Bisclarets lioð

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Norsk.gif


Strengleikar


IV.

Bisclarets lioð[1]


1. Nv með þui at ec viðrlæita at gæra oc sægia yðr lioða oc strænglæiks sagur. þa vil ec æigi glœyma Bisclaret. Bisclaret var æinn riddare vaskr oc kurtæiss. vapndiarfr oc oflugr. Bisclaret het hann i bræzsko male. en Norðmandingar kallaðo hann vargulf. I fyrnskonne matte hœyra þat sem optsamlega kunni gerazc. at marger menn hamskiptuzt oc vurðu vargar oc biuggu i morkum oc i skogum. oc þar atto hus oc rik hibili. En vargulfr var æitt kuikuændi. mæðan hann byr i vargs ham. þa slitr hann i þæirre œðe menn ef hann nær. oc gærir mikit illt. hann lœypr um skoga oc um mærkr oc þar byr hann mæðan hann i þæim [ham er[2]. Nu læt ec þat standa sua buet. þuiat ec vil sægia yðr fra Bisclaret.


2. I Brætlande bio dyrlegr maðr. hinn sœmelegste oc hinn lofsælasti yvir alla hans maka gafugr riddare. hællt sec væl oc rikulega oc var hinn kæraste sinom herra. vinsæll oc goðviliaðr allum gronnum sinum. Þesse pusaðe æina friða kono hoska oc vel siðaða. oc unni huart þæirra oðru. Nu var æinn lutr sa er hænni var mæst til angrs. at hon misti hans þria daga fulla i huerri viku. sua at hon vissi æigi huært er hann for. eða huar hann var komenn. oc ængi af hans monnum kunni nokot at sægia af honum. Einn dag sem hann var hæim komenn oc i holl sinni bliðr oc glaðverr. þa spurði hon hann æftir. Herra sagðe hon hinn friðaste unnasti. ec villda giarna spyria yðr æins lutar ef ec þœrða. oc þer æigi fyrir kunnið. Þægar sem hann hœyrði orð hænnar. þa halsfaðmaðe hann hana oc dro hana til sin oc kysti oc mællti til hænnar. Vnnasta sagðe hann spyr þess er þu villt. Engi lutr er sa er þu villt vita oc mer er kunnegr er ec scal æigi sægia þer með sonnum goðvilia. Þat væit tru min herra minn sagðe hon. nu hævir þu mioc huggat mec. Herra sagðe hon. ec em þa iafnan rygg oc rædd oc i miklum angre um daga þa. er ec missi yðar. oc oll em ec hugsiuk oc harms full oc ottomk ec miok at ec tyna þer. Nema þer huggið mec skiott þa fæ ec dauða af þessom harme. Nu hinn kærasti unnasti sagði hon. ec bið þec sua sem þu villt gæta lifs mins þa sæg mer huert er þu ferr oc huar þu ert oc i huæim stað þu býr. þui at ec ottumk at þu unnir nokorri kono hia mer. oc ef sua er þa ertu fœlltr oc villtr oc ec svivirð oc dauðven af þessom harm.


3. Fru sagðe hann miskunnið orðum yðrom. þui at mer man værða at skaðe oc mæin ef ec sægi yðr. Ec man þa tyna ast þinni oc fyrir koma sialfum mer. Sem hon hafðe orð hans hœyrt þa villdi hon með engom kosti sua buit lata vera. hælldr lokkaðe hon hann oc mœdde sua lengi með bœnom oc bliðlæti. at hann gærðe hænni kunnegan allan sinn atburð oc mællte. Fru sagðe hann. ec hamskiptumk oc lœyp ec um morkena æinn saman þar sem hon er þykkazt. oc livi ec við dyra holld þæirra sem ec dræp. Sem hann hafði allan sinn atburð talt hænni. þa spurði hon hann þægar huart hann gengi klædr æða nœkkuiðr. Fru sagðe hann nokkuiðr lœyp ec. Herra minn sagðe hon huar ero þa klæði yðor. Fru sagðe hann þat vil ec ængom sægia. fyrir þui at ef klæði min være fra mer tækin oc vissi nokkor huar er þau lægi. þa væra ec iafnan i þæim ham. oc alldregi fenga ec huilld ne ró æða aftrkuamo i mannz ham. fyrr en klæði min være mer aftr fengin. oc vil ec engom segia. huar ec hirði þau. Þa suaraðe hon. Herra minn ec ann þer fyrir huetvetna framm þat er i er hæimenom. Engan lut samer þer at lœyna mec. fyrir þui samer þer æigi at hava illa grunsæmd eða nokkornn tortryglæik a mer. Þa være mer at sonnu engi ast a þer. ef ec villda svikia þek. Seg mer oc ottazc allz ækki. seg mer oc man þer gagn af standa oc gæva. Sua længi oc miok lokkaðe hann bliðlæti hænnar oc sua vel likaðe honum bœn hænnar. at hon fiaraðe hann uppi. oc stoðsk hann æigi bliðlæti hænnar ne lokkan. oc sagðe hann hænni allt oc mællti.


4. Fru sagðe hann. þar i skogenom hia vægenom. þar sem ec em van at ganga. er æin fornn kapella er mer hævir mikit gott gort. oc þer oftsamlega gagn oc hiolp fengit. þar er stæinn æinn skorenn innan holr hia runni æinum. þar legg ec klæði min mæðan ec em uti til þess er ec fær hæim aftr. Sem þesse fru hafðe hœyrt þæsse hin kynlego tiðendi. þa oskraðe hon oc ottaðezc þenna atburð. oc ihugaðe hon þa með listugu athygli huersu hon skylldi skiliazt við hann. sua at hon lægi æigi hia honom oftarr. Nu var æinn riddare i þui fylki er længi hafði unnat hænni. oc lengi bæðet hænnar oc oft læitat at fa vilia hænnar til munugðar sinnar. margar giafer rikar gævet hænni oc miok þionat hænni. en hon hafði allz ækki unnat honom oc enga bœn hans iatt honum. En nu sændi hon til hans sændimann sinn oc sneri ollum hug sinom til hans. oc mællti a brævi til hans. Unnasti vær nu fæginn bliðr oc glaðr. þui at þat er þu hævir lengi i valkazt. þa væiti ec þer nu ast mina oc likam minn. þu scallt gera mec unnasto þina. Hann þakkaðe hænni morgum þokkum oc viðr tok tru hænnar oc trygðar fæstum. oc þui nest tok hann æið af hænni. at hann skylldi uruggr um væra oc bua uræddr.


5. Sem formali þæirra oc felagskapr var gorr. þa let hon upp alltt oc sagde honom giorsamlega þat sem bonde hænnar hafðe sagt henni. huerssu hann skifti ham sinum oc huert hann for oc huar hann var. meðan hann var i vargs ham. Hon gærðe hanom alla luti þessa kunnega. oc siðan visaðe honom til markarennar. oc sagðe honom huar klæðe hans lago. oc at hann skylldi hava þau hæim með ser. Mæð þæssom (hætte) var herra Bisclaret svikinn oc illa halldenn af illzsko kono sinnar. oc fyrir þat at hann huarf sua oft i brott. þa hugðo aller at hann være nu at ollu tyndr. oc var þa huærvetna æftir honum spurt oc læitat hans. oc kunni ængi fra honum at sægia. oc fannz hann huærgi. oc fyrir þui var hann skiott glœymðr sem sa er dauðr er. Þa biuggi sa kono hans er lengi hafði hænni unnat. oc stoð nu sua tolf manaðe. allt til þæss er konongrenn for at væiða i hina somu mork er Bisclaret i var. Đægar hundarner varo lœystir þa funnu þæir[3] Bisclaret oc raku hann aller allan dag hundar oc væiðimenn. sua at þæir hofðu nalega tækit hann oc slitit oc dræpet. Sem hann kændi konongenn þa liop hann þægar til hans at biðia ser miskunnar. Sem hann kom at honum. þa lagðe hann baða fœtr i kne konongsens oc kysti læggi hans oc fœtr.


6. Sem konongrenn læit hann þa ræddæzk hann miok. oc kallaðe[4] miok a sina menn. Herrar sagðe hann. skyndit hingat oc set huat undr her er til. Þetta kuikuendi hævir mannz vit. litillæzc oc biðr miskunnar. Rækeð aftr hundana alla oc gætið at ængi liosti ne mæin gere. þui þætta dyr hævir skyn oc skilning. oc kænnir mek at visu sua sem ec hygg. Þessu dyri gæf ec grið oc frið minn. oc vil ec ækki hær væiða daglangt. Þui nest snæri konongrenn hæim. en Bisclaret fylgði honum oc sem nest matte hann. oc vill ængom koste skiliazt við hann. oc hafðe konongrenn hann með ser til kastala sins oc unni honum. oc likaðe honum æinka vel þætta dyr. oc bauð hann allre hirð sinni at ængi skylldi mæin gera ne liosta dyr hans. sua sem þæir villdi hava vinatto hans. þuiat hann hafði alldregi fyrr þuilikt dyr sét. oc fyrir þui þotte honum kynlegt oc varðvæitte með myklom kærlæik goðom vistum oc hinum villdasta drykk. oc gætto aller þess er konongrenn bað at vera væl við dyret. oc var þat iafnan með bæzstum riddarom þæim er konongenom varo kærastir. oc suaf hueria nott hia konongs rækkio. oc var þetta dyr hueriom manne kært. er i hirð konongsens var. Hueriu sinni oc er konongr for hæiman. þa fylgði dyret konongenom. oc fann þa konongrenn at dyret unni honum. Sua var þat kurtæist oc hogvært oc miuklynt oc goðviliat oc alldri angraðezt þat við menn. oc ængom[5] gærðe þat mæin. þui likaðe þat væl ollum.


7. Nv er um þann atburð þui nest at rœða. konongrenn gærði rika væizlo at tigna æina hotið kononglega. oc stæfndi til ollum riddarom oc rikom monnum oc vinum sinum. er æigner oc riki oc sœmder helldo af honum. at koma oc tigna hotið hans oc þiggia væizlu hans. En i fylgð oc fiolða þæirra þa kom sa riddari er fenget hafðe kono Bisclaret rikolega klæddr oc riddaralega. En æigi kom honum þat i hug. at hann myndi þar finna sua ner ser oc nalægan Bisclaret. Sem hann kom i konongs holl oc Bisclaret hafðe kænt hann. þa liop hann at honum oc græip hann með tonnum. oc kastaðe hann til iarðar. oc myndi þa hava bitit hann oc slitit oc ubœtelegt mæin gort honum. ef æigi være konongrenn. er kallaðe oc hæitaðezc við hann. A þæim sama degi væitti hann honum annat atlaup. oc æf hann væri æigi hæftr. þa myndi hann sua rettlega hava hæfnt sin. at allz ækki myndi a hava skort. Þetta þotte ollum kynlegt oc undraðo aller miok i konongs holl oc hirðliði. oc mællto þa flæstir huat þæsso myndi gægna. þui at hann let alldregi sua fyrr at ængom manne innan hirðar ne þæim er þannog varo komandi. oc rœddo þa at hann man þetta æigi hava gort saklaust. At visu kuaðo þæir hævir þesse riddare nokot mæinat honom oc misgort við hann. at hann synir honom mæira grimlæik en engom oðrum þæim er her hævir fyrr komet. oc villdi giarna hæfna sin æf hann mætte. oc stoð sua buit at þui sinni. Nu sem konongrenn hafðe rikolega væitt væizlu sina. oc tigurlega halldet hana. þa tok sa hinn mykle fiolde iarlla oc lændra[6] manna oc riddara lœyvi af konongenom hæim at fara. En i brottferð þæirre var sa riddare fyrst allra er Bisclaret villdi bita fæginn at hann brott komsk. oc var þat æigi kynlegt at Bisclaret villdi sin a honum hæfna. er clæðe hans tok. sua at hann mætte (æigi) ham sinum skifta aftr.


8. Nu var þess litil stund amillum at þesse hœyverski konongr for oðru sinni a dyravæiðar i þessa somu mork er hann dyret i fann. en Bisclaret fylgðe honum. Um kuælldit sem konongrenn kom silla or morkenne. þa var tekit honum rikt hærbærgi i þui hinu sama fylki. Sem kona Bisclaret fra oc vissi at konongrenn var þar komenn. þa klæddezt hon sem pruðlegazt oc um morgenenn kom til konongsens at hitta hann. oc let fœra honum með ser margar rikar oc fagrar forner. En þægar sem Bisclaret sa hana þangat komande. þa gat æigi halldet honum. oc ængi hæft hann. hann liop at hænni sem oðr væri oc matto aller sia huersso væl hann hæfndi sin. Hann upp ræistizc oc ræif af hænni klæði sin. ænga suivirðing matte hann mæire gera hænni. Þa hæitaðozc aller við hann. oc myndo þæir hava bart hann. ef æigi være þar æinn hygginn maðr. er mællti til konongsens. Hærra kuað hann. lyðit þui er ec vil rœða til yðar. Þetta dyr hævir miok lengi með oss veret oc huerr sem æinn varra manna hævir oftsamlega set þat oc gengit ner þui bæði nætr oc daga. en alldri syndi þat grimlæik ne alldri ængom manne ufrið fyrr en kono þessare. er her siom ver komna. Þat væit guð oc tru min. at fyrir huetvitna hævir hann nokkora sok oc ræiði a hænni. sua a bonda hænnar. Þæssa kono atte sa riddare er yðarr var hinn kæraste vinr. en nu er miok langt siðan er menn hava sua mist hans at engi væit huat af honum er orðet. oc allz ækki hovum af honum frægit. Takeð þessa kono oc lateð œngia henni til þess er hon upp sægi hui þetta dyr hatar hana. hon man syna þat sem hon til væit. Marga kynlega atburði havom ver her set i Brætlandi. Konongrenn lyddi oc samþyktizt þægar rœðo oc raðe hans. þui at hann var hinn hyggnasti raðgiafa hans. Let hann þar hallda riddaranom er fængit hafðe hænnar. en hana let hann setia æina ser. oc þrœngia hænni sua mioc. at sakar astsemdar oc ognar konongs þa upp sagðe hon allt þat sem til var um hinn fyrra bonda sinn. huersu hon oc hann toko fra honum klæði hans. oc huersu hann taldi hænni alla atburði sina. huersu hann hamskiptizk oc huert hann for. oc sagði at siðan er hon let taka klæði hans fra honum. þa var hann huergi seenn þar i fylkino. Hyggr hon at visu oc tryr at sonnu. at þetta dyr se ivanarlaust boande hennar oc herra. Þa krafði[7] konongrenn klæði oc gangværiu hans af hænni. oc kuaðsk at visu vilia hava. huart sem hænni likar eða mislikar. oc let hann þa hana aftr bera bunað hans. En konongrenn let þægar bæra til hans. oc villdi hann ækki til siá. er fyrir hann var lagðr. Þa mællti hovuðraðgiafe konongs til hans i æinmæle. sa er fyrr hafðe raðet honum um Bisclaret. Herra sagðe hann. æigi gere þer nu rétt. Alldregi man hann her taka klæði sin i augliti yðru. ne or ganga hann sinum fyrir sua morgum monnum. Þer seð huat til gængr. honum þykkir skomm oc suivirðing at skæpnu sinni. Latið læiða hann æinn saman i svæfnhus yðart oc bunað hans með honum. oc latið hann vera æinn saman miok langa stund. Konongrenn sialfr læiddi hann i svæfnlopt sitt oc byrgði sialfr oc læsti allar hurðir yvir honum. Sem nokkor stund var liðin. þa gæcc konongrenn aftr oc fylgðo honum tvæir iarllar. oc er þæir kuamo i svæfnloftet. þa fundo þæir riddara klæddan ollum bunaðe sinom sofande i rækkio sialfs konongsens. Þægar sem konongrenn læit hann. þa skundaðe hann at honum oc lagðe hendr um hals honum oc kysti hann morgum sinnum. sua var hann feginn af fundi hans.


9. Sem þetta var sua buit þa gaf konongrenn honum myklo mæira en hann hafði aðr oc ver kunnum yðr at sægia. Þa rak konongr brott or þui fylki kono hans oc gærðe hana utlæga um alla hænnar lifdaga. oc fylgðe hænni sa er fengit hafðe hænnar. þui at hon svæik bonda sinn fyrer saker hans. Siðan atto þau morg born oc varo oll auðkænd. Margar konor komo af hænni oc hænnar afspringi. en allar varo afnæfiaðar oc næflausar. Nu finnzc æigi þat at sannare se þesse atburðr en ver hovum yðr sagt. þui at mart gærðezt kynlegt i fyrnskonne. þat er ængi hœyrir nu gætet. En sa er þessa bok norrœnaðe hann sa i bærnsko sinni æinn rikan bonda er[8] hamskiftisk. stundum var hann maðr. stundum i vargs ham. oc talde allt þat er vargar at hofðuzt mæðan. Er fra honum ækki længra sægiande. En Brættar gærðu lioð Bisclaret af þæssare sogu er þer havet nu hœyrt.



Fotnoter

  1. ↑ er her tilf. Cd.
  2. ↑ r. f. hame
  3. ↑ r. f. þær
  4. ↑ r. f. kalla
  5. ↑ r. f. æn
  6. ↑ oc tilf. Cd.
  7. ↑ r. f. krafð
  8. ↑ var hann tilf. Cd.
Hentet fra «http://heimskringla.no/index.php?title=Bisclarets_lioð&oldid=38847»