Tjodolv Arnorsson

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Gamle skaldar og kvad

Med kvadi umsette paa nynorsk

ved Rasmus J. Flo

Oslo 1902

Tjodolv Arnorsson

Medan Arnor Jarlaskald var av dei skaldar som berre gjorde gjesteferdir til Noreg, var Tjodolv derimot fastbuande her, baade i Magnus den gode og Harald Hardraade si tid, og de heilt til slutt. Me veit at han var med Harald til England, og hev nokre vers etter honom derifraa; men truleg er han fallin der, med di me ikkje høyrer noko meir til honom etter den tid.

Endaa han hadde ein bror, Bolverk, som og var skald hjaa Harald, veit me ikkje anna um ætti deira enn farsnamne og bygdi dei var ifraa paa Island, og so de me fær vita av Tjodolvs ordstrid med hans sambygding, skalden og gjønemakaren Halle. Etter dette ser de ut til han var vaksin upp i smaa kaar; men Tjodolv var no ikkje mindre gjæv mann og skald for de. I de stykke, som i de meste anna, stend han millom dei fremste av skaldane, til aa halde tonen heilt igjenom vyrdeleg og høg. Difor er han og av dei skaldane som de er etterleivt mest etter, og som de er gjort mest bruk av; soleis baade i Heimskringla og i Snorre-Edda, — so de var ikkje berre Harald Hardraade som rekna honom for ein «hovudskald», kann ein sjaa.

I motsetning til Arnor, som her i lande kved mest berre um de han hev «frett», kann Tjodolv tala av sjølvsyn, med di han hev vori med i alle dei herferdir og slag som kongane Magnus og Harald heldt, fraa so tidleg som slage ved Aaros. Hans kvad hev soleis stort verd for sogo, og baade sogo um Magnus og um Harald er mykje bygde paa deim. Tjodolv var daa ein utlærd hermann, kann ein vita, og til visse av dei stautaste med. De han sjølv nemner um at han ikkje brukte aa halde seg «løynd i konge-heren», kann ein trygt lite paa; — de hadde nytta lite aa kyte med anna enn de som heilt sant var i den vegen, millom folk som hadde likso god greide paa dette som han sjølv. Ein storvaksin kar maa han ha vori og, kann ein skyna; for med orde «slaaning» i eit av versi sine meiner han visst nok seg sjølv.

Noko er de likevel som Tjodolv og hev kvedi um etter fretnad, og de er um kong Haralds liv og ferdir sunnanlands. Men her hadde han daa fraasegn fraa Harald sjølv og hans fylgjesmennar paa desse ferdir aa gaa etter. Og de hev vist seg paa ein merkeleg maate, at de samstavar godt med sjølve tilburdane, de som baade Tjodolv og dei andre skaldane hev fortalt fraa denne bolken av Haralds liv. De er so heppelegt at de her eitt aare burte i Russland vart funni eit græsk skrift fraa keisar Michael Dukas’ tid (1071-78). Her talar bokskrivaren noko um ætthøge utlendingar som hev vori i græsk her-teneste, og hev soleis eit stykke um Harald og. Han nemner der at «Araltes var son aat kongen i Varangia (væring-lande) og bror til Júlavos» (Olav), at han kom til keisar Michael Paflagon med ein flokk av 500 vaapndjerve mennar, vart send til Sikeløy (Sisilia) og gjorde der mange storverk, til øyi vart underlagd, og kom so til Konstantinopel att. Deretter hende de at Delianos gjorde uppreist i Bulgaria, og Araltes og hans mennar drog dit med keisaren og hans her, og gjorde der storverk som var verdige hans ætt og manndom, — bokskrivaren var sjølv med der, fortèl han. Etter denne keisaren var daain, og systerson hans (den næste keisaren) med, vilde Araltes fara heimatt til sitt land, men fekk ikkje lov, og so kom han seg undan i løynd, og vart konge i sitt land i staden for sin bror Julavos, og sidan med heldt han ved lag truskapen og venskapen med grækane.

Dette er de vigtigaste av de som her er fortalt um Harald; men so vel som dette høver med de som skaldane hev um de same, kann ein gaa ut ifraa at dei er likso paalitande i sine fraasegnir um andre tilburdar her, so mykje meir som dette og høver vel med de me veit fraa den græske sogo elles; soleis de at Harald fraa Sikeløy var med paa herferd mot «frankane» (normanane) i søre Italia («Langbardaland», som de er kalla i eit line-par etter Tjodolv), og fyri Sikeløy-ferdi hadde vori utsend mot arabane i «Serkland» (Syria og Mesopotamia) og Jorsalaland, og at han seinare i Miklagard var med og blinda Michael Kalafates, som vilde faa avsett si fostermor, keisarfruva Zoe.

Mot deim som helst vil tvila paa alt gamalt, eller alt gamalt norsk i minsto, hev daa skaldskapen her fengi ein god studnad, og de ikkje berre for den tid de her er tale um, men i de heile for all skaldskap av dette slage.

Annarleis er de derimot med de som elles er fortalt um Harald og væringane i sogu-bøkane. De er mykje berre vandrande viking-segnir, riddar-sogur, væring-segnir og klerke-segnir som etter kvart hev samla seg um kong Harald, og so mykje heller um honom som han lengi hadde vori so langt fraa lande.

Av de me hev etterleivt etter Tjodolv er daa de meste draapur og slikt; men de er likevel etter maaten svært mykje lausavisur eller hendemaals-kvad, og de ser ut som Tjodolv nettupp hev havt sin beste styrke i dette aa kveda soleis paa staaande fot eller um og samstundes med dei tilburdane han var med i. Kong Harald hadde daa og sin gode moro av aa freiste honom i den vegen, og de er fortalt mange døme paa korleis han sette denne evna hans paa prøve og gav honom uppgaavur, som Tjodolv alltid greidde seg meisterleg ifraa. Ei prøve av dette slage hev me i Heimskr. s. 589.

De fyrste kvade hans Tjodolv, Sorptrògvisune, fraa hans gutedagar, skylder me Halle at me veit noko til. At me inginting hev att av de, er visst elles ikkje stort aa syrgje paa, etter den dom kong Harald gav um kvade, daa han hadde nøydt Tjodolv til aa segja de fram.

Fyrst millom hans kvad er daa med retto aa rekne hans Magnusflokk, der me hev skildra paa lag de same som i kvædi hans Arnor her framanfyri, men i mangt ein god mun rikare, som ventande kann vera, etter di Tjodolv hadde vori med i mykje av dette sjølv. Hen attaat dette hev me ei heil samling med lause vers eller smaa-kvad, kva de no hev vori, fraa her- ferdine hans Magnus, og som me difor kann kalle Magnus-visur, dikta samstundes med tilburdane, kann ein sjaa. Men med di at emne her er mykje de same som i Magnusflokken, er de stundom vandt eller raad-laust aa skilja visst de eine fraa de andre. I de stykke gjev heller ikkje sogune nokor hjelp, so de vert mykje berre eit skyn aa gange etter.

De største kvade hans Tjodolv, og som me hev mest att av, er hans draape um Harald Hardraade, Seksstevja, som ho er kalla. Av den hev me vel i alt ei 36 heile og halve vers. Men mange, i vissa av halv-versi, som me hev i Snorre-Edda, er slike at ein ikkje kann sjaa stort kva dei handlar um, eller kvar dei høyrer til i samanhengen, og dei er difor ikkje tekne med i umsetjingi her. Namne hev vel kvade fraa de at de hev vori paa 6 stev-bolkar; kvar med sitt stev. Eitt av stevi hev me i vers 9 her, siste helvti. Um kong Harald hev me dessutan noko av eit kvad av Tjodolv i runhendt versemaal, um den tid Harald var i Gardarike (1 vers i Heimskr. s. 567), og so ei samling paa 7 vers, som er perla millom alt me hev etter Tjodolv, Leidangs-visa kann me kalle de, um kong Haralds ferd fraa Nidaros 1062, fyri Nissaa- slage. Elles er de berre nokre spreidde vers eller lausavisur, forutan deim som alt er nemnt um.

De er ikkje berre i de at han var fastbuande i Noreg, og at han var so hæv til aa dikte paa staaande fot, at Tjodolv minner um Sigvat skald. De er greidt aa sjaa paa sjølve kvadi og, at han i mangt hev havt Sigvat til mynster. Soleis de at Tjodolv og brukar lite dei vanlege kenningane, men i staden livar upp med ein rikdom av drag fraa naturen og live. Men i mykje er dei likevel sterkt ulike. Tjodolv legg seg berre um aa skildre klaart og livfullt og gløgt de han hev set eller høyrt, utan aa blande inn noko av sitt eigi livssyn, av sine tankar og domar, soleis som Sigvat. Um de paa den maaten vert mindre djupt enn hjaa Sigvat, so vert de i staden hjaa Tjodolv meir livfullt og klaart og sveipelegt. I de stykke stend han i sine beste kvæde jamsides med sjølve Arnor.

1. Magnusflokk

1.

Ut lét du snekkja skjote;

skip med tri tjug keipar

skreid i sjøen, raai

skolv i vinden dolvleg.

Masti bøygde blaastren,

bròtsam, yvi drottnen;

brogdut segl ved Sigtun

sige lét hirdmenn prude.

[Dolvleg, tungt («dumpt»). — Brogdut, rosut (med rutur).]

2.

Aurvegen ørne-fagnar

utkjend trødde fraa Svitjod;

holle herren fylgde

hermenn austan til Noreg.

Men Svein sidan, røynleg

svikin, flydde rike;

Alfiva-sonen utlæg

undan deg seg skunda.

[Aurvegen, landvegen.]

3.

Djervt nøytte du, drottin

daadsterk! skipi lange,

der aust med snekkjur sjutti

siglde dine mennar.

Sør-etter kjølir søydde,

segl rølte ved stagi;

vaag-kløyvar masthøg skar viki,

Visunden neig med stamnom.

[Aust, d. e. sør, til Danmark (med søre Sverike). — Søyde, sjode, bruse. — Røle, skravle, svalle, plapre.]

4.

Sjølv bar aust ved Elvi

Ulvs son med fager lovnad

(Svein vilde der sverja)

sine hendar til skrine.

Eidane fyri emna

Olavs son for honom;

freden altfor udrjug

alder fekk, mot han skulde.

[Elvi, Gautelvi.]

5.

Siger fekk ven aat sveinom

sunnan Heidaby vunni;

skarp ved Skotborgaai

skuri, høyrde eg, dura.

Ættmann aat Ella haatta

utalde vindar fellde;

kvar er frett at førar

framde større malm-rid?

[Ættmann aat Ella, kong Magnus (med di han gjorde krav paa England); haatta, moda, full av livsmod.]

6.

Haralds brorson i her-flokk

av hundrad kjempur den fremste

fór, og aat ramnen føde

flengde i pile-regne.

Vindar or vegen rømde

vide, der Magnus stridde;

heidningar hogne dekte

heidi, mili breid’e.

7.

Lite lengi sidan

lagde kongen og jarlen

skjoldar saman; sverdleik

snarp de var for mennom,

slik at her-strid større

stridsmennar ikkje mintest;

brak de var der blodraudt

blaae serkir vart merkte.

8.

Spjot og skjefteflettur

sende i mengd rende

braatt mot breide skjoldar;

bardagen ramnen fagna.

I malm-gny, mest dei orka,

mennar stein og pilir

brukte baust; men mange

barde laag paa tiljom.

[Skjefteflette, kastevaapn med skaft. — Bardage, slagsmaal, herstrid. — Baust, stolt, gildt; dugleg, rikeleg. — Barde (av berja), slegne.]

9.

Bòge-menn aldri broddar

bar aat horrstreng fleire;

denne dagen trøndir

dovna kje fyrst med skjoting.

Flaug gjorde snøre-spjoti

sidan so tjukt imillom,

knapt so ein saag kvarandre;

kvast var pile-drive.

[Horrstreng, bòge-streng av horr (lin). — Snørespjot, kastespjot med ei reim til aa gjeva spjote fart med.]

10.

Sterkt mennane aat Magnus

mana hin den andre

skjoldar fram aa skjote;

slagordi mun gjorde.

11.

Hævt var aa sjaa vaar hovding,

han som kjøl-vognir styrer,

Magnus, gaa fram i fagre

framstamnen paa skipe.

So me maka at munleg

mink saag paa huskarlom sine

jarlen; men gildt me herfang

gjorde og rudde skipi.

[Kjøl-vogn, skip.]

12.

Grid du gav aat mennar,

gullraust hovding dyre!

fyrr, daa fylgje aat jarlen

flugti helst vilde taka.

13.

Kvast i strid dei kvate

kappleikarar støytte

saman paa ein sundag;

snarpt nok paa gjekk heren,

ned i sjøen av skipi

seig dei som var lagi

live der aa lata;

lik flaut paa kvar ei baare.

14.

Visst laut jarlen um vetren

vike kongesæte;

ikkje lét du lite

landvern av deg stande.

Møte torde Magnus

milde fram under skjolden;

nær de var med kvate

Knuts systerson ute.

15.

Trønde-drottin! du torde

tyne skjoldar; i vreide

kvart eit bu du brenne

baud til kol og oske.

Hovding-ven! du med vondo

vilde henne paa jarlens

fylgjesmenn deira fule

fiendskap; undan dei rende.

16.

Laagt ved Helganes-lande

lutte seg for spjoti

folki hans Svein; saara

sveinar feige stupte.

Møre-gramen mæte

mangt eit snøre-spjot fløygde;

ask-skjefte oddar raude

egg-djerv landsstyrar farga.

[Feig, etla til aa døy, dauden nær (ikkje = tysk «feig», umannsleg). — Fløygje, slengje, kaste.]

17.

Av fraa aude skipe

undan flydde hugfast

jarl, daa Magnus møte

meinslegt for Svein gjorde.

Hovding sigersæl lauga

i sveite eggi paa Neite;

blod sprænte paa brynte

branden, — gramen vann lande.

18.

Her-leik vart med heppe

haldin, som Magnus vilde;

emne til song um siger

slag-vinnaren lagar.

Tidt nok trønde-drottnen

og traatt sverd i ròda, —

hev daa fraa trifeld herstrid

heim sigeren bori.

[Heppe, lukke, «held».]

2. Magnusvisur.

1.

Snekkjune sju rudde

son aat Olav Digre;

i Sogn med sorg skal ikkje

slikt drosine frette.

2.

Vandt er de visst med heimferds

von for jarle-sveinom;

heller hard er ferdi

hermennane vorti.

I stormen brimande baara

bròtar og rører paa sanden

hausane og leggine deira;

yvi liki sjøen uler.

[Bròta, brjote og velte.]

3.

Sterkt i gaar saag eg store

steinar kasta og skallar

kløyvde; fast deira fylking

fór ikkje i skuri.

Ned førde me strandhogg, —

stamnen seg midt i lande

beit fast; med berre ordi

bergar ikkje Svein rike.

[Føre ned strandhogg, føre røva buskap fraa land ned aat skipi.]

4.

Selunds møyar samlydt

spurde etter kven merki

bar; blodraude skjoldar,

breide, menn ane hadde.

Kvendi, snøggast dei kunde,

kvasta seg gjenom skogen;

mengd av flyande førde

fotsolar tidt til Ringstad.

[Kvaste seg, skunde seg. — Førde fotsolar tidt til R., flydde (sprang) til Ringsted.]

5.

Nakken ber han saur-sprænt,

svime Skaane-gramen;

undrast um ikkje seg hævdar

ung-aldra Lunds konge.

I gaar yvi mold og myrar

malm flaug; yvi haugar

fram aat strandi stimde

sterke jarlens merke.

[Saur-sprænt, yvisprøytt med søyle og lort (skal segja so mykje som at kong Magnus ikkje sparde seg for svaas). — Svim, rask.]

6.

Heim eg bar fraa braake

brynju og gautske skjolden

paa min lut; sør i sumar

sverd-glamren var ovhard.

Vaapn fekk eg væne, — aat stille

vækja fyrr eg de sagde;

herhjelm fekk eg der hovding

hardhendt danir barde.

[Vækje, gjente.]

7.

Oss baud son aat Olav

upp paa land aa gange;

med staseleg stordom Magnus

strids-reid gjekk fraa skeidi.

Hovdingen herja Skaane, —

her er staak i Danmark;

huskande yvi haugar

hesten spøner vestan.

[Reid, reidug, ferdig. — Skeid, herskip, langskip.]

8.

No lyfter nordmenn merke, —

nær me gjeng ved stongi;

skjolden fraa mi side

sjeldan fær eg leggje.

Utan skeiving skrevar

slaaningen yvi Skaane

mot Lund; fagrare faae

fann eg vegar enn denne.

[Slaaning, langslode, langvaksin kar.]

9.

Is-kaldt jarn bar me uspart

alljamt paa jarle-folki;

snart for skaaningom skrikast

skrøytande vonine deira.

Eld yvi bygdi breide

braatt leikar, den raude;

meinraad me gjorde, men mange

med var til aa blaase.

[Skrìkast, gleppe, skiplast, svigte. — Skrøyte, skryte, kyte. — Med til aa blaase (kveikje elden) er sagt um dei danir som sveik kong Magnus og soleis var skuld i herjingi.]

10.

Budir braahardt svider

bjart eld i Danavelde;

hovdingen med heren

herjar og øyder bygdi.

Skjold yvi heidi her-mod

hersvein ber i Danmark;

me fekk siger, men saara

Sveins menn fyri renner.

[Med hersveinen meiner Tjodolv her seg sjølv.]

11.

I fjor sine folk lét kongen

paa Fyn treda gamle vegar;

lite eg held meg, eg lovar,

løynd i konge-heren.

Minst skal dei fraakjenne Magnus,

mennane aat Svein, der dei renner,

storverk; — i morgon merke

mange paa land skal gange.

12.

Ikkje eig eg aa drikke

anna enn dette sjøvatn;

eg syg av salte væta

svelgjar, der kongen eg fylgjer.

Fyri oss ser me og skodar

Skaane-sida den vide;

slit for vaar hovding me herder

hugheilt, um sviar trugar.

[Herde, tola, halde ut. — Hugheil, trygg, urædd (Svein Ulvsson var no farin til sviakongen; Heimskr. s. 563).]

Wilhelm Wetlesen: Svein Ulvsson flyr

3. Seksstevja

1.

Kaste-vêr kvast eg høyrde

mot kongen ved Haug drive;

men Bolgaralands brennar

bror sin god gav studnad.

Tolv og tri vetrar gamall

traud fraa Olav daude

skildest han og hylde

høge hjelm-sæte tagall.

[Haug, gard i Værdalen, ved Stiklestad. — Hylde hjelmsæte (skjulte hovude) d. e. fór burt i løynd, ukjend. — Tagall, tegjande, «taus».]

2.

Aatteti borgir i Serkland

segja eg kann vart tekne

(gull-øydande gramen

gav seg ung i faare) —

fyrr her-kongen harde

Hildar-leik under skjolden

vekte, speleg for serkjom,

paa Sikeløy den flate.

[Speleg, faarleg.]

3.

Der heldt seg undan daasen,

dauv til spjot aa hive,

der sverd-svingaren u-selt

slo under seg lande.

Afrika-drottnen orka

Aanars grønklædde dotter

ikkje, eller folki,

av fraa deg aa halde.

[Daase, krjup, stakar; dauv, tung, «træg». — Afrika-drottnen, emiren Abdallah, som med sine arabar (serkjar, saracénar) raadde paa Sisilia og. — Aanars dotter, jordi.]

4.

Lite, naar lyft var spjoti,

lét hovdingen ulvar

svelte; fred daa søkte

seggjar som undan rende.

Han hev um sjø sunnan

(so meg finst i minne)

kaupt med oddom ofte

eign der krjupen bleikna.

5.

Han som ulv-suti endar

ut lét baae augo

paa stol-kongen stinge;

styrjing daa var byrja.

Egde-drottnen auster

paa ætthøg rikjar lagde

grøtelegt merke; men Græklands

gram stelte seg ille.

[Styrjing, uppstyr, strid. — Grøtelegt, til aa graate yvi, fælt.]

6.

Kjent er, Harald hev haldi

her-stridar grimme attan;

freden hev ikkje faatidt

fræge hovding broti.

Kloi kvasse paa ørnen,

konge! i blod du roda,

fyrr du fór i heimferd;

fjaag der du kom vart ulven.

7.

Eik-kjølen baarur bratte

braut austan fraa Gardar;

sviar gav deg sidan,

sløge rikjar! studning.

Lut til svellande le-bord,

lasta med gull, gjekk Haralds

skeid under segle breide;

sjøen stormen rørde.

[Sløg, gløgg, klok.]

8.

Vidkjend hovding lét velte

vatne med skarpe kjølen;

austan daa til Danmark

dyre skip kløyvde baara.

Men Olavs son sidan

samlag deg baud og helvti

land og mennar; der møttest,

meiner eg, sæle frendar.

9.

Tjodkonungs mennar trauste

tru skal sitja og stande,

dyre drottnen til viljes,

der de honom lyster.

For ørne-venen seg luter

alle mann; de er faae,

anna med eitt dei lystrar

alt kongen vil bjode.

[Anna, minder («undtagen»).]

10.

Varge-venen, som gaavur

vensæl gjev, lét draken

framme i fylking-odden,

fremst millom alle, duve.

11.

Fast bad fred-streng hovding

folki kvate aa binde

skjold til hamlur; meg syntest

skipa dei stod i kile.

Frøkne førar ved Nissaa

fløytande draken lét luke

inn med skjoldar, den eine

attved hin i rekkje.

[Skipa i kile, uppstelt i svinefylking. — Fløytande, framtøk, rask.]

12.

Alm-bògen natti til endes

Upplands-drottnen spende;

leikfus landsstyrar pilir

lét mot skjoldar drive.

Blodig odd paa bøndar

brynjur smaug, og i skjoldar

kolvar stod; med spjot-storm

stendig paa de auka.

[Fus, huga, lysta. — Kolv, pil.]

13.

Sagt de er, paa ei svipstund

Sogne-gramen rudde

skip for Svein og hans mennar

sjutti minst til hopes.

14.

For siger slepp aa løne

Svein i denne striden

seks sine danske jarlar,

sette tii odd-leik aa kvetja.

Midt i fylkingi fanga,

Finn Arneson, vig-fjaag,

undan vilde ikkje

orruge hjarta sitt berge.

[Kvetja, kvesse, kveikje, eggje. — Vig-fjaag, her-glad, stridsglad. — Orrug, frisk, fyrig.]

15.

Steinkjels menn, som styrkje

stridsglade jarlen skulde,

visst til Hel er vigde;

de valda sterke kongen.

Men dei som saki vil snilde

segjer at Haakon maatte

vike braatt, daa vaapn-gagns

von fraa den leid slitna.

[Jarlen, Haakon Ivarsson. — Snilde, pynte.]

16.

Vandt no vert de um kongens

verk aa mæle hovlegt,

daa ubrukt plog aa eige

Upplands-menn han lærde.

Visleg konge so varig

vunni hev heider i desse

aar tri halve, at alltid

unøyes fram de vil drygjast.

[Unøyes, rikeleg.]

17.

Landbuar, lysta paa ufred,

lét um at kongen ikkje

logi heldt; i lande

laakt udøme gjordest.

Men aat mæte hovdings

motmenn, dei som valda

raadi, radt braut trolli

ris fyri fotom deira

[Udøme, vondt fyridøme. — Ris fyri fotom, ris-ved til aa stupe i.]

18.

Kongen som holmbuar tvinga

taum lagde hard paa raumar;

fast gjekk frøkne Haralds

fylking der, eg meiner.

Eld vart uppgjord til motgjeld;

yvitak vann kongen;

høge lògen til lydnad

leidde usæle bøndar.

Med holmbuar er vel meint danir.]

19.

For stridige bøndar bue

brann. — ved trod hekk glodi;

herren for hovdingar raaka

heinir med kvasse steinar.

Landsfolk bad um live;

lògen nøydde paa ringar

ukravd dom, fyrr elden

atter ned seg lagde.

[Tród, tak-fjølir, — Ringar, ringerikingar.]

20.

Tridje aar vart tinga

og trygda fred. daa kongen

stridt hadde fram; ved strandi

staale beit i skjoldar.

21.

Selunds øydar aalraust

alltid vann med djervskap;

hugen, de Harald sannar,

halve sigeren raader.

22.

Raadvis Harald refser

rangvilje hardt og ovmod;

eg trur at kongens karar

kvar fær løn som til-gjort.

Bera fær dei byrdar

som bròti dei hev seg sjølve,

Harald soleis skifter

at same rett nyt alle.

[Med byrdar er her tenkt paa byrdar av ved som ein bryt seg i skogen.]

23.

Kongen som sjø-strid kveikjer

kvade med morki lønte;

venskapen sin med verdskyld

vega lèt han jamlikt.

24.

Hugfjaag hirdstyrar gjæve

heilt aat sønom leive

arv og odels-tuftir!

ynskje mitt dette skal vera.

[Leive, etterlata.]

4. Leidangsvisa

1.

Av aat sjø or aai

ut saag eg skeidi fljote;

utkjena ligg utfor lande

lang-bòla drake sjaaleg.

Ormfaks glor um barmen,

grøngult, og sidan honom

nybygd ned dei lét skride,

nakken med skirt gull blakrar.

[Lang-bòla, med lang bòl eller bul (kropp). — Sjaaleg, røsleg, staut.]

2.

Laurdag kongen de lange

livd-tjeld slengjer av stengom,

der prude ekkjur skodar

ut fraa by etter skuta.

Di-næst or Nid vester

nye skeidi leider

kongen sjølv den unge,

og aarar sjøen tvarar.

[Lívd-tjeld, skipstjeld til vern mot uvêr. — Tvara, tvinne, sveivle.]

3.

Snaapt or vatne sviptar

sveinar aarar beine;

ekkja stend og undrast

paa aaraburden furdig.

Ronad i fred skal røynast

rett, fyrr i tvau slitnar

myrke sjø-fang; møyi

mùnleg dette gjev unad.

[Snaapt, svint, kringt. — Svipte, svifte, rykkje. — Furdig, bisneleg, merkverdig. — Sjø-fang, aarar og slikt. — Unad, hugnad.]

4.

Meint keipane røyner

mange aaredrag lange,

der trauste gutar bøyster

baara med sjutti aarar.

Nordmenn gjæve Ormen,

jarn-sauma, ror ut straumen,

hagl-slegin; d’er for augo

som ørnevengir svingar.

[Bøyste, slaa, banke.]

5.

Skjol eig under skogen

skavne snekkje-stavnar;

gramen strand og grendir

grindar med herskip inne.

Aalmenning ligg inn-i

ei og kver vik i skjeri;

av for uvêr líver

eide høgbrynja skeidar.

[Líve, verne, taka av. — Brynja, brynju-klædd, med jarn-klædning («panser»).]

6.

Kongen bryter tjotall

brim-gard med stamnar harde,

strekkjer stramt paa snekkja

strengir, til dei vil sprengjast.

Leidt med jarn-krokom leikar

linde-tynaren spønin;

grjot og hardvêr grøtlegt

gneg anker-legg digre.

[Tjotall, marmande, brusande. — Streng, anker-tog. — Linde-tynaren, vinden; spønin, hard, ofseleg.]

7.

Harald stamnane styrer

stødt i gjelv-os aat Elvi;

natte-kvild Noregs drottin

nyt nær landebyte.

Gramen held ting paa Tumla;

tilsagd er Svein der flein-ting

dag-sett, um ikkje drøgne

danine vert aa mana.

[Gjelv-os, asande sjø-gang. — Tumla, no Tumlehed, paa øyi Hising i Gautelvi. — Drøgin, tungfør, sein.]

---

Notar: