Þáttr Helga Þórissonar
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
 |
 |
|||
|
||||||
|
Eptir gömlum handritum
Þriðja bindi.
Útgefnar að tilhlutun hins
Kaupmannahöfn 1826
Þáttr Helga Þórissonar.
Þórir hét maðr, er bjó í Noregi á bæ þeim, er á Rauðabergi heitir; þessi bær er skamt frá Víkinni. Þórir átti 2 syni, hét annar Helgi en Þorsteinn annar; báðir voru þeir þrifligir menn, ok var þó Helgi framar um íþróttir. Faðir þeirra var hersir at nafnbót, hann var í vináttu við Ólaf konúng. Þat var á einu sumri at þeir bræðr höfðu kaupferð norðr til Finmerkr, ok höfðu smjör ok flesk til kaups við Finna, fengu þeir góða kaupferð, ok héldu aptr at áliðnu sumri, ok kvomu um dag við nes þat, er hét Vímund, þar var allgóðr skógr, gengu þeir á land upp, ok fengu nokkut mösurtré; verðr Helga lengra gengit í skóginn enn öðrum mönnum, síðan kastar yfir myrkri miklu, svá at hann hittir eigi til skipsins á þeim aptni; tekr nú ok skjótt at dimma af nótt, þá sér Helgi hvar 12 konur ríða or skóginum, þær voru allar á rauðum hestum ok í rauðum reiðklæðum, þær stigu af baki; allr reiðíngr hestanna þá glóaði við gull; ein bar þar af öllum um vænleik, ok allar aðrar þjónuðu henni þessi hinni sköruligu konu; hestar þeirra gengu á gras; eptir það settu þær niðr eitt fagrt tjald, var þat stafat með ýmsum litum ok víða gullskotit, ok öll höfuðin voru við gull búin, er af upp gengu landtjaldinu, ok svá stöngin er upp stóð ok mikill gullknappr ofan á; ok er þær höfðu umbúizt, reistu þær borð, ok báru á margskonar krásir; þá tóku þær handlaugar; vazkall ok munnlaugar (voru) gervar af silfri. Helgi stóð nærri tjaldi þeirra ok horfði á. Sú er fyrir þeim var mælti: Helgi! gakk híngat, ok þigg hér mat ok drykk með oss. Hann gerir svá. Helgi sér at þar er fríðr drykkr ok önnur fæðsla ok væn ker. Þá voru borð ofan tekin ok hvílur búnar, ok voru þær mikin skrautligri enn annarra manna sængr. Sú kona spyr Helga, er fyrir þeim var, hvárt hann vildi heldr liggja einn saman eðr hjá henni. Helgi spyr hana at nafni. Hún svarar: ek heiti Íngibjörg, dóttir Gudmundar af Glæsisvöllum. Helgi mælti: hjá þér vil ek liggja; ok svá gerðu þau 3 nætr í samt, var þá bjart verðr, standa þau þá upp ok klæðast. Íngibjörg mælti þá: nú munu við hér skilja, eru hér kistlar tveir, annarr er fullr af silfri, en annarr af gulli, er ek vil gefa þér, ok seg öngum manni hvaðan þat kom. Eptir þat ríða þær burt sama veg sem þángat, en hann fór til skips síns; fagna þeir honum vel, ok spyrja hvar hann dvaldist, en hann vill þar ekki frá segja; halda þeir þá suðr með landi, ok komu heim til föður síns, ok hafa aflat mikils fjár. Faðir Helga ok bróðir spyrja hvaðan honum kom svá mikit fé, sem hann hafði í kistlunum, en hann vill þat eigi segja. Nú líðr svá fram til jóla. Þat var eina nótt at kemr á býsna veðr; Þorsteinn mælti við bróður sinn: við skulum standa upp, ok vita hvat líðr um skip okkart. Þeir gera svá, ok var þat fast vel. Helgi hafði látit gera drekahöfuð á skip þeirra upp á stafnana, ok búa vel fyrir ofan sjó; fór þat fé þar til, er Íngibjörg gaf honum, dóttir Gudmundar konúngs, en sumt læsti hann í dreka hálsinum. Þá heyra þeir brest mikinn, þar ríða at þeim 2 menn, ok höfðu Helga í burt með sér; veit Þorsteinn eigi hvat af honum verðr; fellr þá veðrit skjótt. Þorsteinn kemr heim ok segir föðr sínum þenna atburð, ok þikir þetta mikil tíðendi; ferr hann þegar á fund Ólafs konúngs, ok segir honum hvar komit var, ok biðr hann nú verða vissan um, hvar sonr hans er niðrkominn. Konúngr segist þat gera mundu, sem hann beiddi, en kveðst þó úvíst hugr um segja, hver nyt frændum hans mundi at honum verða. Síðan fór Þórir heim, ok líðr svá þetta ár ok alt fram á jól annat ár, ok sitr konúngr á Alreksstöðum um vetrinn; þá kemr átti dagr jóla, ok um kveldit gánga 5 menn inn í hallina fyrir Ólaf konúng, þá er hann sat yfir borðum; þeir kveðja hann vel; konúngr heilsar þeim vel í móti; er þar kominn Helgi, en menn kenna eigi hina 2. Konúngr spurði þá at nafni, en hvortveggi kveðst Grímr heita: erum við sendir af Guðmundi á Glæsisvöllum hingat til yðvar, hann sendi yðr kveðju sína ok þarmeð 2 horn. Konúngr tók við, ok voro gullbúin; þetta voro allgóðir gripir. Ólafr konúngr átti 2 horn, er Hýrníngar voro kallaðir, ok þó at þau væri harðla góð, þá voru þau þó betri, er Guðmundr sendi honum. Þess beiddi Guðmundr konúngr yðr, herra! at þér værit vinir hans, ok þótti mestu varða um yðra þikkju, meirr enn allra annarra konúnga. Konúngr svarar þá öngu, en lætr vísa þeim til særis félögum. Konúngr lætr fylla hornin Gríma af góðum drykk, ok lætr biskup blessa, ok lét færa þeim Grímum, at þeir drykki fyrst af; þá kvað konúngr vísu þessa:
- Gestir skulu hornum
- í gegn taka
- meðan hvílast látum þenna
- þegn Guðmundar;
- ok af samnafna
- sínum drekki,
- svá skal Grímum
- gott öl gefast.
Þá taka Grímar við hornunum, ok þikjast nú vita hvað bisknp hefir yfirlesit drykkinum. Þeir segja þá: eigi ferr nú fjarri því, sem Guðmundr konúngr vor gat til; er þessi konúngr prettóttr ok kann illa gott at launa, þvíat konúngr vor gerði til hans sæmiliga; stöndum nú upp allir ok verðum í brottu héðan. Svá gera þeir, verðr þá hark mikit í stofunni; þeir slógu niðr drykkinum af hornunum ok slöktu login, þá heyrði þeir bresti stóra. Konúngr bað guð til gæta, ok bað menn uppstanda, ok stöðva þetta hark; síðan verða þeir Grímar úti ok Helgi með þeim; voru þá ljós upp tendruð í konúngsherbergi; sjá þeir þá drepna 3 menn, en þar liggja hornin Grímar á gólfinu hjá hinum dauðum. Þetta er undr mikit, sagði konúngr, ok væri betr at slík yrði sjaldan, ok þat hefi ek heyrt sagt af Guðmundi af Glasisvöllum, at hann sé mjök fjölkunnigr, ok illu megi helzt við hann skipta, ok eru þeir menn illa komnir, er undir hans valdi eru, ef vér mættim nokkut at gera. Konúngr lét varðveita hornin Gríma, ok af drekka, ok dugir þat vel; þar er nu kallat Grímaskarð ofan at Alreksstöðum, er þeir hafa austan farit, ok er þat öngra manna at fara þar síðan. Nú líðr af vetrinn, ok kemr annarr átti dagr jóla, ok er konúngr í kirkju ok hirð hans at hlýða messu, þá koma þar 3 menn til kirkju dyra ok er einn eptir, en 2 fara í brott ok mæla þetta áðr: hér færum við þér Gretti, konúngr! ok er eigi víst nær þú færir af þér. Kenna menn þar Helga; verða menn þess varir at hann er blindr; frétti konúngr þá hverju gegndi um hans hag, eðr hvar hann hefði verit þessa stund alla. Hann segir þá konúngi fyrst frá því, er hann fann konurnar í skóginum, þá frá því, er þeir Grímar gerðu veðrit at þeim bræðrum, er þeir vildu bjarga skipinu, ok síðan höfðu þeir Grímar hann með sér til Guðmundar á Glasisvöllum, ok færðu hann Íngibjörgu dóttur Guðmundar. Þá mælti konúngr: hversu þótti þér þar at vera? Allgott, segir hann, ok hvergi hefir mér betra þótt. Þá spurði konúngr at um siðu Guðmundar konúngs ok at fjölmenni eðr athöfn; en hann lét yfir öllu vel, ok sagði at hans var miklu fleiri enn hann fengi talit. Konúngr mælti: hví fóru þér svá skjótliga í brott í fyrra vetr. Guðmundr konúngr sendi þá til at svíkja yðr, segir hann, en fyrir bænir yðrar lét hann mik lausan, svá at þér mættit vita, hvað af mér væri orðit; en því fóru vér svá skjótt í brott næstunni, at þeir Grímar höfðu eigi náttúru til at drekka þann drykk, er þér létut signa; urðu þeir þessu reiðir, at þeir sá sik yfirstigna, ok því drápu þeir menn yðra, at svá sagði Guðmundr konúngr fyrir, ef þeir fengi ekki mein yðr gert, en hann sýndi tign sína í því at hann sendi yðr hornin, at þér mundit þá síðr eptir mér leita. Konúngr spurði: hví fórtu nú í brott öðru sinni? Hann svarar: Íngibjörg olli því, hún þóttist eigi mega liggja hjá mér nema með meinlætum, ef hún kæmi við mik beran, ok því fór ek mest í brott, enda vildi Guðmundr konúngr ekki þreyta við yðr, þegar hann vissi at þér vildut mik í brott hafa; en um tign ok risnu Guðmundar konúngs má ek eigi í fám orðum segja, ok um fjölmenni þat, er með honum er. Konúngr spurði: hví ertu blindr? Hann svarar: Íngibjörg Guðmundardóttir greip or mér bæði augun, þá er við skildum, ok sagði at konur í Noregi mundu mín skamma stund njóta. Konúngr sagði: makligr væri Guðmundr meingerða af mér fyrir þau manndráp, er hann gerði, ef guð vildi þat vera láta. Síðan var sent eptir Þóri föður Helga, ok þakkaði hann honum vel, er sonr hans var aptr kominn or trölla höndum. Ferr bann síðan heim, en Helgi er eptir með konúngi ok lifir til annarrar jafnleingðar, en konúngr hefir hornin Gríma með sér, þá er hann fór síðasta sinn or landi. En þat segja menn, þá er Ólafr konúngr hvarf af Orminum lánga, at hyrfi ok hornin, ok hafi engi maðr þau sét síðan: ok lýkr hér frá Grímum at segja.
