Forskjell mellom versjoner av «Fjörutíu Íslendinga þættir: Þórsteins þáttr tjaldstœðings»

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
m
Linje 4: Linje 4:
 
!align="center" valign="top" width="40%" | '''Velg språk''' !!align="center" valign="top" width="10%" | Norrønt !!align="center" valign="top" width="10%"| Islandsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Norsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Dansk !!align="center" valign="top" width="10%"| Svensk !!align="center" valign="top" width="10%"| Færøysk
 
!align="center" valign="top" width="40%" | '''Velg språk''' !!align="center" valign="top" width="10%" | Norrønt !!align="center" valign="top" width="10%"| Islandsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Norsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Dansk !!align="center" valign="top" width="10%"| Svensk !!align="center" valign="top" width="10%"| Færøysk
 
|-
 
|-
!  Denne teksten finnes på følgende språk ►  !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Fjörutíu Íslendinga þættir: Þórsteins þáttr tjaldstœðings ]]  !! !! !! [[Fil:Dansk.gif|32px|link=Fortællingen om Torstein fra Teltstad]]  !!  !!  
+
!  Denne teksten finnes på følgende språk ►  !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Þorsteins þáttr tjaldstæðings ]]  !! !! !! [[Fil:Dansk.gif|32px|link=Fortællingen om Torstein fra Teltstad]]  !!  !!  
 
|-
 
|-
! !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Þorsteins þáttr tjaldstæðings]]  !!  !!  !! !!  !! !!  
+
! !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Fjörutíu Íslendinga þættir: Þórsteins þáttr tjaldstœðings]]  !!  !!  !! !!  !! !!  
 
|-
 
|-
  

Revisjonen fra 23. sep. 2020 kl. 21:27

Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif
Original.gif


Fjörutíu Íslendinga þættir

Þórsteins þáttr tjaldstœðings


Þórleifur Jónsson gaf út
Reykjavík, 1904



1. Úlfr hét maðr, er bjó á Þelamörk; hann var hersir; hann bjó á Fíflavöllum í Tindsdal. Son hans hét Ásgrímr; hann átti Þórkötlu, er köllut var bringa. Ásgrimr tók við föðurleifð sinni ok var hinn mesti mannsómamaðr. Enn er Ásgrimr fór í viking þá var kona hans vanheil, ok vildi Ásgrímr láta út bera barnit. Hon varð léttari um kveldit, er hann skyldi fara um morgininn. Ásgrimr kvaddi til þræl sinn, at grafa sveininn. Hann svarar: "Mun eigi ráð, at búa gröfina?" Ásgrímr kvað þat vel mega. Enn sveinn lá á gðlfinu. Þá heyra þeir at sveinninn kvað:


Látit mög til móður;
mér er kalt á gólfi;
hvar mun sveinninn sœmri
enn at síns föður örum?
Þarf eigi járn at eggja
né jaröar-men skerða;
léttit ljótu verki;
lifa vil ek enn með mönnum.


Þá mælti Ásgrimr: "Víst skaltú lifa, frændi, ok munt verða hinn mesti merkismaðr af þessum fyrirburð". Síðan lét Ásgrímr hann vatni ausa, ok var kallaðr Þórsteinn. Þá var Haraldr hinn hárfagri konungr yfir Noregi ok hafði mjök lagt allt land undir sik at sköttum. Hann heimti til sín þann mann er Þórormr hét, ok var konungs-frændi ok bjó í Þrumu. Konungr mælti: "Ek veit, at eigi hafa skattar goldizt af Þelamönnum. Nú vil ek at þú heimtir af Ásgrimi, syni Úlfs hersis, því at engum gef ek upp mína skuld. Enn þat hefi ek sannfregit, at þeir feðgar hafa mikinn áhuga haft, síðan er ek fekk Noreg með svá miklu starfi, þá vil ek hann hafa með öllum skyldum". Þórormr kveðst mundu fara érinda konungs: "Enn lítt segir mér hugr um, at þeir muni svara". Konungr mælti: "Þá skal vita, hvárir ríkari eru; enn mæl til alls vel í fyrstu". Ferr hann nú ok hittir Ásgrím, berr upp konungs-erindi, ok krefr þar þvíliks fjár sem annarsstaðar: "Nú gerit yðr eigi endemi, at halda réttu fyrir konungi". Ásgrímr svarar: "Þat hygg ek at mínir frændr siti á þessum eignum skattlausum. Enn þótt konungr sjá ágirnist meira enn menn viti dœmi tíl, þá vil ek þó frjáls vera ok engan skatt gjalda." Þórormr kveðst ætla, at hann mundi óvitrliga fyrir búast: "Ok hefir þeim mönnum eigi veitt, at deila kappi við konung, sem ekki hafa verit oríkari menn enn þú ert". Ferr Þórormr á konungs-fund, ok segir honum svá búit. Konungr mælti: "Skjótt munu vér gera skiftin þá. Vér munum eignast land hans ok lausafé, enn ætla honum lengd af jörðu". Ok kvaddi til Þórorm ármann sinn, at gera tíl hans. Enn er Þórormr var í brottu frá Ásgrími, áttí Ásgrímr þing við bœndr ok mælti: "Þat er meiri ván, at konungr sjá taki þungliga váru máli. Nú vil ek senda honum gjafir, enn eigi skatt, ok gera ek þat fyrstr minna manna". Síðan valdi hann til sendimenn, ok fœra konungi gjafir: Þat var hestr gauzkr, ok þar með mikit silfr. Komu sendimenn fyrir konung, ok mæltu: "Ásgrímr hersir sendir yðr góða kveðju ok ríki yðru, enn hann hefir spurt orðsending yðra um skatt. Enn hann vill eigi hann gjalda heldr hefir hann sent yðr margar vingjafir". Konungr mælti: "Berit aftr gjafir hans allar. Ek skal konungr í þessu landi, ok setja lög ok rétt, enn eigi hann". Nú verða sendimenn aftr at fara við svá búit. Ok á þessi stundu kom Þórormr; ok lét Ásgrímr þings kveðja. Þá stóð Ásgrímr upp ok mælti: "Vita munu þér ákall við oss af Haraldi konungi. Hygg ek nú hér vera komna vel flesta bœndr af Þelamörk, þá er ráðamenn eru. Nú vil ek, at vér verðim samdóma fyrir konungs-mönnum, at eigi brjóti þetta á mér einum. Er þat mest ván, at konungr leggi fjandskap á þann, er fyrir beitist. Nú vil ek vita svör af yðr". Bœndr létust hann hafa fengit formælanda fyrir sik: "Enn ekki er oss um skatt at gjalda". "Þá veli þér yðr þann", sagði Þórormr, "sem verst gegnir. Hafa margir þeir borit lægra hlut fyrir Haraldi konungi, er svá mundi sýnast, sem hvergi mundi hafa minni hamingju, ok hafa þó lágt fyrir honum farit". Ásgrímr svarar: "Á þat vil ek sáttr vera, sem aðrir bœndr vilja".

2. En þingit var sett við skóg nökkurn. Enn er þingit raufst, þá mælti Þórormr við þræl sinn: "Gakk þú til ok drep Ásgrím, ok leita þegar í skóginn". Hann gerir svá: leitar fram í milli mannanna ok hjó hann þegar banahögg. Ok svá hafði konungr ráð til sett. Enn bœndr drápu þegar þrælinn. Enn Þórormr komst þó nauðuluga í skóginn undan, ok svá til skips. Ferr nú á konungsfund, ok segir honum sem komit var. Konungr mælti: "Trautt mun fást hugfullari þræll, ok því fekk ek hann til, at ek vissa, at sá mundi feigr, er hann vægi; enn sárt vilda ek leika alla þá, er mér brjótast í móti". Þórsteinn Ásgrímsson var í hernaði, ok var manna gerviligastr, mikill ok sterkr. Enn er hann kom heim ór víkingu, komu menn á fund hans, ok segja honum líflát föður hans. Þórsteinn svarar: "Bitu hann enn ráðin Haralds konungs, enn brátt mun eftir verða ætt vára, ef Haraldr konungr skal einn fyrir sjá". Síðan varði hann föðurleifð sinni í silfr ok lausafé, ok kveðst ætla, at hann mundi eigi keppa við Harald konung. Enn þá var för mikil til Íslands ór Noregi eftir þau stórvirki, er menn ráku harma sinna. Nú bjóst Þórsteinn til Íslands, ok með honum Þórgeirr bróðir hans, tíu vetra gamall, ok Þórunn föður-systir þeira, fóstra Þórgeirs. Enn er búit var skip til hafs, þá mælti Þórsteinn við félaga sína: "Þat mundi faðir minn ætla, þá er hann lét mik eigi út bera, at ek munda nökkut minnast at hefna hans, ef hann yrði eigi sðttdauðr. Nú þó at eigi komi þar niðr sem vera skyldi, þá er þó eigi ámælis-vert, ef jafnmenni kemr fyrir. Nú vil ek fara í Þrumu til Þórorms". Ok svá gerir hann: koma þar á náttarþeli, ok tóku hus á þeim. Þá mælti Þórsteinn: "Nú skulu menn þat vita, at ek ætla hér til föðurhefnda, ok vilda ek hafa þar til yðvart liðsinni". Enn þeir sögðust honum veita skyldu, slíkt er þeir mætti. Síðan slá þeir eldi í bæinn; ok þar brann inni Þórormr, ok sveit hans öll. Enn um morgininn höggva þeir upp búit, ok bera til skips; láta í haf eftir þat. Og lézt Þórsteinn nú fúsari í haf at láta, enn þá, at honum væri því brugðit á Íslandi, at hann hefði eigi hefnt föður síns. Þeir láta nú í haf, ok koma skipi sínu í Rangárós. Enn sá maðr var fyrir sveit, er Flosi hét, ok var Þórbjarnarson; hann var landnámsmaðr. Ríða menn til skips. Kom þar Flosi, ok kannaðist hann þegar við Þórstein, ok spurði hann, hvat hann hafi til rekit, at fara út hingat. Þórsteinn mælti: "Ek hefi farit, (sem) sumir aðrir, heldr skyndiliga af Noregi með vandkvæði, ok nú í sökum við Harald konung. Nú vilda ek hér staðfestast ok vera frjáls". Hann kvað slíkt þá menn henda, sem ekki vilja láta yfir drifast: "Enn vér skulum þér vel fagna". Hann nam land, at ráði Flosa, fyrir ofan Víkingalœk, ok út til móts við Svinhaga; bjó í Skarði hinu eystra. Hann átti Þuríði, dóttur Gunnars, Sigmunðarsonar, Sighvatssonar hins rauða, er fell við Sandhóla. Sighvatr hinn rauði átti Rannveigu, dóttur Eyvindar lamba, Berðlu-Kára-sonar, systur Finns, föður Eyvindar skáldaspillis. Sonr Þórsteins ok Þuríðar var Gunnarr. Þórsteinn var drengr góðr, ok sér gnógr um alla hluti. Þat er sagt, at skip kom í Rangár-ós, þat er fylgdi ósvipr mikill ok sjúk-leiki; ok sá menn við, at koma til þeira, at eigi fengi menn illindi af þeim, ok fór svá um hríð. Enn er Þórsteinn frá þetta, kvað hann mönnum eigi sama, at þeir fœrist af bjargleysi. Fór þá Þórsteinn á fund þeira, ok spyrr, með hverju móti væri sótt þeira. Enn þeir sögðust vorðnir fyrir gerningum: "Enn nú vill engi á sjá með oss". Þórsteinn mælti: "Mun eigi þat vænst, at þér farit með oss". Enn er þeir koma heim, kvað Þuríðr eigi meðal endemi í vera, hvat hann tók til, ok vildi flýja bœinn. Enn Þórsteinn kvað eigi þat skyldu, ok bjó eitt tjald skamt frá bœnum. Því var (hann) kallaðr Þórsteinn Tjaldstœðingr. Nu gerðist hallæri mikit yfir þeim, svá at engi mátti hjá þeim vera, nema Þórsteinn einn. Ok ekki var athœfi þeira fríðlegt, því at sá þeira, sem lengst lifði, fal silfr mikit, ok vildí at engi nyti. Þðrsteinn átti síðar Þuríði Sigfusdóttur. Þeira son var Skeggi, faðir Gunnars, föður Skeggja, föður Lofts, föður Guðlaugs smiðs.