Forskjell mellom versjoner av «Stjörnumörk»

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
m
Linje 26: Linje 26:
 
===Stjörnumörk===
 
===Stjörnumörk===
  
[[File:F17.r. Twins for Gemini - NLW MS 735C.png|right|thumb|500px|<center>NLW MS 735C (ca. 1000)<br>'''Gegnt barka ok enum fremrum fótum ennar meiri birnu stanða gemini er vèr köllum breðramark í samkvámu zodiaci ok mjólkhrings.'''</center>]]Tveir eru hvirflar heimsins er fornir spekingar kölluðu nöfina nörðri ok ina syðri. þat eru ij stjörnur fastar þer er himinn sýniz um veltaz sem hvel um axul. þessa stjörnu aðra sjám vèr enn aðra eigi. En ner þeirre nöf er vèr sjám jafnan eru þrenn stjörnumörk: þér birnur er vèr köllum vagn ok kvennavagn ok ormr sá er liggr í millum þeirra ok um þèr sem krókótt á. birnu horfir hvár frá annarri ok horfaz bökum at. en ormrinn gyrðir ena meiri birnu met hala sínum en met öðrum bug sínum liggr hann í ring um ena minne birnu með þeima hetti at miðr líkamr hans hrökkviz á milli ok skilr birnurnar, en höfuð ormsins sýniz upp rètt til vinstra fótar Ercules. en hann stenðr á knè öðrum fæti fyrir utan sólhvarfaring en vinstra feti stígr hann inn yfir ringinn á höfuð ormsins en snýr sinu höfði til suðrs ok tekr herðum utanverða kórónu. en sjálf kórúna nálgaz höfuð ormsins þess er serpentarius helðr. serpentarius er Girkir kalla ophiuchum er settr undir Ercule ok snýr fótum til suðrs ok treðr scorpionem undir fótum, gyrðr með ormi þeim er hann heldr á met hvárritveggju hendi. sá ormr er langr ok tekr höfuð hans allt til kórónu sem ritað er. við bjúgar lykkjor orms þessa svá at ekki stjörnumark er á milli sýniz bootes á bak ennar meiri birnu ok snýr fótum til meyjar í zodiacum. gegnt barka ok enum fremrum fótum ennar meiri birnu stanða gemini er vèr köllum breðramark í samkvámu zodiaci ok mjólkhrings. þeir hafa kerrugjeti á vinstri hlið sèr met tveimr kiðlingum - sá er gegnt höfði meiri birnu snýr höfði sínu en sýniz taka hegra fæti ið vinstra horn griðungs ner breðramarki þar er zodiacus gengr hæst. í zodiaco er cancer gegnt kviði ennar meiri birnu ok hefir á baki sèr asna (asellos) ok hvítt ský á meðal þeirra þat er vèr köllum ætu. en gegnt enum eptrum fótum birnunnar er leo á milli krabba ok meyjar í zodiaco ok hefir bootem ner sèr. undir fótum kjerrugjetis liggr taurus ok rèttir fót sinn til Orionis er undir hann er settr. Cepheus (mað''r'') er settr í mille liram (hörpu) ok Cassiopeam (konu) ok rèttir upp armleggi ok snýr fótum á bak minne birnu. Cassiopea sitr í lacteo circulo gegnt mestum lykkjum ins nörzta orms á milli kerrugetis ok Cephei. Andromeda, dóttir Cephei, ko''na'' Persei, sitr í mjólkhring þar sem vèr köllum úlfs kjöpt í milli fiska ok Cassiopeam ok ar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ecen<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>&#567; með þríhyrningi er hún hefir at baki sèr ok snýr henði sinne til kviðar Pegasi (hest''s'') er yfir hana er settr. aries (rútr) er settr í samkvámo zodiaco ok jafndegrisring undir þríhyrningi. hrútr hefir undir sèr til suðrs hval. nest rútsmarki í zodiaco eru ij fiskar: annarr rèttiz til norðrs en annarr beygiz til suðrs en sporðar fiskanna knýttir saman met nokkoru bandi. inn nerðri fiskr snýz til Andromedam, en enn syðri til aquarii (vatnkals). Perseus sýniz hjá fótum Andromede ok hjá síðu Cassiopee ok hefir höfuð Gorgonis skekjo í vinstri hendi. undir vinstra læri Persei við háls tauri sýnaz pliades (vijstirni). lira (harpa) er sett á milli vinstra lèrs Erculis ok Cigni (svans). en Cignus rèttir upp vengi sína sem fljúgandi fugl ok snýr enum hægra veng til hegri handar Cephei en vinstra veng til fóta Pegasi. aquarius (vatnk''arl'') er staðfestr milli fiska ok hests ok hala capricorni (steingeit) ok hellir vatni ór skjólu: renn þat vatn allt til ens mikla fisk. capricornus stendr í sunnanverðum zodiaco þ er hann kemr við vetrring ner sagittario (''finngálkn'') ok aquila (ara). capricornus stenðr á bak sagittario, þar sem saman koma zodiacus ok lacteus circulus, undir delfíni (''nísa''). sagittarius liggr einn saman hjá aquila undir Cigno (svan). yfir höfði capricorno er sett delfín eptir hala orms þess er serpentarius heldr. en undir fótum serpentari er scorpius í zodiaco ok horfir til suðrs undir centaurus þann er dýri heldr sem ferandi til alteris. þetta alteri kalla sumir menn sacrarium ok er sett til suðrs ok gegnt frá utanverðum hala scorpionis. en armleggr scorpionis eignaz þat stjörnumark er libra heitir: þar undir gengr sól um jafndegri á haust. hidra liggr í jafndegrisring fram rèttr met mikilli lengð ok er undir orpit höfuð hans cancer en miðr búkr hans undir leoni en hali hans undir virgine. á bak sèr hefir hann corvum (''rafn'') ok urna (skj''ó''lu). undir brjósti tauri er Orion met sverði gyrðr ok hefir leporem (hèra) undir fótum sèr. hann hefir ok ner fótum sínum hund þann er sumir kalla canicula en sumir sirium settan undir cancro. fyrir þenna hund sýniz antecanis (? ''[í <sup>[[Fil:m(r).jpg|12px]]</sup>k<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>'' ?) hV&#772;dz) undir breðramarki. suðr frá hala sirii er skip þat er Argo er kallat. undir vinstra feti Óríóns renn á sú er Eridanus heitir ok fellr met bjúgri rás allt til hvals. cetus.(''hvalr'') liggr undir rúti ok fiskamarki fram rèttr met löngum dretti. eptir sporð''i'' ceti sýniz enn mikli fiskr undir aquario ok capricorno fram rèttr til suðrs. sunnarst þeirra stjörnumarka er vatnfall þat er rennr ór skjólu vatnkarls.
+
[[File:F17.r. Twins for Gemini - NLW MS 735C.png|right|thumb|500px|<center>NLW MS 735C (ca. 1000)<br>'''Gegnt barka ok enum fremrum fótum ennar meiri birnu stanða gemini er vèr köllum breðramark í samkvámu zodiaci ok mjólkhrings.'''</center>]]Tveir eru hvirflar heimsins er fornir spekingar kölluðu nöfina nörðri ok ina syðri. þat eru ij stjörnur fastar þer er himinn sýniz um veltaz sem hvel um axul. þessa stjörnu aðra sjám vèr enn aðra eigi. En ner þeirre nöf er vèr sjám jafnan eru þrenn stjörnumörk: þér birnur er vèr köllum vagn ok kvennavagn ok ormr sá er liggr í millum þeirra ok um þèr sem krókótt á. birnu horfir hvár frá annarri ok horfaz bökum at. en ormrinn gyrðir ena meiri birnu met hala sínum en met öðrum bug sínum liggr hann í ring um ena minne birnu með þeima hetti at miðr líkamr hans hrökkviz á milli ok skilr birnurnar, en höfuð ormsins sýniz upp rètt til vinstra fótar Ercules. en hann stenðr á knè öðrum fæti fyrir utan sólhvarfaring en vinstra feti stígr hann inn yfir ringinn á höfuð ormsins en snýr sinu höfði til suðrs ok tekr herðum utanverða kórónu. en sjálf kórúna nálgaz höfuð ormsins þess er serpentarius helðr. serpentarius er Girkir kalla ophiuchum er settr undir Ercule ok snýr fótum til suðrs ok treðr scorpionem undir fótum, gyrðr með ormi þeim er hann heldr á met hvárritveggju hendi. sá ormr er langr ok tekr höfuð hans allt til kórónu sem ritað er. við bjúgar lykkjor orms þessa svá at ekki stjörnumark er á milli sýniz bootes á bak ennar meiri birnu ok snýr fótum til meyjar í zodiacum. gegnt barka ok enum fremrum fótum ennar meiri birnu stanða gemini er vèr köllum breðramark í samkvámu zodiaci ok mjólkhrings. þeir hafa kerrugjeti á vinstri hlið sèr met tveimr kiðlingum - sá er gegnt höfði meiri birnu snýr höfði sínu en sýniz taka hegra fæti ið vinstra horn griðungs ner breðramarki þar er zodiacus gengr hæst. í zodiaco er cancer gegnt kviði ennar meiri birnu ok hefir á baki sèr asna (asellos) ok hvítt ský á meðal þeirra þat er vèr köllum ætu. en gegnt enum eptrum fótum birnunnar er leo á milli krabba ok meyjar í zodiaco ok hefir bootem ner sèr. undir fótum kjerrugjetis liggr taurus ok rèttir fót sinn til Orionis er undir hann er settr. Cepheus (mað''r'') er settr í mille liram (hörpu) ok Cassiopeam (konu) ok rèttir upp armleggi ok snýr fótum á bak minne birnu. Cassiopea sitr í lacteo circulo gegnt mestum lykkjum ins nörzta orms á milli kerrugetis ok Cephei. Andromeda, dóttir Cephei, ko''na'' Persei, sitr í mjólkhring þar sem vèr köllum úlfs kjöpt í milli fiska ok Cassiopeam ok ar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ecen<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>&#567; með þríhyrningi er hún hefir at baki sèr ok snýr henði sinne til kviðar Pegasi (hest''s'') er yfir hana er settr. aries (rútr) er settr í samkvámo zodiaco ok jafndegrisring undir þríhyrningi. hrútr hefir undir sèr til suðrs hval. nest rútsmarki í zodiaco eru ij fiskar: annarr rèttiz til norðrs en annarr beygiz til suðrs en sporðar fiskanna knýttir saman met nokkoru bandi. inn nerðri fiskr snýz til Andromedam, en enn syðri til aquarii (vatnkals). Perseus sýniz hjá fótum Andromede ok hjá síðu Cassiopee ok hefir höfuð Gorgonis skekjo í vinstri hendi. undir vinstra læri Persei við háls tauri sýnaz pliades (vijstirni). lira (harpa) er sett á milli vinstra lèrs Erculis ok Cigni (svans). en Cignus rèttir upp vengi sína sem fljúgandi fugl ok snýr enum hægra veng til hegri handar Cephei en vinstra veng til fóta Pegasi. aquarius (vatnk''arl'') er staðfestr milli fiska ok hests ok hala capricorni (steingeit) ok hellir vatni ór skjólu: renn þat vatn allt til ens mikla fisk. capricornus stendr í sunnanverðum zodiaco þ er hann kemr við vetrring ner sagittario (''finngálkn'') ok aquila (ara). capricornus stenðr á bak sagittario, þar sem saman koma zodiacus ok lacteus circulus, undir delfíni (''nísa''). sagittarius liggr einn saman hjá aquila undir Cigno (svan). yfir höfði capricorno er sett delfín eptir hala orms þess er serpentarius heldr. en undir fótum serpentari er scorpius í zodiaco ok horfir til suðrs undir centaurus þann er dýri heldr sem ferandi til alteris. þetta alteri kalla sumir menn sacrarium ok er sett til suðrs ok gegnt frá utanverðum hala scorpionis. en armleggr scorpionis eignaz þat stjörnumark er libra heitir: þar undir gengr sól um jafndegri á haust. hidra liggr í jafndegrisring fram rèttr met mikilli lengð ok er undir orpit höfuð hans cancer en miðr búkr hans undir leoni en hali hans undir virgine. á bak sèr hefir hann corvum (''rafn'') ok urna (skj''ó''lu). undir brjósti tauri er Orion met sverði gyrðr ok hefir leporem (hèra) undir fótum sèr. hann hefir ok ner fótum sínum hund þann er sumir kalla canicula en sumir sirium settan undir cancro. fyrir þenna hund sýniz antecanis (? ''í <sup>[[Fil:m(r).jpg|12px]]</sup>k<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>''? hV&#772;dz) undir breðramarki. suðr frá hala sirii er skip þat er Argo er kallat. undir vinstra feti Óríóns renn á sú er Eridanus heitir ok fellr met bjúgri rás allt til hvals. cetus.(''hvalr'') liggr undir rúti ok fiskamarki fram rèttr met löngum dretti. eptir sporð''i'' ceti sýniz enn mikli fiskr undir aquario ok capricorno fram rèttr til suðrs. sunnarst þeirra stjörnumarka er vatnfall þat er rennr ór skjólu vatnkarls.
  
  
 
===Stjörnumörk (med Noter)===
 
===Stjörnumörk (med Noter)===
  
Tveir eru hvirflar heimsins er fornir spekingar kölluðu nöfina nörðri ok ina syðri<ref>&#0383;vðr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref>. þat eru ij stjörnur<ref>&#0383;t<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ornr ''i Membr.''</ref> fastar þer er himinn sýniz um veltaz sem hvel um axul. þessa stjörnu aðra sjám vèr enn aðra eigi. En ner þeirre nöf er vèr sjám jafnan eru þrenn stjörnumörk: þér birnur er vèr köllum vagn ok kvennavagn ok ormr sá er liggr í millum þeirra ok um þèr sem krókótt<ref>kroctot (''eller'' kroccot?) ''i Membr.''</ref> á. birnu horfir hvár frá annarri ok horfaz bökum at. en ormrinn<ref>ormr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n ''i Membr.''</ref> gyrðir ena meiri birnu met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> hala sínum en met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> öðrum bug sínum liggr<ref>l<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>gr ''i Membr.''</ref> hann í ring um ena minne birnu með þeima hetti at miðr líkamr hans hrökkviz<ref>hravc|v<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>z ''i Membr.''</ref> á milli ok skilr birnurnar<ref>b<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>rnrnar ''i Membr.''</ref>, en höfuð ormsins sýniz upp rètt til vinstra<ref>hegra ''i Membr.''</ref> fótar Ercules. en hann stenðr á knè öðrum fæti fyrir utan sólhvarfaring en vinstra<ref>hegra ''i Membr.''</ref> feti stígr hann inn yfir ringinn<ref>r<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n|gín ''i Membr.''</ref> á höfuð ormsins en snýr sinu höfði til suðrs ok tekr herðum<ref>hetr (''burde forandres til'' Hercules?) herðvm ''i Membr.''</ref> utanverða kórónu. en sjálf kórúna nálgaz höfuð ormsins þess er serpentarius helðr. serpentarius er Girkir kalla ophiuchum<ref>oph<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>vlcvm ''i Membr.''</ref> er settr undir Ercule ok snýr fótum til suðrs ok treðr scorpionem undir fótum, gyrðr með ormi þeim er hann heldr á met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> hvárritveggju hendi. sá ormr er langr ok tekr höfuð hans allt til kórónu sem ritað er. við bjúgar lykkjor orms þessa svá at ekki stjörnumark er á milli sýniz bootes<ref>boete&#0383; ''i Membr.''</ref> á bak ennar meiri birnu ok snýr fótum til meyjar í zodiacum<ref>zod<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>akv&#772; ''i Membr.''</ref>. gegnt barka ok enum fremrum fótum ennar<ref>enar ''i Membr.''</ref> meiri birnu stanða gemini<ref>gem<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ne ''i Membr.''</ref> er vèr köllum breðramark í samkvámu zodiaci ok mjólkhrings. þeir hafa kerrugjeti á vinstri<ref>vín&#0383;t<sup>r</sup> ''i Membr.''</ref> hlið sèr met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> tveimr kiðlingum - sá er gegnt höfði meiri birnu snýr höfði sínu en sýniz taka hegra fæti ið vinstra horn griðungs ner breðramarki þar er<ref>''Tilføiet af udgiveren.''</ref> zodiacus gengr hæst. í zodiaco er cancer gegnt kviði ennar meiri birnu ok hefir á baki sèr asna (asellos)<ref>acello&#0383; ''i Membr.''</ref> ok hvítt ský á meðal þeirra þat er vèr köllum ætu.<ref>&#596;: etu.</ref> en gegnt enum eptrum fótum birnunnar er leo á milli krabba ok meyjar í zodiaco ok hefir bootem<ref>boete&#772; ''i Membr.''</ref> ner sèr. undir fótum kjerrugjetis liggr taurus ok rèttir fót [sinn til Orionis<ref>[&#0383;<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n or<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>one&#0383; ''i Membr.''</ref> er undir hann er settr. Cepheus<ref>Sefev&#0383; ''i Membr.''</ref> (mað''r'') er settr í mille liram (hörpu) ok Cassiopeam<ref>ka&#0383;&#0383;e|p<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ac<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> (konu) ok rèttir upp armleggi ok snýr fótum á bak minne birnu. Cassiopea<ref>Ca&#0383;&#0383;epía ''i Membr.''</ref> sitr í lacteo<ref>laccro ''i Membr.''</ref> circulo gegnt mestum lykkjum [ins nörzta<ref>[''jævnfør'' <font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n&#0383;noreta.</ref> orms á milli kerrugetis [ok Cephei<ref>[ok per&#0383;e<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref>. Andromeda, [dóttir Cephei<ref>[dottvr &#0383;ephr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref>, ko''na'' Persei<ref>''&#0383;ce''|r&#0383;e<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref>, sitr í<ref>''Burde forandres til'' við ''eller'' fyrir sunnan.</ref> mjólkhring þar sem vèr köllum úlfs kjöpt í milli fiska ok Cassiopeam<ref>ka&#0383;&#0383;epíam ''i Membr.''</ref> ok ar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ecen<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>&#567;<ref>''Eller'' ar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ecc<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>&#567;; ''nøiagtig Gjengivelse af Membr. Burde forandres til'' aries (&#596;: arietis) ennis.</ref> með þríhyrningi er hún hefir at baki sèr ok snýr henði sinne til kviðar Pegasi (hest''s'')<ref>''Eller'' hest''r''.</ref> er yfir hana er settr. aries (rútr) er settr í samkvámo zodiaco ok jafndegrisring undir þríhyrningi. hrútr hefir undir sèr til suðrs hval. nest rútsmarki í zodiaco eru ij fiskar: annarr rèttiz til norðrs [en annarr<ref>[en ana&#640; ''i Membr.''</ref> beygiz til suðrs en sporðar fiskanna knýttir<ref>knýttar ''i Membr.''</ref> saman met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> nokkoru bandi. inn<ref>Jn ''i Membr.''</ref> nerðri fiskr snýz til Andromedam, en [enn syðri<ref>en &#0383;vdr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> til aquarii<ref>a[[Fil:q(a).jpg|8px]]r<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>o ''i Membr.''</ref> (vatnkals).<ref>&#596;: vatnkarls.</ref> Perseus<ref>Per&#0383;e<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> sýniz hjá fótum Andromede ok hjá síðu Cassiopee<ref>ca&#0383;&#0383;ep<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>e ''i Membr.''</ref> ok hefir höfuð Gorgonis<ref>gorgone&#0383; ''i Membr.''</ref> skekjo í vinstri hendi. undir vinstra læri<ref>''eller'' leri.</ref> Persei við háls<ref>hala ''i Membr.''</ref> tauri sýnaz pliades (vijstirni). lira (harpa) er sett á milli vinstra lèrs Erculis<ref>ercule ''i Membr.''</ref> ok Cigni<ref>&#0383;<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>gne ''i Membr.''</ref> (svans). en Cignus<ref>&#0383;<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>gn' ''i Membr.''</ref> rèttir upp vengi sína sem fljúgandi fugl ok snýr enum hægra veng til hegri handar Cephei<ref>&#0383;ephe<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> en vinstra veng til fóta Pegasi. aquarius (vatnk''arl'') er staðfestr milli fiska ok hests ok hala capricorni (steingeit) ok hellir vatni ór skjólu: renn þat vatn allt til ens mikla fisk. capricornus stendr í sunnanverðum<ref>&#0383;vnanv<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup>dV&#772; ''i Membr.''</ref> zodiaco þ<ref>''Nøiagtig Gjengivelse af Membr.''</ref> er hann kemr við vetrring ner sagittario<ref>&#0383;ag<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>tar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>o ''i Membr.''</ref> (''finngálkn'')<ref>''fingalcn i Membr.''</ref> ok aquila (ara). capricornus<ref>Sag<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>tar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>' ''i Membr.''</ref> stenðr á bak sagittario<ref>capricorno (''eller'' kapr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>korno) ''i Membr.''</ref>, þar sem saman koma zodiacus ok [lacteus circulus,<ref>lact' ''i Membr.''</ref> undir delfíni<ref>delp|híní ''i Membr.''</ref> (''nísa''). sagittarius<ref>Sag<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>tar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>' ''i Membr.''</ref> liggr einn<ref>e<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n ''i Membr.''</ref> saman hjá aquila undir Cigno<ref>&#0383;<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>gno ''i Membr.''</ref> (svan). yfir<ref>vnd<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup> ''i Membr.''</ref> höfði capricorno<ref>kapr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>cornv ''i Membr.''</ref> er sett delfín<ref>delph<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n ''i Membr.''</ref> eptir hala orms þess er serpentarius heldr. en undir fótum serpentari er scorpius í zodiaco<ref>zod<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ací ''i Membr.''</ref> ok horfir til suðrs [undir centaurus<ref>[v|nd<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup> centavrv&#0383; ''i Membr.''</ref> þann er dýri heldr sem ferandi til alteris<ref>alt<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup><font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>&#0383; ''i Membr.''</ref>. þetta alteri<ref>alt<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup><font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> kalla sumir menn sacrarium ok er sett til suðrs ok gegnt frá utanverðum<ref>manverðum ''i Membr.''</ref> hala [scorpionis. en armleggr scorpionis<ref>[&#0383;corp<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>one&#0383; en armleggr &#0383;corp<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>one&#0383; ''i Membr.''</ref> eignaz þat stjörnumark er libra heitir: þar undir gengr sól um jafndegri á haust. hidra liggr í jafndegrisring fram rèttr met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> mikilli lengð ok er undir orpit höfuð hans cancer en miðr búkr hans undir leoni en hali hans undir virgine. á bak sèr hefir hann corvum (''rafn'') ok urna (skj''ó''lu). undir brjósti tauri er Orion met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> sverði gyrðr ok hefir leporem<ref>her<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ídíem (''eller'' her<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>d&#509;m) ''i Membr.'' &#596;: herodium, &#949;&#961;&#969;&#948;&#953;&#972;&#956;, (* Sveinbjörn Egilsson: Lexicon poëticum „heri“).</ref> (hèra) undir fótum sèr. hann hefir ok ner fótum sínum hund þann er sumir kalla canicula en sumir sirium settan undir cancro. fyrir þenna hund sýniz antecanis<ref>ant<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>canv&#0383; ''eller'' ant<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>tanv&#0383; ''i Membr.''</ref> (? ''[í <sup>[[Fil:m(r).jpg|12px]]</sup>k<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>'' ?)<ref>Nøiagtig Gjengivelse af Membr.</ref> hV&#772;dz<ref>''Eller'' hV&#772;dr; ''nøiagtig Gjengivelse af Membr.''</ref>) undir breðramarki. suðr frá hala sirii er skip þat er Argo<ref>arg' ''i Membr.''</ref> er kallat. undir vinstra feti Óríóns renn á sú [er Eridanus<ref>[e<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup> <font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>danv&#0383; ''i Membr.''</ref> heitir ok fellr met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> bjúgri rás allt til hvals. cetus.(''hvalr'') liggr undir rúti ok fiskamarki fram rèttr met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> löngum dretti. eptir sporð''i'' ceti sýniz enn mikli fiskr undir aquario ok capricorno<ref>Capr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>cornv ''i Membr.''</ref> fram rèttr til suðrs. sunnarst þeirra stjörnumarka er vatnfall þat er rennr ór skjólu vatnkarls.
+
Tveir eru hvirflar heimsins er fornir spekingar kölluðu nöfina nörðri ok ina syðri<ref>&#0383;vðr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref>. þat eru ij stjörnur<ref>&#0383;t<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ornr ''i Membr.''</ref> fastar þer er himinn sýniz um veltaz sem hvel um axul. þessa stjörnu aðra sjám vèr enn aðra eigi. En ner þeirre nöf er vèr sjám jafnan eru þrenn stjörnumörk: þér birnur er vèr köllum vagn ok kvennavagn ok ormr sá er liggr í millum þeirra ok um þèr sem krókótt<ref>kroctot (''eller'' kroccot?) ''i Membr.''</ref> á. birnu horfir hvár frá annarri ok horfaz bökum at. en ormrinn<ref>ormr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n ''i Membr.''</ref> gyrðir ena meiri birnu met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> hala sínum en met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> öðrum bug sínum liggr<ref>l<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>gr ''i Membr.''</ref> hann í ring um ena minne birnu með þeima hetti at miðr líkamr hans hrökkviz<ref>hravc|v<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>z ''i Membr.''</ref> á milli ok skilr birnurnar<ref>b<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>rnrnar ''i Membr.''</ref>, en höfuð ormsins sýniz upp rètt til vinstra<ref>hegra ''i Membr.''</ref> fótar Ercules. en hann stenðr á knè öðrum fæti fyrir utan sólhvarfaring en vinstra<ref>hegra ''i Membr.''</ref> feti stígr hann inn yfir ringinn<ref>r<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n|gín ''i Membr.''</ref> á höfuð ormsins en snýr sinu höfði til suðrs ok tekr herðum<ref>hetr (''burde forandres til'' Hercules?) herðvm ''i Membr.''</ref> utanverða kórónu. en sjálf kórúna nálgaz höfuð ormsins þess er serpentarius helðr. serpentarius er Girkir kalla ophiuchum<ref>oph<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>vlcvm ''i Membr.''</ref> er settr undir Ercule ok snýr fótum til suðrs ok treðr scorpionem undir fótum, gyrðr með ormi þeim er hann heldr á met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> hvárritveggju hendi. sá ormr er langr ok tekr höfuð hans allt til kórónu sem ritað er. við bjúgar lykkjor orms þessa svá at ekki stjörnumark er á milli sýniz bootes<ref>boete&#0383; ''i Membr.''</ref> á bak ennar meiri birnu ok snýr fótum til meyjar í zodiacum<ref>zod<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>akv&#772; ''i Membr.''</ref>. gegnt barka ok enum fremrum fótum ennar<ref>enar ''i Membr.''</ref> meiri birnu stanða gemini<ref>gem<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ne ''i Membr.''</ref> er vèr köllum breðramark í samkvámu zodiaci ok mjólkhrings. þeir hafa kerrugjeti á vinstri<ref>vín&#0383;t<sup>r</sup> ''i Membr.''</ref> hlið sèr met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> tveimr kiðlingum - sá er gegnt höfði meiri birnu snýr höfði sínu en sýniz taka hegra fæti ið vinstra horn griðungs ner breðramarki þar er<ref>''Tilføiet af udgiveren.''</ref> zodiacus gengr hæst. í zodiaco er cancer gegnt kviði ennar meiri birnu ok hefir á baki sèr asna (asellos)<ref>acello&#0383; ''i Membr.''</ref> ok hvítt ský á meðal þeirra þat er vèr köllum ætu.<ref>&#596;: etu.</ref> en gegnt enum eptrum fótum birnunnar er leo á milli krabba ok meyjar í zodiaco ok hefir bootem<ref>boete&#772; ''i Membr.''</ref> ner sèr. undir fótum kjerrugjetis liggr taurus ok rèttir fót [sinn til Orionis<ref>[&#0383;<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n or<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>one&#0383; ''i Membr.''</ref> er undir hann er settr. Cepheus<ref>Sefev&#0383; ''i Membr.''</ref> (mað''r'') er settr í mille liram (hörpu) ok Cassiopeam<ref>ka&#0383;&#0383;e|p<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ac<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> (konu) ok rèttir upp armleggi ok snýr fótum á bak minne birnu. Cassiopea<ref>Ca&#0383;&#0383;epía ''i Membr.''</ref> sitr í lacteo<ref>laccro ''i Membr.''</ref> circulo gegnt mestum lykkjum [ins nörzta<ref>[''jævnfør'' <font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n&#0383;noreta.</ref> orms á milli kerrugetis [ok Cephei<ref>[ok per&#0383;e<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref>. Andromeda, [dóttir Cephei<ref>[dottvr &#0383;ephr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref>, ko''na'' Persei<ref>''&#0383;ce''|r&#0383;e<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref>, sitr í<ref>''Burde forandres til'' við ''eller'' fyrir sunnan.</ref> mjólkhring þar sem vèr köllum úlfs kjöpt í milli fiska ok Cassiopeam<ref>ka&#0383;&#0383;epíam ''i Membr.''</ref> ok ar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ecen<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>&#567;<ref>''Eller'' ar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ecc<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>&#567;; ''nøiagtig Gjengivelse af Membr. Burde forandres til'' aries (&#596;: arietis) ennis.</ref> með þríhyrningi er hún hefir at baki sèr ok snýr henði sinne til kviðar Pegasi (hest''s'')<ref>''Eller'' hest''r''.</ref> er yfir hana er settr. aries (rútr) er settr í samkvámo zodiaco ok jafndegrisring undir þríhyrningi. hrútr hefir undir sèr til suðrs hval. nest rútsmarki í zodiaco eru ij fiskar: annarr rèttiz til norðrs [en annarr<ref>[en ana&#640; ''i Membr.''</ref> beygiz til suðrs en sporðar fiskanna knýttir<ref>knýttar ''i Membr.''</ref> saman met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> nokkoru bandi. inn<ref>Jn ''i Membr.''</ref> nerðri fiskr snýz til Andromedam, en [enn syðri<ref>en &#0383;vdr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> til aquarii<ref>a[[Fil:q(a).jpg|8px]]r<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>o ''i Membr.''</ref> (vatnkals).<ref>&#596;: vatnkarls.</ref> Perseus<ref>Per&#0383;e<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> sýniz hjá fótum Andromede ok hjá síðu Cassiopee<ref>ca&#0383;&#0383;ep<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>e ''i Membr.''</ref> ok hefir höfuð Gorgonis<ref>gorgone&#0383; ''i Membr.''</ref> skekjo í vinstri hendi. undir vinstra læri<ref>''eller'' leri.</ref> Persei við háls<ref>hala ''i Membr.''</ref> tauri sýnaz pliades (vijstirni). lira (harpa) er sett á milli vinstra lèrs Erculis<ref>ercule ''i Membr.''</ref> ok Cigni<ref>&#0383;<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>gne ''i Membr.''</ref> (svans). en Cignus<ref>&#0383;<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>gn' ''i Membr.''</ref> rèttir upp vengi sína sem fljúgandi fugl ok snýr enum hægra veng til hegri handar Cephei<ref>&#0383;ephe<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> en vinstra veng til fóta Pegasi. aquarius (vatnk''arl'') er staðfestr milli fiska ok hests ok hala capricorni (steingeit) ok hellir vatni ór skjólu: renn þat vatn allt til ens mikla fisk. capricornus stendr í sunnanverðum<ref>&#0383;vnanv<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup>dV&#772; ''i Membr.''</ref> zodiaco þ<ref>''Nøiagtig Gjengivelse af Membr.''</ref> er hann kemr við vetrring ner sagittario<ref>&#0383;ag<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>tar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>o ''i Membr.''</ref> (''finngálkn'')<ref>''fingalcn i Membr.''</ref> ok aquila (ara). capricornus<ref>Sag<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>tar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>' ''i Membr.''</ref> stenðr á bak sagittario<ref>capricorno (''eller'' kapr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>korno) ''i Membr.''</ref>, þar sem saman koma zodiacus ok [lacteus circulus,<ref>lact' ''i Membr.''</ref> undir delfíni<ref>delp|híní ''i Membr.''</ref> (''nísa''). sagittarius<ref>Sag<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>tar<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>' ''i Membr.''</ref> liggr einn<ref>e<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n ''i Membr.''</ref> saman hjá aquila undir Cigno<ref>&#0383;<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>gno ''i Membr.''</ref> (svan). yfir<ref>vnd<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup> ''i Membr.''</ref> höfði capricorno<ref>kapr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>cornv ''i Membr.''</ref> er sett delfín<ref>delph<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>n ''i Membr.''</ref> eptir hala orms þess er serpentarius heldr. en undir fótum serpentari er scorpius í zodiaco<ref>zod<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ací ''i Membr.''</ref> ok horfir til suðrs [undir centaurus<ref>[v|nd<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup> centavrv&#0383; ''i Membr.''</ref> þann er dýri heldr sem ferandi til alteris<ref>alt<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup><font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>&#0383; ''i Membr.''</ref>. þetta alteri<ref>alt<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup><font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font> ''i Membr.''</ref> kalla sumir menn sacrarium ok er sett til suðrs ok gegnt frá utanverðum<ref>manverðum ''i Membr.''</ref> hala [scorpionis. en armleggr scorpionis<ref>[&#0383;corp<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>one&#0383; en armleggr &#0383;corp<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>one&#0383; ''i Membr.''</ref> eignaz þat stjörnumark er libra heitir: þar undir gengr sól um jafndegri á haust. hidra liggr í jafndegrisring fram rèttr met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> mikilli lengð ok er undir orpit höfuð hans cancer en miðr búkr hans undir leoni en hali hans undir virgine. á bak sèr hefir hann corvum (''rafn'') ok urna (skj''ó''lu). undir brjósti tauri er Orion met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> sverði gyrðr ok hefir leporem<ref>her<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>ídíem (''eller'' her<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>d&#509;m) ''i Membr.'' &#596;: herodium, &#949;&#961;&#969;&#948;&#953;&#972;&#956;, (* Sveinbjörn Egilsson: Lexicon poëticum „heri“).</ref> (hèra) undir fótum sèr. hann hefir ok ner fótum sínum hund þann er sumir kalla canicula en sumir sirium settan undir cancro. fyrir þenna hund sýniz antecanis<ref>ant<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>canv&#0383; ''eller'' ant<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>tanv&#0383; ''i Membr.''</ref> ([''í <sup>[[Fil:m(r).jpg|12px]]</sup>k<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>'' ?<ref>Nøiagtig Gjengivelse af Membr.</ref> hV&#772;dz<ref>''Eller'' hV&#772;dr; ''nøiagtig Gjengivelse af Membr.''</ref>) undir breðramarki. suðr frá hala sirii er skip þat er Argo<ref>arg' ''i Membr.''</ref> er kallat. undir vinstra feti Óríóns renn á sú [er Eridanus<ref>[e<sup>[[Fil:-ir-er.jpg|6px]]</sup> <font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>danv&#0383; ''i Membr.''</ref> heitir ok fellr met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> bjúgri rás allt til hvals. cetus.(''hvalr'') liggr undir rúti ok fiskamarki fram rèttr met<ref><sup>[[Fil:m(t).jpg|12px]]</sup> ''i Membr.''</ref> löngum dretti. eptir sporð''i'' ceti sýniz enn mikli fiskr undir aquario ok capricorno<ref>Capr<font face="Old1NordicTimes" size="3">i</font>cornv ''i Membr.''</ref> fram rèttr til suðrs. sunnarst þeirra stjörnumarka er vatnfall þat er rennr ór skjólu vatnkarls.
  
  

Revisjonen fra 24. feb. 2018 kl. 21:53

Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


For at alle norrøne tegn som blir brukt i denne artikkelen skal vises korrekt må du ha fonttypen OldNordicTimes installert på din PC eller Mac. OldNordicTimes skal lagres i Fonts i Windows eller installeres i fontboken i Mac OS.


Stjörnumörk


Stjörnumörk,
efter en Membran i det Kongelige Bibliotheks Gamle Samling, 1812 Qv.,
hvor det her udgivne Stykke synes at være skrevet ved Midten af det 14. Aarh.


Konráð Gíslason

Kjøbenhavn, 1860[1]


Stjörnumörk

NLW MS 735C (ca. 1000)
Gegnt barka ok enum fremrum fótum ennar meiri birnu stanða gemini er vèr köllum breðramark í samkvámu zodiaci ok mjólkhrings.

Tveir eru hvirflar heimsins er fornir spekingar kölluðu nöfina nörðri ok ina syðri. þat eru ij stjörnur fastar þer er himinn sýniz um veltaz sem hvel um axul. þessa stjörnu aðra sjám vèr enn aðra eigi. En ner þeirre nöf er vèr sjám jafnan eru þrenn stjörnumörk: þér birnur er vèr köllum vagn ok kvennavagn ok ormr sá er liggr í millum þeirra ok um þèr sem krókótt á. birnu horfir hvár frá annarri ok horfaz bökum at. en ormrinn gyrðir ena meiri birnu met hala sínum en met öðrum bug sínum liggr hann í ring um ena minne birnu með þeima hetti at miðr líkamr hans hrökkviz á milli ok skilr birnurnar, en höfuð ormsins sýniz upp rètt til vinstra fótar Ercules. en hann stenðr á knè öðrum fæti fyrir utan sólhvarfaring en vinstra feti stígr hann inn yfir ringinn á höfuð ormsins en snýr sinu höfði til suðrs ok tekr herðum utanverða kórónu. en sjálf kórúna nálgaz höfuð ormsins þess er serpentarius helðr. serpentarius er Girkir kalla ophiuchum er settr undir Ercule ok snýr fótum til suðrs ok treðr scorpionem undir fótum, gyrðr með ormi þeim er hann heldr á met hvárritveggju hendi. sá ormr er langr ok tekr höfuð hans allt til kórónu sem ritað er. við bjúgar lykkjor orms þessa svá at ekki stjörnumark er á milli sýniz bootes á bak ennar meiri birnu ok snýr fótum til meyjar í zodiacum. gegnt barka ok enum fremrum fótum ennar meiri birnu stanða gemini er vèr köllum breðramark í samkvámu zodiaci ok mjólkhrings. þeir hafa kerrugjeti á vinstri hlið sèr met tveimr kiðlingum - sá er gegnt höfði meiri birnu snýr höfði sínu en sýniz taka hegra fæti ið vinstra horn griðungs ner breðramarki þar er zodiacus gengr hæst. í zodiaco er cancer gegnt kviði ennar meiri birnu ok hefir á baki sèr asna (asellos) ok hvítt ský á meðal þeirra þat er vèr köllum ætu. en gegnt enum eptrum fótum birnunnar er leo á milli krabba ok meyjar í zodiaco ok hefir bootem ner sèr. undir fótum kjerrugjetis liggr taurus ok rèttir fót sinn til Orionis er undir hann er settr. Cepheus (maðr) er settr í mille liram (hörpu) ok Cassiopeam (konu) ok rèttir upp armleggi ok snýr fótum á bak minne birnu. Cassiopea sitr í lacteo circulo gegnt mestum lykkjum ins nörzta orms á milli kerrugetis ok Cephei. Andromeda, dóttir Cephei, kona Persei, sitr í mjólkhring þar sem vèr köllum úlfs kjöpt í milli fiska ok Cassiopeam ok arieceniȷ með þríhyrningi er hún hefir at baki sèr ok snýr henði sinne til kviðar Pegasi (hests) er yfir hana er settr. aries (rútr) er settr í samkvámo zodiaco ok jafndegrisring undir þríhyrningi. hrútr hefir undir sèr til suðrs hval. nest rútsmarki í zodiaco eru ij fiskar: annarr rèttiz til norðrs en annarr beygiz til suðrs en sporðar fiskanna knýttir saman met nokkoru bandi. inn nerðri fiskr snýz til Andromedam, en enn syðri til aquarii (vatnkals). Perseus sýniz hjá fótum Andromede ok hjá síðu Cassiopee ok hefir höfuð Gorgonis skekjo í vinstri hendi. undir vinstra læri Persei við háls tauri sýnaz pliades (vijstirni). lira (harpa) er sett á milli vinstra lèrs Erculis ok Cigni (svans). en Cignus rèttir upp vengi sína sem fljúgandi fugl ok snýr enum hægra veng til hegri handar Cephei en vinstra veng til fóta Pegasi. aquarius (vatnkarl) er staðfestr milli fiska ok hests ok hala capricorni (steingeit) ok hellir vatni ór skjólu: renn þat vatn allt til ens mikla fisk. capricornus stendr í sunnanverðum zodiaco þ er hann kemr við vetrring ner sagittario (finngálkn) ok aquila (ara). capricornus stenðr á bak sagittario, þar sem saman koma zodiacus ok lacteus circulus, undir delfíni (nísa). sagittarius liggr einn saman hjá aquila undir Cigno (svan). yfir höfði capricorno er sett delfín eptir hala orms þess er serpentarius heldr. en undir fótum serpentari er scorpius í zodiaco ok horfir til suðrs undir centaurus þann er dýri heldr sem ferandi til alteris. þetta alteri kalla sumir menn sacrarium ok er sett til suðrs ok gegnt frá utanverðum hala scorpionis. en armleggr scorpionis eignaz þat stjörnumark er libra heitir: þar undir gengr sól um jafndegri á haust. hidra liggr í jafndegrisring fram rèttr met mikilli lengð ok er undir orpit höfuð hans cancer en miðr búkr hans undir leoni en hali hans undir virgine. á bak sèr hefir hann corvum (rafn) ok urna (skjólu). undir brjósti tauri er Orion met sverði gyrðr ok hefir leporem (hèra) undir fótum sèr. hann hefir ok ner fótum sínum hund þann er sumir kalla canicula en sumir sirium settan undir cancro. fyrir þenna hund sýniz antecanis (? í M(r).jpgki? hV̄dz) undir breðramarki. suðr frá hala sirii er skip þat er Argo er kallat. undir vinstra feti Óríóns renn á sú er Eridanus heitir ok fellr met bjúgri rás allt til hvals. cetus.(hvalr) liggr undir rúti ok fiskamarki fram rèttr met löngum dretti. eptir sporði ceti sýniz enn mikli fiskr undir aquario ok capricorno fram rèttr til suðrs. sunnarst þeirra stjörnumarka er vatnfall þat er rennr ór skjólu vatnkarls.


Stjörnumörk (med Noter)

Tveir eru hvirflar heimsins er fornir spekingar kölluðu nöfina nörðri ok ina syðri[2]. þat eru ij stjörnur[3] fastar þer er himinn sýniz um veltaz sem hvel um axul. þessa stjörnu aðra sjám vèr enn aðra eigi. En ner þeirre nöf er vèr sjám jafnan eru þrenn stjörnumörk: þér birnur er vèr köllum vagn ok kvennavagn ok ormr sá er liggr í millum þeirra ok um þèr sem krókótt[4] á. birnu horfir hvár frá annarri ok horfaz bökum at. en ormrinn[5] gyrðir ena meiri birnu met[6] hala sínum en met[7] öðrum bug sínum liggr[8] hann í ring um ena minne birnu með þeima hetti at miðr líkamr hans hrökkviz[9] á milli ok skilr birnurnar[10], en höfuð ormsins sýniz upp rètt til vinstra[11] fótar Ercules. en hann stenðr á knè öðrum fæti fyrir utan sólhvarfaring en vinstra[12] feti stígr hann inn yfir ringinn[13] á höfuð ormsins en snýr sinu höfði til suðrs ok tekr herðum[14] utanverða kórónu. en sjálf kórúna nálgaz höfuð ormsins þess er serpentarius helðr. serpentarius er Girkir kalla ophiuchum[15] er settr undir Ercule ok snýr fótum til suðrs ok treðr scorpionem undir fótum, gyrðr með ormi þeim er hann heldr á met[16] hvárritveggju hendi. sá ormr er langr ok tekr höfuð hans allt til kórónu sem ritað er. við bjúgar lykkjor orms þessa svá at ekki stjörnumark er á milli sýniz bootes[17] á bak ennar meiri birnu ok snýr fótum til meyjar í zodiacum[18]. gegnt barka ok enum fremrum fótum ennar[19] meiri birnu stanða gemini[20] er vèr köllum breðramark í samkvámu zodiaci ok mjólkhrings. þeir hafa kerrugjeti á vinstri[21] hlið sèr met[22] tveimr kiðlingum - sá er gegnt höfði meiri birnu snýr höfði sínu en sýniz taka hegra fæti ið vinstra horn griðungs ner breðramarki þar er[23] zodiacus gengr hæst. í zodiaco er cancer gegnt kviði ennar meiri birnu ok hefir á baki sèr asna (asellos)[24] ok hvítt ský á meðal þeirra þat er vèr köllum ætu.[25] en gegnt enum eptrum fótum birnunnar er leo á milli krabba ok meyjar í zodiaco ok hefir bootem[26] ner sèr. undir fótum kjerrugjetis liggr taurus ok rèttir fót [sinn til Orionis[27] er undir hann er settr. Cepheus[28] (maðr) er settr í mille liram (hörpu) ok Cassiopeam[29] (konu) ok rèttir upp armleggi ok snýr fótum á bak minne birnu. Cassiopea[30] sitr í lacteo[31] circulo gegnt mestum lykkjum [ins nörzta[32] orms á milli kerrugetis [ok Cephei[33]. Andromeda, [dóttir Cephei[34], kona Persei[35], sitr í[36] mjólkhring þar sem vèr köllum úlfs kjöpt í milli fiska ok Cassiopeam[37] ok arieceniȷ[38] með þríhyrningi er hún hefir at baki sèr ok snýr henði sinne til kviðar Pegasi (hests)[39] er yfir hana er settr. aries (rútr) er settr í samkvámo zodiaco ok jafndegrisring undir þríhyrningi. hrútr hefir undir sèr til suðrs hval. nest rútsmarki í zodiaco eru ij fiskar: annarr rèttiz til norðrs [en annarr[40] beygiz til suðrs en sporðar fiskanna knýttir[41] saman met[42] nokkoru bandi. inn[43] nerðri fiskr snýz til Andromedam, en [enn syðri[44] til aquarii[45] (vatnkals).[46] Perseus[47] sýniz hjá fótum Andromede ok hjá síðu Cassiopee[48] ok hefir höfuð Gorgonis[49] skekjo í vinstri hendi. undir vinstra læri[50] Persei við háls[51] tauri sýnaz pliades (vijstirni). lira (harpa) er sett á milli vinstra lèrs Erculis[52] ok Cigni[53] (svans). en Cignus[54] rèttir upp vengi sína sem fljúgandi fugl ok snýr enum hægra veng til hegri handar Cephei[55] en vinstra veng til fóta Pegasi. aquarius (vatnkarl) er staðfestr milli fiska ok hests ok hala capricorni (steingeit) ok hellir vatni ór skjólu: renn þat vatn allt til ens mikla fisk. capricornus stendr í sunnanverðum[56] zodiaco þ[57] er hann kemr við vetrring ner sagittario[58] (finngálkn)[59] ok aquila (ara). capricornus[60] stenðr á bak sagittario[61], þar sem saman koma zodiacus ok [lacteus circulus,[62] undir delfíni[63] (nísa). sagittarius[64] liggr einn[65] saman hjá aquila undir Cigno[66] (svan). yfir[67] höfði capricorno[68] er sett delfín[69] eptir hala orms þess er serpentarius heldr. en undir fótum serpentari er scorpius í zodiaco[70] ok horfir til suðrs [undir centaurus[71] þann er dýri heldr sem ferandi til alteris[72]. þetta alteri[73] kalla sumir menn sacrarium ok er sett til suðrs ok gegnt frá utanverðum[74] hala [scorpionis. en armleggr scorpionis[75] eignaz þat stjörnumark er libra heitir: þar undir gengr sól um jafndegri á haust. hidra liggr í jafndegrisring fram rèttr met[76] mikilli lengð ok er undir orpit höfuð hans cancer en miðr búkr hans undir leoni en hali hans undir virgine. á bak sèr hefir hann corvum (rafn) ok urna (skjólu). undir brjósti tauri er Orion met[77] sverði gyrðr ok hefir leporem[78] (hèra) undir fótum sèr. hann hefir ok ner fótum sínum hund þann er sumir kalla canicula en sumir sirium settan undir cancro. fyrir þenna hund sýniz antecanis[79] ([í M(r).jpgki ?[80] hV̄dz[81]) undir breðramarki. suðr frá hala sirii er skip þat er Argo[82] er kallat. undir vinstra feti Óríóns renn á sú [er Eridanus[83] heitir ok fellr met[84] bjúgri rás allt til hvals. cetus.(hvalr) liggr undir rúti ok fiskamarki fram rèttr met[85] löngum dretti. eptir sporði ceti sýniz enn mikli fiskr undir aquario ok capricorno[86] fram rèttr til suðrs. sunnarst þeirra stjörnumarka er vatnfall þat er rennr ór skjólu vatnkarls.




Noter:

  1. hentet fra 44 Prøver.
  2. ſvðri i Membr.
  3. ſtiornr i Membr.
  4. kroctot (eller kroccot?) i Membr.
  5. ormrin i Membr.
  6. M(t).jpg i Membr.
  7. M(t).jpg i Membr.
  8. ligr i Membr.
  9. hravc|viz i Membr.
  10. birnrnar i Membr.
  11. hegra i Membr.
  12. hegra i Membr.
  13. rin|gín i Membr.
  14. hetr (burde forandres til Hercules?) herðvm i Membr.
  15. ophivlcvm i Membr.
  16. M(t).jpg i Membr.
  17. boeteſ i Membr.
  18. zodiakv̄ i Membr.
  19. enar i Membr.
  20. gemine i Membr.
  21. vínſtr i Membr.
  22. M(t).jpg i Membr.
  23. Tilføiet af udgiveren.
  24. acelloſ i Membr.
  25. ɔ: etu.
  26. boetē i Membr.
  27. [ſin orioneſ i Membr.
  28. Sefevſ i Membr.
  29. kaſſe|piaci i Membr.
  30. Caſſepía i Membr.
  31. laccro i Membr.
  32. [jævnfør inſnoreta.
  33. [ok perſei i Membr.
  34. [dottvr ſephri i Membr.
  35. ſce|rſei i Membr.
  36. Burde forandres til við eller fyrir sunnan.
  37. kaſſepíam i Membr.
  38. Eller ariecciȷ; nøiagtig Gjengivelse af Membr. Burde forandres til aries (ɔ: arietis) ennis.
  39. Eller hestr.
  40. [en anaʀ i Membr.
  41. knýttar i Membr.
  42. M(t).jpg i Membr.
  43. Jn i Membr.
  44. en ſvdri i Membr.
  45. aQ(a).jpgrio i Membr.
  46. ɔ: vatnkarls.
  47. Perſei i Membr.
  48. caſſepie i Membr.
  49. gorgoneſ i Membr.
  50. eller leri.
  51. hala i Membr.
  52. ercule i Membr.
  53. ſigne i Membr.
  54. ſign' i Membr.
  55. ſephei i Membr.
  56. ſvnanv-ir-er.jpgdV̄ i Membr.
  57. Nøiagtig Gjengivelse af Membr.
  58. ſagitario i Membr.
  59. fingalcn i Membr.
  60. Sagitari' i Membr.
  61. capricorno (eller kaprikorno) i Membr.
  62. lact' i Membr.
  63. delp|híní i Membr.
  64. Sagitari' i Membr.
  65. ein i Membr.
  66. ſigno i Membr.
  67. vnd-ir-er.jpg i Membr.
  68. kapricornv i Membr.
  69. delphin i Membr.
  70. zodiací i Membr.
  71. [v|nd-ir-er.jpg centavrvſ i Membr.
  72. alt-ir-er.jpgiſ i Membr.
  73. alt-ir-er.jpgi i Membr.
  74. manverðum i Membr.
  75. [ſcorpioneſ en armleggr ſcorpioneſ i Membr.
  76. M(t).jpg i Membr.
  77. M(t).jpg i Membr.
  78. heriídíem (eller heridǽm) i Membr. ɔ: herodium, ερωδιόμ, (* Sveinbjörn Egilsson: Lexicon poëticum „heri“).
  79. anticanvſ eller antitanvſ i Membr.
  80. Nøiagtig Gjengivelse af Membr.
  81. Eller hV̄dr; nøiagtig Gjengivelse af Membr.
  82. arg' i Membr.
  83. [e-ir-er.jpg idanvſ i Membr.
  84. M(t).jpg i Membr.
  85. M(t).jpg i Membr.
  86. Capricornv i Membr.