Magnús saga Erlingssonar (Fagrskinna)

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Fagrskinna

K. 88.

. . . . . . . .ostilling mugsens at þat odꝍma værc være tiltekit. hann var manna sniallaztr. oc com su tala miok i æinn stað niðr. Erlingr væitti um vetrenn i Tunsberghi. oc hann gaf mala um Kyndils messo. Sighurðr for meðr [hit friðasta lið sitt ovan i Vikina. oc geck undir hann mikit lið firir ofrikis sacar. enn margher guldu fe oc for hann sva viða. þæir varo sumir i flockenom. er ser leitaðo griða til Ærlings a laun. enn þar fengoz svor at allir menn þæir er þes læitaðo skyldu hava lifs grið. enn þæir i mestom socom varo skylldi engi fa lanz vist. oc er þæir spurðo þet. þa helt þat saman folkenom firir þvi at þeir voro marghir er sek vissu at þvi sanna at Ærlingi mundi þyckia sacbitnir viðr sek. Philippus Gyrðrsun gec til sættar viðr Ærling oc fec aftr æignir sinar oc for til bua sinna.

K. 89.

Litlu siðar comu þæir Sighurðar menn oc dropo hann oc morg slogh veitto hvarir aðrom i eltom eða i aftocum manna. enn ecki voro hofðingiar viðr þet er firir þvi slict ecki ritat. um fastu andværða com niosn Ærlinge at Siguðr iall mynndi koma með hærr sinn a hans funnd. oc var stundum spurt til hans ner enn stundum fiare. Erlingr gerði þa niosnir firir hvar sem þæir kvæme fram. oc let blasa ollu liðinu hvært cvæld or bꝍnum. oc lagho um netr i | safnaðe oc var allt skipat til fylkingar. þa com Ærlingi niosn at þæir Sigurðr iall varo upi a Re. byr þa Ærlingr færðina or bꝍnom oc hann hafðe með ser allt [byar liðit allt þet er vapnom matte orka. nema xii menn varo eftir at gæta bꝍarens. hann for or bꝍnum Tyssdaghenn i annare viku langafostu eftir non. foro þa um nottina oc varo ii menn um æinn [hest oc um einn skiold xiii tigi manna var talet. oc þa com niosn i moti þæim su at iall var a Dinnduxstaðum með ᴅ. c. manna. let þa iall calla saman liðit oc sagðe þat er hann hafðe spurt. liðit eggiaðe at þæir skyllde skunda oc biargaz þar um nottena. Erlingr talaðe ærende oc mælti sva at þat man yðr þickia licare. at var fyndr bere saman. ero þar i þæiʀa flocke marghir menn þæir er oss mætti minni samt vera þæiʀa handa værc er þæir hiuggu niðr Inga konong eða aðra vini vara oc er sæint a þet talu koma. Gerðo þæir þat með fiandans værcum oc fulltinge oc niðskap. þvi at þat stendr her i lagum varom. at engi maðr hevir sva firirgort ser at æighi hæiti þat niðingskapr eða morðingia verk. at menn drepazk um nætʀ. oc hever þesse flockr leitað ser þæira hæilla at tilvisan fiolkunigra manna at beriazk um netr enn æighi undir solo. hava þæir oc meðr þvilicri framkvæmd unnit þann sighr at stigha ivir þvilicann hofðingia. sem nu hava þæir við iorðu lagðann. havum ver oft sact slica luti ennda er nu at sionom orðit um þæiʀa hatto. skulum ver hældr hava þet raðet er oss er kunnare at beriazk um liosa dagha meðr fylkingu oc stelaz eighi a menn um netr. havum ver lið ꝍret æighi moti mæira liði skolum ver biða daghs at oc lysingar oc hallda saman fylkingum ef þæir vilia. eftir þat settizk liðit niðr toko sumir i sundr hꝍyhialma oc gerðo ser af bol. sumir sato a skialldum sinum. enn veðrit var svalt oc vata drif a. þæir Sigurðr fengo niosnina oc sva freme er liðit com mioc sva at þæim. oc stoðo upp oc vapnaðoz oc visso æighi hosso mikit lið er Erlingr hafðe. villdu sumir flya enn flestir vildo biða. Sigurðr æinn var malsniallr callaðr oc æighi mykill tilræðesmaðr. hann var þa oc æighi ofusare at flya oc feck hann af þvi mykit amæle af liðino. enn er lysa toc þa hafðe iallinn fylct liði sino a breku nocore firir ovan bruna oc millim byarens. þar fell aa æin litil. enn þæir Erlingr fylctu annann vegenn arennar. oc a bak fylkingo þæiʀa varo menn a hestum. Iallz menn sa at liðs munr var mykill oc toldu rað at læita a skoga. Iarlenn svarar. þat segeð þer at [með fylcingenne er ænge kiærkr oc skal þet nu rꝍyna. gæte hværr sin at enge flyi ne falme fyʀ enn ec. ver havum vigi gott latum þa ganga ivir bruna. enn er mærkit kꝍmr ivir bruna. þa stꝍypumk a þa oc flyi nu ængi fra aðrum. Sigurðr hafðe brunaðan kyrtil oc rauða | skickiu fitskva a fotum. hann hafðe skiold a lið oc sværð i hennde er Bastarðr het. oc mælti þat væit guð hældr enn þiggia gull mikit. villda ec na Bastarðe at koma æinu sare a Erling skacka.

K. 90.

Lið Ærlings villde ganga fram at brunne [hann Sigurðr bað þa vænda upp með anne þar var sva gort. ialls lið geck upp með breckunne oc a backana. er ivir gannga ana ut. þa bað Erlingr at lið hans skyllde syngia pater noster. oc biðia at þæir hæfðe gagn er guð villde. oc sungu þa allir kyrialinn hatt oc barðu vopnum sinum a skiolldu sina. enn við þann gny skutuz i brot oc flyðu ccc manna af liðe iallsens Erlingr oc hans menn fylgðu þæim ivir ana þa braz framlaupet firir breckona oc mꝍtoz menn a breckobruninne.

K. 91. Her rꝍðer enn um oʀostꝍ

Þa tocz orrasta mikil varo fyst spiotalogh oc þegar brat eftir hoggorasta oc foro a hæli merki iallsens oc komuz Erlings menn upp a breckona. varð skomm orostan aðr enn iallens menn flyðu a skogenn er a bac þæim var. þa baðo þæir iarlenn flyia. þa svaraðe hann. fram ver nu meðan er ver meghom oc hio a tvær hendr oc fell hann þer oc meðr hanum Ion Svæins sun oc ner lx manna. Ðeir Ellingr leto fatt manna oc rako flotann a skogenom. þa stoðvaðez Erlingr oc hans lið er þæir como at skoginum. þa hvarf liðit aftr oc komo at þær er þrælar villdu draga fot af Sighurðe oc var hann æighi ærændr oc vissi þo ecke oc hafðe folget sværðit i umgærðinne oc la þat þar i hia hanom. Erlingr toc þet upp oc laust þa þar með oc bað þa a braut skriða æftir þat hvarf Ellingr aftr með sinu liðe oc settiz i Tunsberghe. Siau nattum siðar toku þæir Erlings menn Einʀiða unga var hann drepenn oc oll hans skipsocn. [um varit eftir halda þæir Markus hit ꝍfra til Vikrinnar oc raða ser þar til skipa. um haustit eftir er Ellingr spurðe. feʀ hann austr eftir oc hittaz þæir i Konongello. flya þæir Markus upp i ꝍyna Hysing. dreif þar lanzfolk Hisingsbuar ovan oc ganga i fylking með Markus monnom. þa skutu þæir a Erling. er hann reri at lande. þa mælti Erlingr við sina menn. takum skip þæiʀa. oc gangum æighi upp at bæriaz her við land hærr. Hysingsbuar ero illir oc braðir oc ovitrir. muno þæir litla stund hava flokc þenna mote ser þvi at Hysing er land litit. sva er gort at skip þæiʀa ero tekinn oc flutt ifir til Konongello. Erlingr settiz með sinu liðe i Konongello. Markus oc hans lið foro upp a Markir oc ætlar til alaupa oc hafðu hvarir niosn af oðrum.

K. 92.

Erlingr hafðe fiolmenne mikit oc toc lið or heraðom. Andværðann vetrenn for hann ut i ꝍyna Hysing með myclo fiolmænni oc kravðe þings. Hysings buar cvamo ovan oc helldo upp þingino. Erlingr sagðe sakar a hendr þæim at þæir hafðo laupit i flock með Markuse oc at lyctum festu þæir | gialld. oc gerði þæim þar til stefnudagh a vikufresti i bꝍnom oc nefndo til menn xii bꝍndr. Enn er þæir komo til Erlings þa dꝍmde hann a hendr þæim Hysingsbum ccc. nauta. Nu fara bꝍndr hæim oc segia sina færð æighi goða. litlu siðar gerði frost mikit oc laghðe is a ana oc fraus inni skip Erlings. þa helldo bꝍndr gialldino oc lago i safnaðe i Hysing. Erlingr var i bꝍnom oc hellt iolaveizlona. enn Hysingsbuar helldo samol oc svæitir i Hysing um iolinn. Enn daghenn æftir fimtanda dagh þa for Erlingr at þæim ut i ꝍyna tok husinn oc brende oc drap hann menn. oc for aftr viðr sva buit til byar. Marcus snerezc þa til Upplanda oc dvaldezc þar um rið. þa foro þæir norðr hit ꝍfra til Þrondæims oc var þæim þar væl fagnat. oc reðo ser þar til skipa var Sigurðr þar til konongs tekinn komo þar til flocks margir dugandi menn. oc er alæið varet helldo þeir norðann Sigurðr oc Markus.

K. 93. Vm austanfærð Ærlings

Erlingr bioz oc austann um varit hafðe hann lið mikit oc stor skip. enn er hann com norðr i Vikina feck hann andviðri. oc la hann þar mikinn luta sumars enn sumt lið hans for norðr til Biorgviniar til landvarnar þer var Nicholas Skialldvarar son Nꝍckvi Pals son Þorolfr dryllr Þorbiorn kialkare mart annara lændra manna. þæir Markus sigldu hit nꝍrðra utlæiðina firir Biorgvin. hafðu menn þat miok a male. at þæir hafðu byʀ þengat er þæir villdu. Enn Erlings menn fengo anndviðri. Enn er Marcus kvam austr a Lista. þa spurðu þæir at Erlingr hafðe hærr uvighann i Vikenne vænnda þa aftr oc ætla at leggia til Biorgviniar enn er þæir koma firir bꝍinn þa sea þæir morg langskip oc stor roa a moti ser oc sea þa engann sinn annann enn roa undan oc sva gera þæir. Nicholas oc hans felagar roa eftir þæim. oc ellta þa Markus geck upp oc flest allt lið hans suðr i Skorpo sumir rero suðr i sund. þar taka þæir skip oc drepa slict af er þæir fa. nockorum doghum siðar fann Eindriðe hæiðafylia Sigurð oc Markus. varo þæir fluttir til bꝍarens. var Sigurðr hoggvinn a Hvarfsnesi. enn Markus hængðr ut i fra Grafdal. þa var Magnus æinn konongr firir Norwege. Erlingr skacki hafðe þa æinn landrað með handum oc alla konongs æign enn aðrir lendir menn sato i væizlom sinum sem fyʀ hafðe veret um Inga konongs dagha Erlingr hof upp miok frendr sina oc gaf þæim morgum iarðir. Erlingr var storvitr maðr. oc oʀostu maðr mikill. var auðigr oc malsniallr. maðr grimmr oc refsingafullr. þat var siðr hans um ovine sina. at allt stormenne gerðe hann landflotta. af þessu varð riki hans miok hærrskatt. firir þvi at þæir hofðingiar er verit hofðu með Hakone kononge eða Sigurðe fluðu til Danmarkar eða upp a Gautland oc hæriaðo þaðan a Vikina. þar var Ogmundr Siмunarsun oc Friðrekr kꝍna. Arnulvr skorpa oc Biarne hinn illi. | oc marghir aðrir. þa er Ærlingr var i Tunsberghi. spurði hann til þæiʀa i Vik austr at þæir rænto. þa for hann austr at læita þæiʀa oc feck tekit Friðrek oc Biarna með .ii skipum oc let hann Friðrek binda viðr ackere. oc stꝍypa hanom firir borð. oc [Biarne var hængðr. oc var þat ængum manne harmande. enn Friðrekr var ættstor maðr oc var hann miok harmaðr i Þrꝍndo laghum. sem siðar verðr getit. Valldimaðr Dana konongr oc Erlingr skacke gerðo þau æinka mal meðal sin oc varo þau með svardagha bundinn af hænde Ærlings oc hans hinna agætasta manna. at ef Magnus Erlingssunr vurðe konongr ivir Norege. þa skyllde Valdimar konongr æignaz allt landit. þat er liggr millom Liðandis nes oc Danmerkr at skattum oc skylldum sem i forneskio hofðo haft Dana konongar. Valdemaðr konongr skyllde veita hanum Erlinge oc hans flock styrk til at vinna Noregh oc hafa friðland i Danmork sinu liðe. þa sende Danakonongr menn sina með brevom til Ærlings oc krafðe lanzskiftis sem svardaghar varo til. þat mal bar Erlingr upp firir landraða menn sina þa er rikastir varo oc mesto skylldu raða af hendi Magnus konongs. oc þa varo þau bref upplesenn a þingum oc a motum. sva at oll alþyða hꝍyrðe. oc var þat allra manna æinmæle. at þer letuz ei vilia landvorn hafa firir utlennzkum hærr. eða þiona Dana kononge. oc æi tviskifta Noreghi. oc letoz hanom muna fylgia. Ellingr væitti þau annzsvor at lyctum. at allt lannzfolk reis a moti. oc næitaðe at ganga undir Dana konong. bauð hanum sina vinatto oc fegiavar. enn hann lezk æighi mega raða við lannz folkeno at skifta hanum af lanndeno. enn er Dana konongr spurðe þat. þa likaðe hanom illa. oc gallt firir fiandskap oc kallaðe Erlings menn oc sun hans æiðrofa. [Einum vetri eftir fall Hakonar konongs com i Noregh Stephanus legati. var hanum vel fagnat af hende Magnus konongs oc byscops. þa var Ꝍysteinn erkibyskup. Eysteinn for i syslu sina norðr a Halugaland. þa leitaðe hann viðr bꝍndr at þæir skylldu auka rett oc sakꝍyre. þann er byskupe skyllde giallda. Enn með þvi at Ꝍysteinn byskup var sniallr maðr mikill oc ætstor auðigr at fe oc vinsæll bæðe. nu fylghðe þvi male miok Erlingr oc kom til með ser mannum rikum frendom sinum oc vinum þa var þet framkvæmt er hann krafðe at þat fecz af bondum. at allr sacꝍyrir sa er hann atti at taka. þa skylldi vera silfmetenn ꝍyrir. enn aðr var sacꝍyrir byscups slicr sem konongs loghꝍyrir enn þess verðr hælmings munr þæiʀa aura lagha enn þo at ængi væri til at næita af boanda hænde. þa feck Erlingr af þvi mikinn . . . við alla menn þa er þetta ærende styrktu. Oc um varit æftir com Ærlingr skacki norðr til Kaupangs. kærðo þa þetta marghir menn | firir hanum. Erlingr væitti þvi ængi annsvor oc lyddi til hvat menn mælto. enn er hann kom a malstefno þa rꝍddo þæir margha luti þa er til landraða horfðo. þa mælti Erlingr skacki. herra sagðe hann. kunnict man yðr vera um logskra Þrꝍnda. Nu þat allt er þar er a lact. munuð þer vilia briota logh hins hælga Olafs konongs. Erkibyskup svarar æighi ero þa brotinn log hans i þvi at aukinn er rettr hans. hitt er laghabrot at æighi er sa konongr ivir Noreghi sæm i lagum stændr. Erlingr svarar. eighi var þat giort miok i moti yðru raðe. er Magnus var tekinn til konongs. oc iattaðo þvi allir sva byscopar sæm annat lannz folk. Erkibyscup svarar æighi vil ec þvi i moti mæla. at Magnus meghe konongr vera. ef þu væizt at æighi þyckir Þrꝍndom vera raskat i þvi sinom laghum at sa se konongr er æighi er konongs sun. Enn þvi vetter mek at æighi verðe allir a æitt satter. ef noccorer koma þæir er sannir ero. oc bæiðazk lannz oc rikis. Erlingr sægir með þvi hærra at æighi er ritat i allum loghbokum. at sa skule konongr vera er æighi er konongs sun. oc være þat at yðru raðe oc annara biscopa. at Magnus være til konongs tekinn ivir allt lanndet. þa meghoð þer sva styrkia hann oc hans riki at þat se guðs logh at hann se konongr. villdið þer smyria hann oc korona. oc geva hanum konongs vigslu. þa ma æighi þvi neita þui at ero bæðe guðs logh oc manna. enn hann oc ek skal væita yðr fullan styrk til allrar framkvæmdar er þer vilið kraft hafa. ærkibyscup hugsaðe þetta mal oc talaðe við Erling þar til er þat var allt raðet. oc var sa fynndr laghðr um somaret i Biorgvin kom þar þa Magnus konongr oc legatinn Ꝍystæinn ærkibiscup oc mart annara goðra manna.

Erik Werenskiold:
Vighsla Magnus konongs var gorr oc var hann þa vii vetra gamall.

K. 94. Vm vixlu Magnus konongs

Vighsla Magnus konongs var gorr oc var hann þa vii vetra gamall. Valldimaðr Dana konongr var nu mikill ovinr Erlings firir þvi at hann hafðe svoret lagha æið. oc þo allu þæiʀa sattmale brugðit.

K. 95. Vm Danakonongs brev

Vm haustit æftir oc þo andværðann vetrinn komo til Þrondæims menn Danakonongs með brevom. fluttu þæir brevenn firir rikis menn. oc vingiavir meðr. er Danakonongr hafðe sænt þæim. enn þat var a brevom at Danakonongr ætlaðe at fara með hæʀ sinn i Noregh oc vill leggia lannd under sec oc kallar þet frendlæif sina. hæitir Þrꝍndom vingan sinni oc at þæir skulu vera slikir menn i Noreghi sem fyʀ hava þæir verit i forneskio oc þæir æigho ætterni til. lætr mæiri van at hann man æinhværn þæiʀa til konongs taka eða lanz hofðingia.

K. 96. Vm brefs gærð

Marghir skipaðoz hær vel við. oc gera i moti iartignum hans brev oc hæitaz undir hann. oc faz þau annsvor at lyctum ef Erlingr skacke verðr sva diarvr at hann kꝍmr inn um Agðanes. þa skal hann æighi með fiorvi a brot fara.

K. 97. Vm illvilia Þrꝍnda til Erlings

| Erlingr var um vetrinn i Biorgvin með sino liði. um varit eftir koma viner hans til hans. oc seghia hanom at Þrꝍndir varo illvilia til hans. oc geva hanom þat at sok at hann tok af Friðrik kꝍno. biðia hann varazk oc koma æi a valld Þrꝍnda. þvi at þæir hafðo morgh storvirke gort. þau sem þæim likaðe. Erlingr svarar oc cvað þat mycla lygi vera. um varit bioz Erlingr at fara suðr til Anarhæims þings. oc hafðe Bꝍkesuðina alskipaða með skuto fimtansesso oc bæðe vel skipat. sunnan veðr la a þratt oc lættz mannum illa androðrenn oc taldo moti at roa. oc quaðo Ærling ecki ꝍrende þengat æigha. Manadaghenn i gagndagum eftir messo let Erlingr blasa til skipa liði sinu. lagðe lif oc limi hværium manne er æighi kꝍme þar er skraðr var. hann villdi leggia or bꝍnom æftir non. enn hann laghðe þo æi or bꝍnom fyʀ enn þriðia daghs eftir um morgininn snimma oc var þa allt lið hans buit. þæir rero ut i Byscops nes hofn. þa atte Erlingr tal við sina menn oc mællti sva. mikinn kuʀ hꝍyri ek af yðr. at yðr þycki illt at roa androðr. [Takit nu oc ræisit viðona. oc siom hvosso snæckiann kann undir seghlino. sva var gort. sighldu siðann norðr með lande goðan byʀ oc sva enn um nottina æftir oc sva um miðviku daghenn. oc um nottena æftir sighla þæir inn um Aghða nes. oc var þa mikit samflot. firir þvi at þar for vokuliðit inn til byarins. þæir komo upp i anæ miok ovart. þæir sa sæghlin oc hughðu at vokulið være. oc var þa sungit uppi at Kristkirkiu. oc var þar flest byar liðit staðt.

K. 98. Vm fall Alvs oc hans manna

Þæir Erlingr fengo niosn hvat titt var i bꝍnom. enn Alvr sat með svæit sina oc drac oc þæir Erlingr gengo þingat sem hann drak oc drapo hann. oc flest alt liðit þat er þar var. siðan gengo þæir oc rannsacaðo oc drapo slict af sem þæim syndiz oc Erlingi þotti sakir til væra sumir fluðo. oc komuz sva undann. Erlingr let blasa allu liðinu til Ꝍyrar þings oc var þar harla fiolmennt Erlingr talar oc gevr Þrꝍndom sakir oc quað þa vera fiors menn sina. þar mælto þæir a moti oc kvaðo þet vera lyghi oc upplost. Razzabarðr taldiz undan sakum þui at hann var malsniallr. þar til er Erlingr quaz eighi muna hallda sakum a þa ef þæir stꝍðe firir með vitnum oc æiðum. Þa mælti Erlingr oc bað uppstanda kapalin sinn oc sva gerði hann. hann tekr sva til orðz kenni þer Þrꝍndir innsigle þetta er ek hygg at þer sialver havet latet gera oc fenguð i hendr danskum mannum. varo þa bref upplesenn oc saghðo sva at þæir bunnduz i þat rað at drepa konong oc Erling ef þæir næðe. enn þetta mællti Erlingr at lyctum or þinum munni Razzabarðr komo þesse orð. Barðr svarar iðrumk ek nu hærra minn ef ek mælta þat. enn allt er nu a guðs vallde oc | yðru. allir gengo nu til festo við Erling at bꝍta slicu sem hans miskun var til. let hann dꝍma ogilldan Alf oc alla þa er fallnir varo. tok af margum mikit fe. oc feck enga motestoðu at þui sinni. oc dualdiz enga rið at þui sinni. oc for aftr suðr. enn Þrꝍndir varo iafnan siðann ovinir hans. Valldemaðr Danakonongr bioz með hærr sin oc hafðe mikinn hærr oc for austan i Vikina. lætr uppskera þingboð oc krævr bꝍndr lanz oc viðrtacu. enn Ælvarbuar austr seghia sva at þæir vilia þiona þæim kononge er þæir iatta norðr i Vikina. nu a konongr Borgharþing. konongr færr stillilegha oc friðsamlegha norðr um Vikina. enn bꝍndr hofðu samnat allt hitt ꝍfra. oc villdu æighi under ganga. eru nu gorr orð sem skiotast norðr oc com hæʀ saghan til Erlings. þa let hann bioða ut almenning at liði oc skipum til landvarnar. varo þa i hværio fylki morgh langskip gorr. var þa nitt hvært langskip. þo at æighi være fullgort. oc kom nu saman allmikit fiolmenne oc droz hærrenn norðann meðr lande.

K. 99.

Valldemaðr kom allt til Tunsbergs oc sva saghðu menn at lannz folkit var sva gꝍyst at þæim. at þa er þæir komu ner landinu. þa liopu æinn maðr eða ii. saman oc skutu a þa. oc þotti kononge þar synaz i þvi fullr illvili oc quaz finna a þvi at þæir villdu ængum koste under ganga. oc talde tva koste firir handum. þann annan at snua aftr til Danmarkar meðr sva buit eða fara með ranom firir lanndet oc manndrapom. oc sagðe mæir sinn vilia at hæria æighi a kristit land. oc quað ꝍret vitt austr firir liggia i Austrvegom at hæria a oc fa ser fear. lysir maleno. oc segher at hann vill suðr aftr snua. oc sva gerðe hann. for suðr aftr til Danmarkar. gaf þa hæimlꝍyui leiðangrenom. Nu var Erlinge sact. at Danakonongr hefðe horvit aftr þa nefnir hann meðr ser lænnda menn oc aðra sveitar hofðingia oc sighlir suðr eftir kononge. oc komo þar sem hæitir Dyrs a oc la þar lið Dana konongs. þat sem þa hafðe fengit hæimlꝍyui. Erlingr lagðe at þæim oc barðez við þa. þar fell Sigurðr oc mart af Danum. enn allt flyðe. enn þæir Erlingr toco þer allmikit hærrfang. oc foro aftr til Noregs.

K. 100.

Eftir þat bannaðe Danakonongr Vikverium koupferð til Danmarkar. sva bannaðe hann at flytia korn i Noregh eða aðra þa luti sem þæim være þurftulager. enn Vikverir megho æighi missa Danmarker kaupstefnu. baðo marghir Erling at hann skylldi gera frið við Danakonong með noccoro mote. Erlingr gerðe þat snilldar braghð. er allir menn kalla mest hava verit i manna minnum. at hann for i þvilikum haska æinskipa til Danmarkar. oc kom þer miok ovart. foro i ʀingabryniur oc hafðu hialma oc ivir utan hattu oc lette matla oc unndir brugðinn sværð. gengo i bꝍinn oc i konongs stovuna þa sat konongr ivir mat oc allir vapnlausir. enn ænginn gaf gaum at hvar þæir foro. fyʀ enn þæir komo | firir konong. þa mælti Ærlingr goðan dag hærra. sæl oss grið oc allum varom mannum. Valldimar konongr mælte grið scalt þu hava Erlingr a engum hevi ec niz þæim er a minn fund hava komit. tala slict er þu villt oc far sem þu komt oc þinir menn. Erlingr svarar gevit haveð þer nu griðenn fyʀe enn ek vil tala við yðr i meiru tome. þviat ec hevi ꝍrende Magnus konongs. oc annara Noregs hofðingia. geck Erlingr siðan til skips sins. hann dvaldez þar um hrið. oc var oft firir Danakononge oc beiddiz af hanum sættar oc friðar. saghðe kononge bæðe forn dꝍme oc teðe hanum hosso friðr hafðe sættr verit millim Danmarkar oc Noregs. mintiz hann a þat er Hakon hinn riki iall hafðe halldit Noregs velldi at lene af Danakononge. Erlingr feck liðsinni margra manna. oc sva kom um siðir at þæir reðo. at Erlingr settiz i gisling með Danakononge. þar til er sætt være gorr. þa sendi Danakonongr i Noregh Asbiorn snaru. oc dvaldezk hann þar um vetrinn. um varit gaf Danakonongr Erlingi hæimlꝍyui. oc með þæim koste at bref være kominn fra Magnuse kononge. at Danakonongr skyllde æignaz þvilict af Noregi sem hann kallaðe til. oc aðr hafðe veret i forneskio oc i æinka malom þæiʀa hafðe veret.

K. 101. Her gefs Erlinge ialldomr

Hann gaf [firir riki valld Erlinge oc með ialldom. oc skylldi Erlingr vera iall Valldimanz Dana konongs. Svor oc Erlingr hanom trunaðar æið. at skilnaðe þæiʀa foro aftr gislar hvaʀa tvæggia. enn Erlingr var iall til dauðadags oc hellt vinatto til Danakonongs. oc reð oc styrði æinn Noreghi af hende Magnus konongs sonar sins oc gerðiz hann rikr hofðinge. oc þvi mæiri maðr enn fyʀ sem þa var hann tighnare.

K. 102. Her rꝍðer um Olav Skafhoggs sun

Olafr het sun Guðbranz Skafhoggs sunar oc Mariu dottor Knutz Magnussunar. hann hafðe fostrat Sighurðr agnhottr rikr maðr i Vik austr. Olavr hofz upp með flocke i Vikinne oc Sigurðr með hanom. at þui raðe huurvu margir menn. oc sneruz upp a Markir. oc droguz til Upplanda oc fengo þar viðrtakr.

K. 103.

Droz þæim bratt lið oc fenngo styrk mikinn. enn ecki komo þæir til sævar. þviat lenndir menn oc þæir er kaupstaðum reðo varo fullkomnir vinir Magnus konongs. oc er Erlingr spurði slict til þæiʀa þa setti hann rað við at gæta kaupstaða oc skipastols. enn hann for inn i Vikina oc var imist i Aslo oc Tunsberghi dvaldiz þar um rið um vetrinn. Olavr let gera veizlu a land upp lanct. iarlenn for til væizlunnar at hæimboðe prestz noccors oc hafðe lið miok mikit oc með hanom Ormr konongsbroðir. oc komo um æftan firir Kyndilsmesso. þar sem heitir a Riðiokle. hafðo þæir flutz ivir vatn noccot er bꝍrenn liggr skamt i fra vatnstrondenne.

K. 104.

Ðeir drucku fast um cvældit afengt munngat. | enn prestr sa er væizluna gerðe. hafðe sænnt þæim Olave aðr niosn um farar iallsens. þeir Olavr foro um nottina oc um quælldit vii raster. oc þotti monnum þat furða vera. hosso hvatlega þat var faret.

K. 105. Her rꝍðer um iallenn

Iallenn svaf i stovo nocore oc hans svæit oc stoð upp til otto songs um miðnætte. enn prestr sagðe vera quælld oc letzk ecki megha sova oc sva for iii sinnum. Enn langre rið firir dag stoð iallenn upp oc klæddez oc bað þa taka vapn sin. for þa prestr til kirkiu. iallenn for til otto songs með sveit sina oc Ormr konongs broðir. enn sumir lagho i reckio sinne. oc i daghanenne. þa koma þæir Olafr snua þegar at hinni myklu hollenne. laupa þar inn oc drepa þa er inni varo. þa ꝍpa þæir hærop. oc varð iarl æighi fyʀ varr viðr ofriðinn liop þegar or kirkiu. oc ovann til skipanna. enn sva myrct var at varla kendoz þæir sꝍkia þæir Olafr æftir. oc þa er iallsens menn laupa ivir garð noccon. þa sneroz þæir at moti iallzmenn. iallenn var gyrðr sværði þa greip hann til oc bra. oc snæriz sværðit a siðu hanum. oc skæindiz hann mioc. Ormr varð oc sar miok. oc fell mart af liðe þæiʀa. enn hann comz sialvr undann oc Ormr konongs broðer mioc nauðulaga oc rero aftr ivir vatnit. enn Olavr oc hans lið foro sem aðr. siðann kallaðo menn hann Olav ogævo firir þa soc at iarlinn hafðe þa undann tækit. sva sem hanom var ner roet. oc noccoro siðar spurðe Erlingr til þæiʀa Olafs austr i Vik oc for at læita þæiʀa [oc hitti þa þar sem hæitir Stanger. var þar orrosta oc hafðe iallenn mæira oc [hann feck oc mæira sighr. þa fell Sigurðr agnhottr oc mart annara manna enn Olavr flyðe upp a land oc þaðan af dræifðiz flockrenn for Olavr suðr til Danmarkar feck þar sott oc andaðez i Arose. oc kalla Danir hann hælgan.

K. 106.

Haraldr het sonr Sigurðar konongs Harallz sunar moðer hans Kristin konongs dottor. enn hann var broðir Magnus konongs hann var fostraðr a Upplondum. Nikulas kuflungr toc þann svæin oc flutti til Erlings. þat var hit vænasta barn. oc toc konongr væl við hanum. oc laghðe konongr ast til hans oc bað hanum vægðar oc marger aðrer menn. Enn iarlenn quað hann ecke kunna firir slicu at raða. oc quað skiott um hans dagha muna gort vera. ef hann ætlaðez nocot slicom raðom fram fara. oc sagðe at allir villdi þenna firir konong hava. enn hann firir ꝍxsar munne. varð oc þat at framkvæmd. at sa svæinn var drepenn. oc var þat værc miok lastat.

K. 107. Her hevs flocr

A riki Magnus konongs hofs flockr sa er austr safnaðez a Morkum. var þar kallaðr hofðingi firir Ꝍystæinn sun Ꝍysteins konongs Harallz sunar. hann var friðr maðr asinom. hann var kallaðr Ꝍystæinn mꝍyla. i þann flock liopo marger dugande menn. þæir quoðoz mist hava broðra sinna oc fæðra oc annara nafrenda oc fear sins flestir ungir menn | mæir at rꝍysti rꝍyndir enn at viti.

K. 108.

Enn firir þvi at þæir hafðo ecke mikinn styrk fiolmennis þa leto þæir viða verða faret oc miok um obygðir sva at af þeim gengo klæðe þæiʀa. sva at þæir voro berfꝍttir allir oc spento næfrom um bæin ser. enn er menn Magnus spurðu þetta. þa kallaðo þæir þa Byrkibæina. foro miok hit ꝍystra um Markir oc stꝍyptuz ovan i Vikina. komu fram þar sem bꝍndr hofðu samnat firir þæim austr um Ælvar syslr oc gerðu ferðir at þæim oc hvarir at aðrum. oc drapoz menn firir. hafðu Birkibæinar iafnan betr þegar er æigi var mugrinn firir. enn þegar er þeir attoz oft viðr. þa toko oftazt æ bꝍndr undan fast. bꝍndr felldo brota firir þa a Kroka scogi. var þæim ner ofꝍro þer. oc leto menn sina oc komuz laupe undann. ecki atto þæir við konong eða iall eða stormenne.

K. 109.

Vetrenn efter foro þæir með flockenn enn hit þriðia somaret eftir reðo þæir ser til skipa. oc fengo skutr oc lettiskip oc foro hit ytra fyrir lande allt norðr til Þrondæims. þæir toko viða fe oc menn. oc komo sva mioc uvart til Kaupangs at allir varo ubunir þæir er firir varo þat var Mariu messo ena siðare firir hamesso.

K. 110.

Eirikr Daghs sun geck upp til kirkio oc hitti Nicholas Skiallorar sun magh sinn. oc saghðe hanum at fiskimenn nockorer hafðo komit til byarens. þæir er þat saghðo at þæir hofðo set seghl þæira morgh fara utann eftir firðinum oc hygg ek vera muna Birkibeina. Nichulas svarar of kvitsamr ert þu magr þu fylghir hværiom flꝍyghi kvit er fiskimenn segia. Hældr vetti ek at þæir se austr a Markum enn þæir fare hinngat i hændr oss Þrꝍnndum. oc havum fyst messo. oc geret ut skutu æina ef yðr syniz Nicholas geck til kirkiu. Enn Eirikr let gera a niosn.

K. 111. Vm Birkibeina

Þæir Birkibeinar komo miok ovart er sunginn var messan. þa geck Eirikr inn oc saghðe hanum at þæir þottozk at visu vita er a niosn varo at ofriðr er. nu ero hestar bunir seghir hann riðum a brott maghr oc inn i herat. [Niculas mælti ec vil æigha þing við [byiar menn oc sea hvat liðs eða vapna er i bꝍnom. enn farum fyrst til matar. eftir þat hvarf Eirikr a braut. oc i garð sinn oc liop hann oc hans menn a hesta sina oc riða or bꝍnom enn Nicholas geck til borz oc setti vorð ut a Ꝍyrum. enn fyʀ enn hefðe mataz þa var hanum sact at þæir varo uppi i anne þa mælti Nicholas at þæir skylldi vapnaz oc sꝍkia upp i lopt sitt hitt mykla oc sva gærðo þæir. enn Birkibeinar foro um strætinn oc sumir um bryggiur. oc komo sva i garð Nicholas oc vissu þæir æighi fyʀ enn garðrenn var hvorvenn allr mannum oc matti engi þæim at liði koma. Birkibeinar kallaðo a þa oc buðo Nicholase grið | enn hann næitaðe. eftir þat sottu Birkibeinar at loftinu bæðe með skotum oc atgangu oc sumir hiuggu husinn oc skutu a þa. þæir vorðoz væl með skoti enn griot var a þa borit oc fello hvarirtvæggia. var þat at lyctum at loftit varð sott. þar fell Nicholas oc mykil svæit manna.

K. 112.

Eftir þat atto þæir Birkibeinar þing i bꝍnom oc geck undir þa allr byar liðrinn. enn Ꝍysteinn var til konongs tekinn a Ꝍyra þinge. hann dvaldiz þar um rið. oc kom þar fiolmennt oc gerðuz handgengner. varo þar hvartveggia byiar menn oc af heraðum komner gott mannval. þa komo þæir til flocksens Salltnes svæinar. Ion ketlingr oc brꝍðr hans. oc um haustit æftir þa foro með flocke inn i Þrondæim. oc laghðu hann allann undir sec. þa com til flocksens Þorfiðr af Snos Helgi sun hans oc mart annara rikara manna. oc er þat sannazt at allir hinir beztu bonda synir komo þa til þæiʀa um oll Þrꝍndalog sva at skorat var er þæir komu ut aftr i Orkadal ner .xx. .c. manna.

K. 113. Vm færð a Upplond upp

Ðæir bua nu færð sina upp til fiallz oc fara sva til Upplanda. leggia under sik allt landit. Magnus konongr var i Vikinne oc Ormr konongs broðir. oc mart lendra manna. Enn Erlingr var i Biorgvin oc hafðe mikit lið. Birkibeinar sotto ut i Vikina oc stæfna ferðenne hit ꝍfra um landit. ætla sva til Tunsbergs a fund Magnus konongs oc var þat um iolaskæið. enn er Magnus konongr spurði til þæiʀa. þa stefnir hann til sin liði sinu kom til hans þa Ormr konongs broðer með sina svæit. oc margir aðrir. hann hafðe mikit lið. for konongr or bꝍnom imoti oc allt upp a Re. fa þa niosn at Birkibeinar varo ner komner. enn veðrit var furðu kallt oc sva mikill snior at allt var kaflypt þegar er af veghom for.

K. 114. Vm gadden

Menn Magnus konongs troða ser gadd firir ovan bꝍinn enn um þværann veginn skipa þæir liðinu i fylkingar. nu ganga þæir Birkibeinar i fylkingar við bꝍinn oc biugguz við er þæir sa konongs liðit firir ser. for mærki Ꝍysteins konongs miok framalla i liðino enn meðr þvi at akuveghrenn var ecke bræiðr oc þrong fꝍrt ut i fra. þa for svæitinn su i fystunne er konongs mærkit fylghði oc þæir komo fyst framm a gaddenn. enn Magnus konongs menn runnu fram i moti þæim með fylktu. tokz þar orostann oc var Birkibeinum ohꝍgt við at komaz oc for liðit miok sundringum. er þæir hafðo ecki rum a gaddenom. sneriz þa mannfallit bratt a þa. enn Birkibeinar fello þæir er fremstir varo. sotto þa fram Magnus konongs menn. var þa sem oftar þo at menn se vapndiarvir oc raustir þa kꝍmr litt at hallde þegar er flottenn brestr. toc þa brot at flya megenliðit þæira Ꝍystæins. tok þa af nyo mannfallit til þæiʀa liðs at snuaz miok. þvi at vegrenn var mior. enn | Magnus konongs menn varo ecke miok friðsamir. var drepit allt nalegha þat er þeir naðo. oc rako lanct flottann. Ꝍysteinn var i flottanom. oc þa er hanom var sva ner styrt. þa liop hann inn i hus æitt oc bað ser griða. enn sa maðr er inni var lezt gera muna þat. er hann var fusari. oc drap hann. þa funnu bratt Magnus konongs menn hann oc var lik hans tekit. oc boret i stovo þa er Magnus konongr var i ælldr var gorr a miðio golvi oc var konongrenn farenn af klæðom sinum oc bakaðez við ælldenn. gengo þa menn til at kenna likit nocorer af Birkibeinum þæir er sva varo sarer at æighi matto renna. enn er menn kenndo likit til fullz. þa snerez konongr fra elldenum. enn maðr sat i pallinum at bac þæim oc var ecke [at hanom gaum gevet. enn sva sem þa varðe minz þa stoð hann upp oc græip oghse æina. oc hio til Magnus konongs ivir hærðar nokorum mannum. com a hals kononge oc snerez hoggit ovann i hærðar oc tok littit bæinnit oc var þat mikit saret. enn þegar ræiddi hann annat oc hio til Orms konongs broðor oc stefndi a fotleggi hanom uppi við knet. enn þa er Ormr sa þat þa kastar hann framm fotonum ivir havuðit oc toc hoggit i pallstockenn oc stoð þar fost æghsen. þa var þæim skamt allstora hoggva a millom oc lagha bæðe enn þa er hann fell þa fanz þat i pallinom þar er hann stoð. at hann hafðe dreget innren efter ser um golvit.

K. 115.

Floccr þesse er undan komz fluði austr a Marker oc sotto flestir a Gautland austr oc mest firir þvi at þæir visso æighi ser von friðar i Noreghe. hældr enn þæir aðrir er fullan fiannskap hofðo fengit af Erlinge. Enn þat bar annat til at þau varo i Sviðioðo Birghir iarl sa er atte Brigðo dottor Harallz gilla oc hafðe væitt mikinn styrk Ꝍystæine kononge bæðe með liði oc með fegiavom.

---

Noter: