu þa saman lag sitt. þeir frændr heriudu um sumarit vm Sudreyiar Jrland ok Skotlandzfiord. Þorfinnr jall lagde undir sig þar sem þeir foru. Vm sumarit attu þeir orrostu mykla þar sem Uatzfiordr hæitir. orrostan tokzst snemmendizst ok fengu þeir frændr sigr. Þess getr Arnnorr jarllaskalld.


Væit ek þar er Uatzfiordr hæitir
uásk j myklum haska
mins uit mannkyns reyne
merki drottins verka.
þiod bar skiott af skæidum
skialldborg fire morgum
georlla fra ek at ginde
grar ulfr um gua sarann.


Eftir orrostu þessa uendu þeir aftr til Orknneyia ok satu um kyrt þann[121] uetr. For suo fram .viij. uetr at Rognualldr jall hafde tuo hluti eyia suo at Þorfinnr jall uandade ecki um. en huart sumar voru þeir j hernade stundum badir samt en stundum ser huorr þeirra sem Arnnorr segir.


Ymizst uann sa er unne
i(r)sk fell drott þa er sotti
balldra edr bretzskar alldir
bra elldr Skota uelldi.


Med þeim frændum uar ofallt uel er þeir funnduzst. en ef verri menn gengu a mille þeirra þa voru iafnnan græinir taladar. sat Þorfinnr jall lỏngum a Katanesi þar sem Gaddgedlar heita þar mætizst Skotland ok Eingland.


Af hernadi Þorfinnz jarls

347. Ðat er a æinu sumre er Þorfinnr jall heriade um Sudreyiar ok Skotland. hann hafde gert fra ser lid sudr a Æingland at strandhỏggi en undan honum uar rekit fee allt. En er Æinglismenn verda uarir uit ferd uikinga sofnnuduzst þeir saman ok foru at þeim ok toku af þeim fe allt en drapu af þeim menn alla þa er dugande voru en sende aftr ræningia nockura ok badu þa segia Þorfinni jalli huersu þeir leiddu uikingum ran ok hrifsan. hỏfdu þar um morg hadulig ord. foru siden a fund Þorfinnz jalls ok sỏgdu honum sinar ofarar. hann let illa yfir þui er menn hans hỏfdu tynnzst en kuezst þar ecki mega at hafua. en til þess kuezst hann alluel fallinn at giallda Æinglismonnum had ok spott þat er þeir drogu her at en skilia quaz hann mundu fyst at sinne med þeim. en ef hann veri heill at sumri sagde hann at þeir skylldu finnazst.


Her segir af hernadi Þorfinz jarls til Jrlands ok vidara

348. J þenna tima uar Hỏrdaknutr yfir Æinglande ok Danmork. eftir þat for Þorfinnr jall til Orknneyia ok sat þar um uetrinn. snemma um vorit hafde hann utbod um allt riki sitt. sende þa bod Rognuallde frænda sinum ok þui iatar Rognualldr. Rognualldr hafde utbod um allt sitt riki. Þorfinnr jall dro her saman um Orknneyiar ok Katanes hann hafde ok mikinn her af Skotlande ok Jrlande ok um allar Sudreyiar drozst honum lid. hellt hann her þeim ollum til Æinglandz suo sem hann hafde heitit þeim. |[122] Hỏrdaknutr uar j Danmork er þetta uar tidenda. en þegar at jallar komu vid Eingland toku þeir at heria ok at ræna. en þeir hỏfdingiar er þar voru til landuarnnar settir foru a mot þeim med lide ok uar þar orrosta mikil ok hord ok fengu jallar sigr. Eftir þat foru þeir uida um Æingland ok heriudu drapu menn ok brendu bygdina huar sem þeir foru. þessa getr Arnnorr.


Ein uar su er Æingla minner
egghrid ne mun sidan
hatt vid helming mæira
hringdrifr komit þingat.
bitu suerd en þar þurde
þunngeor firir Maun sunnan
Rognnualldz kind und randir
ramligt folk hins gamla.


Stỏng bar jall a Æingla
ættgrund en raud stundum
ue bat uise knyia
uerþung ara tungu.
hyrr óx haler þurru
herdrott rak flotta
æimr hratt en laust lioma
limdolga nærr himnw.


Þorfinnr jall atti .ij. folkorrostur a Æinglande en morg slỏg ok manndrap uæitti hann j ỏdru lagi. hann la þar miog suo allt sumar j gegnum en um haustit for hann heim til Orknneyia um uetrinn.


Kalfr flydi til Orkneyia

349. J þenna tima uard Kalfr Arnnason landflotta firir Magnusi konungi. for hann uestr vm haf til Þorfinnz jalls mágs sins. Þorfinnr atti þa Jngibiorgu jallamodur dottur Finnz jalls Arnnasonar. uar Kalfr þa j myklum kærlæikum vid Þorfinn jall. hann hellt suæith mykla sinna manna. uard jalli þa kostnadarsamt. uoru þeir ok þa margir er þat mælltu firir honum at hann skyllde æigi Rỏgnualld hafua lata .ij. hluti eyia suo mikinn fekostnat sem hann hafde sealfr. ok eftir þat sendi Þorfinnr jall menn ut j eyiar ok bæidiz þess þridiungs af Rỏgnualldi jalli er att hafde Æinarr jall rangmudr. En er su ordsending kom þa bar jall þat firir uine sina. eftir þat kallar hann þangat sendemenn Þorfinnz jalls. Rỏgnvalldr segir at þann hlut eyia er þeir kalla til hefde hann tekit j len af Magnusi konungi ok konungr kallade þat sina fỏdrlæifd. nu quad hann Magnus konung ualld a æiga huerr þeirra þann hlut eyia skyllde hafa. en æigi kuetzst hann lata skylldu ef þat være konungs vile at hann hefde. Foru sendemenu uit þetta a burt ok segia Þorfinni jalli þessi ord. kolludu uisa uon at þetta munde æigi fazst þrautarlaust. En er Þorfinnr jall heyrde þetta uard hann ræidr miog ok quad þat osannligt at Magnus konungr ætti brodurarf hans. kallar þat mæirr uerit hafa firir þui iattat at þeir voru þa komnir j greipr Olafi konungi helldr en þat uæri rett arfskifti. nu þiki mer Rognualldr æigi uel launa mer er ek hefui hann nu latit hafa j frelse rikit um hrid ef ek skal nu æigi na brodurarfui minum nema ek beriumzst til. Uard Þorfinnr jall um þetta suo ræidr at æigi myklu sidar sendir hann menn j Sudreyiar ok upp a Skotland ok dro at ser lid. lysti hann þui at hann mun fara a hendr Rỏgnualldi jalli ok hæimta þa uægdarlaust þat er hann nade æigi þa er hann læitade med fride eftir. Ok nu er þetta sagt Rỏgnualldi jalli. þa stefnnde hann at ser vinum sinum ok kærir þetta firir þeim þat er Þorfinnr jall frænde hans ætlar at fara med her ok ofride a hendr honum. læitade hann þa eftir huernn styrk þeir uilea uæita honum kallazst æigi uilea lata sitt at ollu oreyndu. en er hann beiddi órskurdar um þetta mal þa lỏgdu menn her allmisiafnt til. sumir mælltu eftir Rỏgnualldi jalli ok tỏldu uorkunn at hann uillde æigi midla rikit. en hinir voru sumir er þat mælltu at uorkunn væri at Þorfinnr uillde hafa rikit um hrid er Rognualldr hafde adr haft þann hlut er Æinarr jall hafde att. toldu þat ok orad at Rỏgnualldr legde til bardaga uit Þorfinn uit þat lid sem hann fengi af .ij. hlutum eyia þar sem Þorfinnr hafde þridiung ok Katanes ok mikinn hluta af Skotlande ok allar Sudreyiar. þeir menn voru at þat mælltu at læitat munde um sættir. beida þess at Rỏgnvalldr jall byde Þorfinni jalli helming eyia ok mætti þann ueg enn semiazst frændemi þeirra. En er Rỏgnualldr fann þat at sitt lagde huerr til en aller lỏttu hann uppræistar þa birte hann uilea sinn. sagde at hann uill æigi midla riki sitt med næinu sattmale. letzst helldr mundu at sinne gefa upp rikit ok sækia a fund Magnus konungs fostbrodur sin ok læita eftir huernn styrk er konungr uill fa honum til at hallda riki sinu. Eftir þetta byrr hann ferd sina ok ferr austr til Noregs. lettir eigi fyrr en hann kemr a fund Magnuss konungs. ok er hann er þar kominn segir hann konungi allan malauoxst. Konungr fagnar uel Rỏgnualldi jalli ok baud honum med ser at vera suo lengi sem honum likade ok taka len af ser suo mikit at hann fengi uel halldit sig ok lid sitt. en Rỏgnualldr jall sagde konungi af hann uillde at hann fengi honum afla til at sækia riki sitt. Magnus konungr kuetzst at visu skylldu sinn styrk til leggia eftir þui sem hann beidde. Dualdizst Rỏgnvalldr skamma stund j Noregi adr en hann byriade ferd sina uestr til Orknneyia. hafde hann þa mikit lid ok fritt er Magnus konungr hafde uæitt honum. þat fylgde ok med at hann sende ord Kalfui Arnnasyne at hann skyllde hafa æignir sinar ok landzuist j Noregi ef hann uætti Rỏgnualldi jalli j skiftum þeirra Þorfinnz jalls.


Bardagi firir Raudabiorgum

360. Rognualldr jall siglde af Noregi uestr til Orknneyia ok kom af hafui uit Heatland ok dro at ser |[123] lid ok for þadan sudr j Orknneyiar. stefnde til sin vinum sinum ok efldiz þadan at lide. Þorfinnr jall uar a Katanesi ok komu honum þegar niosnir um ferdir Rỏgnualldz jalls. dro hann at ser lid um Skotland ok Sudreyiar. Rỏgnualldr jall let þegar fara ordsending Magnuss konungs til Kalfs Arnnasonar ok tok Kalfr þui ollu likliga er konungr hafde mællt. Rỏgnualldr jall dro saman her sinn j Orknneyium ok ætlade yfir a Nes. en er hann kam a Petlandzfiord þa hafde hann .xxx. stórskipa. þar kom j moti honum Þorfinnr jall ok hafde .lx. skipa ok flest sma. uard fundr þeirra firir Raudabiorgum ok logdu þegar til bardaga. þar uar ok kominn Kalfr Arnnason ok hafde .vj. skip ok oll stór ok lagde ecki til bardaga. Ok nu tekzst hinn hardazsti bardagi. eggiade huortueggi jall lid sitt. en er suo hafde fram farit vm hrid snyrr mannfallinu a hendr Þorfinnr jalli. uar þat mest af þui at bordamunr (uar) mikill. Þorfinnr hafde mikit skip ok uel buit ok lagde hann þui fram alldiarfliga. en er rudduzst hin smæri skipin þa uar lagit at jallzskipinu a bæde bord. uoru þeir þa stadder allnaudugliga. fell þa fiolde mannz af skipe jalls en sumir urdu miog sarir. eggiade Rognualldr jall þa sina menn til uppgaungu. En er Þorfinnr sa j huert oefnni komit uar let hann hoggua skip sitt or tæingslum ok reri til landz. hann let leggia af skipi sinu .lx. lika. þar gengu af aller þeir er ouigir uóru firir sara sakir. þa baud Þorfinnr Arnori jallaskalldi at ganga af skipe. hann uar j jalls suæit ok j kerlæikum myklum. hann gek a land ok quat visu.


Dreing er j gegnn at ganga
gott er at fylgia drottni
olld leynig þui alldri
ofuss syne Brusa.
oss er ef jallar þessir
ógnbradir til radazst
hỏrd mun uin raun verda
uandligr kostr firir handum.


Þorfinnr jall skipar skip sitt af hinu bezsta lide er hann hafde til. eftir þat ferr hann til fundar vid Kalf ok bad hann lids. sagde suo at Kalfr munde ecki fa keyfta vinattu Magnuss konungs er hann uar ordinn adr landflotti. er þu fekth þa æigi til gætt er hann uar adr kominn j allmykla kærlæika. mattu suo ok ætla ef Rognualldr sigrazst a oss ok gangi riki þeirra Magnuss konungs her firir uestan hafit at þu munt þa ecki her uel kominn. en ef ver sigrumzst þa skal ydr ỏngan hlut skorta er ek a kost. eru uit firir ongum manna uppnæmir her firir uestan hafit ef vith erum badir a æinu rade. mantu ok æigi uilea uita þat a þig at liggia hea sem kattr j hreyse þar er ek beriumzst til frelsis huarumtueggium. eru þær ok teingdir med ockr at huorum samir þat betr at uæita lid ỏdrum sidan uennzslalausir menn era j moti. En er Kalfr heyrde eggian Þorfinnz het hann a sina menn ok bat þa leggia til bardaga med Þorfinni jalli. greiddu nu atrodrinn badir saman Þorfinnr jall ok Kalfr. ok er þeir komu til orrostu uar herr Þorfinnz buinn at flyia en fiolde fallinn. jall lagde fram skip sitt a mot skipe Rognualldz jalls ok uard þar hin hardazsta orrosta. Suo segir Arnorr.


Huornntueggia sa ek hoggua
hird a Petlandzfirde
uor þrifuzst mein ath meiri
min audgiafua sina.
siarr blerr en dræif dreyre
dỏckr a saumfỏr klocka
skaut a skialldrim suæita
skockr uar blode stockinn.


Kalfr lagde at hinum smærrum skipum Rỏgnvalldz ok hraut þau skiott þuiat þar uar bordamunr mikill. En er leidangrslid þat er ór Noregi uar komit sa rodin skip hea ser þa leystu þeir skip sitt ór tæingslum ok lỏgdu a flotta suo ath fa æin skip voru eftir med jallz skipe. tok þa orrostan at hallazst. Suo segir Arnorr jallaskalld.


Gramr munda sa gỏmlu
gunnbradr und sig lade
hann fek myklu minna
mannspioll koma ỏllu.
ef jlendra endils
ættstafr hafa knætti
uellti herr um hiallta
hialmþrotta lid drottins.


Ok nu er meginherrinn hafde flyit þa lỏgdu þeir Kalfr ok Þorfinnr jall badir at skipi Rỏgnvalldz jalls ok fellu þa miog menn Rognualldz jalls. Ok er Rỏgnvalldr jall sa j huert oefni komit uar ok hann matti æigi sigrazst a þeim Þorfinni ok Kalfi þa let hann hoggua tæingslin ok lagdizst a flotta. uar þa alidinn miog dagrinn ok tok at myrkua. Rognualldr jall siglde þegar a haf vm nattina ok suo austr til Noregs. letti æigi fyrr en hann kom a fund Magnuss konungs. hann tok vid honum vel sem fyrr ok baud honum med ser at vera. ok þar dualdizst Rognualldr jall um stund.


Þorfinnr jarl lagdi vndir sig eyiar

351. Nu er at segia fra Þorfinni jalli at um morgininn eftir orrostuna let hann roa um allar eyiar at læita flottamanna. voru margir drepnir en sumir gengu til grida. lagde Þorfinnr jall þa undir sig allar eyiar. let þa huernn mann ganga til handa ser iafnnuel þa er voru æidsuarar Rognualldz jalls. settizst Þorfinnr þa j Orknneyiar med fiolmenni en dro faung at ser af Katanesi. en Kalfr Arnnason sendi hann j Sudreyiar ok let hann þar sitia til styrks vid sig. En er Rỏgnvalldr jall hafde dualizst med Magnusi konungi um hrid segir hann konungi at hann uill læita aftr til eyia. en er konungr heyrde þat þa kalladi hann þat oradligt fyrr en uetri letti af |[124] ok siarr tæki at þidna kallazst þa uilea fa honum lid sem hann þurfti ok gnogan skipakost. Rỏgnualldr suarar suo. kuetzst nu æigi uilea tyna lide Magnuss konungs kallar þat æigi mega radazst nema med storu mannspelle ef hann drægi her a hendr þeim Þorfinni jalli suo mikit riki sem þeir hafua uestr þar. ætla ek nu at fara uestr a æinu skipe ok skipa þat sem bezst. uæntir mig at þa se ecki borin niosn firir oss. mun þa annathuort uera ef ek kem j eyiar at ek mun koma a ouart ok megum uær þa skiott fa unnit þann sigr er uær sem trautt edr æigi unnit uit lidfiolda. en ef uart uerdr uit uora ferd þa latum uær enn hafit gæta uór. Magnus konungr bat hann fara sem honum likade en koma enn til sin þegar hann uillde. Ok eftir þetta byrr Rognualldr skip sitt ok vandar menn til. reduzst þar til ferdar med honum hirdmenn Magnuss konungs nockurir. hafde hann a skipe æinuala lid. ok er þeir voru bunir sigldu þeir j haf þat var onduerdan uetr ok fengu uel byre.


Rogualldr komz at eyium

352. Rognualldr kom af hafui vit Hiatland. spyrr hann þa at Þorfinnr jall var j Orknneyium ok hafde ecki fiolmennt. voru honum þa ongar vonir ofridar um hautri hellt Rognualldr þegar sudr j Orknneyiar. Þorfinnr jall uar j Hrossey ok ugde ecki at ser. en þegar at Rỏgnualldr kom j Orknneyiar hellt hann þangat er hann spurde til Þorfinnz jalls ok kom suo a ouart at æigi uard uart vid fyrr en þeir hỏfdu tekit allar dyrr a husum þeim er Þorfinnr jall ok hans menn voru inne. þat uar um nott ok voru flestir menn j suefni en jall sat þa enn ok drak. baru þeir Rognualldr elld at bænum. en er Þorfinnr jall uard uarr uit ofridinn sende hann menn til dyranna ok let eftir fretta huerir firir ofride rede. uar þa sagt at Rognualldr jall væri þar kominn. menn hlupu þa til uopnna ok matti þo ecki uỏrnn uit koma þuiat ollum uar uarit ut at ganga. tok(u) husin þa skiott at loga. rędde Þorfinnr þa vm at menn skyllde bæida vthgaungu þeir er gridum skylldu na ok þess uar læitat vid Rognualld jall. leyfde hann vtgaungu konum ollum ok ofrealsum kallmonnum en kallar þa hirdmann Þorfinnz flesta at honum munde æigi betri lifs en daudir. uoru þeir menn ut dregnir er grid uoru gefin. tok þa bærinn at brenna. Þorfinnr jall tok þat rad at hann braut undan husunum skialldþile æitt ok hliop þar ut. hann hafde Jngibiorgu konu sina j fadmi ser en nidmyrkr uar a. komzst hann burt med reyknum suo at jalls menn urdu æigi uarir uid. reri hann þegar um nottina til nes æinn a bati. Rỏgnualldr jall brende bæina allan ok þa menn alla er inne uoru ok æinge madr ętlade annat en Þorfinnr jall munde þar hafa latizat. Ok eftir þat for Rognualldr um allar eyiar ok lagde undir sig. sende þau ord yfir a nes ok suo til Sudreyia at hann ætlade ser þat riki sem Þorfinnr hafde haft. mællti þa æinge madr a mot honum. Þorfinnr jall uar þa a Katanesi a laun med vinum sinum ok for æinge frett af þui at hann hafde komizst ór brennu.


Rognvalldr jarl drepinn.

353. Rognnalldr jall sat j Kirkiuuoge ok dro þangat fỏng oll þau sem hann þurfti til uetrsetu. hann hafdi þa fiolmenni mikit ok rausnn mykla. Litlu firir jol for jall med suæit mykla j Papey hina litlu eftir mỏlltum er hæita skyllde til jola. Ok vm kuelldit er þeir voru j eyiunum satu þeir lenge uit bakstrellda ok ræddi sa um er elldinn kynde at elldiuidrinn tæki at fætkaz. þa mællti jall mismæli. þa eru uer ok fullgamler er þessir elldar eru brunner. en hann uillde suo mællt hafua at þeir uære þa fullbakadir. ok er hann fann tok hann til orda. mismæle mællta ek nu ok hefui ek æigi mællt mismæle fyrr suo at ek muna. kemr mer nu þat j hug er Olafr konungr fostri minn mællti a Stiklastỏdum þa er ek fann mismæle hans. ef suo bæri til at ek mællta mismæle at ek skyllda suo uit buazst at ek munda þa skamt æiga olifat. kann ok uera at Þorfinnr frænde minn se a lifui. Ok j þui heyrdu þeir at bęrrinn uar horfinn monnum. uar þar kominn Þorfinnr jall ok baru þegar elld at husunum ok hlodu kost mikinn firir dyrunum. Þorfinnr leyfde utgaungu ollum ỏdrum en jallsmonnum. ok er menn voru ut geingnir flestir gek madr j dyrnnar ut j linklædum æinum ok bat þa Þorfinn jall sæilazst j moti honum diaknanum. en sa studdi hondunum a balkinn ok stiklade ut yfir balkinn ok mannhringinn suo at hann kom huar fiarre nidr ok þegar j brott j nattmyrkrinu. Þorfinnr jall bat þa eftir hallda ok segir at þar fór jall ok er þetta hans færlæikr en æinskis mannz annars. Foru menn at læita hans ok skiptuzst j suæitir. for Þorkell fostri med sianum at leita ok heyrdu þeir at racki go j siofar urdinne. Rognualldr jall hafde haft skikkiuracka sinn med ser. Þorkell gerde hann handtekinn ok bat menn vinna at jalli ok bauth fee til. æinge uard til at helldr. þa uann Þorkell sealfr at honum firir þui ath |[125] hann visse at annartueggia þeirra uard at luta firir ỏdrum. Þorfinnr jall kom þa at ok lastade ecki verkit. Duolduzst þa j eyiunum vm uetrinn[126] ok uar drepin sueit su ỏll er Rỏgnuallde hafde þangat fylgt. En um morguninn eftir toku þeir byrding ok hlodu af mallti. gengu þar a sidan ok letu skiolldu þa vid stafna er þeir Rỏgnvalldr jall hỏfdu atta. letu ok æigi flæire menn a skipe en jalli hofdu fylgt. reru sidan til Kirkiuuogs. ok er þat sa suæitungar Rỏgnualldz þeir er firir voru hugdu þeir at Rognualldr jall munde þar fara ok hans menn. gæingu a mote þeim slypper aller. Þorfinnr jall let þar taka .xxx. manna ok drepa. voru þeir flestir hirdmenn Magnus konungs ok vinir hans. jall gaf grid æinum hirdmanne konungs ok bat þann fara austr til Noregs at segia Magnusi konungi tidendin.


Groftr Rognualldz jarls

354. Lik Rỏgnualldz jalls var flutt til Papeyiar hinnar meire ok uar þar iardat. ok er þat mal manna at hann hafui æinn verit bezst mannadr ok vinsælstr af ollum Orknneyinga jollum ok allri alþydu uar hann miog harmdaude. Eftir þat lagde Þorfinnr jall undir sig allar eyiar ok mællti þa æinge madr honum j moti. Snemma um uorit kuomu þessi tidende austr til Noregs firir Magnus konung ok þotti honom hinn mesti skade at Rognualldi fostbrodur sinum ok kuetzst þegar skylldu hefnna hans er honum gæfui tom til en hann hafde þa mikinn ofrid vid Suæin konung Ulfsson.


Þorfinnr jarl kom til Haralldz(!) konungs

355. J þenna tima kom til Noregs Haralldr konungr Sigurdarson fỏdurbrodir Magnus konungs ok gaf Magnus konungr honum halfann Noreg. voru þeir badir konungar yfir Noregi æinn uetr. þa budu þeir vt leidangri af ollum Noreg ok ætlỏdu sudr til Danmerkr. En er þeir lagu j Sęley reru .ij. langskip j hofnnina ok at skipe Magnus konungs ok gek madr af skipinu j huitum kufle ok aptr eftir skipinu ok suo upp j lyptinguna. konungr sat yfir mat. þessi madr kuaddi konung ok laut honom ok tok til braudhleifs eins ok braut af ok át. konungr tok quediu hans ok retti at honum kerit er hann sa at hann at braudit. konungr læit til hans ok mællti. huerr er þessi madr. Ek hæiti Þorfinnr segir hann. Ertu Þorfinnr jall segir konungr. Suo er (ek) kalladr uestr þar segir hann ok er ek her kominn med .ij. tuitoghsessur ok skipadar helldr uel at þui sem uer æigum kosti. nu uil ek roa þenna læidangr med ydr ef þer uilit þiggia at mer lid. en allt mitt lid ok ek sealfr skal a guds uallde ok ydru herra firir þau stormæla ok ek hefuig mot ydrum uilea brotit. Þa geingu menn til ok heyrdu tal þeirra. Satt er þat Þorfinnr jall ef fund ockarnn bæri saman at ek ætlade at þu skylldir æigi kunna at segia fra skilnade ockrum. en nu er þo suo uitlatit at æigi byriar minne tign at ek lata drepa þig. skaltu nu ok fara med mer en sætt ockra mun ek upp segia j betra tomi. Þorfinnr jall þackade konungi ok gek a skip sitt. Konungr laa miog lenge j Sęley drozst þa herr til hans ór Uikinne. hann ætlade þadan at sigla sudr undir Jotland þegar byr gæfui. Þorfinnr jali uar lỏngum a tale vid konung. var konungr uel til jallz ok hafde hann miog uid radagerdir sinar. Þat uar æinn dag at jall gek a konungsskipit ok aftr j lyptingina. konungr bat hann sitia hia ser. settizst jall nidr ok drucku badir saman ok voru katir. madr gek j lyftingina j raudum kyrtli mikill ok uaskligr. sa kuaddi konung. konungr tok blidliga quediu hans. var þat hirdmadr konungs æinn. þessi madr tok til orda ok mællti. þig er ek kominn at finna Þorfinnr jall. Huat uill þu mer segir jall. Ek uil uita hueriu þu uill bæta mer brodur minn er þu letz drepa uestr j Kirkiuuoge med odrum hirdmonnum Magnus konungs. Hefir þu æigi heyrt þat segir jall at ek er ecki uanr at bæta þa menn fe er ek læt drepa. finnzst þat j þui at mer þikir vidazst sakar til hafa verit er ek hefui mennina drepa latit. Ongu skiptir mig huersu þu hefir uit adra menn gert ef þu bætir þenna er ek a eftir at mæla. let ek ok þar fe nockut en ek uar læikinn sealfr haduliga. uerdr mer þat skylldazst at mæla eftir brodur minn ok mig. uil ek hafua þar sæmdir firir en konungr ma þat upp gefa er til hans er gert ef honum þiker þat æinskis uert er hirdmenn hans eru læiddir ut ok hỏggnir nidr sem saudir. Jall suarar. skil ek þat at þat mun minn kosti her fram draga er þu aatt ecki uolld aa mer. ertu æigi sa madr er ek gaf þar grid. At visu segir hann kosti attir þu at drepa mik þar sem adra menn. Þa suarar jall. þat er satt sem mællt er at marga hendir þat er minnzst uarir. ætlada ek þa at ek munda huerge þess koma at ok munde þess giallda at ek uæri of fridsamr vid ouine mina en nu gelld ek þess er ek hefui þer grid gefit. æigi mundir þu hropa mig firir hofdingium j dag ef ek hefda þig drepa latit sem adra lỏgunauta þina. Konungr læit vid jalli ok mællti. þar kemr þo enn Þorfinnr jall at þu þickiz of fa drepit hafua mina hirdmenn obætta. Uar konungr þa suo raudr sem dreyre. Jall spratt þa upp ok gek ofan ór lyptingunne ok a skip sitt. var þa kyrt um kuelldit. En vm morguninn er |[127] menn voru uaknnadir uar kominn a byrr. reru menn þa þegar ór hofninne. siglde konungr þa sudr j Jotlandz haf med ollum flotanum. fór skip jallz nærr til hafs ỏnduerdan daginn. en er a tok at lida a daginn stefnde jall uestr j hafit. er fra honum ecki at segia fyrr en hann kom til Orknneyia ok settizst þar at riki sinu. Magnus konungr ok Haralldr sigldu til Danmerkr ok dualdizst þar um sumarit. uillde Suæinn konungr ecki hallda til motz vid þa. uar hann a Skaneyre med her sinn. A þui sumri tok Magnus konungr sott þa er hann læiddi til bana. lyst(i) hann þa firir alþydu at hann gaf Haralldi fodurbrodur sinum allt Noregs riki.


Ordsendingar jarls til konungs

356. Þorfinnr jall red nu Orkneyium ok ollu rike sinu. Kalfr Arnnason var ok longum med honom. stundum var hann j uestruiking ok heriade um Skotland ok Jrland. hann uar ok j Æinglande ok var um hrid firir Þingamanna lide. Þa er Þorfinnr jall spurde at Magnus konungs sende hann þa menn austr til Noregs a fund Haralldz konungs med uinmalum. segir suo at hann uill gerazst vin hans. en er ordsending kom til konungs tok hann þui uel ok het konungr honum sinne vinattu. Ok þa er þessi ordsending kom aftr til jalls bio hann ferd sina ok hafde uestan .ij. tuitỏgsessur ok mæirr en hundrat manna ok allfritt lid. for hann þa austr til Noregs ok fann konung a Hordalande. tok hann uit honum forkunnar uel ok at skilnnade þeirra uæitti konungr honom godar giafuar. for jall þadan sudr med lande ok suo til Danmerkr. for hann þar um land ok fann Suein konung j Alaborg. baut hann jalli til sin ok uæitte honum dyrdliga væitzslu. þa gerde jall þat bert at hann ætlade sudr til Roms. En er hann kom j Saxland fann hann þar Hæinrek kæisara ok tok hann forkunnar uel vit jalli ok gaf honom margar stórgiafar. hann fek honum hesta marga. ræid jall þa til sudrfarar. for hann þa til Roms ok fann þar pafann ok tok hann þar lausnn af honum allra sinna mala. Uendi jall þadan til heimfarar ok kom med hæilu aftr j riki sitt. let hann þa af herferdum lagde þa hug a stiornn lyds ok landz (ok) a lagasetning. Hann sat jafnan j Byrgisherade ok let þar gera Kristzkirkiu dyrligt musteri. þar var fyst settr byskupsstoll j Orknneyium. Þorfinnr jall atti Jngibiorgu jallamodur. þau attu .ij. sonu þa er ór barnnæsku komuzst het annarr Pall en annarr Erlendr. þeir voru mykler menn ok fridir ok mæirr j modurætt sina. menn uitrir ok hoguærir. jall unne þeim mikit ok þar med oll alþyda.


Fra andlaati Þorfin(n)z jarls rika

357. Þorfinnr jall hellt ollu riki sinu til daudadags. er þat sannliga sagth at hann hafui rikazstr uerit allra Orknneyinga jalla. hann æignnadizst .ix. jalldoma a Skotlande ok allar Sudreyiar ok mikit riki a Jrlande. Suo segir Arnnorr jallaskalld.


Hrafnsfæde uard hlyda
herr fra Þussaskerium
rett segig þiod hue þotti
Þorfinnr[128] til Dyflinnar


Þorfinnr jall var þa .v. uetra gamall er Mæ(l)kolfr Skotakonungr modurfadir hans gaf honom jallz nafnn. en sidan uar hann jall .lxx. uetra. hann andadizst a ofanuerdum dỏgum Haralldz Sigurdarsonar. hann er iardadr at Kristzkirkiu j Byrgisherade þeirre er hann hafde gera latit. uar jall miog harmdaude j erfdalondum sinum en um þau lond er hann hafde lagt undir sig med hernade þa þotti morgum ofrelsi mikit at bua undir riki hans. hurfu þa a brottu mỏrg riki undan þau er jall hafde undir sig lagt ok læitỏdu menn ser traustz undir þa hofdingea er þar voru odalbornir til rikia. gerdizt þa bratt audsær misser at frafalle Þorfinnz jalls. Þessar visur voru kuednar um orrostu þeirra Rognualldz jalls Brusasonar ok Þorfinnz jalls.


Fragum Finnz hue magi
fylgdut Kalfr um dylgior
ok letz þu a sia sneckiur
snarla lagt at jalle.
aræda uartu eyda
ofuss syna Brusa
hlæde rudr en tedut
heiftminnigr Þorfinni.


Oskepnan uard uppi
endr þa er mỏrgum kende
halegt rog at hniga
hord þar er jallar bỏrduzst.
nærr reduzst astmenn orir
elldhrid en uard sidan
elld fek mæin hin millda
morg firir Raudabiorgum.


Biort uerdr sol at sortna
sỏckr folld j lỏg dỏckann
brestr erfuidi hit eystra
allr brunar siarr med fiollum.
adr at eyium fridum
inndrottar Þorfinni
þeim healpe gud geyme
gædingar uel tædu.


Upphaf rikis þeirra Paals ok Erlendz ok ættartolur

Nv toku synir Þorfinnz jalls riki eftir hann. uar Pall þeirra ellre. uar hann ok firir þeim j radum. ecki skiptu[129] þeir londum med ser ok urdu þo lengstum uel sattir a sin skipte. Jngibiorg jallamodir giptizst Melkolfui Skotakonungi er langhals uar kalladr. þeirra son uar Dungadr Skotakonungr fadir Vilhialms hins agæta mannz. hans son het enn Vilhialmr ỏdlingr er aller Skotar uilldu til konungs taka. Pall jall Þorfinnzson fek dottur Hakonar jalls Juarssonar |[130] ok attu þau morg bornn. son þeirra het Hakon. þau attu dottur þa er Þora het. hon uar gift j Noreg Halldore syne Bryniulfs ulfallda. Bryniulfr het son þeirra er atte Gyride Dagsdottur. ỏnnur dottir Pals het Jngiridr er atti Æinarr Uorsakrakr. Herbiorg het hin þridea dottir Pals hon uar modir Jngibiargar rognnu er atti Sigurdr a Uestnese ok voru þeirra synir Hakon pik ok Bryniulfr. Sigridr uar enn dottir Herbiargar modir Hakonar barnns ok Herborgar er Kolbæinn hruga atti. Ragnnhilldr het hin fiórda dottir Pals jalls. hon uar modir Bendikz fodur Jngibiargar modur Erlings erchidiakns. Bergliot het enn dottir Ragnnhilldar er atti Hauardr Gunnarsson. voru þeirra synir Magnus ok Hakon klo ok Dufniall ok Þorsteinn. Þetta eru allt jalla ættir ok gædinga j Orknneyium ok koma þessir menn aller vid sỏg(u)na sidar. Erlendr jall Þorfinnzson atti þa konu er Þora het ok uar Sumarlida dottir Ospakssonar. Modir Ospaks uar Þordis dottir Hallz a Sidu. Erlingr ok Magnus voru synir þeirra en dætr þeirra Gunnhilldr ok Cecilia er Jsakr atti ok uoru synir þeirra Endride ok Kolr. Jatuor het dottir Erlings laungetin Bergr het son hennar.


Her segir af Haralldz konungs falli ok dauda dottur hans

359. Þa er þeir brædr Pall ok Erlendr hofdu riki tekit j Orkneyium kom austan ór Noregi Haralldr Sigurdarson med her mikinn. hann kom fyst vid Hiatland. þadan for hann til Orkneyia. þar let hann eftir Ellisif drottningu ok dottur þeirra Mariu ok Jngigerde. Ór Orkneyium hafde hann lid mikit reduzst jallar badir til ferdar med konungi. for konungr þadan sudr til Æinglandz ok lende þar sem hæitir Klifland ok uann Skardaborg. sidan lagde hann at vit Hallarnes ok atti þar orrostu ok fek sigr. Miduikudag mesta firir Mathiasmessu atti hann orrostu j Joruik vid jalla Ualþiof ok Mỏrukara þar fell Mỏrukare. sunnudag eftir uar su borg gefin j ualld Haralldi konungi er stod uid Stafnnfurdubryggiu. gek hann a land at skipa stadinn. þar setti hann eftir Olaf son sinn ok jalla Pal ok Erlend ok Eystæin orra mag sinn. J þeirre landgaungu kom j moti Haralldi konungi Haralldr Gudinason med allmikinn her ok j þeim bardaga fell Haralldr Sigurdarson. Eftir fall konungs kom Eystæinn orri fra skipum ok jallar ok gerdu allharda hrid. þar fell Eystæinn orri ok miog suo allr Nordmanna herr. Eftir þa orrostu leyfde Haralldr konungr Olafi syne Haralldz ok jỏrlum brottfor af Æinglande ok her þeim ollum er æigi hafde flyit. siglde Olafr vt vm haustit af Hrafnnseyre ok suo til Orkneyia. ok þann dag ok a þeirre stundu er Haralldr fell vard Maria braddaud dottir hans ok er þat mal manna at þau hafui æins mannz fior haft. Olafr uar um uetrinn j Orkneyium ok uar hann hinn mesti vin jalla frænda sinna. þær voru bræd(r)adætr Þora modir Olafs konungs ok Jngibiorg modir jalla. Olafr for um uorit austr til Noregs ok uar þar til konungs tekinn med Magnusi brodur sinum. en er þeir brædr redu Orkneyium þa var samþycke þeirra mikit ok gott langa hrid. en er synir þeirra toku at megnnazst þa gerduzst þeir ofstopamenn mykler Hakon ok Erlingr. Magnus uar þeirra kyrrlatazstr. alle(r) voru þeir mykler ok sterkir ok uel mentir vm alla hluti. Hakon Palsson villde vera firirmadr þeirra brædra. þottizst hann vera mæire burdum en synir Erlendz þuiat hann uar dotturson Hakonar jalls Juarssonar ok Ragnnhilldar dottur Magnus konungs goda. villde Hakon at vinir hans hefdi ór skiptum mæira hlut þar en þeir at hnigu til sona Erlendz. en Erlendr uillde ecki at synir hans hefde lægra hlut þar j eyium. kom þa suo at þeir frændr mattu ecki asamt vera ok uar med þeim ecki ohætt. Þa attu fedr þeirra hlut at med (þeim). þeir skylldu semia malit. var þa fundr til lagdr ok fannzst þat bratt a at huorr þeirra hnæigde eftir sinum sonum ok urdu æigi asattir. gerdizst nu osamþycki med þeim brædrum ok skilduz osattir ok þotti þat morgum mikill skade.


Saattarfundr Magnus ok Hakonar

360. Eftir þetta foru godgiarnir menn j mille þeirra ok læita um sættir. var þa lagdr sattarfundr med þeim j Hrossey. a þeim funde geingu saman sættir þeirra med þui moti at þa uar skift eyium j helminga suo sem verit hafde med þeim Þorfinne ok Brusa. stod suo um hrid. Hakon uar þa iafnan j hernade sidan hann þroskadizst gerdizst hann þa ofstopamadr mikill. ok læitodu miog a þa menn er þionodu undir þa fedgana. kom þa enn suo at þeir urdu osattir ok foruzst at med fiolmenni. Hauardr Gunnason ok aller adrir gædingar jalla baru enn samann med ser ok baru sattmal a mille. villdu þeir Erlingr fedgar þa æigi sættazst suo at Hakon væri þar j eyium. en med þui at vinum þeirra þotti mikit j abyrgd um dæilur þeirra þa |[131] felldu þeir bæn at Hakoni at hann leti þetta æigi firir sættum standa at hann færi burt ór eyium at sinne. gek þa enn sættin saman at godra manna rade. Eftir þetta for Hakon burt ór eyium fyst austr til Noregs ok fann þar Olaf konung kyrra. þetta var ofarliga a hans dỏgum. dualdizst Hakon þar nockura stund. sidan for hann austr til Suiþiodar a fund Jnga konungs Steinkelssonar ok tok hann vid honum uel. hann fann þar vine sina ok frændr. hlaut hann þar hina mesta heidr af vinsęldum Hakonar modurfỏdur sins. hann hafdi halldit riki af Stæinketli Suiakonungi sidan er hann uard landflotti firir Haralldi Sigurdarsyni. hafde hann þar ordit hinn vinsælsti bæde af konungi ok landzmonnum. Annarr dotturson Hakonar jalls Juarssonar uar Hakon er kalladr uar hinn norræni. hann uar fadir Æireks hins spaka er konungr uar j Danmorku eftir Eirek konung eymuna. Hakon dualdizst j Suiþiod vm hrid ok uar Jngi konungr uel til hans. en er suo hafde fram farit vm hrid þa leku honum lendmunir at sækia uestr til eyia. Þa uar j Suiþiod ungh kristni. voru þa margir menn þeir er foru med fornneskiu ok þottuzst af þui verda frodir ok uiser margra hluta þeirra er æigi voru framkomnir. Jnge konungr uar uel kristinn madr ok voru honum læidir aller fornneskiumenn. lagde hann mykla stund a at eyda ouenium þeim er leinge hofdu fylgt hæidninne. en landzhofdingiar ok storbændr kurrudu illa er um uar uandat osidu þeirra. kom þui suo at bęndr toku ser annan konung þann er þa hellt til blota Suæinn broder drottningar ok var kalladr Blotsuæian. firir honom uard Jnge konungr landflotta j uestra Gautland. en suo lauk þeirra skiptum at Jnge konungr tok hus a Suæine ok brende hann inne. eftir þat tok hann allt land undir sig. eyddi hann þa enn usidum morgum.


Fra ordum visindamanz

361. Þa er Hakon Palsson uar j Suiþiod hann hafde frett til at þar j lande var sa madr er for med visende ok spadom huort er hann hafde til þess fiolkynge edr adra hluti. honum gerdizst foruitni a mikil at finna þann mann ok vita huer(s) hann yrde viss um forlỏg sin. ok eftir þetta for hann til þess mannz ok fann hann at lyktum j siobygd nockurre. for hann þar at uæitzslum ok sagde hondum um arferd ok adra hluti. en er hann fann þenna mann þa fretti hann eftir huersu honum munde gangazst til rikis edr annarrar hamingiu. Visendamadr spurde huat manna hann uæri. hann sagde nafnn sitt ok ætt sina at hann uar dotturson Hakonar Juarssonar. þa sagde visendamadr. hui muntu uilea taka af mer visendi edr sagnir. væitzstu þat at hinir frændr þinir hafua litinn hug haft a þesshattar monnum sem ek er ok ma þer þorf vinna ath þu læitir eftir at vita forlỏg þin af Olafi hinum digra frænda þinum er þer hafuit allan trunat a. en grunr munde mer a uera at hann munde æigi litilæti til hafua at segia þer þat er þig foruitnar edr vera æigi suo mattugr ella sem þer kallit hann. Þa suarar Hakon. ecki uil ek honum amæla. ætla ek þat mæir at ek mun æigi uerdlæika til hafua at taka af honum visende en hitt at æigi muni hann vera suo uolldugr at ek mætta taka firir þat af honum visende. en þui hefui ek a þinn fund farit at mer hefir þat j hug komit at her mun huorgi þurfa at ỏfunda annan firir mannkosta saker edr trubragda. Sa madr suarar. uel likar mer þat at ek finn þat at þu þickizst þar æiga allt traust er ek er ok framar en trua su er þer hafit med farit ok adrir frændr þinir. er ok suo at þeir er a sligt stundu er undarliga farit. fara med fostur ok uỏkur ok ætla at þar af muni þeim uæitazst þeir hlutir er þeim er foruitnne a at vita. en þo at þeir stunde a sligt þa verda þeir þui sidr visir þess er þa foruitnar sem þa skiptir meira. en ver leggium oss j ỏngar meingerdir ok verdum ver þo iafnan viser þeirra hluta er vinum uorum þikir male skipta at þeir gengi oduldir. nu mun suo fara med ockr at þu munt þess niota fra mer er ek skil þat at (þu) þickizat helldr mega taka sannynnde af mer en kennimonnum Jnga konungs þeim er hann þickizst allt traust undir æiga. skaltu koma a þriggia natta fresti skulu vit þa freista at ek kunna at segia þer nockura hluti þa er þig foruitnar. Eftir þat skilia þeir ok duelzst Hakon þar j bygdinne. ok at lidnum þremr nottum for hann ath finna visendamann. var hann þa j huse nockuru æinn saman ok uarpade mædiliga ỏndinne er hann gek inn. strỏk hendinne vm ennit sagde at hann hafde mycklu til kostat adr hann yrde þeirra hluta viss er hann skyllde foruitnaz. Hakon quezst þa heyra vilia sin forlỏg. spamadrinn tok til orda. ef þu uil(l) forlỏg þin vita þa er þar langt um at tala firir þui at þau eru mikil ok af lifue þinu ok stundan munu mikil stortidende hliotazst ok er þat mitt hugbod at (þu) uerdir æinualldzhofdinge yfir Orknneyium at lyktum |[132] en kann uera at þer þiki langt at bida. hygg ek ok þat at þar mune þitt afkuęmi rikia. en af uestrfỏr þinne þeirre er þu ferr næst til Orkneyia munu mikil stortidende af gerazst þa er þeir hlutir uerda framgæingnir er þar af mun leida. þu munt ok a þinum dỏgum lata gera glæp þann er þu munt annattueggia fa bætt edr æigi vid þann gud er þu truir a. en spor þin liggia lengra vt j heim en ek fæ set en þo hygg ek at þu munir her bera bæinin j nordrhalfunne. nu hefuig ek sagt þer þa hluti er ek mun at sinne. nu rædr þu huersu þu skallt vit una þitt eyrende. Hakon suarar. mykla sỏgnn segir þu ef sỏnn er en þat ætla ek at betr muni vera en þu segir vm minn hag. ma ok uera at þu munir þetta æigi med sannyndum set hafua. Spamadr bat hann þui af trua sem hann uillde en quad þetta mundu fram fara.


Af radagerdum Hakonar Paalssonar

362. Eftir þetta fór Hakon til fundar vid Jnga konung ok dualdizst med honum skamma stund. tok þa orlof af konungi til brautfarar. Hakon for fyst til Noregs a fund Magnus konungs frænda sins ok tok hann vel vid honum. þar frettir hann þau tidende af Orknneyium at Erlendr jall ok synir hans rede þar mestu ok voru alluinsælir en Pall fadir hans uar helldr afskipta litill vm rikit. þat þottiz hann ok spyria af þeim monnum er uestan komu ok hellzst mælltu trunat firir honum at[133] Orkneyingar mundu litt langa til at hann kæmi uestr þangat ok hofdu þeir frid godan ok kyrrsæti en ugdu ef Hakon kæmi vestr at af honum mundi standa ofridr ok styriolld. En er Hakon hugsade þetta firir ser þa þotti honum eigi oruænt at þeir frændr munde hallda riki firir honum en lata honum æigi ohætt ef hann kæmi uestr þangat æigi med fiolmenni. tok hann þat rad at sækia at Magnus konung at hann kæmi honum til rikis j Orknneyium.


Rædur Hakonar fyrir Magnusi konungi

363. Þetta var eftir er Magnus konungr hafde latit af lifue taka Steigarþore ok Egil ok frelsade landit af ollum ofride. Hakon uar vitr madr ok þottizst hann skilia a rædum Magnus konungs er þeir rædduzst vid at konungr munde vera storrádr ok agiarnn a riki annarra hofdingia. Hakon tok þær rædur firir konungi af þat væri hofdingsbragd at hafa leidangr vti ok heria vestr vm haf ok leggia undir sig eyiar sem gerde Haralldr hinn harfagri. segir ok ef hann fenge riki j Sudreyium at þadan væri hægt at heria a Jrland ok Skotland ok ef hann kæmi undir sig Uestrlondum at þadan væri gott at eflazst med styrk Nordmanna a moti Æinglismonnum ok hefnna suo Haralldz Sigurdarsonar fỏdurfỏdur þins. En er þeir tỏludu þetta fannzst þat a at konungi fell þetta vel j skap. kallade at þetta væri vel talat ok hỏfdingliga ok nærr sinu skaplynda. en þat skalltu hugsa Hakon segir konungr ef ek geri þetta firir ord þin ok aeggian at fara med her uestr vm haf at þer skal ecki a uvart koma þott ek borag frekan atsug til rikis þeirra er liggia uestr þar ok gera ek at þui ỏngan manna mun. En er Hakon heyrde þenna orskurd let hann ser fatt vm finnazst ok grunade huar til mællt munde. let hann þa af at eggia konung a næinar ferdir. þurfti þa ok litils vid þuiat eftir þessa rædu sende konungr bod vm allt riki sitt at læidangr skyllde vti vera gerde hann þat bert firir alþydu at hann ætlade her þeim at hallda vestr vm haf huat sem sidarr gerizist til tidenda j hans ferdum. biugguzst menn þa til þessarar ferdar a ollu lande. Magnus konungr hafde med ser son sinn til þessarar ferdar .viij. vetra gamlan er Sigurdr het hann var uel mannadr.


Herferd Magnus berbeins vestr vm (haf)

364. Þa er þeir brædr Pall ok Erlendr rédu Orknneyium kom austan ór Noregi Magnus konungr. hann hafde her mikinn. honum fylgdu margir lendir menn Vidkunnr Jonsson Sigurdr Hranason Serkr ór Sogne Dagr Æililfsson Skopti ór Gizska Ỏgmundr Finnr ok Þordr Eyuindr ỏlbogi stallari konungs Kali af Ỏgdum Sæbiarnarson Þorleifssonar hins spake er Hallfredr mæidde ok Kolr son hans. Kali var spekingr mikill ok kærr konungi ok orti vel. Þa er Magnus konungr kom til Orkneyia þa tok hann jalla Pal ok Erlend ok sende þa austr til Noregs en setti Sigurd son sinn yfir eyiar ok fek honum raduneyti. Magnus konungr fór j Sudreyiar ok fylgdu honum synir jalla Magnus ok Erlingr synir Erlendz jalls ok Hakon Palsson. En er Magnus konungr kom j eyiar tok hann at heria fyst j Liodhusum ok uann þar (sigr). ok j þeirre ferd uann hann allar Sudreyiar ok toku hondum Logmann (son) Gudrodar Sudreyia konungs. þadan for hann sudr undir Brethland ok atti orrostu mykla j Ỏngulseyiar sunde vid jalla tuo bretzska Huga hinn digra ok Huga hinn pruda. ok er menn brutu upp uopnn sin ok biugguzst til orrostu settizst Magnus Erlingsson nidr aftr j firirruma ok uopnazst æigi. konungr spyrr hui hann sæti. hann letzst þar vit ongann mann sakir æiga. vil ek þui æigi beriazst. |[134] (Konungr mællti). far þu undir þiliur nidr ok ligg æigi her firir fotum monnum ef þu þorir æigi at beriazst þuiat ek ætla þer æigi tru til ganga. Magnus tok salltara ok saung um bardagan en hlifde ser ecki. orrosta þessi uar bæde hord ok long ok uar bæde skotit ok hoggit. var þat læinge at æigi matti sea j millum huernn ueg hniga munde. Magnus konungr skaut af handboga ok annarr madr haleyskr hea honum. Hugi prude bardizst al(l)hraustliga. hann uar suo buinn ok bryniadr at ecki uar bert a honum nema augun. Magnus konungr bat hinn haleyska at þeir skyti badir senn til hans. gerdu þeir ok suo. kom onnur orin j nefbiorgina en ỏn(n)ur j augat ok uar su konungi kend.


Andlaat Kala

365. Eftir fall Huga flydu Bretar. Magnus konungr red þa sigri myklum. hafde hann þar ok latit goda menn marga en fiolde sárr. j orrostu þessi hafde Kali fengit sar mỏrg ok æinge allbanuæn. Eftir orrostu þessa uende Magnus konungr aftr hit sydra med Bretlande ok Skotlande. þa hafde hann unnit allar Sudreyiar ok Ongulsey þat er þridiungr Bretlandz. Magnus konungr hafde gert Magnus Erlendzson skutilsuæin sinn ok þionade hann iafnan at konungs borde. eftir bardagan j Ỏngulseyiar sunde lagde Magnus konungr a hann oþocka mikinn. hann hafde ecki sárr ordit þott hann hefde (ecki) hlift ser. leyndizst hann a brott um nott fra konungi ok leyndizst um hrid j skogum medan konungsmenn leitadu hans. Magnus kom fram j hird Melkolfs Skotakonungs ok dualdizst þar vm hrid en stundum uar hann j Bretlande (med) bvskupi nockurum. hann uar ok a Æinglande en ecki kom hann til Orkneyia medan Magnus konungr lifde. Magnus konungr hellt sunnan med Skotlande. þa komu j moti honum sendimenn Melkolfs Skotakonungs ok badu hann sætta. segia suo at Skotakonungr uill fa honum allar þær eyiar er liggia firir uestan Skothland ok hann fære stiornnfostu skipe mille ok meginlandz. Eftir þat lagde Magnus konungr sunnan at Satiri ok let draga skutu yfir Satiris hæid en hann hellt um hialmuỏl ok æignadizst suo allt Satiri. þat er betra en hin bezsta ey j Sudreyium nema Mỏn. hon gengr vestr af Skotlande ok æid miott firir ofan suo at þar eru iafnan dregin skip yfir. Magnus konungr hellt þadan j Sudreyiar en sendi menn sina j Skotlandzfiordu. roa med ỏdru lande vt en odru inn ok eignar ser suo allar eyiar firir uest(an) Skotland. Þa gerde konungr þat bert at hann munde sitia um uetrinn j Sudreyium en leyfdi þeim monnum er honum þotti mest naudsyn a uera heim at fara. en er lidsmenn vissu þat þa gerduzst þeir heimfusir ok kurrudu illa um brottuist sina. Konungr atti þa tal vit raduneyti sitt ok þa sa hann yfir sar manna. þa fann hann Kala ok fretti at sarum hans. hann quazst litt groa ok letzst æigi uita til huers draga munde. konungr læitade rada vit hann. Kali spurde. er æigi þat ath nu skiotiast vinir ydrir. Konungr letzst ætla at þat væri æigi. Kali bat hann æiga uopnatak ok kenna suo lid sitt. konungr gerde suo ok saknar þa margra manna ok segir til Kala. Þa quat Kali þetta.


Hue launa þer þinir
þingrikir hỏfdingiar
uestr bifazst reingr j rostum
reynþu oss konungr huossir.


Þa suarar konungr.


Aud hefuig minn þann er monnum
margtæitum red ek uæita
huf let ek klockuan klifa
kolgur illa folginn.


Eftir þetta hellt konungr uỏrd ef menn hlypizst fra honum. Þa er Magnus konungr uar j Sudreyium þa fek hann til handa Sigurde syni sinum Biadmonio dottur Myrkkiartans Jrakonungs Þialbasonar af Kunnaktum. þa var Sigurdr .ix. uetra en mærin .v. uetra. þenna vetr andadizst Kali or sarum. J Ỏngulseyiar sunde hafde fallit Sigurdr snæis lendr madr af Ỏgdum frænde Kala.


Fæddr Kali

366. Um uorit snemma for Magnus konungr ór Sudreyium ok fyst til Ỏrkneyia. þa fretti hann andlat jalla ok hafde Erlendr andazst j Nidarose hann var þar jardadr en Pall j Barguin. þa gifti Magnus konungr Gunnhilldi dottur Erlendz jalls Kol Kalasyne j fodurbætr ok fylgde henni heiman nockurar æignir j Orkneyium ok bu j Papule. Erlingr son Erlendz jalls segia sumir menn at fallit hafui j Ỏngulseyiar sunde en Snorre Stulluson segir hann fallit hafua a Ulazstiri med Magnusi konungi. At brudhlaupi Kols gerdizst Erlendr madr konungs ok for austr j Noreg med konungi ok hæim a Agdir med konu sina ok settizst at buum sinum. þau Kolr ok Gunnhilldr attu .ij. bỏrn het son þeirra Kali en dottir Jngirid będe voru þau hin mannuænstu ok fædd upp med ast mikille.


Sigurdr var til konungs tekinn

367. Þa er Magnus konungr hafde lande radit .ix. uetr for hann ór lande uestr um haf ok heriade a Jrland ok uar vm uetrinn a Kunnakto en um sumarit eftir fell hann a Vlazstiri Bartholomeus messodag. En er Sigurdr spurde fall fỏdur sins j Orkneyium for hann þegar austr til Noregs ok uar þar til konungs tekinn med brædrum sinum Eystæine ok Olafi. Sigurd(r) let eftir dottur Jrakonungs firir uestan hafit. Æinum uetri edr .ij. eftir |[135] fall Magnus konungs komu uestan vm haf Hakon Palsson ok gafu konungar honum jalls nafnn ok riki sligt sem burdir hans stodu til. for hann þa uestr vm haf ok tok undir sig riki j Orknneyium. hann hafde iafnan fylgt Magnusi konungi medan hann lifde. hann uar med honum j hernade austr a Gautlande sem segir j drapu þeirri er ort er vm Hakon Palsson.


Magnus feck jarls nafn

368. Þa er Hakon jall hafde riki haft j Orkneyium kom ofan af Skotlande Magnus son Erlendz jalls ok bæiddizst at taka vit fodurlæifd sinne. þat likade bondum uel þuiat hann var alluinsęll hann atti þar marga frændr ok maga þa er giarnna villdu honum til rikis hallda. þa atti modur hans sa madr er Sigurdr het þeirra son uar Hakon karll þau attu bu j Papule. Þa er Hakon jall spurde at Magnus jall uar kominn j eyiarnar dro hann lid at ser ok uillde æigi upp gefa. Eftir þat foru vinir a mille ok leitỏdu um sættir. kom þui suo at þeir sættuzst at þui at Hakon gaf upp riki halft ef þat væri atkuæde Noregs konunga. Magnus for þegar austr til Noregs a fund Æystæins konungs þuiat Sigurdr uar þa vt farinn j Jorsalaheim. Eysteinn konungr tok uit honum forkunnar uel ok gaf honum upp fodurlæifd sina halfar Orkneyiar ok jalls nafnn. for Magnus jall uestr vm haf a uit rikis sins ok urdu þar fegnir frændr ok uiner ok oll alþydu. samdizst þa vel frændsemi þeirra Hakonar er vinir attu hlut j. uar þa ár ok fridr gódr j Orkneyium medan vinattu þeirra hellzst.


Fra Magnusi jarli

369. Hinn heilagi Magnus eyiajall uar hinn agætazsti madr mikill at uexsti dreingiligr ok skyrlegr at yfirlitum sidgodr j hattum sigrsæll j orrostum spekingr at vite malsniallr ok riklundadr ỏrr af fe ok storlyndr radsuinnr ok huerium manni uinsælli blidr ok godr uitmælis uit spaka menn ok goda en hardr ok oæirinn uit ránsmenn ok uikinga. let drepa miog þa menn er heriudu a bændr ok landzmenn. let hann taka mordingea ok þiofa ok refsade suo rikum sem orikum ran ok þyfskur ok ỏll oknytti. æigi uar hann vinhallr j domum. virde hann mæira gudligan rett en mannuirdingar mun. hann var storgiofull vid hỏfdingea ok rika menn en iafnan væitte hann þo mesta huggan fatækum monnum. j ollum hlutum hellt hann rikuliga guds bodord þiade sinn likama j mỏrgum hlutum þeim er j hans lofligu lifue voru birtir firir gude en leynt firir monnum. synde hann þa radagerd sina at hann bat ser æinnar meyiar hinnar dyrdligstu ættar af Skotlande ok drak brudhlaup til. bygde hann .x. uetr hia henne suo at hann spillti huorskis þeirra losta ok uar hræinn ok fleklaus allra saurlifis synda. ok er hann kende freistne a ser þa for hann j kallt uatnn ok bat ser fulltings af gude. margir voru þeir hlutir adrir ok dyrdligir mannkostir er hann synde sealfum gude en leynde mennina.


Fra Magnusi ok Hakoni

370. Ðeir frændr Magnus ok Hakon hofdu landuornn nỏckura hrid suo at þeir voru vel samþyckir. Suo er sagt j kuæde þui er ort er um þa at þeir hafui barizst vid þann hỏfdingia er Dufniall heti ok uar manna firnare en brædrungr jalla ok fell hann firir þeim. Þorbiornn het gỏfugr madr er þeir toku af lifue j Borgarfirde a Heatlande. fleire eru þau tidende er kuædit uisar a at þeir hafue badir samt at verit þo at her se æigi græiniliga fra sagt. En er þeir frændr hofdu nockura stund lande radit þa uar en sem oftarr ok iafnan kann uerda at margir illgiarnir menn urdu til um at spilla frændsemi þeirra. drozst Hakon þa ogiptumenn meirr a hendr þuiat hann uar miogh ỏfundsiukr um uinsældir ok hofdingskap Magnus frænda sins.


Fra Magnusi jarli

371. Tvæir menn eru þeir til nefnndir er voru med Hakoni jalli er æinna uest gengu a mille þeirra frænda Sigurdr ok Sighuatr socki. þui[136] rógi kom suo med umtale uondra manna at þeir frændr drogu þa enn lid saman ok for huor j moti odrum jalla[137] med myklu lide. þeir helldu þa badir til Hrosseyiar þar sem þingstod þeirra uar Orkneyinga. en er þeir komu þar þa fylktu huorirtueggiu lide sinu ok biugguzst til bardaga. þa voru þar jallar ok allt stormenni ok voru þar margir beggia uinir þeir er allan hlut attu j at sætta þa. gengu margir þa a mille med dreingskap ok goduilea. Þessi fundr var a langafỏstu. En vid þat er margir godgiarnir menn attu hlut at at skirra uandrædum med þeim en uæita huorigum til ohæfu uit annan þa bundu þeir sætt sina med æidum ok handsolum. ok er þadan lidu nockurar stundir þa eindagade Hakon jall med false ok fagrmælum stefnudag hinum sæla Magnusi jalli at æigi skyllde snuazst edr onytazst frændsemi þeirra ok stadfastlega nygeorr fridr. skyllde þessi fundr til stadfestu fridar ok sættargerda þeirra a mille j paskaviku vm uorit j Egilsey. þetta likade Magnusi jalli sem fullkominn hæilhuga fridr (an) allra grunsemda |[138] suika ok agirndar ok skyllde huorr þeirra hafa .ij. skip ok iafnnmarga menn. suordu þess badir at hallda þær sættir er hinir vitrozstu menn redu upp at segia þeirra a mille. En er paschatidin gek af buazst huorirtueggiu til þessa fundar. stefnde Magnus jall til sin þeim monnum ollum er hann visse vera godgiarnnazsta ok likligsta til umbota med þeim frændum. Hann hafde .ij. skip ok iafnnmarga menn sem mællt var. ok er hann var buinn hellt hann til Egilseyiar. ok er þeir reru j logni ok sækyrru þa ræis bode a skipe þui er jall styrde ok fell yfir skipith þar er jall sat. Menn jalls undruduzst miog þenna atburd er bode fell j logni þar sem æinge madr uisse von til at fyrre hafde fallit ok diupt uar undir. þa sagde jall. æigi er þat kynligt at þer undrizst þetta en þat er hugsan min at þetta se firirbodan liflatz mins. kann vera at þat komi fram er firir er spad um Hakon jall. skulum vær suo hugsa uort mal at ek get at Hakon frænde minn mun bua æigi um heillt vit oss a þessum funde. Menn jalls urdu bryggir vit þessi ord er hann sagde suo bradar vonir sins liflatz ok badu hann gæta lifs sins ok fara æigi a trunat Hakonar jalls. Magnus jall suarar. fara skal nu at sinne ok verde allt at guds vilea um vorar ferdir.


Atferd Hakonar jarls at Magnusi jarli

372. Nv er at segia fra Hakoni jalli at hann stefnde at ser lide myklu ok hefir herskip morg ok oll skiput sem til bardag skyllde leggia. ok er lidit kom saman gerir jall þat bert firir monnum at hann ętlade at a þeim funde skyllde um skipta med þeim Magnusi jalli suo at þeir skylldu eigi badir firir Orkneyium. Margir hans menn letu uel yfir þessi radagerd ok logdu til mỏrg ord ferllig. voru þeir med uestum tillỏgum Sigurdr ok Sighuatr socki. toku menn þa rodr mikinn ok foru akafliga. Hauardr Gunnarsen uar a jallsskipe vinr ok radgiafui jarlla ok uar badum þeim iafnnhollr. Hakon hafde leynt hann þessu órade er Hauardr uillde vist æigi vid sæma. Ok er hann visse jall suo stadfastan j þessu orade þa hliop hann af iallzskipinu a sund ok suam j ey æina obygda. Magnus jall kom fyrr til Egilseyiar med lid sitt. ok er þeir sa ferd Hakonar jalls sa þeir at hann hafde .viij. herskip. þottizst hann þa vita at vm suik munde buit. sotti Magnus jall þa upp a eyna med lid sitt ok til kirkiu til bęnar ok uar þar um nottina en menn hans budu at veria hann. Jall suarar. leggia uil ek æigi lif yduart j hættu firir mik. ok ef æigi uerdr fridr settr med ockr frændum þa verde sem gud uill. Monnum hans þotti sannazst þat er hann hafde sagt. Nu af þui ath hann uisse firir um lifstunder sinar huort er þat uar helldr af hugspeki hans edr gudligri uitran þa uillde hann æigi flyia ok æigi fara langt fra funde ouina sinna. hann badst firir rækiliga ok let syngia ser messu.


Bod Magnus jarls

373. Hakon ok hans menn hlupu upp um morguninn ok runnu fyst til kirkiunnar ok rannsokudu hana ok fundu jall æige. hann hafde vid þridea mann gengit annan ueg a eyna j leyne nockut. ok er hin(n) helge Magnus jall sa at þeir læitỏdu hans þa kallar hann a þa ok segir huar hann var. bat hann þa æigi an(n)ars læita. ok er Hakon sa hann þa hliopu þeir þangat med ope ok uopnabrake. Magnus jall uar þa a bæn sinne er þeir komu til hans. ok er hann lauk bæn sinne þa signnde (hann) sig ok mællte til Hakonar jalls med stadfostum hug. æigi geordir þu vel frænde er þu gekt a æida þina ok mikil uon at þu gerir þetta mæirr af annarra illzsku en þinne. nu uil ek bioda þer .iij. kosti at þu gerir þenna nockurnn helldr en spiller æidum þinum ok latir drepa mik saklausann. Menn Hakonar spurdu huernn hann byde. Sa er hinn fysti at ek mun ganga sudr til Roms edr allt vt j Jorsalaheim ok sækia heim helga stade ok hafa .ij. skip ór lande med þui sem ver þurfum at hafa ok bæta huorstueggia ockars sal. þess mun ek sueria at koma alldri til Orkneyia. Þessu var skiott næitat. Þa mællti Magnus jall. nu med þui at lif mitt er a ydru uallde ok ek hefui j morgum hlutum til sekta gert uid almatkann gud þa sentu mik upp j Skotland til vina ockarra beggia ok se ek þar varduæittr ok .ij. menn med mer til skemtanar. sea þu suo firir at ek nai æigi or þeirri varduæitzslu at koma. Þessu uar skiott næitat. Magnus mællti. en(n) er eftir æinn kostrinn sa er ek mun bioda þer ok ueit gud at mæirr se ek firir yduarre sal en lifue minu. en betr samir þer þat þo en tyna lifue minu. lat mik aflima sem þer likar adr augum ræna ok set mik j myrkuastofu. Þa mællti Hakon jall. þa sætt tek ek ok æigi beidi ek framarr. Hofdingiar hlupu þa upp ok mælltu til Hakonar jalls. drepa munu uer nu annanhuỏrnn yckarnn ok æigi skulu þit badir fra þessum degi londum rada. þa suarar Hakon jall. drepit hann helldr þuiat fyrr uil ek rada riki ok londum en deyia suo bratt. Suo segir Holldbode rettordr bonde j Sudreyium fra vidrædu þeirra. hann uar þa met Magnusi annarr hans manna er þeir gerdu hann handtekinn.


Haalshaugg Magnus jarls

374. Sva var hinn virduligi Magnus jarl gladligr sem honum væri til veizlu bodit huarki |[139] mællti hann med stygd ne reidiordum. ok eftir þessa rædu fell hann til bænar ok lau(t) j gaupnir ser ok hellt(i) vt morgum taarum j guds augliti. Þa er hinn helgi Magnus jarl var til dauda raadinn baud Hakon Ofeigi merkismanni sinum at drepa jarl. en hann neitti med hinni mestu reidi. þa neyddi hann Lifolf steikara sinn til at bana Magnusi enn hann tok at grata haastofum. ei skalltu grata þetta sagdi jarl þvi at frægd er i at vinna slikt. vertu med stadfostum hug þvi at þu skallt hafa klædi min sem sidr er til ok lỏg hinna fyrri manna ok eigi skalltu hrædaz þviat þu gerir naudigr ok sa er þer naudgar misgerir meira enn þu. Enn er jarl hafdi þetta mællt steypti hann af ser kyrtlinum ok gaf Lifolfi. siþan bat hann ser leyfis at bidiaz fyrir ok þat var honum veitt. hann fell til iardar ok gaf sik gudi ok færdi honum sialfann sik i forn. eigi at eins bad hann fyrir ser edr vinum sinum helldr ok þar med fyrir vuinum sinum ok banamonnum ok fyrirgaf þeim af ollum hug þat er þeir misgerdu med hann ok iatti gudi sinar misgerdir ok bad þær af ser þuaz i vthellingu blods sins ok fal ond sina gudi a hendi ok bad guds eingla koma i mot saal sinni ok færa hana i huilld paradisar. þat segia sumir menn at hann tæki corpus domini þa er honum var messan sungin. Þa er guds vinr var til hoggs leiddr mællti hann til Lifolfs. stattu fyrir mer ok hogg mik i hofud mikit saar þviat eigi samir at hogga hofdingia sem þiofa. styrkstu aumr þviat ek hefir bedit fyrir þer til guds at hann likne þer. Eftir þat signdi hann sik ok laut hann vndir hoggit ok leid ỏnd hans til himins.


Birtizst heilagleikr Magnus jarls

375. Sa stadr var aadr mosottr ok gryttr enn litlu sidarr birtuz verdleikar Magnus jarls vid gud sua at þar vard grænn vollr er hann var veginn. ok syndi gud þat at hann var fyrir rettlæti veginn ok hann odladiz fegurd ok grænleik paradisar er kallaz iord lifandi manna. Hakon jarl leyfdi eigi at iarl væri til kirkiu færdr. Andlaatzdagr Magnus jarls er tueim nattum eftir Tiburcius messo. þa hafdi hann iarl verit yfir Orkneyium .vij. vetr ok þeir Hakon baadir saman. þa var lidit fra falli Olafs konungs fiorir vetr hins aatta tigar. þa voru konungar yfir Noregi Sigurdr ok Eysteinn ok Olafr. þa var lidit fra burdi Cristz .m. ok niu tigir ok ein(n) vetr.


Færdr til kirkiu likami jarls

376. Eftir fundinn þa hafdi Þora modir Magnuss jarls bodit baadum iorlum til veizlu ok nu kom Hakon jarl til veizlun(n)ar eftir vig hins helga Magnuss jarls. Þora geck sialf vm beina ok bar jarli dryck ok hans monnum þeim er at viginu hofdu verit sonar hennar. ok er dryckr feck aa jarl þa geck Þora fyrir hann ok mællti. nu ertu einn kominn hingat herra enn ek vænta yckar beggia. muntu nu vilia gledia mik at guds vitni ok manna. ver mer nu i sunar stad enn ek mun þer j modur stad. þarf ek nu miok þin(n)ar miskunar ok at þu leyfir mer at sun minn se til kirkiu færdr. ver mer nu sva bæna sem þu vill at gud se þer a doms degi. Jarl þagnar ok hugsar maalit er hon bad sva miukliga gratandi at hon nædi sun sinn til kirkiu at færa. hann leit vid henni ok felldi taar ok mællti vid hana. graf þar son þinn senn þer likar. Siþan var jarl færdr til Hrosseyiar ok grafinn i Cristzkirkiu þeirri er Þorfinnr jarl leet gera.


Jarteinagerdir Magni martiris

377. Bratt eftir þetta syndiz optliga himneskt lios yfir grefti hans. siþan toku menn at heita aa hann ef i haaska voru komnir ok greiddiz þeirra maal sem þeir beiddu. Jafnan var kendr himneskr ilmr yfir grefti hans ok fengu þar siukir menn heilsu. Þvi næst gerdu menn ferd sina bædi af Orkneyium ok Hialltlandi er vanheilir voru ok voktu at leidi hans ok toku þat allra sinna meina. enn þo þordu menn eigi þersu miok vpp at hallda medan Hakon jarl lifdi. Sua er sagt vm þa menn er mest voru i sokum vm fiorraad vid hinn helga Magnus jarl at þeir do flestir illum dauda.


Jarteinagerd sæls guds vinar M(agnus)

378. J þenna tima var Vilhialmr byskup i Orkneyium hann var þar fystr byskup. þa var byskupsstoll at Cristzkirkiu i Byrgisheradi. Vilhialmr var byskup .vj. vetr ens seaunda tiger. hann tortrygdi leingi helgi Magnus jarls þar til er birtuz hans verdleikar sva framarliga at gud let hans heilagleik þeim mun hærra vaxa sem meirr var tilreynt ok segir i iarteinabok hans.


Sudrferd Hakonar jarls

379. Eftir vig Magnus jarls tok Hakon Paalsson riki allt vndir sik i Orkneyium. let hann þa alla menn ganga til eida vid sik ok trunadar þeir er aadr hofdu þionat Magnusi jarli. gerdiz hann þa hofdingi mikill ok hafdi alaug mikil vid vini Magnus jarls þa er honum þottu mest i moti ser verit hafa i þeirra vidrskiptum. Nockurum vetrum sidarr bio Hakon ferd sina or landi ok for sudr til Roma. j þeirri ferd for hann til Jorsala sem sidr er til palmara sotti þangat helga doma ok laugadiz i anni Jordan. eftir þat vendi hann aftr til odala sinna ok tok vndir sik riki i Orkneyium. hann gerdiz þa stiornsamr ok fridadi vel riki sitt. setti hann þa i Orkneyium ny lỏg þau er bondum hugnudu myklu betr enn þau er aadr hofdu verit. toku vid sligt at vaxa vinsældir hans |[140] kom sva at Orkneyingar stundudu ecki annat enn hafa Hakon at hofdingia ok hans afspringi.


Ættartala. capitulum.

380. J þenna tima er Hakon jarl hafdi riki i Orkneyium bio sa madr i Dali a Katanesi er Maddan het gaufugr madr ok vel audigr. hans dætr voru þær Helga ok Frakaurk Þorleif. Helga Maddadar dottir var frilla Hakonar jarls ok var þeirra sun Haralldr er kalladr uar hinn slettmali enn Jngibiorg dottir þeirra er atti Olafr bitlingr Sudreyia konungr. Margret var enn dottir þeirra. Frakaurk Maddadardottir var gift þeim manni er het Liotr nidingr i Sudrlandi ok var þeirra dottir Steinuor hin digra er atti Þorliotr i Rekavik. þeirra son var Aulfir rosta ok Magnus Ormr ok Maddan Eindridi ok Audhilldr dottir. aunnur dottir Frakarkar var Gudrun er atti Þorsteinn haulldr fiaransmunnr. þeirra son var Þorbiorn klerkr. Hakon Palssun aatti sun er Paall het ok uar kalladr hinn vmaalgi hann var faalyndr ok vinsæll. med þeim brædrum var aavallt faatt er þeir voxu vpp. Hakon Paalssun var sottbitinn þar i eyiunum ok þotti þat mannskadi mikill þviat vm hans daga ofanverda var fridr godr en bondum var grunr a vm samþycki þeirra brædra.


Drap Þorkels fostra

381. Eftir andlaat Hakonar jarls toku synir hans riki ok voru þeir snemmendis vsamþyckir ok skiptu med ser riki i helminga. gerdiz þaa braatt greinir miklar med stormenne ok hurfu gædingar miok i tva stadi. Haralldr jarl hellt Katanesi af Skotakonungi ok var hann þar lỏngum enn stundum uppi i Skotlandi aatti hann þar marga fręndr ok vini. Þa er Haralldr jarl var staddr i Sudrlandi kom til hans sa madr er Sigurdr het ok var kalladr sun Adalbrikz prestr hann var kalladr slembir. hann kom ofan af Skotlandi ok hafdi verit med David Skotakonungi ok hafdi hann lagt a hann virdingar miklar. Haralldr jarl tok vid honum forkunar vel. for Sigurdr vt i eyiar med Haralldi jarli ok Frackaurk Moddansdottir þviat þa var endadr Liotr nidingr brodir(!) hennar. hofdu þær systr þa mikil landraad med Haralldi jarli. Sigurdr slembir var i miklum kærleikum vid aull þau. þa fylgdi honum Audhilldr dottir Þorleifar Moddansdottur er siþan aatti Hakon klo. Audhilldi hafdi aatta Eirikr stræta. þeirra sun het Eirekr slagbellir. þa er þau komu vt i eyiar Frakaurk ok Sigurdr geriz sueitardrattr mikill ok heimti huartueggi jarla at ser vini sina sem flesta. enn þeir voru kærazstir Pali jarli Sigurdr a Vestnesi er atti Jngibiorgu hina tignu frændkonu jarla ok Þorkell Sumarlidasun er iafnan var med Pali jarli ok var kalladr fostri hann var frændi Magnus jarls hins helga ok var manna vinsælazstr. virdu sva vinir jarls at Þorkell mundi þa sitst spara til deilu fyrir sakir harma þeirra sem hann hafdi bedit af Hakoni jarli faudur þeirra. Þessu kom sva at þeir Haralldr jarl ok Sigurdr slembir giordu til Þorkels fostra ok draapu hann. Enn er þat spurdi Paall jarl let hann ser allmiok mislika ok safnadi þegar lidi at ser. enn er þess vurdu uisir vinir þeirra beggia foru menn a millum ok leitudu vm sættir aattu þa allir hlut i at þeir skylldu sættaz. Pall jarl var sva reidr at hann vill eigi sættaz nema þeir menn allir væri brott gerfir er at viginu hofdu verit. enn med þvi at bondum þotti stor mein a deilum þeirra þa logdu allir ord til at þeir skylldu sattir verda. kom þvi sva at Sigurdr var brott gerr or Orkneyium ok þeir menn allir er Pali jarli þotti mest sakadir vm verk þetta. Haralldr jarl hellt vpp botum eptir vig Þorkels. þat var ok mællt i þersi sætt at batna skylldi frændsemi þeirra ok skylldu þeir vera baadir samt vm iul ok allar hinar stærstu haatidir. Sigurdr slembidiakn for brott or Orkneyium ok vpp i Skotland ok dualdiz þar vm hrid med Melkolmi Skotakonungi i godu yfirlæti. þotti hann þar hinn mesti afreksmadr i ollum karlmannligum iþrottum. dualdiz hann vm hrid i Skotlandi aadr hann for vt i Jorsalaheim.


Haralldr jarl drepin af galldri

382. Þat var vm daga þeirra brædra at þeir skylldu taka veizlu i Qrfioru at bui Haralldz jarls ok skylldi hann þa kostnadi vpp hallda þau iỏl af beggia þeirra hendi. var hann þar þa i vidbunadi miklum ok starfui. þær systr voru þar Frakaurk ok Helga med iarli ok saatu þær i litilli stofu at saumum sinum. Haralldr jarl geck i stofu þar er þær saatu systr a þuerum palli ok hann saa linklædi a millum þeirra nysaumat huitt sem drift. jarl tok vpp klædit ok sa at þat var vida gullsaumat. Jarl spyrr. huerr aa gersemi þersa. Frakaurk svaradi. þat er ætlat Pali brodur þinum. Hui vandi þer honum sua miok klædi. eigi leggi þer iafnmikla stund aa at sauma mer klædi. Hann var nystadinn vpp ok var i skyrtu ok linbrokum ok hafdi kastat motli aa herdar ser. hann kastadi af ser mỏtlinum ok rakti i sundr klædit. modir hans þreif til ok bad hann eigi aufunda þott brodir hans ætti god klædi. Jarl hnyckir af henni ok bioz til j at fara. þa hnyckti Frakaurk af ser falldinum ok reytti sik kuat þar vid liggia lif hans ef hann færi i klædit. þær greetu þa badar miok. Jarl for i ei at sidr ok leet falla ofan vm sik. enn iafnskiott sem klædit hrundi ofan vm hann kom hrollr i hỏrund honum ok bratt fylgdi þar verkr mikill ok af þvi lagdiz |[141] (hann) j reckiu ok laa skamma rid aadr hann andadiz. þotti þat vinum hans skadi mikill. Þegar eftir hans andlaat tok Pall brodir hans riki allt med samþycki allra bænda. Paall jarl virdi sva sem þær hafdi honum ætlat gersemi þersa sem Haralldr jarl hafdi i farit ok fyrir þær sakir villdi jarl ecki vistir þeirra i Orkneyium. foru þær i brott or eyiunum med allt skulldalid sijtt ok fyst a Katanes ok þadan vpp i Skotland til bua þeirra er Frakork aatti þar. þar fæd(d)iz vpp med henni Erlendr son Haralldz[142] medan hann var yngstr. þar fæddiz ok upp Aulfir rosta son Þorliotz vr Rekavik ok Steinny dottir Frakarkar. Aulfir var manna mestr rammr at afli ok vppivodslumadr mikill ok vigamadr en mesti. þar fæddiz vpp Þorbiorn klerkr son Þorsteins haulldz. þar fæddiz ok upp Margret dottir Hakonar jarls ok Helga Moddansdottir ok Eirekr slagbellir. þessir voru allir ættstorir menn ok miklir fyrir ser ok þottuz allir eiga mikit tilkarl til rikis i Orkneyium. þeir voru brædr Frakarkar Magnus hinn orfi ok Ottarr jarl i Þorsey. hann var gofugr madr.


Fra Paali jarli

383. Paall jarl red þa Orkneyium ok var allvinsæll hann var allfamalugr ecki taladr a þingum leet miok adra raada rikinu med ser. hann var hoguærr ok dæll i ollu vid folkit milldr af fee ok spardi einga hluti vid vini sina. hann var vherskaar ok sat miok i kyrsæti. þa var i Orkneyium mart gofugra manna þeirra er kom(n)ir voru af iarla ættum. Þa bio a Vestnesi i Hrolfsey gaufugr madr er Sigurdr heitir. hann aatti Jngibiorgu hina tignu. enn modir hennar var Herborg dottir Paals jarls Þorfinnzsunar. þeirra synir voru Bryniulfr ok Hakon pik. þeir voru allir gædingar Pals jarls. þa voru synir Hauardz Gunnasunar enn gædingar Pals jarls ok Hakon klo sua Þorsteinn ok Dufniall. modir þeirra var Bergliot enn hennar modir Ragnhilldr dottir Pals jarls. Erlingr het madr er bio a Katanesi. hann aatti fiora sonu ok alla vel menta. Olafr het madr er bio i Gareksey. annat bu aatti hann i Dungaalsbæ a Katanesi. Olafr var it mesta afarmenni ok hafdi miklar virdingar af Pali jarli. Aasleif het kona hans. hon var vitr ok ættstor ok hin mesta fyrir ser. Valþiofr het sun hennar annar Sueinn þridi Gunni allir voru þeir vel mentir. Jngigerdr het systir þeirra. Sigurdr jarlsmaagr aatti Þoru modur Magnus jarls þeirra son var Hakon karl. þeir fedgar voru hofdingiar miklir. J Rinarsey bio su kona er Ragna het Þorsteinn het sun hennar gilldr madr fyrir ser. Kugi het bondi er bio i Vestrey vitr madr ok audigr a Gefsisnesi. Helgi het bondi er bio i Vestrey i þorpi þvi er þar er. Þorkell fletta bio i Vestrey vdæll ok mikilhæfr. Þorsteinn ok Haflidi voru vvinsælir menn. J Suiney a Petlandzfirdi bio felitill madr hans synir voru þeir Aasbiorn ok Murgadr hinir vaxligzstu menn. J Fridarey bio saa madr er Dagfinnr het. Þorsteinn het madr er bio a Flugunesi i Hrossey hans synir voru þeir Þorsteinn krokauga ok Bliann þeir voru vdelir menn. Jatuor dottir Erlendz jarls bio a Knarrarstodum ok Borgar son hennar. þau voru helldr vuinsæl. Jonn vængr bio i Haaey a Vpplandi. Rikgardr bio a Breckum i Streaumsey. þeir voru vrikir menn ok frændr Olafs Hrolfssunar. Grimkell het madr er bio a Glettunesi. Þessir menn allir koma uid soguna sidarr.


Em ek sitz ytar hnektu
iarlla sætt er ek vætti
iofn fenguz hræ hrofnum
hægintrudr at sægia.
sleit fyrir eyiar vtan
allvalldr blaa tialldi
hafdi hrægsuol dufa
hrimi fast vm lima.


Fraagum Finz hue maagi
fylgdud Kaalfr vm dylgiur
ok leetz þu a sia sneckiur
snaarla lagt at jarli.
arædi vartu eyda
vfuss syni Brusa
hlædirudr enn redut
heiptminnigr Þorfinni.


Vskepnan vard uppi
endr þa er morgum kendi
haaligt rog at hniga
haurd þar er jarlar borduz.
nær reduz aastmenn orir
alldhrid er vard sidan
aull feck mein hin millda
mỏrg fyrir Raudabiorgum.


Biort verdr sol at suartri
saukkr folld i maar dỏckan
brestr erfidi et eystra
aallr brunar siaar med fiollum.
aadr at eyium fridum
inndrott Þorfinni
þeim hialp gud ok geymi
gædingr minni fædaz.


Fra Kala er siþan vard jarl. capitulum.

384. Kaali sat at buum sinum a Qgdum ok var allra manna vitrazstr. han for ecki til Orkneyia. Kolr[143] var spekingr mikill. Kali son hans vox þar vpp ok var hinn efniligzsti madr medelmadr vexsti kominn vel a sik limadr manna bezst liosiarpr a haarslit manna litillatazstr ok vinsælazstr ok atgiorfismadr mikill. hann orti visu þessa.


Tafl em ek aurr at efla
iþrottir kann ek .ix.
tyni ek traulla runum
tijd er bok ok smidir.
skrida kann ek aa skidum
skyt ek ok ræ sua at nytir
huartueggia kann ek at hyggia
harpslaatt ok bragþaattu.


Kali var iafnan med Solmundi frænda sinum syni Sigurdar sneisar. han var gialldkeri i Tunsbergi ok aatti bu a Austrỏgdum. hann var hofdingi ok hafdi sueit mikla vm sik.


Af Kala ok Gillakrist

385. |[144] Þa var Kali .xv. vetra er hann for med kaupmonnum vestr til Einglandz ok hafdi godann kaupeyri. þeir helldu til þess kaupstadar er Grimsbær heitir. kom þar mikit fiolmenni bædi af Noregi ok Orkneyium af Skotlandi ok Sudreyium. þar fann Kali þann mann er nefnndiz Gillakristr. hann spurdi marx af Noregi ok taladi flest vid Kala ok geriz þar felagsskapr. hann sagdi Kala i trunadi at hann het Haralldr ok var sun Magnus berbeins en modir hans var i Sudrey. frettir hann þa Kala huersu honum mundi fagnad i Noregi ef hann kæmi þar. Kali segir at honum þotti likligr Sigurdr konungr til at fagna honum vel ef eigi spillti adrir vm. Þeir Gillakristr ok Kali skiptuz giofum vid at skilnadi ok het huar odrum sinni vinattu fullkominne huar sem fundi þeirra bæri saman.


Fraa þeim Kala ok Joni

386. Eptir þat for Kali vestan a hinu sama skipi ok komu vtan at Ỏgdum ok helldu þadan til Biorgyniar. þa kuat hann visu.


Vær hofum vadnar leirur
uikur fimm megingrimmar
saurs er ei vant þar er vorum
vidr i Grimsbæ midium.
nu er þat er mas of myri
meginkatliga latum
branda elg a bylgiur
Biorgyniar til dynia.


En er þeir komu til beiarens var þar fiolmenne mikit bædi nordan or landi ok sunnan ok fiolmenne mikit af odrum londum er þangat hofdu flutt gæzsku mikla. gengu þeir skipueriar i skytninga at skemta ser. Kali var skartzmadr mikill ok (hafdi) sundrgerdir miklar er hann var nykominn af Einglandi. fanz honum þa mikit vm sik ok morgum odrum þviat hann var godrar ættar ok sialfr vel mentr. En i þeim skytningi er hann drack var einn madr er Jonn het ok var Petrsson Serkssonar or Sỏgni. hann var þa lendr madr. modir hans het Helga dottir Hareks af Sętrum. Jonn var aburdarmadr mikill. Vnnr het gofug husfreyia er gardinn atti þann er þeir drucku i. gerdiz þa med þeim Joni ok Kala felagsskapr ok skildu med kærleikum. for þa Jonn heim til bua sinna enn Kali for austr a Agdir til fodur sins. Kali var ok longum med Solmundi frænda sinum. geck sua fram nockur missare at Kali var a sumrum i kaupferdum en heima a vetrum edr med Solmundi.


Kali for i Dollzhelli. capitulum.

387. Þat var eitt sumar at Kali hafdi farit vestr til Þrỏndheims. hann laa vedrfastr i ey þeirri er Dollz heitir. J eyinne var hellir er kalladr var Dollzhellir. var þar kollut feevan. þeir kaupmenn gengu til ok gengu (i) hellinn ok hofdu þar hitt et mesta torfæri. komu at þar er vatn var vm þueran hellinn ok treystiz einginn yfir at leggiaz nema Kali ok madr er Haavardr het huskarl Solmundar ok logduz yfir vatnit ok hofdu snæri a medal sin. Kali lagdiz ok hafdi elldskid i hendi ok elldzvirki medal herda. komu a land. þar var hraunott ok odaunan mikit. fengu þeir varla tendrat liosit. þa ræddi Kali vm at þeir mundi eigi lengra fara. ok gerdi þar vordu til minnis. Þa quad Kali visu.


Her hefi ek hafann reistann
hardgediodum varda
Dollz i dockum helli
draug leita ek sua bauga.
eigi veit hue yta
vnnskida ferr siþan
langa braut ok liota
leid yfir vatnid breida.


Eftir þat hurfu þeir aftr ok komu heilir til manna sinna. ok er ecki getid vm ferdir þeirra at til tidenda yrdi annat. ok er þeir komu til Biorgyniar þa for Kali i sama skytni(n)g til Vnnar husfreyiu. þar var ok Jonn Petrsson ok heimamadr hans sa er Bryniolfr het. mart var þar annarra manna þott her se ei nefndir.


Fra Haauardi ok Bryniolfi

388. Þat var eitt kuelld er þeir Jonn ok Kali voru geingnir at sofa en margir saatu eftir ok drucku. var mart talat. menn voru druknir ok kom þar at rætt var vm manniofnut ok þat huerir gofgazstir þætti lendra manna i Noregi. flutti Bryniolfr þat at Jonn Petursson væri bezst mannadr ok ættborinn af hinum yngrum monnum fyrir sunna(n) Stad. enn Hauardr felagi Kala taladi til Solmundar ok segir hann at eingu verr mentann enn Jonn. kalladi at Vikueriar mundi hann meira virda enn Jonn. Her af geriz deila mikil. ok er eylit męllti med þeim þa vard eigi betr stillt enn sva at Hauardr hliop vpp ok feck tre eitt ok lystr þui i hofud Bryniolfi sua at hann fell i vvit ok toku menn til hans. enn Hauardi var i brott skotid ok a fund Kala ok sendi hann sudr til Aluidru til prestz þess er Rikgardr het. ok berr honum ord min til at hann taki vid þer þangat til er ek kem heim austr. Kali feck honum mann til fylgdar ok roa þeir sudr þar til er þeir koma til Græningiasundz. þa mællti Hauardr vid foronaut sinn. nu eru uit komnir vr hundahliodi ok munu vit nu hlifa ockur ok leggiaz nidr til suefns. Nu er þar til at taka er Bryniolfr vitkadiz ok var honum fylgt a fund Jons ok segir honum allann þenna atburd ok þat ath |[145] manninum var i brott skotit. Jon gat sannz til Havardz ok let taka rodrarskutu ok voru þar aa tiu menn ok var Bryniolfr fyrir þeim. roa siþan sudr þar til er þeir koma til Gręningasundz. var þa liost af degi. þa sa þeir at skip laa fyrir þeim a fiorunni. ok ma vera segir Bryniolfr at þeir kunni nockut at segia fra þeim Hauardi. gengu þeir vpp ok fundu þa. voru þeir Hauardr þa nyvaknadir. Bryniolfr berr þegar vopn a þa ok voru þeir þar vegnir badir felagar. ok foru nu med þessi tidendi aftr til biarins ok segir til Joni. ok eftir þetta vissi allr bæiarlydrinn. Kali let ser miok misbodit i vigum þessum. ok er menn foru i milli þeirra Jons segir Jon at hann vill at Kali dæmi þat er honum þotti ser misbodit. þar skylldi fyrir vtan konungs rettr ok adilar maals. ok toku þeir Kali þenna kost enn þo voru engir kærleikar med þeim þadan i fra. For Kali heim eftir þenna atburd. ok er þeir fedgar finnaz ok segir Kali fra tidendum þessum ok maalalyktum þa segir Kolr. vndarliga þotti mer þer synaz er þu tokt nockura sætt fyrr enn Solmundr vissi. þicki mer þu vant vidkominn ok mega litinn lut i eiga nema leita vm sættir. ok eigi mundi Solmundr sua gera ef þinn huskarl hefdi verit drepinn. Kali suarar. þetta mun vera sannmæli fadir at ek mun hafa skiott a litid ok vartu fiarri at kenna mer radin. mun þat oft synaz at (ek) mun eigi iafndiupuitr sem þu. enn ek hugsada at Solmundr væri eigi sinum soma at nær þott ek neitta þeim at mer væri bodinn. kalla ek yckr Solmundi eigi suiuirding i at hafa einskopun fyrir yckarnn málalut ef hann bydr yckr enn ef er mer a huart til þarf at taka. en vandalaust kalla ek mer vid Bryniolf medan ek hefir eingum vmmælum upp lokit ok vid eingu fe tekit. Mart toludu þeir fedgar þar vm ok þotti sinn veg huorum þeirra. sendu þeir siþan menn at segia Solmundi þessi tidendi.


Fra Joni ok Solmundi

389. Eftir þat funduz þeir Solmundr ok þeir fedgar. villdi Kolr at menn væri sendir til Jons at leita vm sættir. enn Solmundr ok Halluardr brodir Hauardz villdu ecki annat enn mann(h)efndir ok kalla vfallit at bidea saatta. enn þo vard þat raada tekit sem Kolr villdi med þui moti at Kolr het at skiliaz eigi fyrr vid þessi maal enn Solmundr hafdi sinn soma. skylldi ok Kolr aull raad fyrir gera. Enn er sendimenn komu aptr segia þeir at þungliga var suarat þeirra maalum ok Jonn syniadi þuerliga at bæta þann mann er aadr hafdi til vhelgi ser verkat. Solmundr kuat þetta eigi fiarri fara getu sinni at þat mun eigi til sæmdar at bidia Jon til sætta. bad nu Kol til leggia þau raad er dygdi. Kolr suarar. vill Hallvardr sik i nockura hættu leggia til hefnda eftir brodur sinn ok kann vera at þo verdi litid framgeingt. Halluardr kuez sik ecki spara vilia til hefnda þott þat se nockur mannhætta. Þa skalltu fara leyniliga nordr i Sogn til þess mannz er Vni heitir. hann byrr skamt fra Joni. hann er vitr madr ok nockut fevani þviat Jonn hefir leingi þreyngt kosti hans hann er vin minn mikill ok nu hniginn nockut aa alldr. honum skalltu færa sex merkr vegnar er ek sendir honum til þess at hann leggi raad til at þu komir hefndum fram vid Bryniolf edr annan heimamann Jons þann er honum þicki eigi minna laat i. enn ef þetta verdr framgeingt þa skal Vni koma þer a Studlu til Kyrpingaorms frænda mins ok suna hans Ogmundar ok Erlings ok þicki mer þa sem þu ser heim kominn. bid Vna siþan selia iord sina ok radiz til min. Halluardr byz til ferdar ok er fra hans ferd edr naatstodum ecki at segia fyrr enn hann kemr einn dag at kuelldi til Vna ok nefndiz ecki sinu nafni. þeir Vni spurduz almælltra tidenda ok vm kuelldit er menn saatu vid ellda þa fretti gestrinn miok eftir tignum monnum i Sogni ok Hỏrdalandi. Vni sagdi at þar þætti engi lendr madr rikari enn Jonn bædi fyrir ættar sakir ok enn viafnadar ok spurdi ef þeir hafdi eingar raunir þess sudr i landit. hann gestrinn vard faarr vid er hann mællti sua. Ok eftir þat drifu menn fra elldinum sua at þeir vrdu tueir einir eftir. þa tok Vni til orda ok mællti. huart nefndiz þu adan Halluardr. Nei sagdi gestrinn ek nefndumz Saxi[146] vm kuelldit. Vni mællti. af er þa minn vandi ok þat munda ek ætla ef ek heta Bryniolfr at þu hetir Halluardr. enn þo skulum vit nu ganga at sofa. Gestrinn tok til hans ok mællti. eigi skulu vit enn ganga. Selldi þa fram fesiodinn ok segir at Kolr sendi honum silfr þat med kuediu sinne til þess at þu legdir til med mer at ek kæma fram hefndum (vid) Bryniolf eftir brodur minn. ok segir honum allt raad Kols. Vni mællti. makligr væri Kolr gods fra mer enn eigi ma ek vita huers af verdr audit vm hefndina vid Bryniolf enn hingat er hans von aa |[147] morgin eftir klædum frillu sinnar. Ok nu fylgir Vni honum ut til rossahus er stod fyrir dyrum vti ok fal i etustalli. þat var fyrr enn menn stodu vpp enn inne hafdi hann legit vm nottina. þa er Halluardr hafdi litla rid verit i rosshusinu þa saa hann at fraligr madr var kominn a stadinn ok kallar at konan skylldi bua sik. hon tekr klædi sin ok berr vt. þickiz Hallvardr þa vita huerr vera mun. gengr þa wt. Bryniolfr hafdi þa af ser lagit vỏpnin er hann batt klædin konunnar. ok þegar þeir finnaz hỏggr hann Bryniolf banahogg. geck Halluardr þa aftr i rossahusit ok fal sik þar. Medan vigit var vegit hafdi konan geingit inn at minnaz vid heimamenn ok er hon kom wt saa hon verks vmmerki ok hliop inn med kalli ok felmti sua miok at henni hellt vid vvit ok sagdi þo tidendin. Vni bondi hliop vt ok sagdi at gestrinn mundi verit hafa flugumadr. ok sendi þegar menn Joni at segia tidendin ok eggiar sem mest at leita eftir manninum. ok fyrir þat grunadi engi madr Vna vm þersi raad. Hallvardr var i rossahusinu þar til er af leid hin mesta leitin. enn eftir þat for hann med raadi Vna til þess er hann kom a Studlu til Orms ok suna hans. þeir fengu honum foruneyti heim austr. toku þeir Kolr ok Solmundr vel vid honum ok vndu þeir nu vel sinum lut. Nu spyriaz þesse tidendi vida. verda menn nu vissir ens sanna. likar nu Joni allþungt. Lida nu sua þau misseri ok annan vetr er at dro iolum bioz Jonn heiman med .xxx. manna ok bra aa þat at fara a kynnisleit til Olafs modurbrodur sins. ok sua gerdi hann ok feck þar godar vidtokur. segir Jonn at hann ætlar þadan austr a Agdir a fund Solmundar. Olafr latti þess sagdi at ecki laa hans lutr vndir þott þeir skilde sva bunir. Jonn letz þvi eigi vna at Bryniolfs væri vhefnt. Olafr letz ætla at lijtt mundi hans lutr batna vid þat þott hann leitadi eftir. enn þo hafdi hann þadan .xxx. manna ok for med haalfu hundradi lids austr it efra ok koma a vuart þeim Solmundi ok Kol. Enn er Jonn var nyfarinn heiman nordan braaz Vni vid skiott ok for sudr a Studlu til þeirra Orms ok fengu þeir honum foruneyti sudr til Kols ok kom hann þar at iolum ok sagdi at Jonn var i atfor vid þa. Kolr gerdi þegar niosnir alla uega þagat sem Jons var at vỏn. hann for þegar til motz vid Solmund ok saatu þeir frændr med fiolmenni. þeim kom niosn vm farar Jons ok gerdu þegar j mỏt honum. var fundr þeirra vid skỏg nockuru slær þar þegar i bardaga. voru þeir Kolr myklu lidfleiri ok hofdu sigr. enn Jon leet marga menn ok flydi siþan a skoginn. hann vard sarr a fæti ok grori þat saar sva illa at hann var iafnan halltr siþan ok kalladr Jon fótr. hann kom heim nordr a langafostu ok þotti hans ferd helldr hædilig. Nu leid vetr þessi enn vm sumarit eftir leet Jon drepa tva frændr Kols Gunnar ok Aaslak.


Sættir Orkneyia

390. Litlu sidar kom Sigurdr konungr til beiarens ok voru þa kærd fyrir honum þessi vandkuædi. Eftir þetta gerir konungr ord huorumtueggium ok stefndi til sin. komu þeir þa til konungs med frændr sina ok vini. var þa leitat vm sættir. kom þa sva at konungs domr skylldi vera a ollum maalum ok geingu huarir til festa vid adra. Sigurdr konungr gerdi þa sætt þeirra med raadi hinna vitruzstu manna. var þat bundit i sætt þeirra at Jon Petrsson skal fa Jngiridar Kolsdottur skylldi þa takaz vinatta med teingdum. vig felluz i fadma. atfor vid þa Kol ok saar Jons var likat vid mannalaat austr þar. enn saarum var saman iafnat enn bættr skacki. skylldu huorir odrum lid veita innanlandz ok vtan. þat fylgdi ok sætt þessi at Sigurdr konungr gaf Kala Kolssyni Orkneyiar haalfar vid Paal iarl Hakonarsun ok iarlsnafn medr. hann gaf honum ok nafn Rognualldz iarls Brusasunar þuiat Gunnhilldr modir hans sagdi Rognualld verit hafa giorfiligazstan allra iarla i Orkneyium ok þotti þat heillavænt. þenna lut Orkneyia hafdi aatt Magnus iarl modurbrodir Kala. Eftir sætt þessa skilduz þeir med kærleikum er aadr voru fiandmenn.


Andlaat Sigurdar konungs

391. Þenna vetr sat Sigurdr konungr austr i Oslo. enn vm vorit a langafostu tok hann sott ok andadiz einni nott eftir Mariu messu. þa var Magnus son hans þar i bænum ok atti þar þing ok var til konungs tekinn vm allt landit eftir þui sem menn hofdu suarit Sigurdi konungi. hann tok allar konungligar fehirdzlur i sitt valld. Haralldr gilli var þa i Tunsbergi er hann fretti laat Sigurdar konungs. þa hafdi hann stefnur vid vini sina. sendi hann þaa eftir þeim Rognvalldi fedgum. þuiat hann hafdi verit iafnan vin hans siþan þeir funduz i Englandi. þeir fedgar hofdu ok mest til leidar komit vm skirslu Haralldz vid Sigurd konung med fulltingi margra lendra manna Jngimars Sueinssunar ok Þiorstolfs Aslasunar. var þat raad þeirra Haralldz at eiga Haugaþing þar i Tunabergi. var þar Haralldr til konungs tekinn yfir haalft land. voru þat kalladir naudunga eidar er hann hafdi suarid fodurleifd sina ser af hendi aadr hann nædi skirslunni. drifu þa menn til hans ok gerduz honum handgeingnir ok vard hann allfiolmennr. þa foru ord a millum þeirra Magnus konungs ok stod sva fiora vetr aadr en sættum vyrdi aa komit med þui at haalft land skylldi hafa huarr vid annan. enn Magnus konungr hafdi langskip ok bordbunat ok fehirdzlur |[148] allar ok vndi hann þo verr sinum lut. hann fiandskapadiz a alla vini Haralldz konungs. Magnus konungr villde eigi halldaz laata giof þa er Sigurdr konungr gaf Rognualldi Orkneyiar ok iarldom þuiat hann fylgdi fastaz maalum Haralldz konungs aadr lauk skiptum þeirra ollum. Þeir Magnus ok Haralldr voru þria vetr konungar yfir Noregi sua at hellz sætt þeirra at kalla enn hit fiorda sumar borduz þeir aa Fyrileif. þa hafdi Magnus konungr nær .lx. hundrad manna enn Haralldr .xv. hundrat manna. Þessir voru hofdingiar med Haralldi konungi Kristrodr brodir hans Rognualldr iarl Jngimar af Aski Þiostolfr Aalason ok Solmundr. Magnus konungr feck sigr en Haralldr flydi. þar fell Kristfrỏdr ok Jngimar. hann kuad visu þessa.


Flaugd hauttu mik
til Fyrileifar
æ var ek vfuss
til orrostu,
mik bitu orfar
af aalmboga
mun ek alldregi
a Ask koma.


Haralldr konungr flydi austr i Vik til skipa sinna ok for sudr til Danmarkar a fund Eiriks konungs eymuna. hann veitti honum Halland til yfirferdar ok langskip aatta reidalaus. Þiostolfr Aalasun selldi iardir sinar til skipa ok vopna ok sotti Haralld konung til Danmarkar vm haustid. Haralldr kom at iolum til Biorgyniar ok la i Floruvogum vm iolin. Eftir iolin leggia þeir til bearens. vard þar litil vidrtaka vard Magnus konungr handtekinn a skipi sinu ok meiddr enn Haralldr konungr tok vndir sik land allt. enn vm vorit eftir endrnyiadi Haralldr konungr giofina vid Rognualld vm eyiar ok iarlsnafn.


Af raadum Kols

392. Þat raad gerde Kolr at senda menn til Orkeyia ok beida Pal jarl at hann gæfi vpp halfar Orkneyiar sem Haralldr konungr hafdi gefit Rognualldi. skylldi þa ok takaz vinatta med þeim ok heil frændsemi. en ef Paall jarl varnadi þess þa skylldu þessir menn hinir somu fara a fund Frakarkar ok Aulfis rostu ok bioda þeim helming landa vid Rognualld jarl ef þau villdu sækia med her af Pali jarli. Enn er þersir komu til Orkneyia a fund Pals jarls ok baaru fram sin erendi þa segir Pall jarl. skil ek tilkarl þetta at þat er efnat med raadi ok langri vndirhyggiu. hafa þeir sỏtt at þessu Noregskonunga at hafa riki vndan mer. nu vil ek eigi þui launa þann vtrunat at gefa riki mitt þeim manni er eigi (er) nær kominn enn Rognualldr enn varna bro(d)orsyni minnum edr systursyni. þarf (h)er eigi langt vm at tala þuiat ek mun veria Orkneyiar med styrk vina minna ok frænda medan gud ann mer lifs. Saa þa sendimenn sijt erendi huert þangat mundi verda. fara þeir a brott ok sudr a Petlandzfiord til Katanes ok sua sudr i land a fund Frakarkar ok bera þar vpp erndi sin at þeir Kolr ok Rognnualldr jarl bioda þeim Aulfi halfar eyiar ef þau vilia vinna af Pali jarli. Frakaurk suarar. satt er þat at Kolr er spekingr mikill ok vitrliga er þetta seet at leita hingat afla þuiat ver hofum frændafla mikinn ok marga teingdamenn. ek hefir nu gifta Margretu Hakonardottur Moddadi jarli af Atioklum er gofgazstr er af ættum allra Skotahofdingia. Melkolmr fadir hans er brodir Melkolfs Skotakonungs fodur Dauids er nu er Skotakonungr. hofum ver ok morg sannlig tilkaurl rikis i Orkneyium enn erum sialf nocku(r)er raadamenn ok kollud nockut diupvitr. kemr oss ok eigi allt a vuart i vfridum. enn þo þicki mer gott at eiga felag vid þa fedga fyrir margra luta sakir. skolu þer þau min ord segia þeim fedgum at vit Olfir munum koma til Orkneyia annat sumar at midiu sumri med her a hendr Pali jarli. komi Rognualldr jarl þa til motz vid oss ok laati þa deila vm stafn vid Pal jarl. enn ek mun i vetr draga at mer lid af Skotlandi ok Sudreyium af frændum vinum ok maagum. Foru nu sendimenn austr til Noregs ok segia sua buit þeim fedgum. Þenna vetr eftir byz Rognualldr jarl til vestrfarar ok þessir hofdingiar med honum Solmundr ok Jonn. þeir foru vm sumarit eftir ok hofdu fritt lid ok ecki mikit .v. skip edr .vj. þeir komu til Hialltlandz at midiu summri ok frettu ecki til Frakarkar. þaa logduz aa anduidri stỏr. þa logdu þeir skipum sinum i Aalasund enn foru at veizslum vm landit ok fỏgnudu bændr þeim vel. Enn þat er at segia fra Frakaurk at hon ferr vm vỏrit i Sudrey ok eflaz þau Aulfir þadan at lidi ok skipum. þau fengi .xij. skip ok aull smaa ok helldr lijtt skipud. ok nær midiu sumri helldu þau til Ork(n)eyia ok ætla til motz vid Rỏgnualld jarl sem mællt var ok byriar þeim helldr seint. þar var Aulfir rỏsta hofdingi fyrir þui lidi ok var honom ætladr iarldomr i Orkneyium ef þau fengi. þar var Frakaurk i faur ok mart hennar skulldalid.


Bardagi Paals jarls ok Aulfuis

393. Þa var Paall jarl i Hrolfsey a Vestnesi at Sigurdar a veizslu. ok er hann spurdi at Rognualldr jarl var kominn til Hialltlandz þa var ok spurt at herr safnadiz or Sudrey a hendr honum. gerdi jarl þa ord Kuga i Vestrey ok Þorkatli fleetti þeir voru vitrir menn ok morgum odrum gædingum stefndi hann til sin. A þessi stefnu leitadi Paall jarl raada vid vini sina. enn þat syndiz eigi aullum einn veg. sumir villdu laata midla riki vid adrahuora ok hafa eigi huaratueggio i moti ser enn sumir reedu at jarl færi yfir a Nes til vina sinna ok vita huern afla hann |[149] fengi þar. Pall jarl suarar. eigi vil ek nu bioda þeim riki mitt er ek syniada þa þuerliga þa er þeir leitadu vel eptir. þicki mer ok vhofdingligt at flyia land mitt at aullu vreyndu. vil ek þat raad taka at senda menn i nott ath safna lide vm allar eyiar. forum siþan i mot þeim Rognvalldi jarli ok laatum siþan suerfa til stals med oss aadr Sudreyingar komi. Var þat raad haft sem Pall jarl villdi. Sa madr var þa med Pali jarli er Sueinn het ok var kalladr briostreip. hann var hirdmadr jarls ok metinn mikils af honum. hann var iafnan i vikingu vm sumrum enn aa vetrum (med) jarli. Sueinn var mikill madr vexti ok sterkr suartr ok vhamingiusamligr hann var forn miok ok hafdi iafnan vti setid. hann var stafnbui jarls. Þessir hofdingiar komu þegar vm nottina til Pals jarls Eyuindr Melbrigdason ok hafdi skip alskipat. annat hafdi Olafr Rolfssun or Gareksey. þridia hafdi Þorkell flettir. fiorda Sigurdr. et fimta hafdi jarl. þessum .v. skipum helldu þeir til Hrolfseyiar ok komu þar vm aften vid solar setr. droz þaa lid til hans vm nottina enn skipin fenguz eigi fleiri. þeir ætludu vm daginn eftir at sigla til Hialltlandz i moti þeim Rỏgnvalldi jarli. Enn vm morgininn er sol var skamt farin komu þeir menn til Pals jarls er seet kuoduz hafa fara langskip sunnan af Petlandzfirdi. kuoduz eigi vita huart er voru .xij. edr .x. þeir jarl þottuz vita at þar mundi fara herr Frakarkar. bad jarl þa roa j mot þeim sem hardaz. þeir Olafr ok Sigurdr baadu at farit væri tomliga. sagdi at lid mundi til þeirra koma a huerri stundu. ok þa er þeir voru austr fra Tannskaarunesi sigldu þa langskipin austan fra Mula ok voru .xij. saman. þeir jarl teingdu þaa saman skip sin. Þa kom til hans Erlingr bondi af Tannskaarunesi ok synir hans ok budu honum lid sitt. þa hofdu þeir sva þraungt a skipunum at þeir þottuz eigi mega fle(i)rum monnum vid koma. bad jarl þa Erling flytia at þeim griot medan þeir mætti fyrir vfridi. ok þa er þeir hofdu vm buiz komu þau Aulfir ok greiddu þegar atrodr ok hofdu þau lid fleira enn skip smæri. Aulfir hafdi skip mikit ok lagdi hann þui at skipi jarls ok var þar hin hardazsta orrosta. Olafr Rolfssun lagdi fram sitt skip at hinum smærstum skipum Aulfars ok var þar bordamunr mikill ok hraud hann a skamri stundu .iij. skip Aulfis. Aulfir lagde sva fast at skipi jarls at frambyggiar allir hrukku aptr vm siglu. þa eggiar Aulfir fast menn sina til vppgaungu ok hleypr sialfr vr lyptingunni ok fram i skipit ok gengr sialfr fystr vpp. Sueinn briostreip var fremstr allra jarls manna ok bardiz allroskliga. Jarl ser nu at Aulfir er vpp kominn a skipit ok eggiar nu fast sina menn. hleypr nu or lyptingunni ok fram i skipit. ok þa er Aulfir ser þat þreif hann vpp flottiskeptu ok fleygir til jarls ok kom a skiolldinn ok fell hann þegar a þiliur nidr. þa var ỏp mikit. J þui bili tok Sueinn briostreip vpp stein mikinn ok fleygdi til Aulfis ok kom fyrir briost honom ok vard hoggit sva mikit at hann fell þegar wtbyrdiss ok i kaf. Hans menn gaatu tekit hann ok drogu vpp i skip ok vissu menn eigi huart hann var lifs edr daudr. þa hlupu sumir til ok hiuggu teingslin ok villdu flyia. þa voru ofan reknir allir Aulfis menn af skipi jarls. toku þeir þa at flyia. Aulfir raknadi vid ok bad þa eigi flyia enn þa leet eingi se heyrdi huat hann mællti. Jarl rak þa flottan austr vm Rossey ok sva fyrir austan Rossey ok Rognvalldzey ok sva a Petlandzfiord. dro þa i sundr med þeim. snyr jarl þa aftr. ok þar er þeir hofdu bariz laagu aud fimm skip Aulfis tok jarl þau ok skipadi þau sinum monnum. Fỏstudaginn var bariz en vm nattina leet jarl bua skipin. safnadiz þa til hans fioldi lids ok tva(u) langskip. vm morgininn hafdi hann tolf skip ok aull vel skipud. Laugardaginn sigldi hann til Hialltlandz ok kom a vuart þeim er gættu skipa Rognvalldz jarls. let Pall jarl drepa mennina enn tok til sin feit ok skipin. Vm morgininn kom þeim Rognvalldi jarli niosn. hlaupa þeir þa saman ok hafa bondasafnat mikinn. foru siþan ofan til strandar ok eggiar þa Pal jarl at ganga aa land ok beriaz vid sik. enn Pall jarl trudi eigi Hiolltum ok villdi eigi a land ganga en baud at þeir skylldu faa ser skip ok berdiz a skipum. Enn þeir Rognvalldr jarl saa at þeir fengu eigi skip a Hialltlandi sva at þeim væri þat færi ok skildu þeir vid sua buit. foru þeir Pall jarl til Orkneyia. en þeir Rognvalldr jarl voru a Hialltlandi vm sumarit enn fluttuz til Noregs vm haustid med ymsum kaupmonnum ok þotti þeirra ferd hin hædiligzsta. Enn er Rognvalldr jarl kom heim austr ok þeir funduz fedgar spurdi Kolr huart Rognvalldr yndi illa vid ferd sina. hann suarar ok leet sijtt erendi helldr vvirduligt. Kolr suaradi. eigi þicki mer sva. mer þickir mikit at gert et Hialltar eru vinir ydrir ok betra farit enn heima setid. Rognvalldr suaradi. ef þu |[150] lofar þessa faur þa mun vera annathuart at þu munir vvandari at vorum lut enn ek hugda edr þu munt sia þa luti i vorri ferd er ver hugsum eigi eftir. vil ek nu giarna at þu siair raad fyrir oss ok verdir sialfr i ferd med oss. Kolr suarar. eigi skal nu bædi gera audaellda allt fyrir þer enn koma sialfr huergi nær. mun ek viliu miok minum raadum fram fara þess at ek halla eigi ydrum soma. Rognvalldr suarar. giarna vilium ver þinum raudum fram fara. Kolr suarar. þat er hitt fysta mitt raad at þu gerir ord til Haralldz konungs ok annarra vina þinna[151] at þeir fai þer i vỏr lijd ok skip til vestrfarar enn ver drogum at oss allan afla þann er var faum i vetr ok raadum sua til i annat sinn at annathuart se at ver faam eyiarnar edr liggium þar eptir olla. Þat byr mer i skapi segir Rognvalldr jarl at fara ei margar slikar sem þessi er ver forum vm rijd. ætla ek þat flestum hug er nu forum.


Raadagiord þeirra Rognvalldz jarls

394. Paall jarl for til Orkneyia eftir þat er hann hafdi skip þeirra tekit Rỏgnvalldz jarls. hann aatti þa at hrosa miklum sigri. hann hafdi vinabod mikit ok baud til sin gædingum sinum. þat var raad tekit at hlada vita j Fridarey. skylldi þar elldi i sla ef herr veri seenn fara fra Hialltlandi. þa var annar viti a Rinarsey ok sua a fleirum eyium sua at sia mætti vm allar eyiar. skylldi Þorsteinn sun Hauarz Gunnasunar hafa Rinarsey enn Magnus brodir hans Sandey. enn Kugi Vestrey. Sigurdr a Vestnesi Hrolfsey. Olafr Hrolfssun for til Kataness i Dungalsbæ ok hafdi þar yfirsokn. Valþiofr sun hans bio þa i Strionsey. Pall jarl veitti þa giafir sinum monnum ok hetu þa allir honum sinni vinattu fullkominni. hann hafdi fiolment vm haustid þar til er hann spurdi at þeir Rognvalldr jarl voru i brottu af Hialltlandi. var þa i eyium tidendalaust ok leid sua fram at jolum. Pall jarl hafdi þa jolabod mikit ok efnadi til at bui sinu þui er var i Jorfioru ok baud þangat morgum monnum. þangat var bodit Valþiofi Olafssyni vr Straumsey. þeir foru .x. a teinæringi ok tynduz allir a Vestfirdi atfangadag jula ok þotti þat mikil tidendi þuiat Valþiolr var manna bezst mannadr. Olafr fadir hans hafdi sueit mikla a Katanesi. þar voru synir hans Sueinn ok Gunni ok synir Grims or Suiney Aasbiorn ok Margadr enir vaskligzstu menn. þeir fylgdu iafnan Sueini. Þat var þrim naattum fyrir iol at Sueinn Olafssun var roinn til fiska Aasbiorn ok Margadr. enn Aasleif husfreyiu ok Gunni sun þeirra Olafs voru farin til heimbods skamt i brott til vina sinna. enn vm nattina eftir kom Aulflr rosta i Dungalsbæ med sueit þa er hann hafdi haft vm sumarit i viking ok tok hus a Olafi Rolfssyni ok baaru þegar elld at ok brenndu hann inni vid setta mann en leyfdu odrum vtgongu. þeir toku allt lausafe ok foru vid suo buit i brott. Siþan er Sueinn kalladr Aasleifarsun. hann kom heim atfangadag fyrir iol ok for þegar nordr a Petlandzfiord komu vm midnætti i Suefney til Grims fodur þeirra Asbiarnar. steig Grimr a skip med þeim ok fluttu þeir Suein til Skaalpeids a Knarrarstadi. Arnkell het madr er þar bio ok synir hans Hanefr ok Sigurdr. Grimr ok þeir fedgar sneru þadan aftr ok gaf Sueinn Grimi fingrgull. þeir Hanefr ok Sigurdr fylgde Sueini i Jorfioru. þar var Sueini vel fagnat. fylgdu menn honum til Eyuindar Melbrigdasunar frænda sins en Eyuindr leiddi Suein fyrir Pal jarl ok fagnar Pall jarl honum vel ok fretti at tidendum. Sueinn sagdi laat fodur sins. Jarl leet illa yfir þi ok kuad miok af ser leitt hafa. baud hann Sueini med ser at vera. Sueinn þackadi jarli bỏd sitt.


Sueinn drap Suein

395. Eftir þat foru menn til aftansongs. þar var mikill husabærr ok stod i hallendi ok var brecka aa bak husum ok þa er a kom leitid var fyrir ofan Aurridafiordr. a honum liggr Damisey. þar var kastali j eyiinni ok gætti sa madr er Blaann het sun Þorsteins a Flydrunesi. Þar i Jorfioru var dryckiuskaali mikill ok voru dyrr vid eystra gaflad sunnan a hliduegg ok stod kirkia dyrdlig fyrir skaaladyrum ok nidr at ganga til kirkiunnar fra skaalanum. enn er inn geck i skaalann var a vinstri hond hella mikil en fyrir innan aulker bædi morg ok stór enn i gegn vtidyrum var stofa. Þa er menn komu fra aptansong var monnum skipad i sæti. leet jarl Suein Aasleifarsun sitia et næsta ser innar fra en vtar fra jarli sat Sueinn briostreip et næsta. enn þa Jon frændi Sueins briostreips. Þa er bord voru vpptekin komu menn þeir er sogdu druknun Valþiofs Olafssunar ok þotti jarli þat mikil tidendi. þa bad jarl at eingi skylldi segia Sueini Asleifarsyni vm iolin ok kuat honum þo ærit mart til ahyggiu. ok vm kuelldit er menn hofdu druckit geck jarl at sofa ok flestir menn. en Sueinn briostreip geck vt ok sat vti vm nottina eptir veniu sinni. ok vm nattina stodu menn vpp ok hlyddu tidum. ok eftir haamessu gengu menn til borda. Eyuindr Melbrigdasun hafdi mest forraat a veizlunni med jarli ok sat ecki vpp. skutilsueinar ok kertisueinar stodu fyrir bordi jarls en Eyuindr skeinkti þeim nofnum sitt ker huorum þeirra. þa þotti Sueini briostreip |[152] Eyuindr skeinkia hærra i sijtt ker enn taka fyrr vid enn Sueinn Asleifarsun hafdi druckit af sinu keri ok kalladi Suein drecka sleituliga. þar hafdi lengi verit faatt med þeim Sueini briostreip ok Olafi Rolfssyni ok sua þeim nofnum siþan er Sueinn Aasleifarsun þroskadiz. Ok er druckit hafdi verit vm stund þa (var) farit til nonu. enn er menn komu inn þa var mællt fyrir minnum ok druckit af hornum. þa villdi Sueinn briostreip skipta hornum vid nafna sinn. þotti þat vera litid. Eyuindr vatt þaa miklu horni i hond Sueini Asleifarsyni. ok baud þat nafna sinum. þa reiddiz Sueinn briostreip ok mællti firir munni ser sua at nockurir menn heyrdu ok sua jarl. Sueinn mun Sueini at bana verda ok Sueinn skal Sueini at bana verda. þessu var a dreif drepit. var nu druckit allt framan til aptansỏngs. ok er jarl geck wt þa geck Sueinn Asleifarsun fyrir honum enn Sueinn briostreip sat eftir ok drack. Enn er þeir komu fram i aulstofuna kom Eyvindr eftir þeim ok bra Sueini aa einmæli. hann spurdi. heyrdir þu huat nafni þinn mællti þa er þu hafdir bodit honum hornit. Eigi sagdi hann. Eyvindr hermdi þa ordin ok sagdi at þat mundi fiandinn hafa[153] mællt fyrir munn honum vm nottina. mun hann ætla þer dauda enn þu skalt verda fyrr at bragdi ok drepa hann. Feck Eyvindr honum auxi i hond ok bad hann þar standa hia hellunni j skugganum ok bad hann hoggua framan i moti Sueini ef Jonn gengi fyrir honum. enn ef Jonn gengi sidarr þa bad hann Suein hoggua eftir nafna sinum. Jarl gek til kirkiu ok gaf eingi gaum at þeim Eyuindi. en þeir Sueinn briostreip ok Jonn gengu vt litlu sidarr enn jarl. hafdi Sueinn briostreip[154] suerd i hendi þuiat hann bar iafnan suerd þott adrir væri vopnlausir ok geck Jonn fyrri. lios bar at vtidyrunum enn vedr var þungt. ok er Sueinn briostreip kom at vtidyrunum hio Sueinn Asleifarsun framan i enni honum ok rasadi hann vid enn fell eigi. ok er hann retti vid þa sa hann mann standa i dyrunum ok hugdi at sa hafdi særdann hann. þa bra hann suerdinu ok hio i hofut honum ok klauf hann i herdar nidr. vard þar fyrir Jonn frændi hans ok fellu þeir þar badir. Eyuindr kom þa at ok leiddi Suein Asleifarsun i stofu þa er gegnt var vtidyrum ok var hann þar dreginn vt vm skiavindauga. þar hefir Magnus Eyuindarsun hest buinn til reidar ok fylgdi honum a brott a bak bænum ok sua i Aurridafiord. toku þeir þa skip ok flutti Magnus Suein i Damisey ok flutti hann þar i kastala enn Blaann fylgdi honom vm morgininn nordr til Eigilseyiar a fund Vilhialms byskups. þa var byskup at tidum er þeir koma þar. ok eptir messu var Sueini fylgt leyniliga til byskups ok segir Sueinn honum tidendin lat fodur sins ok Valþiofs ok vig þeirra Sueins ok het a byskup til traustz. byskup þackadi honum fyrir vig Sueins briostreips ok kuad þat landreinsun verit hafa. leet byskup Suein þar vera vm iolin enn eftir þat sendi byskup hann til Sudreyia i Tyruist til þess mannz er Holldbodi het ok var Hundasun. var hann þar hofdingi mikill ok tok allvel vid Sueini. dualdiz hann þar vm vetrinn ok var vel virdr af allri alþydu.


Fra Paali jarli

396. Nockuru sidar enn vigin hofdu verit i Jorfioru hlupu menn til fra kirkiunni ok var Sueinn borinn inn i hus þuiat hann var enn eigi erendr ok vissi þo ecki. andadiz hann vm nottina. þa let jarl skipa monnum i sæti ok vildi viss verda huerr valldit hefdi vigunum ok var þa saknat Sueins Asleifarsunar. þottuz menn þa vita at Sueinn hafdi vegit. þa kom Eyuindr at ok mællti. þat mega menn sia at Sueinn briostreip mun veitt hafa Joni liflaat. Jarl mællti at eingi madr skylldi blaasa haar af hofdi Sueins ok segir hann eigi þetta fyrir sakleysi gert hafa. enn ef hann fordaz minn fund segir hann þa mun hann ser illa geta i þui. Þotti monnum þat likligaz at Sueinn mundi farit hafa i Papule til Hakonar karls brodur hins helgu Magnus jarls. hann var hofdingi mikill spaakr ok hofsamr. Ecki spurdi jarl til Sueins a þeim vetri ok leet hann gera Suein vtlægann. Þa er vora tok for jarl vida vm Nordreyiar at landzskylldum sinum. hann vingadiz þa miok vid stormenne ok gaf nær a tuær hendr. Jarl kom i Straumsey ok gaf Þorkatli fletti bu þat er aatt hafdi Valþiofr Olafssun til þess at hann skylldi viss verda huar Sueinn væri nidr kominn. Þorkell mællti. eigi kemr nu at þui sem mællt er at morg eru konungs eyru. enn þott þu ser jarl þa þicki mer vndarligt at þu hefir ecki freett til Sueins enn ek vissa þegar at Vilhialmr byskup sendi hann til Sudreyia til Holldboda Hundasunar ok hefir hann þar verit i vetr. Jarl mællti. huat skal ek gera vid byskup er sliku hefir bellt. Þorkell suarar. eigi er at gefa byskupi sakir a þessu vid þat sem nu liggr aa. muntu þurfa allra vina þinna ef þeir Rognvalldr koma austann. Jarl segir at slikt er satt. Pall iarl for þadan til Rinarseyiar ok þa veizlu at Raugnu husfreyiu ok Þorsteini syni hennar. Ragna var vitr kona. þau aattu annat bu i Papey. þar sat jarl þriar nætr þuiat honum gaf eigi til Kuga j Ve(s)trey. þau jarl ok Ragna toludu mart. segir hon jarli at honum var litill skadi at vm Suein briostreip þott hann væri garpr mikill. hlautz þu af honum vvinsældir miklar. væri þat mitt raad vm þann vanda sem at ydr horfir |[155] at þer gerdit ydr vini sem flesta ok væri vsakgiafir. viilda ek at þer gæfit ei sakir Vilhialmi byskupi edr odrum frændum Sueins Asleifarsunar helldr villda ek at þu gæfir vpp byskupi reidi þina ok þui framar at þu letir senda ord i Sudrey eptir Sueini ok gefa honum vpp reidi þina ok eignir sinar til þess at hann væri þer þuilikr sem fadir hans. hefir þat leingi verit sidr hinna gofguzstu manna at geri mikit fyrir sakir vina sinna ok afla ser sua traustz ok vinsælda. Jarl suarar. vitr kona ertu Ragna enn eigi hefir þu hlotid jarlsnafn i Orkneyium. eigi skalltu her landraadum styra. heyr a endemi at ek munda Sueini fee til sætta gefa ok ætla at þat mundi mer vega sigr til handa. Hann gerir sik her reidann vm ok mællti. gud skipti med ockur Rognvalldi jarli frænda ok laati sua ganga huorum sem gert hefir. ef ek hefi vid hann misgert þa er nu maal at bæta. enn af hann vill ganga a riki mitt þa þicki mer sa minn vinr mestr er mik eflir til þess at ek fa halldit riki minu. ek hefi Rỏgnvalld alldri seenan. hefir ek þui sidr at minni vitund honom misbodit at þat er frændr vorir hafa gera latid þa vita menn at ek aatti þar eingan lut at. Margir suorudu at miok væri vsyniu a hann leitat at beriaz til rikis vid hann enn eingi mællti i moti. Þa er aa tok lijda vorit leet Pall jarl hallda vita a Fridarey ok Rinarsey ok nær i ollum eyium sua at huern maatti sia fra odrum. Madr het Dagfinnr Lauduerssun er bu aatti i Fridarey vaskligr madr. hann skylldi gæta þess vitans ok sla elldi i ef herr væri seenn fara fra Hialltlandi. Rognvaldr jarl sat vm vetrinn heima aa Qgdum at buum þeirra fedga ok gerdi ord til frænda sinna ok vina enn suma fann hann ok beiddi at þeir mundi efla hann til vestrfarar at lidi ok skipum ok vikuz flestir vel vid naudsyn hans. enn vm gỏi sendi Kolr tua byrdinga or landi annan vestr til Englandz at kaupa vist ok vopn enn odrum hellt Solmundr sudr til Danmerkr at kaupa þar slikt sem Kolr sagde fyrir þuiat hann hefir nu alla ætlun a bunadi þeirra. sua var ætlat at þessir byrdingar skylldu komnir i land at paschum enn þeir ætla at bua ferdina eftir paschaviku. hafdi sitt langskip huarr þeirra fedga enn Solmundr hafdi hitt þridia. þeir Kolr hofdu ok vistabyrding. Enn er þeir komu til Biorgyniar var þar fyrir Haralldr konungr. hann feck Rognvalldi langskip alskipat. Jonn fotr hafdi ok langskip. et setta hafdi Aaslaakr sun Erlandz or Hernum. hann var dottursun Steigarþoriss hann hafdi ok vistabyrding. þeir hofdu .vj. storskip .v. skutur enn þria byrdinga. Þa er þeir laagu til byriar i Hernum kom skip vestan ok spurdu þeir tidendi af Orkneyium ok sua huern vidrbunat Pall jarl hafdi ef Rognvalldr jarl kæmi vestr þangat.


Raad Kols jarls(!)

397. Rognvalldr jarl leet blaasa til huspings er þeir laagu i Hernum ok taladi þa vm vidrbunat Pals jarls ok hue mikinn fiandskap Orkneyingar syndu vid hann er þeir ætludu at veria honum frændleifd sina þa er Noregs konungar hofdu honum gefit at reettu ok talar þar vm langt erendi ok sniallt ok ætladi sua at fara til Orkneyia at faa þær edr lataz ella. gerdu menn godan rom at maali hans ok hetu honum traustri fylgd. Þa stod Kolr vpp ok mællti. spurt hofum var af Orknayium at þar vilia allir mann aa mỏt ydr risa ok veria riki yduart med Pali jarli. vilia þeir seint af laata þeim fiandskap er þeir hafa vpp tekit vid ydr frændi. nu er þat mitt raad at leita þangat traustz er nogt er til at saa vnni ydr rikis er aa at rettu enn þat er inn helgi Magnus jarl modurbrodir yduarr. vil ek at þu heitir aa hann at hann vnni ydr frændleifdar þinnar ok sinnar erfdar. at þu latir gera steinmusteri i Orkneyium i Kirkiuvỏgi er þu fær þat riki þat er ecki se annat dyrdligra i þui landi ok latir Magnusi jarli helga frænda þinun ok leggir þar fee til sua at saa stadr maatti eflaz ok yrdi þangat komit hans helgum domi ok byskupsstolinum med. Þetta þotti ỏllum raadligt ok var þetta heit fest. Eftir þat leetu þeir i haf ok gaf þeim byr godann ok toku Hialltland ok wrdu þar huorir odrum fegnir. kunna Hialltar at segia þeim morg tiþendi af Orkneyium ok duolduz þeir þar nockar(a) rijd.


Af Kol ok Vna

398. Þat var eitt sinn at Kolr spyrr Vna er fyrr var getid. hann var þa er hann reez til þegar[156] hniginn at alldri eftir er hann hafdi verit i fiorraadum vid Bryniolf. þa spyrr Kolr. huart villtu Vni gefa til raad at brugdit verdi vitanum i Fridarey edr annaz þat at eigi verdi annar kueiktr. kued ek þik at þessu fyrir þui at ek veit at þu ert vitrari enn þeir flestir adrir er her eru nu þott her se nu virdingamenn meiri. Vni suarar. eingi er ek raadamadr ennda vil (ek) eigi gera herhlaup med minum raadum. vil ek þi þat kiosa sem sidarr skal at gera at ek ætla þat helldr |[157] af sialfum mer til at taka. Ok litlu sidarr leet Kolr bua morg sma skip ok sneri aa leid til Orkneyia. þar voru eingir hofdingiar i for nema Kolr. ok er þeir koma sua langt at þeir ætludu at sia mundi ferd þeirra fra Fridarey þa let Kolr draga segl vpp a ollum skipum enn skipadi til monnum at hamla sua at sem minz gengi skipin þott vindr legdiz eftir ok let hann eigi setia hærra enn i mitt tre enn draga sua vpp sem þeir hofdu leingr farit. segir Kolr at þa mun seen verda faur þeirra or Fridarey sem þangat naalgaz meirr skipin. kann þa vera at þeir slai elldi i vitann enn fari sialfir a fund Paals jarls ok segi honum. Enn þegar seenn var vitinn a Fridarey þa leet Þorsteinn Rỏgnusun kynda vita a Rinansey ok eftir þat var kueiktr huerr at odrum vm allar eyiar. enn bændr allir foru til jarls ok var þetta hitt mesta herlaup. Enn er Kolr saa at vitinn brann bad hann sina menn aftr fara. kuad vera mega at þetta yrdi nockurum at syndrþycki. ferr Kolr aftr til Hialtlandz vid saa buit ok segir at nu skal Vni taka til sinna raada. Vni kuedr til farar med ser þria menn hialtlenzka. þeir taka sexæring einn ok nockur fong onnur ok veidarfæri. þeir foru til Fridareyiar ok sagdiz Vni vera noręnn madr enn kuez hafa kuongaz i Hialltlandi ok aatt þar sunu. kuez hafa verit ræntr af monnum Rognvalldz jarls ok mælir hitt hardazsta til þeirra. hann tekr ser þar husavist ok roa synir hans til fiska enn hann er heima at gæta fanga þeirra. hann kemr ser i tal ok kunnleika vid þa menn er þar eru fyrir ok þockadiz hann vel.


Fra Orkneyingum

399. Eftir þat er Dagfinnr hafdi brennt vitann for hann a fund Pals jarls sem fyrr var getid ok þar komu allir gædingar jarls. var þa halldit til frettum vm ferdir þeirra Rognvalldz jarls ok þotti monnum vndarligt at þeir kuomu huergi fram en þo helldu þeir saman lidinu þria daga. þa toku bændr at kurra illa ok segia at þat var folska mikil at brenna vita þott fiskimenn sæiz fara med baatum sinum. var þa skellt a Þorstein Rỏgnuson at honum hefdi illa tekiz er hann hafdi kueikt vitann a Rinansey. Þorsteinn suarar ok kuez ei annat kunna enn ellda vitann er hann sa brendann a Fridarey ok kuad þetta af Dagfinni hlotiz hafa. Dagfinnr suarar. mykla oftar hliota menn illt af þer enn þu megir mer þat kenna. Þorsteinn bad hann þegia ok hliop vpp med auxi ok hio hann þegar banahaugg. þa hlupu menn til vopna ok vard þar bardagi. þetta var (i) Rossey skamt fra Kirkiuvaagi. Sigurdr af Vestnesi ok synir hans Hakon klo[158] ok Bryniolfr veittu Hlodue fodur Dagfinnz enn Þorsteini veittu frændr hans. þa var sagt jarli ok for hann til ok var leingi aadr hann gæti skilit þa. Þa talar Kugi or Vestrey langt erendi ok sagdi sua. gerit eigi jarli skomm þessa at þer sialfir beriz sin a millum þuiat þurfa munu þer allra yduarra manna innan litils tima. gętum þess þa at ver seem eigi vfærir edr rangsaattir. enn þetta mun hafa geingit eftir vilia ok raadum vuina vorra ok verit prettr þeirra til þess at eyda sua uitunum. enn nu er vaan þeirra a hueriu dægri at þeir komi ok gerum sua uort raad. [Dagfinni mun her hafa einginn[159] illulli til geingit enn verit nockuru bradari enn skylldi. Gat Kugi her allz til ens sanna ok for vm morgum ordum vitrligum. kom þa sua at huarirtueggiu villdu at iarl skipadi enn þo var þat raadit at þeir rufu samnadinn ok foru menn heim. enn sa madr var til feinginn at gæta vitans i Fridarey er Eirekr het. Ok þa er Vni hafdi litla hrid verit i Fridarey kom hann at Eireki ok mællti. villtu at ek gæta vitans siþan ek gerir ecki annat ok ma ek vel sitia eintomi vid. Eirekr þaa þat. Enn þegar er menn voru eigi nær þar bar Vni vatn i vitann ok gerdi sua votann at huergi festi elld aa.


Eytt vitum i Orkneyium

400. Þeir Rỏgnvalldr jarl mælltu at þeir mundi þers bida er a stædiz misganga straumanna ok austanvedr þuiat þa er varla fært a milli Vestreyiar ok Hrosseyiar. enn austanvedr maa sigla fra Hialltlandi til Vestreyiar. ok þess væntu þeir Rỏgnvalldr jarl ok komu friadagsaptan i Vestrey i Hofn til Helga er þar bio. þa vard eingum vita vpp skotid þuiat þa er seglin voru seen or Fridarey bioz Eirekr at fara til Paals jarls enn senndi menn til Vna at ellda vitann. ok er saa kom þar þa var Vni a brottu. enn er saa villdi ellda vitann þa var sua vỏtr at eigi maatti elld a festa. ok er Eirekr spyrr þetta þyckiz hann sia huersu farit hefir. ferr siþan a fund Pals jarls ok segir honum. Enn er Rognvalldr jarl var kominn til Vestreyiar hliopu þeir saman eyiarskeggiarnir ok gera þeir Kugi ok Helgi raad fyrir þeim. þat er hitt fysta at leita grida til jarls ok fara sua skipti þeirra at Vestreyingar ganga vndir Rỏgnvalld iarl ok sueria honum eida.


Rognvalldr red Orkneyium

401. Sunnudag hafdi Rognvalldr iarl tidir þar i þorpinu ok stoda þeir vti hia kirkiunni. þa sa þeir huar gengu xvj. menn slyppir ok kollottir. þeim þottu þeir vndarliga bunir. jarlsmenn ræddu vm huerir vera mundi. Þa kuat jarl visu.


Sextan hefir ek senar
senn ok topp i enne
iardar ellde firdar
ormvangs saman ganga.
þat baarum ver vitni
vestr at her see flestar
sia liggr vt vid Elon
ey kollottar meyiar.


Eftir helgina foru menn Rognvallda jarls þar vm hinar næstu bygdir ok gengu allir menn vndir iarl. Þat var einn nott i Vestrey at jarlsmenn hofdu niosn af at eyiarmenn mundu eiga launþing til suikrædu vid Rỏgnvalld jarl. enn er jarl feck niosn af þa stod hann vpp ok for til þingsins. enn þat var tidenda |[160] at jarlsmenn hofdu barda marga eyiarskeggia enn tekit Kuga bonde ok settan i fiotra ok kuat hann verit hafa vpphafsmann at þessu raadi. flutti Kugi maal sijtt ordfærliga ok fluttu margir adr(ir) þat ok sonnudu med honum[161]. Þa kuad jarl þetta.


Liggia se ek at leggium
lauss bannar þer raasir
kuelldfỏrlaustum karli
Kugi iarnin biugu.
ægit alldri Kugi
aftr muntu settr af prettum
naudr er at nyta eida
naattþing ok hallt saattum.


Jarl gaf þar ollum monnum grid. bundu þeir þa at nyiu felag sijtt.


Fra Rognvalldi jarli ok Pali

402. Þa er Rognvalldr jarl var kominn i Orkneyiar ok margir menn hofdu vndir hans valld geingit þa var Paall i Rossey ok hofdu þeir þar þing ok raadagiord vid sina menn. beiddi iarl vmraada hue med skal fara þessu vandmæli. enn menn toku þar misiafnt aa ok var þat sumra raad at skipta skylldi londum vid Rognvalld iarl. enn flestir rikismenn ok sua bændr villdu kaupa Raugnvalld a brott med fe ok budu þar sina kosti til. sumir fystu at beriaz skylldi ok kolludu þat fyrr hafa vel tekiz. Rognvalldr jarl hafdi haft niosnarmann a þinginu. ok er þeir koma til hans fretti jarl skaald eitt er þar hafdi verit. (hann kuad).


Heyre ek hitt at orir
hafa dolgar skap folgit
þeingill rikr af þingi
þann kuitt buandmanna.
at valldandar villdi
vargsediandi margir
at þu vigg a brim byggir
brandz enn Paal at landi.


Eftir þetta sende jarl Rognvalldr menn a fund byskups ok beiddi hann medalferda ok sendi eftir Þorsteini Rognosyni ok Þorsteini Hauardzsyni or Sandey ok bad þa leita vm sættir med þeim frændum. kom byskup þui a leid at seet voru halfs manadar grid til vmleitunar leingri sætta. vard þa skipt eyiunum huar huorir skylldu kostnat aa hafa þessa stund. for þa Rognvalldr jarl til Rosseyiar enn Pall iarl for i Rolfsey. Ok i þenna tima vrdu þau tidendi þar i eyiunum at þeir frændr Sueinn Asleifarsun ok Jonn vængr af Vpplandi or Haaey ok Rikgardr fra Breckum or Strionsey. foru at Þorkatli fletti til bwss þess er Valþiofr hafdi aatt ok brendu hann inni med .ix. mann. þeir foru eftir þat a fund Raugnvalldz jarls ok gerdu honum þann kost at þeir mundu fara til Pals iarls med frændabaalk sinn ef Rognvalldr jarl villde eigi vid þeim taka. Jarl veik þeim eigi af hendi. ok þa er þat spurdi Haflidi Þorkelssun for hann þegar a fund Paals iarls er hann spurdi brennu fodur sins ok tok Paall jarl vid honum. Eftir þetta bunduz þeir Jonn a hendi Rognvalldi jarli. giordiz hann þa braatt fiolmennr þar i eyiunum ok vinsæll. Raugnvalldr iarl leyfdi heimfor þeim Joni ok Solmundi ok Aaslaaki ok morgum odrum lidsmonnum sinum. enn þeir villdu bida vmskipta. þa sagdi Rognvalldr jarl. þat hygg ek ef gud vill at ek fai riki i Orkneyium at hann muni gefa mer styrk til ok hinn helgi Magnus jarl frændi minn at hallda þi þott þer farit heim til eigna yduarra. Eftir þat foru þeir heim til Noregs.


Suein(n) fangadi Paal jarl

403. Vm vorit snemma hafdi Sueinn Aasleifarsun farit or Sudreyium ok vpp aa Skotland at finna vini sina. hann dualdiz leingi (i) Atioklum med Moddadi iarli ok Margretu Hakonardottur ok toludu þau marga hluti leyniliga. þar fretti Sueinn ofrid or Orkneyium ok gerdiz hann þa fuss þangat at fara ok finna frændr sina. hann for fyst til Kataness i Þorsey ok med honum gỏfigr madr er Liotolfr het. med honum hafdi Sueinn verit leingi vm vorit. þeir komu til Ottars iarls i Þorsey brodur Frackakar ok leitadi Liotolfr vm sættir med þeim Ottari ok Sueini vm þat er Frackauk hafdi giora latid ok hellt Ottar(r) jarl þar botum vpp af sinni hendi. jarl het[162] ok vinattu sinni Sueini. enn Sueinn het þi Ottari jarli at hann skylldi styrkia Erlend son Haralldz hins slettmaala til þess at hann fengi fodurleifd sina i Orkneyium þa er hann villdi til kalla. Sueinn skipti þar skipum ok hafdi Þorbiorn byrding ok aa .xxx. manna. tok hann þadan vtnyrding yfir Petlandzfiord ok sua fyrir vestan Hrossey ok sua til Efiusundz ok eftir sundinu til Rolfseyiar. A eyiarendanum var hofdi mikill ok vrd stor vndir nidri. þar laa oft otr i vrdinni. ok er þeir Sueinn reru eftir sundinu tok hann til orda. menn eru þar a hofdanum ok munu ver þar at leggia ok vita tidendi af þeim. vil ek at menn breyti nockut vmbuningi sinum. skulu ver rækia hudfỏt vor ok skulu þar nidr leggiaz .xx. menn enn .x. skulu roa. ver skulum fara hofsamliga. Enn er þeir dragaz at eyiunni kalla menn af hofdanum at þeir skylldi roa til Uestnes ok færa Pali iarli þat er þeir hofdu a skipinu. þeir þottuz mæla vid kaupmenn. Enn Paall jarl hafdi verit vm nattina a Vestnesi at Sigurdar a veizslu. jarl hafdi stadit vpp snimma ok hofdu þeir .xx. menn farit sudr a eyna at veida otr er laa i vrdinni vndir hofdanum. þeir ætludu heim til dagdryckiu. byrdingsmenn reru at landi ok spurduz þeir almæ(l)tra tidenda. spurdu byrdingsmenn huatan þeir væri at komnir. fretta þeir ok huar jarl væri. þeir segia at hann væri þar a vrdinni. þetta heyrdu þeir Sueinn þar er þeir laagu i hudfotunum. bad Sueinn þa þar at leggia er eigi mætti sia af hofdanum. þa mællti Sueinn at þeir skylldu vopnaz ok vinna þegar a jarlsmonnum er þeir fyndiz. ok sua gera þeir. þar drapu þeir .xix. menn enn sex fellu af Sueini. þeir toku Pal jarl med valldi ok leiddu a skip ok sneru stafnhafi ok foru aftr hina somu leid fyrir vestan Hrolfsey ok viku aa milli Haaeyiar Grimseyiar ok sua fyrir austan Suelg. þadan til Breidafiardar ok eftir honum til Eckialsbacka. þar let hann eftir skip sijtt ok .xx. menn. enn þeir foru þar til |[163] er þeir komu til Atiokla a fund Maddadar jarls ok Margretar systur Paals jarls. var þeim þar vel fagnat ok setti Maddadr jarl Paal jarl i haasæti sijtt. ok er þeir hofdu nidr seetz kom Margret inn gangandi med mikla kuennasueit ok huarf til brodur sins. Eftir þat voru menn feingnir til skemtunar vid þa. var Pall jarl helldr faarr sem eigi var vndarligt at hann mundi hafa ahuggiur miklar. ecki er getid orda þeirra Paals jarls ok Sueins medan þeir foru badir saman. þau Maddadr jarl ok Margret ok Sueinn Asleifarsun gengu sa tal. enn vm kuelldit eftir dryckiu þa var þeim Sueini fylgt til suefnhus einum saman ok voru þar læstir ok for sua huert kuelld medan þeir voru þar.


Fra Sueini Asleifarsyni er hann for til Orkneyia

404. Þat var einn dag at Margret lysti þui at Sueinn Asleifarsun skal fara til Orkneyia a fund Rognvalldz jarls ok bioda honum kost aa huarn hann vill helldr til rikis med ser i Orkneyium Pal jarl edr Haralld sun þeirra Maddadar þreuetran at alldri. Ok er Pall jarl vard aheyrdsli suarar hann. þat er fra minu skapi at segia at ek er sua farinn fra riki minu at eigi munu menn til slikra ferda spurdaga haft hafa. vil ek ok alldri koma siþan til Orkneyia. se ek at þessi hefnd mun af gudi gefin fyrir þiofnat vorn frænda. enn ef gudi þickir þat mijtt riki þa vil ek gefa þat Haralldi ef hann maa niota. enn ek vil at mer see feingit fee at stadfesta mik j munklifi nockuru ok hafi þer vord aa sua at ek komumz eigi a brott þadan. enn ek vil Sueinn at þu farir i Orkneyiar ok segir at ek se blindadr ok þo at fleira meiddr þuiat vinir minir munu sækia mik ef ek er heill madr. kann þa vera at ek mega eigi synia at fara til rikis mins med þeim þuiat ek get at þeim mune þickia meiri skadi at skilnadi vorum enn þeim mun vera. Ecki er getid fleiri orda iarls enn þessa. Eftir þat for Sueinn Aaleifarsun til Orkneyia enn Pall iarl var eftir i Skotlandi. Ok er þetta frasỏgn Sueins vm þenna atburd. enn þat er sỏgn sumra manna er verr samir at Margret hafi radit til Suein Asleifarsun at blinda Pal iarl brodur sinn ok setia i myrkuastofu. enn siþan redi hon til mann annan at ueita honum þar lijflaat. enn eigi vitum ver huart sannara er. enn þat er monnum kunnigt at alldri siþan kom hann til Orkneyia ok ecki riki hafdi hann a Skotlandi.


Fra Rognvalldi jarli ok Sueini Asleifarsyni

405. Þat var tidenda a Vestnesi þa er seinkadiz heimkuoma jarls þa let Sigurdr bondi senda menn at leita þeirra. enn er þeir komu þar er vrdin var sa þeir mannfallit. þa hugdu þeir at jarl mundi þar fallit hafa. foru heim ok sogdu þessi tidenndi. Sigurdr for þegar til at kanna valinn ok fundu þar .xix. jarlsmenn enn þeir voru .vj. menn þar er þeir kendu eigi. eptir þat sendi Sigurdr menn til Eigilseyiar a fund byskups at segia honum þessi tidendi. ok for byskap þegar a fund Sigurdar ok toku tal vm þersi tidendi ok gat Sigurdr at þetta mundi vera af raadum Rognvalldz jarls. ann byskup suarar þi at aunnar raun mundi aa verda enn Rognvalldr jarl mundi suikit hafa Paal jarl frænda sinn. get ek segir byskup at adrir nockurir muni þetta vuerkan giort hafa. Borgar sun Jathuarar Erlendzdottur er bio at Geitabergi hann hafdi seet byrdinginn er sunnan fỏr ok sudr aftr. enn er þat spurdiz þa hugdu menn at vera mundi af raadum Frackakar ok Aulfis rostu. Enn er þessi tidendi spurduz vm eyiarnar at Pall jarl var a brottu ok einginn vissi huat af honum var vordit þa leitudu þeir ser raada ok voru þeir flestir er þa foru a fund Rognvalldz jarls ok suordu honum hlydni. enn Sigurdr a Vestnesi ok synir hans Bryniolfr ok Hakon klo kuodoz eingum manni mundu eida sueria medan þeir vissu ecki til Pals iarls huart hans væri vỏn til edr eigi. fleire menn voru þeir er neittu suardogum vid Rognvalld jarl. enn þeir voru summir er stund a kuoddu edr a dag nær þeir mundi til handa ganga ef þa spurdiz ecki til Paals jarls. Enn er Rognvalldr jarl saa at vit mart stormenne var at eiga þa tok hann a eingu þuerliga þui er bændr beiddu. ok lidu sua fram stundir at hann atti iafnan þing vid bændr ok gengu æ nockurir honom til handa aa hueriu þingi. Þat vard til tidenda einn dag j Kirkiuvági at Rognvalldr jarl aatti þing vid bændr. ok er menn voru a þinginu vard seet at .ix. menn vopnadir gengu fra Skaalpeidi til þingsins. ok er þeir komu a þingit kendu þeir þar Suein Asleifarsun ok var monnum foruitni aa huat hann segdi tidenda. Sueinn hafdi a skip(i) farit sunnan til Skaalpeids ok latid þar eftir skipit enn þeir gengu til Kirkiuvỏgs siþan. Ok er þeir komu a þingit þa hurfu at honum frændr hans ok vinir ok spurdu hann tidenda. enn hann suaradi faa ok bad kalla byskup til sijn. enn byskup fagnadi Sueini vel þuiat þar hafdi leingi verit vinaatta. gengu þeir aa tal .ij. ok (segir) Sueinn byskupi þa allt vm sinar ferdir þat er satt var ok bad hann nu vm raada med ser þenna vandalut. Byskup mællti. þetta eru mikil tidendi er þu segir Sueinn ok er meire vỏn at vit verdim ockur eigi einhlitir vm þetta maal ok vil ek at þu bidir min her enn ek mun flytia maal þijtt fyrir alþydu ok Rognvalldi jarli. Geingr þa byskup til þings ok kuedr ser hliods. ok er þat fiekz þa talar byskup vm maal Sueins ok sagdi fyrir huat hann hafdi farit or Orkneyium edr huert afelli Pall jarl hafdi veitt honom fyrir vijg Sveins briostreips hins vesta mannz. beiddi byskup þa Rognvalld jarl grida til handa Sueini ok alla alþydu. Þa suarar Rognvalldr jarl. heit ek Sueini gridum þriar nætr fyrir mik. enn sua þicki mer þu byskup vndir brun at lijta sem þit Sueinn munit kunna at segia fra nockurum þeim stortidendum |[164] (er) enn eru eigi vpp borin. vil ek at þu takir Suein i valld þijtt ok abyrgiz hann enn ek vil eiga tal vid hann a morghin. Ja ia sagdi byskup giarne vill hann vid ydr tala ok sem fyrst ok þinn madr vill hann geraz ef þer vilit vid honum taka. Jarl suarar. ecki þickia mer ofmargir minir vinir i þessu landi enn þo munu ver fleira tala aadr enn ek iatta þui. Siþan ganga þeir a tal .iiij. Rognvalldr jarl Kolr fadir hans byskup ok Sueinn Aasleifarsun. segir Sueinn þa liuft ok leitt sem farit hafdi med þeim Pali iarli enn þeir gerdu þat raad at laata fara af þinginu hitt nesta fiolmenne. Jarl stendr vpp vm morgininn eftir ok gaf monnum þa heimfarar leyfui. enn er raufz fiolmenni a þinginu þa heimti hann serhuern mann til maals vid þa ok leet aadr alla menn heita Sueini gridum þa er vid voru medan hann segdi tidendin. enn vm morgininn eftir var til feingin Magnus(!) karl brodir hins heilaga Magnus jarls at segia Sigurdi a Vestnesi ok sonum hans vm farer jarls ok þat at hans var ecki vaan til rikis ok hann var meiddr. Sigurdr segir. mikil tidendi þicki mer vm fraferd jarls enn hitt þicki mer þo þyngz er hann er meiddr þuiat þers mundi hann huergi kominn at ek munda eigi fara a hans fund. Ok sua hefir hann sagt vinum sinum siþan at Hakon mundi eigi vmeiddr a brott hafa farit ef hann hafdi lidsafla til haft þa er hann sagdi honum þessa sogu. sua þotti honum mikils vm vert. Enn eftir þessi tidendi geingu allir menn i Orkneyium til handa Rognvalldi jarli ok gerdiz hann nu einn hofdingi yfir þessu riki er aatt hafdi Pall jarl. ok eigi myklu sidarr var markadr grunduollr til Magnuskirkiu ok aflat smida til ok for sua mikit fram verkinu aa þeim misserum at minna geck aa fiorum edr fimm þadan i fra. Kolr var þar mestr tilannadarmadr smidarinnar ok hafdi mest forsogn aa. Enn er fram tok at lijda smidinni vard jarli kostnadarsamt ok eydduz miok feen. þa leitadi jarl raada vid fodur sinn. enn Kolr lagde þat til at jarl skylldi færa lỏg a þui at jarlar hofdu tekit odul ỏll i erfd eftir menn. enn erfingiar leystu til sin ok þotti þat helldr hart. Þa leet Rognvalldr jarl kuedia þings ok baud bændum at kaupa odỏlin sua at eigi þurfti at leysa ok kom þat asamt med þeim sua at ollum likar vel. enn giallda skylldi jarli mork af hueriu plogslandi vm allar eyiar. en þadan i fra skorti eigi fe til kirkiusmidar ok er þat smidi allmiok vandat.


Jon byskup kom af Skotlandi

406. Þa er Rognvalldr jarl hafdi raadit .ij. vetr Orkneyium þa tok hann iolaveizlu at bui sinu þui er heitir a Knarrarstodum. þat var hinn setta dag iula at skip var seet fara sunnan af Petlandzfirdi. vedr var gott ok stod jarl vti ok mart manna hia honum ok hugdu at skipinu. þar var saa madr er Rolfr het ok var hirdprestr jarls. Ok er þessir menn toku land þa geingu þeir fra skipi ok hofdu jarlsmenn taul aa at vera mundo .xv. menn edr .xvj. enn i ỏnduerdu lidinu geck madr i blaarri[165] kaapu ok haf(di) brugdit haari vndir hufu. hann hafdi rakat skegg vm hokuna framanverda en vrakada huaptana ok heck þar sijtt ofan. þessi madr þotti þeim nockut vndarligr. enn Rolfr segir at þat var Jon byskup ofan af Skotlandi af Atioklum. þa geck jarl a moti þeim ok fagnar vel byskupi. setti jarl byskup i haasæti sijtt enn þionar sialfr fyrir borde sem skutilsueinn. Vm morgininn eftir veitti byskap tidir snimma ok þa for hann nordr til Eigilseyiar a fund Vidialms byskups ok var þar til tiunda dags iola. þa foru þeir baadir byskuparnir a fund Rognvalldz jarls med virduligu foroneyti ok baaru vpp erendi sin. þeir segia fra einkamaalum Sueins Asleifarsunar ok Maddadar jarls þat at Haralldr sun þeirra skylldi bera jarlsnafn ok hafa Orkneyiar haalfar vid Rognvalld jarl enn Rognvalldr jarl skylldi raad hafa fyrir þeim ok sua þott Haralldr þroskadiz ok villdi sijtt huarr þeirra þa skylldi Rognvalldr jarl raada. var Sueinn ok þar med ok bar þetta med byskupi. Gerdu þeir Rognvalldr jarl þat raad at fundr var lagidr vm vorit a langafostu a Katanesi ok geck þa saman sættin med þessum skildaga ok var bundin eidum hinna bezstu manna af Orkneyium ok af Skotlandi. For þa Haralldr Maddadarsun vt i Orkneyiar med Rognvalldi jarli ok var honum þa gefit jarlsnafn. þa for i eyiarnar med Haralldi jarli Þorbiorn klerkr. hann var son Þorsteins haulldz ok Gudrunar dottur Frackakar. hann var vitr madr ok mikill fyrir ser. hann fostradi þa Haralld jarl ok reed miok fyrir honum. Þorbiorn kuongadiz i Orkneyium ok feck Jngiridar Olafsdottur systur Sueins Asleifarsunar. var Þorbiorn þa ymizat vt i Orkneyium edr vppi i Skotlandi ok var hinn fræknazsti madr ok hinn mesti viafnadarmadr vm flesta luti. Sueinn Asleifarsun tok vndir sik eignir þær allar er aatt hafdi Olafr fadir hans ok Valþiofr brodir hans. gerdiz hann þa hofdingi mikill ok hafdi iafnan fiolment med ser. hann var vitr madr ok forspaar vm marga luti. viafnadarmadr ok vfyrirleitinn. eigi voru j þann tima þeir .ij. menn fyrir vestan haf er meira haattar þætti vera enn þeir Sueinn ok Þorbiorn maagar. voru þa med þeim kærleikar miklir.


Brenna Frackakar

407. Ðat var eitt sinn at Sueinn Asleifarsun kom at maali vid Rognvalld jarl at hann skylldi faa honum manna afla ok skip til þess at hefna þeim Qlfui ok Frackỏk brennu Olafs fedr sins. Jarl mællti. ætlar þu eigi þat Sueinn at ockr mune nu ecki verda mein at Qlfui ok Frackỏk kerlingu þeirri er til einkia er fær. Sueinn suarar. iafnan munu mein at þeim medan þau lifda. enda ætlada ek þa til annars er ek giorda stærst fyrir þinar sakir (enn) at þu mundir eigi slikt veita. Jarl suarar. |[166] huat legg ek þa til er þer likar. Sueinn suarar. tuau skip vel buin. Jarl kuad sua vera skylldu sem hann beiddi. Ok eftir þat byrr Sueinn faur sijna ok er hann var buinn sigldi hann sudr til Borgarfiardar ok tok wtnyrding til Dufeyra. þat er kaupstadr a Skotlandi. enn þadan for hann in fyrir Mærhæui ok til Eckialsbacka. þadan for hann til Atiokla til Maddadar jarls. þa feck hann Sueini leidtogha þa er leid kunnu vm fioll ok merkr þar sem hann villdi fara. for hann þadan hitt efra vm fiỏll ok skoga fyrir ofan allar bygdir ok kom fram i Hialmundal nær midiu Sudrlandi. Enn þau Aulfir hofdu hueruetna haft niosnir þar er þeim þotti vfridar vỏn or Orkneyium enn þessa leid var þeim eingi van hermanna. wrdu þau eigi fyrr vor vid herinn enn þeir Sueinn voru komnir i lid nockura a bak bænum Frackakar. þar kom i mot þeim Aulfir rosta med sextigum manna. slær þar þegar i bardaga ok verdr litil vidrtaka. hrauckua þeir Aulfir heim at bænum þuiat þeir naadu eigi skoginum. þar vard [mannfioldi mikill.[167] Enn Aulfir hliop vpp til Hialmundalsaar ok sua vpp i fiallit ok for þadan til Skotlandzfiardar ok sua vt til Sudreyia ok er hann or sogunni. Enn er Aulfi dro vndan foru þeir Sueinn heim a bæinn ok ræntu þar huiuetna. en eptir þat brendu þeir bæinn ok alla þa menn er inni voru ok let Frackok þar lif sijtt. Þeir Sueinn gerda þar hitt mesta hervirki i Sudrlandi aadr þeir foru til skipa sinna. eftir þat laagu þeir vti vm sumarit ok heriudu vm Skotland. kom Sueinn at hausti til Orkneyia a fund Rỏgnvalldz jarls tok hann vel vid Sueini. for Sueinn þa yfir a Nes i Duggalsbæ ok sat þar vm vetrinn. J þenna tima kom til Sueins ordsending Holldboda or Sudreyium at Sueinn skylldi koma til lidueizlu vid hann þuiat þar hafdi komit Haulldr af Bretlandi ok hafdi elltan Holldboda or buum sinum ok rænt fee miklu. sa madr het Hrodbiartr er sendr var enskr at kyni. Sueinn braa skiott vid er honum voru send ordin ok kom vt i Orkneyiar til motz vid Rognvalld jarl ok bad Rognvalld jarl at hann skylldi faa honum lid ok skip. jarl spurdi huat Sueinn villdi þa at hafaz. hann kued þann mann hafa ser ord sent er sizst aatti hann nij vid at kueda ok honum hafdi þa bezst gefiz er hann þurfti mest vid er flestir foro a hendr honum. Jarl suarar. vel veri þa ef þit skildiz vinir enn vtruir eru flestir Sudreyingar enn geta maattu drengskapar þins. enn ek mun fa þer tuau skip alskipud. Þetta likar Sueini vel ok for þa til Sudreyia ok fann eigi Holldboda fyrr enn hann kom vestr i Maun þuiat hann hafdi þangat stockit. Enn er Sueinn kom i Maun þa vard Holldbodi honum feginn ok þar i Maun hafdi haulldrinn sa hinn bretzki gert heruirki mikit i raanum ok manndraapum ok vijda i Sudrriki. Fyrir honum hafdi fallit gaufughr madr er Andress het. hann aatti eftir konu er Jngirid het ok sun er het Sigmundr. Jngirid husfru atti fee mikit ok bw stor. Þat raad gerdi Holldbodi at hann bædi hennar. enn er þat var vakit vid hana þa mællti hon at S(ueinn) skylldi þat til raadahags vinna at hefna Andres bonda sins. Sueinn suarar at hann mætti gera Bretum skada nockuru. en eigi ma ek vita huers af verdr audit vm mannalaat. Ok eftir þat fara þeir Sueinn ok Holldbodi i hernat ok hofdu .v. skip. þeir heriudu vm Bretland ok geingu þar vpp er heitir J(arls)nes ok gera þar heruirki mikit. Þat var einn morgin at þeir geingu vpp i þorp nockurt ok var þar litil vidtaka. flydu bændr or þorpinu enn þeir Sueinn ræntu þar huiuetna ok brendu .vj. bæi fyrir daguerd sinn. þa var þar med Sueini islenzkr madr er Eirekr het ok kuat þetta.


Bæir eru brendir
en buendr ræntir
sua hefir Sueinn hagat
.vi. i morgin.
gerdi hann einum
ærinn þeirra
leigir þar kol
leigumanni.


Eptir þetta foru þeir til skips sins ok laagu vti vm sumarit ok fengu mikit herfang enn haulldrinn hliop i ey þa er Lund heitir. þar var vijgi gott. saatu þeir Sueinn þar vm nockura rijd ok fengu ecki at giort ok foru heim um haustit i Maun.


Af herferdum Sueins ok Hornboga

408. Þenna vetr gerdi Sueinn brudkaup til Jngiridar ok sat þa med sæmd mikilli. Vm vorit dro hann menn at ser ok for a fund Hornboda ok beiddi hann lids. enn hann taldiz vndan ok let at menn væri i athofnum margir enn sumir i kaupferdum ok feck Sueinn þar ecki af. enn þat var raunar at þeir haulldrinn hofdu sætz a laun ok bundit lag sijt med fegiofum. Enn Sueinn for eigi at sidr ok hafdi þa þriu skip ok vard litid til fiar aundvert sumar. enn er a leid foru þeir sudr undir Jrland ok toku þar kugg einn er munkar attu or Syllingum ok ræntu. hann heriadi ok vida a Jrlandi ok toko þar mikit fe ok foru vm haustid heim i Maun. Þa hafdi Sueinn Asleifarsun skamma stund heima setid at hann heyrdi þann kuitt at Hornbodi mundi honum eigi trur. enn Sueinn duldiz vid þat. Ok eina nott vm varit var þat tidenda at vardmenn Sueins kuomu ok sogdu at vfridr for at þeim. þeir Sueinn hlupu til vỏpna ok wt. þeir saa huar menn foru med elld at bænum ok hofdu lid mikit. þa lupu þeir Sueinn a hỏl einn ok vorduz þadan. þeir hofdu ludr ok blesu. enn þar er þyckbyllt ok drifu menn til lids vid þa Suein sua at þar kom at þeir letu fra er til voru komnir. sloguz þeir Sueinn eptir ok elltu þa. þar fell mart manna i flottanum enn fioldi var saart af huorumtueggium aadr þeir skildu. Enn fyrir þessu lidi red Hornbodi ok hafdi hann dregit vndan i flottanum. for hann þar til er hann kom i Lundey. tok haulldrinn vel vid honum ok hellduz þeir saman. Sueinn for heim ok hafdi fiolment ok vardholld mikil þuiat hann trudi illa Sudreyingum ok selldi iardir sinar er a leid vetrinn til lausafiar ok for snimma vm vỏrit sunnan til Liodhusa. hafdi hann gert mikit heruirki i þessarri ferd.


Fra Rognvalldi jarli ok Sueini

409. Þa er Sueinn var i Sudreyium hafdi Rognvalldr jarl farit a Katanes ok tok veizlu i Vik med þeim manni er Haralldr het. Sueinn het son hans ok var hinn vaskligzsti madr. Enn |[168] er jarl var aa veizlu kuomu þeir Þorbiorn klerkr ofan af Skotlandi ok sagdi þau tiþendi at Þorsteinn haulldr fadir hans var drepinn ok hafdi jarl einn drepit hann. Enn þat hofdu menn aa maali hue tidrætt þeim Rognvalldi jarli var ok Þorbirni þuiat jarl gaadi varla at luka maalum sinum fyrir tali þeirra. For Þorbiorn þadan vt i eyiar med jarli enn Sueinn Hroallzsun gerdiz þa skutilsueinn jarls. Þorbiorn hafdi þa verit vm rijd a Skotlandi. hann hafdi drepa laatid tua menn þa er verit hofdu at brennu Frackakar med Sueini Asleifarsyni. Enn er Sueinn kom vr Sudrey þa for hann heim i Gareksey til buss sins enn ecki a fund Rognvalldz jarle sem hann var vanr er hann kom or hernadi. Enn er Sueinn kom or Sudrey vm sumarit ok jarl spurdi at hann var heim kominn spurdi hann Þorbiorn huat hann ætladi hui Sueinn mundi eigi finna hann. Þorbiorn suarar. þess get ek at Sueini misliki vid mik þuiat ek let drepa þa menn er verit hofdu med honum at brenna Frackakar. Jarl mællti. eigi vil ek at þit seet missaattir. Ok eftir þat for Rognvalldr jarl (i) Gareksey ok leitadi vm sættir med þeim ok var þat auduellt þuiat badir þeir villdu at jarl skipadi. siþan gerdi hann þa saatta at sinni ok hellz su sætt leingi siþan.


Fra keskiordum Rognnvalldz jarls

410. J þann tima kom til Orkneyia islenzkt far eitt. þar var a sa madr er Hallr het sun Þorarins breidmaga. hann for til vistar i Rinansey til þeirra Þorsteins ok Rognu. hann vndi þar illa ok bad Þorstein at hann kæmi honum til Rognvalldz jarls. þeir foru a hans fund ok villdi jarl eigi vid honum taka. Enn er þeir kuomu heim þa spyrr Ragna hue fariz hafdi. Hallr kuad þa visu.


Sennda ek son þinn Ragna
saunn koma maal fyrir bragna
hans var haalig idia
hirduistar mer bidia.
hafa kuez hodda ryrir
hinn er hæstum veg styrir
neitti hann gropana gran(n)a
gnott vigligri manna.


Litlu sidarr for Ragna a fund Rỏgnvalldz jarls at eredum sinum. hon var sua buin at hon hafdi gaddan rautt a hofdi gert af rossahaari. Ok er jarl sa þat kuad hann.


Alldri (h)ef ek freitt þar er felldu
framstallz konur allar
uerdr at menia myrdir
miukordr hofuddukum.
nu tær hlauck vm hnacka
hoddstrindar sem binda
skrydiz brudr vid brædi
bengagls merar tagli.


Ragna mællti. her kemr nu at þui sem mælt er at faarr er sua vitr at allt siai sem er. þuiat þetta er af hesti enn eigi af mere. Hon tok þa silkiduk ok falldadi ser med ok taladi eigi at sijdr maal sijtt. Jarl tok henni helldr seint i fystu enn myktiz rædan sua sem aa leid. ok feck hon þat erende sem hon villdi er hon feck hirduist Halli ok var hann leingi siþan med Rognvalldi jarli. Þeir ortu badir saman haattalykil hinn forna ok letu vera .v. visur med huerium hætti. enn þa þotti oflangt kuedit ok eru nu tuær kuednar med huerium hætti.


Fra Rognvalldi ok Suein Asleifarsyni

411. Þat er sagt at Sueinn Asleifarsun spurdi at Hornbogi var kominn i Sudrey. þa bad hann Rognvalld jarl fa ser lijd til at hefna sin. Jarl feck honum .v. skip ok styrdi einu Þorbiorn klerkr enn odru Haflidi sun Þorkels flettis. þridia Dufniall sun Hauardz Gunnasunar. fiorda Rikgardr Þorleifarsun. fimta Sueinn Asleifarson. Enn þegar er Holldbodi spurdi til Sueins þa flydi hann or Sudreyium. Þeir Sueinn draapu mart manna i Sudreyium enn ræntu vida ok brendu. þeir fengu mikit fee enn naadu eigi Hornboda ok alldri kom hann i Sudreyiar siþan. Sueinn villdi vera i Sudreyium vm vetrinn enn þeir Þorbiorn villdu heim ok foru þeir vm haustid sunnan til Kataness ok komu i Dungalsbæ. ok er þeir skylldu skipta herfangi sinu þa mællti Sueinn at allir skylldu iafnmikit hafa nema hann hafdi hofdingia lut þui hann kuez einn hafa fyrir verit ok sagdi jarl hafa fengit þa til lids vid sik. hann leetz ok einn hafa sakir aatt vid Sudreyinga enn þeir eingar. en Þorbiorn þottiz eingum mun sidr hafa til wnnit ok verit eigi sijdr fyrirmadr enn Sueinn. villdu þeir ok (at) allir skipstiornarmenn hefdi iafnan lut. enn sua vard at vera sem Sueinn villdi þui hann var myklu mannfleiri þar a nesinu. Enn Þorbiorn for vvt i Orkneyiar a fund Rognvalldz jarls ok sagdi hue farit hafdi med þeim Sueini ok likadi þeim illa er hann hafdi gert þa hlutręninga. Jarl kuad þat eigi mundu einu sinni finnaz a at Sueinn veri eingi iafnadarmadr. enn þar mun enn koma at hann mun taka giolld fyrir sitt ranglæti. enn eigi skỏlu þer vm þetta deila ek skal fa ydr iafnmikit af minu sem þer misset vid hann. vil ek ok ecki at þer kallit a hann vm þetta ok væri vel ef eigi leiddi stærri vandkuædi af honum. Þorbiorn suaradi. gud þacki ydr herra þann sỏma er þer gerit til vor ok eigi munu ver deila vid Suein vm þetta. enn alldri siþan skal ek vera vin hans ok gera skal ek honum nockura suiuirding her a moti. Ok eftir þetta segir Þorbiorn skilit vid Jngigerdi systur Sueins ok sendi hana yfir aa nes til Sueins. tok hann vid henni vel enn þotti ger til sijn suiuirding mikil. var þa med þeim fiandskapr. kom þar at þui sem mællt er at forudin siatzt bezt vid. þa er Sueinn var i Sudreyium þa hafdi hann sett Murgat Grimssun i Dungalsbæ til forraada ok feingit honum i hendr syslu þa er hann hellt af Rognvalldi jarli. enn Murgadr var sakgæfuinn ok aleitinn ok vard hann vuinsæll vid sinn viafnat. enn þeir er mest vurdu fyrir viafnadi hans stucku a fund Hroalldz ok helldu sik þar. af þui gerdiz fiandskapr med þeim Hroalldi ok Murgad. Litlu sidar for Murgadr sudr til Vikr vid tugtugta mann at erendum sinum. ok aadr hann kom sunnan veitti hann heimsokn Hroalldi bonda ok drap hann ok nockuru menn fleiri. foru sidan til Dungalsbæiar a fund Sueins. þa safnar Sueinn monnum ok ferr til Lambaborgar ok bydz þar vm. þar var vijgi gott ok sat hann þar med sextigi manna ok flutti at ser vistir ok onnur faung þau er þeir þurftu at hafa. Borgin stod a sæfuarhỏmrum nockurum enn steinveggr var fyrir ofuan vel smidadr. biorgin gengu langt med sianum annan veg. Þeir gerdu þa margar vspecktir a Katanesi i raanum ok fluttu þangat |[169] til sin i borgina ok gerduz miok vuinsælir.


Af ferdum Sueins Astleifarsunar

412. Tidendi þersi koma til eyrna Rognvalldi jarli ok Sueini Hroalldzsyni. beiddi Suein(n) jarl fulltingis at hann leidretti þetta maal. fluttu þetta margir menn med Sueini. kom þui sua at Rognvalldr jarl braz vid ok for yfir til nes ok þessir hofdingiar med honum Þorbiorn Haflidi Þorkelssun Dufniall Hauarson ok voru þeir hinir tillagavestu a hendr Sueini. þeir foru til Dungalsbear ok var Sueinn þa i brottu. þeir spurdu at Sueinn var i Lambaborg. foru þeir jarl þaa þangat. ok er þeir kuomu til borgarinna(r) þa spyrr Sueinn huerr fyrir lidinu redi. honum var sagt at Rognvalldr jarl reed fyrir. Sueinn fretti jarl eftir erendum. Jarl suarar at hann vill at hann seli Murgard fram i valld þeirra. Sueinn spyrr huart hann skal grid hafa. Jarl letz þui eigi vilia heita. Þa mællti Sueinn. eigi nenni ek at selia Murgat fram i valld þeirra Sueins Hroalldzsunar edr annarra vuina minna þeirra sem med ydr eru enn giarna villda ek vera saattr vid ydr herra. Þa suarar Þorbiorn klerkr. heyr huat drottinssuikinn mælir at hann villdi giarna saattr vera enn hefir aadr rænt land hans ok lagiz vt sem þiofr. launar þu illa jarli margann soma er hann hefir til þin gort sem þu munt ollum þeim er þu maatt þui vid koma. Sueinn suarar. eigi þarftu Þorbiorn her sua mart til at leggia þuiat ecki mun fyrir þin ord gert. enn þat er hugbod mitt at þu munir honum verstu launa þann soma er hann hefir til þin gert aadr þit skilit fyrir þui at eingir munu gæfu af þer hliota þeir er nockut eigu vid þik. Þa mællti Rognvalldr jarl at menn skylldu ecki skatyrdaz. Eltir þat settuz þeir vm borgina ok bonnudu allar atflutningar ok geck sua miok leingi at ecki maatti atsokn vid koma. ok er eydduz vistir þeirra þa kalladi Sueinn saman sina menn ok leitadi raada vid þa. enn allir menn mæltu eins munni at hans forsia villdu hafa medan hennar væri kostr. Þa tok Sueinn til orda ok mællti. þat syniz mer vuirduligaz at suelta her enn ganga siþan a valld vuina sinna. hefir ok þetta sua farit sem likligt var at oss mun baadi skorta vid Rognvalld jarl vit ok gæfu. enn her hefir verit leitad vm sættir ok grid ok hefir huarki feingiz Murgardi felaga minum. enn veit ek at kostr mun her odrum monnum grida enn ek nenni eigi at selia hann fram vndir auxi. nu er þat eigi rett at her (gialldi) sua margir hans vandræda þott ek nenna eigi at skiliaz vid hann at sinni. Ok eftir þetta tok Sueinn þat raad at knyta saman snæri þau er þeir hofdu enn vm nattina letu þeir þa Suein ok Murgad siga ofan or borginni a siainn ok eftir þat toku þeir sund ok laugduz fram med biorgunum þar til er þraut hamrana. eftir þat stigu þeir fotum a land ok foru vpp i Sudrland ok sua til Mærhỏfi ok þadan til Dufeyra. þar fundu þeir orkn(eyska) menn a byrdingi het sa Halluardr er fyrir þeim var enn annarr Þorkell þeir voru .x. saman. þeir Sueinn gengu a skip med þeim ok foru .xij. saman a byrdingi sudr fyrir Skotland þar til er þeir koma i Maeyiar. þar var þa munklifi Ballduini het aboti sa er fyrir reed. þar voru þeir Sueinn ok hans menn .vij. nætr vedrfastir ok sogduz vera sendir a fund Skotakonungs af Rognvalldi jarli. Munkar grunudu sỏgn þeirra ok ætludu vera raansmenn ok sendu til landz eftir monnum. en þa er þeir Sueinn verda þess varir þa hlaupa þeir a skip ok ræntu stadinn fe miklu. þeir foru a brott ok inn eftir Myrkuafirde. þeir fundu i Eidinaborg David Skotakonung. tok hann vel vid Sueini ok baud þeim at vera med ser. Sueinn sagdi konungi allan maalavoxt þangatkuomu sinnar ok hue farit hafdi med þeim Rognvalldi jarli aadr þeir skilduz ok sua þat er þeir hofdu rænt i Maeyium. Voru þeir Sueinn vm hrid med Skotakonungi i godu yfirlæti. Dauid konungr sendi menn til þeirra manna er fiar hofdu mist fyrir Sueini i ferdinni ok leet þa sialfa virda skada sinn en bętti sinu fe huerium sinn misse. Dauid konungr baud Sueini at sækia konu hans i Orkneyiar enn faa honum slikar sæmdir i Skotlandi at hann mætti vel vid vna. Sueinn birti vilia sinn fyrir konungi ok sagdi sua at hann villdi at Murgadr væri þar eftir med konungi enn hann sendi ord til Rognvalldz jarls at hann tæki sættum vid hann enn Sueinn lezt vilia leggia allt sitt maal a valld Rognvalldz jarls. kuez þa iafnan vel vidr vna er þeir voru saattir enn þa illa er þeir voru vsaattir. Dauid konungr suarar. bædi er nu at jarl þersi mun vel vera enda þickir ydr þat eina vera er til hans veit. hættir þu nu a hans trunad enn fyrirlætr þat er ver biodum þer. Sueinn lezt hans vingan alldri laata vilia en sagdiz þo vilia bidia konung at hann veitti þetta. konungr quad sua vera skylldu. Dauid konungr sendi menn nordr i Orkneyiar med giofum ok þeirri ordsending at jarl skylldi taka sættum vid Suein. for þa ok Sueinn i eyiar nordr enn Murgadr var eftir med konungi. Sendimenn Davids konungs foru a fund Rognvalldz jarls. tok hann vel vid þeim ok sua giofum þeim er konungr sendi honum ok het sættum. tok hann siþan Suein i frid ok fulla vinaattu ok for hann þa til bua sinna.


Fall Valþiofs jarls

413. Þa er þeir Sueinn ok Murgadr voru a brottu or Lambaborg toku þeir er i borginni voru þat raad at gefa vpp stadinn i valld Rognvalldz jarls. spurdi hann huat þeir vissu til Sueins ok þeirra Murgadar sidazst enn þeir sogdu sem var. Ok er jarl heyrdi þat mællti hann. satt er þat at segia eingra manna iafningi er Sueinn þeirra er ver eigum kosti her med oss. eru slik brogd bædi dreingilig ok hardfeinglig. enn eigi vil ek nidaz aa ydr þott þer hafit vafiz i þesso vandkuædi med Sueini. skal huerr yduarr fara i fridi fyrir mer. For jarl þadan heim i Orkneyiar enn sendi Þorbiorn klerk med .xl. manna a skipe sudr til Breidafiardar at leita þeirra Sueins ok spurdiz ecki til hans. þa talar Þorbiorn fyrir þeim at þeir færi vndarliga. rekumz eftir Sueini a leid fram |[170] en hofum spurt at Valþiofr jarl faudrbani minn er skamt hedan med litla sueit manna. ok ef þer vilit fara at honum med mer þa vil ek þui heita ydr at mer skal eigi fara sem Sueini at ek gera ydr hlutræninga ef oss berr herfang i hendr. þuiat fe þat er ver faum skolu þer hafa enn skipta mer þui einu til handa er þer vilit þuiat mer þickir betri frægd enn fe. Eftir þat foru þeir þar til er Valþiofr jarl var a veizlu ok toku hus a þeim ok baaru þegar elld at. þeir Valþiofr hlupu til dyranna ok spurdi huerr fyrir elldinum redi. Þorbiorn sagdi til sin. Valþiofr baud bætr fyrir vijg Þorsteins enn Þorbiorn kuat ecki þurfa vm sættir at leita. þeir Valþiofr vorduz vel vm rijd. enn er elldrinn sotti þa hlupu þeir vt ok vard þa skamt vm vorn þeirra þuiat þeir voru þrekadir miok af elldi. fell þar Valþiofr jarl ok .xxx. manna med honum. Þar fengu þeir Þorbiorn fe mikit ok hellt hann oll heit sin dreingiliga vid sina menn. foru þeir eftir þat vt i Orkneyiar a fund Rognvalldz jarls ok let hann vel yfir þeirra erendi. var þa kyrt i eyiunum ok fridr godr. J þann tima bio einn vngr madr i eyiunum er Kolbeinn hruga het ok var hitt mesta afarmenni. Þann let þar gera steinkastala godan var þat oruggt vigi. Kolbeinn aatti Herbiorgu systur Hakonar bæns en modir þeirra var dottir Herborgar Palsdottur. þessi voru born þeirra Kolbeinn karl Biarni skaalld Sumarlidi Aaslakr Frida. þau voru aull mikils haattar.


Fra Eindrida vnga

414. J þann tima redu synir Haralldz gilla i Noregi. var Eysteinn þeirra elldzstr enn Jngi var skilgetinn ok hofdu lendir menn aa honum mesta(r) virdingar. let hann þa raada ollu þui er þeir villdu. J þenna tima hofdu þessir lendir menn mest raad med honum Augmundr ok Erlingr synir Kyrpingaorms. þeir giordu þat raad med Jnga konungi at hann skylldi senda ord Rognvalldi jarli ok veitti honum sæmligt heimbod. sogdu sem satt var at jarl hafdi verit mikill vin fodur hans ok baadu hann gera ser uid jarl sem kærazst sua at væri hans vin meiri en brædra hans huat sem i kynni at geraz med þeim. jarl var frændi þeirra brædra ok hinn mesti vin þeirra. Enn er þessi ord komu til Rognvalldr jarls veikz hann vid skiott ok bio ferd sina þuiat hann var fwss at fara til Noregs at finna frændr sijna ok vini. Til þessar ferdar beiddiz Haralldr jarl fyrir foruitnis sakir ok skemtanar. hann var þa .xix. vetra gamall. Ok er iarlar voru bunir foru þeir vesten med kaupmonnum ok hofdu sæmiligt foruneyti ok komu vm vorit snemma til Noregs. fundu þeir Jnga konung i Biorgyn. tok Jngi konungr alluel vid þeim. fann Rognvalldr jarl þar marga vini sina ok frændr. dualdi hann þar vm sumarit miok leingi. Þat sumar kom vtan af Miklagardi Eindridi vngi. hann hafdi þar verit leingi a maala. kunni hann þeim þadan at segia morg tidendi ok þotti monnum skemtan at spyria hann vtan or heime. Jarl taladi iafnan vid hann. ok eitthuert sinn er þeir toludu þa mællti Eindridi. þat þicki mer vndarligt jarl er þu vill eigi fara vt i Jorsalaheim ok hafa eigi sagnir einar til þeirra tidenda er þadan eru at segia. er slikum monnum bezst hent þar sakir yduarra lista muntu þar bezst virdr sem þu kemr med tignum monnum. Ok er Eindridi hafdi þetta mællt fluttu þetta margir adrir med honum ok eggiudu at hann skylldi geraz fyrirmadr at ferd þessi. Erlingr lagdi her morg ord til ok sagdi at hann mundi raadaz i ferdina ef jarl villdi geraz fyrirmadr. Ok er þessa fystu sua gaufgir menn þa het jarl ferdinni. ok er þeir jarl ok Erlingr reedu þetta med ser þa volduz margir gaufgir menn til þessar ferdar. þessir lendir menn. Eindridi vngi skal leid segia Jonn Petrsson Aaslaakr Erlendzsun Gudormr maulr Kollr af Halllandi. sua var mællt at eingi þeirra skylldi meira skip hafa en þritugt at rumatali nema jarl ok eingi skylldi hafa buit skip nema hann. þui skyllde sua gera at eingi skylldi annann aufunda fyrir þat at sijt lid edr skip hafdi betr buit annar helldr enn annar. Jonn fotr skal gera laata jarli vtfararskip ok vanda sem mest. Rognvalldr jarl for heim vestr vm haustid ok ætladi ath sitia .ij. vetr i riki sinu. Jngi konungr gaf jarli langhskip .ij. helldr litil ok einkar fỏgur ok gerr mest til rodrar ok voru allra skipa skiotuz. Rognvalldr jarl gaf Haralldi jarli annat skipit þat het Fifua enn annat het Hialp. þessum skipum helldu jarlar vestr vm haf. Rognvalldr jarl hafdi ok þegit storgiafir af vinum sinum. Þat var þridiadags kuelld er jarlar letu i haf ok sigldu allgodann byr vm nattina. Miduikudag var stormr mikill enn vm nattina vrdu þeir vid land uarir. þa var myrkr mikit. þeir saa bodaslodir aullum megin hia ser. þeir hofdu aadr samfloti halldit. Þa var eingi kostr annar enn sigla til brottz baadum skipunum ok sua gerdu þeir. þar var vrd fyrir enn litid forlendi enn hamrar hitt efra. þar hellduz menn allir enn tyndu fe miklu. sumt rak vpp vm nattina. Rognvalldr jarl bargst þa enn allra manna bezst sem iafnan hann var sua kaatr at hann leek vid fingr sina ok orti nær vid huert ord. hann dro fingrgull af fingri ser ok kuat visu.


Heingi ek hamri kringdann
hanga riupu taugar
grimnis sylg a gaalga
ginunngs bruar linna.
sua hefir gloraddar gladdann
gagfellz mik þetta
lỏms at ek leik vid mina
lautir hellis gauta.


Ok er þeir hofdu vpp borit faungin foru þeir a land at leita bygda þuiat þeir þottuz vita at þeir munda vid Hialltland komnir. þeir fundu braatt bæi ok er þa skipt monnum i bygdir. þar wrdu menn jarli fegnir er hann kom ok spurdu menn at vm ferdir hans. Jarl kuad visu.


Brast þa er bædi lesti
baud hraunn skada monnum
suut feck vedrit vata
vinum Hialp |[171] ok Fifu.
se ek at sia mun þickia
snarlyndra faur iarla
sueit gat vaas at visu
vinna hofd at minnum.


Husfruin bar skinnfelldar skickiu at jarlli. hann tok vid hlæiandi ok retti hendr a moti ok kuat.


Skek ek her skinnfelld hrockinn
skraut er mitt æfarlitid
stor er sa er stendr yfir aurum
stafnuaullr yfirhaufnum.
feingr er enn af vngum
alfangs mari gongum
brim rak hest vid hamra
huns skrautligir bunir.


Þa voru gerfir fyrir þeim elldar storir ok bokuduz þeir þar vid. gridkona kom inn ok skalf miok ok mællti i skia(l)ftanum ok skildu menn eigi huat hon mællti. Jarl kuez skilia tunga hennar.


Dwsi þer enn Aasa
atatata liggr i vatni
hutututu huar skal ek sitia
helldr er mer kallt vid elldinn.


Jarl senndi menn sina .xij. til Einars i Gullberuvik enn hann letz eigi munda vid þeim taka nema jarl kæmi sialfr. Ok er Rỏgnvalldr jarl spyrr þetta þa kuat hann.


Ala kuez Einarr vilia
eingan Rognvalldz drengia
mer fellr gautz a goma
gialfrs nema jarlinn sialfann.
veit ek at hraaz i heitum
hugþeckr firum ecki
inn geck yggs þar er brunnu
elldar sijd a kuelldi.


Jarl dualdiz miok leingi a Hialtlandi ok for vm haustid sudr til Orkneyia ok sat i riki sinu. Þat haust kuomu til hans hialltlenzkir menn .ij. het annarr Aarmódr ok var skaalld. annarr Oddi hinn litli Glumsson ok orti enn vel. jarl tok vid þeim baadum til hirduistar. Jarl hafdi julabod mikit ok baud monnum til ok gaf giafir. hann retti gullrekit spiot at Ármodi skaalldi ok skelfdi vid ok bad hann yrkia visu a moti.


Eigi metr hinn itri
alvalldr giafar skaalldi
ygga vid adra seggi
elstærir mer færa.
sniallr bar glæst med gulli
grundar uaurdr at mundum
budlungr nyzstr it bezsta
blodkerti Aarmodi.


Þat var einn dag vm iolin at menn hugdu at tiolldum. þa mællti jarl vid Odda hinn litla. gerdu visu vm athofn þess mannz er þar er aa tialldinu ok hafdu kuedna þina visu þa er ek hefi lokit minni visu. haf ok eingi þau ord i þinni visu er ek (hefi) i minni visu. Jarl kuat.


Lætr vm auxl sa er vtar
alldrenn stendr a tialldi
siglreyr saudins vaara
slidrvaund ofan rida.
eigi mun þo at ægir
aurbeidanda reidiz
blikrudr bỏduars iokla
beinrangr framar ganga.


Oddi quat.


Stendr ok hyggr at hauggua
herdilwtr med suerdi
bandaalfr beidir rindi
balldr vid dyrr a tialldi.
fyrr muna hann med hiorfui
hætt nu er maal at sættaz
hlædendr hleypiskida
hlunz adr geigir se wnninn.


Jarl hafdi ok Vilhialm byskup i bodi sinu vm iolin ok marga gædinga sina. þa gerdi hann bert vm raadagerd sina at hann ætladi wt i Jorsalaheim. bad hann byskup þa til ferdar med ser þuiat hann var Parisklerkr godr ok villdi jarl at hann væri tulkr þeirra. hann veitti jarli þetta ok het ferdinni. Þessir menn reduz til ferdar med Rognvalldi jarli Magnus sun Hauardz Gunnasunar Sueinn Hroalldzsun. þessir eru af hinum minnum Þorgeirr skotakollr Oddi hinn litli Þorbergr suarti Ármodr skaalld Þorkell krokauga Grimkell af Flettunesi Biarni sun hans. Ok er þessir .ij. uetr eru lidnir er þeir skylldu tilbunat hafa for Rognualldr jarl or Orkneyium snemma vm vorit austr til Noregs at vita huat þeim lidi hinum lendum monnum vm bunadinn ok er jarl kom til Biorgyniar voru þeir þar fyrir Erlingr ok Jonn jarlsmaagr. þar var ok Aaslakr kominn enn Guthormr kom litlu sidarr. þar kom ok skip þat fyrir Biorgyn er Jonn fotr hafdi laatit gera jarli ok vandat forkunnar miok at smid ok buit allt. þar voru gylldir allir ennispænir ok vedrvitar ok vida annarstadar buit. var þat skip hin mesta gersemi. Eindridi kom iafnan til biærens[172] vm sumarid ok sagdi at hann mundi hina sidarri viku buinn enn þa var komin. Jarlsmenn kurruda illa er þeir þurftu sua leingi at bida. villdu sumir at eigi væri hans bedit ok sogdu at menn hofdu farit slikar ferdir þott Eindridi væri eigi i ferd. ok nockuru sidarr kom Eindridi til bærins[173] ok kalladiz þa buinn. bad jarl þa sigla þegar er þeim þætti byrvænt. Ok er sa dagr kom er honum þotti leidi gefa lỏgdu þeir ỏr bænum vnndu a segl sin ok var helldr vedr litid. geck skipit jarls litid þuiat þat þurfti byr mikinn. adrir hofdingiar lægdu seglin ok villdu eigi sigla fra jarli. ok er þa bar vt vm eyiarnar tok at huessa vedrit. gerdiz þa sua huast vedrit at þeir þurftu at suipta a hinum smærum skipunum. enn jarlsskipit geck þa mikit. Þeir sa þa sigla eftir ser .ij. skip mikil ok gengu þegar eftir ok vm þa fram. þat skip var annat vandat miok. þat var dreki ok voru bædi hofud ok krokar fyrir miok gullbuin. þat var hlyrbiart ok steint allt fyrir ofan sio þar er bæta þotti. Jarlsmenn mælltu at þar mundi Eindridi fara ok hefir hann þat litt halldit er mælt var at eingi skylldi buit skip hafa nema þer herra. Jarl suarar. mikill er ofsi Eindrida ok er þat vorkunn at hann vili ecki iafnaz vid oss sua sem ver erum vanfærir vid hann. enn vant er þat at sia huart gæfan ferr honum fyrir edr eftir. skulum ver ecki skapa ferd vora eftir skefdum hans. Bar þa Eindrida skiott vm fram a hinu meira skipinu enn jarl hellt samflota a sinum skipum |[174] ok forst þeim vel. kuomu þeir vm haustid til Orkneyia at heilu ok hỏlldnu.


Fra Rognvalldi jarli ok Orkneyingum

415. Þat var þaa raadit at þeir mundi þar sitia vm vetrinn. saatu sumir a sinum kostnadi enn sumir voru med bỏndum enn margir med jarli. J eyiunum var sueim mikit ok skildi þa aa Orkneyinga ok Austmenn vm kaup ok kuennamaal ok mart vard þeim til. bar jarl þar mikinn vanda at gæta til med þeim þuiat huorirtueggiu þottuz honum allt gott eiga at launa ok allz gods fra honum verdir. Fra Eindrida er þat at segia at þeir komu vid Hialltland ok braut þar hitt goda skipit i spỏn ok tyndi miklu fee enn hitt id minna skipid helltz. en Eindridi var vm vetrinn a Hialtlandi ok sendi menn til Noregs ok let gera ser austrfarar skip. Madr het Arni spytuleggr skipveri Erlendz hann for i Orkneyiar vm vetrinn ok þeir .x. saman. Aarni var viafnadarmadr mikill hraustr ok hardraadr. þeir felagar saatu a sinum kosti vm vetrinn. Arni keypti malt ok slaatr at landzseta Sueins Asleifarsunar. enn er hann heimti verdit dro Aarni vndan. enn i annat sinn er hann kom til voru honum golldin afaryrdi. enn aadr þeir skildi laust Arni hann auxarhamars haugg ok mællti. far ok seg kappanum Sueini er þu hætir iafnan ok laat hann retta lut þinn ei muntu meira vid þurfa. Hann bondinn for ok sagdi Sueini ok bad hann retta sinn lut. Sueinn suarar faa ok kuez eingu mundu vm heita. Einn dag vm vorit for Sueinn Aasleifarsun at landzskylldum sinum ok þeir .iiij. saman a teinæringi. leid þeirra laa hia ey þeirri er þeir Arni saatu i. ræddi Sueinn vm at þeir mundi þar at leggia. fiara var a mikil. Sueinn geck vpp einn ok hafdi auxi eina a laagu skapti ok ecki fleira vapna. hann bad þa geyma skips sua at eigi fiaradi vppi. þeir Arni spytuleggr saatu i skemmu einne skamt fra sio. geck Sueinn til skemmunnar ok inn. þeir Arni voru þar .v. fyrir ok heilsuda Sueini. hann tok kuediu þeirra ok taladi vm vid Arna at hann skylldi greida maal bondans. Arni kuat gott tom at þui vera. Sueinn bad hann gera fyrir sin ord ok greida maalit. Arni kuez þar ecki mundu fyrir gera. Sueinn kuez þa litils ok mundu vm beida ok i þui setti hann auxina i haufud Aarna sua at stod a hamri. honum vard laus auxin. Sueinn hliop vt (ok) fỏrunautar Arna eftir honum ofan a fioruna. lupu þeir hart leiruna ok vard einn skiotaztr ok var þar i hendingum med þeim Sueini. þaunglar storir laagu aa fiorunni i leirnum. Sueinn greip vpp einn þaungulinn ok rak i andlit þeim er næstr honum stod. þessi madr greip til augnanna baadum haundum ok þerdi or leirinn enn Suein dro vndan ok til skips sins ok for heim i Gaar(eks)ey. Litlu sidarr for Sueinn yfir a Katanes at erendum sinum ok sendi ord Rognvalldi jarli at hann skylldi sættaz a vig Arna spytuleggs. ok þegar at honum kuomu þau ord stefndi hann at ser þeim monnum er eftirmaal aattu vm vig Arna ok samdiz þat sua at þeim hugnadi ok hellt sialfr botum vpp. marga vspekt adra bætti hann af sinu þa er gior var vm vetrinn bædi af austmonnum ok Orkneyingum. Vm vorit snemma stefndi jarl þing i Rossey. komu þangat allir hofdingiar þeir er i hans riki voru. gerdi hann bert fyrir þeim at hann ætladi brott or Orkneyium ok vt i Jorsalaheim. sagdi ok þat at hann mundi rikit faa i hendr Haralldi jarli frænda sinum beiddi ok þers alla vini sina at veita honum hlydni ok fylgia honum vel huers sem kynni vid at þurfa medan hann þurfti brottu at vera. Haralldr jarl var þa nær .xx. at alldri. hann var mikill vexti ok sterkr liotr madr ok vel vitr þotti monnum hann vænligr til hofdingia. Rognvalldr jarl bioz vm sumarit or Orkneyium ok vard sidbuinn þuiat þeir wrdu leingi at bida Eindrida adr skip hans kom austan or Noregi. Ok er þeir voru bunir helldu þeir brott or Orkneyium fimtan storskipum. þessir voru skipstiornarmenn Rognvalldr jarl Erlingr skacki Vilhialmr byskup Aaslakr Erlendzsun Guthormr Magnus Hauardzsun Sueinn Hroalldzsun Eindridi vngi ok þeir er honum fylgdu. þeir sigldu or Orkneyium sudr vndir Skotland ok sua til Englandz. ok er þeir sigldu til Nordimbralandz fyrir Hueruminni þa kuat Armodr.


Hraunn fyrir Hueru minne
haaleit þar er vær beittum
sueigir lauk enn lægiaz
laund fyrir Veizlu saundum.
eigi drifr i augu
allda laudri falldin
dreingr ridr þraatt af þingi
þeim er nu sitr heima.


Þeir sigldu þadan sudr fyrir England ok sua til Vallandz. Ecki er sagt fra ferd þeirra fyrr enn þeir koma til sæborgar þeirrar er Nerbon heitir. Þat var þar tidenda at jarl sa var andadr er þar hafdi fyrir raadit stadnum er Geirbiorn het. hann aa eftir dottur einn vnga ok frida er Ermingerdr het. hon uardueitti faudurleifd sina at raadi hina gaufgzstu frænda sinna. þeir gerdu raad med drottningu at hon skylldi bioda Rognvalldi jarli til virduligrar veizlu sogdu ok at vida mundi hennar frægd vera ef hon fagnar sua vel gaufgum monnum sua langt sem þeir voru at komnir ok vida mundi hennar frægd beraz. drottning bad þa fyrir raada. Ok er þetta var radit voru menn sendir til jarls at segia at drottning bydr honum til veizlu med sua miklu fiolmenni sem hann villde sialfr. jarl tok þui vel ok þacksamliga valdi hann allt lid sijtt hitt bezsta til ferdar med ser. ok er þeir komu til veizlunnar var þar hinn bezste fagnadr ok eingi lutr sparadr sa er jarli þotti þa sinn somi meire enn aadr. Einn dag er jarl sat at veizlunne geck drottning i hallina ok margar konur med henne. hon hafde bordker a hende af gulli. hon var klædd hinum bezstum klædum hon hafdi laust haarit |[175] sem meyium er titt ok hafdi lagt gullhlad at enni ser. hon skeinkti jarli enn meyiarnar leku fyrir þeim. Jarl tok haund hennar med kerinu ok setti hana hia ser ok tauludu þau vm daginn. þa kuad jarl.


Vist er at fra berr flestu
Froda melldrs at godu
velskufadra vifa
vỏxtr þinn konan suinna.
skord lætr haar a herdar
haukuallar ser falla
aatgiornum raud ek erni
ilka gull sem silki.


Jarl dualdiz þar miok leingi i allgodum fagnadi stadarmenn fystu jarl at stadfestaz þar ok toludu likliga vm at þeir mundi gifta honum fruna. Jarll kuez villdu fara ferd þa er hann hafdi ætlat enn quaz munda þar koma er hann færi aftr ok gera þa af slikt er þeim syndiz. Eftir þat for jarl a braut med fỏruneyti sinu. ok er þeir sigldu austr fyrir Þrasnes hofdu þeir byr godann. saatu þeir þa ok drucku ok voru allkatir. jarl kuat þa visu.


Ord skal Ermingerdar
itr dreingr muna leingi
brudr vill rauck at ridim
raanheim til Jordanar.
en er aftr fara runner
vnnviggs fyrir haf sunnan
rijrtum heim at hausti
hualfron til Nerbonar.


Þa quad Aarmodr.


Ek man Ermingerdi
vtan annnur skaup verdi
margr elr sorg vm suinna
sidan alldri finna.
væri ek sæll ef ek suæfa
syn væri þat gæfa
brudr hefir allfagrt enni
einn naatt hia henni.


Þa quad Oddi.


Trautt erum ver sem ek vætti
verdir Ermingerdar
veit ek at hosk maa heita
hladgrund konungr sprunda.
þat somir bil brima
baugastallz at aullu
hon lifui sæl vnd solar
setri myklu betri.


Þeir foru þar til er þeir komu vestr a Galiciuland .v. naattum fyrir iol ok ætludu þar at sitia vm iolin. þeir leitudu vid landzmenn at þeir mundu setia þar torg til matarkaupa. enn þat er illt matland ok þotti landzmonnum þungt at fæda sua mikinn her. Enn þat var tidenda at i landinu sat haufdingi sa er þar var vtlendr i kastalanum ok hafdi a landzmonnum miklar pyndingar. hann heriadi a þa ef þeir iattadu eigi aullu þui er hann beiddi. baud hann þeim hinn mesta vfrid ok kugan. ok nu er jarl leitdi eftir vid landzmenn vm matkaup gerdu þeir honum þar kost vm at þeir mundi setia þar torg framan til faustu enn villdu þo raada vid þa audrum lutum med nockuru moti ok skylldi Rognvalldr jarl briota straum fyrir at hafa fe allt þat er fengiz af þeim. þetta berr jarl vpp fyrir sina menn ok leitadi raads vid þa huern vpp skal taka. enn flestir voru fusir a kastalamenn ok þotti þat vænligt til fanga ok gengu þeir Rognvalldr jarl at þeim kosti vid landzmenn. Enn er a leid julin kallar jarl sina menn a tal ok mællti. nu hofum ver setid her vm rijd ok hofum ecki aatt vid kastalamenn enn landzmenn letiaz helldr a kaupum vid oss. þicki mer sem þeir hugsi at þat verde lokleysa sem ver hetum þeim. er þat þo ecki dreingiligt at leita ecki vid þat er ver hofum heitit. nu vil ek hafa raad vid ydr huern veg ver skulum vinna kastalann þuiat ek veit at þer erut her raadagerdarmenn mestir. enn þo vil ek þess bidia þa menn sem her eru at huerr leggi til þat er likligaz er at dugi. Erlingr suaradi rædu jarls. eigi vil ek þegia vid ydru bodi en engi er ek raadagerdamadr er ok helldr at kuedia at þersu þa menn er fleira hafa set ok vanari er(u) slikum ferdum sem er Eindridi vngi. enn her mun fara sem mællt er at skiota mun verda til fugls aadr faai. megum ver ok freista at gefa til nockut raad fyrir huat sem kemr. skulum ver i dag ef ydr syniz þat eigi vraadligt edr audrum skipstiornarmonnum ganga til skogar allir ok beri huerr þriar axlbyrdar a baki vndir kastalann. þuiat mer lidz sua sem limit muni eigi traust vera ef mikill elldr er at borinn. skulum ver sua laata ganga þria daga hina næstu ok sia huat at skipaz. Þeir giordu sem Erlingr baud. ok er þui starfi var lokit var komit fram at iolum. villdi byskup eigi laata þeim atgaungu veita medan iolahaatidin stædi yfir. Saa hofdingi het Gudifreyr er kastalann bygdi. hann var vitr madr ok hniginn nockut a alldr hann var klerkr godr ok hafdi farit vida ok kunni margar tungur. hann var madr agiarn ok viafnadarmadr mikill. hann kallar saman menn sina er hann saa tiltekiur þeirra ok mællti vid þa. þetta raad syniz mer vitrligt ok oss skadsamligt er Nordmenn hafa vpp tekit. mun oss sua gefaz ef elldr er at borinn at steinveggrinn mun vera vtraustr vm kastalann enn Nordmenn sterkir ok hraustir. munu ver eiga von af þeim snarprar orrostu ef þeir komaz i færi. vil ek nu raadaz vm vid ydr huern vpp skal taka i þersum vanda sem oss er fallinn. Enn hans menn allir baadu hann fyrir sia. þa tok hann til orda. þat er hitt fysta mitt raad at þer skulut knyta vm mik snæri ok lata mik sijga ofan fyrir kastalavegginn. skal ek hafa vỏnd klædi ok fara i herbudir Nordmanna ok vita huers ek verda viss. Þetta var raad tekit sem hann sagde fyrir. Ok er Gudifreyr kom til Rognvalldz jarls ok sagdiz vera stafkarl einn ok mællti a vaulsku. þat skildu þeir hellz. hann for vm allar budir ok bad ser mater. hann skildi at med Nordmonnum var aufund mikil ok sueitardraattr. var Eindridi fyrir annarri enn jarl fyrir annarri. Gudifreyr kom til Eindrida ok kom ser i tal vid hann kærdi hann fyrir honum at hofdingi sa er kastalann hellt hefdi sent hann þangat. vill hann eiga vid þik felagskap ok væntir þers at þu munir honum grid gefa ef kastalinn verdr wnninn. ann hann þer betr gersima sinna ef þu villt slikt aa mot leggia enn þeim er hann vilia hafa at daudamanni. Slikt tauludu þeir ok mart annat enn jarl var leyndr. for þetta allt af hliodi i fystu. Ok er Gudifreyr hafdi dualiz vm rijd med iarlsmonnuni þa sneri hann aftr til sinna manna. enn þi fluttu þeir or kastalanum ecki þat er þeir aattu at þeir vissu eigi huart atlagan mundi takaz. þeir maattu ok |[176] ecki trua landzfolkinu.


Rognvalldr jarl vann borg eina

416. Þat var .x. dag jula er Rognvalldr jarl stod vpp. var vedr gott. bad hann þa menn sina vopnaz ok let blasa lidinu vpp (til) kastalans drogu þeir þa vidinn at ok hlodu baal vmhuerfis veggina. skipadi jarl monnum til atgaungu huar huerigir skylldu at ganga. jarl gengr at sunnan med Orkneyinga. Erlingr ok Aaslaakr vestan. Jonn ok Gudormr austan. Eindridi vngi nordan. Ok er þeir voru bunir til atsoknar hlodu þeir elldi i baalit. þa kuat jarl.


Vin bar huit in hreina
hladnipt skaugul drifta
syndiz faugr er fundumz
ferdum Ermingerdar.
nu tegaz aulld med elldi
eikum fremr at sækia
rida snorp or slidrum
suerd kastala ferdir.


Þeir taka nu at sækia fast at bædi med elldi ok vỏpnum. skutu þeir þaa hart i virkit þuiat eigi maatti annarri atsokn vid koma. kastalamenn stodu laust aa vegginum þuiat þeir wrdu at gæta sijn vid skotum. þeir steyptu ok vt brennanda biki ok brennusteini ok vard iarlsmonnum litid mein at þui. for þat sua sem Erlingr gat at kastalaveggrinn hrundi fyrir elldinum er limit þoldi eigi ok wrdu a stor hlid. Sigmundr aungull het madr stiupsun jarls. hann sotti einn manna fastaz at kastalanum ok geck iafnan fram fyrir iarlinn. hann var þa varla roskinn. ok er atsokn hafdi verit vm rijd þa rucku allir inn af kastalavegginum. vedr var aa af sudri ok lagdi reykinn at þeim Eindrida. Ok þa er elldrinn tok sem fastaz at sækia let jarl bera vatn i ok kæla griotid þat er brunnit var. ok var þa huilld a atsokninni. Rognvalldr jarl kuat þa visu.


Muna mun ek iol þau er olum
austr gialdkera hraustum
vllr at Egda fiollum
vndleygiar med Solmundi.
nu ger ek enn vm adra
iafnlengd sem ek var þeirra
suerdz at sunnanverdum
suarm kastala barmi.


Ok enn quat hann.


Unda ek vel þa er vandiz
vijneik tali minu
gefinn var ek volsku vifui
vỏnarlauat a hausti.
nu ger ek enn þar er vnnum
aattgodu vel fliodi
griot verdr laust at laata
limsett ara mettann.


Þa kuad Sigmundr aungull.


Þer berit aftr er vỏrar
ord þau skaugulborda
fiallrifs fægiþellu
fleyvangs til Orkneyia.
at aungr þar er slaug sungu
seggr vnd kastala vegginn
eir þott alldri væri
itr dreingr framar gengi.


Eftir þat reed jarl til vppgaungu ok Sigmundr aungull. vard þar litil vidrtaka ok komuz þeir i kastalann. var þar margt manna drepit enn þeir er lifit þaagu gafu sik vpp i valld jarls. þar toku þeir mikit fe enn ecki fundu þeir hofdingiann ok nær einga dyrgripi. var þa þegar mikil vmræda huersu Gudifreyr mundi hafa vndan komiz. hofdu þeir þa þegar hinn mesta grun a Eindrida vnga at hann mundi honum hafa vndan skotid ok mundi hann hafa farit brott med reyk til skoger. Eftir þetta duolduz þeir Rognvalldr jarl skamma stund a Galiciulandi ok helldu vestr fyrir Span. þeir heriudu vida vm Spanland hitt heidna ok fengu þar mikit fee. þeir runnu vpp i þorp eitt enn þeir er bygdu þorpit hlupu saman ok redu til bardaga. var þar hart vidrnaam ok flydu landzmenn at lyktum enn mart var drepit. Þa kuat jarl visu.


Vỏn ek vt a Spani
var skiott rekinn flotti
flydi margr af mædi
menlundr konu fundar.
þui erum vær at vorum
væn hliod kuedia þiodum
valr tok vỏll at hylia
verdir Ermingerdar.


Eftir þat sigldu þeir vestr fyrir Span ok fengu þar storm mikinn ok laagu þar þria daga vm akkeri sua at þeir hofdu allmikit vỏs ok lagdi nær at þeir mundi þbriota skipin. Þa kuat jarl.


Skal ek ei hryggr i hreggi
hlin medan streingr ok bua
sudr fyrir Suediu bardi
sualteigar brestr eigi.
beint nam ek huitri heita
baurskord er ek for nordan
vindr berr snart at sundi
sudmar konu prudri.


Eftir þat wndu þeir segl sin ok beittu wt at Niorfasundum allfagran byr. þa kuat Oddi.


Hafdi hollvinr lofda
hinn er miod dreckr inni
sundalauks med sueigi
siau dægr muni hægri.
enn riklundadr rendi
Raugnvalldr med lid skialldat
hesti halli glæstum
hlunz at Niorfasundum.


Ok er þeir beittu at sundinu kuat jarl visu.


Vindr hefir volsku sprundi
vetrar stund fra mundum
wt berum aas at beita
austrænn skotid flaustum.
verdum ver at gyrda
vaanar hart fyrir Spaani
vindr rekr snart at sundi
suidris vid raa midia.


Þeir sigldu i gegnum Niorfasund ok tok þa at hægiaz vedrit. ok þa er þa bar or sundunum þa skildiz Eindridi vngi fra foruneyti jarls med .vj. skipum sigldi hann yfir hafit til Marseliar. enn þeir Rognvalldr jarl laagu eftir vid sundin ok toludu menn mart vm at Eindridi hefdi nu sialfr skirslu til giort huart hann hefdi Gudifrey vndan komit. Jarl let þa vinda segl sin. sigldu þeir a haf ok stefndu hitt sydra med Serklandi. þa kuat Rognvalldr jarl.


Landi vikr enn lauka
laugr tær a vid fogrum
sijd mun seggr at hrodri
seina nordr at einu.
þenna rist ek med þunnu
þijtt iardar men bardi
einum vt fyrir Spaani
aufund krok i dag hroki.


Ecki er getid vm ferd þeirra jarls fyrr enn þeir koma sudr fyrir Serkland ok laagu i naand Sardinarey ok vissu ecki til landa. þann veg var vedri farit at a logduz logn mikil þokur ok sælęgiur ok sa þeir nær ecki fra skipum ok forst þeim þui seint. Þat var einn morgin at af lypti þokunni. stodu menn vpp ok lituduz vm ok saa þeir tuær eyiar ok er þeir sa til eyianna i annat sinn þa var horfin aunnur eyin. Þetta sogdu þeir jarli. hann tok til orda. þat munu eingar eyiar verit hafa. þat munu vera skip þau er menn hafa vt hingat i heim er þeir kalla dromunda. eru þau skip sua mikil sem holmar til at sia. enn þar er annar dromundrinn hefir |[177] legit þar mun lagz hafa vindr aa hafit ok munu þeir hafa siglt a brott. enn þessir muno vera nockurs farandi menn. Eftir þat lætr jarl[178] kalla til sijn byskup ok alla skipstiornarmenn. tok hann þa til orda. ydr kuet ek at þessu herra byskup ok Erling frænda minn. siai þer nockut raad edr efni var at ver megin nockurn sigr a þeim vinna er a dromundinum eru. Byskup suarar. torfuellt get ek ydr verda at leggia langskipin vndir dromundinn þuiat þer munet eigi geta betr enn krækt brandauxi a bordit. enn þeir munu hafa brennustein ok vellanda bik at (færa) vndir fætr ydr ok yfir haufud. megu þer sia jarl sua vitr sem þer erut at þat er hin mesta vfæra at leggia lid sitt ok sialfan sik i sua mikla hættu. Þa tok Erlingr til orda. herra byskup segir hann. likligt er þat at þer munit þetta giorst kunna at sia at osigrvænligt mun vera at leggia at þeim. enn þann veg hygz mer at þott ver freistim at leggia vndir dromundinn at mer þickir vera mega at hinn mesta vopnaburdinn beri vt af skipunum vỏrum ef ver sibyrdum vid. enn ef eigi er sua þa megum ver skiott fra leggia þuiat þeir munu ecki ellta oss a dromundinum. Jarl tok til orda. þetta er dreingiliga mællt ok nær minu skaplyndi. vil ek þat nu bert gera fyrir skipstiornarmonnum ok allri alþydu at huerr madr skal buaz i sinu rumi ok vopna sik med hinum beztum fỏngum. siþan skulum ver leggia at þeim. enn ef þeir eru kristner kaupmenn þa er kostr at gera frid vid þa. enn ef þeir eru heidingiar sem mik varir þa mun almattigr gud vilia veita oss þa miskunn at ver munum vinna sigr a þeim. enn af herfangi þui er ver faaum þar skulum ver faa fatækum monnum hinn fimmtuganda penning. Eftir þat brutu menn vpp vopn sijn ok vijggyrdludu[179] skip sin ok biugguz vm eftir þeim efnum sem þeir hofdu til. skipar jarl til huar huerigir skylldu at leggia. greiddu þeir þa atrodr ok logdu at sem vaskligazst.


Rognualldr vann dromundinn

417. Enn er þeir saa þat er a dromundinum voru at skipin reru at þeim ok menn ætludu til atsoknar vid þa toku þeir pell ok dyrgripi ok baaru wt a bordin ok gerdu þa haareysti mikit ok þotti jarlsmonnum sem þeir eggiadi Nordmenn a hendr ser. Rognvalldr jarl lagdi sitt skip aftr med dromundinum a stiornborda enn Erlingr a bakborda aftr þar. þeir Jonn ok Aaslakr (logdu) fram a sijtt bord huorr enn adrir vm mitt skip a bædi bord ok sibyrdu vid ollum skipunum. ok er þeir kuomu vndir dromundinn var hann sua bordhaarr at þeir mattu ecki vopnum vid koma. enn þeir steyptu loganda brennusteini ok loganda biki yfir þa. ok var þat sem Erlingr gat til at mestan vopnaburdinn bar vt af skipunum ok þurftu þeir ecki at hlifa ser þannig. Ok er þeim ortiz ecki aa vm soknina lagdi byskup fra sijtt skip ok tua(u) onnur ok voldu þeir þangat bogmenn sina ok logdu þeir i skotmaal ok skutu þadan a dromundinn ok var su þa mest atsoknin. færdu þeir þa vid hlifarnar en hugsudu lijtt vm huat er þeir hofduz at er vndir dromundinn hofdu lagt. Rognvalldr jarl het þa a sina menn at þeir skylldu taka auxar sinar ok hoggua bordin a dromundinum þar er minz væri iarnafarit aa. enn er menn a odrum skipunum saa athofn jarlsmanna toku þeir ok slikt raad. Þar er þeir Erlingr hofdu at lagt heck ackeri mikit a dromundinum ok var krækt fleininum a bordit enn leggrinn vissi ofan at skipi Erlings. Audun hinn raudi het stafnbui Erlings. honum (var) lypt a ackeris stockinn enn siþan heimti hann ser fleiri menn sua at þeir stodu sem þeir maattu þreyngz a stockinum ok hiuggu þadan bordin sem þeir mattu ok var þat hauggit myklu efzst. ok er þeir hofdu hoggit sua storar dyrr at þeir maattu ganga inn i dromundinn redu þeir þa til vppgỏngu ok komu þeir jarl i hinu nedri rumin enn þeir Erlingr i hinu efri. ok er huorirtueggiu koma vpp i skipit verdr þar orrosta bædi mikil ok hỏrd. A dromundinum voru Saraceni þat kaullum ver Maumetz villumenn. þar var mart blamanna ok veittu þeir hina horduzstu mottoku. Erlingr feck þar saar mikit a haalsinn vid herdarnar er hann hliop vpp i dromundinn. þat greri sua illa at hann bar iafnan hallt hofudit sidan þi var hann skackr kalladr. Ok er þeir komu saman Rognvalldr jarl ok Erlingr hrucku Saraceni vndan fram i skipit. enn jarlsmenn gengu þa vpp huerr at odrum. vrdu þeir þa fleiri ok gengu at fast. þeir saa at a dromundinum var einn madr sa at bædi var meiri ok fridari en adrir. þat hofdu Nordmenn fyrir satt at sa mundi vera hofdingi þeirra. Rognvalldr jarl mællti at þeir skylldu eigi bera vopn a hann ef þeir mætti odruuisi faa hann. þa baaru þeir skiolldu at honum ok vard sua tekinn ok færdr sidan a skip byskups ok fair menn med honum. enn þeir draapu huert mannzbarn annat ok fengu mikit fe ok margar gersimar. Þa er þeir hofdu lokit hinu mesta starfi settuz þeir þa nidr ok huilldu sik. þa kuat jarl þetta.


Erlingr geck þar er ockur
ognsterkr ruduz merki
frægr med fremd ok sigri
fleinlundr at dromundi.
hlodu ver enn vida
var blod numit þiodum
suerd rudu sniallir fyrdar
snorp blamanna gorpum.


Ok enn kuat hann.


Nennum ver at vinna
valfall ma nu kalla
aar hefir dreingr i dreyra
dromund rodit skioma.
þat mun nordr ok nordan
naddregns konan fregna
þiod beid liott af lydum
liftion til Nerbonar.


Menn ræddu vm tidendin |[180] þessi er þar hofdu gerzst. sagdi þa huerr þat er set þottiz hafa. ræddu menn ok vm huerr fystr hafdi vpp gengit ok vrdu eigi a þat saattir. þa mælltu sumir at þat væri vmerkiligt at þeir hefdi eigi allir eina sogn fra þeim stortidendum. ok þar kom at þeir wrdu a þat saattir at Rognvalldr jarl skylldi or skera. skylldu þeir þat sidan allir flytia. Þa kuad jarl.


Geck aa dromund dockuan
dreingr reed snart til feingiar
vpp med ærnu kappi
Audun fystr hinn raudi.
þar naadu ver þiodar
þui hefir alldar gud valldit
bolr fell blaar a þiliur
blodi vapn at rioda.


Þa er þeir hofdu ruddann dromundinn þa logdu þeir i hann elld ok brendu. Ok er þat saa madrinn sa hinn mikli er þeir hofdu hertekit bra honum vid miok ok gerdiz litverpr ok maatti sik eigi kyrran hafa. enn þo at þeir leitadi orda vid hann þa mællti hann ecki ok eingann veg bendi hann ok ecki bra hann ser vid huart er þeir hetu honum godu edr illu. Enn þa er dromundrinn tok at loga sa þeir at sua sem logandi siorr hlypi i sioinn. þat feck mikils hinum hertekna manni. þat hofdu þeir fyrir satt at þeir hefdi vvandliga leitat fiarins ok nu hefdi runnit maalmrinn i elldzganginum huart er verit hafdi gull edr silfr. Þeir Rognvalldr jarl sigldu þadan sudr vndir Serkland ok laagu vndir Serklandzborg einni ok gerdo þar .vij. naatta grid vid stadarmenn ok aattu vid þa kaup ok selldu þeim sijlfr ok annat fee. Einge madr villdi kaupa hinn mikla mann. ok eftir þat gaf jarl honum fararleyfui vid .v. mann. hann kom ofan vm morgininn eftir med sueit manna ok sagdi þeim at hann var ỏdlingr af Serklandi ok hafdi þadan verit leystr med dromundinum ok ỏllu þui fe er þar var aa. letz honum ok vest þickia at þeir brendu dromundinn ok foru þar sua illa myklu fe at eingi naut. enn nu aa ek mikit valld aa ydru maali. þer skulit nu fra mer þers mest niota er þer gaafud mer lijf ok leitudut mer slikrar sæmdar sem þer maattud. enn giarna villda ek at ver sæimz alldri siþan ok lifit nu heilir ok vel. Eftir þat reid hann aa land vpp en Rognvalldr jarl sigldi þadan sudr til Kritar ok laagu þar i ofuidri miklu. Þa kuat Aarmodr visu er hann hellt vỏrd vm nattina.


Eigu ver þar er vaagi
verpr inn vm þraum stinnan
þann hỏfum ver at vinna
vardhalld a ske barda.
medan i nott hia nytri
naamduks haurundmiukri
lỏkr sefr lind hinn veyki
lijt ek vm auxl til Kritar.


Þeir jarl laagu vndir Krit þar til er þeim gaf byr til Jorsala ok komu til Akrsborgar fỏstumorgin snemma ok gengu þa vpp med pris miklum ok fararbloma þeim er þar var sialldseenn. Þorbiorn snarti orti þa visu.


Vard ek vm hrijd med herdin
hiorþys i Orkneyium
reed folkstara fædir
fyrr vm nætr til styriar.
nu berum raund med reyndum
raunsnarliga iarli
ort a vrga uaurtu
Akrsborg friamorgin.


Þeir jarl duolduz i Akrsborg vm hrid. þar kom sott i lid þeirra ok aunduduz margir menn. þar andadiz Þorbiorn suarti. Oddi hinn litli kuat.


Baaru lyng
lendra manna
fyrir Þarsnes
Þorbiorn suarta.
trad hlynbiorn
vnd hofudskaalldi
ata iord
Akrsborgar til.


Þa sa ek hann
at hofudkirkiu
siklings vin
sandi ausinn.
au þrumir grund
grytt yfir haanum
sỏlu signud
a Sudrlaundum.


Þeir Rognvalldr jarl foru þa or Akrsborg ok sottu alla hina helguzstu stadi a Jorsalalandi. þeir foru allir til Jordanar ok lauguduz þar. þeir Rognvalldr jarl ok Sigmundr aungull logduz yfir anna ok gengu þar a land ok þangat til sem var hrijskiorr nockur ok ridu þar aa knuta stora. Þa kuad jarl.


Ek hefi lagda lyckiu
leidar þueings vm heidi
snotr minniz þers suanni
swt fyrir Jordan wtan.
en ek hyck at þo þicki
þangat langt at ganga
blod fellr varmt a vidann
vỏll heimdrogum ỏllum.


Þa kuat Sigmundr.


Kaut mun ek þombiþrioti
þeim er nu sitr heima
satt er at helldr hỏfum hættann
hans kind i dag binda.


Jarl kuat.


Knut ridum ver kauda
kem ek modr i stad godann
þann i þyckum runne
þessa Lafranz messo.


Ok þa er þeir foru vtan af Jorsalalandi þa kuat Rognvalldr jarl.


Kross hangir þul þessum
þiost skyli lægt fyrir briosti
flyckiz fram aa breckar
ferd enn paalmr medal herda.


Þeir Rognvalldr jarl foru vm aummarit af Jorsalalandi ok ætludu nordr til Miklagardz ok komu vm haustid til þess stadar er heitir Jmbolum. þeir duolduz þar miok leingi i stadnum. enn ef menn genguz a moti þa er þraung var ok þottiz annarr þurfa at saa vægde gongunne er aa moti honum[181] geck þa segir hann sua midhæfui midhæfui. Þat var eitt kuelld er þeir geingu or bænum ok Erlingr skacki geck wt a bryggiuna skipsins gengu stadarmenn i moti þeim ok mæltu midhæfui midhæfui. Erlingr var druckinn miok ok let sem hann heyrdi eigi ok er þa bar saman stock Erlingr af bryggiunni ok ofan i leirinn er vndir var ok hlupu menn hans til at draga hann vpp ok wrdu at færa hann af hueriu klædi. Vm morgininn eftir er þeir iarl funduz ok honum var sagt brosti hann at ok kuat.


Vill eigi vinr minn kalla
vard hann allr i drit falla
nær uar i þui æren
vgæfa midhæfui.
lijt hyck ek at þa þætti
þeingils maagr er hann reingdiz
leirr fellr grar of geira
golegr i Jmbolum.


Þau tidendi wurdu nockuru sidar þar i stadnum er þeir gengu or stadnum miok druknir enn menn Jons fotz sỏknudu hans enn einkis mannz annars. þeir sendu þegar at leita hans a aunnur skip ok fanz hann eigi enn ecki maattu þeir leita hans a land vm nottina. enn þegar vm morgininn er liost var vordit fundu |[182] þeir hann hia borgarvegg veginn. enn þess vard alldri vist huerr honum hefdi bana veitt. ueittu þeir þa virduligann grỏft liki hans at heilagri kirkiu. Eftir þat foru þeir a brott ok er þeir komu nordr til Ægissness. þeir laagu þar nockurar nætr ok bidu byriar þers er þeim þotti godr at sigla nordr eftir hafinu til Miklagardz. þeir vỏndudu þa miok siglingina ok sigldu þa vid pris miklum sua sem þeir vissu gert hafa Sigurd jorsalafara. ok er þeir sigldu nordr eftir hafinu kuat jarl visu.


Ridum ræfils vakri
rekum eigi plog af akri
erium vrgu bordi
wt at Miklagardi.
þiggium þengils maala
þokum fram i gny staala
riodum gyldis goma
gerum rikz konungs soma.


Af Rognualldi jarli

418. Þeir Rognualldr jarl komu til Miklagardz ok var þeim vel fagnat af stolkonunginum ok Veringium. Þa var Menelaus konungr fyrir Miklagardi er ver kollum Manula. hann veitti þeim mikit fee ok baud þeim maalagiof ef þeir villdi þar stadfestazst. þeir duolduz þar miok leingi vm vetrinn. þar var fyrir Eindridi jungi ok hafdi allmiklar virdingar af stolkonungi. hann aatti faatt vid þa jarl enn afþockadi helldr fyrir þeim fyrir odrum monnum. Rognualldr jarl byriar ferd sina vm vetrinn af Miklagardi ok for fyst vestr til Bolgaralandz til Dyraksborgar. þadan sigldu þeir vestr i hafit a Pul. þar gek Rognualldr jarl ok Erlingr af skipum sinum ok Vilhialmr ok allt hit gofgazsta lid þeirra ok ỏfludu ser þar hesta ok ridu þadan fyst til Romaborgar ok sua vtan Romaveg þar til er þeir koma til Danmerkr. foru þadan i Noreg ok wrdu menn þar fegnir. ok var þessi ferd hin frægazsta ok þottu þeir meira haattar menn allir siþan enn aadr er farit hofdu. Medan þeir hofdu verit i ferdinni andadiz Augmundr dreingr brodir Erlings skaacka hann þotti meira haattar þeirra brædra medan þeir lifdu baadir. Enn eftir fall Jnga konungs var til konungs tekinn yfir þann flock Magnus sun Erlings ok Kristinar dottur Sigurdar konungs jorsalafara. enn Erlingr hafdi þa einn landraad i Noregi. Valldamar Danakonungr gaf Erlingi jarls nafn gerdiz hann þa hinn mesti hofdingi. Eindridi kom vtan nockurum vetrum sidarr enn þeir Rognualldr ok redz hann þa til Eysteins konungs þuiat hann villdi ecki eiga vid Erling. Enn eftir fall Eysteins konungs efldu þeir Eindridi ok Sigurdr sun Hau(a)rdz haullz af Reyri flock ok toku til konungs Hakon herdibreid sun Sigurdar konungs Haralldzsunar gilla. þeir felldu Gregorium Dagssun ok Jnga konung. Þeir Eindridi ok Hakon borduz vid Erling vndir Seck. þa fell Hakon en Eindridi flydi. Erlingr jarl leet drepa Eindrida junga nockuru sidar i Vik austr. Rognualldr jarl dualdiz vm sumarit a Haurdalandi er hann kom i Noreg ok fretti þadan morg tidendi or Orkneyium. var þar vfridr mikill ok geingu gædingarnir miok i tua stadi. þeir voru fair er hia sæti sua at eingan lut ætti i. var Haralldr jarl odrum megin enn Erlendr jarl i odrum stad ok Sueinn Asleifarsun. Ok er Rognualldr jarl heyrdi þetta kuat hann visu.


Nu hafa gædingar geingit
gudfion er þat liona
vpp grafaz ill raad greppa
ærit morg aa særi.
þat mun þeygi siatna
þeim er suik vinnr heima
stigum litt a laagann
legg medan vpp heldr skeggi.


Jarl hafdi eingann skipakost enn þeir skylldu laata gera honum langskip nockut. ganga þeir vel vndir þat ok iatta þui ollu sem hann beiddi ok gerdu skipin.


Rognualldr jarl for til Orkneyia

419. Jarl bioz vm summarit at fara vestr til Orkneyia i riki sijtt ok vard hann sidbuinn fyrir þui at hann dualdi mart. for hann vestr a kaupskipi[183] þui er aatti Þorhallr Asgrimssun hann var islendzkr madr ok kynstorr ok atti bu sudr i Byskupstungu. jarl hafdi sueit mikla a skipi ok gofugt foruneyti. toku þeir Skotland þa er var af vetri miok langt ok laagu vid Torfnes. kom jarl litlu fyrir jul i riki sijtt.


Eysteinn konungr fangadi Haralld jarl

420. Nv er at segia fra þui huat til tidenda vard i Orkneyium medan Rognualldr jarl var i vtforinni. Sumar þat er jarl var farinn or landi kom austan or Noregi Eysteinn konungr sun Haralldz gilla. hann hafdi her mikinn. þa hafdi hann lagt herinum til R(inans)eyiar. þa spurdi hann at Haralldr jarl Maddadarsun var farinn til Katanes med tuitugsessa ok hafdi .lxxx. manna. hann laa þa i Þorsaa. Enn er Eysteinn konungr spyrr til hans skipar hann þriar skutur ok for vestr yfir Petlandzfiord ok sua til Þorsaar. kom hann þar sua at þeir jarl vrdu eigi fyrr varir vid enn konungsmenn geingu vpp a skipit at þeim ok gerdu jarl handtekinn. hann var leiddr fyrir konung ok foru þeirra skipti sua at jarl leysti sik .iij. morkum gullz. enn hann gaf riki sijtt i hendr Eysteini konungi sua at hann skylldi af honum hallda rikit sidan. giordiz jarl þa madr Eysteins konungs ok batt þat med saardỏgum. þadan for Eysteinn konungr til Skotlandz ok heriadi þar vm sumarit. hann heriadi vida vm England i ferd þeirri ok þottiz þa hefna Haralldz sona.


Fra Eysteini konungi

421. Eftir þat for Eysteinn konungr aftr i riki sijtt til Noregs ok var allmisiafnt rætt vm hans ferd. Haralldr jarl var i riki sinu i Orkneyium ok var þockasæll af flestum monnum. þa var andadr Maddadr jarl fadir hans en Margret modir hans var komin i Orkneyiar hon var væn kona ok suarri mikill. J þann tima andadiz Dauid Skotakonungr. var þa til konungs tekinn Melkolmr son hans hann var barn at alldri er hann tok riki.


Fra Haralldi. capitulum.

422. Erlendr sun Haralldz hins slettmaala var leingzstum i Þorsaa enn stundum i Sudrey edr i hernadi siþan Ottar jarl andadiz. hann var hinn mannvænligzsti madr |[184] ok giorr at ser vm flesta luti milldr af fe blidr ok raadþægr manna vinsælazstr af sinum monnum. hann hafdi sueit mikla. Anakol het madr hann var fostri Erlendz ok red mestu med honum. hann var ættstorr ok hardfeingr. hann var raadgiafi Erlendz jarls. Þa er Rognualldr jarl var farinn or riki sinu wt i Jorsalaheim for Erlendr a fund Melkolms Skotakonungs ok bad at hana gæfi honum jarls nafn ok Katanes til yfirferdar sua sem hafdi Haralldr jarl fadir hans. enn fyrir þui at Erlendr aatti marga vini enn Melkolmr var barn at alldri þa gekz þat vid at hann gaf Erlendi jarls nafn ok veitti honum Katanes halft vid Haralld frænda sinn. for Erlendr þa a Katanes ok hitti þar vini sina. Eftir þat dro hann lid at ser ok for wt til Orkneyia ok beiddi ser þar vidtoku. Haralldr jarl Maddadarsun dro lid at ser er hann spurdi ok gerdiz fiolmennr. foru þa menn i milli þeirra frænda at leita vm sættir. beiddiz Erlendr haalfra eyia vid Haralld jarl ok villdi Haralldr jarl eigi vpp gefa. kom þa sua at grid voru sett þau missari. enn þat var raadit at Erlendr skal fara austr a fund Noregs konungs ok beida helmings þess er Rognualldr jarl aatti ok lettz Haralldr jarl þann lut munda vpp gefa. For þa Erlendr austr i Noreg en Anakol ok sum sueitin var eftir. Gunni Olafssun brodir Sueins Asleifarsunar hafdi getid born vid Margretu modur Haralldz jarls enn Haralldr jarl hafdi gert hann utlægann. ok af þui tokz (u)vinatta med þeim Sueini ok Haralldi jarli ok sendi Sueinn Gunna brodur sijn sudr i Liodhus til Liotolfs vinar sins er Sueinn hafdi verit med fyrr. Fugl son Liotolfs var med Haralldi jarli ok var þui faatt med þeim Sueini. Þa er Erlendr jarl for austr i Noreg for Haralldr jarl yfir a Katanes ok sat i Vik vm vetrinn. Sueinn Asleifarsun var þa i Þrazvik a Katanesi ok vardueitti þar þa stiupsona sinna þuiat hann aatti fyrr Ragnhilldi Jngimundardottur. þau voru skamma rijd asamt Olafr var son þeirra. Siþan aatti hann Jngiridi Þorkelsdottur Andreas var sun þeirra. Þat var odinsdag i efzstu viku at Sueinn var geinginn vpp i Lambaborg med nockura menn. þeir sa at byrdingr for nordan af Petlandzfirdi. þottiz Sueinn vita at þat mundi vera menn Haralldz jarls þeir er hann hafdi sent eftir skatti a Hialltlandi. Sueinn bad sina menn ganga til skipa ok leggia at byrdinginum. ok sua gerdu þeir ok toku allt þat er a var enn skutu a land monnum Haralldz jarls ok geingu þeir til Vikr ok sogdu honum. Haralldr jarl suaradi faa vm ok sagdi at þeir Sueinn myndi ymsir fe hafa ok skipti hann monnum sinum a veizslur a paschana. Þat kalla Katnesingar at jarl veri . . .


Fra Sueini Astleifarsyni

423. Þegar eftir paschaviku for Sueinn a byrdingi ok rodrarskutu vt i Orkneyiar ok er þeir komu a Skalpeid toku þeir þar skip af Fugli Liotolfssyni. hann var kominn sunnan or Liodhusum fra faudur sins ok ættladi til Haralldz jarls. ok i þeirri ferd toku þeir .xij. aura gullz af Sigurdi klaufa huskarli Haralldz jarls. þat fe hafdi ver(i)t fært i bæ enn þeir voru i Kirkiuvogi er aattu. Siþan for Sueinn yfir a nes ok vpp a Skotland ok fann Melkolm Skotakonung i Ardion. hann var þa .ix. uetra gamall. þar var Sueinn manad ok i allgodu yfirlæti ok bad Skotakonungr hann hafa þau gædi oll a Katanesi sem hann hafdi aadr er hann var vsaattr vid Haralld jarl. Sueinn þackadi konungi.


Fra Sueini ok Anakol. capitulum.

424. Eftir þat bioz Sueinn a brottu ok skilduz þeir Skotakonungr i kærleikum miklum. for Sueinn þa til skipa sinna ok sigldu sunnan til Orkneyia. þa var Anakol a Dyrnesi er þeir Sueinn sigldu sunnan ok saa þeir sigling fyrir austan Mula. þeir senda til Sueins Gauta bonda af Skeggbiarnarstodum ok beiddi Anakol at Sueinn skylldi sættaz vid Fugl vm skiptokuna þuiat þar var frænsemi ok var Fugl þa med Anakol. Enn er Gauti fann þa Suein þa sendi hann ord til Anakols ok bad þa Suein at þeir færi til Sandeyiar ok fyndiz þar þuiat hann letz fara mundu. þar var sættarfundr ok geck saman sættin enn sua kom at Sueinn skylldi gera slikt er hann villdi. Eftir þat redz Anakol til lids med Sueini ok badz i þui at koma sætt þeirra saman Erlendz jarls ok Sueins er hann kæmi austann þuiat þar var fiandskapr mikill af brennu Frackakar. þeir Sueinn ok Anakol foru til Strionseyiar ok laagu vid hofn nockurar nætr. Þa bio i Strionsey Þorfinnr Bessason hann aatti þa Jngigerdi systr Sueins er Þorbiorn klerkr (hafdi) eina laatid.


Sætt Erlendz ok Sueins

425. Þa er þeir Sueinn laagu vid Hofsnes sigldi þar af hafi Erlendr jarl. þeir Anakol ok Þorfinnr leita nu vm sættir med þeim Sueini ok tok jarl þungliga a sættum kuat Suein iafnan andstreymann verit hafa þeim frændum enn halldit ecki þat er þeir Ottar jarl hofdu vid mæltz at styrkia sik (til) rikis. Sueinn baud þa iarli fylgd sina. var þar vm leitad dag allann ok geck eigi sættin fyrr saman enn þeir lystu þui baadir Anakol ok Þorfinnr at þeir mundu fylgia Sueini or Orkneyium ef jarl villdi eigi sættaz vid hann. Erlendr jarl sagdi þau ord Eysteins konungs at þeir skylldu hafa þann lut Orkneyia er adr hafdi Haralldr jarl. Sueinn gaf þat raad þa er þeir voru saattir at þeir skylldu fara aa fund Haralldz jarls aadr hann fretti þetta af odrum monnum ok bidia hann gefa vpp rikit. Sua var gert sem Sueinn mællti. þeir fundu Haralld jarl fyrir Kiareksstodum ok laa hann aa skipum. Þat var Michiaalsmesso aftan at þeir Haralldr jarl sa at langskip reri at þeim ok grunudu at vfridr mundi vera. hliopu af skipunum ok i kastalann. Aarni Rafnssun het madr er hliop af skipi Haralldz jarls ok til Kirkiuvags. hann var sua hræddr at hann fann eigi fyrr at hann hefdi skiolldinn a herdunum enn hann var fastr i dyrunum. þeir Erlendr jarl ok Sueinn hlupu af skipunum ok sottu eftir þeim Haralldi jarli til kastalans ok veittu þeim atsokn bædi med elldi ok vopnum. þeir |[185] vorduz allskoruliga ok skildi nott med þeim. Þar wrdu margir menn sarir af huarumtueggium ok voru þeir Haralldr jarl miok vpp gefnir ef leingr hefdi verit atsoknin. Ok vm morgininn eftir komu bændr ok beggia vinir ok leitudu vm sættir. enn þeir Erlendr jarl ok Sueinn voru traudir til sættanna enn þo. for þat fram at þeir sættuz at þui at Haralldr sor þess eida at Erlendr jarl skylldi hafa hans lut eyianna. skylldi hann ok alldregi til rikis kalla i hendr hanum. foru þessir eidar fram at vitni hinna bezstu manna þar i eyiunum. Eftir þat for Haralldr jarl yfir a Nes ok sua i Skotland til vina sinna. for þa faatt manna or Orkneyium med honum. Erlendr jarl ok Sueinn stefndu þing vid bændr i Kirkiuvaagi ok sottu bændr til vm allar eyiar. flutti Erlendr fram sijtt maal ok sagdi þat at Eysteinn konungr hafdi gefit honum riki i Orkneyium þat er Haralldr jarl hafdi aadr at vardueita. beiddi hann þa bændr ser vidrtoku hafdi þar bref Eysteins konungs þau er þat saunnudu er hann sagdi. Sueinn flutti ok maal jarls ok margir adrir vinir Sueins ok frændr. kom þui sua at bændr iattudu Erlendi jarli hlydni. tok hann þa vndir sik allar eyiar ok gerdiz hofdingi yfir. enn sua var mællt med þeim Erlendi jarli ok bændum at hann skylldi eigi veria Rognualldi jarli þann luta eyianna er hann aatti ef honum yrdi audit aftr at koma. enn ef Rognnualldr jarl krefdi meirr enn haalfra eyia þa skylldu bændr veria þat med Erlendi jarli. Sueinn Asleifarsun var iafnan med Erlendi jarli ok bad hann vera varann ok trua eigi of vel Haralldi jarli edr Skotum. Þeir laagu leingstum vm vetrinn a skipum ok helldu niosnum fra ser. enn er at dro iolum tok vedraatta at hardna ok for Sueinn heim i Gareksey til buss sins ok bad jarl eigi vuarann vera vm sik þott þeir skildi. ok sua gerdi jarl ok laa a skipum enn efnadi huergi i eyium stad til iolaveizlu.


Haralldr jarl kom til Orkneyia aa vuart

426. Þat var til tidenda enn ellefta dag jula i Gareksey at Sueinn Asleifarsun sat vid dryck med huskorlum sinum. hann tok til orda ok gneri nefit. þat er ætlan min at nu (se) Haralldr jarl a ferd komenn til eyia. Þeir suarodo huskarlarnir at þat veri vlikligt fyrir sakir storra storma þeirra er aa lagu. hann kuez vita at þeim mundi sua þickia. mun ek nu ok eigi gera jarli niosn fyrir hugbod mitt eitt enn þo grunar mik at þers muni þurfa. Ok fell þa nidr þat tal ok drucku þeir sem aadr. Haralldr jarl byriadi ferd sina wt i Orkneyiar a iulum. hann hafdi .iiij. skip ok tiutigi manna. hann laa .ij. nætr vid Gareksey. þeir lendu i Hafnarvagi i Hrossey. þeir geingu hinn þrettanda dag iula i fiord. þeir voru i Orkahaugi medan iulahelgin stod ok ærduz þar .ij. menn fyrir þeim ok vard þeim þat farartalmi. Þa var af nott er þeir komu i fiord. var þat þar tidenda at Erlendr jarl var kominn a skip sijtt ok hafdi druckit vm daginn vppi aa husi. þeir Haralldr jarl draapu þar .ij. menn. het annarr Ketill en annarr er eigi nefndr. enn þeir toku hondum .iiij. menn Arnfinn brodur Anakols ok annarr het Liotolfr ok .ij. adra. Haralldr jarl for aftr i Þorsaa ok þeir Þorbiorn klerkr. þeir brædr foru til Lambaborgar Bendict ok Eirekr ok hofdu Arnfinn med ser. Þegar vm nottina er Erlendr jarl vard varr vid vfridinn þa senndi hann mann til Garekseyiar at segia Sueini ok let hann þegar rinda skipum a sio ok for til fundar vid Erlend jarl sem hann hafdi ord til sent ok voru þeir þa a skipum leingi vetran. Þeir brædr Bendict sendu þau ord at Arnfinnr mundi þui at eins lauss laatinn ef þeir Erlendr jarl leti þa hafa skip þat er þeir aattu er tekit hafdi verit fyrir Kiareksstodum. Jarl var þess fusari at laust væri laatid skipit enn Anakol latti þess ok sagdi at Arnfinnr mundi brott komaz þott eigi væri þetta til wnnit. Þat var midvikudaginn næsta fyrir faustu at þeir Anakol ok Þorsteinn Rognusun foru yfir a Nes medr .xx. menn a skutu vm nott. þeir drogu skutuna vndir biorg nockur i einn leynivog. þeir geingu vpp ok leynduz i kiorrum nockurum skamt fra Þrazvik. þeir biuggu sua vm at sua var sem madr lęgi i hueriu rumi. komid hofdu menn til skips vm morgininn ok grunudu þeir ecki vm. Þeir Anakol saa roa menn fyrir a skipi vtan fra borg ok lenda i aarós. þa sa þeir mann rida fra borg enn annan ganga ok kendu þar Eirek. þa skipto þeir lidi sinu ok geingu .x. til siofar med aanni ok gættu at þeir kæmi eigi til skipsins enn adrir .x. geingu til bæiar. Eirekr kom litlu fyrr a bæinn ok geck til skaalhuss. þa heyrdi hann til vopnadra manna ok hliop hann þa i skaalann ok vt adrar dyrnar ok villdi til skips sins. enn þar voru menn fyrir ok var hann þa handtekinn ok færdr vt i eyiar til Erlendz jarls. voru þa sendir menn til Haralldz jarls ok segia honum at Eirekr mundi eigi fyrr lauss verda laatinn enn þeir Arnfinnr kæmi heilir til handa Erlendi jarli. ok þetta geck eftir þui sem þeir beiddu.


Sættir þeirra Haralldz jarls ok Erlendz

427. Um vorit eftir bioz Haralldr jarl af Katanesi ok for nordr til Hialltlandz. hann ætladi at taka af lifi Erlend junga. Enn hann hafdi bedit Margretar modur hans enn jarl hafdi syniat. eftir þat feck Erlendr ser menn ok nam hana a brott or Orkneyium ok flutti hana nordr til Hialltlandz ok settiz i Moseyiarborg ok hafdi þar vidbunat mikinn. Enn er jarl kom i Hialltland settiz hann vm borgina ok bannadi allar tilflutningar. enn þar var vhægt atsokn vid at koma. foru menn til ok leitadu vm sættir med þeim. þa beiddi Erlendr at jarl skylldi gifta honum konuna enn baud sik til styrktar vid jarl ok sagdi at honum lægi meira vid at hann fengi halldit riki sinu en þotti þat vænz til at hann gerdi ser vuini(!) sem flesta. Þetta fluttu margir menn med Erlendi ok vrdu þær malalyktir at þeir sættaz ok |[186] feck Erlendr Margretar ok redz sidan til felags med Haralldi jarli ok foru þeir vm sumarit austr i Noreg. Ok er þat spurdiz i Orkneyiar þa gerdu þeir Erlendr jarl raad sin ok fysti Sueinn at þeir mundi fara i hernat ok afla ser sua fiar. ok sua gera þeir ok foru sudr til Breidafiardar ok heriudu fyrir austan Skotland. þeir foru sudr til Beruuikr. Knutr hinn audgi het madr hann var kaupmadr ok sat iafnan i Beruuik. þeir Sueinn toku mikit skip ok gott er Knutr atti ok var a fe mikit. þar var ok aa kona hans. eftir þat sigldu þeir sudr vndir Blyholma. Knutr var þa i Beruvik er hann spurdi raanit. hann keypti at Beruvikrmonnum .c. marka silfrs (at þeir) sætti eftir fenu. þeir voru flestir kaupmenn er eftir leitadu. þeir foru a .xiiij. skipum at leita þeirra. Þa er Erlendr jarl ok Sueinn laagu vndir Blyholmum ræddi Sueinn vm kuelldit at menn skylldu liggia tialldlausir. kuat S(ueinn) þickia van at Beruvikr(menn) mundi koma fiolmennir til þeirra vm nottina. enn vedr var huast. Gaafu þeir ecki gaum at huat sem Sueinn mællti ok lagu vndir tialldum nema a skipi Sueins var ecki tialldat fyrir aftan sigla. Sueinn sat vpp i lodkaapu a kistu einni ok kuez munda buinn vera vm nottina. Einarr skeifr het skipveri Sueins. hann ræddi vm at sogur gangi fra vm roskleik Sueins. hann er kalladr karlmadr betri enn adrir menn enn nu þorir hann eigi at hafa tiolld a skipi sinu. Vardmenn voru vppi a holmanum. Sueinn heyrdi at þeir vrdu eigi a sattir huat þeir saa. hann geck vpp til þeirra ok spurdi vm huat þeir þrætti. þeir letuz eigi vita huat þeir saa. Sueinn var allra manna skygnstr ok er hann hugdi at saa hann at skip foru at þeim nordan .xiiij. hann geck a skip sitt ok bad vardmenn ganga a skipin ok segia huat vm var. Sueinn bad menn vaka ok reka af ser tiolldin. ok eftir þat gerdiz akall mikit ok æptu flestir a Suein ok spyria huat til raads skal taka. hann bad menn vera hlioda enn kuat þat vera sitt raad at leggia skipin a milli holmsins ok meginlandzins. ok freistum at þeir sigli vm oss. enn ef þeir sigla vm oss þa mun skilia med oss. enn ef þeir hallda at oss þa roum i moti þeim ok tokum vid sem hardaz ef fund vorn berr saman. Enn adrir raadmenn mælltu i moti ok kolludu þat eitt raad at sigla vndan. ok sua var gert. Sueinn mællti. ef þer vilit vndan sigla beitid þa a hafit wt. Sueinn vard seinst buinn enn Anakol beid hans. þa geck skipit Sueins meira ok let hann þa minka siglingina ok beid Anakols ok villdi eigi at hann væri einskipa eftir. Þa mællti Einarr skeifr er þeir Sueinn sigldu vid allt segl. er ei þat Sueinn at kyrt standi skipit vart. Sueinn suaradi eigi ætla ek þat enn þat ræd ek þer at þu leitir eigi oftar a hreysti mina er þu skyniar eigi fyrir rædslu sakir huart skipit skridr edr er þat kyrt. er þat þo allra skipa skiotaz vndir segli. Sneru þeir Sueinn þa inn vndir Mosey. þa sendi Sueinn menn til Eidinaborgar at segia Skotakonungi fra herfangi þeirra. Enn aadr þeir kæmi til borgarinnar þa ridu .xij. menn i moti þeim ok hofdu (vid) slagalar hosur fullar af silfri. ok er þeir funduz spurdu þeir at Sueini Asleifarsyni. þeir sogdu til hans ok spurdu huat þeir villdu honum. Skotar sogdu at þeim væri sagt at Sueinn væri handtekinn ok Skotakonungr hefdi sent þa at leysa hann ok sogdu fra erendum sinum. Konungr taldi lijt at felati Knutz enn sendi Sueini skiolld dyrann ok enn fleiri giafir. Þeir Erlendr jarl ok Sueinn komu heim vm haustid til Orkneyia ok komu helldr sid. Þetta sumar for Haralldr jarl austr i Noreg. þa kom ok vtan af Miklagardi i Noreg Rognvalldr jarl ok Erlingr skacki ok kom jarl litlu fyrir jul i Orkneyiar i riki sijtt.


Sætt Rognualldz jarls ok Erlendz jarls

428. Þa foru menn þegar i milli þeirra Rognvalldz jarls ok Erlendz jarl ok leitudu vm sættir ok kærdu bændr einkamaal þau er verit hofdu med þeim Erlendi jarli at hann skylldi eigi veria Rognnualldi jarli sinn lut eyia. Var þa komit a stefnulagi med þeim jorlum i Kirkiuvaagi ok a þeirri stefnu bundu þeir eidum sætt sina. þetta var .ij. nottum fyrir jul ok sættuz þeir vid þat at halfar skylldi hafa eyiar huarr þeirra ok veria baadir rikit fyrir Haralldi jarli edr odrum ef til kalladi. þa hafdi Rognualldr jarl eingann skipakost aadr enn skip hans komu austan vm summarit. Þenna vetr var allt kyrt enn vm vorit gerdu iallar raad sitt i moti Haralldi iarli ef hann kæmi austan ok for Erlendr jarl til Hialtlandz ok skylldi sæta honum ef hann kæmi þar vid. Rognualldr jarl for yfir til Þorsar þuiat þers var van at Haralldr iarl mundi þangat þegar leita ef hann kæmi austan þuiat hann aatti þar marga vini ok frændr. Þeir Erlendr jarl ok Sueinn voru a Hialtlandi vm sumarit ok duoldu skip aull sua at engi geingu til Noregs vm sumarit. Haralldr jarl for vm sumarit austan or Noregi ok hafdi .vij. skip ok tok Orkneyiar. en .iij. þeirra urdu sæ(ha)fa til Hialtlandz ok toku þeir Erlendr jarl þau. Þa er Haralldr jarl kom i Orkneyiar þa spurde hann þau tidendi at þeir hefdi sætz Rognualldr jarl ok Erlendr jarl ok þar skylldi haalfar eyiar huarr hafa vid annan. þottiz hann þa sia sinn kost ok mundi honum ætlat ecki af londum. tok hann þa þat raad at fara yfir a Nes a fund Rognualldz jarls aadr þeir Erlendr jarl kæmi austan. þeir Erlendr jarl ok Sueinn voru þa a Hialtlandi er þeir spurdu at Haralldr jarl var kominn i Orkneyiar a .v. langskipum. biugguz þeir þa þegar til Orkneyia ok fengu i Dynraust strauma ok stor vedr ok skildi þar med (þeim). Suein bar þa aftr at Fridarey a .xij. skipum ok hugdu jarl tyndann. helldu þadan sudr til Sandeyiar ok var þar fyrir Erlendr jarl med .iij. skipum ok vard þar fagnafundr mikill. foru þeir þadan til Hrosseyiar ok spurdu þar vm ferdir Haralldz jarls.


Talat vm sættir

429. Nv er at segia fra þui at Haralldr jarl kom i Þorsa ok hafdi .vj. skip. Rognualldr jarl var þa i Sudrlandi ok sat þar at brudkaupi þui er hann gipti dottur sina Jngiridi Eireki slagbrell. kom honum þegar niosn at Haralldr jarl var kominn i Þorsa. |[187] reid jarl fiolmennr ofan fra Beruvik i Þorsaa. Eirekr var frændi Haralldz jarls ok aatti mikinn lut i at sætta þa ok margir adrir med honum. ok segia at þat var einsætt at lata sik eigi a skilia fyrir sakir frænsemi ok fostrs ok langs felagsskapar er verit hafdi med þeim. kom þui sua at stefnulagi var komit a med þeim ok gridum. skylldo þeir finnaz i kastala nockurum i Þorsaa ok tala .ij. einir. enn iafnmargir menn huars þeirra skylldu vera hia kastalanum. þeir toludu leingi ok lagdiz vel aa. þeir hofdu ecki fundiz sidan Rognualldr jarl kom i land. Ok er aa leid daginn var sagt Rognualldi jarli at lid Haralldz jarls droz þangat med vagnum. Haralldr jarl kuat þat ecki saka mundo. Þui næst heyrdu þeir vt til hauggva storra ok hlupu þeir þa vt. þar var kominn Þorbiorn klerkr med mikla sueit manna ok sætti þegar averkum vid menn Rognualldz jarls. enn þeir kolludu jarlar at þeir skylldu eigi beriaz. hliopu menn þa til or stadnum at skilia þa. þar fellu .xiij. huskarlar Rognualldz jarls en hann vard saar i andliti.


Raad Sueins

430. Eftir þat aattu vinir þeirra lut i at koma sættum a med þeim ok kom sua at þeir sættuz ok bundu med eidum sætt sina ok efnudu nyian felagskap med trygdum ok handsolum. ok var þetta raadit at þeir skylldu þegar vm nattina vt til Orkneyia a hendr Erlendi jarli. þeir helldu .x. skipum austan a Petlandzfiord ok helldu til Rinanseyiar ok lendu i Vidivagi ok geingu þar a land. Þeir Erlendr jarl laagu a skipum sinum i Bardvik ok sa þeir þadan fiolmennit a Rinansey ok gerdu þadan niosnir. enn er þeir vrdu vissir at jarlar hofdu sætz þa var þat ok sagt at þeir mundu Erlendi jarli eigi laata kost strandhauggva edr annarra vistafanga ok mundu ætla at sitia þeim mat þar i eyinni. Þa geingu þeir Erlendr jarl a tal ok leitadi raads vid lid sijt. kom þat asamt med þeim at Sueinn skylldi raada huert raad vpp skal taka. Sueinn veitti þau audsuor at þegar vm nottina skylldu þeir sigla yfir til Katanes ok sagdi at þeir hofdu eigi styrk til at deila vid þa baada i eyiunum. gerdi hann þat yfirbragd aa at þeir mundi fara til Sudreyia ok vera þar vm vetrinn. Þat var fyrir Michials messo vm aftaninn at þeir sigldu a fiordinn. enn þegar þeir koma yfir a Nes hlaupa þeir i bygdina ok reka ofan strandhogg mikil ok hoggua a skip sin. Straumar voru miklir ok vand vedraatta ok var fiordrinn iafnan vfærr. enn þegar er leidi gaf sendi Sueinn mann a baati handan af nesinu ok sagdi at Erlendr jarl hafdi hoggit strandhogg a Katanesi ok lagu bunir at sigla til Sudreyia þegar er gæfi. Ok er þessi tidendi komu til eyrna þeim Rognualldi jarli þa skaut hann aa husþingi ok taladi fyrir lidi sinu. bad menn vera vara vm sik ok gæta sin vel ok liggia hueria nott a skipum þui at nu er þeirra Sueins a eingri stund aurfænt i eyiarnar þui helldr sem hann gerir meirr ord aa at hann muni or landi fara. A aunduerdum vetri foru þeir Sueinn or Þorsaa ok vendu vestr fyrir Skotland. þeir hofdu .vj. langskip ok aull stor ok vel skipud. þeir toku rodrarleidi. enn er þeir voru a leid komnir af nesinu foru niosnarmenn Rognualldz vt i eyiar at segia honum tidendin. Jarlar lỏgdu þa skipum sinum til Skaalpeids ok villdi Rognualldr jarl at þeir lægi a skipum vm hrid. Þa er þeir Sueinn komu vestr af Stauri ræddi Sueinn vm at þeir mundi eigi kuelia sik lengr a rodri ok bad þa snua skipunum vinda a segl sijn ok snua vndan vedrinu. þersi raadagerd þotti monnum helldr vmerkilig enn þo var sua gert sem Sueinn villdi. Enn er þeir hofdu vm siglt toku sneckiur skiott at ganga þuiat byrr var godr ok er ecki getid vm ferd þeirra fyrr enn þeir koma til Orkneyia i Vaagaland. þar spurdu þeir at jarlar laagu vid Skaalpeid a .xiiij. skipum fyrir Knarrarstodum. þar var Erlendr jungi ok Eirekr slagbrellr ok mart annarra gofugra manna. Þorbiorn klerkr var farinn vt i Papuli til Hakonar karls maags sins. Þat var .iiij. nottum fyrir Sijmonsmesso at Sueinn Asleifarsun veitti orskurd at hann villdi eggia at jorlum vm nottina. enn þat þotti monnum helldr vraadligt vid þann lidsmun sem var. Sueinn villdi þo raada ok sua var gert þuiat jarl var þess fusari.


Bardagi med jorlum

431. Um nattina gerdi a drifuel blautt. geck Rognualldr jarl af skipi vid .vj. mann ok ætladi i Orfioru til buss sins ok vissi ser einkiss otta vỏnir. þeir Rognualldr jarl komu a Knarrarstadi i elinu. Þar bio Botolfr begla islendzkr madr hann var skaalld gott. hann bad Rognualld jarl med ser vera vm nattina ok lagdi morg ord til. gengu þeir jarl inn ok voru dregin af þeim klædi logduz þeir til suefns. enn Botolfr skylldi vaurd hallda. Þa nott hina somu lỏgdu þeir Erlendr jarl at þeim Haralldi jarli ok komu a vvart sua at þeir Haralldr jarl wrdu eigi fyrr varir vid enn þeir heyrdu heropit. hliopu þeir þa til vapna ok vorduz dreingiliga. Þar vard mikit mannfall ok lauk sua atsokninni at Haralldr jarl liop a land þa er .v. einir menn stodu vpp a skipinu. þar fell Biarni brodir Erlendz vnga gofugr madr ok tiu tigir annarra manna med honum enn fioldi var saart. Allir jarlsmenn hliopu af skipum ok flydu a land vpp. faatt fell af þeim Erlendi jarli enn þeir toku .xiiij. skip er jarlar aattu ok allt fe þat er aa var. ok sem lokit var hinu mesta starfi frettu þeir at Rognualldr jarl hafdi gengit af skipi sinu vm kuelldit ok fyst vpp a Knarrarstadi. ok þangat foru þeir. Botolfr bondi var vti fyrir dyrum er þeir kuomu ok fagnar hann þeim allvel. þeir spurdu huart Rognualldr jarl væri nockut þar. Botolfr kuat hann þar verit hafa vm nottina. enn þeir letu akafliga ok spurdu huar hann væri nu ok kuodu hann vita munda. hann retti hondina vpp vm |[188] gardinn ok kuat þetta.


Ferr at fuglum harri
firar neyta vel skeyta
ván a heidar hæna
hnacka dyz vnd backa.
þar lætr aalmr er olmir
vnnlinz stafir finnaz
laund verr lofdungr braandi
lynghæns dregit kyngium.


Jarlsmenn toku skeid or tuninu ok þottiz sa bezst hafa er mest gat hlaupit ok fyst hefdi valld yfir Rognualldi jarli. Enn Botolfr geck inn ok vakti jarl ok sagdi honum þau tidendi er giordz hofdu vm nottina ok sua huat jarlsmenn hofduz at. Hlupu þeir þegar vpp ok klædduz foru sidan a brott ok i Orfioru til buss jarls. ok er þeir komu þar var þar fyrir Haralldr jarl a laun. far(a) þeir jarlar þegar yfir a Nes a sinum baati huarr. annarr vid þridia mann enn annar vid fiorda mann. allir menn jarla foru yfir a Nes huerr sem ser far feck. Þeir Erlendr jarl ok Sueinn toku aull skip jarla ok ofa fe annat. Sueinn Asleifarsun let skipta ser til handa ollum gersimum Rognualldz jarls þeim er tekin voru af skipi hans ok sendi honum allar yfir a Nes. Sueinn fysti at þeir Erlendr jarl legdi skipum sinum vt i Vaagaland ok skylldi þar liggia vid fiordinn ef þeir sæi skipafarar þegar er færi fra Nesinu. þotti þadan ok gott at sæta ahlaupum ef færi gæfuiz aa. Enn Erlendr jarl red fyrir sakir aeggianar lidsmanna sinna at þeir foru nordr til Daminseyiar ok drucku þar vm daga i kastala einum miklum enn logdu huern aptan skip i teingsl ok suafu a þeim vm nætr ok leid sua fram a iolafostu.


Fall Erlendz jarls

432. Þat var .v. nottum fyrir iol at Sueinn Asleifarsun for austr i Sandvik til Sigridar frændkonu sinnar. hann skylldi sætta hana vid nabua hennar er Biorn het. enn aadr en hann for ræddi hann vm (vid) Erlend jarl at hann skylldi sofa a skipum vm nottina ok vera þa ei vuarari þott Sueinn væri eigi vid. Sueinn var eina nott at Sigridar frænkonu sinnar. Gisl het landseti Sigridar ok kærr vinr. hann bad Suein at hann skylldi gista þar. hafdi hann heita laatid mungaat ok villdi veita þeim Sueini. Þa er þeir koma til Gils var þeim sagt at Erlendr jarl hefdi eigi geingit til skipa vm kuelldit. ok þegar er Sueinn spyrr þetta sendi hann Murgat Grimssun til jarls ok tua menn adra ok bad hann gefa gaum at raadum sinum þott hann gerdi eigi sua hina fyrri nattina. enn þat þicki mer vggligt at ek þurfa skamma stund at gera raad fyrir jarli þessum. Þeir Murgadr foru a fund Erlendz jarls ok sogdu honum ord Sueins. Menn jarls kuodu honum vndarliga farit Sueini sogdu at honum þætti adra stund ecki vfært enn stundum var hann sua hræddr at hann vissi eigi huar hann skylldi vardueita sik edr adra. sogduz þeir mundu sofa i naadum aa landi enn fara ecki til skipa. Jarl kuat sua vera skylldu sem Sueinn mællti. ok geck Erlendr jarl til skipa ok .iiij. menn ok .xx. enn allir adrir laagu at husi. þeir Murgadr logdu i vik adra skamt þadan. Þessa somu nott komu þeir Rognualldr ok Haralldr at (v)vorum Erlendi jarli sua at vardmenn þeir er voktu a eyiunni ok skipinu vrdu eigi varir vid fyrr enn þeir geingu vpp a skipit. Ormr het madr enn annarr Vfui. þeir voru a fyrirrumi a skipi jarls. Vfui hliop vpp ok villdi vekia jarl ok gat eigi vakt hann sua var hann dauddruckinn. Wfi þrifr vpp jarl i fang ser ok hliop vtbyrdiss med hann ok i eftirbaat er flaut vid skipit. enn Ormr liop (a) annat bord ok komz a land. þar fell Erlendr jarl ok flestir þeir menn er a skipinu voru. Þeir Murgadr vauknudu vid heropit vm nottina ok toku til aara ok reru fyrir nesit. nylysi var mikit ok saa þeir at jarlar logdu fra. þottuz þeir þa skilia at vm mundi hafa skiptz med þeim. reru þeir a brott ok fyst til Rennadals ok senda menn til Sueins Asleifarsunar at segia honum huat þeir hofdu seet. Haralldr jarl villdi grid gefa monnum Erlendz jarls enn Rognualldr jarl villdi bida fyst huart lik Erlendz jarls fyndiz edr eigi. Lik jarls fanz .ij. nottum fyrir iol ok var spiotskapt seet standa vpp i þarabruki. enn þat spiot stod i gegnum Erlend jarl. þa var lik hans fært til kirkiu enn grid voru gefin monnum jarls ok sua huskorlum Sueins .iiij. er teknir voru. Jonn het madr ok kalladr vængr hann var systurson Jons vængs er fyrr var getid. Jon hafdi verit med Hakoni karli ok hafdi gert sustur hans barn ok hafdi þa hlaupiz a brott i viking med Anakol. enn nu var hann med Erlendi jarli ok hafdi þo eigi verit i bardaganum. Menn Erlendz jarls sottu allir Kirkiuvag ok gættu sin i Magnus kirkiu. Jarlar foru þangat ok var lagdr sættarfundr i kirkiu. Jonn naadi eigi fyrr sættum af jorlum enn hann het at gera brudkaup til konu(n)ar. þar soru allir menn jorlum eida ok geriz Jon vængr aarmadr Haralldz jarls.


Sueinn drap Erlend.

433. Eftir fall Erlendz jarls for Sueinn Asleifarsun til Rennadals ok fann þar Murgat ok kunnu honum gloggliga at segia fra þeim tidendum er giordz hofdu i Daminsey. Siþan foru þeir Sueinn til Hrolfseyiar ok koma þar at flodi siofar. þeir baaru reida allann af skipum ok saa rad fyrir. Þeir skiptu monnum i bygdir enn helldu frettum til jarla ok annarra hinna fremstu manna huat huerigir hofduz at. Sueinn Asleifarsun geck i fiallit vid .v. mann ok odrum megin til siouar ok leynduz a bæinn i myrkrinu. þeir heyrdu þar inn mælgi mikla. þeir voru þar fedgar Þorfinnr Augmundr ok Erlendr maagr þeirra. hann Erlendr hældiz vm þat at hann hafdi veitt Erlendi jarli banasaar enn allir þeir þottuz þo vel gengit hafa. Ok er Sueinn hafdi þetta heyrt geck hann inn at þeim ok þeir forunautar. Sueinn vard skiotazstr ok hio Erlend þegar banahaugg. þeir toku Þorfinn hỏndum ok hofdu med ser enn Qgmundr var særdr nockut. Þeir Sueinn foru a Þingavoll til Helga fỏdurbrodur sins ok voru þar aundverd jolin a laun. Rognualldr jarl for til Daminseyiar at jolum enn Haralldr jarl var i Kirkiuvỏgi. Rognualldr jarl sendi mann a Þingavoll til Helga ok bad hann segia sua Sueini frænda sinum ef hann vissi nockut til huar hann var at Rognualldr jarl baud honum til sin vm iolin ok |[189] kuez vilia eiga hlut i at sætta þa Haralld jarl. Ok er Sueini komu þessi ord þa for hann a fund Rognvalldz jarls ok var med honum ofanverd jolin i godu yfirlæti.


Fra Haralldi jarli ok Sueini Asleifarsyni

434. Eftir iolin var lagdr sætt(a)rfundr med iorlum ok Sueini ok skulu þeir luka þeim maalum er aadr var a sætz. ok er þeir funduz atti Rognvalldr jarl mikinn hlut i at sætta þa. enn menn nær allir voru þar vm helldr tillaga hardir þeir er eigi voru frændr edr vinir Sueins. sogdu iafnan vroa af honum standa. enn þat vard at sætt at Sueinn skylldi giallda huarum jarlanna mork gullz ok hafa halfar iardir sinar ok langskip gott. Sueinn suaradi gerdinni. þa muno vorar sættir bezst halldaz ef ek er vraktr. Ecki villdi Rognvalldr jarl hafa gialldit af Sueini kuez i engu vilia hrekia hann. kuez miklu meiri þickia slægr til trygdar ok vinattu hans enn i fe. Haralldr jarl for eftir sættina til Garekseyiar ok bio helldr osparliga kornum Sueins ok þui odru sem þar var. Enn er Sueinn spurdi þetta kærdi hann fyrir Rognvalldi jarli skada sinn ok kuat slikt sættabrigdi ok quez vilia fara heim ok sia vm fong sin. Rognvalldr jarl suaradi. verþu med mer Sueinn ok mun ek senda ord Haralldi jarli þuiat hann mun verda þer ofmadr vid at eiga i deilunum þott þu ser mikill fyrir þer ok madr vaskr Sueinn villdi eigi letiaz laata ok for med hinn .x. mann a skutu i Gareksey ok kom sid vm kuelldit. þeir foru aa bak husum. Sueinn villdi at þeir kueikti elld ok bæri at skaalanum ok brendi bæinn ok þar med jarl inni. Sueinn Blaakarasun het madr hann var mest haattar þeirra manna er þa voru med Sueini. hann latti þess miok ok kuad vera mega at jarl væri eigi a bænum enn þott hann væri þar sagdi hann at þeir mundu eigi laata naa wtgongu konu hans ne dottur. enn segir at þat veri vfært at brenna þær inni. Þeir Sueinn gengu at dyrunum ok inn i fordyrnar. hliopu menn þa vpp i skalanum ok komu aftr hurdinni. vrdu þeir Sueinn varir vid at jarl var eigi aa bænum. enn þeir er inni voru gafu vpp vỏrnina ok selldu þeir Sueini vapn sijn ok gengu vt slyppir allir ok gaf Sueinn grid aullum huskorlum Haralldz jarls. Sueinn steypti nidr ỏllu mungaati sinu ok hafdi brott med konu sina ok dottur. hann spyrr Jngiridi konu sina huar Haralldr jarl væri. enn hon villdi eigi segia. Sueinn mællti. þegi þu þa ok bænd mer. Eigi villdi hon ok þat þui hon var frændkona jarls. Af hondum selldi Sueinn vapnin summ er þeir koma a skip. Enn er þetta allt saman spurdiz var lokit sættum þeirra. Haralldr jarl hafdi farit til eyiar einnar at veida hera. Sueinn hellt til Helliseyiar hon er siobrott ok hellir mikill i biorgunum ok fell siorr fyrir hellismunnan at flodunum. Þa er huskarlar jarls fengu vopn sijn af þeim Sueini þa foru þeir a fund Haralldz jarls ok sogdu honum fra skiptum þeirra Sueins. Jarl let hrinda fram skipi sinu ok eggiadi at roa eftir þeim Sueini. ok laatum nu til staals suerfa med oss. Toku þeir þa rodr eftir þeim sua at saa huorir adra ok kenduz. ok er Sueinn ser at þeir jarl draga eftir þeim þa ræddi Sueinn vm. ver munum verda at leita oss raads nockurs þuiat mer er ecki vm at finna jarl þann veg sem til er hagat vm lidsmun þann er vera mun. manum ver taka þat raad at fara til hellissins ok vita huat þar skiptiz at voru maali. Þeir Sueinn koma til hellissins at vtfalli ok settu vpp skipit þuiat hellinum veik vpp i biorg. fell þa sior fyrir hellismunnann. Þeir Haralldr jarl foru at leita þeirra vm daginn vm eyna ok fundu þa eigi. þeir saa eingar skipafarir fra eyiunni. þetta vndruduz þeir miok þotti þeim vlikligt at Sueinn mundi hafa sockit nidr. Þeir reru vmhuerfis eyna at leita skipsins ok fundu eigi sem likligt var. gerdu þeir þat þa hellz af at þa mundi borit hafa at odrum eyium. foru þeir þangat þa sem þeim þotti likaz. var þat ok miok iafnskiott at þeir reru a brott ok siarrinn fell fra hellissmunnanum. Þeir Sueinn hofdu heyr(t) vidrædu jarls ok hans manna. Sueinn let þa eftir skipit i hellinum enn tok byrding einn er munkar aattu ok helldu til Sandeyiar gengu þar vpp ok brenndu byrdinginn. enn þeir Sueinn gengu vpp a eyna ok komu a bæ þann er heitir a Vỏlunesi. þar bio saa madr er Baardr het hann var frændi Sueins. Þeir kuoddu hann wt leyniliga ok sagdi Sueinn at hann villdi þar vera. Baardr kuat hann mundu sliku raada. enn ecki þori ek at þer seet eigi a laun. Þeir gengu enn ok voru einir i husi sua at vandbaalkr einn var i milli þeirra ok annarra manna. laundyrr voru a husinu þui er þeir Sueinn voru i ok var ladit i grioti lausliga. Þann aftan kom Jonn vængr aarmadr Haralldz jarls ok þeir .vij. saman. tok Baardr bondi vel vid þeim ok voru gerfir elldar storir fyrir þeim ok bokuduz þeir vid. Jonn var odmaalugr ok ræddi vm tidendi þau er giordz hofdu vm skifti þau er jarlar hofdu vid attz ok Sueinn. amællti hann miok Sueini ok kuat hann vera gridniding ok engum truann. hafdi hann nu sætz vid Haralld jarl ok villdi þegar fara at honum ok brenna hann inni. sagdi ok alldri mundu vera frid i landi fyrr enn Sueinn væri or landi rekinn. Baardr bondi ok forunautar Jons suaradu helldr fyrir Suein. Eftir þat tok Jonn at aamæla Erlendi jarli ok kuad þat eigi skada þott hann hafdi laatiz kalladi hann þann ofsamann at eingi maatti frialst hofud striuka fyrir honom. Ok er Sueinn heyrdi þetta þa maatti hann eigi standaz ok þreif til vopna sinna ok liop at laundyrum ok hratt or griotinu. Þa vard hark mikit. Sueinn ætladi at hlaupa fyrir skaaladyrnar. Jonn sat i skyrtu ok linbrokum ok er hann heyrdi til Sueins batt hann sko sina ok hliop vt fra elldinum ok þegar a brott af bænum enn nidmyrkr var aa ok frost mikit. hann kom vm nottina aa annan bæ ok var kalinn miok a fotum sua at af leysti sumar tærnar. Sueinn gaf |[190] grid forunautum Jons fyrir ord Baardar bonda. Sueinn var þar vm nottina. enn eftir vm morgininn foru þeir brott þadan med skutu er Baardr aatti ok feck Sueini. foru þeir þa sudr i Bardzvik ok voru vid helli einn. Sueinn var stundum vm daginn at husi ok drack þar en suaf vid skip vm nætr ok gætti sin sua vid vuinum sinum.


Fra Rognvalldi jarli ok Sueini

435. Þa(t) var einn morgin snemma at þeir Sueinn sa langskip mikit fra Hrolfsey ok til R(inans)eyiar ok kendi Sueinn þegar at þat var skip Rỏgnvalldz jarls þat er hann var sialfr vanr at styra ok logdu til R(inans)eyiar ok þar at sem lá skúta þeirra Sueins ok gengu .v. menn vpp af skipi jarls. enn þeir Sueinn voru a hæd nockurri ok gryttu þadan a menn jarls. ok er þeir saa þat af skipinu brutu menn vpp vapn sin. enn er þeir Sueinn sa þat hlupu þeir af hædinni ok i fioruna ok hrundu vt skutunni ok hlupu þar aa. Langskipit hafdi rent vpp sua at þat var fast. Sueinn stod vpp i skutunni er þeir reru vt hia langskipinu ok hafdi spiot i hendi. Enn er Rognvalldr jarl sa þat þa tok hann skiolld ok setti fyrir sik enn Sueinn skaut eigi spiotinu. enn er jarl sa at skilia mundi med þeim let hann bregda vpp fridskilldi ok beiddi at þeir Sueinn skylldi at landi fara. Enn er Sueinn sa þat bad hann sina menn at landi leggia ok kuez enn vid þat bezst vna ef hann yrdi saattr vid Rognvalld jarl.


Fra Haralldi jarli ok Sueini

436. Eftir þat gengu þeir a land Rognvalldr jarl ok Sueinn ok toludu .ij. samt leingi ok lagdiz vel a med þeim. ok er þeir saatu a talinu þa sa þeir sigling Haralldz jarls er hann for fra Katanesi ok til Vagalandz. ok er skipit bar vndir þa spurdi Sueinn jarl huat til raada skylldi taka. jarl segir at Sueinn skylldi fara yfir a nes þa þegar. þetta var a langafostu. Þeir foru iafnsnemma or R(inansey). for jarl til Hrosseyiar en Sueinn for vestr i Straumey ok sa þeir Haralldr jarl skipit ok þottuz kenna at Sueinn aatti. helldu þeir þegar a fiordinn eftir þeim. ok er þeir Sueinn sa at jarl hellt eftir þeim þa gengu þeir fra skipinu ok leynduz. Enn er Haralldr jarl kom til Straumeyiar sa þeir skipit ok grunadi þa at manna vistir mundi vera nærri ok villdi þvi eigi a land ganga. Amundi het madr ok var Hnefasun hann var vinr Haralldz jarls enn faudurbrodir stiupbarna Sueins Asleifarsunar. hann for a milli þeirra ok gat þui vid komit at halldaz skylldi hin sama sætt sem giorr hafdi verit vm vetrinn. Þa hliop a stormr vedrs ok vrdu þeir þar at vera huarirtueggiu vm nattina ok skipadi Amundi þeim i eina reckiu baadum Haralldi jarli ok Sueini. j þui husi huilldu margir menn huars þeirra. Eftir sætt þessa for Sueinn yfir a nes enn Haralldr jarl yfir i Orkneyiar. Þat spurdi Sueinn til orda jarls at hann kalladi sætt þeirra helldr lausliga. litinn gaum gaf Sueinn at þui. hann for sudr i Dala ok var vm paschana med Sumarlida vin sinum. enn Haralldr jarl for nordr a Hialltland ok var þar miok leingi vm varit. Sueinn for sunnan ef(tir) paschana ok mætti a leidinni brædrum Jons vængs .ij. het annar Bunupetr enn annar Blaan. þeir Sueinn toku þa hondum ok toku af þeim feet allt enn fluttu þa til landz. var þeim þa hogginn gaalgi. ok er allt var til buit mællti Sueinn at þeir skylldi hlaupa a land vpp. kuat Joni brodur þeirra þat meiri skamm at þeir lifdi. þeir voru leingi wti ok kalnir miok er þeir komu til bæia. Sueinn for þadan i Sudreyiar til Liodhusa ok dualdiz þar vm rijd. Enn er Jonn vængr spurdi at Sueinn hafdi handtekit brædr hans enn vissi eigi huat er hann hafdi af þeim gert. þa for hann i eyna helgu ok tok þar Olaf sun Sueins Asleifarsunar fostra Kolbeins ragu ok for med i Vestrey. Þa fundu þeir Rognvalld jarl a Hreppisnesi. ok er jarl sa Olaf þa mællti (hann). hui ertu her Olafr. Hann suarar. Jonn vængr velldr þui. Jarl leit til Jons ok mællti. hui fluttir þu Olaf hingat. Hann suaradi. Sueinn tok brædr mina ok veit ek eigi nema hann hafi drepit þa. Jarl mællti. flyt þu hann aftr sem skiotaz ok dirf þik eigi at gera honum nockud til meins huat sem af brædrum þinum er vordit þuiat þer mun fyrir huorigum vært i eyium Sueini ne Kolbeini ef þu gerir honum nockut.


Fra Rognvalldi jarli

437. Eftir pascha vm vorit byriadi Sueinn ferd sina or Sudreyium ok hafdi .lx. manna. hann hellt til Orkneyia ok fyst til Rolfseyiar. þar toku þeir þann mann er Hakon karl het. hann hafdi verit med Haralldi jarli þa er Erlendr jarl fell. Hakon leystiz af .iij. morkum gullz ok frelsti sik sua vid Suein. Þar i Rolfsey fundu þeir Sueinn skip þat er jarlar hỏfdu gert af Sueini ok voru hoggin or bordin .ij. þat hafdi Rỏgnvalldr jarl gera laatid þuiat (Sueinn) hafdi (huorki) viliat kaupa ne þiggia skipit at jorlum. Sueinn hellt þadan til Hrosseyiar ok fann Rỏgnvalld jarl i Byrgisheradi. tok jarl honum þa vel ok var Sueinn med honum vm vorit. Rognvalldr jarl kuez þi hafa hoggit bord or skipinu at hann villdi eigi at hann gerdi skyndirædi þar i eyiunum þa er hann kæmi or Sudreyium. Haralldr jarl kom af Hialtlandi vm vorit a huitadogum. ok þegar hann kom i Orkneyiar sendi Rognvalldr jarl menn til hans ok segia at hann villdi at þeir Sueinn sættiz af nyiu. ok var þa lagidr saattarfundr fostudag i helgu viku i Magnus kirkiu ok gek Rognvalldr jarl med ỏxi breida til fundarins ok Sueinn med honum. geck þa saman sættin su hina sama sem efnut var vm vetrinn.


Fra Sueini Asleifarsyni

438. Þa gaf Rognvalldr jarl Haralldi jarli skip þat er aatt hafdi Sueinn enn gaf Sueini allt annat þat er giort var ok aa hans luta kom. Þeir Rognvalldr jarl ok Sueinn stodu hia kirkiudyrunum medan seglit var vtborit. þat hafdi verit vpplagit i Magnuskirkiu ok var Sueinn helldr vfrynligr er þeir baaru vt seglit. |[191] Laugardaginn eftir þa er lokit var nontidum komu menn Haralldz jarls a fund Sueins Asleifarsunar ok sogdu at hann villdi at Sueinn kæmi til tals med hann. Þetta bar Sueinn fyrir Rognvalld iarl ok fysti hann Suein lijtt þessar ferdar. kuez eigi vita hueriu trua mætti. enn Sueinn for eigi at sidr ok þeir .vj. saman. Jarl sat j litilli stofu a þuerpalli ok Þorbiorn klerkr hia honum. faatt var manna annat hia jarli. saatu þeir vm hrid ok drucku. Eftir þat geck Þorbiorn ok sogdu þeir Sueinn sua at þa grunadi miok vm tiltekiur jarls. Þorbiorn kom aftr litlu (sidar) ok gaf Sueini skarlatz kyrtil ok skickiu kuaz eigi vita huart hann villdi giof kalla þuiat þessir gripir hofdu[192] teknir verit fra Sueini vm vetrinn. Sueinn tok vid giofum þessum. Haralldr jarl gaf Sueini langskipit þat er hann hafdi aatt ok halfar eignir sinar ok iardir. hann baud Sueini at vera med ser ok kuat þeirra vingan alldri skilldo skilia. Vel tok Sueinn þessu ok for þegar vm nottina ok sagdi Rognvalldi jarli huersu farit hafdi med Haralldi jarli. Rognvalldr jarl let vel yfir þessu ok bad Suein til gæta at þeir yrdi eigi vsaattir.


Fra jorlunum

439. Nockuru sidarr reduz þeir til herferdar .iij. hofdingiar Sveinn Þorbiorn Eirekr. þeir foru fyst til Sudreyia. þeir foru allt vestr i Syllingar ok vunnu þar sigr mikinn i Mariuhofn Kolumba messu ok fengu ofamikit herfang. foru eftir þat til Orknneyia. Eftir sætt þeirra Rognvalldz jarls ok Haralldz jarls ok Sueins[193] Asleifarsunar voru jarlar jafnan badir samt ok hafdi Rognvalldr jarl raad fyrir enn samþycki þeirra var gott. Þa er þeir komu heim or Syllingum for Þorbiornn klerkr til Haralldz jarls ok gerdiz raadgiafi hans. Sueinn for heim i Gareksey ok sat þar med fiolmenni a vetrum ok hafdi herfang sijtt til kostnadar ser med odrum fongum þeim er hann aatti þar i eyium. hann var mest hallr vndir Rognvalld jarl. huert sumar var hann i hernadi. Þat var mællt at Þorbiorn klerkr bætti ecki vm med þeim Rognvalldi jarli ok Haralldi jarli. Þorarinn kytlinef het hirdmadr Rognvalldz jarls ok vin hans. hann var iafnan med jarli. Þorkell het sueitungr Þorbiarnar klerks ok vin. þa Þorarin ok Þorkel skildi a vid dryck i Kirkiuvaagi ok vann Þorkell a Þorarni ok komz sidan a fund Þorbiarnar. Laugunautar Þorarins sottu eftir Þorkell enn þeir Þorbiornn vorduz or lopti einu. Þa var (sagt) jorlum ok koma þeir heim at skilia þa. Þorbiorn vildi eigi at Rognvalldr jarl dæmdi þetta maal ok gaf sok a eftirferdinni. Enn þa er Þorarinn var heill saara sinna þa drap hann Þorkel er hann gek til kirkiu. Þorarinn liop til kirkiu enn þeir Þorbiorn lupu eftir honum ok sueitungar hans. þa var sagt Rognvalldi jarli ok geck hann til fiolmennr ok spurdi huart Þorbiorn villdi briota vpp kirkiuna. Þorbiorn sagdi at kirkian ætti þeim ecki at hallda er inni var. Rognvalldr jarl kuat kirkiuna mundu vbrotna at sinni ok var Þorbirni þraungt fra kirkiunni. Ecki var sætz a þetta. for Þorbiornn yfir a nes ok var þar vm rid. þa vard mart til med þeim þuiat Þorbiorn gerdi margar vspektir bædi vm kuennamaal ok vm vigafaur. Þorbiorn for leyniliga vt i Orkneyiar a skutu med .xxx. manna ok lendi vid Skaalpeid hann geck til Kirkiuvaags med fiorda mann. hann liop einn saman inn i skytning vm kuelld þar er Þorarinn var inni ok drack. Þorbiorn hio hann þegar banahogg. siþan liop hann i myrkrit langt a brott. Fyrir þessa sok gerdi Rognvalldr jarl Þorbiorn klerk vtlægann fyrir allt sijtt riki. Þorbiorn for yfir a nes ok var med Hỏsui maagi sinum a laun. hann var kalladr hinn sterki hann aatti Ragnhilldi systur Þorbiarnar. þeirra sun var Stefann radgiafi fylgdarmadr Þorbiarnar. Litlu sidarr for Þorbiorn a fund Melkoms Skotakonungs ok var med honum i godu yfirlæti. Med Skotakonungi var sa madr er het Gilla Odran hann var ættstorr ok viafnadarmadr mikill. hann vard fyrir reidi Skotakonungs fyrir vspekt ok manndraap er hann gerdi i riki hans. Gilla Odran liop i Orkneyiar ok toku jarlar vid honum. Gilla Odran var a Katanesi ok hafdi aarmenning jarla. Helgi het gofugr bondi a Katanesi hann var vinr Rognvalldz jarls. þa Gilla Odran skildi aa vm aarmenningina ok for Gilla Odran at honum ok drap hann. enn eftir vigit for hann vestr i Skotlandzfiordu ok tok vid honum saa hofdingi er het Sumarlidi haulldr. hann hafdi riki i Dolum i Skotlandzfirdi. Sumarlidi aatti Ragnhilldi dottur Olafs Sudreyia konungs bitlings. þessi voru born þeirra Dufgaall konungr Rỏgnvalldr ok Engull. þat er kollut Dalueria ætt. Rognvalldr jarl stefndi til sin Sueini Asleifarsyni aadr hann færi i hernat. ok er þeir funduz bad Rognvalldr jarl hann hafa tilsiar vid Gilla Odran ef honum gæfi færi aa. Sueinn letz eigi vita huers af yrdi audit.


Sueinn drap Sumarlida

440. Eftir þat for Sueinn i viking ok hafdi .v. langskip. ok er hann kom vestr fyrir Skotlandzfiordu spurdi Sueinn at Sumarlidi haulldr var a skip kominn ok ætladi i viking. hann hafdi .vij. skip. þar styrdi Gilla Odran einu skipi ok var hann farinn inn i fiordu eftir lidi þui er ei var komit. þegar er Sueinn spurdi til[194] Sumarlida lagdi hann til orrosto vid hann ok var þar bardagi hardr ok i þeirri orrostu fell Sumarlidi haulldr ok mikit lid med honum. Þar var Sueinn þess viss at Gilla Odran var eigi þar. for Sueinn þa at leita hans ok fann hann i Myrkuafirdi ok drap hann þar Gilla Odran ok .l. manna med honum. Eftir þat for Sueinn i viking ok heim at hausti sem hann var vanr. ok er (hann) kom heim vard skiott fundr þeirra Rognvalldz jarls ok let hann vel yfir þessum verkum.


Fra Rognvalldi jarli ok Haralldi jarli

441. Þat var sidr jarla nær huert sumar at fara yfir a Katanes ok þar vpp a merkr at veida rauddyri edr hreina. Þorbiorn klerkr var med Skotakonungi enn stundum for hann ofan aa nes ok var leyniliga med vinum sinum. Hann aatti þria vini |[195] a Katanesi þa er hann hafdi mest traust af. einn var Hỏsuir maagr hans. annarr Lifolfr er bio i Þorsdal. þridi var Halluardr Dufason er bio i Kalfadal at Fornesi er geingr af Þorsdal. þessir voru einka vinir hans.


Draap Rognvalldz jarls

442. Þa er Rognvalldr hafdi jarl verit .ij. vetr ok .xx. siþan er Paall jarl var handtekinn þa foru þeir jarlar yfir a Katanes at alidnu sumri eftir vanda. ok er þeir komu i Þorsaa þa frettu þeir kuitt nockurn at Þorbiorn mundi vara vpp i Þorsaa a laun ok eigi allfaamennr ok mundi ætla þadan til aahlaupa ef færi gæfiz aa. Þa heimta jarlar menn at ser ok foru med hundrad lids ok ridu .xx. enn adrir gengu. þeir foru vm kuelldit vpp vm dalinn ok toku þar nockur gisting. Vm kuelldit er menn saatu vid ellda hnaus Rognvalldr jarl miok. Haralldr jarl mællti. huellr hnere frændi. Þeir foru vpp vm dalinn vm morgininn ok reid Rognvalldr jarl iafnan fyrir vm daginn ok sa madr er Aasolfr het. annarr het Jomarr frændi hans .v. ridu þeir saman fyrir vpp eftir Kalfadal. ok er (þeir) foru at bænum var Hauskulldr bondi vppi a kornamstri einu ok hlod enn heimamenn baaru at honum. þeir Haralldr jarl ridu nockura sidarr. enn er Hauskulldr kendi Rognvalld jarl heilsadi hann honum med nafni ok mællti akafa haatt ok spurdi at tidendum. ok maatti iafnvel heyra þott fiarri væri. Þetta var skamt fra stofu ok stodu husin a brecku nockuri haarri en geilar þreyngar at rida at bænum ok vidbrekt miok. A þessum bæ var Þorbiorn klerkr inni ok sat vid dryck. geilarnar gengu at husendanum vid gafhladit ok voru þa dyrr aa gafladinu ok hladit i grioti lausliga. þa er þeir Þorbiorn heyrdu ordtakit ok Hauskulldr heilsadi þeim Rognvalldi jarli hlupa þeir þegar til vapna sinna ok brutu griotid or laundyrunum ok hlupu þar vt. Þorbiorn hleypr fyrir gafhldit ok a geilagardinn voru þeir jarl þa komnir at dyronum. þa hio Þorbiorn þegar til jarls enn Aasolfr bra vid hendinni ok tok af hondina. siþan kom suerþit a hauku jarls ok var þat mikit saar. Aasolfr mællti er hann feck hauggit. fylgi þeir betr jarli er honum eiga fleiri giafir at launa. Hann var þa aatian vetra gamall ok var nykominn til jarls. Rognvalldr jarl villdi hlaupa af baki er (hann) sa Þorbiorn ok vard fotrinn fastr i stigreipinu. i þui kom Stefann at ok lagdi spioti a jarli. Þorbiorn veitti þa annat saar jarli. enn i þui lagdi Jomarr spioti i lær Þorbirni ok rendi lagit i smaþarmana. sneru þeir Þorbiorn þa aa bak husunum ok var þar at hlaupa fyrir brecku mikla ok a myri blauta. J þui komu þeir Haralldr jarl ok bar sua til leidinni at þeir koma moti þeim Þorbirni ok kendu þa huorir adra. þa mælltu menn jarls at þeir skylldi snua eftir þeim Þorbirni þeir er vissu huat fyrir var ætlat. enn Haralldr jarl latti þess ok kuez bida vilia atkuæda Rognvalldz jarls vm þetta maal þuiat Þorbiorn er vandamadr minn mikill sem þer vitid fyrir frændsemis sokum ok marga annarra vendzla er i milli eru. Enn þeir menn er hia Rognvalldi jarli voru styrmdu yfir honum daudum ok leid miok lỏng stund aadr þeir Haralldr jarl frettu tidendin. voru þeir þa komnir a myrina ok yfir fenit þat er geck eftir myrinni. enn af aeggian foruneytis jarla hliopu þeir Haralldr jarl ofan a myrina ok funduz vid fenit sua at sinum megin voru at huorir ok vordu þeir Þorbiorn dikisbackan. drifu þa til hans menn af bænum þeir sem honom hofdu fylgt ok vrdu þeir saman .l. manna. þeir vorduz þa dreingiliga ok hofdu vigi gott þuiat fenit var bædi diupt ok breitt enn myrin blaut at fram ok matti þeirri einni atsokninni vid koma er þeir skutuz a med spiotum. Þorbiorn mællti at þeir skylldi eingum aftr skiota. ok er skotin þurru þa hofduz þeir ord vid ok kalldi Þorbiorn a Haralld jarl ok mællti sua. þess vil ek bidia ydr frændi at þer gefit mer grid enn ek vil bioda þetta maal a yduart valld at þer dæmit einir. vil ek þar eingan lut vndan draga þann er ek maa at ydr sæmd se þa meiri enn aadr. væntir mik ok frændi at þu munir muna at þær deilur hafa verit at þu mundir eigi þann mun gera med ockur Rognvalldi jarli ok mer at þu mundir drepa mik þott ek hefdi þetta verk unnit þa er hann færdi þik mest vndir ỏlboga ok let þik eingu raada helldr enn suein sinn. enn ek gaf þer bezstar giafir ok leitada ek þer virdingar i ollu þui er ek maatta enn verk þetta er ek hefir vnnit er glæpr mikill ok liggr þat a mer enn rikit allt er fallit i yduart valld. megu þer ok þat vita at þenna kost ætladi Rognvalldr jarl mer sem nu hefi ek honum veitt. er ok þat mitt hughod frændi þott þann veg hefdi at boriz at ek væri laatinn enn Rognvalldr jarl lifdi at þer mundit gera hann at vidsæmingarmanni enn þer vilit gera mik at daudamanni. Þorbiorn for her vm morgum ordum aheyriligum. fluttu þetta ok margir menn med honum ok baadu honum grida. kom sua at jarl tok at hlyda a er margir fluttu. Þa tok til orda Magnus sun Havardz Gunnasunar gędingr jarla ok frændi. hann var þar gỏfgazstr madr i lidinu med Haralldi jarli. hann sagdi sua. eigi kunnum ver ydr raad at kenna jarl eftir þersi hinu miklu storvirki. enn segia mun ek huerr ordromr a mun leggiaz ef Þorbirne eru grid gefin eftir þetta verk ok þat annat at hann þorir at segia ydr i augu vpp nær i hueriu ordi at hann hafi þetta it illa verk fyrir þik gert edr þer til sæmdar wnnit er þer ok ollum frændum jarls man eilif skomm ok |[196] vsæmd at vera ef hans er eigi hefnt. hygg ek þat vini Rognvalldz jarls fyrir satt hafa at þu munir fyrir lỏngu verit hafa raadbanamadr jarls enn nu hafi fram komit. edr hyggr þu at hann muni af þer bera vitundina þa er hann skal sik vndan sokum færa. enn eingi helldr suỏrum vpp fyrir ydr þar er hann segir ydr nu i augu vpp at hann hafi þetta vverkan fyrir ydr vnnit enn huersu maattu meirr sanna þat enn þu gefir honum nu grid. er ek ok raadinn i at alldri skal hann af mer grid hafa ef nockurir dugandismenn vilia mer fylgia huart sem ydr er þat liuft edr leitt. Slikt hit sama mællto brædr hans Þorsteinn ok Hakon ok Sueinn Hroalldzsun sneru þeir þa brott fra jarli ok vpp med dikinu ok leitudu huar þeir maattu yfir komaz. Ok er þeir Þorbiorn saa at þeir Magnus snua vpp med dikinu þa tok Þorbiorn til orda. nu mun þa aa hafa skilit vm raadagerdina. mun jarl vilia gefa mer grid en Magnus mun i moti mæla. Enn medan þeir toludu þetta hofuz þeir Þorbiorn fra dikinu. þeir Haralldr jarl stodu a dikisbackanum. Ok er hann saa at ecki mundi verda af gridagiofinni hliop hann yfir fenit med ollum vopnum sinum ok var .ix. aalna yfir dikit. forunautar hans lupu eftir honum ok gat eingi yfir laupit enn flestir gaatu feingit backann ok slodrudu sua at landi. Menn Þorbiarnar eggiudu at þeir skylldu snua a moti þeim Magnusi ok laata þar verda vmskipti med þeim. þa mællti Þorbiorn. þat þicki mer raad at þat taki huerr vpp sem likligaz þickir at dugi enn ek mun enn leita a fund Haralldz jarls. Flestir menn lỏttu þess ok beiddu hann helldr leita a skogs ok forda ser. Þorbiorn tok ecki vndir þat raad. ridloduz þeir forunautar hans fra honum ok leitudu ser ymsa vega hialpar. enn þeir Þorbiorn vrdu eftir .ix. saman. ok er hann ser at Haralldr jarl er kominn yfir dikit ferr hann a moti honom ok fell a kne fyrir honum ok kuez færa honum hofud sitt. Margir jarlsmenn baadu enn Þorbirni grida. þaa tok jarl til orda. forda þer Þorbiorn eigi nenni ek at drepa þik. Foru þeir þa ofan med Kalfadalsaa er þeir rædduz þetta vid. Þeir Magnus sottu eftir þeim. ok er jarl sa þat mællti hann. forda þer Þorbiorn eigi beriumz ek fyrir þik vid mina menn. Þa skilduz þeir Þorbiorn fra foruneyti jarls ok til audnaselia nockurra þeirra er heita Asgrims ærgin. þeir Magnus sottu eftir þeim Þorbirni ok baaru þegar elld at husinu. þeir Þorbiorn vorduz dreingiliga. ok er husit tok at falla ofan af bruna gengu þeir Þorbiorn wt ok voru þegar vopn borin a þa er þeim maatti vid koma. voru þeir aadr ok miok sottir af elldzgangi. letuz þeir þar allir felagar .ix. ok er leitat var til saarafars Þorbiarnar hofdu vt sigit idrin i þat saarit er Jomar hafdi veitt honum. Haralldr jarl for leid sina ofan eftir dalnum enn þeir Magnus vendu aftr til Fors ok veittu vmbunat liki Rognvalldz jarls ok fluttu ofan i Þorsaa.


Fluttr likami Rognvalldz jarls

443. Andlaazdagr Rognvalldz jarls Kala er .v. nottum eftir Mariu messo hina fyrri vm sumarit. Foru þeir Haralldr jarl þadan vt i Orkneyiar med likit med fogru foruneyti ok veittu groft at Magnuskirkiu ok huilldi hann þar til þess er gud birti hans verdleika med morgum ok storum iarteinum. enn Biarni byskup let vpp taka helgan dom hans at leyfui pafuans. Þar a steininum sem blod Rognvalldz jarls hafdi a komit þa er hann letz ma sia enn i dag sua fagrt sem nyblætt see. Rognvalldr jarl var miok harmdaudi þviat hann var allvinsæll þar i eyiunum ok vida annars stadar. hann hafdi verit hialparmadr mikill morgum monnum ỏrr af fe hỏgværr ok vinhollr jþrottamadr mikill ok skaalld gott. Dottur eina barna atti hann aa lifi Jngigerdi er atti Eirekr slagbrellr. þeirra bỏrn voru þau Haralldr iungi ok Magnus mangi Rognvalldr ok Jngibiorg Elin Ragnhilldr.


Fra Haralldi jarli ok Sueini

444. Eftir fall Rognvalldz jarls tok Haralldr jarl vndir sik allar eyiar ok gerdiz einn hofdingi yfir. Haralldr jarl var mikill hofdingi manna mestr ok sterkazstr. hann aatti Afreko þeirra bỏrn voru þau Heinrekr ok Hakon Helena ok Margret. Þa er Hakon var faarra vetra gamall baud Sueinn Asleifarsun honum til fostrs ok fæddiz hann þar vpp. ok þegar hann var sua færr at hann maatti fara med odrum monnum þa hafdi Sueinn hann i hernat med ser huert sumar ok leitadi honum i ỏllu virdingar. Þat var haattr Sueins i þann tima at hann sat um vetrum i Gareksey heima ok hellt þar iafnan attatigi karla a sinn kost. hann atti sua mikinn dryckiuskaala at eingi var annar iafnmikill i Orkneyium. Sueinn hafdi a vorum starfa mikinn ok let færa nidr ofua mikit saad ok geck þar miok sialfr at. enn er lokit var þeim starfa for hann huert vỏr i viking ok heriadi vm Sudreyiar ok Jrland ok kom heim eftir mitt sumar. þat kalladi hann vorviking. þa var hann heima til þess er akrar voru vppskornir ok seet var fyrir kornum. þa for hann i viking ok kom þa ecki fyrr heim enn manudr var af vetri ok kalladi hann þat haustviking.


Sueinn for til Jrlandz

445. Þat var til tidenda eitthuert sinn at Sueinn Asleifarsun for i vorviking. þa for med honum Hakon sun Haralldz jarls þeir hofdu fim rodrarskip ok ỏll stor. þeir heriudu vm Sudreyiar. þa var folk sua hrætt vid hann i Sudreyium at menn faalu allt lausafe sijtt i iordu edr urdum. Sueinn for allt sudr til Manar ok vard illt til fiar. þadan sigldu þeir vt vndir Jrland ok heriudu þar. enn er þeir komu nærr sudr vndir Dyflinn þa sigldu þar af hafi kiolar .ij. er komnir voru af Englandi ok ætludu til Dyflinnar. þeir voru hladnir enskum klædum ok var þar a gæzska mikil. þeir |[197] Sueinn logdu at kiolunum ok budu þeim til bardaga. Litil vard vorn enskra manna. ok ræntu þar huerium penninghi þeim sem aa var kiolunum nema enakir menn hofdu igangsklædi sin ok nockurar vistir ok foru siþan med kiolana. Enn þeir Sueinn foru i Sudreyiar ok skiptu herfangi sinu. þeir sigldu vestan med pris miklum. Þeir gerdu til agætis ser er þeir laagu i hofnum at þeir tiolldudu enskum kledum yfir ser. enn er þeir sigldu i Orkneyiar saumudu þeir klædin framan a seglin sua at þannig var i at sia sem af skrudi einu væri gior seglin. þetta kolludu þeir skrudviking. Sueinn for heim i Gareksey til bws sins hann hafdi tekit af kiolunum vijn mikit ok miod enskann. Þa er Sueinn hafdi skamma stund heima verit baud hann til sin Haralldi jarli ok gerdi i mot honum virduliga veizlu. Þa er Haralldr jarl var at veizlunni vard þeim mart talat af risnu Sueins. jarl mællti. þat villda ek nu Sueinn at þu legdir af hernadinn. er nu gott heilum vagni heim at aka[198] enn þu veiz þat at þu hefir lengi fæddann þik vid hernadin ok lid þitt. enn viafnadarmonnum ferr sua flestum at þeir laataz i hernadinum ef þeir taka sik eigi sialfir fra. Þa suaradi Sueinn ok leit til jarls ok mællti med brosu ok sagdi sua. vel er þetta mællt herra ok vingiarnliga mun ok gott at þiggia heilrædi af ydr. enn kæra þat sumir at þer seet litlir iafnadarmenn. Jarl suaradi. ek verd at abyrgiaz minn lut enn mælgi gengr mer til. Sueinn mællti. gott mun ydr til ganga herra. skal ok sua vera at af skal lata hernadinum þuiat ek finn at ek elldumz enn þuerr kraftrinn mikit i vasinu ok hernadinum. skal nu fara i haustviking ok villda ek at hon yrdi eigi med minnum afburdum enn varvikingin var. enn eftir þat skal af laata herforum. Jarl suarar. þat er ok vant at sia felagmadr huart fyrr kemr hel edr langframi. Eftir þetta fell nidr rædan. Haralldr jarl for a brott af veizlunni ok var vt leiddr med sæmiligum giofum. skilduz þeir Sueinn med miklum kærleikum.


Hernadr Sueins Asleifarsunar

446. Litlu sidarr bio Sueinn ferd sina i hernat. hann hafdi .vij. langskip ok oll stor. Hakon sun Haralldz jarls var med Sueini i faur. þeir helldu fyst til Sudreyia ok fengu þar litid herfang. foru þadan vt vndir Jrland ok heriudu þar vida. þeir foru allt sudr til Dyflinnar ok komu þar miok a vuart suo at stadarmenn vrdu eigi varir vid fyrr enn þeir voru komnir i stadinn. þeir toku þar mikit fe. þeir gerdu þar hertekna valldzmenn þa er þar voru i stadnum. foru þeirra skipti sua at þeir gaafu vpp stadinn i valld Sueins ok iattudu honum sua miklu gialldi sem hann villdi aa þa leggia. Sueinn skylldi ok skipa sinum monnum stadinn ok hafa valld yfir. Dyflinnarmenn sueria eid at þersu. Þeir foru til skipa vm kuelldit enn vm morgininn skylldi Sueinn koma i stadinn ok taka vid fegiolldum. skipa stadinn ok taka gisla af stadarmonnum. Nu er fra þui at segia huat titt var i stadnum vm nattina. rædismenn þeir er i stadnum voru hofdu stefnu sijn i milli ok kærdu vandrædi sijn þau er þeim voru fallin. þotti þeim þungt at laata koma stad sinn i valld Orkneyinga ok allra hellzst þeim manni er þeir vissu mestan viafnadarmann i Vestrlondum. kom þat asamt med þeim at þeir mundu suikia Suein ef þeir mætti. þeir toku þat raad at þeir grofu ser grafir storar fyrir borgarhlidum ok vida annarsstadar milli husanna þar er þeim Sueini var ætlat at ganga. enn menn leynduz þar i husunum hia med vapnum. þeir letu vid yfir grafirnar sua at nidr skulldi falla þegar er mannzþunginn kemr a. siþan breiddu þeir haalm a sua at ecki matti til sia grafanna ok bidu sua morgins.


Fall Sueins Asleifarsunar

447. Vm morgininn eftir stodu þeir Sueinn vpp ok vapunduz gengu sidan til stadarins. ok er þeir komu inn vm borgarhlidin gerdu Dyflinnarmenn kui fra borgarhlidinn allt at grofanum. þeir Sueinn sa ecki vid ok lupu i grafirnar. þeir stadarmennirnir hliopu þegar fyrir borgarhlidit enn sumir til grafanna ok baaru vapn aa þa Suein. þeim var vhægt vorn vid at koma ok letz Sueinn þar i grofinni ok allir þeir er inn hofdu gengit i stadinn. Sua er sagt at Sueinn letiz sidazst þeirra allra sinna felaga ok mællti aadr þessum ordum. viti þat allir menn huart sem ek laatumz i dag edr eigi at ek er hirdmadr hins helga Rognvalldz jarls ok ætla ek nu þar til traustz sem hann er med gudi. Menn Sueins foru þegar til skipa ok logdu a brott ok er ecki fra þeirra ferd at segia fyrr enn þeir koma i Orkneyiar. Nu er þar lokit fra Sueini at segia ok er þat maal manna at hann hafi mestr madr verit fyrir ser i Vestrlondum bædi at fornu ok nyiu þeirra manna er eigi hofdu meira tignarnafn enn hann. Eftir fall Sueins skipta synir hans arfi med ser Olafr ok Andress. þeir gerdu hitt næsta sumar eftir er Sueinn var laatinn gafhlod i dryckiuskaala þann hinn mikla er hann hafdi aattann i Gareksey. Andres son Sueins aatti Fridu dottur Kolbeins rugu systur Biarna Orkneyinga byskups.


Fra Haralldi jarli ok sonum hans

448. Haralldr jarl red nu Orkneyium ok var hinn mesti hofdingi. hann atti sidar Huarflodu dottur Melkolms jarls af Morhęfi. þeirra born voru þau Þorfinnr David ok Jonn Gunnhilldr Herborga ok Langlif. Þa er Vilhialmr byskup hinn sidarri var andadr var vigdr til byskups eftir hann Biarni sun Kolbeins rugu ok var hann hinn mesti hofdingi ok kærr vin Haralldz jarls. Biarni byskup hafdi frændbaa(l)k mikinn i eyiunum. Synir Eireks slagbrellz voru þeir Haralldr vngi ok Magnus mangi ok Rognvalldr. þeir brædr foru austr til Noregs |[199] a fund Magnuss konungs Erlingssunar ok gaf hann Haralldi iarlsnafn ok halfar eyiar sua sem haft hafdi Rognvalldr jarl hinn helgi modurfadir hans. Haralldr jarl vngi for vestr yfir haf ok med honum Sigurdr murtr sun Juars[200] galla. Modir Juars var dottir Hauardz Gunnasunar. sa Juarr fell a akrinum med Erlingi skacka. Sigurdr murtr var a vngum alldri ok manna vænligazstr ok hinn mesti aburdarmadr. Magnus mangi var eftir med konungi ok fell med honum i Sogni. Komu þeir fyrst vid Hialltland ok foru þadan til Katanes ok sua vpp i Skotland a fund Vilhialms Skotakonungs. beiddi Haralldr jarl at Vilhialmr skylldi fa honum Katanes halft sua sem haft hafdi Rognvalldr jarl. þetta veitti konungr honum. Þadan for Haralldr jarl ofan a Katanes ok efldiz þadan at lidi. þa kom til hans Lifolfr skalli maagr hans. hann aatti þar mart gofugra manna þeirra er frændr hans voru. Lifolfr aatti Ragnhilldi systr jarls. þersi var kalladr Haralldr jarl hinn iungi enn Haralldr Maddadarsun hinn gamli. Lifolfr hafdi mest raadagerd fyrir lidi jarls. þeir gerdu menn vt i Orkneyiar a fund Haralldz jarls hins gamla ok beiddu at hann mundi gefa vpp halfar eyiarnar sua sem konungr hafdi veitt Haralldi junga jarli. Enn er þessi ord komu fyrir jarl þa syniadi hann þess þuerliga at midla riki sijt med neinu saattmaali. Lifolfr skalli for þa ferd ok heitadiz jarl vid hann miok adr hann færi brott. Haralldr jarl gamli dro lid saman eftir þetta ok vard allfiolmennr. Þeir Haralldr jarl vngi voru a Katanesi ok hofdu þar safnat nockurn. þa er þeir spurdu at Haralldr jarl gamli dro lid saman þa sendu þeir (jarls) menn af nyiu Lifolf nordr yfir Petlandzfiord at skynia vm herinn. hann lagdi austan at R(inans)ey ok geck þar vpp a fiall ok fann þar .iij. vardhalldzmenn Haralldz jarls gamla ok drapu .ij. enn hỏfdu einn med ser til fretta. Lifolfr sa þa ok herinn jarls ok hafdi hann mart skipa ok flest stor. Sneri Lifolfr þa ofan af fiallinu ok til skips sins ok sagdi felỏgum sinum slik tidendi sem hann hafdi viss vordit. hann sagdi at Haralldr jarl hafdi sua mikinn her at þeim var vfæra at beriaz vid hann. er þat mitt raad segir Lifolfr at ver farim i dag nordr i Þorsaa ok mun oss þar safnaz lid mikit i dag. enn ef þer vilit leggia til orrostu vid Haralld jarl þa er þat hin mesta vfæra huersu sem tekz. Þa tok Sigurdr murtr til orda. illu heilli hefir maagr jarls farit yfir Petlandzfiord er hann hefir eftir laatid hiartad. ok kuat eigi uænt horfa ef allir skylldi hiartalausir þegar þeir sæi her Haralldz gamla. Lifolfr suaradi. vant er þat at sia Sigurdr huar huergi berr hiarta sijtt ef til þarf at taka. ætla ek þat mund er ek renn fra Haralldi junga at ydr afburdarmonnum muni avinnt þickia eftir at standa. Enn ecki vard af faurinni i Þorsaa. enn litlu sidarr sa þeir skipaflota Haralldz jarls fara vndan R(inan)sey. biugguz þeir þa til bardaga. Haralldr jarl geck a land vpp ok fylgdi lidi sinu. hafdi hann her mykla meira. þeir Sigurdr murtr ok Lifolfr fylgdu lidi vnga jarls. Sigurdr murtr var i raudum skarlatz kyrtli ok drap blodunum vndir bellti ser. sumir mællto at sua mundi hann ok gera a bakit. hann bad eigi vpp drepa. þuiat eigi mun ek ofugr at ganga i dag. J sinn fylkingararm var huerr þeirra. ok er þeir hofdu fylkt lidinu seig saman orrostan ok var akafa hord. J lidi Haralldz jarls gamla var mart hinna horduzstu manna þeirra er ofrkappsmenn voru miklir ok bunir forkunnar vel sem voru frændr byskups ok margir adrir sueitarhofdingiar jarls. Þa er stadit hafdi orrostan vm rid fell Sigurdr murtr ok hafdi vel bariz ok dreingiliga. Lifolfr geck annarra manna bezst fram. sua segia Katnesingar at hann gengi þrysuar i gegnum fylkingar Haralldz jarls gamla enn þo fell hann i þeirri orrostu med godan ordztir. Þa er þeir voru badir fallnir Lifolfr ok Sigurdr murtr brast flotti i lidi jarls hins vnga. Haralldr jarl vngi fell vid torfgrauir nockurar. var þa þegar vm nottina set lios mikit þar er blodit hafdi nidr komit. þeir kalla iarlinn sannhelgann ok er þar nu kirkia sem hann fell ok er hann þar iardadr a nesinu. ok geraz vtỏluligar iarteinir fyrir hans verdleik veittar af gudi ok vitrar þat iafnan at hann villdi yfir til Orkneyia til Magnus jarls ok Rognvalldz jarls frænda sinna. Eftir bardagann lagdi Haralldr jarl vndir sik allt Katanes ok for þegar vt i Orkneyiar ok hrosadi miklum sigri.


Fra Orkneyinghum. capitulum.

449. Uilhialmr Skotakonungr spurdi at Haralldr iarl var fallinn ok þat med at Haralldr jarl Maddadarsun hafdi vndir sik lagt allt Katanes ok hann ecki sik eftir spurt. vard Skotakonungr þessu reidr miok ok sendi menn i Sudreyiar til Rognvalldz Sudreyia konungs Gudrodar sunar. Modir Gudrodar var Jngibiorg dottir Hakonar jarls Paalssunar. Rognvalldr konungr var þa mestr hermadr i Vestrlondum. þat var .iij. vetr er hann laa vti a herskipum sua at hann kom eigi vndir sotkan raft. Þegar er Rognvalldi komu þessi ord dro hann her saman vm allt Sudreyia riki ok af Satiri. hann hafdi ok mikit lid af Jrlandi. hellt hann þa nordr til Katanes ok tok vndir sik allt landit ok dualdiz þar vm rijd. Haralldr jarl sat i Orkneyium ok gaf eingan gaum at ferd konungs. enn er leid at vetri bioz Rognvalldr konungr heim i riki sijt i Sudreyiar. hann setti eftir a Katanesi .iij. syslumenn var einn Mani Olafssun annarr Rafn logmadr. Hlifolfr hinn alli het hinn .iij. Nockuru sidar enn Rognvalldr konungr for i Sudreyiar sendi Haralldr jarl mann yfir aa nes ok sagdi at þa þætti honum gott hans erendi ef hann gæti drepit einn af syslumonnum edr alla tua. Þessi madr var fluttr yfir Petlandzfiord. for hann þar til er hann kom a fund Rafns logmannz. ok spurdi Rafn huert hann skylldi fara. hann vard faarr sua vm. Rafn tok til |[201] orda. se ek a þer at Haralldr jarl hefir þik til nockurs illz sent hingat a nesit. enn ek nenni eigi at laata drepa þik þuiat þu ert frændi minn. Vid þetta skildu þeir ok for hann a brott þadan ok til Hlifolfs. ok foru þeirra skipti sua at hann veitti Hlifolfi liflaat. hliop hann þa i brott ok vt i Orkneyiar a fund Haralldz jarls ok sagdi honum huat er hann hafdi gert.


Haralldr pindi byskup

450. Haralldr jarl bioz nu or Orkneyium. ok er hann var albuinn for hann fyst nordr til Þorsaar ok geck þar af skipum sinum. Byskup var i borginni a Skarabolstad. ok er þeir sa her Haralldz jarls sa þeir Katnesingar at hann hafdi her sua mikinn at þeir hofdu einga vidstodu. þeim var ok sagt at jarl væri i sua illu fari at vsynt væri hueriu hann eirdi. byskup tok þa til orda ok mællti. ef ockur skipti fara vel þa mun hann gefa ydr grid. Sua var gert sem byskup mællti fyrir. Herr jarls þusti af skipunum ok til borgarinnar. byskup geck i moti jarli ok fagnadi honum med blidum ordum. enn þeirra skipti foru sua at Haralldr jarl let handtaka byskup ok skera or honum tunguna enn siþan let hann stinga knifi i augun ok blinda hann. Jonn byskup kalladi a meyna hina heilugu Traullhænu i meizlunum ok geck sidan a brecku nockura þegar þeir letu hann lausann. kona ein var a breckunni ok bad byskup hana hialpa ser. hon sa at blod fell or andliti hans ok mællti. vertu hliodr herra þuiat giarna vil ek hialpa ydr. Byskup var færdr til þess stadar er huilir hin helga Traullhæna. þar feck byskup heilsubot bædi maals ok synar. Haralldr jarl geck þa vpp at borginni ok gafu þeir hana þegar vpp i valld jarls. hann veitti monnum þegar storar refsinger ok lagdi a þa menn giolld stor er honum þotti mest verit hafa i landraadum vid sik. let hann þa enn alla Katnesinga ganga vndir sik med eidum huart er þeim var liuft edr leitt. siþan tok hann vndir sik eignir þær allar er aatt hofdu syslumenn þeir er til Skotakonungs voru farnir. sat Haralldr jarl þa a Katanesi med morgu folki.


Fra syslumonnum

451. Nu er at segia fra syslumonnum. þeir reduz .vi. saman vpp i Skotland ok fundu þar konung vm vetrinn a iolafostu. kunnu þeir gloggliga at segia fra þeim tidendum er giordz hofdu a Katanesi i ferdum Haralldz jarls. þessum tidendum vard konungr allreidr enn tuennum giolldum kuez hann þeim giallda skylldu er sijt hofdu laatid. Hinn fysta dag er þeir voru med Skotakonungi let hann gefa haalfan þridia tug aalna klædiss huerium þeirra ok enn mork enska til skotzsilfrs ser sina huerium þeirra. voru þeir med Skotakonungi fram vm iol i godu yfirlæti. Enn þegar aa bak iolum sendir Skotakonungr ord ollum hofdingium i riki sinu ok dro her saman ofua mikinn vm landit ok stefndi þeim her ofan a Kalsnes a hendr Haralldi jarli. hafdi Skotakonungr allmikinn her ok ferr hann þar til er hann kemr i Eysteinsdal. þar mætiz Katanes ok Sudrland. herbudir Skotakonungs stodu eftir endilongum dolunum ok er þat lỏng leid. Haralldr jarl var a Katanesi er hann spurdi þessi tidendi. dro hann þegar lid at ser ok er sua fra sagt at hann fengi .lx. hundrada manna ok hafdi þo allz einga vidstodu at beriaz vid Skotakonung. sendi hann þa menn a fund Skotakonungs at leita vm sættir med þeim. enn er þat var flutt fyrir konungi sagdi hann at ecki þurfti vm sættir at leita nema hann hafdi enn fiorda huern penning af Katanesi þann er a var landinu. Enn er þessi ordsending kom fyrir Haralld jarl kalladi hann a tal vid sik landzmenn ok adra hofdingia ok leitadi raada vid þa. enn vid þat at þeir saa eingin efni sin gengu þeir at þessi sætt at Katnesingar gulldu fiordung eigu sinnar Skotakonungi fyrir vtan þa menn er a konungs fund hofdu farit vm vetrinn. Haralldr jarl for vt i Orkneyiar ok skylldi hann hafa Katanes allt sem hann hafdi aadr haft enn Haralldr jarl vngi tæki af Skotakonungi. J vfridi þeim var blindadr Þorfinnr sun Haralldz jarls. hann hafdi verit gisladr af Skotakonungi. Eftir sætt þeirra for konungr vpp i Skotland. Haralldr jarl var nu einn hofdingi i Orkneyium. Þat var ofarliga a dogum Haralldz jarls er þeir Olafr maagr hans ok Jonn Hallkelssun eflda flock or Orkneyium ok austr i Noreg a hendr Suerri konungi. þeir toku til konungs Sigurd sun Magnus konungs Erlingssunar. J þann her reduz margir storættadir menn or Orkneyium. þat var hinn sterkazsti flockr. þeir voru kalladir Eyiarskeggiar ok Gullbeinar vm hrid. þeir bỏrduz i Floruvỏghum vid Suerri konung ok fengu vsigr. þar fellu þeir baadir Jonn ok Olafr ok sua konungr þeirra ok mestr luti hersins. Eftir þat lagdi Suerrir konungr a Haralld jarl fiandskap mikinn ok kendi honum volld vm er flockrinn hafdi hafiz. kom þi sua at Haralldr jarl for vesten ok Biarni byskup med honum. Jarl gaf sik i valld Suerris konungs ok let hann einn skera ok skapa i milli þeirra. Þa gerdi Suerrir konungr Hialltland allt af Haralldi jarli med skottum ok skylldum ok hafa Orkneyia iarlar ecki þat haft sidan. Haralldr jarl var þa .v. vetra gamall er honum var gefit iarls nafn. hann var .xx. vetr jarl sua at þeir Rognvalldr jarl hinn helgi voru badir saman yfir Orkneyium. eftir fall Rognvalldz jarls var Haralldr jarl i Orkneyium aatta vetr hins fimte tigar. hann andadiz a odru aari rikis Jnga konungs Baardarsunar. Eftir Haralld jarl toku synir hans riki Jonn ok Dauid. Heinrekr sun hans aa Ros a Skotlandi. Þessir hafa rikazstir verit Orkneyinga iarla at tali þeirra manna er frasagnir hafa þar vm gort. er þar til nefndr Sigurdr Eysteinssun Þorfinnr jarl Sigurdarson Haralldr jarl Maddadarsun. Þeir brædr Jonn ok Dauid redu badir londum eftir fỏdur sinn þar til er Dauid andadiz or sỏtt a þui aari sem Hakon galinn andadiz i Noregi. siþan tok Jonn jarls nafn yfir ollum Orkneyium.


Brenna Adams byskups

453. Þa er Jonn byskup anndadiz a Katanesi sa er Haralldr jarl leet meida var tekinn byskup j stad hans sa er Adam het ok vissi eingi madr ætt hans þuiat barnit hafdi fundiz vid kirkiudyrr nockurar. hann þotti Katnesingum helldr hardr j byskupsdominum ok kendu þat mest munk þeim er var med honum. Þat var forn sidr at byskup skylldi hafa spann smiors vndan tuttugu kuum. skylldi þetta huerr bondi giallda sa er var a Katanesi. sa meira er fleire kyr aatti enn hinn þui minna sem færi |[202] hafdi ok skylldi huerr eftir þui giallda sem teldiz til. Enn Adam byskup villdi æxla gialldit ok hafa spann vndan .xv. kuum. ok er þat feckz beiddiz hann at hafa vndan .xij. kuum. ok er þat var vppi laatid villdi hann hafa vndan .x. kuum. enn þat þotti ollum vdæmi. Þa foru Katnesingar a fund Jons jarls hann var þa a Katanesi ok kærdu þeir þetta fyrir honum. Jarl leez her mundu ecki til leggia. kuez þat þickia ouandaz. kuat tua illa fyrir hondum. kuat þetta vera vþolanda enn leetz eigi mundu annan vpp kueda. Þa var Adam byskup at haakirkiu i Þorsdal enn Jonn jarl var skamt þadan. Katnesingar hofdu þa þing a fialli yfir bæ þeim er byskup var aa. Rafn laugmadr var þa med byskupi ok bad hann byskup vægia helldr monnum kuez ella reddr vm huersu færi. Byskup bad hann vera kaatann kuad bændr munu sialfa staudfa sik. Þa var sent til Jons jarls ok bedit at hann skylldi sætta þa byskup enn jarl villdi huergi nær koma. Þa runno bændr ofan af fiallinu ok foru akafliga geystir. ok er Ramn laugmadr sa þetta bad hann byskup gera nockut raad fyrir ser. þeir byskup drucku i lofti einu. ok er bændr komu at loptinu geck munkrinn wt j dyrnar ok var þegar hogguinn vm þuert andlitid ok fell daudr inn i loptid. Ok er byskupi var þetta sagt þa suaradi hann. þat kom eigi fyrr fram enn likligt var þuiat hann lagdi iafnan þungliga til vorra maala. þa bad byskup Rafn segia bỏndum at hann vill sættaz vid þa. ok er þat var sagt bændum wrdu þui fegnir allir þeir er vitrari uoru. geck byskup þa wt ok ættladi til sætta. enn er þat sa hinir verri menn þeir er odazstir voru toku þeir Adam byskup ok færdu hann i eitt litid hus ok slogu sidan i elldi. enn husit brann sua skiott at þeir er byskupi villdu biarga fengu ecki at gert. leez þar Adam byskup ok var likit lijtt brunnit er fanz. þa var likinu veittr sæmiligr grỏftr ok virduligr vmbunadr. enn þeir menn er hellz hofdu verit vinir byskups þa gerdu þeir menn a fund Skota konungs. Þa var Alexander Skota konungr son Vilhialms konungs hins helga. enn konungrinn vard vid þessi tidendi sua illa at menn hafa þær hrakningar at minnum er hann gerdi eftir brennuna byskups i manna meidingum ok manndraapum fiaarraanum ok brottrekstri manna af landinu. Kunnum ver nu eigi greiniligar at segia af þeim tidendu(m) er til heyra Orkneyinga iorllum enn sua sem ver hofum sagt.




Fotnoter:

  1. 307
  2. 308
  3. j tilf. Cd.
  4. 309
  5. frykr Cd.
  6. 310
  7. 311
  8. 132
  9. 313
  10. r. Agnafit
  11. 314
  12. ok matti mæira gæfa konungs en fiolkyne Finna tilf. Cd.
  13. 315
  14. 316
  15. suo Cd.
  16. 317
  17. 318
  18. hofdut Cd.
  19. 319
  20. hogguat skifti Cd.
  21. slik i Ungers tekst.
  22. 320
  23. [þauduellt Cd.
  24. 321
  25. þeirra Cd.
  26. 322
  27. 323
  28. syne tilf. Cd.
  29. kappa Cd.
  30. fra Cd.
  31. 324
  32. 325
  33. 326
  34. 327
  35. 328
  36. þ't (d. e. þuiat) Cd.
  37. at Cd.
  38. 329
  39. 330
  40. 331
  41. suara Cd.
  42. 332
  43. ho (ɔ: hon) Cd.
  44. nei emna Cd.
  45. 333
  46. healfum Cd.
  47. 334
  48. r. án
  49. Suia Cd.
  50. r. Haugasunda.
  51. skipti Cd.
  52. 385
  53. dottir kona Cd.
  54. rade Cd.
  55. 336
  56. oss tilf. Cd.
  57. 337
  58. 338
  59. makligt Cd.
  60. r. efldr
  61. 339
  62. um uetrinn tilf. Cd.
  63. 340
  64. Dana Cd.
  65. 341
  66. Halogaland Cd.
  67. 342
  68. heyda (först skrevet heyra) Cd.
  69. Merkir Cd.
  70. 345
  71. 346
  72. 347
  73. þar Cd.
  74. dylya Cd.
  75. Helgi Cd.
  76. satt Cd.
  77. 348
  78. munda Cd.
  79. tok tilf. Cd.
  80. 349
  81. ok Cd.
  82. slik i teksten.
  83. 350
  84. r. þat
  85. Jngibiorgu Cd.
  86. 351
  87. gnarr Cd.
  88. 352
  89. 353
  90. 354
  91. 379
  92. 443
  93. þeir tilf. Cd.
  94. 401
  95. 402
  96. 403
  97. Ỏnundarsyne Cd.
  98. yckrum Cd.
  99. sinn Cd.
  100. 405
  101. 438
  102. 439
  103. 440
  104. þa Cd.
  105. annar þeirra tilf. Cd.
  106. 441
  107. mannfas Cd.
  108. 517
  109. 518
  110. .xij. Cd.
  111. 519
  112. 520
  113. 521
  114. ahrauliga? Cd.
  115. 522
  116. Jotlande Cd.
  117. 523
  118. r. Eilifr
  119. 524
  120. er tilf. Cd.
  121. ueg tilf. Cd.
  122. 525
  123. 526
  124. 527
  125. 528
  126. r. nottina
  127. 529
  128. Þ'f. Cd.
  129. skiptum Cd.
  130. 530
  131. 531
  132. 532
  133. ok Cd.
  134. 533
  135. 534
  136. þ'm ɔ: þeim Cd.
  137. jj Cd.
  138. 535
  139. 536
  140. 537
  141. 538
  142. r. hennar
  143. Koli Cd.
  144. 539
  145. 540
  146. usikkert i Cd.
  147. 541
  148. 542
  149. 545
  150. 546
  151. sinna Cd.
  152. 547
  153. hafdi Cd.
  154. hafdi tilf. Cd.
  155. 548
  156. r. þeirra
  157. 549
  158. r. þik
  159. [Dagfinnr mællti her hefir eingum Cd.
  160. 550
  161. honnum i Orig.
  162. hellt Cd.
  163. 555
  164. 556
  165. braarri Cd.
  166. 557
  167. [r. mannfall mikit.
  168. 558
  169. 559
  170. 560
  171. 561
  172. r. biarins
  173. r. biarins
  174. 562
  175. 563
  176. 564
  177. 564
  178. bp. ɔ: byskup Cd.
  179. vijggyrdulu Cd.
  180. 566
  181. h' ɔ: hann Cd.
  182. 567
  183. kuapskipi Cd.
  184. 568
  185. 569
  186. 570
  187. 571
  188. 572
  189. 573
  190. 574
  191. 575
  192. voru Cd.
  193. Suein Cd.
  194. at tilf. Cd.
  195. 576
  196. 577
  197. 578
  198. taka Cd.
  199. 579
  200. Jauars Cd.
  201. 580
  202. 583