Mírmans saga

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Riddarasögur

Mírmans saga

Eugen Kölbing

Strassburg 1872

Abkürzungen

A: Cod. Holm. perg. 6, 44º.

a: Cod. A. M. chart. 179 fol.

C: Cod. A. M. perg. 593 A, 44º.

b: Cod. A. M. chart. 181 G, fol.

add: fügt hinzu.

om: lässt weg.

NB. Am Rande (her |) stehen die Seitenzahlen der Handschrift A, nach welchen J. Fritzner (Ordbog over det gamle norske Sprog, Kristiania 1867) häufig citirt.

____

Mírmans saga (A)

| Hér byrjar sögu Mírmans riddara.

Cap. I. Um eldadóms dögum Clemens pápa, er [. . . . . . . . . . . Róma biskup var, þá Neró konungr réð, var ágætr konungr í Frakklandi, sá er Hlöðverr hefir heitit. Hann var í heiðnum sið einn inn spakasti höfðingi. Hann var kvángaðr ok átti eina jarlsdóttur, [er hét Helena. Hon var ættuð af Ungaralandi. Þá var allt fólk heiðit fyrir norðan Mundíufjöll. Þessu samtíða var einn ríkr jarl í Saxlandi sá er Hermann hét. Hann var mikill fyrir sér. Sæti sitt hafði hann leinstum í borg þeirri er Meginza hét, ok þóat annarr bæri konungsnafn, þá var þar þó lausn ok band allra stórmæla ok stjórnar landsins sem jarl var. Eingi mátti þrífast fyrir hánum í landinu þjófr né ránsmaðr; en hann gjörði góða menn alla sér svá holla með gjöfum ok góðum orðum, at þar vildu allir lifa ok deyja sem hann var, ok hefir þat verit hinn mesti skaði, er hann var ekki kristinn maðr. Jarl var kvángaðr maðr, ok með því at hann var sjálfr víðfrægr, þá hafði hann sœmiliga fyrir því sét. Hann átti þá konu er Brigida hét, dóttir Jadings konungs af Ungaralandi. Hon var á ungum aldri, þá er hon kom til jarls. En svá var hon gólig yfirlits, at eingi maðr sá lýti á andliti hennar. Kunnusta hennar var með því móti, at þat þótti allt sem barna vípr, er aðrar konur gjörðu hjá því sem hon gjörði. En spektarmál ok veraldar vizka sú er hon hafði numit af heiðnum bókum, stóðust henni ekki hinir beztu klerkar, ok sigraði hon með snildarorðum konunga ok klerka, ef orðaskipti áttu við hana. En hér var sem mælt er, [at fár er vamma vani. Þessi fylgði nattúra hennar máli, at hon giördist grimm ok ríklynd svá at þat skyldi standast um þá stórmal er hon vildi at væri. En ríkismenn ef þeir mæltu í móti henni barónar eða jarlar eða riddarar, þá féngu þeir brátt af henni fjárskada eða limalát eða með öllu líflát. Svá ok ef ríkismenn áttu nökkurar gersimar þær er hon vildi hafa ok sendi henni ekki þegar hon gjörði eptir, þá var ekki langt at bíða einshvers úfagnaðar þess er báðar hendr mætti á festa; ok höfðu þau jarl þá verit ásamt VI vetr ok áttu þó ekki barn, hvat þeim þótti mikit mein, þvíat þau áttu gnótt fjár ok annars veraldarfagnaðar.

Cap. II. Nú er frá því at segja, at eina nótt er þau hvíldu í sæng sinni, þá rœddi hon við jarl þessum orðum, at hon mundi eigi einsaman vera ok kallar heldr vænt til getnaðar með þeim. En jarl þagði langa hríð; en hon spurðu hví þat sætti. Hugða ek at þetta mundi þér feginsaga, þvíat hér til hefir okkr bæði leingi til langat. Jarl svarar | þá: Ef þessi getnaðr verðr at fagnaði, þá væri vel. En mér sýndist fyrir skömmu í svofni kynligr hlutr ok em ek því fárœðinn um. Hon spurði hvat hann dreymði. Mik dreymði, sagði hann, at þú hafðir orm einn í serk þér, ok þótti mér vera undarliga mikill ok ólmr. En þá er ek vilda hann taka ok kippa hánum frá þér, beit hann mik svá at ek hafða ekki afl við hánum. En hon svarar: Lítils þikki mér vert um draum þenna. Mant þú í sumar, er vit lékum okkr, at þú skemdist á tygilknífi mínum er ek hafða í serk mér, ok er þetta ekki meira mark. Jarl mælti: Ekki skorta þik orð ok harðlyndi; en hversu sem þú sléttir þetta með tungu þinni, þá vilda ek heldr at niðr hefði sokkit hálft ríki mitt, er ek á á Saxlandi, ok hefði mik þetta eigi dreymt. En nú féll þessi rœða at sinni, ok líðr nú brátt at þeim tímum, er dróttning fœr sótt ok fœðir son, ok er þat mikill fagnaðr öllum vinum jarls þeim er gjarnastir váru til hann at styrkja ok styðja sér til trausts ok landstjórnar. Þessi sveinn var vatni ausinn ok nafn gefit ok kallaðr Mírmann. En um þat þarf eigi langt at gjöra, með hversu mikilli virðingu þessi sveinn var upp fœddr, er einga barn var þvílíkra manna; þau fyrst sjálf með mikilli rœkt ok þar með allir aðrir sælir ok fátœkir stunduðu á þenna hinn unga svein sér til langframa ok hjálpræða. En vegr jarls ok beggja þeirra óx ok styrktist við þenna getnað, ok þjónaði jarli allr lýðr fyrir ást ok góðvilja, en Brigidu dróttningu fyrir hræzlu sakir, þvíat þegar sá ógagn á þeim, ef þeir gjörðu öðru vís en hon vildi. En þessi sveinn Mírmann glíktist snemma móður sinni á vöxt ok vænleik; ok þá er hann var VII vetra gamall, var hann ekki minni eða ósterkari en þeir er váru XII vetra gamlir. Hann var ok svá harðleikinn þegar í œsku við önnur ungmenni. En jarl hirti hann mjök at því ok bað hann hafa afl til sœmdar sér, en ekki öðrum til svívirðu. En Brigida móðir hans hafði ekki at því, nema hló at lítinn þann, er hon sá, at hann knuskaði þau. En jarl gat þess stundum fyrir henni at þat mundi hon gráta af bragði er nú hló hon. Veit ek aldri þat, sagði hon, at ek gráti þat at son minn sé ríkari en þorpara börn. En er Mírmann var VIII vetra gamall, þá lét móðir hans kenna hánum latínustafi, ok varð hann brátt svá greiðr ok hraðr í þessháttar námi, sem roskinn maðr væri. Síðan setti hon fram fyrir hann latínubœkr sem hon átti ok á váru margar listir, þessi hin fyrsta er grammatica heitir, ok margar aðrar fornar bœkr. Nú síðan rœddi hon við son sinn þessum orðum: Ek hefi sýnt þér nú bœkr ok hefi ek þessar flestar allar numit, ok veit ek, ef þú vilt, eigi vera grey eða ættarskömm, þá munt þú nema vilja þvilíka atgjörfi sem hefir einn kvennmaðr. Nú af því at þú ert þess manns son er ek veit mestan höfðingja fyrir vestan Grikklandshaf ok sumir menn mæla, at móðir þin sé eingi fjörbrosa, þá munu menn þat mæla, ef þú verðr illa at þér, | at þat væri mikil óhamingja at þvílíkr ættleri skyldi koma frá hraustum mönnum, ok væri mikit betra at þú kœmir ekki í heim. Kann ok vanda at bera þér til handa, þá væri betra at kunna góða orlausn sjálfum, en þú þurfir at sjá til þeirrar vizku, ok ekki sýnt at þú fáir nema þú lútir undir skegg þeim með tollum ok svívirðingu, ok hefi ek þik þá til ills uppfœtt. En Mírmann sat ok heyrði til rœðu hennar ok ansaði fá, en þó fannst hánum mikit um. Síðan lét hon leita at meistara þeim sem hon vissi beztan í því landi ok lét kenna hánum margar latínubœkr, en hánum skildist þat harðla vel, ok hafði þetta svá fram farit nökkura fimm vetr, ok er nú sveinn XIII vetra, ok nú lýstr sótt meistara hans ok kunni Mírmann þat illa, en móðir hans verr; ok nú spyrr hon jarl, hversu með svein skal fara. Hann hefir nú at námi verit nökkura hríð, ok þikki mér enn almikit á skorta. Jarl svarar á þessa lund: Várir ættmenn hafa ekki verit verr at sér en aðrir menn ok námu þeir ekki allar bœkr þær sem í heiminum eru eða íþróttir er mönnum hafa í hug komit, ok ef hann skal nema þat allt, þikki mér ván, at þú verðir at freista fleiri landa en þessa eins er vér erum á fœddir, ok tel ek þó ekki víst at hann fái allt numit, eða hvert vilt þú nú fyrst at hann fari? Hon svarar: Ekki þikki mér þat illa þótt son minn væri fróðari nökkuru en þú, þvíat heyri ek þik þá þegja er góðir klerkar tala spektarmál, ok þikki mér þat lítill sœmdarauki. Enda hefi ek ætlat hvert hann skal fara. Hlöðverr heitir konungr í Frakklandi ok er virktavin okkarr. Þar er með hánum meistari sá er ek veit beztan á norðrlöndum. Þar má hann ok margskonar listir nema. Jarl mælti: Œrit starf leggr þú á þenna mann ok þikki mér váði, at komi at illu haldi. En gjarna vilda ek at hann fœri í brott ok kvæmi aldri aptr. En hon varð reið við orð hans ok spyrr hví hann mælti svá erfiðliga til einka barns þeirra, þat er svá nökkut var mannligt ok glíkligt til góðs. En sú rœða lyktaðist þar at sinni.

Cap. III. Nú gjörir Brigida dróttning menn með bréfum til Hlöðves konungs ok leitar þangat fóstrs sveini, en fyrir sakir vináttu þeirrar er Hlöðverr konungr hafði við jarl, veitti hann þetta blíðliga, ok fóru sendimenn aptr við slíkum eyrendum. En móðir hans lét hann þó vera heima um vetrinn ok lét kenna hánum reið ok tafl ok þesskonar skemtan. En svá er sagt, at ekki fundust þeir almargir með jarli, er í söðli gæti setit fyrir hánum, ok var hann þá XIII vetra gamall. Svá var um aðra atgjörfi, þá er hann freistaði, at öngvir menn stóðust hánum. Einn hlutr var sá í fari hans, er Brigidu móður hans þótti mikils áfátt ok svá öðrum mönnum, at þegar menn fóru at blóta góð þau er þeir trúðu á, þá fann Mírmann sér aðra skemtan ok kom þar aldri, ok er menn spurðu hví þat sætti er hann vildi eigi göfga góð þau er faðir hans trúði á ok aðrir vitrir | menn í landinu, þá svarar hann á þessa lund: Ek hefi um hugsat ok sé ek ekki ok ekki skil ek hví þér legit þangat hug yðvarn, þvíat þá er ek hefi þar komit, stendr þat ok blígir augum ok mælir ekki; öngum sé ek þat skemta með fortölum ok öngum gefa gersimar. Hinu þikki mér líkara, at þat sé matvélar þeim er þar hokra eða skríða at þjóna því, ok veit ek þat víst ef ek væra sjálfræði, at ek skylda hitta önnur forræði fé mínu, en bera þangat ok taka ekki í mót nema spott ok hégóma. En þeir riddarar, er þetta heyrðu, mæltu: Eigi mant þú svá gjöra vilja þegar þú kannt at at hyggja. En Mírmann svarar: Ekki ætla ek at vár vingan skuli vaxa við þat. Ek ætla, ef ek hefða þvílíkt ríki sem faðir minn, at ekki skyldu margir dagar líða áðr ek skylda brjóta í sundr hverja spík er í þeim er, svá at ekki skyldi þrífast í landinu. En öllum þóttu undarlig orð hans ok þorðu ekki mart um at hafa. En jarl faðir hans rœddi ekki um hvárt sem hánum þótti vel eða illa, ok svá lét hann, sem hann vissi ekki hvárt hann var hans son eða eigi. En er ríkismenn spurðu jarl, þá svarar hann þessu: Ekki sýnist mér athœfi hans oss nytsamligt, landsmönnum.

Cap. IV. Nú sumrar ok batnar veðrátta. Þá býr Brigida dróttning ferð sonar síns ok fékk hánum IV menn þá sem eptir skyldu vera með hánum undarliga vel búna at hestum ok herklæðum. Sá dagr er nú kominn er Mírmann jarlsson er búinn til ferðar. En svá hagaði jarl til, at Mírmann fann hann ekki áðr hann reið í brott. En móðir hans reið allan dag með hánum ok kendi hánum mörg ráð, ok nú skildust þau. Riðu þeir þá upp með Rín til Boslaraborgar; eptir þat til Vívilsborgar ok þaðan í Frakkland, ok fréttu at Hlöðverr konungr var í Reinsborg, ok sóttu þeir þangat ok fram kómu, ok var konungi sagt, hverr kominn var, ok sendi hann þegar eptir svein, ok fagnaði hánum vel ok öllu liði hans. En ekki er þat sagt hve leingi þeir riddarar dvöldust er hánum höfðu þangat fylgt. En hinir IV váru eptir með hánum. Konungr gjörði þat ok svá at hann fékk Mírman þann meistara er baztr var í París, at kenna hánum þar allar íþróttir er á þótti skorta. Hlöðverr konungr lét Mírman sitja í hásæti hjá sér ok veitti hánum gott yfirlæti. Mírmann stundaði ok svá konunginum at þjóna, at hann mátti þat ekki framar gjöra, þótt hann væri til þess settr. En hann var svá fésterkr bœði at því er hann hafði heiman haft ok því er móðir hans sendi hánum at hann hafði þess œrna gnótt. Neytti hann þess ok svá at hann gaf á tvær hendr. Við þat varð hann svá vinsæll at hverr vildi svá sitja ok standa sem hann vill. Hlöðverr konungr var vitr höfðingi ok ágætr. Hann hafði gyðinga trú, elskaði guð, en fór ekki með blót sem Saxar eða Spánverjar vestr ok gjörðist nú hnignandi maðr. Þat er nú því næst tíðenda, at dróttning | Hlöðvis konungs fær sótt ok andaðist, ok þótti hánum þat mikill skaði. En þau áttu ekki barn á lífi. En nú liðu fram nökkurar stundir, þá töluðu jarlar konungs ok barónar þessum orðum við hann: Vér höfum at hugat nauðsynjum lands várs ok sýnist oss sem yðr sé eingi til annarr [kostr betri, en leita yðr kvánfangs; fyrir því at mönnum er mikil elska á yðr, þá vildi allr lýðr á þat stunda, at efla þat ráð sér til hugganar ok landsstjórnar eptir þína daga. Konungr svarar þessu: Mér er ekki mikill hugr á at freista þess máls optar með því at ek lið nú á efra aldr ok vant at ráða unga konu, af því at ek veit ekki víst at vér finnim þá er bæði hafi til, náttúru ok vitrleik með því at miseldri er mikit at stilla sitt lunderni hœfilega í alla staði, at bæði væri mér hróplaust ok henni, en þó ekki víst at við sé leitat, at sá verði maðr giörr, er alvel sé til fallinn at setjast í mitt sœti eptir minn dag. Nú sé ek annat ráð skjótara ok betra, ef þat mætti fram ganga. En þeir spurðu hvat þat væri. Konungr mælti: Gefa Mírman fóstra mínum ríkit eptir minn dag, ef hann vill þiggja ok vili þér hánum þjóna, þvíat ek veit öngvan jafnvel til fallinn; ætta ek ok ekki þann son, er ek ynna betr at njóta. Þeir svara: Vel er fyrir því sét, ef hann vill. Konungr mælti: Ek vil at þér rœðit þetta mál við hann; ok þeir giörðu svá. En Mírmann þagði langa stund ok svarar þó þessu: Mikill þokki er mér á góðvilja konungs, er hann hefir við mik sýnt síðan ek kom til hans, ok eykr hann enn með góðu; en þó hefir hann ekki vandliga at hugat hverr vöxtr á er þessu máli. Mér sýnist sem konungrinn megi enn vel ok leingi ráða landi sínu, ok er eigi víst þóat hann sé aldri orpinn, hvárr okkar leingr lifir; ok ef hann lifir leingr, þá er sú ván þrotin. Konungr á ok marga dýrliga frændr í landinu þá er einhverr mun til þess vera vel fallinn at taka ríki eptir hann, ok veit ek at þat mundi verða með öfund, et ek tœka þat ríki sem þér ættit. Nú er þat heldr mitt ráð, at konungr leitaði sér kvanfangs ok freista, at hánum snérist þat til gæfu ok hans vinum. Nú sögðu þeir konungi svör Mírmans. Nú stóð þetta mál svá um hríð, at þeir minna konung opt á ok svarar hann jafnan hinu sama; eða hvert vili þér vísa mér til konu? En þeir svara: Vér höfum víst at því hugat. Adalráðr konungr í Einglandi á unga dóttur ok fríða. Konungr mælti: Þér gátut þess at hon væri ung ok fríð, ok þat létu þér eigi fylgja, at hon væri vitr ok staðföst. En þeir svara: Með því at faðir hennar er vitr konungr ok góðr höfðingi, væntum vér at þat muni fylgja. Já, sagði konungr, ek munda til hætta, ef hon væri hánum lík; en ef hon er lík móður sinni, vildi ek aldri at hon kœmi í Frakkland. En Mírmann sat hjá rœðu þeirra ok lagði ekki til. En konungr spurðu hví hann var svá | fárœðinn um nauðsyn hans. En hann svarar þessu: Ek þikkjumst ekki til fœrr, ungr maðr ok fákunnigr, at tala þetta mál, þvíat hér sitja hjá vitrir ok gamlir menn. Mér sýnist ok svá sem þú munir ekki fá konuna bæði unga ok væna til getnaðar ok þó alreynda til vits ok stadfestu, með því at þat má finnast á fornum bókum at fátt sé vandara at stilla en skap konunnar, af því at þat verðr stundum ofhart, en stundum ofveykt; ok ef þat verðr ofhart, mátt þú heldr marmarasteininn í sundr gnúa en þú fáir þar hóf á giört; svá er ok ef þat verðr ofveykt ok ekki staðfast, þá er ekki hœgt at giöra þar réttan tíma, þóat alvitr maðr stilli um. En ek ætla þær þó alfár vera konurnar, at ekki fylgi þvílík lýtin ok sé beint með hófi. Nú er sem mælt er, at skjóta verðr til fugls áðr fái, ok mant þú reyna verða í einhverjum stað, hverja giptu þú berr til þessa máls eða þínir vinir. Sem konungr [heyrir þetta, svarar hann þessu: Vel hefir þú mælt, son minn, ok vitrliga, ok vil ek þetta gjöra eptir því sem þér legit ráð til, þótt mér þikki vandi fylgja.

Cap. V. Nú er þetta ráðit ok váru búnir jarlar II til þessarar ferðar ok þar með barónar ok riddarar þeir sem bezt váru til fallnir eptir konungs ráði, ok er þeirra för búin í alla staði ríkuliga ok síðar ríða þeir af Reinsborg vestr til París ok þaðan til Sendinis ok til Kampaníe ok svá norðr til Dófra ok spurðu at konungrinn var í Lundunum, ok sóttu þeir þangat, ok síðan létu þeir segja konungi, at þeir vildu tala við hann eyrendi Frakkakonungs, þegar hánum þœtti tími til. Ok í þann tíma akveðinn bera þeir upp eyrendi sín ok segja orð konungs ok vilja ok þar með ráðagjörð allra hinna vitrustu manna í landinu. Konungr svarar þeim vel ok blíðliga ok bað þá bíða VII nætr orskurðar þess er hann veitti um þetta mál. Þeir gjöra nú svá. En konungr berr nú upp þetta mál fyrir jarla sína ok ráðgjafa, segir eyrindi ok vilja Hlöðves konungs; en þar urðu allir á eitt sáttir, at sú ráðagjörð þœtti vænlig at samteingja kyn sín Hlöðvi konungi ok gjöra samband millum tveggja konunga til styrks ef vanda berr á annathvárt landit. Konungr lætr ok þá þar sinn vilja til falla ok rœðir þetta mál við dóttur sína Katrín, en hon svarar þessu máli vel ok gat þess í sinni rœðu, at maðr væri gamall. En hon þorði þó með öngu móti at brjóta vilja föður síns. Lýkr svá því máli at þeir fastna konungs dóttur Hlöðvi konungi, eptir því sem bæði váru til lög ok lands siðr, ok kveða á þann tíma er í móti henni skyldi koma. Ok nú lypta þeir ferð sinni ok létta ekki fyrr en þeir koma í Frakkland til Hlöðvis konungs ok segja hánum sína ferð. | En hann varð faórðr ok þakkar þeim þó ferðina. Svá líðr nú fram at þeirri stundu er til var ætlað. Býr þá Hlöðver konungr ferð þeirra manna er í móti skulu fara konungsdóttur, gjörir þá ferð bæði margmenna ok göfugmenna, ok þegar þeir eru búnir, ríða þeir leið sína ok koma á fund Aðalráðs konungs, ok fagnar hann þeim einkar vel ok veitir þeim fagra veizlu, er þeir sögðu konungi, at þeir váru heimfúsir. En hann kvað þat skylda í þeirra valdi. Var þá búin ferð Katrínar konungs dóttur með mikilli sœmd ok konungligum gersimum. En faðir hennar leggr ok fyrir hana mörg heilráð ok fagrar fortölur, áðr þau skildi; en þat er ekki víst at hon nýti allar vel. Ok nú lypta þau ferð sinni or borg ok koma í Frakkland ok til Reinsborgar; ok Hlöðver konungr var þar þá fyrir ok allir hinir œztu menn í landinu. Ok fagnar hann sjálfr ok allir aðrir Katrínu konungs dóttur einkar vel sem ván var. Ok var þar þá dýrlig veizla, er Hlöðver konungr veitti brullaup sitt ok stóð VIII daga. En síðan fór þat fólk aptr er til þess var ætlaðr, en konur ok karlar váru eptir þeir er þjóna skyldu konungsdóttur í góðu yfirlæti.

Cap. VI. Svá er sagt frá konungsdóttur at hon var hverri konu fríðari, mjúk í orðum, en mild af fé, svá at hon gaf á tvær hendr gull ok silfr, ok varð hon af því þokkasæl við landslýðinn. En í annan stað vánum bráðara tók hon at hyggja at vænleik Mírmans jarlssonar ok atgjörfi er hann hafði, sem fyrr var sagt, um fram aðra menn, bjart andlit ok stórmanligt, ok at allri list ok kurteisi fannst eingi hánum jafn, ekki at klerkdómi. Eingi var ok sá riddari í öllu Frakklandi eða Saxlandi, at í söðli mætti sitja fyrir þessum sveini, ef hann vildi at ríða. Svá var hánum ok farit um hinar smæri íþróttar, at eingi þurfti við hann at keppa. [Nú fannst hann Katrín dróttning um þetta allt saman framar en hófi gegndi, ok er svá sagt at heldr mundi mega vikum telja en mánuðum, at hon skipti skapi sínu ok vilja ok ást, ok þó ekki réttliga, af því at hon snéri allri upp á hann, jarlsson, en þar feldi hon niðr er hon átti upp at taka, er konungrinn var. En hon hafði list til at gjöra skjól ok yfirdrepskap fyrir alþýðu. En hon var opinber fyrir sjálfum hánum, þvíat þegar konungr var ekki nær, þá gaf hon hánum mörg eyrendi bæði um klæðabúnað ok veizlur ok marga skemtan aðra, ok hafði slíkar gildrur fram til ósœmiligra veiða, en Mírmann lézt ekki vilja vita ást hennar, ok virði alla blíðu hennar ok þýðu sem hann nýti konungs at því, en hon gaf ekki því minna kost til at væla hann, þótt hon sæi at hann fordaðist, ok fékk hon ekki svá búit, þvíat hann virði meira gœzku þá er hann hafði af konunginum en skammsýni hennar, ok talaði hann um fyrir konungi, hversu mikla vingan hann reyndi af dróttningu. | Já, son minn, sagði konungr, allt skalt þú þat vel af henni þiggja, er henni samir vel at veita. En hann kvað því ekki framar á, at hann sá at Mírmann var staðfastr ok sá við framarliga. En hann vissi þó gjörla hvat fram fór, þvíat ekki var gott at dylja vitran konung um slíka hluti, þóat hann vildi fátt um hafa. Ok líðr þetta nú svá fram nökkurar hríðir.

Cap. VII. Í þenna tíma kom hinn helga Dionísíus í Frakkland með umráðum Klementis pápa; ok með því at Hlöðver konungr var sjálfr góðviljaðr ok sá ok heyrði sannar jarteinir almáttigs guðs ok hans heilagra manna ok þessa hins blessaða biskups er þar var kominn, þá tók hann skírn ok rétta trú ok allir aðrir þeir sem í váru hans landi, báði ríkir ok fátœkir. En Mírmann jarlsson tók trú ok skírn af fortölum Hlöðvis konungs fóstra síns. En þeir er ekki vildu undir ganga trúna, stukku or landi, sumir vestr til Spáníalands. Þar réð fyrir jarl sá er Bœringr hét. Hann var víða kunnigr um veröldina af frœkleik sínum í orrostum ok einvígum; en sumir á hendr Hermani í Saxland. Þeir þóttu líkastir um hvatleik. En er Hermann jarl ok Brigida dróttning frágu þau tíðindi, at Mírmann son þeirra hafði við kristni tekit, þá urðu þau ákafliga reið ok hrygg ok sendu þegar menn með bréfum til Frakklands ok fœrðu hánum bréfin. En þessi orð stóðu þar á: Hlöðvi konungi í Frakklandi sendir Hermann jarl ok Brigida dróttning heilsukveðju goða várra. Vér höfum feingit þau tíðindi, er vér viljum varla trúa, at þú hafir felt niðr lög, þau er þú ættir með réttu at hafa ok þínir ættmenn hafa elskat, ok þikkir oss þat mikill skaði er svá vitr maðr skal fyrir svá mikilli villu hafa orðit, at þú hefir fyrirlátit goð vár er vér höfum alla hjálp af tekit. Nú með því at þú vill halda á þessi villu leingr, þá send þú heim ættarskömm þá er illa er at manni orðin þar hjá þér; ok haf ekki annarra manna börn í þessi villu þóat þú verðir sjálfr at undrum. Þat skalt þú ok víst vita, at allan fjandskap þann er ek má draga ok bera þér til ósœmdar ok þínu ríki, þá skal þér heimill vera, ef þú lætr ekki af undrum þessum, er þú hefir upp tekit. En er Hlöðver konungr hafði lesit bréfit, þá lét hann kalla til sín Mírman fóstra sinn ok seldi hánum bréfit ok bað hann lesa, ok þá er hann hafði yfir lesit, mælti hann þetta: Já, sagði hann, slíkra orðsendinga var mér rétt ván at þeim at svá vöxnu máli, ok víst veit ek, at þeim líkar stórilla þat er vér höfum til ráðs tekit hér á Frakklandi, ok þaðan munu vér mega vænta heldr stórvandræða héðan frá en vináttu. Hlöðver konungr svarar: Þú son minn, mant satt segja. En mér er þat þó mikill skaði at láta slíks manns vináttu; ok vilda ek gjarna at vit fyndim til nökkut ráð þat er samþykkt yrði með oss um kristnina. Hvert er þat ráð? sagði Mírmann. Konungr svarar: At vit fengim til þá menn er vitrastir eru í Frakklandi | ok fœri þeir til jarls ok teldi fyrir hánum hvat postular guðs ok pápa kenna mönnum, eða jarteinir þær er guð gerði. Mírmann mælti: Þat veit ek at þú hefir sét jarl ok bæði þau hjón, en kannt þau ekki; miklu eru þau harðari í sínu lyndi, en þeim megi koma af sinni forneskju; [en þó mátt þú freista; en lítit mant þú hafa erendit. Reyna vil ek, sagði konungr. Nú var svá gjört. Fóru þeir ok kómu á fund jarls ok kveðja hann vel ok tiguliga. En jarl tók illa kveðju þeirra. Þar váru þeir þá nótt. Um morguninn géngu þeir til móts við jarl ok dróttning ok sögðu erendi þau er konungr hafði boðit þeim. En jarl þagði langa stund ok svarar síðan: Spurt hefi ek þat at Rómverjar hafa viltan Hlödvi konung, ok þikki mér þat illa, at þeir skulu hafa gabbat svá góðan höfðingja ok með svá miklu fári, at hann hefir látit hylli goða várra ok margra vina sinna þeirra er líf sitt vildu leggja við hans nauðsyn; ok fyrir þat er hann hefir fyrstr gengit undir þessi óðœmi á norðrlöndum, þá munum vér Saxar ok Spánverjar ok Einglismenn fara með her á hendr hánum, ok mun hann þá reyna, hvárt sá kristr stendr þá fyrir hánum er nú trúir hann á. En með því at hann hefir spilt okkarri vináttu með svá mikilli heimsku, þá segit hánum svá, at sá einn skal hánum verri, er meira má en ek ok þeir allir er ek fæ til með mér Hlöðvi konungi til úfagnaðar ok öllum hans mönnum. Síðan bjuggust þeir til heimferðar. En er þeir váru búnir, þá lét Brigida dróttning kalla þá til sín ok mælti: Ekki mun yðr mikit at vinnast yðru erendi. En ek rœdda við jarl í nótt um þetta mál, ok varð ek þess vis, ef Mírmann son hans kœmi til fundar við hann ok telr fyrir hánum, þá er þess meiri ván, at hans skaplyndi mýkist. Segit svá Hlöðvi konungi, at annathvárt mun þat stoða eða ekki. Nú skilja þau ok fóru þeir á fund Hlöðvis konungs, ok sögðu hánum rœðu jarls ok Brigidu dróttningar. En Mírmann var nær ok gat þess at svá nökkut fór sem hann varði.

Cap. VIII. Nú líðr þetta svá fram þar til er konungr kallar til sín Mírman ok mælti: Illa þikki mér er faðir þinn tekr svá þungliga þeim eyrendum er ek lét til hans flytja at næstu, ok er mér þat mikill skaði, ef ek skal heldr eiga af hánum ván fjandskapar en vingunar, ok vilda ek, at vit freistaðim þess er móðir þín lagði til, at þú fœrir at finna hann, ef hann vildi á þín orð hlýða heldr en annarra manna. Veit ek ok öngvan þann er betr kunni at tala um guð sjálfan ok hans stórmerki, en þú, son minn; skortir þik hvárki snild né vizku. Mírmann sagði: Skyldr væra ek til at leggja heil ráð fyrir þau ok svá at fara hvert er þú vill senda mik. En um þat em ek hræddr, at vit hafim ekki þau erfiðislaun, at okkr sé fagnaðr í; en þér skulut ráða. En alnauðigr fer ek, ok illa segir mér hugr um. Konungr spyrr, hversu fjölmennr hann vill vera. Mírmann sagði at hann skal fá hánum C riddara þeirra er frœknastir eru í | Frakklandi, þvíat ek veit at nökkut mun háskasamligt verða í þessi ferð. En konungr spurði, hvaðan sá ófriðr mundi koma. En Mírmann vildi þá ekki fleira um tala at sinni. Mírmann jarlsson býr nú ferð sína ok váru til ferðar valdir með hánum þeir riddarar er beztir váru í Frakklandi. En allir váru þeir búnir at fylgja hánum, ok váru allir brynjaðir ok hestar þeirra, ok höfðu gylta hjálma; ok er þeir eru búnir, ríða þeir af Reinsborg, ok mátti langan veg sjá ljóma af vápnum þeirra. Þeir riðu til Vívilsborgar ok þar sem skiptist þýska ríki ok Frakkland, þá bauð Mírmann jarlsson riddurum sínum, at þeir höfði góða vörðu á sér, ok lézt vita at þeir mundi koma í einshverja freistni brátt. Þeir gjörðu nú svá ok váru búnir til bardaga báði nætr ok daga, héldu fram ferðinni ok riðu ofan með Rín þar til er þeir kómu til Megenzuborgar, ok þegar var jarli sagt, hverr kominn var, ok sýndi jarl á sér mikinn hryggleik. En Brigida móðir hans kallar með sér mikinn fjölda karla ok kvenna ok gékk til þess herbergis, er Mírmann son hennar var ok fagnar hánum með mikilli blíðu, ok bað hann ganga at finna föður sinn. Mírmann gékk nú með móður sinni ok mart hans manna ok fyrir jarl ok kvaddi hann. En jarl leit til hans ok svarar öngu. Mírmann mælti: Herra, sagði hann, ek vilda tala við yðr eyrendi Frakkakonungs, þegar tóm er til ok þér vilit heyra. Jarl svarar: Önga stefnu mun ek til þess leggja, þvíat mér er eingi forvitni á. En jarl varð svá hryggr, at hann mælti við öngvan mann á þeim degi. Nú sá Mírmann at jarl var stirðr ok vildi ekki við hann tala. Þá átti hann ráð um, hvárt hann skyldi heim fara við svá búit eða freista at tala við hann, ok þótti hánum hæðiligt at segja þat Frakkakonungi, at hann hefði ekki áræði til at tala við fóður sinn, ok um nóttina dreymði hann at björn einn mikill kom at hánum ok ógurligr, ok réð til hans ok beit hann, ok í því vaknaði hann ok sagði drauminn riddurum sínum ok bað þá herklæðast ok láta búa hesta þeirra. Nú kallar hann á móður sína ok segir at nú vill hann leita til fundar við jarl, ok vil ek, móðir, at þú sér nær rœðu okkarri, ok lát kalla til þá hina vitrustu menn er í eru borg. Ok svá gjörir hon. En þó skalt þú, son minn, varliga mæla, þvíat hann mun ekki blíðliga taka orðum þínum; svá mundir þú ok mœta af mér mörgum hördum orðum fyrir villu þína, ef ek gjörða ekki fyrir ástar sakir við þik. En nú mun ek fátt um rœða, þótt mér liki illa.

Cap. IX. Eptir þetta ganga þau til jarls. En hann var staddr í blóthúsi sínu hjá góði sínu Maúmet. En Mírmann kvaddi XV riddara með sér af sínu liði, ok váru þeir allir brynjaðir ok hann sjálfr var í góðri brynju ok sverð í hendi, en hjálm undir mötli, en alla aðra sína riddara bað hann bíða úti hjá hofinu með hesta þeirra búna. Nú géngu þeir í hofit ok settist Mírmann nær jarli ok Brigidu móður hans. En jarl átti sverð þat er Ýlfingr hét; en [þau váru minni til þess, at sverðit hafði verit þar sem vargagren var nær, ok hafði úlfrinn dregit eitt lík inn í grenit; en sá maðr var gyrðr þessu sverði, ok var af því kallaðr Ýlfingr; ok hefir ekki betra sverð verit með Dyrumdala sverði Rollands. En þetta vápn hefir jarl í hendi hvar sem hann fór; ok nú hefir hann brugðit því til míðs ok bent um kné sér, ok sat nú þann veg með öllu reiðr. En Mírmann jarlsson hefr rœðu sína á þá leið: Hlöðver konungr sendi mik hingat, herra jarl, til yðvars fundar fyrir vináttu sakir ok ástsemdar. Hafi þér þat reynt at hann hefir yðvarr beztr vin verit ok svá vill hann enn vera. En ek veit at þér hafit spurt, at Hlöðver konungr hefir við kristni tekit ok látit af skurðgoða villu eptir boðorðum pápa ok annarra höfdingja þeirra er kristni boða, ok finnr hann þat ok margir aðrir, at þeir hafa leingi á illu staðit ok þjónat stöllum ok steinum þeim er öngvan mátt hafa nema þann er púkinn gefr þeim, en nú með því at hann er sannfróðr at orðinn um þann guð er öllu ræðr ok stýrir, þá vill hann nú hánum þjóna með öllum góðvilja, ok hann sendi yðr orð, herra, með mikilli bœn ok þar með jarlar hans ok barónar, ok allir hinir beztu menn í landinu, at þér skyldut samþykkjast við hann um trúna, þvíat hann veit ef þit fylgit einu ráði, þá munu þit miklu góðu til leiðar koma um guðs kristni. Nú líti þér á nauðsyn yðra ok látit af illu ráði er þér hafit ofleingi elskat ok látit yðr ekki fyrirþykkja, þótt ungr maðr gefi ráð til, þvíat eingi er til gamall gott at nema. Em ek skyldr at snúa áleiðis yðru ráði, ef ek mætta nökkut at gjöra. Nú vænti ek af yðr góðra svara þeirra er yðr mætti langæligt gagn af standa ok Hlöðvi konungi mætti fagnaðr at verða en löndunum snérist til friðar. En jarl þagði langa stund ok mælti síðan: Satt sagðir þú þat, at mér þikkir þú ungr til ráðanna við mik, þóat þú legðir ekki svá illt fyrir mik sem nú gjörir þú, at ek muna fyrirláta Maúmet, goð mitt þat er mér hefir gefit sigr ok heilsu ok mörgum öðrum, ok ek munda gjöra þat umskipti á at þjóna dauðum manni þeim er ekki gat sér forðat, en er kallaðr guð. Nú far ekki með þvílíkar fortölur hér fyrir frændum þínum, ef þú vill ekki óþrífast, eða ríð heim í Frakkland með villu þína, ok verð því feginn, at þú komist óbarðr í brott. Já, sagði Mírmann, vel þikkir mér þat, at ek verða ekki barðr; man þat ok sumum einum hlýða at berja mik. En þat er þú talaðir um Maúmet, at þat gæfi þér heilsu, þá er slíkt höfuðhégómi, þvíat þat vita margir menn, at sá maðr var í ferð með dróttni várum, er Nículás Athemás hét, en síðan | dróttinn lét pínast til lausnar öllu mannkyni, ok sté upp til himna í dýrð sína, þá fór þessi Athemás til Frakklands. En litlu síðar gjörði hann sjónhverfingar með fjandans krapti ok kallaðist guð vera, ok vilti svá þat vesla fólk, at þat trúði á hann ok hefir sú villa hánum illa farit svá víða at náliga er með því allr heimr gabbaðr. En þat skalt þú vita, at öngum má hann heilsu gefa. Fjandinn gjörir vél þessa at yðr: hann kastar á yðr sorgum ok sóttum ok illsku, en þá er þér heitit á þessa vánda manns líkneskju, þá lætr fjandinn af at pína yðr, ok þikkir þá sem þetta valdi, er bæði er blint ok dauft. En sá maðr er þér þjónit liggr kvaldr í helvíti ok svá munu allir þeir er hánum þjóna. En jarl svarar af mikilli reiði: Ekki þarft þú at| svívirða goð vár, þvíat mér þikkir þín trúa ekki betri, er þú trúir á þann mann, er sjálfr lét drepa sik ok svívirða, eða hvat segir þú til þess, hví hann þoldi þá skömm, er þú kveðr hann öllu ráða? Mírmann mælti: Aldri mant þú svá ófróðr, at þú vitir ekki, hvaðan menn eru komnir. Jarl svarar: Vitum vér, at menn eru frá Adám komnir. En hvat grunar þik, hverr skóp Adám? Jarl mælti: Heyrt höfum vér þat, at guð hinn gamli skóp hann. Mírmann mælti: Illa er þat er þú ert ekki svá fróðr um annat sem um þetta; vit þú þat víst, at sjá hinn sami guð skóp alla skepnu, himin ok jörð, menn ok eingla, ok þá er hann hafði eingla skapat, þá tók einn þeirra sá er virðuligastr var ok reisti öfundarflokk í móti hánum. En er guð sá illsku hans, varp hann hánum or himinríki ok varð hann at svörtum djöfli ok þeir allir er hánum fylgðu. Þeim þjóni þér, heiðnir menn. En þá er guð sá skaða þann sem á var vorðinn, þá skapaði hann Adám ok Évu ok setti þau í paradísar sælu ok ætlaði þeirri kyni at fylla þann hlut himinríkis er einglarnir týndu, en báru ekki meiri giptu til, en fjandinn sveik þau ok brutu þau boðorð guðs ok váru í brott rekin or þeirri sælu ok í þessa heimsveröld. Nú méd því at Adám gjörði þá synd er öllum heimi var þyngri, þá varð sá at bœta er öllum heimi var betri; þá sendi guð son sinn or himinríkis hæð eptir flýjanda þræli, at hann stigi yfir þann grimma víkíng er hánum kom í þessa myrkvastofu. En með því at einglar máttu ekki leysa mankynit frá píslum, þá tók guðs son fullan manndóm til lausnar mönnum. En þat skalt þú víst vita, at þessi er allr ein guð ok sá er Adám skapaði; ok hann kendi Nóa at giöra örkina ok gaf hánum líf ok sonum hans ok leiddi Móýses yfir hafit rauða, en skaut niðr Pharaóni konungi, þá er hann vildi eptir þeim fara. Hann gaf styrk Davíd konungi er hann drap Golíam risa. Hann gaf líf | Daniéli spámanni þá er hánum var kastat í gróf með VII leónum. Þessar jarteinir gjörði guð fyrir burð sinn. En þá er hann var hér í heimi, þá reisti hann Lazarum af dauða er IV daga hafði í gröf legit ok gjörði vín or vatni at einu brúðlaupi, ok fœddi at einu máli V þúsund manna af fimm hleifum brauðs ok tveimr fiskum; ok margar aðrar jarteinir, er guð gjörði. En í því eðli er hann var maðr tók hann dauða óverðr ok leysti dauða menn frá helvítiskvölum, ok sté yfir djöfulinn er Adám sveik ok lauk upp himinríki. Síðan reis hann af dauða ok sté upp til himna. Síðan gaf hann postulum sínum vald ok styrk til jarteigna slíkra sem urðu í Rómaborg, þá er Símón hinn illi gékk í móti Petro postula ok giörði þá sjónhverfing, at hann fló í lopti með fjandans krapti. Þá bað Petrus at guð skyldi lægja villu hans, ok þá féll Símón ofan ok brast í fjóra hluti, ok lauk svá hans æfi. Svá var ok þá er Zaróes ok Arphaxat géngu í móti tveimr guðs postulum Símóni ok Júda. Þeir dœmdu þá til draps með öðrum villumönnum. En guð hegndi þeim með eldingu ok lauk sva þeirra æfi. En þóat ek telja fár jarteignir þær er gjörði guð bæði fyrir písl sína ok eptir, þá eru bæði margar ok stórar, ok mátt þú gjörla skilja, ef þú vill, at þér hæfir at láta af þessi villu, sem þú heldr á. Ok má þá svá vel fara at þú nýtir af veraldarblóma ok nýtir þó eilifrar sælu, ef þú snýst til þess guðs er öllu ræðr ok alla gæzku gefr. En ef þú vill í þessu óráði vera til dauðadags, þá launar fjandinn þér þína þjónustu sem öllum öðrum eilifum kvölum ok illsku, þvíat hann hefir ekki annat til en þat [er illt er. Þá er Mírmann hafði þetta talat ok mart annat, þá svara jarlar ok barónar, at hann talaði af miklum sannleik.

Cap. X. En jarl var ofmjök illsku þrunginn ok þóttist vera yfirstiginn af orðum sveins. Þá varð hann reiðr ok mælti: Ef nökkurr minn maðr gengr eptir þessa manns orðum, þá skal hann láta líf ok limar. En þú Mírmann, far í brott ok kom ekki í Saxland með þvílíku eyrendi. En ef þú kemr, þá skal ek gefa þér þann reiðskjót er einn hinn versti þjófr á at hafa, ok skalt þú þar á ríða. Mírmann svarar: Margir heita sínum sonum betri gjöfum; þikki mér ok fullgott at ríða heim til Frakklands. En ef ek kem aptr, þá skal flestum þorpkörlum þikkja fullgist þar sem ek kem at garði. En ef ek náir þeim hinum fúlum goðum er þú faðmar, þá skal ek brjóta í sundr hverja spík er í þeim er ok hafa til eldibranda. En jarl brá eigi betr lunderni við þetta mál með þungum fortölum, en hann sprettr upp ok bregðr sverðinu ok höggr til sonar síns. En þat var jafnskjótt at Mírmann sá œði jarls ok setti hjálminn í höfuð | sér ok kom í hjálminn ok skaut niðr á hálsbjörgina ok beit hana í sundr svá at í beini stóð sverðit, en riddarar hlupu upp ok vildu stöðva jarl, en eingi gætti sveins. En þar var þó ekki gott at erta illt skaplyndi, þvíat hann var illa beiddr, ok þá hefir Mírmann brugðit sverði sínu fyrr en þeir fyndi, ok hjó jarl banahögg í höndum þeim, ok þrífr Mírmann nú til Ýlfings ok mælti: Ek ætla at eingi maðr sé skyldari at bera þik, Ýlfingr, en ek, með því at jarl skal af þér láta. Ok nú snýst hann út til liðs síns ok stígr á bak ok ríðr þegar af borg. En þeir ungir riddarar er mesta elsku höfðu á hánum, fylgðu hánum af borg, ok hörmuðu verk hans, er hann bar eigi betra þol við bráðlyndi föður síns. En Mírmann svarar: Hví þurfti hann at ráða á mik með jafnmikilli illsku, er hann var grimmr sjálfr, en hann hafði þá konu feingit [er ek veit mesta ylgi á norðrlönd komit hafa. Þá var hánum þess ván, at hann mundi úlf undir fœða, en ekki hera. En þóat Mírmann mælti þessi orð at þau skyldi leingi uppi vera, þá skildi hann þó glœp sinn ok ofranað, ok ríða nú við svá búit. En ekki þarf at telja harm þann er í Saxlandi var eptir þenna atburð, látinn jarl, er þeir unnu sem sjálfum sér, ok svá þenna hinn unga mann, er helzti þótti vænligr til góðs, ef ekki hefði hánum þvílík ógipta fylgt, ok þikkir náliga hverr maðr hálfdauðr í því landi. Látum nú dróttningina syrgja ok hennar menn.

Cap. XI. Tökum nú þar til er Mírmant kemr heim í Frakkland. Hann vill ekki segja sjálfr Hlöðvi konungi þessi tíðindi; en hann fregn þó skjótt ok kallar til sín Mírman ok mælti: Ill þikki mér ógipta þessi, er þér hefir til handa borit, ok veld ek ofmiklu af, er jarl réð á þik saklausan, þóat þú stœðist þat ekki er þú várt illa beiddr. Nú munt þú þikkjast hafa látit föðurleifð þína í þessu óhappi, ok því skalt þú taka hér þat er þú vill af löndum ok lausum eyri, ok vér kátr ok vænt hjálpar af guði. En Mírmann þakkaði hánum orð sín ok mælti: Mér þikkir því glœpr minn vestr at hann er svá fátíðr, at menn munu þat hyggja, at eingi maðr muni jafnóvitr komit hafa í veröldina sem ek, er ek bar eigi meira þol við þetta mál. En ek vil yðrum ráðum víst fylgja ok hrinda þessum þunga af mér, þóat mér þikki mikils áfátt. Nú er Mírmann með konungi í góðu yfirlæti, ok nú koma njósnarmenn Hlöðvis konungs vestan af Spánía, ok sögðu at Bœringr jarl kallar út óvígan her ok ætlar á hendr Hlöðvi konungi, ok vinna með herskildi Frakkland. En er Hlöðver konungr spyrr þessi tíðindi, þá stefnir hann til sín jörlum ok barónum ok öðrum ríkismönnum ok leitar ráðs við þá. En þeir gáfu allir eitt ráð til, at hann kallaði út her sinn ok fœri í móti Bœring jarl, | ok barðist við hann ok yrði þá at því kaupi sem mætti ok guð vildi. Nú var svá gjört at konungr kallar út her sinn af Frakklandi ok Flæmingjalandi, ok fara vestr til borgar þeirrar er Gisorðr hét, ok setja þar landtjöld sín ok bíða þá tvær nœtr Bœrings jarls. Þá kom hann vestan með miklum her heiðingja ok setr herbúðir öðrum megin dals nökkurs, ok þegar er ljóst var um morguninn, þá reið Bœringr jarl ok kallar á þá menn er næstir váru, ok segir at hann vill tala við Hlöðvi konung; ok nú var Hlöðvi konungi sagt, ok lét hann búa hesta sína ok ríðr til tals við jarl, ok Mírmann jarlsson reið með hánum, ok tólf váru hvárir; þriggja nátta grið váru sett. Nú ríða hvárir í mót öðrum. En þegar heyra mátti, kallar Bœringr jarl ok mælti: Spurt hefi ek, Hlöðver konungr, at þú hefir villu feingit af Rómaborgar mönnum, ok þikkir mér þat illa er þú ert svá leiðiliga gabbaðr, svá góðr höfðingi sem þú þikkist vera, at þessi óðœmi féllu á þik; en þat annat, at þú dregr þenna níðing eptir þér, er drepit hefir föður sinn, þann hinn bezta várn vin, er mér þótti ekki verri en faðir minn eða bróðir, ok er þat mest mitt eyrendi hingat í Frakkland at hefna hans; ok eru II kostir, annathvárt at þú skalt fá þenna inn illa mann í mitt vald; ella skal ek reka þik or Frakklandi eða með öllu af lífi taka, ef Maúmet, guð várr, vill duga. En Hlöðver konungr svarar: Ekki hefi ek til þess gjört, at þú herir land mitt. En þar er þú beiðist, at ek gefa upp Mírman fóstra minn, þat skalt þú ekki af mér fá, þvíat ek vil heldr liggja hér eptir á þessum velli með dreingskap en láta hann við ósœmd. Bœringr jarl mælti: Hverr er sá maðr hér með oss er þetta hefir gjört, ok sýnit mér hann, þvíat ek vil tala við hann. Mér er hann sagðr mikill áburðarmaðr. En Mírmann var nær staddr ok mælti: Hér er sá maðr er þú spyrr at; hvat vilt þú við mik tala? Bœringr jarl mælti: Ef þú ert nökkurn hœfr með öðrum riddurum, þá kom þú hingat í morgin í sólarrod ok ríð til einvígis við mik. En mik grunar at þér verði hér annat fyrir grönum en kyssa Katrín dróttningu í eplagarði sínum, ok víst skal ek eigi fyrr af Frakklandi fara en þér er launat níðingsverk, er þú drapt föður þinn, hinn bezta minn vin. Mírmann svarar: Ekki kann ek því illa, þótt þú lastir þat er illa var gjört; þeim manni varð ek þar at skaða, er óskapligt var ef gipta hefði fylgt, ok vil ek þat mál hvárkin verja með vápnum né orðum, nema þat legg ek á miskunnardom allmáttigs guðs, er ek vil þjóna. En er þú stefnir mér til einvígis, þá veit ek at ek er illa til fallinn fyrir sakir aldrs lítils ok kunnustu við slíkan berserk sem þú ert. En með því at ek er mjök sakbitinn ok þarf ek at guð leysi | líkam minn, ef hann lætr mik lifa, skal ek koma at vísu til fundar við þik. En Bœringr jarl var feginn mjök ok [fór nú heim til herbúða sinna. Hlöðver konungr mælti við Mírman: Bratt hefir þú [nú, fóstri, álítit, þvíat þat er allkunnigt, at eingi maðr er frœknari en [þessi jarl. En þú ert [á ungu aldri ok ekki vanr bardögum, ok þikki mér illa, er þú leitaðir ekki ráðs við mik. Mírmann sagði: Mér þikkir líf mitt öngu neytt at svá búit, ok skal [annathvárt at ek skal batna nökkut eða ek vil at öngum kosti lifa. Nú líðr nótt sú ok er Hlöðver konungr í mikilli áhyggju ok svá allr herrinn, ok þótti öllum þessi maðr látinn. Um morguninn þegar í dagan stóð Hlöðver konurigr upp ok Mírmann ok lesa tíðir sínar, ok síðan létu þeir syngja messur, eina de spiritu sancto, ok de sancta Maria ok de omnibus sanctis. En síðan herklæ[ddist Mírmann ok gyrði sik sverðinu Ýlfingi. Hlöðver konungr herklæddist ok allr herrinn ok ríðr með [hánum til vígvallar. En Bœringr jarl var þar kominn ok með hánum XVIII þúsund riddara ok mikit fólk annat af Spánía, ok var ógurligt at heyra þýs þeirra ok vápnabrak. En þegar Bœringr sá Mírman, kallaði hann hárri röddu: Er þér alhugat, Mírmann, at eiga vápnaskipti við mik? Mírmann svarar: Ef guð vill sem ek, þá reynir þú þat, þá er sól er í miðju landsuðri. Þá mælti Bœringr jarl: Hverju treystir þú, ungr sveinn, er þú þorir at berja við mik? Lát heldr af þínum hégóma ok villu ok snúst til Maúmet. Far síðan með mér ok mun ek gjöra þik mikinn mann í ríki mínu ok hjálpa svá lífi þínu. Mírmann svarar: Ekki em ek gamall [né vanr bardögum. En ek treystumst afli allmáttigs guðs þess er styrkti Davíd ungan [í stríði, þann er litlu áðr geymði sauða föður síns, ok eptir þat drap hann risa þann er Golías hét ok varð konungr yfir Jorsalalandi. En er þú, Bœringr, býðr mér veg ok þessa heims sœmd, þá finn ek at komin er yfir þik ógn ok hræzla ok er sá hinn vandi Maúmet til einskis fœrr at duga þér ok ekki munt þú sigrast í degi. Bœringr jarl varð æfar reiðr við orð hans ok sat á hesti þeim er Marmori hét. Eingi hefir hestr verit betri fyrir norðan Grikklandshaf. Ok nú lýstr hann hestinn sporum ok reið at Mírman, en hann sat á hesti er [hann kallaði Bévarð, er móður hans hafði sendr verit af Ungaralandi. Sá var mikill ok sterkr. Hann reið þá í móti Bœringi jarli ok söng vers þetta er Davíd orti í psaltara: Deus judex justorum et patiens, nunquam irascere per singulos dies. Þetta þýðist svá: Heyr þú, guð réttlatra manna styrkr ok þolinmóðr, ekki reiðst þú oss fyrir sérhverja daga. [Síðan hleypir hvárr sínum hesti ok leggr Bœringr jarl spjóti í skjöld Mírmans ok í gegnum skjöld hans ok brynjuna ok undir höndina ok barg þá guð at ei tók líkam hans. Mírmann lagði þá spjóti sínu til jarls, en spjótskapt brast í sundr. Þar verðr jarlinn feginn ok verðr hraðmæltr ok sagði: Þess gat ek at þú mundir ei kunna þik sjálfr, ok var sem ek vánaði, at þér mundi ei til takast við mik, ok reið á spjótit ok hugðist hafa lagt hann í gegnum. Mírmann mælti: Sé þú fyrir, at þú verðir ei ofbrátt feiginn, ok erum vit enn varla skildir, ok tók þá Ýlfing ok hjó til jarls ok tók sverðit fyrst hjálminn ok rendi síðan ofan á hálsbjörgina, ok tók hana í sundr, ok höndina með öxlinni, ok féll allt saman til jarðar. Jarl sótti blóðras ok ómeginn, ok sté hann þá af hesti sínum ok mælti: Illt goð ert þá, Maúmet, ok eingi maðr skyldi á þik trúa. Þat hefir þú ofseint fundit, sagði Mírmann, ok hjó þá til hans svá at sér fór hvárt, höfuð ok bolr. Síðan sté Mírmann á bak hesti þeim er hann hafði átt, en sveinar hans tóku Bévarð. En er heiðingjar sáu fall jarls, þá flýðu þeir óttafullir, ok fór hverr sem mátti. En Hlöðver konungr ok Mírmann jarlsson ráku flottan um dagleið ok drápu mörg hundruð riddara. Ok síðan snéru þeir heim aptr í Frakkland ok höfðu aflat sér mikils fjár ok ágætis ok þökkuðu allmáttigum guði þetta herfang ok sigr. Mírmann jarlsson huggaðist ok mjök af harmi sínum, þvíat hann sá at guð vildi enn þiggja hans þjónustu þótt hann væri syndugr.

Cap. XII. Nú líða eigi langar stundir áðr en Hlöðver konungr gefr Mírman jarlsnafn ok þriðjung alls Frakklands. Ok nú er hann hefir þessa gjöf þeigit, þá gjörðist hann mikill sœmdarmaðr. Hann var blíðr við fátœka menn ok huggaði þá miskunnsamliga, en stórgjöfull við ríka menn, ok leið þetta nú svá nökkura vetr. Þat er nú því næst, at sendimenn kómu af Saxlandi til Mírmans jarls ok fœrðu hánum eitt bréf. En hann kendi þar insigli móður sinnar. En þetta stóð á bréfinu: Mírman jarli sendir Brigida kveðju þess guðs er þú trúir á ok svá sína. Undarligt þikkir mér þat, er þú vilt eigi koma á minn fund svá mikla hörmungu sem ek hefir beðit. Ok ef þú vildir gleðja mik með þínum orðum, þá munda ek burt kasta mínum vandræðum. Finn ek þat nú ok síðan þú sigraðir Bœring jarl, at guð sá er vér trúum á er lítils verðr, ok vil ek láta af þessari villu ok fara í burt með þér til Frakklands, ef lýðr þessi vill undir kristni ganga ok yðvarri trú játa, en allt þat sem ek hefi saman dreigit, þá skal þat á burtu búit ok með mér til Frakklands flutt verða; ok bíðr hann nú þar fyrir at hraða ferð sinni ok sín vitja. [Við þessa orðsending verðr Mírmann glaðr, en grunar þó at ei muni allt svá búit, ok sýnir Hlöðvi konungi bréfit. Konungr fagnar því ok eggjar fram at halda, en jarl svarar at : Þat væri gott at gjöra ef til góðs kœmi, en annat munum vér sanna um síðir. En með því konungr trúir hennar orðum ok hvetr Mírman jarl, þa var hann fúss at freista, ok býr nú ferð sína ok ríðr til Saxlands, ok léttir ei fyrr en hann kemr til Megenzuborgar. En þá Brigida dróttning fréttir þetta, þá gékk hun í móti hánum ok fagnar hánum einkar vel, ok bað hann heilan heim kominn, ok leiddi hann í höll föðr síns ok setr hann í hásæti ok sýnir á sér mikla blíðu, ok Mírmann gjörir ok svá í móti, ok var þar dýrlig veizla þann dag. Líðr nú dagrinn ok nóttin, ok um morguninn, er Mírmann var klæddr, var kölluð þangat móðir hans, ok leitaði eptir vilja hennar ok bað at þau orð skyldu haldast er hánum váru gjör. En hun svarar: Ek vilda, son minn, at þú værir hér í landi nökkur misseri ok kannaðist við frændr þína ok landslýð ok vissir at þeir vildi láta at orðum þínum. En ef þat stoðar ekki, þá vil ek fara með þér sem ek hefi ætlat. Jarl svarar: Ekki sýnist mér þetta ráð af því at ek veit, at þú vilt til þess dvelja mik, at ek skuli samþykkjast heiðni yðvarri; en þat gjörir ekki fyrir mér at telja. Tak nú heldr mitt ráð ok bú ferð þína, móðir, ok lát af illu ráði, en ek skal gjöra þína sœmd í alla staði. En þegar hon sá at hann var staðfastr ok hlýddi ekki hennar ráðum, þá snéri hon svá til, at hon vildi allt þat halda er hon hafði hánum heitit. Ok nú sýnir hon hánum fjárhluti ok gersemar þær er þau skylda í burtu hafa ok með sér, ok var þat allt búit þann dag. En um morguninn, er ljóst var orðit, þá spurði jarl ef hon hefði nú sagt til fjárhluta þeirra er þau áttu. Já, sagði hon, allt hefi ek sýnt nema ölgögn þín, ok skulu vit nú ganga þangat. En þá leiddi hon hann inn í steinhús eitt. Þat var gjört í jörð niðr ok var í bjórr ok vín. Ok þar var annat hús yfir uppi, ok váru þar öngvar dyrr á nema gluggr á gólfinu ok féll þar hurð fyrir. En þar var stigr niðr fyrir glugginum í vínhúsit. En er þeir koma í vínhúsit, þá leit jarl um sik ok sá, hvar ker eitt stóð ok lét í kerinu sem þá er gjörð væri í; ok spurði jarl hví þat sætti. Ek lét blanda mjöð lítinn, sagdi hon, af því at þat er heilsamt at drekka fyrir mat. En þeir riddarar er fylgðu jarli kváðust drekka vilja. En sveinn einn var með henni af Ungaralandi. Hon mælti þá við hann svá at þeir skildu ei. Hón gékk þá upp í stigann ok tók skál or lopthúsinu ok seldi sveininum. En hon stóð í stiganum við glugginn. Sveinn sókti í skálinni ok gjörði mark hins helga kross yfir augum sér ok drakk síðan. Ok þegar var sem vatni köldu væri helt yfir hann, ok fann hann þegar at gjörningar váru í drukkinum, ok þá mælti hann: Eigi hefir nú þessi verit móðurligr drykkr, er þú hefir mér gefit ok skipti guð með okkr, ek vilda fylgja þér til himnaríkis ok eilífs fagnaðar. En þú hefir getit mér vanheilsu ok veraldar skömm. Hun svarar: Þess varstu af mér verðr; þú fyrirkomst öllu mínu yndi er þú drapst jarl, bónda minn, en níddist á föður þínum ok vildir þú ei hugga mik með því at vera hér hjá frændum þínum ok bœta því yfir við oss öll saman. Nú er því betr at ek hefi hefnt jarls ok hafði ek hvárki við sverð né spjót. En þat hlægir mik at Katrín dróttning í Frakklandi mun lítit augnagaman af þér eðr þú af henni. Ok eptir þat gékk hon sjálf upp í lopthúsit ok lét falla aptr hlemminn, ok skildust þau þar mœðgin með mikilli hörmung. Mírmann jarl gékk nú í brott ok sté á hesta sína ok allir hans menn ok riðu heim í Frakkland. En hvárn dag frá öðrum kennir hann meir vanheilsu á líkama sinn, þvíat hörundit þrútnaði ok blánaði, ok hafði hann þá sótt feingit er lepra heitir á latínu, en líkþrá á vára tungu. En augu hans váru svá fögr sem áðr höfðu verit, ok fann hann at þat olli er hann gjörði mark hins helga kross yfir augum sér, áðr hann drakk, ok aldri spiltust augu hans.

Cap. XIII. Koma þeir nú heim til Reinsborgar ok var nú bæði at konungr sér ok spyrr þessi tíðindi, ok kann hann því svá illa, at hann gáir varla lands at gæta né annarra hluta. Hann lætr senda eptir læknurum þeim er hann vissi bezta, ok vænti hann at þeir mundu vinna hánum nökkura hjálp. En hvat sem at var gjört, þá fekkst á við þat allt. Hlöðver konungr vill eigi at síðr, at Mírmann jarl siti í hásæti hjá hánum, þóat ógurligt gjörðist hans mein. Nú bar svá at einn dag, at þau sátu yfir borði, at dróttning mælti við konung: Kynligr er síðr þinn, at þú vilt hafa svá vanheilan mann svá nær þér sem jarl er, ok skyldir þú at þér hyggja, þótt þér sé mikil elska á hánum, at þú gjörir ei mein sjálfum þér. Konungr mælti: Ei mælir þú þetta sem mik varði. Ek vissa fyrir skömmu, at þér þótti jarl ei ofnær þér. En með því at hann þarf nú miklu meir þinnar vináttu en minnar í sínum sjúkleik, þá láttu hann nú þess njóta at þú unnir hánum þá mikit er hann var heill. En henni varð ekki fyrir um svörin, nema hana setti dreyrrauða fram. En jarl heyrði hvat þau rœddu, en þau hugðu ei þat.

Cap. XIV. Líða nú fram fáir dagar áðr Mírmann jarl talar við Hlöðver konung: Herra, sagði hann, þér hafit mikla gæzku við mik sýnt síðan ek kom í Frakkland, sem guð þakki yðr. En þóat vili yðarr sé jafn við mik, þá verðr yðr ekki at okkrum samvistum útan harmsauki. Enda vil ek nú í brott fara, fóstri minn, ok lifa þar þá stund sem guð vill, er eingi kennir mik. En þá stund sem ek dveljumst, skal ek vera í einu húsi. Konungr vildi at hann væri í hásæti hjá hánum. En Mírmann kvað dróttningu ei skyldi fá af því meinsemi. Svá er nú gjört sem hann vildi, ok lætr konungr nú eitt herbergi ágætt með mörgum gersimum. Þangat fór nú Mírmann jarl ok sveinar tveir með hánum, er hann trúði vel, ok hétu Guðifrey ok Rogérus. En eingi maðr kom til þeirra nema konungr. Hann var optliga á tali við Mírman. Nú líðr svá stund nökkur, ok eitt sinn rœðir Mírmann við konung: Nú skalt þú segja sótt mína einkar mikla, ok á VII nátta fresti skaltu segja andlát mitt ok svá gjöra kistu, ok útferð mína vil ek at þú gjörir í alla staði sœmiligsta. En ek gjöri þetta fyrir því at menn munu meir harma dauða minn hér í Frakklandi ok svá biðja fyrir sál minni rœkiligar en þeir spyri til or öðrum löndum. Nú gjörir konungr svá sem Mírmann vildi, lét nú gjöra líkkistu, ok eptir þat býr hann hana sjálfr, ok síðan er þessi líkferð búin með hinni beztu virðing. En Mírmann var í leyni ok þessir tveir sveinar með hánum. En ekki þarf at segja meira frá harmi þeim er varð í Frakklandi; en var við þessi tíðindi grátr ok harmr eptir þenna hinn göfga jarl Mírman. Nú líða þrjár nætr áðr Mírmann er búinn or borginni ok þeir tveir sveinar er fyrr váru nefndir. Konungr sjalfr býr um nátt ferð hans ok svá ríðr hann brutt or borginni. Hann reið hestinum Marmora ok hefir sverð sitt Ýlfing. Sveinarnir hafa ok góða hesta. Þeir höfðu mikinn fjárhlut með sér í gulli ok silfri. Konungr sjálfr fylgir hánum út af borginni. Þeir ríða nú um nœtr jafnan, en sofa í leynum um dag. Svá fara þeir suðr til Mundíufjalls, ok eingi maðr kendi þá, ok nú koma þeir í Lunbarði, ok ríða nú um daga. Ok er spurt er, hverr sá er hinn vanheili maðr, þá nefnist hann Justínus, ok hafi verit riddari konungsins í Frans. Ok nú fara þeir til Rómaborgar ok þaðan út á Púl, ok létta eigi fyrr en þeir koma til Salernisborgar, ok tóku sér þar herbergi at eins ágæts manns ok váru þar um nóttina. En um morguninn er tíðum var lokit, spyrr Justínus, hvar þeir læknarar váru í borginni, er mönnum varð mest hjálp at. Bóndi svarar at þar var einn gamall maðr sá er Martínus hét, ok vænti ek, at hann muni heilráð fyrir þik leggja. En Justínus gékk til hans ok spurði hvat ráða hann gæfi til um hans meinsemi. En Martínus leit á hann ok mælti: Illa er þat, son minn, er þú skalt þessa vanheilsu hafa, svá fríðr maðr sem þú hefir verit, en mér sýnist svá sem þú hafir gjörningum orðit, ok veit ek ei þann lækni er þér meigi bót vinna. En ráð er þat eitt er ek vil ráða þér. Cecilía heitir dóttir konungs í Sikiley, ung at aldri, en hon er hinn mesti læknir ok öngvir standast henni, ok hon hefir guðs gjöf með sinni lækningu. Ok hvergi veit ek þér hjálpar ván með guðs miskunn, nema þar, ok kalla ek ráð at þú freystir þess. Nú skiljast þeir, ok ferr Mírmann út at sundinu ok fá sér þar skip út yfir sundít. Sikiley er svá nökkut við sem Ísland. Vilhjálmr konungr var þá í borg Valerína, er höfuðborg er í því landi harðla langt frá sjó. Jungfrú Cecilía var fögr ok nattúrliga sköpuð svá at eingi fannst hennar jafningi. Hon hafði ok allskyns íþróttir numit þær er kvennmann prýddu, en eina íþrótt kunni hon þá er lítt var við kvenna sið. Hon hafði vanda sik við burtreið sem karlar. En þó vissu þat fáir menn, þvíat hon lék í skógi í karlmanns klæðum at fárra manna vitorði. En því gjörði hon svá, at guð er alla hluti veit, fyrir vissi, at hon mundi þess þurfa áðr lýki.

Cap. XV. Nú er at seigja frá ferð Justínus. Hann sótti upp til borgar ok spiltist nú svá mikit hans megin, at hann mátti ei ganga ok varla á hesti sitja. Nú koma þeir í borg ok taka sér gott herbergi at eins bónda ok váru þar um nóttina. Ok nú spyrr Justínus í hvert musteri konungs dóttir géngi til tíða. En bóndi vísaði þeim ok fara þeir þangat, ok settist Mírmann niðr. Er þeir höfðu litla hríð setit, sjá þeir ferð konungsdóttur, þvíat henni fylgði mikill flokkr kvenna ok karla, ok fjöldi leikara fóru fyrir henni bæði hörpur ok gígjur ok allskyns streingleikar. En er konungs dóttir kom mjök at musterinu, þá settist Mírmann beint í kirkjudyrrnar. En hon nam þá stað. Mírmann mælti þá: Frú Cecilía konungsdóttir, ek hefi spurt at almáttugr guð hefir gefit þér krapt ok skilning til lækningar. Nú kalla ek á þik í þess guðs nafni, ok bið ek þik at þú freistir, ef hann lofar at líkama mínum verði nökkur hjálp at þínum höndum. En hon sá til hans ok mælti: Með því at þú hefir svá mikit efni í bœnarstað þínum, þá þori ek eigi at sýnja þér, hvat guð vill at þínu máli gjöra. Þá talaði hon við mann einn ok bað fylgja þeim í þat herbergi sem hon kvað á. Ok nú kómu þeir þangat ok váru þar fáir menn ok vanheilir allir ok ríkra manna synir þeir sem váru þar. Nú váru þeir þar um stund, ok nú kemr Cecilía konungsdóttir til þeirra ok var henni þar vel fagnat sem ván var, ok þegar snýst hon þar at sem Justínus var, ok settist hjá hánum ok spyrr svá: Hvert er nafn þitt, góðr maðr, eðr hvaðan ertu? Hann svarar: Ek heiti Justínus, en faðir minn er enskr af ætt ok hefir verit í hirð Frakkakonungs ok hafði þá iðn at hann gætti hesta hans, Frakkakonungs hinna beztu, ok var ek þar ok þjónaði föður mínum. Þat sé ek, sagði hon, at Frakkakonungr hefir dýrliga menn, ef slíkir eru hestasveinar hans sem mér lízt sem at þú hafir verit. Ek veit, jungfrú, sagði hann, at þér hafit sét á bókum, at heiminum er svá farit at menn verða bjartari at yfirlitum norðr í löndum en suðr hingat undir sólina. Ek veit, sagði hon, at svá er; en hvat var tíðinda í Frakklandi er þú fórt þaðan? Þar váru eingi önnur tíðindi en þat jarl Mírmann andaðist litlu áðr en vér fórum heiman. Spurt höfum vér þat, sagði hon, at hánum var fyrirgjört, ok var þat illa um svá hraustan mann ok góðan riddara, er slík ógipta skyldi til falla. Nú reynir hun sóttarfar hans sem læknar eru vanir, ok síðan mælti hun: Mér sýnist svá sem þú munir fyrir gjörningum hafa orðit, ok mun þat í drykk verit hafa. En þar af hefir kveikzt í kviði þínum sá illskukraptr, at hann má líkari þikkja ormi en maðki, ok blæss hann ok angrar allan þinn líkama, ok ei mun hánum auðkomit ur því bœli sem nú hefir hann, nema hánum bjóðist annat herbergi; eðr hverja öfúsu mundir þú fyrir kunna þeim er þat gjörði? Hann svarar: Ek veit at þat mun eingi gjöra. Nú dvelr hann þar, ok lætr hun búa hánum drykki þá sem henni líkaði. Ok er þat er til búit, ferr hun sjálf með hánum í eitt lítit herbergi ok einn sveinn sá er henni þjónar, ok síðan tók hun sjálf drykkinn ok bar at hánum ok mælti: Svá mun nú fara, Justínus, sem ek hefi sagt þér, at þetta kvikindi mun ei fara þaðan sem nú er hann, nema hánum bjóðist annat herbergi í at fara. Nú þegar þú hefir tekit drykkinn, þá skulum vit saman leggja munna okkra, ok væntir mik at þetta illkvikindi renni upp í háls þér ok fram í munn mér; þá tak þú þann hlut með tönnum, er at þér veit, en ek mun leita at geyma þess er at mér er, ok verði nú vili dróttins míns. Nú tók hann við drukknum ok drakk, ok vánum bráðara fann hann at illskukvikindi rendi í háls hánum ok lá þar um stund, en hun mælti til hans nökkur orð ok sœrði hann í nafni dróttins Jesú Krists hins krossfesta at fara þá leingra. En þau lögðu þá saman sína munna. En þetta illkvikendi varð at hlýða orðum hennar ok guðs vilja, ok rendi hann þá í munn henni. En hann beit þá í sporðinn, en hun geymði höfuðhlutinn, en hun hélt á knífi ok hleypti í sundr ormínum í millum þeirra, ok tók nú þegar báða hlutina ok kastaði í eld. Þá mælti hun: Hvat ætlar þú, Justínus? hversu margar unnustur þú átt þær í Frakklandi, er slíkt mundi við þik gjöra? En hann var þá svá matlítill, at hann mátti öngu svara. Nú hét hun smyrja hann með þeim jurtum, er balsamum heitir, ok síðan sléttist hörund hans dag frá deigi.

Cap. XVI. Þessu næst er frá því at seigja einhvern dag, at Cecilía konungsdóttir kom í herbergi til Justínus ok lét kalla hann til sín ok mælti: Hversu er nú megin þitt, Justínus? sagði hun. Þat er nú guði at þakka ok þér, konungsdóttur, at ek er nú heill sem þá er ek var bezt heill. Konungsdóttir svarar: Þá þikki mér sem vel dragist áleiðis. Hvat viltu nú at hafast, Justínus? Hann svarar: Mun þat ei líkast at fara heim til Frakklands ok vera þar með féðr mínum, þvíat hvárki skortir mik þar mat né klæði? Hun mælti: Þat lízt mér at þú skundir ei svá skjótt frá oss. Mun ek heldr biðja föðr minn, at hann dubbi þik til riddara ok vert hér með oss þessa XII mánuði, þvíat hers er ván á hendr föðr mínum, ok er þat því mannligt at verða oss at því liði er þú mátt. Justínus spyrr, hvaðan þessa hers er ván. Hun svarar: Konungr heitir Lúcidaríus ok ræðr fyrir því landi er Dánubíum heitir. Hann er heiðinn ok harðr í bardögum. Þessi konungr gjörir föðr mínum kosti tvá, at hann gipti mik hánum eðr berjast við hann at öðrum kosti. En ek vil heldr deyja en ganga af trú minni ok vera með heiðnum mönnum. En er Justínus vissi þetta, var hann fúss at dveljast, ok gjörðist Justínus nú riddari Vilhjálms konungs ok finnst öllum mikit um fegrð hans ok ei minst konum. En hann hafði atgjörfi sína lítt við veðri ok rœddi um flesta hluti fátt. Ok líðr nú svá þessi vetr.

Cap. XVII. Fra því er nú at seigja, at riddarar hafa mælt turniment sín í milli, þeir norðan af Rómaníu við þá í Sikeley ok Púli. Nú búast riddarar Vilhjálms konungs. Þá gékk Justínus til Cecilíu konungsdóttur ok mælti: Forvitni er mér á, mín frú, sagði hann, at sjá turniment þetta, ok vilda ek at þú bæðir föðr þinn at hann lofaði mér at fara. Hun svarar: Ef þú hefir nökkut traust á riddaraskap þínum, þá má til þess mæla, en ef þat er ei, þá vertu heldr heima, því ek veit ei hverr þik leysir, ef þú verðr tekinn. Ek mun ætla mitt mál ok leita þeirra er léttastir eru ok vita, of ek finn nökkut þat grey at ek geti af baki stungit. Gjör sem þér sýnist, seigir hun, en ekki hvet ek þik. Ok nú lætr hann gjöra sér stöng digra svá at ekki þótti þess líkligt, at þat mætti burtstöng vera. Ok þá spurðu menn, hvat sá forkr skyldi. Rógérus svarar, at þeir skyldu þar á bera hey til hesta sinna. Nú finnast þeir hjá borg þeirri á Púli er Kapra hét, ok var þar nú kominn mikill fjöldi riddara af Rómverjum ok svá annarra manna. En jarl var fyrir þeim Rómverjum sá er Placidus hét; hann var beztr riddari af Rómverjum. Hann reið ekki í turniment nema þeir lofuðu er til móts váru. Þat váru lög þeirra, ef riddari reið annan af baki, þá skal sá leysa sik er af baki var riðinn með fé; eingi skal þar rétt á sér taka hvarskyns sársauka sem hann fær. Nú leitar Justínus at í hljóði hverir þekti þá Rómverjana, er ríkastir væri, ok bað at þeir segði hánum til þeirra. En hann sat á hesti sínum Marmora. En nú kom fram riddari sá er Flórentíus hét; hann var af borg þeirri er Tusculána heitir; hann var mikils háttar maðr ok auðigr at fé. En þegar Justínus sá hann, reið hann þvers á hann ok lagði stönginni við síðu hánum, svá at fœtr vissu upp á hestinum, en höfuð niðr á riddaranum. Ok nú hlaupa at sveinar Justínus ok grípa Florentíum ok hest hans ok leiða til landtjalda. Nú riðust þeir at œfar fast ok brutu burtsteingr sínar, en Justínus reið at þeim riddara, er Almákus hét; hann var af þeirri borg er Smáterra heitir, en Norðmenn kalla Sútaraborg. Því næst feldi hann þann Valternir hét; hann var af þeirri borg er heitir Leópandens, en Norðmenn kalla Hangandiborg. En síðan reið hann út ur leiknum ok leyndist þar til þeir vísuðu hánum, hvern hann skyldi af baki stinga. Nú þóat ei sé nefndir fleiri en þessir þrír, þá feldi hann þó XV þá sem mestir þóttust ok ríkastir af Rómverjum, ok fóru allir heim með hánum til landtjalda. En er Rómverjar kómu til tjalda sinna um kveldit, þá var mikill kurr í liði þeirra, ok þóttust mikla sneypu farit hafa um daginn. Placidus jarl spurðu hví þat sætti, en þeir urðu varla á eitt sáttir. Sumir sögðu at einn maðr hefði felt þá alla, en sumir sögðu þat ei vera. En Placidus jarl svarar: Sannfróðr skal ek at því verða áðr annarr aptan komi. Ok um morguninn ríða þeir til leiksins hvárirtveggju ok héldust á œfar fast. Nú kom fram riddari sá er Petrus hét; sá var beztr riddari með jarli, ok þegar Justínus sá hann, lagði hann burtstöng sinni undir hönd hánum svá at hærra fóru fœtr en höfuð. Þá reið hann af baki þann mann er Maríus hét. En eptir þat tók Justínus at skipta klæðum ok hestum, ok hugðu þá margir at ymsir væri menn ernir. Svá lýkr nú þann dag, at Justínus hefir af baki felt ok höndum tekit XX riddara þá er allir váru miklir höfðingjar. En Placido jarli líkaði illa þessi svívirðing ok lætr nú leita um, ef þeir vildu lofa hánum at ríða í leikinn. Nú mæla sumir í móti. Justínus mælti: Hví skal ei lofa jarli at ríða í leikinn, með því at þér hafit tekit fyrir hánum marga riddara, en látit fá? Þá varðar ei þóat hann vinni af yðr ok jafni svá riddurunum saman, ok er þó ei illa at sitt hafi hvárir. Svá lýkr nú at jarli var lofat at ríða í leikinn. Ok nú búast þeir til leiksins, ok þegar jarl kom fram, kallar hann til þeirra ok mælti: Ef einn yðar hefir fyrir mér flesta riddara felt, þá skýt ek því á trú hans, at hann gangi í gegn ok ríði við mik, ef hann þorir. Justínus mælti: Hér er sá riddari er þú spyrr at. Já, já, sagði jarl. Hvert er nafn þitt eðr kyn? Hann svarar: Ek heiti Justínus ok er ek barnfœddr í borg þeirri, Salestra hét á Bolgaralandi. Jarl mælti: Býst þú við nú, ok vil ek freista hve góðr riddari þú ert. Justínus svarar: Ek er nú búinn þegar þú vilt, ok laust nú Marmora hest sinn sporum ok lagði stönginni í södulbogann fremra ok hann í sundr ok svá í lær jarli, ok hóf hann upp ur södlinum svá at fjarri kom hann niðr á vellinum, en sveinar Justínus tóku þegar jarl. En riddarar jarls höfðu gjört ráð at hefna hans, ok riðu fram C riddarar ok lögðu til hans svá sem við kómust, sumir í skjöldinn, sumir í hestinn undir hánum. En Justínus sat svá fast at hann bifaðist hvergi ok var þat ei undarligt, þvíat eingi riddari hefir betri verit á norðrlöndum fyrir utan Rollant systrson Karlamagnús keisara. En svá lýkr með þeim þann dag at Justínus vinnr af þeim XV riddara ok um fram jarl, ok hafði hann þá unnit fimtigi riddara. En þar váru með Rómverjum klerkar tveir er verit höfðu í skóla á Frakklandi; en er þeir undruðust afl hans ok reið, þá svöruðu þeir: Þér þurfit þetta ei svá mjök at undrast, þvíat vér þekkjum þenna mann, hverr hann er, sögðu þeir; þar er Mírmann jarl. En þeir hlógu mikit at þeim ok sögðu þá at illr var þeirra hlutr, ef dauðir menn skulu sigrast á oss, ok göbbuðu þá svá at þeir urðu því fegnir er þeir þögðu.

Cap. XVIII. Justínus ferr nú heim ok þat lið er hánum fylgði. Ok var þetta nú frægt, hversu þeim hafði leikrinn tekizt. Ok er Justínus hefir heima verit um hríð, þá kom konungsdóttir í herbergi hans ok mælti: Algóðr hestasveinn var faðir þinn er hann kendi þér svá vel at ríða. Þess nýt ek at þín, konungsdóttir, at þú hefir allskostar góða hönd á mik lagt, einskis þótti um reið mína vert þá er ek var heima í Frakklandi. Nú koma þeir af Rómaníu ok leysa út bæði jarl ok aðra riddara þá er teknir váru; ok váru sumir leystir með C marka, en sumir með LX marka eðr fimmtigi marka. En Placidus jarl var útleystr með CC marka. Ok varð þat alls er hann tók í lausnina X þúsundir marka; ok er þat mál manna at ei hafi fleiri skotpeningar unnir verit í leiknum. Nú þótti Cecilíu konungsdóttur bæði illa ok undarliga er hun skyldi ei vita hverr þessi maðr var er svá mikit snildarbragð gjörði. En vita þóttist hun at hann var annarr en hann sagði.

Cap. XIX. Þat er nú at seigja eitt sinn at konungsdóttir kom í herbergi til Justínum ok lék hann at skáktafli. Nú spyrr hon, hvárr bezt leiki, en þeir sögðu sem satt var, at Justínus lék bezt. Þá skulu vit leika, sagði hon. Þér skulut því ráða, konungsdóttir, segir hann. En þat hefi ek heyrt sagt at ei sigrist almargir við þik í taflinu. Kom þú til mín, sagði hun, í morgin at prímamáli. Ok nú gjörði hann svá, ok tóku þau nú at tefla ok líðr svá til miðdags, ok var þá ekki vænna til lyktanna en áðr. Þá mælti Justínus: Mun eigi mál at ganga til matar? Nei, sagði hun, tefla skulu vit enn ok reyna meir. Ok nú tefla þau þar til er hringir til nónu. Þá mælti Justínus: Frú, sagði hann, vili þér ei ganga til kirkju? Tefla skulu vit enn, sagði hun. Ok er þau hafa leikit um hríð, þá vinnr hann af henni riddara, ok nú sér hun at hon mun eigi sigrast í taflinu. Enda vildi hun gjarna vita hverr hann væri. Hun tók svá til orða: Þat ætla ek, seigir hon, at menn leiki vel tafl í Frakklandi. Vel leika þar sumir menn, sagði hann. Já, sagði hon, þat hefi ek heyrt at jarl sá léki vel, er andaðist af gjörningum er móðir hans gjörði hánum. Heyrða ek þess getit, sagði hann. Var þat satt, sagði hon, at hann drap föður sinn? Heyrða ek þat, sagði hann. Hun mælti: Illa var þat at hann skyldi svá mikla ógiptu henda, svá ágætr maðr sem hann var sagðr. Leikum nú skjótt; líðr deginum. Nú gleymir hann taflinu ok hyggr at ógiptu sinni. En hon hyggr því meir at því. Ok þá vinnr hon af hánum riddara í reiðiboli. Þá mælti hann: Vélin drap nú riddarann, konungsdóttir, en ei taflspekin. Hón svarar: Ekki er þat vél, þótt menn spyri tíðinda or öðrum löndum. Ok í því hringði til aptanssöngs. Ok þá mælti hon: Ei skulu vit nú leingr fara at hégóma þessum, ok skilja þau nú, ok hefir hon nú þat unnit með vitru sinni, er hon varð ei sigruð í taflinu. En hon þóttist nú gjörla vita hverr hann var. En þó hafði hon ekki um þat fyrir öðrum.

Cap. XX. Litlu síðar kómu njósnarmenn vestan af Danubí ok sögðu at Lúcidaríus konungr var á ferð kominn með her sinn ok vill á hendr Vilhjálmi konungi ok hefir hann VII C galeiða ok LX drómunda þeirra er báru hesta hans. Ok nú siglir hann vestan ok bægir hánum norðanveðr ok hefir hann suðr um Sikiley ok kemr við borg þá á Púli er Utrent heitir. Justínus gengr þá til Cecilíu konungsdóttur. Hon spyrr hvat hann ætli fyrir sér. Ek ætla í móti þessum heiðna konungi, biðli þínum. Hvat villtu þá at hafast, sagði hun, er þit finnist? Hann svarar: Þat er mér sagt at hann sé riddari góðr ok einvígismaðr mikill. Ætla ek at ríða í móti hánum af þinni hendi, ok skal annathvárt vera, at ek skal frelsa þik með miskunn allsvaldanda guðs ok styrk gœzku þinnar eðr hann skal mik yfirkoma ok skal ek láta líf mitt. Hun mælti: Hví villtu láta þik svá mikit kosta ókunna konu? Hann svarar: Ek var þér ókunnigr þá er ek kom til þín, ok veittir þú mér mikla hjálp með guðs miskunn af þínum höndum. En nú má guð veita þér frelsi fyrir mínar hendr. Vel mælir þú, segir hun, ok gjör sem þú vilt ok gæti guð þín. Nú skiljast þau ok ferr hann eptir konungi. En Lúcidaríus hefir sett herbúðir suðr frá Utrent. En þegar Justínus sá her hins heiðna konungs, þá mælti hann, at Vilhjálmr konungr skyldi setja herbúðir sínar ok svá var gjört. Lúcidaríus konungr sá her Vilhjálms konungs; þá kallaði hann á þá menn sem næstir váru ok sagði at hann vildi tala við Vilhjálm konung. Þeir sögðu konungi, ok reið hann til tals við Lúcidaríum konung með XVIII menn ok svá hann í móti. Justínus fór ok nú með konungi, ok nú kallaði Lúcidaríus á Vilhjálm konung ok mælti: Veit ek at þér hafit spurt, hvert eyrindi mitt er hingat; ek vil at þú giptir mér dóttur þína, ellegar skal ek berjast til hennar. Nú svarar Justínus: Öllum vitrum mönnum sýnast málefni ósannlig, at þú heiðinn maðr munir fá kristna konu; ef þú vilt ei láta af heimsku þessari, þú hefir hon mann til feingit þann er svör vil hafa fyrir máli hennar ok ríða til einvígis við þik þegar þú vilt. En Lúcidaríus konungr varð glaðr við þessi orð ok spyrr hverr sá maðr væri. En Justínus kvað hann þat öngvu varða. En hér skal hann kominn á morginn í sólarroð. Nú ríða þeir hvárrtveggju til landtjalda. Nú líðr af nótt sú, ok um morguninn eptir stóð Vilhjálmr konungr þegar upp í dagan ok Justínus ok létu lesa sér þrjár messur, eina de spiritu sancto, aðra de domino, þríðju de omnibus sanctis. Síðan herklæddist Mírmann ok allr herr Vilhjálms konungs ok riðu með hánum til vígvallar. En þar var kominn Lúcidaríus konungr ok mikill herr heiðingja með hánum. Ok þegar Lúcidaríus konungr sá Justínum, þá spyrr hann: Hvert er nafn þitt eðr kynferði? Mírmann svarar: Ek heiti Justínus. En kyn á ek á Einglandi ok vídara annarstaðar. Langt hefir þú sókt til beinalagsins, sagði Lúcidaríus, eðr hvárt hefir þú spurt til sverðs þess er Mírál heitir, er Bœringr jarl eiðbróðir minn gaf mér, ok þar skaltu hafa fulla gisting af, ef Maúmet vill duga. Ek ætla, kvað Justínus, at Maúmet muni þér svá duga sem hann dugði Bœringi jarli eiðbróður þínum, þá er XVIII vetra gamall sveinn feldi hann við Gizordr á Frakklandi; en hvárt hefir þú heyrt getit þess sverðs er Ýlfingr heitir, er bæði beit höndina ok höfuð af Bœringi jarli eiðbróður þínum? Ok svá vænti ek með guðs krapti at af þér skal bíta. Lúcidaríus mælti: Hvaðan kom þér þat sverð? Ek tók þat í arf eptir föðr minn, sagði Justínus. Lúcidaríus mælti: Finn ek at hræzla er komin undir þik. Hvat mundir þú taka þat í arf eptir föður þinn, þvíat Mírmann jarl átti öngvan son eptir sik? En Hlöðver konungr tók sverðit, ok af því mælir þú höfuðóra ok ert þú maðr feigr. Guð á vald á því, en ei þú; mun þér ok at öðru verða en hann Mírmann jarl sé dauðr ok mun dettyrði þetta verða lítils vert í þat mund er vit finnumst. Nú reiddist Lúcidaríus við orð hans ok sat á hesti þeim hann kallaði Médard, ok keyrði hann þá fram með sporum, en Mírmann sat á Marmora hesti sínum þeim er hafði átt Bœringr jarl, ok ríðast nú at; leggr hvárr til annars með spjóti, ok brast í sundr spjótskapt Lúcidaríus konungs. En Mírmann lagði spjóti sínu í skjöld hans ok í gegnum skjöldinn ok brynjuna ok sjálfan hann, svá at yddi út um herðarnar. En svá fast sat hann at hann bifaðist hvergi. Þá mælti Lúcidaríus konungr: Haf þökk fyrir, sagði hann, vinn at hreystimannliga nú. Mírmann kipti þá Ýlfingi ur slíðrum ok hjó til hans ok tók af fjörðunginn af skildinum ok þar með fótinn fyrir ofan kné ok steyptist dauðr til jarðar. Þá mælti Mírmann: Ef þú værir kristinn maðr, værir þú góðr riddari. Nú sjá heiðingjar fall konungs síns ok brast þá flótti á þeim. En Vilhjálmr konungr ok Justínus létu þeyta lúðra sína, ok ráku flóttann ok drápu CCC heiðingja, áðr þeir náðu galeiðum sínum. Vilhjálmr konungr ferr nú heim til Sikileyjar með fögrum sigri ok miklu herfangi, ok spyrr konungr þá Justínum, hví hann hefði þat sverð er Bœringi varð at bana? Justínus svarar: Ek hafða þat þá ok jafnan. Já, sagði konungr, leingi hefir þú fyrir oss leynzt; vér hugðum þik löngu dauðan. Herra, sagði Mírmann, mér þótti skömm at vera í Frakklandi við vanheilsu þá er ek hafða, ok fór ek leyniliga í brott. Konungr mælti: Mikit lið hefir hér oss at þér orðit ok eigum vér allir þinn vilja at gjöra.

Cap. XXI. Vilhjálmr konungr setr nú Mírman jarl í hásæti hjá sér ok veitir hánum gott yfirlæti. Nú talar konungr þá við hann ok mælti: Vér vilðum, þú dveldist hér í landi með oss, ok vil ek gefa þér þriðjung ríkis míns, meðan ek lífi ok afla þér kvánfangs þess er bezt er hér í landi. Mírmann þakkar hánum orð sín; ok ef þér, herra, vilit fá mér þat kvánfang sem bezt er hér í landi, þá mun ek víst dveljast. Konungr mælti: Vita þikkjumst ek at þér mun vildasti kostr þat þikkja, sem er Cecilía dóttir mín, ok skal ek hana ei undan taka heldr en aðrar ef hon vill mín ráð hafa. Vel mæli þér, herra, sagði Mírmann, ok skulu þit tala þetta ykkar í milli. Nú gjörir konungr svá at hann segir dóttur sinni þeirra tal. En hon svarar svá: Lítill hugr hefir mér verit á því hingat til. En ef ek skal þesskonar ráð með höndum hafa, mun ek þenna mann taka eðr öngvan. Nú þó hér verði fleira um rœtt, þá fýstu þessa allir vitrir menn, ok verða þær málalyktir, at Mírmann fastnar sér Cecilíu konungsdóttur eptir því sem til stóðu lög ok landssiðr. Ok eptir þat var gjört brúðlaup þeirra með hinum mesta kostnað. Ok þá gaf Vilhjálmr konungr Mírman jarlsnafn, ok síðan tókust þar upp fagrar ástir ok listugar samfarir, ok þóttist hverr maðr í því landi unna eiga Mírman jarli bæði ríkr ok fátœkr, fyrir mildi sína ok lítillæti, er hann sýndi öllu fólki. Ok liðu nú svá fram nökkurir vetr.

Cap. XXII. Einhvern dag talar Mírmann jarl við Cecilíu konungsdóttur ok mælti svá: Frú mín, sagði hann, ek bið yðr at þér leyfit mér at ríða heim til Frakklands ok finna Hlöðver konung fóstra minn, þvíat ek veit, at hann mun þann fagnað mestan bíða þessa heims, ef hann hittir mik heilan. En þú veizt, hversu gott ek á hánum at launa. Konungsdóttir svarar: Sjálfr munt þú ráða ferðum þínum, en letja vil ek þik, þvíat þú hefir til þeirra landa vandliga öngva giptu borit. En þú ert hér sœmdarmaðr mikill, ok sé ek, at þetta er þitt giptuland, ef þú kannt til at gæta. Nú með því at guð hefir frelstan þik af vanheilsu ok gefit þér fögnuð, ok unn þú því ok hætt ekki á at nökkut grand komi á þitt mál. Ek mun litla hríð á brott vera. En ek vil at vinir mínir viti at ek hefi feingit heilsu mína. Nú latti hun, en hann vill fara ei at síðr ok býr nú ferð sína með LX riddara, en Guðifreyr fór með hánum, en Rogérus var eptir hjá konungsdóttur. Nú ríðr Mírmann út af Valeríaborg ok léttir ei fyrr sinni ferð en hann kom í Frakkland. Ok nú sendir Mírmann Guðifreyr til Hlöðvers konungs at segja hánum um ferðir sínar. Nú ríðr hann sem mest fram til Reinsborgar ok kom þar þann tíma er konungr sat yfir borðum. Hann gékk fyrir konunginn ok kvaddi hann, en hann hafði skegg mikit ok kendi eingi maðr hann. Ok síðan mælti hann svá: Justínus Sikileyjar jarl sendir þér kveðju guðs ok sína. En konungrinn sat ok sá á hann ok spurði hverr hann væri. En hann sagði: Hér er nú Guðifreyr, er í brott fór með Mírman jarli, fóstra yðrum. Er heill fóstri minn? kvað konungr. Já, herra, hann er heill ok kátr ok hefir feingit dóttur Vilhjálms konungs í Sikiley, ok er hann nú á för hingat, ok mun hann koma eigi seinna í borgina en annan aptan. En ríkismenn þeir er þar váru spurðu, hví hann mælti óra. Nei, sagði konungr, Mírmann var lífs, er hann fór héðan ok hygg ek at hann seigi satt. Nú þegar með myrginum er ljóst var, þá lætr Hlöðver konungr söðla hest sinn ok ríðr í móti fóstra sínum. En þegar um myrgininn, er þeir mœttust ok kennast, þá er eingi svá harðr riddari áðr, er vatni mætti halda fyrir þeim á fagnaði, hvárki þeir sjálfir né aðrir menn. Síðan ríða þeir til borgarinnar ok var þar mikill fagnaðr, er jarl hitti vini sína, ok fóru menn til hans af öllu landinu ok fögnuðu hánum með miklum kærleika. Nú er svá sagt, at hann hefir þar ekki leingi verit áðr en Hlöðver konungr tekr sótt stríða ok stranga ok gjörði megin hans til þess líkligt, at hann mundi ei þaðan brátt eiga upp at risa, þvíat dag frá deigi minkaði megin hans ok mátt, sem síðar reyndist, at hann gaf lífit um. En þau áttu son saman, þau Katrín konungsdóttir ok Hlöðver konungr. Hann var þá trévetr, en eigi ellri, er faðir hans féll frá. Er nú þess getit, at Hlöðver konungr talaði leingi við Mírman jarl ok bað hann vera þar XII mánuði ok ráða vini undir sveininn. En hann nenti ei at synja fyrir ástar sakir við konung. Ok eptir þat andast Hlöðver konungr, ok þótti þat mikill skaði þótt hann væri gamall, þvíat hann hafði verit góðr höfðingi. Ok nú sendi Mírmann Guðifrey ok nökkura menn með hánum suðr til Sikileyar at seigja konungsdóttur dvöl sína. En er þeir eru í brottu, hyggr Katrín dróttning at vélum ok véla þar um með henni tveir ríkismenn, hversu þau skulu dvelja jarl Mírman. Þau gjöra þat ráð, at senda menn á veiginn fyrir þá Guðifrey, ok seigja þeim orð dróttningar, at hon vili finna þá áðr þeir fara. Ok nú ferr þetta eptir því at hon ríðr til tals við þá Guðifrey, ok biðr þá vera í ráðum með sér. Ok er þau fundust, tók hun svá til orðs: Vér höfum at hugat nauðsyn landsins nú, er Hlödver konungr er frá fallinn, ok þóat hann eigi son eptir, þá er hann ekki til landvarnar fallinn, en landit höfðingjalaust þegar jarl er í brottu. Nú með því at þér vilit þetta ráð með oss gjöra, þá vil ek gœða yðr penningum, sem þér kunnit sjálfir beiðast. En Guðifreyr spyrr, hvert ráð þat væri. Dróttning mælti: Hverr er ágætastr maðr í Sikiley ok næstr konunginum? Guðifreyr svarar: Stephanus jarl þikki mér þar ágætastr maðr. Dróttning mælti: Þat skalt þú seigja at jarl hafi lagizt með Cecilíu konungsdóttur, ok hann þarf eigi þangat at fara nema með herskildi. Þar til talar hun um fyrir þeim, at þeir gína yfir þessari flugu. Ok er þeir koma aptr, váru tekin þau bréf er Cecilía konungsdóttir hafði sent Mírman jarli ok skáru öll í sundr, en gjörði [önnur bréf ok létu sem Rogérus hefði sent Mírman jarli ok gjörðu lygi sína sem snjallasta. Ok nú fóru þeir Guðifreyr til jarls ok fœrðu hánum þetta bréf. Ok er hann hafði lesit, varð hann hryggr mjök ok mælti: Hví fór Rogérus ei hingat ef hann vissi mína svívirðing slíka? Því fór hann ei, sögðu þeir, at konungsdóttir lét setja hann í járn þegar hann vildi brott. Mírmann jarl svarar: Eigi veit ek hvat ek skal um þetta tala nema þat er mælti Sálomón hinn spáki, at ei má konunni trúa um þann hlutinn. Nú géngu at margir riddarar ok ríkir menn ok glöddu Mírman ok létust fara skyldu við hánum þegar hann vildi at reka harma hans. En Katrín dróttning lét ei skorta blíðlæti ok svá er sagt at þat mundi varla vera gjörningalaust. Ok við þetta tekr hann nú at gleðjast ok hyggr af þeirri góðu konu er hánum hafði mikla hjálp unnit, en tekr nú at leggja hug á þessa vándu konu er öngvu var nýt. Ok nú eggja þeir hann þess at hann skuli fá Katrínar dróttningu. Ok þat fór fram þó illa sœmdi, at Mírmann jarl fær hennar.

Cap. XXIII. Ok nú spyrr Cecilía dróttning ok konungsdóttir þetta suðr til Sikileyjar ok kallar til sín Rogérum ok spyrr, hvert hann hafi frétt hvat Mírmann jarl hafðist at; en hann sagðist frétt hafa. Hun frétti hverju slíkt mundi gegna. Þat ætla ek, sagði hann, at han muni hafa logit á þik. Þat sama grunar mik, sagði hun; ok nú vil ek senda þik til móts við hann ok vita hverju sæti. Þat vil ek gjarna, sagði Rogérus. Nú býr hun ferð hans ok gjörir hánum bréf ok setti þar á mörg fögr orð ok snjöll; ok nú ferr hann leið sína ok með hánum X riddarar, ok létta nú ei fyrr ferð sinni en þeir koma í Frans ok á fund Mírmans jarls ok kunni hann þess mikla þökk, en Katrín dróttning minni. Nú synir hann hánum bréfit konungsdóttur, ok er hann hafði þat lesit, þá mælti hann Mírmann: Sendir þú mér bréf með Guðifreyr? Nei, sagði hann. Konungsdóttir sendi þér bréfit með hánum. Ei sá ek þat. Hitt sá ek ok var mér ei fagnaðr á því. Ok nú sagði jarl hánum alla vöxtu á því máli. Rogérus mælti: Illa hefir nú til tekizt. Þú hefir látit þá mestu gersemi er í veröldu er, ok þú hefir mesta gæfu af hlotit, en tekit í mót illa konu ok vánda, ok máttu á þat minnast hversu þessi rak þik frá borði þá er þú vart vanheill. En Cecilía konungsdóttir bauð sinn líkama at taka við því hinu illa kvikindi ok grœddi þik ok gjörði þik heilan. En síðan gaf hun sjálfa sik undir þitt vald. En þú hefir henni illu launat. Nú lát af þessu vánda ráði ok far heim til konu þinnar ok ríkis er guð gaf þér ok statt ei, á því er þér er bannat ok fyrirboðit. En jarl þakkar hánum orð sín ok mælti svá: Ek veit ei hvárt ek komumst nú í brott, þóat ek vildi, fyrir landslýðnum. En þegar er Katrín dróttning varð vör við þetta eyrindi, þá skorti ei heipt ok harðyrði við þá Rogérum, ok svá aðrir ríkir menn í landinu, ok sögðu svá at þeir þurftu ei þat at teygja jarl at fara brott or Frakklandi; með því hann er hér barnfœddr, þá vilja frændr hans ei af hánum láta. En menn vilja ekkert mein gjöra yðr at sinni. En hverr sem á þessa vega kemr optar, þá skal öngvu fyrirtýna nema lífinu. Þat verðr um síðir, at þeir verða því fegnir, er þeir kómust óskemdir í brott. En er þeir kómu til Sikileyjar, þá sögðu þeir Cecilíu konungsdóttur, at hun þyrfti ekki at vænta hans þangat. Þat vissa ek, sagði hun, löngu, at svá mundi fara, ok er þat illa um vaskan dreing ok góðan riddara, er sú hin illa kona hefir véltan feingit ok látit guðs boðorð, ok er mál hans í mikilli ábyrgt, ef hann lætr líf sitt í þessu. Nú líða þaðan svá nökkur misseri.

Cap. XXIV. Fra því er nú sagt einn tíma, at Cecilía konungsdóttir talar við Vilhjálm konung föður sinn þessum orðum: Ek bið yðr, herra, at þér lofit mér at ríða norðr til Utrent eðr Brandaus, at kaupa mér girska vefi eðr fáséna gripi. Þat vil ek, sagði konungr, at þú ráðir sjálf ferðum þínum; eða hvat vilt þú liðs með þér hafa? Ek vil hafa CCC riddara þeirra er ek kýs. Því skaltu sjálf ráða, sagði hann. Ok nú velr hun menn alla þá sem vitrastir váru ok siðbestir í þeirra ríki, þvíat allir váru búnir henni at fylgja, ok nú sagði hon þeim allan vöxt í trúnaði á um þeirra ferð. Ok nú, er hun er búin, þá gengr hun at hitta föður sinn ok mælti: Þat skaltu nú seigja, at ek hafi tekit sótt yfrit mikla ok öngum manni sé leyft at sjá mik nema þér. Lat þú ekki ok undarliga, þóat ek komi seint heim. Konungr játaði þessu. Hun hafði ok á laun liðit saman dreigit, ok nú ríðr hun um nátt brott af borginni með þetta herfolk. Hun hefir karlmannsklæði ok hjálm gullroðinn á höfði ok glæsiligt gladiel í hendi. Allir váru riddarar hennar brynjaðir sem til bardaga, ok þegar þau kómu yfir sundit, riðu þau vestr yfir Púl ok þá með hafinu, þar til er þau kómu til Fenidibotna. En þar réð fyrir jarl sá er Híringr hét. Hann var vænn maðr at yfirlitum ok ungr at aldri, víkingr mikill ok víðfrægr af þessu. Þau snéru ferð sinni norðr, ok er þau kómu í Lungbardí, þá var spurt hverr höfðingi væri fyrir þessu liði. En þeir sögðu at Híringr jarl væri. Hvert ætlar hann? sögðu þeir. Hinir svörudu: Hann ætlar norðr í Saxland ok hyggjum þat mest jarls ætlan at biðja Saxakonungs dóttur. Sá spyrr: Er hann fríðr maðr eðr hvar er hann? Hinir svörudu: Þar ríðr hann frammi ok hefir silkihjúp yfir brynju ok lagðr fyrir ok á bakinu með gulli ok gullroðinn hjálm. Já, sagði hinn, víst er sá maðr fríðr ok hœveskligr. Ok svá bar til at hvar sem þeir kómu til gistingar, þá gáðu einskis jarla dœtr eðr baróna eðr aðrar heyskar konur nema horfa á þenna fagra jarl. En hann sparði ei orð ok tilmæli við þær, ok þess eina lysti þær at hlýða hans sögum ok fögrum dœmum, þvíat þau váru orðin at gróa þóttu grösin við. En jarl sá var ekki eptir því til áræðis sem þær hugðu til. Við slíkan prís riðu þau norðr til Trentudala ok svá í Saxland, ok fór mikil frétt af ferð þeirra. En Saxakonungr var í Kólni, ok sóttu þeir þangat ok fram kómu. En er Saxakonungr spyrr at Híringr er kominn, þá fagnaði hann hánum vel ok bað hann leingi með sér vera ok taka þar þá kosti er hánum þœtti sœmiligir, en jarl sagði konunginum, at Grikkjakonungr var hánum reiðr er hann vildi ei undir kristni ganga. Nú var þeim enn hálfu meiri fagnaðr á hans þarkomu, er hann vildi þeirra sið fylgja, ok dvaldist hann þar nú um hríð. En dóttir Saxakonungs fannst svá mikit um þenna hinn fagra jarl, at henni var óhœgt af. En bónorð hans varð með nökkrum afleiðingum þá er hun hugði bezt til. Ok er þeir höfðu verit þar mánuð, þá talaði Híringr jarl við Saxakonung ok mælti: Hvað hefst Mírmann jarl at í Saxlandi? Konungr svarar: Hann herjar hingat á land várt ok sigrast hann þó ekki á oss síðan hann fékk konu þessa, ok varla þikkir oss hann einn sá maðr vera nú ok fyrr. Jarl svarar: Þat sama þikjumst ek frétt hafa. En hví vili þér nú ei reyna til við hann til fulls er þér eigit hánum svá illt at launa? Konungr mælti: Þvíat maðrinn er svá frœkinn, at allt er hrætt við hann. Jarl mælti: Hitt grunar mik at hann hafi tekit afl af guði ok styrk þeim er hann trúði á. En ek get þá ekki vera sátta, þvíat hann hefir látit konu sina þá er hann átti í Sikiley ok feingit annarrar; en ek ætla þat ekki vera hans lög. Nú er þat mitt ráð, at þú kalla saman her þinn ok freistum hans; því svá hefir mik dreymt sem vér munum sigrast á hánum. En konungr hlýddi á orð hans ok stefnir til sín jörlum ok ríkismönnum ok biðr þá stefna saman her sínum. Ok nú kemr saman herrinn ok þótti mörgum þetta óráð at fara á hendir Justíno jarli, er vér vitum öngan mann hlut hafa at berjast við hann, ok viljum vér vita hver ráð hans eru. Ok síðan géngu þeir til hans ok spurðu: Hvert traust hefir þú at berjast við Justínum? Villtu rœða til einvígis við hann? Ekki skal í móti því mæla, sagði hann. Já, sögðu þeir, víst ert þú fríðr maðr sýnum, en ekki ætlum vér afl ykkart líkt í bardaga. En þat vil ek til skilja, ef jarl verðr handtekinn ok sigrist hann ei, þá vil ek eiga vald á hánum ok lífi hans; svá ok ef konungsdóttir verðr höndum tekin, þá vil ek ráða lífi hennar, en granda eingum manni öðrum. Nú með því at þér vilit þessu játa með trú yðvarri, þá vil ek fyrir þat mál bindast, enda munu vér því at eins sigrast, nema þér gjörit sem ek mæli. Nú þótti þeim orð hans vera staðfastlig ok verðr þeim ógn mikil at tali hans. Nú játuðu því allir er hann mælti. Nú spyrr Justínus þessi tíðindi at jarl einn hefir boðizt til einvígis við hann, ok hann er kominn til Saxakonungs, ok þeir kalla út úvígan her. En hann safnar nú saman her sínum ok ferr í móti Saxakonungi ok setti tjöld sín á heiðar þær er liggja fyrir norðan Vífilsborg. En Híringr jarl mælti: Vér skulum ekki hvata ferð várri af því at ek veit ef Justínus sitr at bíða, þá mun hann senda eptir konungsdóttur. En ek vilda fyrir eins, hun væri með hánum. Nú var svá gjört at þeir dvöldu ferð sína nökkrar nætr. En þegar Justíno þótti seinkast koma þeirra, þá lét hann gjöra eptir konungsdóttur; ok er hon nú komin til hans. Nú ferr Saxakonungr upp með Rín ok svá til Vífilsborgar ok setti tjöld sín þar sem hann mátti sjá tjöld Justíni. En Justínus hafði fregit þat at Híringr jarl hafði boðit hánum til einvígis við hann. Nú ríðr Justínus til herbúða Saxakonungs ok kallar hátt ok spurði, hvar sá frægi Híringr er. Ek vil tala við hann. Þat var sagt jarlinum ok ríðr hann til tals við hann svá nökkru nær at þeir meiga talast við. En þegar Justínus sá hann, þá mælti hann: Ertu sá hinn frægi jarl er útan komst ur Fenixbotnutu ok boðizt hefir til einvígis við mik? Ei hefi ek mikit af því tekit, seigir hann. Því muntu þetta mælt hafa at þú munt traust til bera ok munt vera atgjörvismaðr ok eigi mikit undir þér; ok hirði ek ei þó vit freystum atgjörvi okkar. Þa mælti Híringr jarl: Vér vitum at þú ert góðr riddari ok vannstu þá mikinn sigr ok prís í því er þú vart einn fyrir þér; en nú ert tvíkvæntr ok mun nú ekki veita við þér standa. En þó ef sá guð vil nökkut traust til gefa, er þú þjónaðir meðan þú vart nökkru nýtr, þá skal ek til þess máls hætta. Þá svarar Justinus: Hvað þarft þú at nefna þann guð er ek þjóna, heiðinn maðr? Ek veit ei, hverr údjarfligar má nefna hann enn þú; enda mun ek þér önga sök á gefa, þótt þú nefnir guð. Justínus mælti: Kom þú hér í myrgin ok kann þá vera at þú komir öðru við en stóryrðum einum. Nú skilja þeir við svá búit, ok ríðr nú hvárr til sinna búða. En um nóttina er Mírmann var í svefni, þá lætr hann undarliga. Ok er hann vaknar, þá var hann spurðr, hvat hann dreymði. Þat dreymði mik at ek þóttist sjá hramdýra flokk. En þá er ek vilda at þeim, hleypr at mér óarga dýrr it beinsta ok hugða ek at verjast, en ek hafði ei orku til at mœta því, ok vann þat mik yfir. Sá ek þá gjörla at þetta var kvenndýr, ok kenda ek af því sœtan ilm. Eigi vildi dýrit mér mein gjöra. Bar þat mik þó. Síðan varð ek af þessu mjök hræddr, ok þá vaknaði ek. En hefði karldýr hremt mik þannin, mundi Íringr jarl mér eflaust hrakning veita í okkrum viðskiptum.

Cap. XXV. Um morguninn árla herklæddist hvárratveggja herrinn ok riðu til vígvallar með fylktu liði. Írungr mælti til sinna manna: Ef svá kom til at bera, at ek ríði Mírman jarl af baki, þá skulu þér handtaka hann, enn varist at þér gjörit hánum mein; svá ok bíðr ek yðr, góðir dreingir, at þér kapp kostit at ná konu hans Katrínu konungsdóttur, því mér þikkir þar mikit um varða. Eptir þetta blés hann í sinn lúðr ok kundi fram herinn til orrustu. Hann hafði ágæta góð herklæði löguð rauða gulli ok víða gimsteinum sett, ok sýndist hinn hermannligasti. Mírmann jarl reið nú fram fyrir liðit ok kallaði hárri röddu á Íring jarl ok mælti: Þat mun þér at illu verða, Írungr jarl, er þú villt stríða á kristna menn þá er þú átt öngvar sakir við, ok vil ek nú voga mér á móti þér til frelsunar ok fulltingis heilagri kristni ok skjóta mínu máli á vald ok miskun allmáttugs guðs. Íringr mælti: Ek girnumst at vinna eigu mína hér á Frakklandi, en ei stunda ek framar. Mírmann mælti: Brátt skaltu fá þat þik girnir, ok þú eptir beiðist. Lystir hann síðan hestinn sporum ok ríðr at hinum fagra Íringi jarli, ok hyggr at skjótt umskipti skuli með þeim verða, framt treystandi sínum riddaraskap, ok er Íringr getr þetta at líta, snýr hann í móti hánum ok ríðr at með miklum ákafa, sem hestarnir meiga mest fara, haldandi sínum burtstöngum til lágs. Íringr jarl hafði langa burtstöng ok var mjór broddr í framann. Íringr jarl bað nú til guðs með þessum orðum: Almáttugr guð ok faðir várs dróttins Jesu Christi, frelsa mik nú svá sem þú frelstir Súsannu forðum af röngum dómi, í þessu einvígi, ok á líttu mik nú, góði Jesu, með þinni miskun, svá sem Maríu Magðalénu ok Martam, er þú læknaðir hana af sínu krankdœmi, leystu mik svá ur þessum vanda, sem þú leystir Lázarum ur dauðans böndum, ok hjálpa mér svá at ek geti flutt þenna mann á rétta götu fyrir þína gœzku ok fulltingi, at hans villa mætti dvína, svá hann feingi æfinlega með þér at vera í eilífum fögnuði. Ok er hann hafði þetta mælt, dróst svá allt megn frá Mírman, at hann mátti ei sinni stöng valda, ok þótti hánum þat mjök kynligt. Íringr lagði nú sinni stöng í skjöld Mírmans ok þegar í gegnum svá at festi í herklæðunum ok hóf hann ur söðlinum ok kastaði hánum langt á völlinn. Var hann þegar vitlauss af sárunum Írings. En er lið Mírmans sá þetta, lagði þat á flótta með mikilli hræzlu, harmandi jarl ok hans ófarir. Var nú Mírmann fluttr til herbúða Írings jarls. Þótti flestum undarligt, at hann mátti öngu megni við koma í þessari burtreið í móti Íringi jarli. Var þá komin fyrir Katrín dróttning, ok var hun í fjötur seti ok flett öllum dróttningar skrúða; lét Írungr henni ei margra hœginda leita. Þakkar hann nú guði í hug sínum, er hann veitti hánum þat er hann hafði lengi eptir langat. Gjörir hann nú bert fyrir Saxakonungi ok öllu liðinu, at hann mun ei framar stríða á Frakkland. Hefir ek unnit hér þann sigr, er mik til lysti, sagði hann, ok vil ek því til heimferðar búast með mínum mönnum. Var þegar svipt herbúðum, ok snúa síðan ofan með Rín til Cólni. Var nú Mírmann jarl í ferð með þeim. Var hánum í vagni ekit ok vel um búit; lét hinn fagri jarl hann varðveita, at hann mætti ei ur þeirra valdi sleppa. Einn dag rœddi hinn fagri Íringr jarl við Rógérum félaga sinn: Þér mun nú bezt at gleðja Mírman ok burt rœta hans miklu þrá, því hann er nú mjök hryggr af því hann meinar sik vera í heiðinna manna valdi. En ek vil, hann haldi sinni kæti hér með oss. Rógérus kvað svá vera skyldu. Ríðr hann nú at vagninum, þar Mírmann sat í ok lyptr upp grímur er hann bar yfir hjálminum ok mælti til hans: Haf góðan dag! Mírmann leit til hans ok þóttist kenna hann gjörla ok mælti: Ertu þar, Rógérus félagi, eðr hví sætir, at þú ert í liði með heiðingjum? Hann svarar: Nauðsyn veldr því, herra, en eigi skulu þér nú hryggvir vera, því heiðingjar hafa ekkert vald yfir yðr. Lét hann síðan grímuna siga aptr fyrir andlit sér, en Mírmann varð við þetta glaðr ok týndi allri sorg ur sinni geði. Létta þeir nú ei fyrr en þeir koma til Cólni með mikilli gleði. Býðr nú konungr Íringi jarli til sœmilegrar veizlu, leiðandi hann til hallar ok setti í hásæti hjá sjálfum sér ok veitti hánum ok hans mönnum með allri prýði; var þar listlega drukkit, en Mírmann var hjá mönnum Írings vel haldinn. Katrín dróttning var nú leidd til dyblissu ok þar sterkliga bundin; bauð Íringr at skera skyldi tunguna ur höfði henni, ok svá var gert; lifði hun þar við sorg ok harðkvæli ok launuðust henni svá sín svik. Eptir þetta mælti hinn friði Íringr til Saxakonungs: Nú vil ek þiggja orðlof af yðr, herra, til heimferðar, byrjar oss hér ei leingr at dveljast, hefi ek hér mikinn sigr unnit, fangat þann mann, er einn er inn frægasti í allri heimsbygð, ok skal ek hann með mér hafa. Konungr bað hann því ráða; en þess beiðumst ek af þér, sagði hann, at þú latir hann ei lausan verða, svá hann ei framar fœri hingat á hendr oss. Jarlinn jáði því ok féll nú allt í beztan máta. Sitr hann nú at veizlunni með mikilli virðingu; eggja nú höfðingjarnir Saxakonung, at gipta hinum fagra jarli dóttur sína, svá hann mætti stýra Saxlandi eptir hann fráfallinn, ok sögðu hana ei ágætara mann fá mundu hvárki at fríðleik né riddaraskap eðr allri atgjörvi. Konungr kvað sér þat vel líka, ef jarlinn vildi þetta þekkjast. Íringr jarl mælti: Eigi má svá vera, herra, þvíat ek hefir mér aðra konu festa, en þakkandi er ek yðr þá sœmd, er þér vildut til mín gert hafa. Eitt sinn litlu síðar gengr jarl til dyblissu þeirrar er Katrín dróttning í sat. Var hun þar óþyrmilega bundin ok sárliga þvinguð. Hann tók svá til máls við hana, segjandi: Vitanlegt skal þér, Katrín dróttning, vera, hverr ek er. Menn kalla mik hér Íring jarl, en þat nafn á ek ekki, máttu líta hér Cecilíu Vilhjálms dóttur af Sikiley, konu Mírmans jarls, ok sveikstu hann frá mér. Sótti ek hann nú hingat at guðs ráði ok forsjá; vildir þú draga hann til glötunar, en sá er hann he[fir] áðr sér til erfða kosit, þoldi þér þat eigi; hefir þú nú feingit nökkur laun þinna illgerða, ok munt þó síðar óðlast meiri ok verri í helvíti, en við Mírman mínum bæði njótandi verða himnaríkis dyrðar ok eilífrar sælu með guði ok öllum hans útvölðum. Ok er Cecilía endaði sína rœðu, gaf hun henni stórt högg á sinn háls sem síðr er í útlöndum, þá nökkurr vill öðrum svívirðu veita; ok skildu at svá mæltu.

Cap. XXVII. Nú býst Íringr jarl frá Cólni til heimferðar ok hafði ei lyst at vera leingr með heiðingjum, kveðr síðan konung ok alla höfðingja ok ríðr út af borginni með sínum mönnum. Var Mírmann jarl í ferð með þeim. Skipti nú jarl Íringr sínu liði í tvá flokka, ok reið hann með öðrum sjálfr. En Rógérus reið í þeim flokki er Mírmann var í. Riðu þeir svá um III daga at hvárigr jarlanna sá annan. Nú tekr Mírmann til orða við Rógérum ok mælti: Hverju sætir þat, kæri, at ek þikkjumst kenna hér marga víni þá er ek átti fyrr í Sikiley? Rógérus sagði: Rétt er þat sem þér sýnist, at þar eru hér margir, er þú veittir þar góður gjafir ok miklar sœmdir þágu af þinni hendi; ek var ok enn með þér í Sikiley vel látínn. Mírmann mælti: Hvar er Íringr jarl inn heiðni, er með reið ofan? er mér mikill hugr at reyna við hann spektarmál. Rógérus sagði: Sjáit, herra, hvar hann ríðr ok hefir yfir sér einn silkihjúp; er einginn hánum vildari kempa. Mírmann mælti: Víst er hann fríðr maðr ok mikit hœverskligr, ok sýnist mér hann œrit líkr Cecilíu konungsdóttur í Sikiley. Svá hafa vitrir menn haldit, sagði Rógérus, ok því sýnist þér þetta rétt. Síðan bað Rógérus jarlana at talast við, ok svá gerðu þeir, töluðu mörg spektarmál ok riðu svá um stund. Síðan stigu þeir af hestum sínum ok þreyttu enn spakmæli. Kunni Mírmann þó enn ei þekkja heldr en áðr. Nú tekr jarl af sér hjálminn; féll þá hárit um hann ofan alla vegu, svá fagrt sem á gulli sægi; þekti nú Mírmann at þetta var hans frú Cecelía konungsdóttir, ok leit þá undan þegar. Cecelía mælti: Þat man ek, Mírmann jarl, at þú faldir ei augu þín fyrir mér. Mírmann sagði: Þat kom mér sízt í hug, at þú mundir sœkja til fundar við mik. Cecelía mælti: Þú hefir mjök viltr verit um stundir, ok gjört til mín mikla svívirðing; sé ek nú ok at þú getr mín vel án verit, ok bjóst ek ei við þér þvílíkum. Veit ek, þér mun sú ánauð harð þikkja, er á þér hefir um stundir leigit, ok var þat allt af guðs forsjá, vildi hann þannin hegna þér þinna synda vegni, svá þú mættir at sídustu kannast við þín illvirki ok afbrot ok biðja hann um náð ok fyrirgefning þinna misverka. Mírmann mælti: Þat hefi ek þér at þakka, at mitt sturlat geð er nú glatt orðit. Hefi ek fyrr giptu af þér hlotit, en nú at eins; ok vil ek því heita, at svá leingi sem ek lífi hér eptir, skal ek aldri þér neitt á móti tala. Minnast þau nú hér eptir hvárt við annat með úatskyranlegri gleði ok fagnaði. Af þessu gladdist ok allr þeirra fylgðarlýðr. Seigir nú ei fyrr af ferð þeirra, en þau kómu heim í Sikiley. Varð konungr þeim harðla feginn ok allr landslýðr. Lætr hann nú búa ágæta veizlu ok biðr til hinum vilduztu höfðingjum ok stórmenni í landinu, at drekka fagnaðaröl Mírmans jarls ok sinnar dóttur í þeirra heimkomu, ok at henni endaðri gaf konungr öllum góðar gjafir, er þangat sóttu. Litlu síðarr tók Vilhjálmr konungr sótt ok andaðist. Var hans utför gjör með mikilli virðingu. Var konungr mikit harmdauðr, þvíat hann hafði verit hinn vinsælasti konungr af sínum undirmönnum. Tók dróttning Cecilía nú allan auð eptir hann í löndum ok lausum aurum. Var Mírmann þá til konungs kjorinn af öllum herrum ok alþýðu landsins yfir því konungsríki Sikiley, hverju hann þaðan stýrði í XX ár ásamt sinni dróttning með miklum heiðri ok sóma. Var hann bæði mildr at fé ok stórgjöfull, stjórnsamr ok hinn vinsælasti. Fannst einginn konungr um hans daga sá er hánum væri jafn í allri heimshygð svá menn af vissu. Ok sem þeirra heiðr stóð nú þannin með hinum mesta sóma, þá fyrirlétu þau bæði sjálfkrafi veraldarlegan auð ok ríki, en géngu í klaustr ok þjónuðu þar guði meðan þau lifðu ok feingu síðan gleðilegan afgang ur þessum heimi. Er eigi getit um þeirra börn, hvárt miklir verit hafi eðr ei. Var Cecilíu dróttningu þat ekkert up nefnt, at hun var kölluð Sikileyjar blómr sakir hennar kvenndygða, er hun óðlast hafði ásamt fríðleika, list ok kurteisi yfir allar þær konur ok meyjar er fœtist haf[a] um hennar daga. Höfum vér ei heyrt þessa frásögn leingri, ok lúkum vér hér Mírmans sögu.

Mírmans saga (C)

(Cap. IX.) . . .

| svívirða goð mín af því at ekki þikkir oss betri þín trúa, er þú trúir á dauðan mann þann er sjálfr lét sik berja ok svívirða, eða hvat seigir þú til þess, því hann þoldi þá skömm ef þú kveðr hann ráða öllu? En Mírmann mælti: Aldri muntu svá ófróðr maðr vera, at þú vitir ekki hvaðan menn eru komnir. Já, seigir jall, vitum vér at menn eru frá Adám komnir. En hvat grunar þik, hverr skóp Adám? seigir Mírmann. Heyrt höfum vér at hinn gamli guð skóp Adám. Illa er þat, seigir Mírmann, at þú ert ekki svá sannfróðr um allt annat sem um þetta; þat skaltu vita at sá hinn gamli guð skóp eingla ok alla höfuðskepnu, himin ok jörð, ok þá tók sá einn er dýrligastr var af hans skepnu ok reisti öfundarflokk í móti hánum. En þá er guð sá illsku hans, þá varp hann hánum ur himna dýrð, ok varð hann þá at hinum svartasta djöfli ok allir þeir er hánum fylgðu, ok þeim enum sama þjóna þeir allir heiðnir menn. En þá er guð sá þann skaða er þá var orðinn, þá skóp hann Adám ok Évu ok setti þau í paradísar sælu ok ætlaði þeim ok þeirra kyni at fylla þann hlut himinríkis er | einglarnir viltust ur. En síðan báru þau ekki meiri giptu til, en fjándinn vildi þá boðorð guðs ok váru rekin ur þeirri sælu ok í þá vesöld. Nú með því at Adám gjörði þá synd er öllum heimi var þyngri, þá varð sá at leysa er öllum heimi var betri, ok sendi konungr son sinn ur himnaveldi eptir flýanda þræli, at sá stígr yfir hinn grimma víkíng er hánum kom í þessa myrkastofu. En með því at einglar eða önnur skepna mátti ekki leysa mannkynit ur villu, þá tók sonr guðs fullan manndóm á sik til lausnar öllu mannkyni ok gjörtist einn í tvennu eði, at hann var guð ok steig yfir djöfulinn þann er sveik Adám ok lauk upp himni fyrir augsjándum mönnum sínum ok giörði þá jafna einglum. En þat mátti eingi annarr giöra en guð. En í því eðli at hann var maðr, tók hann dauða óverðr ok leysti allt mannkyn til sælu frá vesöld þat er hánum vildi þjóna, ok reis upp af dauða ok gjörði margar jarteignir hér í heimi bæði fyrir píning sína ok eptir. En þat skaltu vita at örugu, at þessi er allr einn ok sá er | skóp himin ok jörð ok Adám. Ok hann kendi Nóa at gjöra örkina ok gaf hánum líf ok sonum hans, þá er allt mannkyn var dauða vert fyrir syndir sínar, ok hann leiddi Móíses ok Arón yfir hafit rauða, en sókti niðr Pharaó konungi, þá er hann vildi eptir þeim fara. En hann gaf styrk Davíd konungi er hann drap risa þann er Golías hét. Hann gaf ok líf Daniél spámanni, þá er hánum var kastat í gróf með VII leónum ok sendi Abbakúc spámanni af öðru landi á einu augabragði með nýtt brauð, ok gaf hann dýrunum; en Daniél gékk ur grófinni. Slíkar jarteignir gjörði guð fyrir píning sína ok hingatburð. En síðan reisti hann Lazarum af dauða, er áðr hafði í leiði legit ok gjörði vín ur vatni, ok at einn máli fœddi hann V hundruð manna með V brauðleifum ok tveimr fiskum, ok gjörði slíkar jarteignir aðr hann sté í himnadýrð sína. En síðan gaf hann postulum sínum styrk ok veldi til slíkra jarteigna, sem urðu í Rómaborg, þá er Símón inn illi gékk í mót Petri postula með villu sína ok fjölkyngi, ok gjörði þá sjónhverfingar at hann | fló í lopt upp með fjandans krapti. En þá er Petrus bað guð, at hann skyldi lægja villu hans, þá féll Símón ofan ok brotnaði sundr í fjóra staði. En þótt ek telja fár jarteignir af þeim er guð hefir gjört bæði fyrir burð sinn ok eptir, þá eru bæði margar ok stórar; ok máttu gjörla skilja ef þú vilt af láta villu þinni er þú hefir leingi at verit, ok má þá bæði vera at þú nýtir nökkurs af veraldarblóma; enda máttu enn þér afla veraldar sælu ok eilifrar, ef þú snýst til guðs þess er öllu ræðr ok alla gæzku gefr þeim er til hans þjóna. En ef þú heldr þessu óráði til dauðadags, þá launar fjandinn þér þína þjónustu sem öllum öðrum helvítis píslum, af því at hann hefir ekki til annat. Þá er þessi hinn ungi maðr hafði þetta mælt, þá féll riddurum ok barónum vel í skap ok sögðu at hann mælti með miklum sannindum. (Cap. X.) En með því at jall var ofmjök freistr(?) í villu ok illri þjónan, þóttist hann yfirstiginn af snildarorðum sveinsins. Þá várð hann ákafliga | reiðr ok mælti svá: Ef nökkurr hallast á minna riddara eptir þessa manns orðum, þá skal hann fyrirláta líf eða limu. En þú Mírmann, far í brutt af Saxlandi ok kom aldri hér síðan þessa erindis. En ef þú kemr aptr ok man ek ná þér, þá skal ek fá þér þann reiðskjóta er hinn vesti þjófr á at hafa hér í Saxlandi, ok þar skaltu á ríða. En Mírmann sagði: Margir heita sínum sonum betri gjöfum; enda þikki mér fullgott at fara heim til Frakklands. En þat skaltu vita fyrir sönnu, ef ek kom aptr, at flestum öllum þorpkörlum skal þikkja œrit fjolgest þar sem ek kom at garði. En ef ek má ná þeim fúlum goðum er þú ferr með, þá skal ek svá hverja flís láta brjóta í þeim, ok þar skal ek láta sjóða mat minn með þeim spíkum er ek ríf þar af. En jall bar ekki betra skaplyndi til með þungum fortölum. En hann hljóp ok höggr til sonar síns, en er Mírmann sá tilræði föðr síns, þá setti hann hjálm á höfuð sér, en sverðit kom í halsbjörgina ok beit hana í sundr ok svá brynjuna svá at í beini stóð. En riddararnir hlupu upp ok vildu stöðva reiði hans, en eingi gáði | sveinsins. En þar var þó eigi gott at erta illt skaplyndi af því at helzti váru tilbrögðin hörð, ok hefir hann brugðit sverðinu fyrr en þeir fundust ok höggr jall banahögg ok þrífr sverðit ur hendi hánum ok mælti þetta: Ek ætla, seigir hann, at eingi sé skyldari til at bera þik, Ylfingr, en ek, með því at jall skal af láta, ok snýr til liðs síns ok stígr á hest sinn ok ríðr út af borginni. En þeir ungir riddarar, er mesta elsku höfðu við hann lagt, þá fylgðu þeir hánum út af borginni ok hörmuðu glœp hans ok ógiptu, at hann bar ekki betra skaplyndi til við bráðlyndi jalls. Mírmann svarar þessu: Hvat þurfti hann at ráða á mik með svá mikilli illsku, með því at hann vissi, at hann var grimmr sjálfr; enda hafði hann þá konuna feingit er ek veit mesta ylgi komit hér á norðrlönd, ok átti hann þess ván at hann mátti varginn undir fœða, en ekki hera, sem nú gafst hánum. En þóat hann mælti þessi orð til þess at þau mætti leingi uppi vera, þá hafði hann þó vit til þess, at skilja glœp sinn ok ófagnað, ok ríðr við svá búit heim til Reimsborgar. En ekki þarf at telja þann harm er | eptir var í Saxlandi um þenna atburð, þvíat þeir höfðu látit jallinn, er þeir unnu sem sjálfum sér, enda látit þenna unga mann, er þeir unnu sem hánum ok helzt þótti vænligr til góðs höfðingja, ef ekki hefði slík ógipta á fallit, ok þóttist hverr maðr, sá er vit er eigandi, harma þetta. (Cap. XI.) En þá er Mírmann kom heim til Hlöðvers konungs, þá vildi hann ekki sjálfr seigja þessi ófagnaðartíðindi fóstra sínum. En þó frétti hann þat brátt ok kallaði Mírman til sín ok mælti svá: Illa þikki mér, at þessi ófagnaðr hefir þér á hendr borit, ok þikki mér sem ek valda ofmiklu af um þenna glœp. Nú með því at ek sendi þik í þessa ferðina, skaltu, son minn, létta þessu meini af hendi, betr en þér sé at skapi, þvíat guð mun virða þitt mál ok líkna, með því at jall réð á þik saklausan, þóat þú bærir ekki gott skap við, er þú várt illa beiddr. Nú veit ek at þér mun þikkja sem þú hafir ríkit látit, föðurleifð þína í þessu óhœfi, ok með því at þér er ekki auðit af því landi, þá skaltu taka skíkt af mínu ríki, sem þú | vilt, bæði í löndum ok lausafé, ok skaltu við þat huggast ok vænta hjálpar af guði um þitt vandkvæði. En Mírmann þakkaði konungi orð sín ok boð. En mér þikkir glœprinn mestr, segir hann. En hann er svá fatíðr, at menn munu hyggja, at eingi maðr sé jafnóvitr kominn í heiminn, sem ek er. En þó vil ek, seigir hann, þínum ráðum fram fara ok hrinda þessum höfga af mér sem skjótast má ek, þóat mér þikki mikils áfátt.

Nú er Mírmann með konungi í góðu yfirlæti ok þakkast hverjum manni vel bæði ríkum ok óríkum. En nú kómu sendimenn vestan af Spánía ok seigja svá at Bœringr jall kallar út óvígan her ok vill fara á hendr Hlöðvi konungi ok vinna með herskildi Frakkland, ef hann má. En er Hlöðver konungr frá þat, þá sendir hann orð bæði jöllum ok barónum ok öðrum ríkismönnum ok stefndi hér til sín ok leitaði ráða við þá. En allir sögðu þat at hann skyldi kalla út her sinn ok fara í mót jalli ok berjast við hann. Yrði þá eptir því sem guð vildi. Ok svá var gjört at konungr kallar út her sinn af Frakklandi ok um í Flæmingjalandi ok fór vestr til borgar þeirrar er Gisur hét | ok setti þar herbúðir sínar öðru megin dals nökkurs ok beið þar jalls. En hann kom vánum bráðara vestan með mikinn her ok setr þar herbúðir sínar öðru megin dalsins. En þegar lýsa tók, þá reið Bœringr jall á dals borðit ok kallaði á þá er næstir váru, ok seigir at hann vill tala við Hlöðvi konung. En þat var konungi sagt, ok lætr hann búa hest sinn ok ríðr til tals við jall. Mírmann jallsson reið með hánum. En þegar at jall sá Hlöðvi konung, þá kallaði jall til hans ok mælti svá: Spurt hefi ek at þú hefir villu feingit af Rómaborgar höfðingjum, ok þikki mér þat illa, er þú ert svá leiðiliga gabbaðr, sá maðr er þótti góðr höfðingi, áðr þessi ógipta féll á þik, en þetta annat, at þú dregr eptir þér níðing þenna, er drepit hefir föður sinn, er mér þótti ekki verri en faðir minn, þann vin minn enn bezta, er ek vissa beztan dreing á norðrlöndum, ok er þat mest erendi mitt hingat í Frakkland at hefna hans; ok eru tveir kostir af várru hendi, annathvárt, at þú skalt fá þann enn illa mann í mitt vald eða skal ek reka yðr af Frakklandi | eða af lífi taka með öllu, ef Maúmet goð mitt, vill duga mér. En Hlöðver konungr svarar: Ekki hefi ek gjört til þess at þú herir á land mitt. En þat er þú beiðist, at ek skylda upp gefa Mírman fóstra minn, þá muntu þat ekki af mér þiggja, af því at heldr vil ek hér eptir liggja með dreingskap en vilja hann láta með ósœmd. En Bœringr jall svarar: Hvar er sá maðr? ek vilda sjá hann. Mér er sagt, at hann sé ofláti mikill ok riddari góðr. Lát mik sjá hann ok tala við hann. En Mírmann sagðí þá sjálfr: Hér er sá maðr er þú spyrr at, eða hvat viltu við mik rœða? En Bœringr jall sagði: Ef þú ert nökkuru nýtr með öðrum riddarum, þá kom þú hingat í sólar upprás á morgin ok ríð til einvígis við mik. En mik grunar at þér verði hér annat fyrir grönum en at kyssa Katrínu konungs dóttur í eplagarðinum; enda skal ek aldri fyrr fara af Frakklandi, en ek hefi launat þér níðingsverk þat er þú drapt föðr þinn ok virktavin minn. Mírmann sagði: Ekki kann ek því illa, er þú lastir þat er illa er gjört, ok þeim manni varð ek þar at bana, er óskapligt er, ef gæfa fylgði; ok vil ek | þetta mál hvárki verja með orðum eða vápnum, þat legg ek á dóm allmáttigs guðs þess er ek þjóna. En þar sem þú stefnir mér til einvígis, þá veit ek at ek er ekki vel til þess fœrr bœðí fyrir aldrs sakir ok kunnáttu at skipta við slíkan berserk sem þú ert. En þó með því at ek er harmþrútinn, ok þarf ek at guð huggi minn líkam með sínu afli, ef hann vil at ek lífi, skal ek at vísu koma til fundar við þik. En Bœringr jall varð þeim orðum feginn ok reið heim til búða sinna. En Hlöðver konungr mælti þetta víð Mírman: Ofbrátt hefir þú játat þessu máli, af því at þér er ekki kunnigt, at eingi maðr er frœgri í veröldinni en sjá. En þú ert barn at aldri ok ekki vanr í bardögum, ok þikki mér illa, er þú leitaðir ekki ráðs undir vini þína um þetta mál. Mírmann sagði: Mér þikkir líf mitt öngu neytt at svá búnu, ok nú skal annathvárt vera at ek skal batna nökkut eða vil ek at öngum kosti lifa leingr. Nú líðr sú nótt, ok er konungr í mikilli áhyggju ok svá allr herrinn ok þótti öllum mönnum sjá maðr látínn vera. En þegar jall sá Mírman, þá kallaði hann hárri röddu ok mælti svá: Er þér | alhugat at eiga vápna viðskipti við mik? Mírmann sagði: Ef guð vill sem ek, þá reynir þú þat áðr sól er komin í landsuðr. Þá ságði Bœringr jall: Hverju treystist þú, ungr sveinn, er þú þorir at berjast við mik? Lát heldr af hégóma þínum ok villu ok þjona mér, ok mun ek gjöra þik at sœmdarmanni meira en þú ert áðr í Frakklandi, ok hjálpa svá lífi þínu. Mírmann sagði: Ekki er ek gamall at aldri ok ekki vanr bardögum. En treystumst ek afli guðs þess er styrkti Davíd ungan svein þann er litlu fyrri hafði gætt fjár föðr síns, ok drap síðan risa þann er Golías hét ok var konungr yfir Jorsalalandi. En af því at þú býðr mér þenna veg ok sóma, þá finn ek at komin er undir þik guðhræðsla ok ógn ok sá hinn vandi Maúmet er þú þjónar er til eingis fœrr at duga þér, ok máttu ekki sigrast í degi. Bœringr jall varð ákafliga reiðr við þessi orð ok sat á hesti sínum er hét Marmori. Ekki hefir betri hestr verit í þann tíma fyrir norðan Grikklandshaf. En Mírmann sat á hesti sínum þeim er hann kallaði Bévarð, | er móður hans hafði sendr verit af Bœjaralandi; ok sjá hestr var bæði mikill ok sterkr, ok ríðr hann nú í móti jalli ok kallar til guðs ok söng vers þetta: Adjuva nos, deus salataris noster. Þat seigir svá á vára tungu: Heyr þú guð, grœðari várr, hjálp þú oss fyrir sakir dýrðar þinnar ok hins háleita nafns þíns. Þeir mœttust brátt ok leggr [Bœringr jall spjóti sínu í skjöld Mírmans ok í gegnum skjöldinn ok brynjuna undir hendi hánum, ok barg þá guð með sínni miskunn er ekki tók líkama hans. Mírmann lagði spjóti sínu í skjöld jalls. En hann var þungr fyrir ok sterkr, ok gengr sundr spjótskaptit í skildinum. Bœringr jall varð glaðr við ok mælti: Þess var þér þegar ván er þú kunnir þik ekki sjálfr, at þér mundi ekki vel til takast, ok reið fast á spjótsskaptit ok þóttist hafa lágt í gegnum hann. Sjá þú fyrir, seigir Mírmann, at þú verðir ekki ofbrátt feginn. Vit erum enn ekki skildir; ok tekr til Ylfings ok höggr til jalls, ok tók höggit fyst hjálminn, en síðan rendi niðr ok tók hálsbjörgina ok í gegnum ok svá brynjuna, ok fylgði höndin öxlinni, ok fór þat allt til jarðar. Jall sótti þá blóðras ok | ómeginn ok steig nú af hestinum ok mælti: Illt goð er Maúmet, ok eingi maðr skyldi á þik trúnað leggja. Þat hefir þú ofseint sét, segir Mírmann, ok hjó til hans svá at sér fór hvárt, höfuðit ok bolrinn, ok stígr þegar á bak hesti þeim er guð hafði gefit hánum. Þá hóf hann upp lofsöng sjálfr ok allr herrinn. En Hlöðver konungr ok Mírmann ríða eptir ok allr herrinn ok féll mörg hundruð heiðinna manna ok fylgir þeim V dagleiðir vestr til Spánía, svá at ekki koma fleiri riddarar en XX til Nóbilis af þeim mikla her. En síðan fór Hlöðver konungr heim til Frakklands ok þakkaði guði þann sigr er hann hafði feingit, ok var Mírmann jallsson með hánum ok huggaðist af harmi sínum um þenna atburð, þvíat hann sá at guð vildi þiggja þjónustu hans, þótt hann væri nökkut syndugr. (Cap. XII.) Nú er þess ekki langt at bíða, áðr Hlöðver konungr gefr Mírman fóstra sínum jallsnafn ok því með þriðjung af Frakklandi. En síðan er hann hafði þat sœmdarorð feingit, þá gjörðist hann bæði mildr ok blíðlatr við fátœka menn, ok stendr þetta nú nökkura vetr með þeim hætti.

| Þat er at seigja þessu næst at sendimenn koma af Saxlandi til Mírmans jallssonar ok fœrðu hánum bréf. En hann kendi þar insigli móður sinnar. Hann tekr við bréfinu, ok less: Þetta er á bréfinu at Brigida dróttning sendir kveðju Mírman syni sínum þess guðs er þú trúir á. Undarligt þikki mér þat, er þú vilt aldri koma til míns fundar svá mikilli hörmung sem ek er stödd í, ok þœtti mér svá ef þú gleddir mik með orðum þínum, sem ek munda verða afhuga mínum harmi. Finn ek þat ok nú síðan þú sigraðist á Bœringi jalli, at goð þau eru einskis verð er vér þjónum, ok vil ek nú af láta þessari villu ok fara með þér heim til Frakklands ef þessi lýðr vill ekki undir kristni ganga er þetta land byggir. En fé þat sem ek hefi saman flutt síðan er vit skildum, þá er ek allt þat búit at hafa á brutt, ok vit víst at ek vil láta af illu ráði er ek hefi leingi fylgt. En þeir menn er með bréfin fóru, þá seigja þeir at hann mundi svá vilja sem hon hefði orð til sent. Nú seigir jall Hlöðvi konungi orðsending þá ok leitaði ráðs við hann, | hvat hánum sýndist. En hann svaráði þessu: Ef ek vissa, at henni væri þetta í hug, þá vilda ek víst at þú fœrir. En um hitt er ek hræddr at hon huggi til annars. En jall sagði: Þat kann at vera, ef góðs væri auðit, at hon hugleiði málit; enda væri almikit undir at skilja hana frá fjándanum, ef því mætti á leið koma. Hlöðver konungr latti hann ferðarinnar. En Mírmann var fúss at freista ok býr ferð sína ok ríðr nú í brutt með CC riddara ok létti ekki fyrr en hann kom til Meginzuborgar. En þegar Brigida dróttning sá komu hans, þá gékk hon til hans ok fagnaði hánum vel, ok bað heilan heim kominn, ok leiddi hann í höll þá er faðir hans hafði átt, ok setti hann í hásæti ok sýndi á sér mikla blíðu ok fagnað, ok var þar dýrlig veizla. En um morguninn, er hann stóð upp, þá lét hann kalla móður sína til sín ok leitaði eptir vilja sínum ok hennar, ok bað at þau orð skyldi haldast er hánum váru send. En hon sagði: Ek vilda, sonr minn, at þú værir hér í landi nökkur misseri ok kannaðist við frændr þína ok landslýð ok vissir ef þeir vildi láta at þínum orðum. En ef þat stoðar ekki, þá vil ek fylgja þér í brutt sem ek hefi heitit. Jall sagði: Ekki sýnist | mér þat ráð, af því at ek sé at þú vilt at ek dveljumst hér til þess at ek skylda samþykkjast við heiðni ok villu. En þat er ekki fyrir mér at telja. Tak nú heldr [mitt ráð, ok bú ferð þína ok skil við illan lýð er þú hefir leingi fylgt, ok skal ek gjöra þína sœmd í alla staði eptir því sem til byrjar. En þegar hon sá at hann var staðfastr ok vildi ekki hlýða hennar fortölum, þá veik hon rœðu sinni ok lézt vilja halda hvert orð er hon hafði heitit. En síðan sýndi hon hánum fjárhluti ok eignir þær, er þau skylda með sér hafa, ok bjó þat allt til þann dag. En þegar um morguninn er ljóst var orðit, þá spurði jall ef hon hefði sagt til fjárhluta þeirra allra er þau áttu. Hon sagði: Alla hefi ek þér þá synda nema ölgögn þau er faðir þinn hefir átt, ok skulu vit nú ganga at sjá þau. En síðan leiddi hon hann í steinhús þat er gjört var í jörð niðr, þar var inni bjórr ok vin. En þar var annat hús yfir uppi, ok þar váru öngar dyrr aðrar. En gluggr var á gólfinu ok fellihurð yfir ok var þar stigi á glugganum niðr í húsit. En er þau kómu inn í húsit, þá gékk jall ok sást um, ok sá | hvar kerit stóð ok lét í kerinu sem gjörð væri í, ok [spurði jall hví þat sætti. Ek lét blanda mjöð lítinn þann, seigir hon, af því at þat er heilnæmligt at drekka fyrir mat sinn. En riddarar þeir sem fóru með hánum, létust drekka vilja. En sveinn einn var með henni af Ungaralandi, ok mælti hon við hann svá at þeir heyrðu ekki, hvat er hon mælti. Ok síðan gékk hon upp í stigann ok tók þær skálir er þeir skyldu drekka með. En hon stóð í stiganum við glugginn. En síðan fékk hon sveininum eina skál ok bað hann gefa þeim at drekka. Sveinninn bœtti í skálina ok fékk jalli. En hann tók við ok gjörði krossmark fyrir augum sér ok drakk síðan. En þegar hann hafði drykknum niðr rent í brjóst sér, var hánum sem helt væri köldu vatni yfir hann ok fann hann þegar at gjörningar váru í drykknum ok mælti þetta: Ekki hefir sjá móðurligr drykkrinn verit er þú hefir mér gefit; enda skipti guð okkar í milli. Ek vilda flytja þik til eilífs fagnaðar, en þú hefir feingit mér veraldar skömm ok vanheilsu. Þess vartu verðr af mér, segir hon. Þú fyrirkomt öllu mínu yndi, þá er þú drapt | jall bónda minn ok vannt níðingsverk á föður þínum, ok vildir þú ekki hugga mik, at vera hér með frændum þínum ok bœta þá yfir við oss öll saman. En nú er því betr at ek hefi hefnt jalls ok hafði ek hvárki til skjöld né sverð. Enda hlœgir mik þat, at lítit augnagaman skal Katrín dróttning af þér hafa síðan í Frakklandi. Síðan stígr hon upp í glugginn ok lætr falla aptr eptir sér hlemminn, ok skildust þau þar með litlum fagnaði, heldr með mikilli hörmung. Nú gengr Mírmann út ok stígr á hest sinn ok allt lið hans, ok ríðr heim til Frakklands. En hvern dag eptir annan kennir hann meir vanheilsu mikillar á sínum líkam ok þrútnaði hörund hans ok spiltist, ok fann hann at hann hafði sótt feingit af þessum gjörningum er vér köllum líkþrá. En augun váru sem verit höfðu, ok fann hann at þat olli at hann hafði hit helga krossmark gjört á augum sér áðr hann tók við kerinu ok drykknum, ok máttu þau ekki spillast.

(Cap. XIII.) Nú kemr hann heim til Reinsborgar ok er bæði at Hlöðver konungr spyrr ok sér þessi tíðindi, ok kann hann því illa svá at hann gáir ekki lands at gæta ok gjörir hann eptir læknum í alla staði at | þeir mundi hánum nökkura hjálp vinna, en því meir sem við var leitat, var hánum æ at dáligra. Nú vildi konungrinn ekki annat en hann sæti þó í hásæti jafnan hjá hánum. Nú berr svá til einn dag, at þeir sátu yfir borð, at Katrín dróttning rœddi við konunginn ok seigir svá: Kynligr er síðr þinn, sjá herra, er þú vilt hafa svá vanheilan mann hjá þér, sem jall er. Skyldir þú at því hyggja, þótt þér væri á hánum elska, at þú gjörðir þér ekki mein í. Konungrinn sagði: Ekki mælir þú þetta sem ek ætlaði. Ek vissa fyrir skömmu, at þér þótti jall sjaldan ofnærri þér, en nú með því at hann þarf þinnar þjónustu meir en minnar í sjúkleika sínum, þá láttu hann njóta þess er þú unnir hánum þá mikit er hann var heill. En henni varð ekki at orði, en hana setti rauða sem blóð. En jall heyrði hvat þau töluðu, þótt þau hygði þat ekki. (Cap. XIV.) En liðu fáir dagar, þá talar jall við konung þessum orðum: Herra, seigir hann, þú hefir mikla gæzku við mik lýst síðan er ek kom hingat. En þótt þinn vili sé æ jafngóðr við mik, þá | verðr hér nú ekki af okkrum samvistum nema óheill ein. Enda vilda ek heldr á brutt ferðast ok lifa þá stund er guð ann mér, þar sem eingi kann mik, en verða at augabragði með vinum mínum. En þá stund er ek dveljumst hér, þá skal ek einn í húsi vera. En þá er konungrinn sá, at ekki mátti letja hann, þá gjörði hann sem hann vildi, at hann var einn í húsi ok sveinar tveir með hánum þeir er hann trúði bezt. Annarr hét Goddefrey, en annarr Rogérus. Ok eingi kom í húsit nema konungr ok þeir. Litlu síðar rœðir jall við konunginn ok seigir svá: Þú skalt segja sótt mína mjök mikla. En á sjau nátta fresti þá skaltu segja andlát mitt ok láta gjöra kistu ok bera til grafar, af því at ek veit at menn munu harma mik hér í Frakklandi ok biðja fyrir sál minni, ef ek læt hér líf mitt, en þá er þeir spyrja til þess ur öðrum löndum. Nú er svá gjört sem hann mælti, at konungrinn sagði bæði sótt hans ok dauða á þeim degi er til þess var ætlaðr. Konungrinn lét gjöra kistu. En hann var meðan í leynum nökkurum. Konungrinn lét búa líkferð vel sem ván var til, en ekki | þarf at telja eða rœða af gráti þeim ok sorg, er þá var í Reinsborg er Mírmann var til graftar borinn. Svá var ok í öðrum stöðum, at hverr bar harm eptir þenna unga mann. Nú hefir þess ekki langt í milli verit, at jall fluttist ur borginni um nótt, ok þeir II sveinar með hánum, er fyrr váru nefndir. Hann hafði fé mikit með sér, bæði í gulli ok silfri. Hann hafði ok hest þann er Marmori hét ok sverð þat er Ylfingr hét, ok góða hesta höfðu ok sveinarnir. Nú fara þeir unz þeir kómu suðr til Mundíu ok fóru jafnan um nœtr, at eingi skyldi kenna þá. En síðan er þeir kómu suðr í Lungbardi, þá fóru þeir um daga. En er menn spurðu at, hvat sá vanheili maðr hét eða hvaðan hann væri, þá seigir hann svá: Ek heiti Justínus, ok var ek riddari jalls af Flæmingjalandi. Nú fara þeir leiðar sinnar til Rómaborgar, ok síðan ríða þeir út á Púl til Benevent, ok snéru þá af pílagríma veg ok svá vestr til Salernisborgar. En þeir kómu í borgina síð um kveld ok tóku sér herbergi at góðs bónda. Þá spurði Justínus hvar þeir læknir | væri í borginni er mönnum yrði helzt hjálp at. En bóndinn seigir svá at þar var einn gamall maðr sá er Martínus hét, ok vænti ek þess helzt at hann muni hjálpráð fyrir þik leggja. En Justínus gékk þegar til hans ok spurði hann ráða um vandræði sitt. En hann Martínus sá á hann langa stund ok mælti þetta: Illa er þat, son minn, at þú skalt slíka vanheilsu feingit hafa, svá fríðr maðr sem þú hefir verit. En mér sýnist sem þú hafir fyrir gjörningum orðit, ok veit ek ekki þann lækni, er þér megi bót vinna, nema Secelía konungs dóttir í Sikiley. Hun er barn ung at aldri, en hefir svá mikit numit af lækningu ok af orðum ok klerkdómi, at eingi fannst hennar meistari í þessum löndum ok þat er með sönnu at segja at hon hefir guðs krapt með lækningu sinni, ok veit ek þér hverga hjálpar ván nema þar með guðs miskunn, ok kalla ek þat ráð at þú freistir þess.

Nú skiljast þeir. Fara þeir Justínus út til Sikileyjar. En Sikiley er svá nökkut við sem Eingland. En Vilhjálmr konungr var þá í borg þeirri er Valarína hét. En sú er höfuðborg í því landi. Hun stendr mjök langt frá sjó. (Cap. XV.) Þeir Justínus fara nú upp til borgarinnar. | En svá mjök spiltist megin jalls at hann var valla hestfœrr eða göngufœrr. Nú fá þeir sér gott herbergi at eins ríks bónda ok váru þar. Um morguninn þá spurði Justínus, hversu hann mundi ná máli konungs dóttur, en hann lézt þat gjarna segja vilja. Þá spurði Justínus, í hvert musteri hon gengi til tíða. En hann vísaði þeim þangat. Nú fluttist Justínus þangat ok settist við kirkjudyrr ok sveinar hans með hánum. Secelía var ung at aldri ok svá fögr sýnum at ekki fannst hennar líki. Hon var mikil vexti ok hon hafði allskonar íþróttir þær er kvennmanni samir vel at hafa. En eina íhrótt hafði hon þá er ekki er mjök kvenna síðr til. En hon hafði vanit sik við skjöld ok sverð sem karlmenn, ok þó með þeim hætti at vissu fáir einir menn er hon hafði út riðit í karlmanns klæðum ok lék sér í skóginum þar sem ekki eru manna vegir um. En þó hafði hon til þess gjört at hon vildi við alla hluti brugðin vera hvat er af hendi bæri. En þeir Justínus gættu nú til um, þegar hon géngi til kirkjunnar. En þat mátti á öngan veg ekki heyra af því at fyrir henni fóru bæði hörpur ok gígjur, ok allskyns strengleikr. En þá er hon kom at musterinn, þá ferr Justínus ok settist í dyrrnar ok mælti þetta: Konungsdóttir Secelía, segir hann, ek hefir spurt at guð hefir krapt gefit þér ok | skilning til lækningar. Nú kalla ek til hans ok þín í hans nafni, ok bið ek þik at þú freistir at hann vili lofa at mínum líkam verði nökkut gagn at þínum höndum. En hon leit til hans ok mælti: Með því at þú hefir svá mikit efni í bœnarstað þínum, þá þori ek ekki at synja at freista hvat guð vili gjöra þínu máli. En síðan kallaði hon til sín þann mann er þeim vísaði til herbergis, ok fóru þeir í þat herbergi. En Secelía konungsdóttir hefir þar brátt komit til þeirra ok var henni þá vel fagnat sem ván var. En þegar er hon kom, þá hugði hon at, hvar sá inn sjúki maðr var, er við kirkjudyrrnar var, ok þekti hon hann brátt ok veik þangat til ok settist niðr hjá hánum ok spurði: Hvert er nafn þitt eða hvaðan ertu kynjaðr? Ek heiti Justínus, seigir hann, en faðir minn var enskr ok hefir verit í hirð Frakkakonungs ok hefir þá iðn at geyma hesta konungsins þá er beztir eru, ok þar var ek í þesskonar embætti ok þjónaði ek föður mínum. Þat sé ek, seigir hon, at Frakkakonungr hefir dýrliga hirð, ef slíkir eru hestasveinar, sem mér lízt at þú hafir verit. Ek veit at þú hefir þat í bókum sét, at heiminum er svá til varit, at menn verða bjartari norðr í lönd en | suðr hingat undir sólina. Ek veit at svá er, seigir hon, en hvat var tíðinda í Frakklandi er þú fórt heiman? Þar váru eingi önnur tíðindi en þau at Mírmann jall var dauðr litlu áðr. Spurt höfum vér þat, sagði hon, at hánum var fyrirgjört, ok er þat illa um svá hraustan mann ok góðan riddara, sem hann var at frásögn, at slík ógipta skyldi á falla. Nú sitr hun ok reynir sóttarfar hans eptir því sem læknar gjöra. En síðan er hon hafði þat gjört, þá rœddi hon við hann ok segir svá: Mér sýnist svá at þú hafir fyrir gjörningum orðit í drykk, en þar af hefir alizt í kviði þér illskukraptr sá er líkari er ormi en maðki, ok blæss hann líkama þinn, ok ætla ek hánum ekki auðvelt brutt at koma, eða hverja öfúsu mundir þú kunna þeim er til þess yrði at taka þat illa dýr ok skilja þat fra þér? Ek veit, seigir hann, at þat mun eingi gjöra vilja; enda mun eingi mega þótt vili. Nú lætr hon leiða hann í hús eitt einsaman, ok svein er þjónaði henni, ok lét búa hánum drykk þann er henni sýndist. En þá er hann var gjörr, þá tók hon ker eitt ok fœrði hánum ok mælti: Nú mun svá vera sem | ek sagði þér, Justínus, fyrr, at eigi mun sjá illskukraptr skiljast við þik, nema hánum bjóðist annat herbergi í at fara. Nú þegar þú hefir drukkit, þá mun þat leita at renna ur hálsi þér ok í munn mér. Þá tak þú þann hlut með tönnum er til þín er, en ek mun þess gæta er ek get feingit. Nú tekr hann við drykknum ok drekkr, ok vánum bráðara þá lagði hon saman munna þeirra. En þat illa dýr rendi þegar upp í háls hánum ok lá þar kyrt um hríð. En hon mælti þá ok bað hann í guðs nafni á brutt fara. En hann mátti ekki brjóta þau orð er hon hafði mælt ok rennr ur munni hánum, ok þegar í munn henni. En hann tók tönnum sporðinn; en hon hafði mikinn kníf ok hleypir þegar í sundr í milli þeirra. Síðan tók hvárt þeirra þann hlut er feingit hafði ok lét hon kasta í eld ok brenna. Hversu margar unnustar áttu þær í Frakklandi er slíku vildu við þik skipta? En hann var þá svá máttfarinn, at hann mátti ekki mæla. Nú lætr hon gjöra hánum drykki þá sem til byrjaði, ok svá lét hon smyrja hörund hans með þeim smyrslum er balsamum heitir; ok þat er frá | sagt, at svá skjótt batnaði hans sótt ok hörund at á einum mánaði var hann bæði hestfœrr ok göngufœrr. En er at jólum kom, þá var Justínus svá heill sem hann hefði önga sótt haft.

(Cap. XVI.) Nú er frá því at segja einhvern dag, at Secelía konungsdóttir kemr í herbergi til Justínus ok mælti: Hversu þikkir þér fara megin þitt, Justínus? Þat er nú guði at kenna ok yfir, konungsdóttur, seigir hann, at ek er nú heill maðr. Svá sýnist mér, seigir hon, sem þitt mál fœrist vel áleiðis, eða hvat villtu nú at hafast héðan af? Þín ráð vil ek hafa, seigir hann. En þat þikki mér þá líkligast, at ek fari til Frakklands ok véla þar um með föðr mínum, af því at þar mun mik ekki skorta. Satt mun þat vera. sagði hon. En hitt þikki mér ráð at skiljast ekki svá skjótt við oss. Ek mun biðja föðr minn at hann dubbi þik til riddara, ok vér hér með oss þessa XII mánuði, af því at ek vænti at þú munir spurt hafa, at hers er ván á hendr föðr mínum at sumri, ok er þat makligt at bíða þess ok verða hánum at slíku liði sem þú mátt. Hann spurði hvaðan herrinn mundi at koma. En | hon sagði hánum alla vöxtu þá sem á váru málinu, at konungr hét Lúdarius ok bað hennar. En sá konungr var heiðinn. Hann réð fyrir landi því er Danubí heitir. En þat konungsríki er haldit af Serklandi ok liggr fyrir austan Njörfasund ok svá norðr til móts við Spánverja, ok mœttust konungar víð borg þá er Lísibon heitir, í þá borg er vann Sigurðr konungr er hann fór til Jórsala. En þessi konungr Lúdarius var harðr ok mikill orrostumaðr ok riddari góðr. Hann var eiðbróðir Bœrings jalls er Mírmann feldi við Gisort á Frakklandi. Hann hefir gjört Viljálmi konungi II kosti, hvárt hann vildi gefa hánum dóttur sína Secelíu, ella vinn ek hana með herskildi af hánum. En konungsdóttir vildi heldr deyja, en láta kristni sína ok vera með heiðnum konungi. En þegar Justínus vissi þessi tíðíndi, var hann miklu fúsari at dveljast ok vita, hvat af því mætti gjörast. Nú gjörist hann, Justínus riddari Viljálms konungs eptir umræðum konungsdóttur ok fannst hverjum manni mikit um vöxt hans, vænleik, ok ekki minst konunum. En hann hafði atgjörvi sína sem minst í frammi ok rœddi um flesta hluti fátt. Nú leið svá fram um hríð.

(Cap. XVII.) Nú er frá því at seigja, at riddarar hafa mælt turniment með sér | norðan af Rómaborg ok af Púli ok af Sikiley. En er þeir bjóggust riddarar Viljálms konungs, þá gengr Justínus til Secilíu ok seigir henni: Forvitni væri mér at sjá turniment þetta er til er ætlat, ok vil ek at þú biðir föðr þinn at hann lofi mér þat af því at ek hafi spurt at Rómverjar eru góðir riddarar. Hon sagði: Ef þú hefir nökkut traust á riddaraskap þínum, má til þess mæla. En ef þat er ekki, þá ver þú heldr heima, þvíat ek veit ekki hverr þik leysir þaðan ef þú verðr handtekinn. Ek mun ætla mitt mál, seigir hann, ok leita þeirra er léttastir eru ok vita, ef ek finn svá mikit grey at ek geta af baki stungit. Gjör þat sem þér líkar, segir hon. Nú lætr hann gjöra sér stöng vel digra svá at ekki þótti til þess líkligt, at þat mætti burtstöng heita. En þá er at var spurt, þá seigir Rogérus skjaldsveinn hans, at sveinar skyldi bera hey til hesta sinna. Nú fara þeir ur Sikiley ok til þeirrar borgar, er Kappa hét. En þar eru vellir þeir er til þess eru teknir, at turniment skyldi á vera. Nú er mikill fjöldi þeirra riddara, ok svá þeirra manna, er sjá vildu leikinn. En Placidus | jall var höfðingi yfir Rómaverjum. Hann var frá skildr at ríða í turniment nema þeir leyfði er í móti váru. En þau eru lög í þeim leik, er riddari ríðr annan af baki, þá skal sá leysa sik með fé út, er af baki er feldr. Eingi skal rétt á sér taka hverskyns sársauka er hann fær. Nú leitar Justínus í kyrð þeirri, hverir þeir væri er kendi þá Rómverja er ríkastir væri. En þá þeir fundust, þá bað hann at þeir skyldi fylgja hánum til þeirra ok segja hverir þeir væri. Ok svá var gjört ok ríða nú í turniment af hvárutveggja liðinu, ok ríðast at fast ok brutu burtsteingr sínar ok var mikinn gný at heyra; en Justínus sat á hesti sínum Marmori. En hann var bæði mikill ok sterkr svá at ekki var annarr jafngóðr í þann tíma. Nú kemr sá riddari fram af Rómverja liði er Florentíus heitir; hann var féríkr ok inn bezti riddari. En þegar er Justínus sá hann, þá reið hann at hánum þvers ok lagði burtstöng sinni við síðu hestinum svá hart at þegar vissu fœtr upp á hestinum, en höfuðit kom fyst niðr á riddaranum. Nú hlupu þegar sveinar Justínus at hánum ok tóku hann höndum ok leiddu hann heim til tjalda sinna. En þegar vánum bráðara þá feldi | Justínus af baki þann riddara, er Almágus hét. Hann var af borg þeirri er Sútari hét, en Norðmenn kalla Miklusútari. Því næst feldi hann þann riddara af baki er Valintínus hét. En jafnskjótt sem hann hafði riddarann feldan, þá reið hann út ur leiknum ok leyndist þar til er þeir vísuðu hánum til, þvern hann skyldi hafa. Nú þóat ekki sé nefndir fleiri en þessir þrír, þá hafði hann þó XX felda ok þá er rikastir eru af Rómverjum, ok fóru allir heim til landtjalda sinna. Þá var kurr mikill í liði þeirra ok þóttist mikla hneisu feingit hafa um daginn. Placidus jall spurði hví þat sætti. En þeir urðu varla á eitt sáttir. Sumir sögðu at einn hefði alla felt, en sumir létu þat ekki satt. En jall sagði at hann skyldi sannfróðr um þat verða áðr annarr aptan kœmi. Um morguninn koma hvárirtveggju til leikvallar. Sá riddari kom fram er Petrus hét; hann var beztr riddari kallaðr af Rómverja liði næst jalli. Þá er Justínus vissi hverr sá var, þá reið hann at hánum ok lagði burtstöng sinni undir hönd hánum svá hart, at ofar váru fœtr en höfuð. Því næst feldi hann af baki þann riddara, er Marcus hét. Hann var ur borg þeirri er Arónéa heitir. En eptir | þetta þá tekr Justínus at skipta hestum ok klæðum ok hugðu þá margir at ymsir væri menn ernir; en sumir létust kenna at æ var hinn sami. Svá lýkr þann dag, at Justínus hafði af baki felda XX riddara ok höndum tekna, þá er fémestir eru. Nú líkar Placido jalli illa þessi svívirðing ok lét nú leita ef þeir vildu hánum fylgja at lofa at ríða í leikinn. Nú mæltu sumir í gegn, en sumir vildu lofa. Nú mælti Justínus: Hví skal jall ekki ríða, segir hann, ef hann vill, með því at þér hafit tekit marga riddara frá hánum, en látit fá? Þá varðar ekki þótt hann vinni suma af yðr ok jafni þeir þá saman riddurum, ok er þá ekki illa þótt sitt hafi hvárir, ok lýkr nú þar at jalli var lofat at ríða í leikinn. Nú fara þeir um morguninn; en þegar jall kom, þá kallaði hann til þeirra ok mælti svá: Ef einn riddari hefir fyrir mér flesta riddara felda, þá skýt ek því á trú hans, at hann gangi í gegn mér ok riði við mik.

Nú ríðr Justínus fram ok mælti: Hér er sá riddari, er þú spyrr | at. Já, segir jall, hvert er nafn þitt eða kyn? Hann sagði: Ek heiti Justínus; en ek var barnfœddr á Bolgaralandi í borg þeirri er Salnectía hét. Já, segir jall, bústu nú við, segir hann, þvíat ek mun freista, hversu góðr riddari þú ert. Justínus sagði: Miklu er ek betr við látinn en þú munt ætla, ok máttu ríða þegar þú vilt. Nú ríðr hvárr at öðrum. Justínus leggr burtstöng sinni til hans ok í sundr söðulbogann ok þau lær jalli, ok hóf hann upp ur söðlinum svá at fjarri kom hann niðr á vellinum. En sveinar Justínus gripu hann þegar. En riddarar jalls höfðu gjört ráð sitt at hefna jalls þeir VII er frœknastir váru, ok ríða nú allir senn at hánum, þrír hvárn veg. Sumir lögðu í skjöldinn, en sumir í brynjuna. En hann sat svá fast í söðlinum, at þeir féngu hánum öngan veg þokat. En þat er ekki furða af því at þat er mál manna at eingi hafi betri riddari verit á norðrlöndum en þessi riddari fyrir útan Rollant systurson Karlamagnús konungs. En í þeirri svipan áðr en þeir Rómverjar kómu aptr til tjalda sinna, þá vann Justínus til sín X riddara, ok hafði hann þá einsaman unnit hálfan fimta tog riddara. En svá er sagt at þar váru klerkar II er verit höfðu á Frakklandi, en þóttust alvíst kenna þenna riddara er feldi jall. En þá Rómverjar rœddu um afl hans ok reið, | þá sögðu þeir þetta: Þér þurfit ekki þat at undrast; vit kendum þenna mann. En þeir spurðu hverr væri. Þeir sögðu at þat væri Mírmant jall. En þeir tóku þá at hlæja ok sögðu at illr væri orðinn hlutr þeirra er dauðr maðr skal hafa gjört þeim slíka skömm; ok göbbuðu þá svá þeir urðu því fegnir er þeir þögðu.

(Cap. XVIII.) Nú ferr Justínus heim til Sikileyjar ok þat lið er hánum fylgði, ok verðr nú frægt hversu þeim hefir tekizt reiðin. Nú er stund var liðin, þá kom konungsdóttir í herbergi til Justínus ok rœddi hon við hann þessum orðum: Algóðr hestasveinn var faðir þinn, Justínus, er hann kendi þér svá vel at ríða. Þín nýt ek at því, konungsdóttir, at þú hefir allskostar góða hönd á mik lagt, þvíat lítils þótti um reið mína vert áðr en ek kom hingat. Nú koma þeir Rómverjar at leysa út jall ok svá riddarana, er handteknir váru; ok váru sumir út leystir C marka, en sumir LX marka eða L marka svá sem þeir váru ættaðir til. En jall var leystr CC marka, ok verðr þat alls XX hundruð marka er hann tók af þeirri lausn; ok er þat almæli, at ekki hafi fleiri skotpeningr verit unninn í einum leik. Nú þótti Secelía bæði illa ok undarliga, er hon skyldi ekki vita hverr þessi maðr var er svá mikil hreystiverk vann, en þóttist vita at hann var annarr maðr en hann | sagðist. En um skemtan ok skáktafl stóðst henni eingi maðr í því landi, svá ok í annan stað, þar sem Justínus var, at hann kunni þessa íþrótt betr en aðrir menn.

(Cap. XIX.) Nú er frá því sagt, at Secelía konungsdóttir kemr í herbergi þar sem Justínus var. En hann lék at skáktafli. Nú spurði hon hverr bezt léki. En þeir sögðu sem var. Þá skulu vit freista, seigir hon. Því skaltu ráða, seigir hann. En ekki hefi ek heyrt at margir hafi sigrazt við þik um þenna leik. Nú bíðr hon hann koma til sín at prímamáli um morguninn; ok svá var. Nú tefla þau ok léku til þess er miðr dagr var, ok var þá ekki vænna til lyktanna en um morguninn. Nú rœðir hann við konungsdóttur ok seigir svá: Mun ekki mál til matar? Nei, seigir hon, reyna skal þetta meir. Nú er svá sagt at á líðr daginn, at þá vinnr hann af henni riddara einn. Nú þóttist hon sjá at hon mundi ekki sigrast í taflinu við hann, ok hyggr hon nú at sínu máli, ok var bæði at hon vildi vita gjarna hvat manna hann væri; enda vildi hon at öngum kosti láta taflit ok tekr at rœða þessum orðum: Ek ætla, seigir hon, at menn leiki alvel skáktaflit í Frakklandi. Vel leika þar margir, segir Justínus. Þat hefi ek heyrt, segir hon, at | jall sá er af gjörningum andaðist léki alvel, þeim er móðir hans gjörði hánum. Heyrða ek þess gefit, segir hann, at hann léki vel. Var þat satt, segir hon, at hann hefði drepit föðr sinn? Já, segir hann, heyrða ek þat sagt. Hón sagði: Illa var þat, segir hon, at þann mann skyldi svá illt henda, af því at vér spurðum, at sá maðr var alvel at sér. Leikum vit skjótt, segir hon, þvíat nú líðr á daginn. Nú tekr hann at gleyma taflinu ok hugði at ógiptu sinni. En hon hugði því meir at taflinu. En þá vinnr hon af hánum riddarann í reiðibolu. Enda tekr hann þá til orða, er hann fann hversu hon fór með: Vélin drap nú riddarann meir en taflspekin. Er þat vél, segir hon, þótt menn spyri tíðinda af öðrum löndum? En er þau töluðu þetta, þá var hringt til aptansöngs ok mælti hon þá: Ekki skulu vit fara at hégóma þessum leingr. Nú skiljast þau at sinni, ok hafði hon þat allt unnit með vitrleik sínum at hon varð ekki yfirstigin í taflinu. En nú þóttist hon vísu vita hverr hann var. En þó hafði hon um þat fátt fyrir öðrum mönnum. (Cap. XX.) En þess var ekki langt í milli er njósnarmenn kómu vestan af Danubí, ok sögðu at Lúdaríus konungr | var á för kominn með her sinn ok vill á hendr Viljálmi konungi, ok hefir átta hundruð galeiða ok LX drómunda þeirra er báru hesta hans.

Nú siglir hann vestan ok hefir hánum bœgt norðanveðr ok hverfr suðr um Sikiley ok kemr at við borg þá á Púli er Utrent hét ok gengr þar á land með her sinn ok ætlar svá suðr til Sikileyjar. En Viljálmr konungr flýtr á land her sinn. En þá er Justínus var búinn, þá gengr hann til konungsdóttur. En þá er hann kom þar, þá spurði hon, hversu hann ætlaði sína ferð. Ek hefi ætlat at fara í mót konunginum hinum heiðna, biðli þínum. Hvat villtu þá at hafast er þit finnist? segir hon. Þat hefi ek spurt, segir hann, at hann er góðr riddari ok einvígismaðr mikill, ok hefi ek ætlat at berjast ok ríða á mót hánum af þinni hendi, ok skal annathvárt vera, at ek skal frelsa þik af hans illsku fyrir guðs sakir ok þinnar giptu, ella skal annathvárt vera at hann skal yfir mik stíga. Því villtu þik svá leggja í hættu fyrir ókunna konu? Ek var þér ókunnigr, seigir hann, þá er ek kom til þín, ok veittir þú mér þá hjálp með þínum höndum. Vel mælir þú, segir hon, ok gjör sem þú vilt ok gæti guð þín. Nú skiljast þau þar at sinni ok ferr hann eptir konungi. En síðan snúa | þeir her sínum í móti Lúdarío konungi, en hafði tjaldbúðir sínar settar XII mílur suðr frá Utrent. En þegar Justínus sá Lúdaríum, þá bað hann Viljálm konung setja tjaldbúðir sínar, ok svá var gjört. Þegar er Lúdaríus sá her Viljálms konungs, þá kallaði hann til þeirra manna er næstir váru af liði konungs ok segir, at hann vill tala við konunginn. En þeir segja konungi. En hann reið til fundar við Lúdaríum. En þegar hann sá Viljálm konung, þá seigir hann svá: Veit ek at þú hefir spurt hvert erindi mitt er hingat: annat tveggja at þú skalt gipta mér dóttur þína eða ek skal vinna hana með herskildi, þriðja kosti, at þú ríðir til einvígis við mik, ok hafi sá gagn er man. Nú sagði Justínus hánum ok mælti: Öllum vitrum mönnum sýnist þú hafa ósannari málefni. Nú ef þú vilt ekki láta af þessari heimsku, þá hefir Secelía konungsdóttir þann mann til feingit, er svör vil hafa fyrir hennar máli ok ríða til einvígis við þik þegar þú vilt. En Lúdaríus varð glaðr við þau tíðindi ok spurði hvar sá maðr væri. Justínus segir at hann skyldi þar koma um morguninn. Þá herklæðist Lúdaríus ok ríðr til vígvallar, en mót annan veg Viljálmr konungr ok Justínus. En þegar er þeir námu at rœðast við, þá spyrr Lúdaríus hvar sá | riddari væri er treystist at ríða hánum í móti. Hér er sá riddari, segir Justínus, er við þat vill leita. En hvert er nafn þitt eða kyn? segir Lúdaríus. Ekki skal þik því leyna, seigir hann. Ek heiti Mírmant Justínus, en kyn mitt er á Ungaralandi, en sumt Alimandí. Já, segir Lúdaríus, langt hefir þú sókt til beinalagsins, eða hvárt hefir þú spurt til sverðs þess er Mírmáél heitir, er Bœringr jall gaf mér, eiðbróðir minn, ok þér skal gefa œrinn náttverð, áðr kveld komi, ef Maúmet vill duga. Ek ætla, segir Justínus, at þat muni þér svá duga sem þat dugði Bœringi jalli eiðbróðr þínum, þá er áttján vetra gamall sveinn feldi hann á Frakklandi. En hvárt hefir þú heyrt getit sverðs þess er Ylfingr hét, er bæði beit höndina ok höfuðit af Bœringi jalli, ok svá væntir ek enn, af þér skal bíta. Lúdaríus sagði: Hvaðan kom þér þat sverð? Ek tók þat í erfð eptir föðr minn, segir Justínus. Nú finn ek, segir Lúdaríus, at þú mælir af hræzlu ok veiztu ekki hvat þú segir. Því mundir þú taka þat í erfð eptir föðr þinn með því at Mírmant átti öngan son eptir. En Hlöðver konungr tók síðan sverðit, er hann andaðist, ok á hann öngan son, ok er sem þú mælir óra, ok ertu feigr. Guð á vald á því, segir Justínus, en ekki þú; en at öðru mun þér verða en hann Mírmant sé dauðr, ok þín orð verða lítils metin er þit mœtizt. Nú reiðist Lúdaríus við orð hans ok sat á hesti sínum er hann kallaði Médard ok keyrði hann fram með afli. En Justínus sat á baki Marmori er Bœringr jall hafði átt, ok ríðr nú at hánum ok leggr hvárr spjóti sínu til annars, ok gengr nú í sundr spjótskapt Lúdaríus í skildi Justínus, en hann leggr spjóti sínu í skjöld Lúdaríus ok í gegnum skjöldinn ok brynjuna ok sjálfan hann, svá at um herðarnar kom út. En svá fast sat hann í söðlinum, at hann þokaðist öngan veg. Nú kippir Justínus Ylfingi ur slíðrum, ok höggr til Lúdaríus ok tók fjörðunginn af skildinum ok rendi sverðit niðr ok tók af fótinn hœgra fyrir ofan kné. En Lúdaríus konungr hné þá dauðr til jarðar. Þá mælti Justínus: Fuisse(?) christianus, ef þú værir kristinn, þá værir þú góðr riddari. Nú þegar jalls herrinn sá, at konungrinn var fallinn, þá varð hann felmsfullr ok tók at flýja. En riddarar Viljálms konungs kómu eptir ok feldu mestan hlut af hernum áðr þeir náðu herskipum sínum. Nú ferr Viljálmr konungr | heim með fögrum sigri ok fagrligu herfangi. Nú spurði konungr, því hann sagðist hafa þat sverð er Bœring jalli varð at bana. Ek hefi þat ok jafnan sagt. Já, segir konungr, mjök hefir þú leynzt fyrir oss. Vér hugðum at þú værir fyrir löngu dauðr. Ek fór leyniliga ur Frakklandi, segir Justínus, af því at mér þótti skömm í at vera þar við vanheilsu þá er ek hafða. Konungr sagði: Svá mikinn lið hefir þú mér veitt at vér eigum þér gott at launa. Nú koma þeir heim til Sikileyjar. (Cap. XXI.) Setr konungr Justínus í hásæti hjá sér ok veitti hánum gott yfirlæti sem vert var. Nú rœddi konungr við Justínus ok mælti svá: Vér vilðum biðja þik at þú værir her í landi með oss, ok vil ek gefa þér þriðjung af öllu ríkinu, meðan mitt líf er, ok ef þú vilt forrœði taka, þá skulu vér þér kvanfangs leita þess er bezt er í landinu. En hann þakkaði konungi orð sín ok boð. Ek ætla þat þó vel fallit at fara heim til Frakklands, af því at ek veit at Hlöðve konungi mun fagnaðr vera at ek komi. En þó ef þú vilt fá mér þat ráð er bezt er í landinu, þá mun ek til hætta at dveljast hér. Vita þikkjumst ek at | þér mun vildast þikkja þar sem er Secelía dóttir min; enda mun ek hana ekki undan draga heldr [en aðrar, ef hon vill mínum ráðum fylgja. Vel mælir þú, herra, [sagði Mírmant; þá skulu þit rœða með ykkr. Nú seigir hann dóttur sinni þetta. En hon svarar því vel ok mælti svá: Lítill hugr hefir mér verit á þesskonar ráðagjörð. En ef þat skal ráðs taka, þá mun annathvárt um þenna man at tala eða öngan annan. Nú þótt hér verði fleira um rœtt, þá þikkir þó öllum vitrum mönnum vel fallit, ok verða þessi málalok, at Mírmant Justínus festir sér Secilíu konungsdóttur at landslögum. En síðan var gjörðr samgangr þeirra með miklum sóma sem vert var, ok gefr Viljálmr konungr hánum jallsnafn ok þar með hálft ríkit, ok tekr hann vel at þokkast allri alþýðu af mildi ok alskonar lítillætis; ok þar vildu allir lifa ok deyja sem hann var; ok líðr nú svá fram nökkura vetr. (Cap. XXII.) En þat verðr eitthvert sinn, at Mírmant rœðir við konungsdóttur ok mælti svá: Þess vil ek biðja þik at þú leyfir mér at ríða heim í Frakkland at hitta Hlöðve konung fóstra minn af því at þann fagnað bíðr hann | mestan þessa heims, er hann finnr mik heilan. En þú veizt hversu gott ek á hánum upp at inna. Konungsdóttir sagði: Sjálfr muntu ráða orðum þínum ok ferðum; heldr vilda ek letja þik en fýsa af því at mér þikkir þú önga giptu borit hafa til þess lands. En þú ert hér sœmdarmaðr í þessu landi, því þat sé ek at þetta er þér giptuland, ef þú kannt at gæta. Nú með því at guð hefir frelstan þik, þá hætt ekki til þess er nökkut grand komi á þitt mál. Justínus sagði: Ek mun litla stund ríða heim í Frakkland at hitta Hlöðve konung ok er þat sannligra með því at guð hefir mér heilsu gefit ok vegsemd, at vinir mínir sjái þat ok fagni mér allir saman. Hun mælti mörgum orðum at nökkut grand kœmi á mót. En þó stoðar ekki at letja hann. Hann býr nú ferð sína með LX riddara, ok fór Guðifreyr með hánum, en Rogérus var eptir með henni. En Justínus reið út af Valénaborg ok létti eigi fyrr en hann kom í Frakkland. Nú er hann átti eina dagleið til borgarinnar, þá sendi hann fram Guðifrey at segja komu sína. Nú ríðr hann fram til Reinsborgar, er konungrinn sat yfir drykkjuborðum. Nú gengr maðr inn fyrir konunginn, ok hefir skegg mikit, ok kendi eingi maðr hann. En hann heilsar konunginum ok mælti svá: Justínus Sikileyjar jall sendi þér guðs kveðju, fóstri þinn. En konungrinn sat ok horfði á hann ok spurðu hverr hann væri. Hér er Guðifreyr er brutt fór með Mírman fóstra þínum. Er jall lífs, fóstri minn? segir konungr. Já, herra, hann er heill ok kátr ok hefir feingit dóttur Sikileyjar konungs ok er nú hingat í veg, ok mun koma ekki seinna en annan aptan. En ríkismenn spurðu, hvárt hann mælti óra. Nú segir konungr, at hann var lífs, er hann fór héðan, en þessi maðr með hánum, ok ætla ek hann satt segja. Nú þegar um morguninn er dagr var, þá lét Hlöðver konungr búa ferð sina ok ríðr á mót fóstra sínum. En er þeir mœttust ok kendust, þá var eingi svá harðr hugar síns, hvárki þeir sjálfir né aðrir, at tárum mætti halda fyrir fagnaði. Síðan riðu þeir til borgarinnar ok er þar fagnaðr mikill er jall hitti bæði vini sína ok riddara, ok fóru menn til hans af öllu landinu ok fögnuðu hánum. Nú er svá sagt, at hann hefir ekki leingi verit áðr en Hlöðver konungr tók sótt ok gjörðist megin hans til þess líkast at hann mundi ekki upp standa. En þau áttu son saman Hlöðver konungr ok dróttning, ok var hann ekki eldri en vetrgamall. Nú biðr konungrinn jall at vera þar í landi nökkura hríð ok ráða ríkinu undir sveininn. En þóttist ekki mega sýnja | hánum fyrir ástar sakir, ok líðr nú þar til er konungrinn andast, ok þótti hans mönnum þat mikill skaði þótt hann væri gamall, þvíat hann var góðr höfðingi. Nú sendi jall Goðefrey þjónustumann sinn til Sikileyjar at seigja konungsdóttur dvöl sína. En hann fór ok segir henni þá vöxtu er á váru málinu. En hon sagði: Vissa ek þat at hann mundi seint til mín koma. Nú gjörir hon bréf ok sendir með Goðifrey, ok ferr hann leiðar sinnar. En meðan hann var í burtu, hyggr Katrín dróttning at vélum ok II ríkismenn með henni, hversu þau féngi heptan jall þar. Nú létu þau gjöra sendimenn til Goðefrey ok fara þeir leiðar sinnar ok segja at Katrín dróttning vill fyrr hitta hann, en hann kemr til borgarinnar. Nú þegar henni var sagt at hann væri kominn, þá ríðr hon þangat ok þeir er ráðit gjörðu. Nú er þau hittast, þá báru þeir upp ráðít ok sögðu svá: Vér höfum hugat at nauðsyn landsins. Nú er Hlöðver konungr frá fallinn, en landit er höfðingjalaust þegar jall er í brutt, ok viljum vér gjarna hepta hann | hér með nökkurum hætti. Nú með því at þér vilit gjöra þetta ráð með oss, þá skulu þér taka slíkan fjárhlut af oss sem þér vilit. Hvert er ráðit? sögðu þeir. En þau spurðu hverr sá væri maðr í Sikiley er mestr væri skörungr at spekt ok viti. Öngan vitu vér þann, segja þeir, at þikki at sér vera sem Stefan jall. Já, segja þau, þá skaltu þat seigja, at hann hafi lagzt með Secelíu konungsdóttur, ok at hann þurfi ekki þangat at leita, nema með herskildi. Nú svá leingi sem þau rœddu þetta mál, þá gínu þeir við þessi flugu. Þá tóku þau bréf þat er Secelía konungsdóttir hafði sent Mírman, ok skáru í sundr ok gjördu annat bréf svá sem Rógérus þjónostumaðr hans, hefði sent ok settu slíkt sem syndist, ok gjörðu lygi sína sem snjallasta. En síðan er þau kómu til jalls, þá varð hann reiðr ok hryggr mjök ok spurði: Því fór ekki Rogérus hingat ef hann vissi mína ósœmd? Hann fór af því ekki, at hon lét setja hann í járn, þóat hann vildi hingat fara. Ekki veit ek, segir hann, hvat ek skal hér um rœða nema þat helzt, at byggja á þat sem Salamón hinn spáki mælti, at ekki mœtti konunni trúa um þat málit. Nú er þat sagt at bæði riddarar ok ríkismenn huguðu hann með rœðu | sinni ok létust fara mundu þangat sem hann vildi at reka hans svívirðingar. En Katrín dróttning lét ekki skorta blíðlæti; er þat ok sagt at þat mundi varla gjörningalaust, ok tekr nú jall með þessum tíðindum at hyggja af þessari góðri konu, er hánum hafði hjálp unnit ok víkr nú lunderni sínu í verra stað, ok leggr nú hug á þessa illu dróttningu er öngu var nýt. Þeir ok er í svikum váru með henni, þá eggjuðu þeir hann til at fá hennar, af því at þeir vissu at hann mundi taka þar staðfestu í því landi, ef hann legði ástuð við hana. Nú geingr þat fram, þótt illa væri, at þau bjuggu saman at landslögum. (Cap. XXIII.) Nú ferr orð um munn lýðs ok koma þessi tíðindi til Sikileyjar ok spurði konungsdóttir hvat Justínus hefðist at, ok spurði hon Rogérus: Heyrt muntu hafa at Justínus jall er kvángaðr í Frakklandi. Spurt hefi ek þat, seigir hann. Því ætlar þú þat? seigir hon. Annathvárt er þat, segir hann, at hann er fyrir gjörningum orðinn eða hefir Katrín dróttning gjört vél nökkura til jalls. Þat sama grunar mik, seigir hon. Nú skaltu fara til jalls ok vita hvat títt sé. Þat vil ek gjarna, seigir hann. Nú býr hann ferð sína ok fær hon hánum í hendr bréf ok settr þar á mörg orð ok snjöll. Hann fór nú leiðar sinnar ok hefir nú X riddara með sér, ok léttir ekki fyrr ferð sinni, en hann kemr í | Frakkland til Justínus jalls ok kunni jall hánum algóða öfúsu, en dróttning ekki minni. Nú fœrir Rogérus jalli bréfit þat er Secelía konungsdóttir hafði hánum sent, ok hann las yfir, en síðan spurði hann: Sendir þú mér bréf með Goðefrey? Nei, segir hann. Konungsdóttir sendi þér bréf er hann fór með. Ekki sá ek þat. Hitt sá ek er þú sendir mér, ok var mér eingi fagnaðr á því er þar var á sett. En jall segir hánum alla vöxtu er á váru málinu. Illa hefir nú tekizt, segir Rogérus, at þú hefir látit þá hina mestu gersimi er í veröldunni er, ok þú hefir alla gæzku af hlotit, en tekit í móti illa konu ok vánda, ok mættir þú á þat minnast, hversu þessi rak þik frá borðinu, þá er þú vart vanheill; en Secelía bauð sinn líkam til at taka við þessu hinu illa dýri, er þér hafði grandat ok gjörði þik heilan, en síðan seldi sik sjálfa í þitt vald ok gjörði þik höfðingja yfir landinu. Þá mun henni svá virðast, sem þú hafir ekki vel launat slíkt. Far þeim til konu þinnar ok ríkis þess er guð hefir gefit þér ok halt ekki á því er guð hefir bannat. En jall þakkaði hánum vel orð sín ok seigir svá: | Blektr hefi ek verit mjök í þessu máli. Enda veit ek ekki, þótt ek vilda gjarna í brott fara, hvárt ek munda nú komast eða ekki fyrir landslýðnum. Nú þegar dróttning varð vör við eyrindi þeirra, þá skorti þar ekki grát né kveinan, er hon var; svá ok landslýðrinn gékk at þeim ok bað þá í brutt fara ok segir svá at þeir þyrfti ekki á þat at stunda at teygja jall af Frakklandi, með því at hann er hér barnfœddr ok hans frændr ok vinir, ok vilja menn ekki af hánum láta. Nú vilja menn ekki mein yðr gjöra at sinni, en hverr sem kemr á þá stigu síðan, þá skal sá öngu fyrirtýna nema lífinu. Nú verðr þat at lyktum at þeir verða því fegnir, er þeir kómust óspiltir í brutt. En er þeir kómu til Sikileyjar, þá segja þeir konungsdóttur, at hon þyrfti ekki at vænta Justínus til sín. Já, segir hon, þat vissa ek fyrir löngu, at svá mundi fara, ok er þat mikill skaði um svá hraustan mann sem hann er, at sú hin illa vættr hefir hann svá feingit viltan, at hann hefir fyrirlátit guðs bóðorð; er mál hans með mikilli áhyggju, ef hann lætr líf sitt fyrir þessu. Nú stendr svá nökkura hríð.

| (Cap. XXIV.) Nú er frá því sagt, at konungsdóttir rœðir við föðr sinn ok seigir svá: Ek vilda biðja þik at þú leyfðir mér at ríða suðr til Utrent, at kaupa mér girzka vefi. Þat vil ek at þú ríðir, segir hann. En hvat viltu liðs hafa? segir hann. Ek vil at þú fáir mér C riddara, þeirra er ek kýs ur hirðinni. Því skaltu ráða, segir hann. Nú lætr hon þá kalla til sín, er vitrastir eru ok beztir riddarar eru ok segir þeim þá vöxtu er á váru málinu ok viðrbúnað þann er þau skulu hafa á sínu máli; en þeir vildu gjarna henni fylgja. Nú þegar er hon búin, þá hitti hon föðr sinn ok seigir svá: Þat skaltu seigja, at ek hafi sótt feingit svá mikla, at öngum sé leyft at finna mik, nema þér einum ok þeim er þú vilt til þess taka, enda undrast þú ekki, þótt ek koma seint heim. En konungrinn játaði því öllu er hon mælti. En hon reið ur borginni um nótt ok hefir kallaklæði, ok setr hjálm á höfuð sér. En betr kunni hon at ríða en flestir aðrir. Lið þat var vel búit at vápnum ok klæðum. Nú þegar þeir kómu suðr um sundit, þá riðu þeir vestr á Púl ok með hafinu þar til er þeir kómu í Fenísbotna. | En svá er sagt at einn jall réð fyrir borg þeirri er Fenís hét. Sá jall hét Híringr. Hann var vænn maðr at álitum ok ungr at aldri, ok víkingr mikill ok víðfrægr um lönd. Nú þá er konungsdóttir snéri ferð sinni ur Fenísbotnum, ok hon kemr í Lungbardi, þá var spurt hverr fyrir liði þeirra réði. Íringr jall var höfðingi þeirra af Fenísbotnum. Hvert er eyrindi þeirra væri eða hvert ætlar hann at ríða? seigja þeir. Hann ætlar at ríða norðr í Saxland, kvað sá er svaraði, ok hygg ek þat mest jalls ætlan, at hann vili biðja dóttur Saxakonungs. En hann mælti: Er hann fríðr maðr, eða hvar er hann? Hann ríðr þar í silkiklæðum ok hefir gyltan hjálm á höfði. Já, seigir hann, víst er hann fríðr maðr. Var þat ok satt at jall var hlítar fagr, svá at hvar sem hann kom í borgir, þá gáðu einskis jalla dœtr eða baróna, nema sitja ok horfa á þenna mann. Þar fylgðu ok fleiri orðin þau at hvert þótti gjöra ráðit annat betra bæði um skemtan ok um dœmisögur, at þess eina lysti at hlýða á þat er hann mælti. Nú ríða þeir norðr til Trentudala ok svá norðr í Saxland. En Saxakonungr var í Kólni ok | sóttu þeir þangat til ok fram kómu. Nú segja menn konungi, at Íringr jall er kominn, ok fagnaði konungr hánum vel ok bað hann þar leingi vera. En jall sagði hánum svá at hann sótti því á hans fund at Grikkjakonungr var hánum reiðr fyrir þat at hann vildi ekki ganga undir kristni. Nú var hánum því allra bezt fagnat ef hann vildi þeirra sið fylgja. Nú er svá sagt at dóttir Saxakonungs fannst mikit um enn unga mann svá henni var náliga óhœgt. En jall sparði ekki fögr orð við hana ok margar aðrar. En þótt þeir hygði nökkut meira til framkvæmdar, at mundi verða þeirra í milli, þá var þat ok með nökkurum afleiðingum, ok var ekki tilrœði hans eptir því sem þeir hugðu. Nú er hann hefir þar verit um hríð, þá rœðir hann við konung, ok spurði hvat Justínus jall hefðist at í Frakklandi. Hann herjar á land várt, segir konungr, ok sigrast hann ekki á oss síðan hann fékk konu þeirrar, ok varla þikkir oss hann inn sami maðr vera, af því at maðrinn er svá frœkinn, at ekki vætta þorir við hann at stríða. Satt ætla ek þat vera, segir jall, en mik grunar, at han mun tekit hafa styrkleikinn af guði þeim er hann trúir á, ok hafi hann af því sigrazt. En ek get at þeir sé | ekki alsáttir af því at hann hefir látit konu sína er hann fékk í Sikiley, ok feingit annarrar, ok grunar mik af því, at hann sé hánum reiðr, ok kalla ek þér ráð at stefna til þín her þínum, ok förum til ok freistum hans af því at hann sé hánum reiðr, ok mik hefir svá dreymt, at vér munum sigrast á hánum. En konungr hlýðir á orð hans ok sendir orð öllum ríkismönnum þeim er í váru landinu, bað þá koma til sín; ok svá var gjört at saman kom herrinn, ok létu sumir þat óráð, at fara til Justínus jalls ok kvaðu þat ekki hlýða mundu ok mæltu svá við konunginn: Hvert traust hefir þú á jalli þessum, er þú vilir berjast við Justínum jall, þar er vér vitum þat öngum hlýtt hafa? En konungr spurði, ef jall vildi ganga til einvígis við Justínum jall. Ekki skal mjök í móti því mæla, segir hann, með því at ek ráðlegg þetta. Víst ertu fríðr maðr sýnum, en ekki er afl ykkart jafnt til bardaga. En þat vil ek til skilja, ef jall verðr handtekinn ok sigrist hann ekki, þá vil ek eiga vald á lífi hans, ok ef Katrín dróttning er þar með hánum, þá skulu þér ok allir við þat leita at taka hana höndum, en granda öngum manni af þeim her. Nú með | því at þér vilit mér þessu játa með yðvarri trú, vil ek fyrir þetta mál bindast, ef þér vilit sem ek. Nú þótti þeim orð hans staðfastlig vera, ok varð þeim ógn mikil at orðum hans. Nú játa þessu allir er hann mælti ok gáfu þeir trú sína til. Nú spyrr Justínus jall þessi tíðindi, at Íringr jall var kominn til Saxakonungs ok kallar út her á hendr hánum ok ferr á móti þeim ok setr tjöld sín við heiðar þar er liggja norðr frá Vífilsborg. En Íringr jall mælti: Vér skulum ekki hvata ferð várri, af því at ek veit ef Justínus sitr nökkurs at bíða leingi, þá lætr hann gjöra eptir konungsdóttur. En ek vil víst at hon væri þar. Nú var svá gjört at þeir dvöldu ferð sína hálfan mánuð. En er Justínus jalli þótti seinkast ferðin, þá lét hann fara eptir konungsdóttur, ok hon er komin nú til hans. Nú ferr Saxakonungr upp með Rín ok svá til Vífilsborgar, ok setti tjöld sín svá at sjá mátti tjöld Justínus. En Justínus jall hafði fregit, at Íringr jall hafði boðit hánum til einvígis. Nú ríðr Justínus jall til Saxakonungs ok spurði: Hvar er sá hinn fagri riddari, er útan er kominn af Fenís? En Íringr sagði: Ek er sá jall er þaðan er kominn. Hefir þú boðit at ríða í móti mér? segir Justínus. Eigi hefir ek mikit af því tekit, segir hann. Nú ef þú | vilt þess freista, þá muntu því ráða, ef þú vilt, seigir hann, ef þú ert svá mikill afreksmaðr, segir Justínus, þá hirði ek ekki, þótt vit freistum atge(r)vi okkarar. Þá mælti hann: Vér vitum at þú ert góðr riddari ok vanntu þá mikinn frama, er þú vart einn fyrir þér. Nú ertu tvíkvæntr ok er nú vís ván, at ekki standi við þér nú, ef sá guð vill nökkut traust gefa, er þú þjónaðir er þú vart nökkuru nýtr. Þá sagði Justínus: Hvat þarftu at nefna þann guð er ek þjóna, heiðinn maðr er þú ert? Ek veit ekki, seigir hann, hvárr óðjarfligar má nefna hann; enda mun ek þér önga sök á gefa þótt þú nefnir minn guð. Nú mælti Justínus: Kom hér á morgin, ok kann vera at þú þurfir fleira en stóryrði ein. En um nóttina er Justínus var í svefni, lét hann illa í svefninum, ok var hann vaktr, ok spurðu hvat hann dreymði. En hann segir svá: Mik dreymði at ek fór á veiðar ok sá ek rauðdýra flokk einn mikinn. En þá er ek hljóp at flokkinum, þá hleypr dýrit óarga í móti mér ok stefndi at mér it beinsta. En ek þóttumst | ekki í móti ríða, ok sá ek at kvenndýrit var. En mér sýndíst sem ek hefði ekki við dýrinu, ok tók þat mik með hramminum ok bar mik í brutt með sér. En mér þótti ilmr góðr fylgja dýrinu, at ek kunna valla at hræðast. En þeir spurðu hvers hann gat til at draumr sjá mundi þýða. Ek munda óttast ef karldýr hefði verit, at ek mundi fá hneisu nökkura af jalli þessum. Nú má þat ekki vera, þvíat þat var kvenndýrit. Enda má þat ekki vera at góðr ilmr vitrist fyrir heiðnum manni, ok veit ek því ekki hvat sætir. Koma munu vér í ferð með nökkurri góðri konu. Þat kann vera, segja þeir. Nú féll sjá rœða niðr. (Cap. XXV.) En þegar ljóst var orðit um morguninn, þá bjógust þeir af hvárutveggja líðinu. Nú mælti Íringr jall við riddara sína: Þér skulit vandliga gæta Justínus, ef hann verðr af baki feldr ok yfir stiginn, þvíat ek veit at guð mun gefa mér styrk í okkrum viðskiptum. En síðan skipaði hann til þess LX riddara er hánum höfðu heiman fylgt; en aðra þrjátigu sendi hann til landtjalda Justínus, at taka konungsdóttur í brutt, ef þeir mætti. Síðan rœddi hann við herinn, | at þat skyldi haldast er konungrinn hafði heitit hánum ok bauð mikinn varnað, at eingi skyldi vápn bera á Justínum, ef hann yrði sjálfr handtekinn. Nú kómu þeir til vígvallar ok kallar Justínus þá hárri röddu ok mælti svá: Viti þer, Íringr jall, at þér fylgit heiðnum sið ok vilt herja á kristit land ok hefir röng málefni hingat til Frakklands, en vér berjumst bæði fyrir heilagri kristni ok verjum kristit land, ok skýt ek því á guðs dóm okkru máli. En Íringr jall svarar þessu: Ekki er mér mikill hugr á því at herja á kristit land. En einskis beiðumst ek af Frakklandi meira en ek á með réttu. Já, segir Justínus, víst skaltu þat hafa er þú beiðist; enda býr hann þá hest sinn til reiðar ok hafði burtstöng í hendi sér ok lítit járn á framan, svá at festa mátti í skildinum, ok mælti þessi orð er hann reið í móti Justínus jalli: Þú allsvaldandi guð, er leystir þá konu er Súsanna hét af falsligu vitni presta II, er henni vildu fyrirkoma, ok þú leystir þær II systr ur vanda, María ok Marta, ok Lázarum leystir af dauða, er | III daga hafði í leiði legit; svá leystu þessa ambátt þína ok gef mér styrk at taka þenna mann af illri götu ok flytja hann á réttan veg þann er hann mætti til ganga þíns fagnaðar. Nú var ok sem beðit var. Þá er Justinus reið fram, þá tók afl allt ur höndum hánum, svá at varla mátti hann orka spjótskaptinu. En þessi hinn góði jall er í móti hánum reið, þá tók afl af guðs miskun, ok skaut burtstöng sinni í skjöld Justínus svá hart at hann kom fjárri niðr á vellinum. En riddarar þeir er til þess váru settir, riðu þegar til Justínus ok tóku hann höndum ok fluttu hann heim til tjaldbúða. En lið Justínus var fullt af hræzlu við fall jalls ok leitaði hverr fyrir sér. En þeir XXX riddarar, er til þess váru ætlaðir, þá riðu þeir ok tóku konungsdóttur höndum ok fluttu hana til Írings jalls. En jalli var á því fagnaðr mikill, er hann hafði hana feingit ok þakkaði guði þann fagra sigr er hann hafði hánum gefit, ok svá mátti ok vel, af því at ófagrt er af því at hyggja, hversu þessi hin illa kona hafði þessum hinum hrausta manni viljat fyrirkoma af lífsgötu ok stefnt hánum til helvítis, ef guð | festi ekki sitt afl í móti hánum með þessi enn góðu konu, er sinn bónda setti svá vaskliga af dauðaböndum ok flutti til eilífs fagnaðar. Nú snúa þeir Saxakonungr heimleiðis ok Íringr jall, ok er Justínus settr í vagn einn ok er tjaldat um, en konungsdóttir í annan vagn, ok fara nú ofan með Rín til Kólni. En Íringr jall lét kalla til sín Rógérus er leingi hefir þjónat Justínus ok mælti við hann: Þat ætla ek nú at jall mun ekki í góðu skapi vera, af því at hann hugðist vera í valdi heiðinna manna, ok þikki mér ráð at þú ríðir til hans, ok lát hann kenna þik. Já, segir hann, þat vil ek gjarna. Nú ríðr hann til hans ok lyptir upp tjaldinu af vagninum ok fagnaði hánum. Góðan dag, herra! segir hann. En jall sá til hans ok mælti: Ertu þar Rógérus? Já, seigir hann; enda vertu kátr ok glaðr af því at ekki ertu í valdi heiðinna manna. Nú lætr hann aptr tjaldit. En jall hugaðist við orð hans ok þóttist ekki vita hvat sætti. Nú er þeir kómu til Kólni, þá var Mírman jalli feingit gott herbergi. En Katrín dróttning var sett | í dyblizu ok var skorin ur henni tungan. Nú rœðir Íringr jall við Saxakonung: Ek vil nú heim fara, segir hann; með því at ek hefi sigrast á jalli, þá er mér þat mikill sœmdarauki, ef ek flyt hann heim í mitt land, slíkan höfðingja sem hann hefir verit. En Saxakonungr sagði: Þessu verðr þú at ráða, segir hann; en þó vilda ek gjarna, at þú værir hér í landi með oss. En ef þú vilt í brutt fara, þá hygg þú at því vandliga, at þú varðveitir svá jall þenna, er þú hefir með þér, at hann komi aldri aptr síðan, með því at hann hefir þetta land þegar í forráði, ef hann kemr aptr. Já, seigir Íringr, mér er ok eingi hugr á at láta hann lausan. Nú eggjuðu hann margir menn at hann skyldi biðja dóttur Saxakonungs. En hann sagði: Ek má þat ekki gera af því at ek hefir bundist orðum við jallsdóttur eina af Bolgaralandi ok má ek þá ekki bregða. Nú býr Íringr jall ferð sína ok er hann er búinn, þá ferr hann aptr til dyblizu þeirrar er Katrín dróttning | var í, ok bar Rógérus ljós fyrir hánum. En þá er þeir kómu þar, þá rœddi hon við hana: Hér er jall sá kominn til þín er Íringr er kallaðr. En ek er með sönnu Secelía, dóttir Vilhjálms konungs af Sikiley, ok fór ek eptir Justínus jalli, er þú hefir viltan frá mér með illsku þinni, ok ætlaðir þú at draga ykkr bæði til helvítis. Enda gékk hon þá til hennar ok gaf henni hálsslag svá sem síðr er til í suðrríki, þá er maðr vill manni mikla skömm gera, ok mælti þetta: Haf þú nú þetta ok allt ógagn með, en ek skal hafa jall með mér til himinríkis. (Cap. XXVII.) Nú skilja þær við svá búit, ok þar deyr Katrín dróttning, en Íringr jall fór þaðan ur borginni. En Justínus var settr á múl einn. Nú ríðr Íringr jall í öðrum flokki þann dag, en einnhvern dag þá kom Rógérus til Justínus ok reið hjá hánum. En Justínus spurði: Hví sætir þat, segir hann, at ek kenni hér marga riddara þá er váru með Vilhjálmi konungi í Sikiley? Já, segir Rógérus, þat er vel, herra, at þú kennir vína þína. Hvar er hann, Íringr jall? segir Justínus. En hann vísar hánum til þar er hann ríðr. Já, seigir Justínus, þessi maðr er allfríðr sýnum ok nökkut áþekkr Secelíu konungsdóttur. Já, seigir Rógérus, þat hefi ek ok allopt sagt. Enda skaltu nú rœða við jall ok vita hversu þér þikkir vitrleikr hans vera. Þat vil ek gjarna, seigir Justínus. Nú kómu þeir til þorps nökkurs ok tóku sér vín at drekka. En Rógérus kvaddi þá jallana saman, ok riðu út af veginum ok stigu af baki ok settust á völlinn. Nú setr Íringr jall hjálm af höfði sér ok mælti svá: Kennir þú nökkut til jalls þessa er talar við þik? En jall sat mjök leingi ok sá á hann ok mælti þetta um síðir: Ekki veit ek, seigir hann, hvat ek skal um þetta mál rœða; en ek þikkjumst þó kenna at máli ok yfirlitum, at heldr muntu vera dóttir Vilhjálms konungs af Sikiley en Íringr jall af Fenís. Rétt sýnist þér þat, seigir hon, en ek þikkjumst vita at þér þikkir nökkur svívirðing í, at einn kvennmaðr hefir stigit yfir þik í vápna viðskiptum. En þó veit ek at þú hefir vit til þess at skilja, at þat er guðs dómr, er hann hefir dœmt okkar í millum, ok áttu vel at kunna hans fyrirskipan, at hann gaf mér afl til þess at taka þik af rangri götu, er þú vart á | leiddr ok flytja þik á réttan veg. Nú skaltu fara heim með mér ok ver í góðu skapi af því at þat land er lagit til fagnaðar, en ekki þessi lönd er þú ert barnfœddr á. Jall sagði: Vel kann ek orðum þínum, at þú mælir satt um okkur skipti, ok finn ek víst at guð hefir dœmt réttan dóm á milli okkar; enda skal hans dóm allvel hlýða ok á ek öngum manni jafngóðr at vera sem þér af þeim er nú lifa. Nú vil ek gjarna með þér fara ok kunna guði þökk, at hann hefir betr við mik gert en ek hefir til ætlat. Nú stíga þeir á hesta sína ok ríða báðir saman um daga, en Íringr jall vildi ekki vera í því herbergi um nœtr, er Justínus var í, af því at margt kann þat at verða, at menn vilja heldr hafa í ljósi en í myrkri. Þeir léttu nú ekki fyrr ferðinni, en þeir kómu til Sikileyjar. Verðr þar nú fagnafundr mikill er Vilhjálmr | konungr fann dóttur sína ok mág sinn ok svá allr landslýðrinn varð feginn þeirra heimkomu. En vánum bráðara eptir þetta þá tekr Vilhjálmr konungr sótt ok andaðist, en Justínus var til konungs tekinn, ok var konungr XV vetr yfir Sikiley, ok réðu þau Secelía konungsdóttir fyrir því landi með veg ok sóma, ok svá eru þau vinsæl um allt land at allir unnu þeim hugástum. En er þeim þótti sitt yndi sem mest vera þessa heims, þá fyrírlétu þau jörðligt líf ok fóru í klaustr ok hreinlífi at fortölum ok ráðum Secelíu konungsdóttur, fyrir því at hon var gjörn at fyrirláta stundliga ok hégómliga gleði ok ryðja götu til eilífs fagnaðar, ok biðu þau þar með dýrligu lífi andláts síns. Ok lýkr nú þar þessi sögu.

---

Fotnoter: