Forskjell mellom versjoner av «Goðrúnarhvǫt»
Linje 1: | Linje 1: | ||
− | + | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
Revisjonen fra 12. jun. 2022 kl. 11:11
Udgivne og tolkede af
G. E. C. Gads Forlag
København, 1932
- Frá Goðrúnu
- Guðrún gekk þá til sævar, er hon hafði drepit Atla, gekk út á sæinn ok vildi fara sér. Hon mátti eigi søkkva. Rak hana yfir fjǫrðinn á land Jónakrs konungs. Hann fekk hennar. Þeira synir váru þeir Sǫrli ok Erpr ok Hamðir. Þar fœddisk upp Svanhildr Sigurðardóttir. Hon var gipt Jǫrmunrekk hinum ríkja. Með hánum var Bikki. Hann réð þat, at Randvér konungsson skyldi taka hana. Þat sagði Bikki konungi. Konungr lét hengja Randvé, en troða Svanhildi undir hrossa fótum. En er þat spurði Guðrún, þá kvaddi hon sonu sína.
- I.
- 1.
- Þá frák sęnnu
- slíðrfęngligsta,
- trauð mǫ́l talið
- af trega stórum,
- es harðhuguð
- hvatti at vígi
- grimmum orðum
- Goðrún sonu.
1. sęnnu: ordstrid; her nærmest æggelse. — trauð mǫ́l: uvillige ord, ord som man helst vil undgå at sige; er appos. til sęnnu.
- 2.
- Hví sitið ér?
- hví sofið lífi?
- hví tregrat ykr
- tęiti at mæla,
- es Jǫrmunrekkr
- yðra systur
- unga at aldri
- jóum of traddi.
- hvítum ok svǫrtum *
- á hęrvegi *
- grǫ́um gangtǫmum *
- Gotna hrossum. *
2. L. 9-12 er indkomne her fra Hamð. 3.
- 3.
- Urðua it glíkir
- þęim Gunnari,
- né in hęldr hugðir
- sęm Hǫgni vas;
- hęnnar munduð
- hęfna lęita,
- ef móð ættið
- minna brœðra.
- eða harðan hug *
- Húnkonunga. *
3. Urðua: f. urðuð-a. — hugðir: af sindelag (som. . .), her modige. — L. 9-10 uden tvivl en senere tilföjelse.
- 4.
- Þá kvað þat Hamðir
- hinn hugumstóri:
- Lítt myndir þú *
- lęyfa dǫ́ð Hǫgna, *
- þás Sigurð vǫkðu *
- svefni ór, *
- bœkr vǫ́ru þínar *
- hinar bláhvítu *
- roðnar í vers dręyra *
- folgnar í valblóði. *
4. L. 3-10 genfindes med nogle små ændringer i Hamð. 7-8, og er uden tvivl indkomne her derfra. Det oprl. vers her er således for det meste gået tabt. Hvis ikke det er v. 5, der har fulgt på v. 3. — folgnar: roðnar Hamð; gennemvædede; se iøvrigt komm. til Hamð.
- 5.
- Urðu þér ballra
- brœðra hęfndir
- slíðrar ok sárar,
- es sonu myrðir;
- knættim allir
- Jǫrmunrekki
- samhyggjęndr
- systur hęfna.
5. ballra: mgl. R. — knættim: vi kunde; heri ligger en indvilligelse. — samhyggjęndr: sam-tænkende, enige.
- 6.
- Berið hnossir framm
- Húnkonunga;
- hęfr þú okr hvatta
- at hjǫrþingi.
6. hnossir: kostbarheder, ɔ: kostbare våben. Det er Hamdir, der taler, men der mgl. l. 1-4. — Húnkonanga: ɔ: dem der stammede fra Gudruns forrige hjem. Men man ser ikke, hvorledes de kunde opbevares hos Gudrun og Jonakr. — hjǫrþingi: sværdting, kamp, drab. — L. 1-4 er måske gengivet i Vǫls.s.: »ikke vil vi kunne modstå de æggende ord«.
- 7.
- Hlæjandi Goðrún
- hvarf til skęmmu,
- kumbl konunga
- ór kęrum valði,
- síðar brynjur,
- ok sonum fœrði;
- hlóðusk móðgir
- á mara bógu.
7. skęmmu: hus til opbevaring af genstande, redskaber o. s. v. — kumbl: vistnok = hęrkuml, hjælme. — kęrum: kar, ɔ: store æsker eller kasser. — móðgir: modige el. ophidsede.
- 8.
- (Þá kvað þat Hamðir
- hinn hugumstóri):
- Svá kemsk męir aptr
- móður at vitja
- gęir-Njǫrðr hniginn
- á Gotþjóðu,
- at þú ęrfi
- at ǫll oss drekkir,
- at Svanhildi
- ok sonu þína.
8. kømrat: comaz R, er umuligt. — gęir-Njǫrðr: spydguden, = jeg. — Gotþjóðu: Jörmunrekks land. — at: futurisk, »du vil have«.
- 9.
- Goðrún grátandi
- Gjúka dóttir
- gekk tregliga
- á tái sitja
- ok at tęlja
- tǫ́rughlýra
- móðug spjǫll
- á margan veg.
9. grátandi: man lægge mærke til modsætningen til hlæjandi i v. 7. — tregliga: med sorg i sind. — tái: se Reg. 21. — tęlja: fremsige, opregne. — tǫ́rughlýra: med tårevædede kinder. — móðug spjǫll: sorgens taler, fortælling om sin (sörgelige) skæbne.
- 10.
- Þría vissak ęlda,
- þría vissak arna,
- vask þrimr verum
- vegin at húsi;
- ęinn vas mér Sigurðr
- ǫllum bętri,
- es brœðr mínir
- at bana urðu.
10. ęlda: ɔ: arne-ild, hjem. — vegin: kørt, ført i vogn.
- 11.
- Svárra sára
- sák at né kunnu
- — — — —
- męir þóttusk þęir
- mér of stríða,
- es mik ǫðlingar
- Atla gǫ́fu.
11. L. 1–2: »jeg så, at de ikke kunde [afholde sig fra el. lign. har stået i de to tabte linjer] tunge sår, smærte (mig tilföjet). Subj. er vel hendes brødre = þęir.
- 12.
- — — — —
- húna hvassa
- hétk mér at rúnum,
- máttigak bǫlva
- bœtr of vinna,
- áðr hnófk hǫfuð
- af Hniflungum.
12. Da l. 1-2 mgl. her, er tolkningen af húna vanskelig. Mulig bör der læses húna: ɔ: (mine) unge sönner; l. 2 skulde da bet.: »jeg kaldte dem til samtale«, ɔ: jeg lod som jeg vilde tale venligt med dem, ɔ: Erpr og Eitill; det er da også dem, der menes med hniflungum.
- 13.
- Gekk ek til strandar,
- grǫm vask nornum,
- vildak hrinda
- † stríð grið þęira,
- hófu mik, né drękðu,
- hóvar bǫ́rur,
- því land of sték,
- at lifa skyldak.
13. L. 4 er forvansket og uforståelig. — hrinda: kuldkaste (deres grumme(?) bestemmelser).
- 14.
- Gekk ek á bęð,
- hugðak mér fyr bętra,
- þriðja sinni
- þjóðkonungi;
- ólk mér jóð,
- ęrfivǫrðu,
- ęrfivǫrðu,
- Jónakrs sonu.
14. L. 2: »jeg troede det var mig bedre (bedst)«. — sonu: R har sunom, hvilket er umuligt; jfr. Sigsk. 63.
- 15.
- Ęn of Svanhildi
- sǫ́tu þýjar,
- es minna barna
- bazt fullhugðak,
- svá vas Svanhildr
- í sal mínum
- sem væri sœmleitr
- sólar gęisli.
15. Svanhildi: kan næppe være andet end acc. Hvad der sigtes til, må altså tænkes foregået hos Jörmunrekkr, men Gudrun beskriver hende bagefter, som hun var i hjemmet inden den tid. — bazt fullhugðak: jeg elskede hende höjest af mine börn. — sœmleitr: glansfuld.
- 16.
- Gœddak golli
- ok goðvęfjum,
- áðr ek gæfak
- Gotþjóðar til;
- þat ’s mér harðast
- harma minna
- of þann hinn hvíta
- hadd Svanhildar.
- auri trǫddu *
- und jóa fótum. *
16. harðast: mest knugende. — of þann o. s. v.: løst syntaktisk fortsættelse og forklaring. — L. 9-10 er rimeligvis tillæg.
- 17.
- Ęn sá sárastr,
- es Sigurð minn
- sigri ræntan
- í sæing vǫ́gu,
- ęn sá grimmastr,
- es Gunnari
- fránir ormar
- til fjǫrs skriðu.
17. sárastr: bitrest; disse superlativer har ingen relation til hinanden. — sigri ræntan: ɔ: overvældet. — til fjǫrs: for at berøve ham livet.
- 18.
- Ęn sá hvassastr,
- es hjarta til
- konung óblauðan
- kvikvan skǫ́ru;
18. hvassastr: skarpest, mest gennemtrængende. — konung: ɔ: Högne. — L. 6-8 mangler. På grund af det følgende vers er det klart, at der her foreligger en sammenstykning af to digtbrudstykker, men på en meget ubehændig måde.
- II.
- 19(1).
- Bęit þú Sigurðr
- hinn blakka mar,
- hęst hinn hraðfœra
- lát hinig rinna;
- sitr ęigi hér
- snør né dóttir,
- sús Goðrúnu
- gæfi hnossir.
19. Bęit þú o. s. v.: Situationen her kræver, navnlig under henblik til v. 21, at det er kort tid siden Sigurd døde. Det er ganske meningsløst, at tænke sig, at Gudrun kunde tale således en 20–30 år efter Sigurds død. Så megen sans for tidfølgen må de gamle digtere have haft, selv om deres tidsregning iøvrigt er mangelfuld og tilfældig digterisk. — blakka: gulbrune, faldende i det dunkle; her må man snarest tænke på den mörkegule farve, dødes heste tænktes at have. Det »mörke« træder særlig frem i en betegnelse som blakk-fjalir om björnen. — dóttir: behøver ikke at forudsætte, at Svanhild er gift med Jörmunrekk.
- 20(2).
- Minzk þú Sigurðr,
- hvat mæltum vit,
- þás vit á bęð
- bæði sǫ́tum,
- at myndir mín
- móðugr vitja
- halr ór hęlju,
- ęn ek ór hęimi þín.
20. Med dette vers slutter gengivelsen i Vǫls.s. L. 8 viser klart, at der må forudsættes en kortere tidsafstand. — móðugr halr: appos. til þú i myndir.
- 21(3).
- Hlaðit ér jarlar
- ęikikǫstu,
- látið þann und hilmi
- hæstan verða,
- męgi bręnna brjóst
- bǫlvafult ęldr,
- þrungit of hjarta
- þiðni sorgir.
21. jarlar: også her ‘stormænd’. — ęikikǫstu: brændestabler (bål) af eg; jfr. Krit. bem. — þann o. s. v.: den som fyrsten skal brændes på. En sådan bålfærd er også utænkelig efter så lang tids forløb. — brjóst: snarest Gudruns (eller bægges). — bǫlvafult: opfyldt af ulykke(sfølelse). — þrungit: omtr. = bǫlvafult. — þiðni: ɔ: ved ildens tilintetgörelse.
- 22.
- Jǫrlum ǫllum *
- óðal batni, *
- snótum ǫllum *
- sorg at minni, *
- at þetta tregróf *
- of talit væri. *
22. Verset er ganske sikkert ikke Gudruns tale, men digterens ord; hvorvidt det er ægte og oprindeligt er meget tvivlsomt. Det er ret indholdsløst og lidet tiltalende. — Jǫrlum: også her i sm betydn. som för, men her synes det blot at være et sidestykke til snótir: — óðal: uvist, hvad ordet her bet.; ‘odel’, ɔ: landejendomme, passer ikke godt; ‘natur’ er heller ikke det man væntede; skal der måske læses óþol, jfr. Skirn. 29 (óþoli), der kunde passe til sorg — l. 4. — sorg: underforstået er sé el. verði. — tregróf: række af, opregning af sorger; -róf = róf: i stafróf. Ordet passer kun på I, hvilket også viser, at verset er en tildigtning.