Vis kilden til Saga Magnús konungs berfœtts

{| class="toccolours" border="1" width="100%" cellpadding="4" style="border-collapse:collapse"
|- style="background-color:#e9e9e9"  
!align="center" valign="top" width="40%" | '''Velg språk''' !!align="center" valign="top" width="10%" | Norrønt !!align="center" valign="top" width="10%"| Islandsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Norsk !!align="center" valign="top" width="10%"| Dansk !!align="center" valign="top" width="10%"| Svensk !!align="center" valign="top" width="10%"| Færøysk
|-
! Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ► !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Saga Magnús konungs berfœtts]] !!  !! [[Fil:Norsk.gif|32px|link=Magnus Barfots saga]] !! [[Fil:Dansk.gif|32px|link=Magnus Barfods Saga (C.C.Rafn)]] !! [[Fil:Svensk.gif|32px|link=Konung Magnus barfots historia]] !! 
|-
!  !! [[Fil:Original.gif|32px|link=Saga Magnús konungs berfœtts (FJ)]] !!  !! [[Fil:Norsk.gif|32px|link=Soga um Magnus Berrføtt]] !! [[Fil:Dansk.gif|32px|link=Magnus Barfods saga]] !! [[Fil:Svensk.gif|32px|link=Magnus barfots Saga]] !!
|-
|}


<center><big><big>'''[[Heimskringla]]'''</big></big><br>'''Snorra Sturlusonar'''<br>N. Linder og H. A. Haggson<br>1869-1872 


<big>'''Saga Magnús konungs berfœtts'''</big></center>


'''1.''' ''Upphaf Magnús konungs berfœtts.''

Magnús, son Ólafs konungs, var þegar tekinn til konungs í Víkinni eptir andlát Ólafs konungs yfir allan Noreg. En er Upplendingar spurðu andlát Ólafs konungs, þá tóku þeir til konungs Hákon Þórisfóstra, brœðrung Magnús. Síðan fóru þeir Hákon ok Þórir norðr til Þrándheims, en er þeir kómu til Niðaróss, þá stefndi hann Eyraþing, ok á því þingi beiðir Hákon sér konungs nafns, ok var honum þat veitt, at bœndr tóku hann til konungs yfir hálft land, svá sem haft hafði Magnús konungr, faðir hans. Hákon tók af við Þrœndi landauragjald, ok gaf þeim margar aðrar réttarbœtr; hann tók af við þá jólagjafir. Snerust þá ok allir Þrœndir til vináttu við Hákon konung. Þá tók Hákon konungr sér hirð, fór síðan aptr til Upplanda; hann veitti Upplendingum réttarbœtr allar slíkar sem Þrœndum; váru þeir ok fullkomnir vinir hans. Þá var þetta kveðit í Þrándheimi:

<blockquote>
Ungr kom Hákon hingat,
<br>hann er beztr alinn manna,
<br>frægðar mildr, á foldu,
<br>fór með Steigarþóri.
<br>Syni Ólafs bauð síðan
<br>sjálfr upp Noreg hálfan
<br>mildr, en Magnús vildi
<br>málsnjallr hafa allan.
</blockquote>


'''2.''' ''Dauði Hákonar konungs.''

Magnús konungr fór um haustit norðr til kaupangs, en er hann kom þar, þá fór hann þegar í konungsgarð, ok var þar at herberginu, ok dvaldist þar öndverðan vetr. Hann hélt 7 langskipum í vök þíðri fyrir konungsgarði í Nið. En er Hákon konungr spurði, at Magnús konungr var kominn í Þrándheim, þá fór hann austan um Dofrafjall, ok svá til Þrándheims ok til kaupangs, ok tók hann sér herbergi í Skúlagarði, ofan frá Klemenskirkju; þar var hinn forni konungsgarðr. Magnúsi konungi líkaði illa stórgjafir, þær er Hákon konungr hafði gefit bóndum til vinsældar sér; þótti Magnúsi sín eign gefin engum mun síðr, ok ýfðist hugr hans mjök við þat, ok þóttist mishaldinn af við frænda sinn, er hann skyldi svá miklu minni tekjur hafa, en faðir hans hafði haft eða forellri, ok kendi Þóri ráðin um. Hákon konungr ok Þórir urðu þessa varir, ok var uggr á, hver tiltœki Magnús mundi hafa; þótti þeim þat helzt grunsamligt, er Magnús hafði á floti langskip tjölduð ok búin. Um várit nær kyndilmessu þá lagði Magnús konungr brott á náttarþeli, ok lögðu út tjölduðum skipum, ok ljós undir; ok hélt út til Hefringar, bjó þar um nótt, ok gerðu þar elda stóra á landi uppi. Þá hugði Hákon konungr ok lið þat, er í bœnum var, at þat væri gert til svika; hann lét blása liðinu út, ok sótti allr kaupangslýðr til, ok váru í samnaði um nóttina. En um morgininn, er lýsa tók, ok Magnús konungr sá allsherjar lýð á Eyrunum, þá hélt hann út or firðinum, ok svá suðr í Gulaþingslög. Hákon konungr byrjaði þá ferð sína ok ætlaði austr í Vík, ok átti áðr mót í bœnum; talaði þá ok bað menn vináttu, ok hét sinni vináttu öllum; hann kvað sér skugga vera um vilja frænda síns Magnús konungs. Hákon konungr sat á hesti ok var farbúinn; allir menn hétu honum vingan með góðum vilja ok fylgð, ef þyrfti, ok fylgði honum lýðr allr út undir Steinbjörg. Hákon konungr fór upp til Dofrafjalls; en er hann fór yfir fjallit, reið hann um dag eptir rjúpu nökkurri, er flaug undan honum; þá varð hann sjúkr, ok fékk banasótt ok andaðist þar á fjallinu; ok var lík hans norðr flutt, ok kom hálfum mánuði síðar til kaupangs, en hann hafði brott farit. Gékk þá allr bœjarlýðr ok flestr grátandi móti líki konungs, því at allir menn unnu honum hugástum. Lík Hákonar konungs var niðr sett í Kristskirkju. Hákon konungr varð maðr vel hálfþrítugr at aldri; hann hefir höfðingi verit einn ástsælastr í Noregi af alþýðu. Hann hafði farit norðr til Bjarmalands, átti þar orrostu ok fékk sigr.


'''3.''' ''Hernaðr í Hallandi.''

Magnús konungr hélt um vetrinn austr í Vík; en er váraði hélt hann suðr til Hallands ok herjaði þar víða. Þá brendi hann þar Viskardal, ok fleiri heröð; fékk hann þar fé mikit, ok fór síðan aptr í ríki sitt. Svá segir Björn hinn krepphendi í Magnúsdrápu:

<blockquote>
Vítt lét Vörsa dróttinn,
<br>varð skjótt rekinn flótti,
<br>hús sveið Hörða ræsir,
<br>Hallands farit brandi.
<br>Brendi buðlungr Þrœnda,
<br>blés kastar hel fasta,
<br>vakti viskdœlsk ekkja,
<br>víðs, mörg heröð síðan.
</blockquote>

Hér getr þess, at Magnús konungr gerði hit mesta hervirki.


'''4.''' ''Frá Steigarþóri.''

Sveinn er maðr nefndr, son Haralds flettis, danskr maðr at kyni; hann var hinn mesti víkingr ok mikill bardagamaðr ok hinn hraustasti, ættstórr maðr í sínu landi. Hann hafði verit með Hákoni konungi í kærleikum miklum. En eptir fráfall Hákonar konungs, þá trúði Steigarþórir illa því, at hann mundi komast í sætt eða í vináttu við Magnús konung, ef ríki hans géngi yfir land, fyrir sakir tilverka ok mótgöngu þeirrar, er Þórir hafði áðr haft við Magnús konung. Síðan höfðu þeir Þórir ok Sveinn ráð þat, er síðan var framkvæmt, at þeir reistu flokk við styrk ok fjölmenni Þóris. En fyrir því at Þórir var þá gamall maðr ok þungfœrr, þá tók Sveinn við stjórn flokksins ok höfðingjanafni. At þessu ráði hurfu fleiri höfðingjar. Þeirra var œztr Egill, son Ásláks af Aurlandi. Egill var lendr maðr; hann átti Ingibjörgu, dóttur Ögmundar Þorbergssonar, systur Skopta or Gizka. Skjálgr hét maðr ríkr ok auðigr, er enn kom til flokksins. Þess getr Þorkell hamarskáld í Magnúsdrápu:

<blockquote>
Vítt dró sínar sveitir
<br>saman stórhugaðr Þórir,
<br>heldr várut þau höldum
<br>haglig ráð, með Agli.
<br>Snörp frá ek á því, er urpu
<br>endr, Skjálgs vinum, lendir
<br>menn við morðhauks brynni,
<br>mein, um afl sér steini.
</blockquote>

Þeir Þórir hófu flokkinn á Upplöndum ok kómu ofan í Raumsdal ok Sunnmœri, ok öfluðu sér þar skipa; héldu síðan norðr til Þrándheims.


'''5.''' ''Tiltekjur Þóris.''

Sigurðr ullstrengr hét lendr maðr, son Loðins Viggjarskalla; hann samnaði liði með örvarskurð, þá er hann spurði til flokks þeirra Þóris, ok stefndi öllu liði því, er hann fékk, til Viggju. En Sveinn ok Þórir héldu þannug liði sínu, ok börðust við þá Sigurð ok féngu sigr, ok veittu mikit mannspell, en Sigurðr flýði ok fór á fund Magnús konungs. En þeir Þórir fóru til kaupangs ok dvöldust þar um hríð í firðinum, ok kom þar mart manna til þeirra. Magnús konungr spurði þessi tíðindi ok stefndi þegar liði saman, ok hélt síðan norðr til Þrándheims. En er hann kom inn í fjörðinn, ok þeir Þórir spurðu þat - þeir lágu þá við Hefring ok váru búnir at halda út or firðinum - þá reru þeir á Vagnvíkaströnd, ok géngu þar af skipum, ok kómu norðr í Þeksdal í Seljuhverfi, ok var Þórir borinn í börum um fjallit. Síðan réðu þeir til skipa, ok fóru norðr á Hálogaland. En Magnús konungr fór eptir þeim, þá er hann var búinn or Þrándheimi. Þeir Þórir fóru alt norðr í Bjarkey, ok flýði Jón undan, ok Víðkunnr, son hans. Þeir Þórir ræntu þar lausafé öllu, en brendu bœinn ok langskip gott, er Víðkunnr átti. Þá mælti Þórir, er snekkjan brann ok skipit hallaðist: Meir á stjórn, Víðkunnr. Þá var þetta ort:

<blockquote>
Breðr í Bjarkey miðri
<br>ból þat er ek veit gólast,
<br>tœra þarft af Þóri,
<br>þýtr vandar böl, standa.
<br>Jóan mun eigi frýja
<br>elds né ráns er kveldar,
<br>svíðr bjartr logi breiðan
<br>bý, leggr reyk til skýja.
</blockquote>


'''6.''' ''Dauði Steigarþóris ok Egils.''

Þeir Jón ok Víðkunnr fóru dag ok nótt, til þess er þeir funnu Magnús konung. Þeir Sveinn ok Þórir héldu ok norðan sínu liði ok ræntu víða um Hálogaland. En er þeir lágu á firði þeim, er Harmr heitir, þá sá þeir sigling Magnús konungs, ok þóttust þeir Þórir eigi hafa lið til at berjast, ok reru undan ok flýðu. Reri Þórir ok Egill til Hesjutúna, en Sveinn reri út til hafs, en sumt lið þeirra reri inn í fjörðinn. Magnús konungr hélt eptir þeim Þóri. En er skipin rendust at í lendingunni, þá var Þórir í fyrirrúmi á sínu skipi. Þá kallaði Sigurðr ullstrengr á hann: Ertu heill, Þórir? Þórir svaraði: Heill at höndum en hrumr at fótum. Þá flýði lið þeirra Þóris alt á land upp, en Þórir varð handtekinn. Egill varð ok handtekinn, því at hann vildi eigi renna frá konu sinni. Magnús konungr lét flytja þá báða í Vambarhólm. En er Þórir var uppleiddr, reikaði hann á fótum; þá mælti Víðkunnr: Meir á bakborða, Þórir! Síðan var Þórir leiddr til gálga, þá mælti hann:

<blockquote>
Várum félagar fjórir
<br>fœrðum einn við stýri.
</blockquote>

Ok er hann gékk at gálganum, mælti hann: Ill eru ill ráð. Síðan var hann hengðr; ok þá er upp reið gálgatréit, var Þórir svá höfugr, at sundr slitnaði hálsinn, ok féll búkrinn til jarðar. Þórir var allra manna mestr, bæði hár ok digr. Egill var ok til gálga leiddr, en er konungs þrælar skyldu hengja hann, þá mælti Egill: Eigi skulut þér mik fyrir því hengja, at eigi væri hverr yðarr makligri at hanga. Svá sem kveðit var:

<blockquote>
Orð frá ek Agli verða,
<br>unnar dags, á munni,
<br>sól! við siklings þræla
<br>satt einarðar latta.
<br>Hvern þeirra kvað hæra,
<br>hjaldrbliks, en sik miklu,
<br>beið ofmikit eyðir
<br>angr, makligra at hanga.
</blockquote>

Magnús konungr sat hjá, er þeir váru hengðir, ok var svá reiðr, at engi var hans manna svá djarfr, at þyrði at biðja þeim friðar. Þá mælti konungr, er Egill sparn gálgann: Illa koma þér góðir frændr í þörf. Í því sýndist, at konungr vildi hafa verit beðinn, at Egill hefði lifat. Svá segir Björn hinn krepphendi:

<blockquote>
Snarr rauð Sygna harri
<br>sverð á uthlaups ferðum,
<br>vítt nam vargr at slíta
<br>varma bráð á Harmi.
<br>Fráttu hve fylkir mátti,
<br>fór svá at hengðr var Þórir,
<br>för var gunnar gervis
<br>greið, dróttinssvik leiða.
</blockquote>


'''7.''' ''Frá refsingum við Þrœndi.''

Magnús konungr hélt síðan suðr til Þrándheims; veitti þar stórar refsingar þeim mönnum, er sannir váru at landráðum við hann; drap hann suma, en brendi fyrir sumum. Svá segir Björn hinn krepphendi:

<blockquote>
Hrafngreddir vann hrædda
<br>hlífar styggr, í bygðum,
<br>þrœnzka drótt, er þótti
<br>þeim markar böl sveima.
<br>Hygg ek at hersa tveggja
<br>herbaldr lyki aldri,
<br>sinn jór vara sváru
<br>svangr, flaug örn til hanga.
</blockquote>

Sveinn Haraldsson flettis flýði fyrst til hafs út, ok svá til Danmerkr, ok var þar til þess, er hann kom sér í sætt við Eystein konung Magnússon. Hann tók Svein í sætt ok gerði hann skutilsvein sinn, ok hafði hann í kærleik ok virðingu. Magnús konungr hafði þá ríki einn saman; hann friðaði vel fyrir landi sínu ok eyddi öllum víkingum ok útilegumönnum; hann var maðr röskr ok herskár ok starfsamr, ok líkari í öllu Haraldi konungi, föðurfeðr sínum, at skaplýzku heldr en feðr sínum.


'''8.''' ''Frá Sveinka.''

Maðr hét Sveinki Steinarsson; hann bjó austr við Elfi, hinn ríkasti maðr. Hann hafði fóstrat Hákon, áðr Þórir af Steig tók við honum. Sveinki hafði eigi þá enn gefizt í vald Magnús konungs. Magnús konungr heimti til sín Sigurð ullstreng, ok sagði honum, at hann vill senda hann at boða Sveinka af löndum ok konungs eignum; því at hann hefir ekki til vár hneigzt né sóma gert; sagði vera lenda menn í Vík austr Svein bryggjufót, Dag Eilífsson, Kolbjörn klakka, at flytja várt mál til réttinda ok laga. Þá mælti Sigurðr: Eigi vissa ek þess manns vánir í Noregi, er þrír lendir menn mundu þurfa til at koma við mitt fullting. Konungr mælti: Eigi er til tekit, ef eigi þarf. Nú býr hann ferð sína einu skipi, ok hélt austr til Víkr, ok stefnir saman lendum mönnum, ok síðan er þings kvatt um Víkina, ok þeim boðit til austan Elfarbyggjunum, ok verðr þar fjölment. Áttu menn um hríð at bíða Sveinka. Síðan er sén ferð manna, ok sem á eina ísmöl væri at líta; ok koma þeir Sveinki á þingmótit, setjast í einn hring ok höfðu fim hundrað manna. Þá stendr Sigurðr upp ok talaði ok mælti: Guðs kveðju ok sína sendir Magnús konungr guðs vinum ok sínum, öllum lendum mönnum ok ríkismönnum, þar með fögr orð; bauð sik til forvistu ok vera brjóst fyrir öllum Noregsmönnum; er gott vel at taka konungs máli. Þá stendr upp maðr í flokki þeirra Elfargríma, mikill vexti, ofsa þrútuligr í loðkápu; hann hafði refði um öxl ok skálhatt á höfði; hann svaraði: Era hlums vant, kvað refr, dró hörpu at ísi. Ok sezt þá niðr. Nökkuru síðar stóð Sigurðr upp, ok tekr svá til orða: Litlar tengingar konungs mála höfum vér or flokki þeirra Elfargrímanna, ok meðallagi vingjarnligar; en sik metr hverr í slíku; en at gera berara konungs erendi, þá beiðist konungr landsylda af ríkismönnum ok leiðangrsgerða ok annars konungligs sóma; renni hverr hugum heim, hve þat mun gert hafa, unni sér sóma, en konungi réttra laga, ef áðr hefir nökkut á skort. Sezt niðr síðan. Sami maðr ríss upp, varpar nökkut svá hettinum, ok svarar: snæliga snuggir, sveinar! kváðu Finnar, áttu andra fala. Sezt niðr síðan. Ok nökkvi síðar reis Sigurðr upp, ok hafði tal tekit við lenda menn, at eigi þyrfti fjöðr at draga um sköruligt konungs erendi; ok er reiðuligr, varpar veslinu, er hann hafði yfir sér blátt at lit, var í rauðum skarlatskyrtli undir, ok mælti: Nú er svá komit, at hverr verðr sín at gæta; þarf ekki af manni at skera; er nú sét, hvers vér þykkjum verðir, er þat þolanda; hitt er meira, er neisuliga er svarat konungs erendi; virðir þó hverr sik. Maðr heitir Sveinki, ok er Steinarsson, býr austr við Elfi; konungr vill hafa af honum réttar landskyldir ok sínar eignir, eða boða honum af löndum ellar; ok er ekki at slota við eða svara skotyrðum; munu verða honum jafnríkir, þó at hann taki úvirðiliga váru máli, ok er nú betra en síðar at snúa áleiðis sínu máli með sóma, en bíða neisu fyrir þrjózku. Ok sezt niðr. Þá ríss Sveinki upp, ok kastar hettinum á bak sér aptr, ok mælti: Putt, sagði hann, skömm hunda! skitu refar í bunn karls; heyr á firn, ermlauss maðr ok af bakskyrtan, hvat boðar þú mér af löndum? Sendir váru fyrr þeirra erinda þér skyldir, Sigurðr ullbelgr! Hét annarr Gilli bakrauf, en annarr verra nafni; váru nótt í húsi, ok stálu, hvars kómu; hvat boðar þú mér af löndum? Var minna karp þitt, meðan Hákon konungr, fóstri minn, lifði, er þú vart svá hræddr, ef þú vart á leið hans, sem mús í skreppu; vartu svá huldr fötum, sem hundr á skipi; var þér troðit í kýl, sem korni í belg; vartu svá eltr af óðölum, sem arðsgeldingr or stóði; áttir þú einn veg andarrúm, sem otr í kelpu. Hvat þá? Lát þú góðra gjalda vert, ef þú kemst með fjörvi í brott; stöndum upp. Þat eina sá þeir ráð Sveinn bryggjufótr at skjóta hesti undir Sigurð, ok reið hann svá á skóg á brott. Lýkr svá, at Sveinki ferr heim til jarða sinna; en Sigurðr ullstrengr komst landveg við illan leik norðr í Þrándheim á fund Magnús konungs, ok segir honum svá búit. Þá mælti konungr: Þurftir þú nú nökkut traust lendra manna. Sigurðr lét illa yfir ferðinni, ok kvezt hefna vilja, ok eggjar konung. Magnús konungr lætr búa 5 skip, ferr suðr með landi, ok austr til Víkr, þiggr þar dýrligar veizlur af lendum mönnum sínum. Konungr segir þeim, at hann vill hitta Sveinka ok kvezt ætla, at hann mun vilja vera konungr yfir Noregi. Þeir segja, at maðr er ríkr ok údæll. Nú ferr konungr, þar til er þeir koma fyrir bœ Sveinka. Þá beiðast hinir lendu menn at vita tíðindi; ganga upp frá skipum; sjá ferð Sveinka, at hann var kominn frá bœ sínum með her manns, ok vel búit. Þeir hinir lendu menn bregða upp hvítum skildi. Sveinki stöðvar liðit, hattast síðan. Þá mælti Kolbjörn klakki: Magnús konungr sendir yðr kveðjuboð; segir síðan, biðr hann gæta sœmdar sinnar en tignar konungs, búast eigi við ofstopa ok berjast við konung; bauzt til at bera friðmál milli, ok biðr hann stöðva lið sitt. Sveinki sagðist bíða mundu: fóru vér því á mót, at eigi træði þér akra vára. Þeir hittu konung, ok sögðu alt mundu á hans valdi. Konungr mælti: Skjótr er dómr minn, flýi hann af landi, ok komi eigi aptr, meðan mitt ríki er; láta skal hann ok féit alt. Mun eigi þat meiri sœmd, sagði Kolbjörn, ok betra öðrum konungum til spurningar: ger hann or landi, ok megi hann vera með ríkum mönnum fyrir fjár sakir, en hann mun aldregi aptr koma, meðan vér höfum löndin, en þú gerir þá ríkdómliga; hygg at við sjálfan þik, ok virð orð vár. Konungr mælti: Fari hann brott þegar. Þá hitta þeir Sveinka, ok segja honum blíð orð konungs, ok þat með, at konungr biðr hann or landi fara, ok gera þann sóma konungs, fyrir þat er hann hafði afbrugðit; er þat sómi hvárstveggja; [mundi konungr] unna honum fjár slíks, sem honum sœmdi; hygg at. Þá mælti Sveinki: Skipan er þá á orðin, ef konungr mælti blíðliga; hví mynda ek lönd flýja eða eigur mínar? Heyr á! betra þykki mér at falla á fé mínu, en flýja óðul. Seg svá konungi, eigi svá langt héðan flýja at eitt ördrag. Kolbjörn mælti: Eigi er þat einstætt; er betra at vægjast til virðingar við hinn bezta höfðingja en bægjast til stórvandræða; góðum dreng er gott, þar sem lifir; munt þú þar mest metinn, er menn eru ríkastir fyrir, en haldit hlut þínum við slíkan höfðingja. Heyr heit vár, ok virð nökkurs vár erendi; bjóðumst vér til forvistu um eignir þínar ok trúligrar varðveizlu; þat með, ef þú kemr aptr til jarða þinna, gjalda aldregi skatt, nema þat sé þinn vili; skulu vér þar leggja bæði fé ok fjör; drep eigi hendi við, ok firr svá alla góða drengi vandræðum. Þá þagnar Sveinki ok mælti síðan: Vitrliga er eptir leitat, en þó grunar mik, hvárt ekki mun vera hallat konungs erendi; en fyrir svá mikinn góðvilja, sem þér sýnit, skal virða orð yður, ok mun ek fara or landi vetrlangt, en þá skal ek í friði hafa eigur mínar við þessi heit yður; seg þau mín orð konungi, ok fyrir ykrar sakir gert en eigi konungs. Þá hitta þeir konung, ok segja, at Sveinki leggr alt á hans vald, en beiðir þar fyrir sóma af yðr, vera í brott 3 vetr, ok aptr, ef þat er beggja ykkarr vili; ger fyrir konungdóm þinn ok bœn vára, lát svá vera, er alt er á þínum dómi, ok skulum vér alt við leggja, at hann komi eigi aptr nema at þínum vilja. Þá mælti konungr: Drengiliga flyti þér, ok fyrir yðrar sakir skulu vér slíkt gera, sem þér beiðit; segit honum svá. Þeir þökkuðu konungi. Fóru þá at finna Sveinka, segja honum blíðlig konungs orð; erum vér fegnir orðnir, ef þit mættit sættast; beiðist konungr þess, at nefnd væri þriggja vetra frest, en væntum þess, ef vér vitum sannindi, at hann mun þik fyrr eigi án vera, ok er virðingarráð at neita eigi. Sveinki segir: Hvat er heldr þá? Segit konungi, at ek geri honum eigi skapraun í hérvist minni, taki þér við varnaði mínum. Snýr liði sínu heim á bœinn, ok þegar í brott, ok var búinn við þessu áðr. Kolbjörn er eptir ok býðr Magnúsi konungi til veizlu, sem þat væri áðr ráðit. Sveinki ríðr nú upp á Gautland með öllu liði sínu, því er honum líkar. Konungr þiggr veizlur at búum sínum, ferr síðan aptr til Víkr, ok eru þat kallaðar konungs eignir, er Sveinki hefir átt, ok lætr Kolbjörn varðveita. Konungr tekr veizlur í Víkinni. Síðan ferr hann norðr; er nú kyrt um hríð. Nú leggst á þá illþýði Elfargrímana, er höfðingjalaust er, ok sér konungr, at eyðast mun ríkit austr þannug. Sýnist þá einstætt, at unna Sveinka at brjóta straum fyrir, sýnist þat hœfiligast; ok konungr sendir Sveinka orð tysvar, en hann fór eigi fyrr, en konungr fór sjálfr til Danmarkar; sættust þeir þá með fullu; fór Sveinki þá til jarða sinna, ok var jafnan síðan brjóst fyrir konungi.


'''9.''' ''Vestrferð Magnús konungs.''

Magnús konungr byrjaði ferð sína or landi, ok hafði með sér lið mikit ok frítt ok góðan skipakost; hélt hann liði því vestr um haf, ok fyrst til Orkneyja. Hann tók höndum jarlana Pál ok Erlend, ok sendi þá báða austr í Noreg, en setti eptir Sigurð, son sinn, til höfðingja yfir eyjunum, ok fékk honum ráðuneyti. Magnús konungr hélt liði sínu til Suðreyja, en er hann kom þar, tók hann þegar at herja ok brenna bygðina, en drap mannfólkit, ok ræntu alt, þar er þeir fóru; en landslýðr flýði undan víðs vegar, sumir inn í Skotlandsfjörðu, en sumir suðr í Satíri eða út til Írlands; sumir féngu grið ok veittu handgöngu. Svá segir Björn krepphendi:

<blockquote>
Lék um Ljóðhús fíkjum
<br>limsorg nær himni,
<br>vítt var ferð á flótta
<br>fús, gaus eldr or húsum.
<br>Örr skjöldungr fór eldi
<br>Ívist, bœndr mistu,
<br>róggeisla vann ræsir
<br>rauðan, lífs ok auðar.
<br><br>Hungrþverrir lét herjat
<br>hríðar gagls á Skíði,
<br>tönn rauð Tyrvist innan
<br>teitr vargr í ben marga.
<br>Grœtti Grenlands dróttinn,
<br>gékk hátt Skota støkkvir,
<br>þjóð rann mylsk til mœði,
<br>meyjar suðr í eyjum.
</blockquote>


'''10.''' ''Frá Lögmanni, syni Guðröðar konungs.''

Magnús konungr kom liði sínu í eyna Helgu, ok gaf þar grið ok frið öllum mönnum ok allra manna varnaði. Þat segja menn, at hann vildi upp lúka Kolumkilla kirkju hinni litlu, ok gékk konungr eigi inn, ok lauk þegar aptr hurðina í lás, ok mælti, at engi skyldi svá djarfr verða síðan, at inn skyldi ganga í kirkju þá, ok hefir síðan svá gert verit. Þá lagði Magnús konungr liðinu suðr til Ílar, herjaði þar ok brendi. En er hann hafði unnit þat land, þá byrjar hann ferðina suðr fyrir Satíri, herjaði þá á bæði borð á Írland ok Skotland, fór svá alt herskildi suðr til Manar, ok herjaði þar sem í öðrum stöðum. Svá segir Björn krepphendi:

<blockquote>
Vítt bar snjallr á slétta
<br>Sandey konungr randir,
<br>rauk um Íl þá er jóku
<br>allvalds menn á brennur.
<br>Santíri laut sunnar
<br>seggja kind und eggjar,
<br>sigrgœðir réð síðan
<br>snjallr Manverja falli.
</blockquote>

Lögmaðr hét son Guðröðar Suðreyjakonungs; Lögmaðr var settr til landvarnar í Norðreyjum. En er Magnús konungr kom til Suðreyja með her sinn, þá flýði Lögmaðr undan hér ok hvar um eyjar, en at lyktum tóku menn Magnús konungs hann með skipsögn sína, þá er hann vildi flýja til Írlands; lét konungr hann í járn setja ok hafa í gæzlu. Svá segir Björn krepphendi:

<blockquote>
Hætt var hvert þat er átti
<br>hvarf Guðröðar arfi,
<br>lönd vann lofðungr Þrœnda
<br>Lögmanni þar bannat.
<br>Nýtr fékk nesjum utar
<br>naðrbings töpuð finginn
<br>Egða gramr, þar er umdu,
<br>ungr, vettrima tungur.
</blockquote>


'''11.''' ''Fall Huga jarls hins prúða.''

Síðan hélt Magnús konungr liðinu til Bretlands. En er hann kom í Öngulseyjarsund, þá kom þar mót honum herr af Bretlandi, ok réðu jarlar tveir fyrir, Hugi prúði ok Hugi digri, ok lögðu þegar til orrostu; varð þar harðr bardagi. Magnús konungr skaut af boga, en Hugi prúði var albrynjaðr, svá at ekki var bert á honum nema augun ein. Magnús konungr skaut öru at honum, ok annarr háleyskr maðr, er stóð hjá konungi; skutu þeir báðir senn; kom önnur örin í nefbjörg hjálmsins, ok lagðist nefbjörgin fyrir út af annan veg, en annat skotit kom í auga jarlinum, ok flaug aptr í gegnum höfuðit, ok er þat konunginum kent. Féll þar Hugi jarl, en síðan flýðu Bretar ok höfðu látit lið mikit. Svá segir Björn krepphendi:

<blockquote>
Lífspelli réð laufa
<br>lundr í Öngulssundi,
<br>broddr fló, þar er slög snuddu,
<br>snúðigt, Hugans prúða.
</blockquote>

Ok en var þetta kveðit:

<blockquote>
Dundi broddr á brynju,
<br>bragningr skaut af magni,
<br>sveigði allvaldr Egða
<br>álm, stökk blóð á hjálma.
<br>Strengs fló hagl í hringa,
<br>hné ferð, en lét verða
<br>Hörða gramr í harðri
<br>hjarlsókn banat jarli.
</blockquote>

Magnús konungr fékk sigr í þeirri orrostu; þá eignaðist hann Öngulsey, svá sem hinir fyrri konungar höfðu lengst suðr eignazt ríki, þeir er í Noregi höfðu verit. Öngulsey er þriðjungr Bretlands. Eptir orrostu þessa snýr Magnús konungr aptr liði sínu; hélt fyrst til Skotlands. Þá fóru menn milli þeirra Melkólms Skotakonungs, ok gerðu þeir sætt milli sín; skyldi Magnús konungr eignast eyjar allar, þær er liggja fyrir vestan Skotland, allar þær er stjórnföstu skipi mætti fara milli ok meginlands. En er Magnús konungr kom sunnan til Satíris, þá lét hann draga skútu um Satíriseið, ok leggja stýri í lag; konungr sjálfr settist í lypting ok hélt á hjálmunvöl, ok eignaðist svá landit, þat er þá lá á bakborða. Satíri er mikit land, ok betra en hin bezta ey í Suðreyjum, nema Mön. Eið mjótt er á milli ok meginlands á Skotlandi; þar eru opt dregin langskip yfir.


'''12.''' ''Dauði Orkneyja jarla.''

Magnús konungr var um vetrinn í Suðreyjum, þá fóru menn hans um alla Skotlandsfjörðu, réru fyrir innan eyjar allar bæði bygðar ok úbygðar, ok eignuðu Noregs konungi eylönd öll. Magnús konungr fékk til handa syni sínum Sigurði Bjaðmynju, dóttur Myrkjartans konungs Þjálfasonar Írakonungs; hann réð fyrir Kunnuktum. Eptir um sumarit fór Magnús konungr liði sínu austr í Noreg. Erlendr jarl varð sóttdauðr í Niðarósi, ok er þar jarðaðr, en Páll jarl í Björgyn. Skopti Ögmundarson Þorbergssonar var lendr maðr ágætr; hann bjó í Gizka á Sunnmœri; hann átti Guðrúnu, dóttur Þórðar Folasonar; börn þeirra váru Ögmundr, Finnr, Þórðr, Þóra er átti Ásólfr Skúlason. Synir þeirra Skopta váru hinir mannvænstu menn í œsku ok hinir vinsælstu.


'''13.''' ''Deila Magnús konungs ok Inga konungs.''

Steinkell Svíakonungr andaðist nær falli Haraldanna. Hákon hét sá konungr, er næst var í Svíþjóðu eptir Steinkel konung. Síðan var Ingi konungr, son Steinkels konungs, góðr konungr ok ríkr, allra manna mestr ok sterkastr; hann var þá konungr í Svíþjóð, er Magnús konungr var í Noregi. Magnús konungr taldi þat hafa verit landaskipti at fornu, at Gautelfr hefði skilt ríki Svía konungs ok Noregs konungs, en síðan Væni til Vermalands; taldist Magnús konungr eiga alla þá bygð, er fyrir vestan Væni var, þat er Sunndalr ok Norðdalr, Vear ok Varðynjar, ok allar markir er þar liggja til; en þat hafði þá langa hríð legit undir Svíakonungs veldi ok til Vestra Gautlands at skyldum; en markamenn vildu vera undir Svíakonungs veldi sem fyrr. Magnús konungr reið or Víkinni ok upp á Gautland, ok hafði lið mikit ok frítt. En er hann kom í markbygðina, herjaði hann ok brendi; fór svá um allar bygðir; gékk fólk undir hann ok svarði honum hlýðni. En er hann kom upp til vatnsins Vænis, leið á haustit. Þá fóru þeir út í Kvaldinsey ok gerðu þar borg af torfi ok viðum, ok grófu díki um. En er þat virki var gert, þá var þar flutt í vistir ok önnur föng, þau er þurfti. Konungr setti þar í 300 manna, ok váru þeir höfðingjar fyrir: Finnr Skoptason ok Sigurðr ullstrengr, ok höfðu hit fríðasta lið; en konungr sneri þá út í Víkina.


'''14.''' ''Frá Norðmönnum.''

En er Svíakonungr spurði þetta, þá bauð hann liði saman, ok fóru þau orð um, at hann mundi ofan ríða, en þat frestaðist um hríð; þá kváðu Norðmenn þetta:

<blockquote>
Allengi dvelr Ingi
<br>ofanreið hinn þjóbreiði.
</blockquote>

En er ísa lagði á vatnit Væni, þá reið Ingi konungr ofan, ok hafði nær 30 hundraða manna. Hann sendi orð Norðmönnum, þeim er í borginni sátu, bað þá fara í brott með fangi því, er þeir höfðu, ok aptr í Noreg. En er sendimenn báru þeim konungs orð, þá svaraði Sigurðr ullstrengr, sagði, at Ingi konungr mundi öðru við koma en vísa þeim brott sem hjörð í haga, ok kvað hann nærr áðr mundu ganga verða. Sendimenn báru aptr þau orð til konungs. Síðan fór Ingi konungr út í eyna með allan herinn; þá sendi hann annat sinni menn til Norðmanna, ok bað þá í brott fara ok hafa vápn sín, klæði ok hesta, en láta eptir ránfé alt; þeir neittu þessu. En síðan veittu þeir atgöngu, ok skutust á. Þá lét konungr bera til grjót ok viðu, ok fylla díkit. Þá lét hann taka akkeri ok drengja við ása langa, ok bera þat upp á timbrvegginn. Géngu þar til margir menn ok drógu sundr vegginn; þá váru gervar eisur stórar, ok skotit logandi bröndum at þeim. Þá báðu Norðmenn griða. En konungr bað þá út ganga vápnlausa ok yfirhafnarlausa. En er þeir géngu út, þá var hverr þeirra sleginn límahögg. Fóru þeir brott við svá búit ok heim aptr í Noreg; en markamenn allir snerust þá aptr undir Inga konung. Þeir Sigurðr ok hans félagar sóttu á fund Magnús konungs, ok sögðu honum sínar úfarar.


'''15.''' ''Frá Magnúsi konungi ok Giparði.''

Sá maðr kom til Magnús konungs, þá er hann var í Vík austr, er Giparðr hét, valskr maðr, kvezt vera riddari góðr, bauð sik til þjónostu við Magnús konung, kvezt hafa spurt, at konungr átti stjórnsamt ríki. Konungr tók vel við honum. Þá bjóst Magnús konungr at fara upp á Gautland, því at hann þóttist eiga ákall um ríki við Gauta; þá hafði hann mikit lið, ok géngu Vestrgautar undir hann alt um hinar næstu bygðir. Síðan settist hann við landamærit, ok bjoggu í tjöldum, ok hugðist til áreiðar. Ingi konungr frá þat, ok samnar liði ok stefnir á fund Magnús konungs. Ok er Magnúsi konungi kom njósn um ferðir hans, eggjuðu höfðingjar hann aptrhvarfs, en konungr vildi þat eigi, ok heldr í móti Inga konungi, fyrr en hann verði, á náttarþeli. Ok er hann skipaði liði sínu í þeim stað, er Foxerni heitir, þá spyrr hann: Hvar er Gripaðr? Ok sást hann eigi. Þá mælti konungr:

<blockquote>
Vill hann eigi flokk várn fylla,
<br>falsk riddarinn valski.
</blockquote>

Þá tók undir skáld eitt, er konungrinn var:

<blockquote>
Spurði gramr hvat gerði
<br>Giparðr þar er lið barðisk;
<br>vér ruðum vápn í dreyra,
<br>varat hann kominn þannug.
<br>Framreiðar var frauði
<br>fulltrauðr á jó rauðum,
<br>vill eigi flokk várn fylla,
<br>falsk riddarinn valski.
</blockquote>

Þá varð mikill mannskaði, en Ingi konungr frelsaðist með flótta. Þá reið Giparðr af landi ofan, ok mæltist eigi vel um, er hann var eigi við orrostu; fór hann síðan í brott ok vestr til Englands, ok var útivist þeirra hörð, ok lá hann löngum. Þá gékk til austrar íslenzskr maðr, er Eldjárn hét, ok er hann sá, hvar Giparðr lá, þá kvað hann:

<blockquote>
Hví samir hitt at dúsa
<br>hirðmanni geðstirðum?
<br>vestu nú þótt kjöl kosti
<br>knár, riddarinn hári!
<br>Hitt er satt at ek býð byttu,
<br>breiðhúfum, þér reiða,
<br>austr er til hár í hesti
<br>hvaljarðar Giparði.
</blockquote>

Ok er þeir kómu vestr til Englands, segir hann, at Norðmenn höfðu nítt hann. Þá var móts kvatt, ok kom þar til einn greifi, ok var fyrir hann borit málit. Hann kvezt þá enn lítt vera vanr málum manna, er hann var ungr maðr ok skamma stund forræði höfð: en þenna hlut kann ek lítt skynja, er kveðit er, en þó megum vér heyra. Þá kvað hann:

<blockquote>
Frá ek at flótta rákut,
<br>falsk annat lið manna,
<br>þar var harðr er ek heyrða
<br>hernaðr á Foxerni.
<br>Varð hjálmþrimu herðis
<br>hár, þar er staddir várut,
<br>gangr þar er gauzka drengi
<br>Giparðr í hel barðir.
</blockquote>

Þá mælti greifinn: Lítt em ek skældinn, en heyra kann ek, at þetta er ekki níð, ok þér var vegr at þessu. Hann kann nú ekki um at tala, ok finnr at þetta er spott.


'''16.''' ''Orrosta á Foxerni.''

Þegar um várit, er ísa leysti, fór Magnús konungr með liði miklu austr til Elfar, ok hélt upp eptir hinni eystri kvísl, ok herjaði alt í veldi Svíakonungs. En er hann kom upp á Foxerni, þá géngu þeir upp á land frá skipum; en er þeir kómu yfir á eina, þá er þar verðr, þá kom móti þeim herr Gauta, ok varð þar orrosta, ok váru Norðmenn ofrliði bornir ok kómu á flótta, ok var drepit mart af þeim við fors einn. Magnús konungr flýði, en Gautar fylgðu þeim, ok drápu slíkt, er þeir máttu. Magnús konungr var auðkendr, manna mestr; hann hafði rauðan hjúp yfir brynju, hárit silkibleikt, ok féll á herðar niðr. Ögmundr Skoptason reið á aðra hlið konungi; hann var ok manna mestr ok fríðastr; hann mælti: Gef mér hjúpinn, konungr. Konungr svaraði: Hvað skal þér hjúprinn? Ek vil hafa, sagði hann, gefit hefir þú mér stœrrum. Þar var svá háttat, at vellir sléttir váru víða, ok sáust þeir þá ávalt, Gautar ok Norðmenn; þá váru enn kleifar ok skógarkjörr, ok fal þá sýn; þá fékk konungr Ögmundi hjúpinn, ok fór hann í. Síðan riðu þeir fram á völluna; þá sneri Ögmundr þvers brott ok hans menn. En er Gautar sá þat, þá hugðu þeir þat konung vera, ok riðu þannug allir eptir; reið þá konungr leið sína til skips, en Ögmund dró nauðuliga undan, ok kom þó heill til skipa. Hélt Magnús konungr síðan ofan eptir ánni, ok svá norðr í Víkina.


'''17.''' ''Sætt konunga.''

Annat sumar eptir var lögð konungastefna við Konungahellu í Elfi, ok kom þar Magnús Noregskonungr ok Ingi Svíakonungr, ok Eiríkr Sveinsson Danakonungr, ok var sú stefna bundin með griðum. En er þingit var sett, þá géngu konungar fram á völlinn frá öðrum mönnum, ok töluðust við litla hríð; géngu þá aptr til liðs síns, ok var þá ger sættin, at hverr þeirra skyldi hafa þat ríki, sem áðr höfðu haft feðr þeirra, en hverr þeirra konunga bœta við sína landsmenn rán ok mannskaða, en hverr þeirra síðan jafna við annan. Magnús konungr skyldi fá Margrétar, dóttur Inga konungs; hon var síðan kölluð Friðkolla. Þat var mál manna, at eigi hefði sét höfðingligri menn, en þeir váru allir. Ingi konungr var einna mestr ok þrekuligastr, ok þótti hann öldurmannligastr; en Magnús konungr þótti sköruligastr ok hvatligastr; en Eiríkr konungr var einna fegrstr; en allir váru þeir menn fríðir, stórir ok göfugligir ok orðsnjallir. Ok skildust at svá búnu.


'''18.''' ''Kvánfang Magnús konungs.''

Magnús konungr fékk Margrétar dróttningar, dóttur Inga konungs; var hon send austan af Svíþjóð til Noregs, ok var henni fengit vegligt föruneyti. En Magnús konungr átti áðr nökkur börn, þau er nefnd eru. Eysteinn hét son hans, ok var hans móðerni lítit; annarr hét Sigurðr, ok var hann vetri yngri; Þóra hét móðir hans; Ólafr hét hinn þriði, ok var hann miklu yngstr; móðir hans var Sigríðr, dóttir Saxa í Vík, göfugs manns í Þrándheimi; hon var friðla konungs. Svá segja menn, at þá er Magnús konungr kom or Vestrvíkingu, at hann hafði mjök þá siðu um klæðabúnað, sem títt var í Vestrlöndum, ok margir hans menn; géngu þeir berleggjaðir um stræti, ok höfðu kyrtla stutta, ok svá yfirhafnir; þá kölluðu menn hann Magnús berfœtt eða berbein. Sumir kölluðu hann Magnús háva, en sumir Styrjaldarmagnús. Hann var manna hæstr. Mark var gert til um hæð hans á Maríukirkju í kaupangi, þeirri er Haraldr konungr hafði gera látit; þar á norðrdurum váru klappaðir á steinvegginum krossar þrír, einn Haralds hæð, annar Ólafs hæð, þriði Magnús hæð, ok þat markat, hvar þeim var hœgst at kyssa á, var ofarst Haralds kross, en lægst Magnús kross, en Ólafs mark jafnnær báðum.

Þessi vísa er kend Magnúsi konungi, at hann hafi ort til keisarans dóttur:

<blockquote>
Ein er sú er mér meinar
<br>Mathildr ok vekr hildi,
<br>már drekkr suðr or sárum
<br>sveita, leik ok teiti.
<br>Sá kennir mér svanni,
<br>sín lönd er verr röndu,
<br>sverð bitu Högna hurðir,
<br>hvítjarpr, sofa lítit.
</blockquote>

Enn kvað hann:

<blockquote>
Hvat er hér í heimi betra,
<br>hyggr skáld af þrá sjaldan,
<br>mjök er langr sá er dvelr drengi
<br>dagr, en vífin fögru.
<br>Þungan ber ek af þingi,
<br>þann harm er ek skal svanna,
<br>skeytask menn á móti,
<br>minn aldregi finna.
</blockquote>

Þá hafði Magnús konungr spurt vingjarnlig orð dóttur keisarans til sín, ok hon hefði þat mælt, att slíkr maðr þótti henni sœmiligr, sem Magnús konungr var. Þá kvað hann þetta:

<blockquote>
Jörp mun eigi verpa
<br>ermlín á glæ sínum,
<br>orð spyr ek gullhrings gerðar
<br>góð um skáld í hljóði.
<br>Ann ek þótt eigi finnak
<br>opt guðvefjar þoptu,
<br>viti menn at ek hygg hennar
<br>hála rœktar málum.
</blockquote>


'''19.''' ''Úsætt Magnús konungs ok Skopta.''

Skopti Ögmundarson varð missáttr við Magnús konung, ok deildu þeir um dánararf nökkurn; Skopti hélt, en konungr kallaði til með svá mikilli freku, at þat var við váða sjálfan; váru þá at áttar margar stefnur, ok lagði Skopti þat ráð til, at þeir feðgar skyldu aldri allir senn vera á konungs valdi; sagði at þat mundi hlýða. Þá er Skopti var fyrir konungi, flutti hann þat fram, at skyld frændsemi var milli þeirra konungs, ok þat með, at Skopti hafði verit jafnan kærr vin konungs, ok aldri brugðizt þeirra vinátta; sagði svá, at menn mætti þat skilja, at hann var svá viti borinn, at ek mun, segir hann, eigi þat mál halda í deilu við þik konungr! ef ek mæli rangt, en því bregðr mér til forellris míns, at ek halda réttu máli fyrir hverjum manni, ok gera ek þar engi manna mun at. Konungr var hinn sami, ok mýktist ekki hans skap við slíkar rœður. Fór Skopti heim.


'''20.''' ''Ferð Finns Skoptasonar.''

Síðan fór Finnr Skoptason á konungs fund ok talaði við hann, ok bað konung þess, at hann skyldi láta þá feðga ná réttindum af þessu máli. Konungr svarar stygt ok stutt. Þá mælti Finnr: Til annars hugða ek af yðr, konungr! en þér mundut gera mik lögræning, þá er ek settumst í Kvaldinsey, er fáir vildu aðrir vinir yðrir, ok sögðu, sem satt var, at þeir váru framseldir, er þar sátu, ok til dauða dœmdir, ef Ingi konungr hefði eigi lýst við oss meira höfðingskap, en þú hafðir fyrir oss sét, ok mun þó mörgum sýnast, sem vér bærim þaðan svívirðing, ef þat væri nökkurs vert. Konungr skipaðist ekki við slíkar rœður, ok fór Finnr heim.


'''21.''' ''Ferð Ögmundar Skoptasonar.''

Þá fór Ögmundr Skoptason á fund konungs. En er hann kom fyrir konunginn, bar hann upp erendi sitt, ok bað konung gera þeim rétt feðgum. Konungr sagði, at þat var rétt, er hann mælti, ok þeir væri firna djarfir. Þá mælti Ögmundr: Koma muntu, konungr! þessu áleiðis, at gera oss rangt fyrir sakir ríkis þíns; mun þat hér sannast, sem mælt er, at flestir launa illu eða engu, er lífit er gefit; þat skal ok fylgja mínu máli, at aldri síðan skal ek koma í þína þjónostu, ok engi várr feðga, ef ek ræð. Fór Ögmundr síðan heim, ok sást þeir aldrigi ok Magnús konungr síðan.


'''22.''' ''Ferð Skopta or landi.''

Skopti Ögmundarson byrjar ferð sína um várit eptir af landi í brott; hann hafði 5 langskip ok öll vel búin; til þeirrar ferðar réðust með honum synir hans Ögmundr ok Finnr ok Þórðr. Urðu þeir heldr síðbúnir; sigldu um haustit til Flæmingjalands ok váru þar um vetrinn. Snimma um várit sigldu þeir vestr til Vallands, ok um sumarit sigldu þeir út um Nörvasund, ok um haustit til Rúmaborgar; þar andaðist Skopti. Allir önduðust þeir feðgar í þeirri ferð. Þórðr lifði lengst þeirra feðga; hann andaðist í Sikiley. Þat er sögn manna, at Skopti hafi fyrst siglt Nörvasund Norðmanna, ok varð sú ferð hin frægsta.


'''23.''' ''Jartegnir Ólafs konungs við eldsbruna.''

Sá atburðr gerðist í kaupangi, þar sem Ólafr konungr hvílir, at eldr kom í hús í bœnum, ok brann víða. Þá var borit út or kirkjunni skrín Ólafs konungs, ok sett á mót eldinum. Síðan hljóp at maðr einn hvatvíss ok úvitr, ok barði skrínit, ok heitaðist við þann helga mann; sagði svá, at alt mundi þá upp brenna, nema hann byrgi þeim með bœnum sínum, bæði kirkjan ok önnur hús. Nú lét almáttigr guð við berast bruna kirkjunnar, en þeim úvitra manni sendi hann augnaverk þegar eptir um nóttina, ok lá hann þar alt til þess, er hinn heilagi Ólafr konungr bað honum miskunnar við almáttigan guð, ok bœttist honum í þeirri sömu kirkju.


'''24.''' ''Jartegnir Ólafs konungs á kreptri konu.''

Sá atburðr varð enn í kaupangi, at kona ein var fœrð þangat til staðarins, þar sem Ólafr konungr hvílir; hon var svá armsköpuð, at hon var kropnuð öll saman, svá at báðir fœtr lágu bjúgir við þjóin uppi. Ok er hon var iðuliga á bœnum ok hafði heitit á hann grátandi, þá bœtti hann henni þá miklu vanheilsu, at fœtr ok leggir ok aðrir limir réttust or lykkjum, ok þjónaði síðan hverr liðr ok limr réttri skepnu; mátti hon áðr eigi krjúpa þangat, en þaðan gékk hon heil ok fegin til sinna heimkynna.


'''25.''' ''Hernaðr á Írlandi.''

Magnús konungr byrjar ferð sína af landi ok hafði her mikinn; þá hafði hann verit konungr í Noregi 9 vetr; þá fór hann vestr um haf ok hafði hit fríðasta lið, er til var í Noregi. Honum fylgðu allir ríkismenn, er í váru landinu, Sigurðr Hranason, Víðkunnr Jónsson, Dagr Eilífsson, Serkr or Sogni, Eyvindr ölbogi, stallari konungs, Úlfr Hranason, bróðir Sigurðar, ok margir aðrir ríkismenn. Fór konungr með þessu liði öllu vestr til Orkneyja, ok hafði þaðan með sér sonu Erlends jarls, Magnús ok Erling. Þá sigldi hann til Suðreyja, ok er hann lá við Skotland, þá hljóp Magnús Erlendsson um nótt af skipi konungs ok lagðist til lands; fór síðan upp í skóg ok kom fram í hirð Skotakonungs. Magnús konungr hélt liðinu til Írlands ok herjaði þar; þá kom Myrkjartan konungr til liðs við hann, ok unnu þeir mikit af landinu, Dyflinn ok Dyflinnar skíri, ok var Magnús konungr um vetrinn uppi á Kunnoktum með Myrkjartani konungi, en setti menn sína til landsgæzlu, þar er hann hafði unnit. En er váraði, fóru konungarnir með her sinn vestr á Ulaðstír, ok áttu þar orrostur margar ok unnu landit, ok höfðu unnit mestan hluta af Ulaðstír; þá fór Myrkjartan heim á Kunnaktir.


'''26.''' ''Uppganga Magnús konungs.''

Magnús konungr bjó þá skip sín ok ætlaði austr til Noregs; hann setti menn sína til landsgæzlu í Dyflinni. Hann lá við Ulaðstír öllu liði sínu, ok váru seglbúnir. Þeir þóttust þurfa strandhöggva, ok sendi Magnús konungr menn sína til Myrkjartans konungs, at hann skyldi senda honum strandhögg, ok kvað á dag, at koma skyldi hinn næsta dag fyrir Bartholomeus messu, ef sendimenn væru heilir; en messudags aptaninn váru þeir eigi komnir. En messudaginn, þá er sól rann upp, gékk Magnús konungr á land með mestum hluta liðs síns ok gékk upp frá skipum, vildi leita eptir mönnum sínum ok strandhöggvi. Veðr var vindlaust ok sólskin, leiðin lá yfir mýrar ok fen, ok váru þar höggnar yfir klappir, en kjarrskógar við tveggja vegna. Þá er þeir sóttu fram, varð fyrir þeim leiti mjök hátt; þaðan sá þeir víða. Þeir sá jóreyk mikinn upp á land; rœddu þá milli sín, hvárt þat mundi vera herr Íra, en sumir sögðu, at þar mundu vera menn þeirra með strandhöggvi. Námu þeir þar stað. Þá mælti Eyvindr ölbogi: Konungr! sagði hann, hverja ætlan hefir þú á ferð þessi? úvarliga þykkir mönnum þú fara, veiztu at Írar eru sviksamir, ætla nú ráð nökkut fyrir liði yðru. Þá mælti konungr: Fylkjum nú liði váru, ok verum viðbúnir, ef þetta eru svik. Var þá fylkt; gékk konungr ok Eyvindr fyrir fylkingunni. Hafði Magnús konungr hjálm á höfði ok rauðan skjöld, ok lagt á með gulli leo, gyrðr sverði, er Leggbítr var kallaðr, tannhjaltat ok gullvafiðr meðalkaflinn, hit bezta vápn; hann hafði kesju í hendi, hann hafði silkihjúp rauðan yfir skyrtu, ok skorit fyrir ok á bak leo með gulu silki; ok var þat mál manna, at eigi hefði sét sköruligra mann eða vaskligra. Eyvindr hafði ok silkihjúp rauðan, ok með sama hætti sem konungr, var hann ok mikill maðr ok fríðr ok hinn hermannligsti.


'''27.''' ''Fall Magnús konungs.''

En er jóreykrinn nálgaðist, þá kendu þeir sína menn, ok fóru þeir með strandhöggvi miklu, er Írakonungr hafði sent þeim, ok hélt hann öll sín orð við Magnús konung. Síðan sneru þeir út til skipanna, ok var þá um miðdegis skeið. En er þeir kómu út á mýrarnar, fórst þeim seint um fen; þá þusti herr Íra fram or hverju skógarnefi, ok réðu þegar til bardaga, en Norðmenn fóru dreift, ok féllu brátt margir. Þá mælti Eyvindr: Konungr! segir hann, úheppiliga ferr lið várt, tökum nú skjótt gott ráð. Konungr mælti: Blási herblástr öllu liðinu undir merkin, en þat lið, sem hér er, skjóti á skjaldborg, ok förum síðan undan á hæli út yfir mýrarnar; síðan mun ekki saka, er vér komum á sléttlendi. Írar skutu djarfliga, en þó féllu þeir allþykt, en æ kom maðr í manns stað. En er konungr var kominn at neðsta díki, var þar torfœra mikil ok fástaðar yfir fœrt; féllu þar Norðmenn mjök. Þá kallaði konungr Þorgrím skinnhúfu, lendan mann sinn, hann var upplenzkr, ok bað hann fara yfir díkit með sína sveit; en vér munum verja meðan, segir hann, svá at yðr skal eigi saka; farit síðan á hólma þann, er þar verðr, ok skjótit á þá, meðan vér förum yfir díkit; erut þér bogmenn góðir. En er þeir Þorgrímr kómu yfir díkit, köstuðu þeir skjöldunum á bak sér ok runnu til skipa ofan. En er konungr sá þat, mælti hann: Údrengiliga skilstu við þinn konung, úvitr var ek, þá er ek gerða þik lendan mann, en ek gerða útlaga Sigurð hund; aldri mundi hann svá fara. Magnús konungr fékk sár, var lagðr kesju í gegnum bæði lærin fyrir ofan kné. Hann greip skaptit milli fóta sér ok braut or keflit, ok mælti: Svá brjótum vér hvern sperrilegginn, sveinar! Gangit vel fram; ekki mun mik saka. Magnús konungr var höggvinn á hálsinn með spörðu, ok varð þat hans banasár. Þá flýðu þeir er eptir váru. Víðkunnr Jónsson bar til skipa sverðit Leggbít ok merki konungs; þeir runnu síðarst, annarr Sigurðr Hranason, þriði Dagr Eilífsson. Þar féllu með Magnúsi konungi Eyvindr ölbogi, Úlfr Hranason ok margir aðrir ríkismenn; mart féll Norðmanna, en þó miklu fleira af Írum. En þeir Norðmenn, er undan kómust, fóru þegar brott um haustit. Erlingr, son Erlends jarls, féll á Írlandi með Magnúsi konungi. En er þat lið, er flýit hafði af Írlandi, kom til Orkneyja, ok Sigurðr spurði fall Magnús konungs, föður síns, þá réðst hann þegar til ferðar með þeim, ok fóru þeir um haustit austr til Noregs.


'''28.''' ''Frá Magnúsi konungi ok Víðkunni Jónssyni.''

Magnús konungr var yfir Noregi 10 vetr, ok var á hans dögum friðr góðr innanlands, en menn höfðu mjök starfsamt ok kostnaðarsamt af leiðöngrum. Var Magnús konungr hinn vinsælsti við sína menn, en bóndum þótti hann harðr. Þat herma menn frá orðum hans, þá er vinir hans mæltu, at hann fór opt úvarliga, er hann herjaði utanlands, hann sagði svá: Til frægðar skal konung hafa, en ekki til langlífis. Magnús konungr var nær þrítogr at aldri, þá er hann féll. Víðkunnr drap þann mann í orrostu, er banamaðr var Magnús konungs; þá flýði Víðkunnr, ok hafði fengit þrjú sár, ok af þessum sökum tóku synir Magnús konungs hann í hinn mesta kærleik.

{{DEFAULTSORT:Saga Magnus konungs berfœtts}}

[[Kategori:Alfabetisk indeks]]
[[Kategori:Tekster på norrønt]]
[[Kategori:Kongesagaer]]
[[Kategori:Snorri Sturluson]]