Ólafs saga hins helga (Flateyjarbók)
Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
---|---|---|---|---|---|---|
Denne teksten finnes på følgende språk ► | ![]() |
Innhold
- 1 Þaattr Harallz Grænska
- 2 Her er Þaattr Olafs Geirstada alfs
- 3 Her hefr vpp sogu Olafs konungs Haralldzsunar
- 4 Þaattr Eyuindar vrarhorns
- 5 Her hefr vpp þaat Styrbiarnar suiakappa er hann bardiz vid Eirek Suiakonung
- 6 Fra Hroa
- 7 Vppruni þeirra Þorgeirs ok Þormodar
- 8 Her hefr vpp þaatt Eymundar ok Olafs konungs
- 9 Her heft upp hinn niunda (þaatt) Olafs soghu Haralldzsunar
- 10 Jsleifr feck Dỏllu er siþan var byskup
- 11 Her hefr upp þaatt Þormodar Kolbrunar skalldz
- 12 Her hefr vpp þaatt Eymundar af Skỏrum
- 13 Þaattr þeirra Orkneyingha
- 14 Þaattr Gudbrandz kulu(!) ok Olafs konungs
- 15 Her er þaattr Eindrida ok Erlinghs
- 16 Þaattr Þormodar er hann er med Knuti Konungi i Danmork
- 17 Þattr Aasbiarnar Selsbana
- 18 Færeyinga þattr ok Olafs konungs
- 19 Þaattr þeirra konunganna Olafs ok Knutz
- 20 Her hefr vpp þaatt Steins Skaptasunar
- 21 Raudulfs þaattr
- 22 Þessi er serliga þaattr Olafs konungs vm fall hans
- 23 (Völsa þáttr)
- 24 Her er þaattr vm fall Olafs konungs
- 25 Nidranarord Alfifu til heilags Olafs konungs
- 26 Jarteinir hins heilaga Olafs konungs
- 27 Þaattr fra Þrandi ok frændum hans
- 28 Orkneyingha þaattr
- 29 Upphaf rikis þeirra Paals ok Erlendz ok ættartolur
- 30 Brenna Adams byskups
Þaattr Harallz Grænska
Capitulum
Cecilia het æin gỏfug kona ok storborin j Noregi hana atti Gudrỏdr konungr Bearnnarson kaupmannz Haralldzsonar harfagra Halfdanarsonar suarta Gudrodarsonar ueidekonungs Halfdanarsonar hins millda ok hins matarilla Æysteinssonar konungs Halfdanarsonar huitbeins Olafs sonar tretelgiu Jngialldzsonar illrada Braulỏnundarsonar konungs af Uppsỏlum. þui uar Olafr tretelgia kalladr at hann ruddi merkr j Noregi ok rikti þar fystr sinna kynsmanna. hans nafnn hafde Olafr konungr Geirstada alfr er æinn hefir uinsælstr verit af sinum monnum. Gudrodr konungr atti son vid Ceciliu er Haralldr het. hann var sendr til fostrs upp a Grenland til Hroa |[1] hins huita lendz mannz. þui uar hann kalladr Haralldr grenske er hann óx þar upp. Son Hroa uar Hrani uidforlle þeir Haralldr voru miog iafnngamler ok fostbrædr. en eftir þat er Haralldr grafelldr hafde drepit Gudrod konung flyde Haralldr grenske fyst til Upplanda ok med honum Hrani fostbrodir hans ok dualdizst þar vm hrid med frændum sinum. Æirekssynir leitadu miog ath þeim monnum er j sokum voru uit þa ok eftir þeim ollum mest er þeim þotti vppreistar at uon. Þat redu Haralldi frændr hans ok vinir at hann fære ór lande a brott.
Fra Haralldi ok Tosta ok Sigridi dottur hans
2. Haralldr grenski for þa austr til Suiþiodar ok læitade ser skipanar at koma ser j suæit med þeim monnum er foru j hernat at fa ser fiar. Haralldr var hinn geruiligste madr. Tosti het madr j Suiþiod er æinn var rikazstr j þui lande þeirra er æigi baru tignar nafnn. hann uar hinn mesti hermadr ok var lỏngum j hernade hann var kalladr Skỏglartosti. Haralldr grenski kom ser þar j sueit ok var med Tosta vm sumarit j uiking. uirdizst hann vel huerium manni. hann var ok eftir vm uetrinn med Tosta. Haralldr hafde verit .ij. uetr a Upplondum en .v. med Tosta. Sigridr heth dottir Tosta ung ok frid ok suarre mikill.
Sigridr brendi inni .vii. konunga
3. Eitt sumar er Haralldr grenski for j Austrueg j hernat at fa ser fiar þa kom hann j Suiþiod. Æirekr hinn sigrsæli konungr j Suiþiod hann hafde feingit j elli sinne Sigridar dottur Skoglartosta. þeirra son uar Olafr sænske er sidan var konungr j Suiþiod. Eirekr Suiakonungr fek bana ofarlla a dogum Hakonar jarls. Sigridr drottning uar þa at buum sinum þuiat hon atte bu będe morg ok stór hon uar uitr ok forspa um marga hlute. Haralldr grenske hafde gert sattmal vid Haralld Danakonung ok hellt þat vel. hann hafde ok feingit Astu dottur Gudbranz kula gỏfugs mannz. en er þat spurde Sigridr fostrsystir Haralldz at hann uar þar uid land kominn þa sendi hon menn til hans ok baud honum til ueitzslu hann for med sueit manna ok uar þar godr fagnnadr sat konungr ok drottning j hasæti ok drukku będe samt vm kuelldit. ok er kuellda tok uar konungi fylgt til rekkiu þeirrar er Sigridr uar von at sofa j. þar uar tialldat pellum ok uel um buit. j þui herberge var fatt manna. en er konungr uar afklæddr ok j rekkiu kominn þa kom til hans Sigridr drotning ok skæinkti honum sealf ok lokkade hann miog til at drekka ok uar hin katazsta ok hin blidazsta. konungr var allmiog druckinn ok bæde þau. hon baudst til at liggia j somu sæng ok hann. Haralldr suarar. æin saman mun Asta huila j natt sagde hann. Þa sofnar hann en drotning gek til suefns ok uar ræid miog. Eftir um morgininn þa uar ueitzsla hin kapsamligsta en þa uar (sem) iafnan uerdr þar er menn verda druknir at hinn næste dag eftir uarazst flestir ofdrykkiu. Drotning uar þa enn allkát ok tỏludu þau konungr sin j mille. sagde hon suo at hon uirde æigi minna þær æignir er hon atti austr þar en konungdom hans er hann atti j Noregi. Vid þessar rædur vard konungr ugladr ok fannzst fátt vm allt ok biozst j brott ok var hugsiukr en drotning var hin gladazsta ok leiddi hann vt med godum giofum. Fór Haralldr konungr vm haustit aftr j Grenlandz fylki ok var heima vm uetrinn ok helldr vkatr. en vm sumarit eftir for hann j Austrueg med lide sinu ok hellt þa til Suiþiodar ok sende ord Sigride drotningu at hann uillde finna hana. hon ræid ofan a fund hans ok tỏluduzst þau vid hann uekr bratt þat mal ef Sigridr uillde æiga hann. hon sagde at þat væri hegomamal þui at hann væri adr suo quangadr at honum væri þat fullræde. Hann suarade. Asta er god kona ok gỏfug en ekki er hon suo storborin sem ek. Sigridr suarar. uera kann þat at þer set nokkuru ættstærri en þat munda ek ætla at nu munde med henni vera beggia ykk(u)r hamingia. Litlu skiptuz (þau) flæirum ordum vid adr Sigridr ræid j brott. Haralldi konungi var allskapþungt. hann biozst at rida upp a land enn a fund Sigridar drotningar. margir menn lottu þess. en æigi at sidr for hann vid mykla suæit manna ok kom til þess bæiar er Sigridr drotning red firir. þat sama kuelld voru þar komnir sex konungar adrir er allir badu Sigridar drotningar. hon georir nu ueitzslu moti bidlum sinum ollum ok byr þeim eina holl. þar skillde vera .vij. daga uæitzsla. sinn dag skyllde huerr þeirra tala vid hana. skillde hon suo reyna malsnilld þeirra. hon let adra holl bua astuinum sinum. Visiualldr Gardakonungr uar j þessu lide. Haralldr mæler þeim mun diarfligar til samfara vid hana sem hon hafde framarlegar |[2] uit hann talat en adra þa sem hennar hofdu bedit. Sigridr suarar suo ordum hans. æigi girnir mig til uænleiks þins eigi til rikis þins æigi til ættar þinnar ok til æingra þeirra hluta er her sealfuum heyra til. en þat er satt at Asta er nu þess sonar æigande uordin er ek uillda giarnna modir hafua at verit. Skildu þau suo sina rædu. Konungarnir aller satu j einne holl mikille hon uar fornn. eftir þui var allr hennar bunadr. dryk skorti þar æigi suo afeinginn at aller voru fulldruknir suo at hofutverdir ok vthuerder sofnnudu. Þa natt let Sigridr ueita þeim atgaungu med ellde ok uopnnum. brann þar stofan ok þeir seau konungar med sinum monnum er inne voru. en þeir voru drepnir er vt kuomuzst. Sigridr kuezst suo skylldu leida smakonungum ath fara til þess ór audrum londum at bidea sin.
Hrani kom heim i land ok fann Aastu
4. En þann uetr annan ádr atti[3] Hakon jarll orrostu vid Jomsvikinga a Hiorunguỏge. Hrani hafde verit eftir at skipum þa er Haralldr grenski hafde farit a land upp med þui lide er efter var til forrada. En er þeir spurdu at Haralldr var af lifui tekinn þa foru þeir a brott sem skiotazst aftr til Noregs ok sogdu þessi tidende. Hrani for a fund Astu ok sagde henni alla atburde um ferd þeirra ok suo þat huerra eyrenda Haralldr for a fund Sigridar drotningar. Asta for þegar til Upplanda a fund fodur sins er hon spurde þessi tidende ok tok hann vel vid henni en będe þau voru miog ræid vm þa ætlan er verit hafde j Suiþiod þa er Haralldr konungr hafde henni ætlat æinlæte.
Her er Þaattr Olafs Geirstada alfs
Dræingr godr ok hofdinge mikill (var) Olafr Gudrodarson væidekonungs broder Halfdaner suarta. modir Olafs var Olof dottir Alfarins ór Alfheimum. en þegar er Olafr var fulltida at alldre tok hann konungdom eftir fodur sinn a Grenlande. hann var allra manna fridazstr synum ok mestr uexste. hann hafde atsetu a þeim bę er a Gæirstodum hæitir þvi var hann kalladr Gæirsteda alfr. hann hafde forræde firir þeim tueim fylkium er annat var kallet a Upsa en annat a Uestmari at auk fỏdurleifdar sinner. sem segir Þiodulfr hinn huinuerske.
- Red Olafr
- Upsa fordum
- vida frægr
- ok Uestmari
- godum likr
- ok Grenlandz fylke
- undz fotuerkr
- vid folldar þrom
- uigs fromozstum
- uard at grande.
- nu liggr gunndiarfr
- a Gæirstodum
- herkonungr sea
- hauge orpinn.
Eftir fall Gudrỏdar konungs fỏdr Olafs tok Alfarinn konungr er Alfgeirr het odru nafnne undir sig Uingulmork alla ok setti þar vfir Alf son sinn er kalladr uar Gandalfr. Eysteinn konungr son Haugnna Eystæinssonar hins illa lagde under sig alla Hæidmork ok Soleyier. en Olafr Gæirstada alfr hellt ollu sinu riki firir þeim Alfui ok Eysteini ok ollum odrum allt til daudadags. hans son var Rỏgnnualldr heidum hærre er konungr var eftir fodur sinn. vm hann orti Þiodulfr hinn huinuerske Ynglingatal.
Draumr Olafs. capitulum.
6. Olaf Gæirstada alf dreymde draum ok fannzst mikit vm ok villde eigi segia til er hann var spurdr. siden let hann þings quedia vm allt sitt rikit. þingit var sett a Gæirstodum. konungr bad alþydu fyst luka malum sinum en hann kuezst sidan eftir mundu luka upp firir alþydu hui hann hefde þings kuatt ok let morgum mundu þikia litla sok til þess vera. ek uil her segia draum minn segir hann. mer þotti sem uxi mikill suartr ok illiligr gengi austan a landit. hann for um allt land mitt ok riki. mer þotti falla firir honum ok hans ablæstri fioldi mannz suo at mer þotti þat æigi færre en þat sem eftir var. sidazst syndizst mer hann drepa hird mina. hann bad menn þa rada draum þenna þuiat ek væit at hann hefir nokkut at merkia. Þeir sogdu at hann munde sealfr næst geta huat hann þydde. Konungr talade þa. fridr hefir leinge godr verit j riki þessu ok arferd ok fiolmenni meira myklu en land þetta megi bera. en uxi sa er mig dreymde mun vera firir sott þeirri er fara mun austan a land þetta ok mun fylgia manndaudr mikill. hird min mun sidazst firir þui verda ok þat er likazst at ek fara þar a eftir sealfr þui at ek mun æigi helldr en annarr komazst yfir mitt skapadęgr. nu er draumr sea radinn eftir þui sem hann mun eftir ganga. en nu uil ek leggia rad þau firir alþydu at fiolmenni þat allt er nu er her komit verpi haug mikinn her fram j nesinu. ok girde um þuert nesit firir ofan suo at æinge fenadr gengi þangat. þagat j hauginn fære huerr madr þeirra er nokkur uirding er a halfa mork silfurs med ser til graftrar. þat mun verda adr sott lette at ek mun j haug færdr eftir andlat mitt. vid þat vara ek menn alle at æigi take þau rad sem |[4] sumir menn þeir er blota þa menn andada er þeim þotti ser traust at medan lifde. firir þui at ek ætla dauda menn ekki mega til gagnns. suo kann ok uerda at af stundu eru þeir trylldir er adr voru blotadir. ætla ek hinar sỏmu illar uættir stundum synazst gagnn gera j þui en stundum mein. miog uggi ek at hallære koma a land eftir er ver erum heygdir. en þo munu ver þui næst blotadir ok sidan trylldir en ver munum þo huorigu uallda. Þat gek allt eftir sem Olafr konungr sagde ok hann hafde drauminn til radit. var þat vonu bradare ath sott kom mikil ok do folk mart ok voru aller þeir menn j haug færdir er nokkar tilkuænd þotti til vera þuiat Olafr konungr let menn til fara þegar af þinginu at gera haug forkunnar mikinn. en landzfolkit gek at gerdingu þeirri sem hann hafde rad firir gert. for þat ok suo at hirdin do sidazst ok var haugfærd. sidazst Olafr konungr ok uar hann fliotliga j lagidr hea sinum monnum med myklu fe ok eftir þat haugrinn aftr byrgdr. þa tok ok at letta manndaudnum. siden gerde uaran mikit ok hallære. var þa þat rad tekit at þeir blotudu Olaf konung til árs ser ok kolludu hann Geirstada alf.
Her segir fra Hrana draum
7. A fysta are rikis virduligs herra Olafs konungs Trygguasonar bio sa madr skamt fra Gæirstodum er Hrani het ok fyrr uar nefndr fostbrodir Haralldz grenska. Olof het modir Hrana. hann dreymde eina natt at kæma at honum Olafr Gæirstada alfr ok þotte hann fyst segia ser skyndelege æfui sina alle ok vm haugsgerd. þa vm ræimlæik. ok er þat var ute þa sagde hann honum at Sueinn son Hakoner jalls ætlade ór lande at fara ok la þadan skamt. þui at hann færr æigi halldit sig firir riki Olafs konungs Trygguasonar ok er feuane miog. skaltu segia honum til haugs mins ok feuonar þeirrar er a Geirstodum er ok fylgia honum til ok quad a huadan briota skyllde hauginn. ok vm natt skulu þer briota hauginn segir hann. æinge þeirra lidsmenna Sueins mun fuss til j hauginn at ganga sakir þess at fnykr[5] ok fyla ok illr hræfa daunn mun ór hauginum ganga. þa skaltu Hrani segir hann at sidazstunne biodazst til j hauginn at ganga þa er æinge verdr til annarr enda mun þer æinum duga. ok mæla til at hafa af vskiftu .iij. gripe þa er þu kyss ok þat med at Sueinn sealfr hallde festi þuiat hann æinn mun dreingskep til hafa at bida þess er þu kemr ór haugi. þu skalt fyst bera lausafe allt til festar þat er adr liggr j æinne hrugu a haugsgolfui midiu ok lata þat upp draga. sidan skaltu taka gullhring af þeim manni er a stoli sitr j midium hauge knif ok bellti er hann hefir vm sig. sidan skaltu eftir þat taka suerd þat er hann bendir vm kne ser ok bregda þui ok hoggua af honum hỏfut ok mun þer þar mikit vid liggia ok gæfuskifti j huersu til þess tekzst þuiat þar liggr a at þu setir ohallt hofudit aftr a bolinn. þat þiki mer ok von at þa mune helldr þysmikit j hauge eftir er þu hefir þetta gert þuiat huorke mun þer þikia þa hliott ne kyrt. sloknna munu þa ok lios oll. þa munu ok a burt leggia flestir aller menn af haugi nema Sueinn ok nokkurir menn med honum. varla dugir þer til hauggaungu at rada nema þu ser oskelfr madr. en þo er þat likazst at þer verde ekki vm sok ef þu ferr minum radum fram. ekki skaltu segia til gripa þeirra er þu hefir med þer or haugi. mattu suo hafa þa undir yfirhofnn þinne at Sueinn seai þa ekki. vm daginn eftir mun Sueinn bioda þer ok ollum audrum til fiarskiptis. þu skalt ok koma ok hafa .ij. hesta med þer sodlada. þu skalt fyst inne til maldage vid Suein er þit hofdut vm afnamsgripe þa er þu skylldir haft hafa. sidan skaltu hallda vpp gripunum ollum ok syna ok bidea þa skifta med ser lausafe ollu odru en seg at þu munir hafa gripina. vertu æigi nærr en vel megi heyra mal þitt. þa mun Sueinn segia at hann vile at þit hittizst ok synir þu honum gripina. þa skaltu rida sem hardazst a brottu. þa mun Sueinn eftir leggia ok hans menn ok vilea na þer. þeir munu suo nærri komazst at Sueinn mun skiota hest undir þer. þa skaltu hlaupa a bak odrum hesti hinum ok hleypa j skog. siden skaltu fara upp a Grenland j Uik til Haralldz konungs grenska ok munu þar dỏpr heimkynne þuiat Asta Gudbrannzdottir kulu drotning mun liggia a golfui ok verda æigi lettare ok hefir verit nokkura stund ok mun monnum þikia a þat vuænliga horfazst. þa skaltu biodazst at fara til funder vit hana ok telia æigi oruænt at helldr batnnade vid. þu skalt bæidazst at rada firir nafnne ef sueinbarnn er alit. sidan skaltu leggia vm hana belltit |[6] þa þiki mer uon at skiott mune skipazst vm hag hennar. hon mun þa barnn fęda ok mun þat sueinn uera będi mikill ok jodligr. þu skalt Olaf lata hæita. honum gef ek hringinn ok suerdit Bęsing er ek hefui þer adr til visat. sidan far þu nordr j Noreg a fund Olafs Trygguasonar ok tak vid sid þeim er hann bodar. sidan far þu aftr j Uik ok bitzst sem mest a hende Olafi þeim hinum unga. þat mun þin hofutgęfa mest fylgia honum sem leingst. Sidan uaknnade Hrane.
Hrani geck j hauginn Olafs Geirstada (alfs)
8. Ok eftir þetta for Hrani til fundar uit Suein jall Hakonarson ok sagde honum til feuonarinnar. fara þeir a land vm nattina ok briota hauginn ok fa mikit fe. hefir Hrani kostgripina brott ór hauginum en uann suo at haugbuanum sem hann hafde sealfr rad firir gert. foru ok suo skifti þeirra Suæins jalls sem fyrr segir. Sidan for Hrani j Uik a fund Haralldz konungs fostbrodur sins. uar honum uel fagnat. la Asta þa a golfui ok uar allitt halldin. sagde monnum miog vuænt hugr um hennar hag. Hrani gengr þa til motz vid hana ok segir henni drauminn ok þeim Haralldi konungi. hon segizst giarnna uilia at hann rade firir nafnni ef þa uæri nockuru nærr um hennar hæilsu en adr. lagde Hrani þa vm hana belltit þat er hann tok af Olafi Geirstada alfui ok skipdizst skiott vid.
Her hefr vpp sogu Olafs konungs Haralldzsunar
Þa er lidit var fra hegatburd uors herra Jesu Cristi niu hundrat niu tigir ok þriu ár en fra andlati Haralldz hins harfagra .xl. ok .xix. ar. en a fysta are frægiligs herra Olafs Trygguasonar. fædde Asta Gudbrandzdottir sueinbarnn þegar eftir er Hrani hafde vm hana lagit belltit. þat var vm sumarit. sa sueinn uar nefnndr Olafr er hann uar uattnne ausinn. Hrani ios hann uattne. hann var będe mikill ok æiguligr suo at Haralldi konungi ok Hrana ok ollum hinum uitrazstum monnum er hia voru fanzst mikit vm yfirbragd sueinsins huersu yfirbæriligt þat var annarra ungbarnna sem æigi lugu at þeim augu huilikr dyrdarmadr þessi Olafr vard. sem ver aller ættum margfallt lof gude at giallda er hann uæitte oss þenna himnnakonungsins astum yfir oss at konungi at hafa ollum Nordmonnum. ok hitt er þo var halfu mæira er gud kaus hann af ollum helgum monnum oss til formælanda ok hialpsamligs leidtoga a rætta lifsgỏtu burt af uondum uillestigum. suo miog astundande vora hialp ok naudsyn at at lyktum gaf hann sealfs sins blod vt til þess at hallda j ollum greinum guds lỏg ok godra manna frelse sem menn hafa þessa blezsada mannz Olafs Haralldzsonar suo myklar meniar at aller hafa sidan halldit retta tru j þui lande sem hann styrde ok ollum hans skattlondum.
Fra sueininum Olafui
9. Sveinnin Olafr ox up fyst med Gudbrande ok Astu modur sinne þar til er hann var þreuetr. þa for Olafr konungr Trygguason a Upplond ok bodade þar ollum retta tru. þat var a þridea are hans konungdoms. Þa konungr þar uæitzslu ok at þeirre ueitzslu var þar skirt allt folk. þa uar skirdr Olafr Haralldzson sem adrer. þa var (hann) þreuetr ok væitte Olafr konungr Trygguason honum sealfr gudsifiar en Sigurdr byskup skirde hann. Hrani mællti þetta þa er suæinninn Olafr var tekinn ór skirnnarbrunne þrysuar lios. lios. lios. en Olafr konungr Trygguason talade langt eyrende ok fagurt ok firir spade þat er sidarr kom fram suo mælande. þessi sueinn Olafr er nu er nyskirdr ok æinkanliga gude gefinn svnizst mer sem vera muni mikillar ok margfalldrar hamingiu ok þat hygg ek at hinn hæste himna gud hafui hann ualit ok skipat będe konung ok kennanda heilagrar truar. þuiat suo segir mer hugr at hann mun verda æinualldzkonungr æzstr eftir mig yfir Noregi. ok suo sem vit hofum æitt nafnn suo munu vit hafua æinn konungdom yfir þessu riki. ok su guds kristni sem ek grundualla |[7] her j Noregi ok a þeim londum sem þessum konungdomi heyrir til mun fram ganga ok fullgerazst med ualldi ok uilea almattigs guds. þuiat þessi hans þionustumadr ok hinn agæti konungr Olafr mun þo myklar motgerder þola af sinum undirmonnum ok ouinum suo þo at honum mun þat snuazst til sigurs ok sæmdar þessa heims en annars heims til fagnadar med almattigum gude. Ollum monnum þeim sem heyrdu ord Olafs konungs þottu þau suo mikils verd at þar firir greiddizst hugr þeirra til guds truar. er þat ok fornnt ordtæke at þat er spaatt er spaker mæla. Gerdizst ok suo at fullkomliga framkuæmduzst ord ok atkuæde þessa goda guds astuinar Olafs konungs Trygguasonar at hans samnafnne Olafr Haralldzson upp timbrade þat sama smide hæilagrar truar sem adr var giftuliga grunduallat firir ast ok elskan hins hæsta hofudssmids ok at lyktum gaf hann sitt lif ok likama vt til frelsis guds logmale ok odladizst þar firir margfolld priuilegia af allzualldanda gude ollum þeim til vendiligs fagnnadar sem hans arnnadarord sækia ok uerdugir eru guds miskunnar at niota.
Aasta giftiz Sigurdi
10. Þremr vetrum sidarr badu Astu Gudbrandzdottur Gizsorr Gudbranzson lendr madr ok annar Sigurdr konungr syrr. hann var uitr madr ok audigr ok fasthalldr af fe. þat var flæire manna vile at árnna Gizsori kuonfangs þuiat hann var mæirr vid alþydu skap. Asta bydr þeim badum til ueitzslu ok morgum audrum vinum. hon setr sueininn Olaf j kne ser. hann var þa .vi. uetra. ok spurde ef hann leidde nokkurum athuga huert eyrende þeirra manna var. Skilst mer þat sagde hann. en betra þiki mer nu at læika vid smasueina mina jafnnalldra en jhuga vandamal. Kalla ma ok sagde Asta at þat se umfram afla þann er þu hefir alldr til en þo bregzst mer enn mikit j ef æigi gefr gud þer nokkut at mæla þess er ek megi þar marka rad mitt eftir. Olafr mællti. hue mikill ertu metnadarmadr moder. Hon suarar. æigi ætla ek mik þat skorta. Olafr mællti. huort mundi þer betra þickia at æiga son eftir þig edr medan þu lifdir lenndan mann gỏfgan edr þann er þiodkonungr er yfir Noregi. Kunna mun ek þess græin quad Asta. Olafr mællti. þat segir Hrani mer fostri minn at æigi mune verda kuistir þui betri en adaltre at þu munir ala konung vid lendum manni en þu mættir vel ala konung vid þeim er konungborinn er j allar ættir. Þat flutti miog fram rad Sigurdar ok gek hann at æiga Astu. Sigurdr var Halfdanarson Sigurdarson hrisa Haralldzsonar hins harfagra. Sigurdr syrr uar spekingr mikill gỏfugr madr ok audigr en æinge uar hann hermadr en landstiornarmadr var hann godr rettlatr ok hofsmadr um alla hluti. Fæddizst Olafr nu upp med Sigurde stiupfodur sinum ok Asta modur sinne.
Fra mentum Olafs konungs. capitulum.
11. Olafr Haralldzson var snemma geruiligr madr fridr synum medalmadr uexsti. vitr var hann snemma ok ordsniallr. Sigurdr konungr var busyslumadr mikill ok hafde menn sina miog j starfui ok hann sealfr for oftliga at sea vm akra sina edr æing edr fenat edr enn til smida edr þar sem menn storfudu æitthuat. Þat var æitt sinn er Sigurdr konungr uillde rida af stad en þa var æinge madr idnarlaus hann kuadde þa Olaf stiupson sinn til at taka ser hest ok saudla. Olafr gek vt til gæitahus ok tok bukk þann er mestr var ok leidde heim ok lagde a sỏdulræide konungs. gek þa ok sagde honum at hann hafde buit honum reidskiota. Þa gek Sigurdr konungr ok sa huat Olafr hafde gert. hann mællti þa audset er þat at þu uillt af þer venia kuadningar minar. edr hui fektu mer þenna ræidskiota. Olafr suarar. þuiat suo þiki mer vera riki þitt hea odrum konungum sem ræidskiote þessi er hea hestum þeim (er) riddarar hafa j vtlondum. Sigurdr suarar. þat synizst j þessu at vit erum oskaplikir.
Aasta gaf Olafi suerdit Bæsingh
12. Þa er Olafr var .viij. uetra gamall var hann ollum monnum vngum sinum iafnnolldrum olikr saker uitz ok allrar atgerui. suo bar til æinnhvern tima er Asta moder hans lauk vpp hirdzslu sinne æinne þa sa sueinninn at biart var nockut a bottninum. Olafr spurde hvat þat var. Þat eru suerdzhiollt quad Asta. Huerr a quad Olafr. Þu att sonr minn sagde hon. þat er suerd er Besingr hæitir ok hefir att Olafr Gæirstada alfr. Ek uil hafa quad Olafr ok med fara. Asta sellde honum suerdit ok ferr hann med ok þotti Sigurdi konungi æigi verda vel med farit firir þui at hann dro þat eftir hallargolfui en suerdit miog buit. Sigurdr rædir vm vid Astu at þat se edli kuenna at la(t)a þat mart eftir bỏrnnum er þarfleysa er en þau þarnnazst hitt er þarf. Asta |[8] mællti. ef þu getr teygt af honum suo at hann grati æigi þa leyfui ek þat en grat hans vil ek æigi. Sigurdr rædir vm vid Olaf æinnhuern dag vid dryckiu at hann villde vardvæita Bęsing honum til handa en fa honum annat uopn til medferdar. hann rædir um .ij. edr .iij. vid suæininn. Olafr bregdr þa suerdinu hit sidazsta sinn er Sigurdr beidde at hafa ok leggr vmgerdina vndir skickiu Hrana fostre sins en rettir blodrefuilinn at konungi en helldr sealfr a medalkafle. Sigurdr mællti. hui selr þu mer æigi vmgiord edr medalkafla a suerdinu. Olafr mællti. æigi hefui ek til þess alldr edr afl at banna ydr at taka Bæsing af mer naudgum en ek sel hann ỏngum manni odruviss en ek hafui vmgiord ok medalkafla. Skildu þeir þa rædu sina. legdi Sigurdr elsku vid Olaf ok fædde hann vel vpp.
Olafr konungr hio bu firir Sigurdi syr
13. Suo bar til æinhueriu sinne at Sigurdr bat Olaf bioda monnum til ueitzslu ok rada tilfỏngum. þa var Olafr .x. uetra gamall. hann let þa upp hỏggua æitt bu allt firir Sigurdi mage sinum ok baud myklu fleirum monnum en Sigurdr hafde rad firir. Hrani mællti. hui breytir þu suo fostri minn sagde hann. Olafr suarer. þuiat ek væit þat skaplynde Sigurdar mags mins at hann mun æigi oftarr þessa kuedia en suo at ek hirde þetta æigi til þurdar at færa. Þotti þetta v[i]trum monnum firirbodan vm orlæika hans ok ristnu sem sidar gaf raun a at hann var huerium manni ỏruari vid sina undirmenn ok storlyndare vm væitzslur ok adrar virdingar.
Fra Olafi ok Halldori
14. Einnhuernn tima reid Olafr a skog at skiota dyr ok fugla ser til skemtanar. Se madr ræid med honum er Halldorr het ok var Rannnuæigar son sygnnskr. þat bar til nylundu at Halldorr fell af hesti sinum. þa quat Olafr visu.
- Fyll horn kona
- fell af hesti
- Rannuæigarson
- þar er ridu dreingir.
- kunnu æigi Sygnir
- a soduldyrum
- fulluel fara
- fær mer ok þer.
Þa quat Halldorr a mote:
- Fyll horn kona
- fra ek at bellda
- Olafr æinn
- undre myklu.
- hann sodlade
- sinum mage
- buk at rida
- berr mer ok þer.
Olafr uox nu upp med Sigurdi magi sinum ok uar ekki harr madr medelmadr ok allþrekligr ok sterkr liosiarpr a hár ok breidlæitr lioss ok riodr j andlite eygdr forkunnar vel fagreygdr ok snareygr suo at otti var at sea j ỏgu honum ef hann var ræidr. Olafr var jþrottamadr mickill um marga hluti hann kunni vel vid boga ok skaut manna bezst handskoti. syndr huerium manni betr sionhagr. hann uar kalladr Olafr hinn digri. hann var diarfr ok sniallr j male bradgeorr at ollum þroska bæde at afli ok uitzsku. hugþekkr var hann ollum frændum sinum. kapsamr j leikum ok ollum hlutum uillde hann vera firir vm allt sem hann var til borinn firir tignar sakir.
Fra Olafi
15. Þa er Olafr var .xij. vetra gamall rædir hann vid Astu modur sina. þat uil ek at þu bidir Sigurd þess at hann fai mer habryniat skip vel buit at monnum ok uopnum ok uil ek fara firir land fram ok Eymundr Akason fostbrodir minn. Asta rædir þetta vid Sigurd. Hann suarar. ek þikkizst sea at Olafr mun vilia fara j sumar firir land fram ok skemta ser en heim hingat at hausti ok fiolga suo huskalla mina. en ek ueit æigi huort ek uil suo late vera. Nu segir hon syne sinum Olafi suỏr Sigurdar. Olafr mællti. nu mun þat verda upp at kueda er ek uæit æigi at þer se yndisbot j en seg þu suo Sigurdi at hann bui skipit þuiat ek ætla at gefa honum tomstund til at græda upp margar kyr adr ek kemr aftr en æigi uæit ek at ek komi famennri. Asta rędir vid Sigurd. þat uillda ek at þu letir bua skip sem Olafr bidr uæit ek æigi nema suo beide hann j annann tima at þu uillder fuss þetta hafa til latit. verdr mer uant j mille at ganga makliglæika hans ok fasthellde þinnar. Sigurdr let þa bua skip uel at uopnum ok monnum ok gaf Olafi en Asta moder hans fek til Hrana er kalladr uar konungs fostri til forradenda firir lidinu med Olafi þuiat Hrani hafde oft verit j uikingu. Olafr tok vid lide ok skipum. þa gafu lidsmenn honum konungs nafnn suo sem siduenia var til at herkonungar þeir er j uiking voru ef þeir voru konungbornir þa baru þeir konungs nafni þo ath þeir sæti æigi at lỏndum. Hrani sat vid styrihomlu en Olafr sat vid stiornn j hasæti. þeir sigldu austr med lande ok fyst til Danmerkr. Suo segir Ottarr suarti er orti vm Olaf konung.
- Vngr hrattu a uit uęnggis
- |[9] uigrakkr konungr blacki
- þu hefir dyrum þrek dreyra
- Danmarkar þig uandan.
- vard nytliguzst nordan
- nu ertu rikr af huot slikri
- fra ek til þess er forut
- fỏr þin konungr giorua.
En er haustede siglde hann austr firir Suiauellde tok þa at heria ok brenna land þuiat hann þottizst æiga Suium at giallda fullann fiandskap er þeir hofdu tekit af lifui fodur hans. Ottarr suarti segir þat berum ordum at hann for austr ór Danmorku.
- Auttut arum skreyttum
- austr j haf med flaustum
- barut lind af lande
- landuỏrdr a skip randir.
- neyttut segls ok settut
- sunduarpade stundum
- slæit miog rodin mikla
- mỏrg ar und þer baru.
Ok enn quad hann.
- Drott stendr vitt ok dyrligr otti
- dỏglings af for þinne
- suanbræder namtu sidan
- Suiþiodar nes rioda.
Æinn aftan lỏgdu þeir under Sotasker. þeir sa þer liggia odrum megin .vj. uikingaskip Soti het forradsmadr en anner Þordr. Olafr bad lidsmenn sina kiosa huort þeir legde undan vm nottina edr legde skip sitt milla boda .ij. ok quad þa æigi mundu audsotta um stundar saker. þeir badu hann rada. hann lagde þa skipinu milla bodanna sagdizst æigi uilldu uenia lid sitt flotta ok bad veriazst med griote ok hlada skip sitt af þui. Vikingar lỏgdu at þeim þegar uigliost uar um morgininn ok gatu þa æigi sotta ok lỏgdu fra. en Olafr bat menn sina bera stafnnliar a hinu næstu skip ok draga suo at ser. ok suo gerdu þeir ok hrudu suo hinu næstu skip ok fengu fe mikit en uikingar logdu a flotta nokkut suo burt fra skeriunum. Olafr quad þeim æigi mundu hlyda at liggia þar ef uedrit uillde uaxa ok bat þa sigla a haf vt undan skeriunum. Var nu þetta rads tekit ok er vikingar sea þat logdu þeir eftir þeim ok var þeirra miog skamt a mille. óx uedrit er þeir sottu undan landinu ok gengu mæira vikingaskipin þuiat þau voru smærre. Olafr bad þa menn sina minka sigling ok lægia seglin. ok er þat var gert syndizst vikingum at þa drægi suo snogt vndan at naliga uatnede seglin. hurfu vikingar þa aftr undir skerin ok er kuelldade bat Olafr sina menn eftr leggia undir skerin vm nottina. Þeir Olafr lỏgdu utan at skeriunum. hann reri a bati til skerianna ok gengu þeir upp .ix. ok drapu fiora uardhallzmenn vikinganna. sidan brendu þeir linduk a skerinu þer sem þeim þotti lide sinu vænst til atlogu. Vikingar hofdu ellda haft a lande ok tiolld. Olafr gengr þa at ok hans menn ok baurdu þeim tialldkulur ok drapu þar Sota ok mikinn hluta lids þeirra. Þordr gek til handa Olafi ok fylgde honum. þeir toku þar nu skip oll ok fe mikit. gerdizst Olafr herkonungr mikill. Þessa getr Siguatr.
- Langt bar vt iunga
- iorua kund at sunde
- þiod ugde ser sidan
- siameidr konungs ræide.
- kann ek margs en manna
- minne fysta sinne
- herr raud æzstr firir austan
- ulfs fot vid sker Sota.
Olafr konungr Harallzsun komz or Leginum fra Olafi suænska. capitulum.
16. Olafr konungr hellt þa austr firir Suiþiod ok lagde inn j Lỏginn ok heriade a będe lỏndin. hann lagde allt upp til Sigtuna ok la vid fornu Sigtun. Suo segia Suiar at þar se enn griothlỏd þau er Olafr konungr let gera undir bryggiusporda sina. En er haustade þa spurde Olafr konungr at Olafr Suiakonungr dro her saman ok suo þat at hann hafde iarnnum komit yfer sundit ok sett þar lid firir. en Suiakonungr ætlade at Olafr skyllde bida frera ok þotti konungi littls vert vm her hans þuiat hann hafde litit lid. Þa for Olafr konungr vt til Stokssunda ok komzst þar æigi þuiat kastali var gerr firir uestan sundit en hermenn geymdu firir austan. En er þeir spurdu at Suiakonungr var þa kominn a skip ok hafde her mikinn ok fiolda skipa þa let Olafr konungr grafa vt j gegnum Agdafit[10] til hafs. þa voru regnn stor ok uottn mikit. en um alla Suiþiod þa fellr huert rennanda uattnn j Loginn en einn oss er til hafs or Leginum ok suo miorr at margar ár eru breidare. en þa er regnn eru mikil edr sniofar þa falla uottnin suo æst j Loginn at fossfall er vt um Stoksund en Lỏgrinn gengur upp a będe londin. en er groftrinn kom vt j sioinn þa hlupu vt uotnin ok straumrinn. þa let Olafr konungr leggia oll styri er lagi a skipum sinum ok draga segl uit hunboru en byrr uar a blasande. þeir styrdu med arum ok gengu skipin mikit vt vfir grunnit ok komu oll heil ut aa hafit. Suiakonungr ueitti þeim storar atỏlur er gætt skylldu hafa at Olafr kæmizst æigi vt. Þat er nu kallet Konungssund ok ma þar ekki |[11] storskipum fara nema þa er uottnin æsazst mest. Nu er þat sumra sognn at Suiar yrde varir vit þa er þeir Olafr hofdu vt grafit fitina ok uottnnin fellu vt ok suo þat at Suiar hofdu her mikinn ok foru til ok ætludu at banna Olafi at hann fære vt. en uottnin grofu tuo uega þa fellu backarnir ok þar folk mikit med ok tyndizst þar fiolde lids. en Suiar mæla þessu j mót ok kalla þat hegoma at þar hafui menn latizst.
Fra Olafi
17. Um haustit siglde Olafr konungr til Gothlandz ok biozst þar at heria en Gotar hofdu firir safnnat ok sendu menn til konungs ok budu honom gialld af landinu. þat þektizst konungr ok sat þar vm uetrinn ok tekr gialld af landinu. Suo segir Ottarr.
- Gilldr komtu at giallde
- gotuerskum herflotta
- þordut þeir at uarda
- þiodlỏnd firir rondu.
- rann en madr of minna
- margr byrr of þrek uarga
- hungr fra ek austr en yngui
- Eysyslu lid þeyia.
Her segir þat at Olafr konungr for þa er uorade austr til Eysyslu ok heriade þar ok uæitti landgongu en landzmenn komu ofan ok helldu orrustu uit hann. þar hafde Olafr konungr sigr en rak flotta heriade ok eydde. Suo er sagt at fyst er Olafr konungr kom j Eysyslu þa budu bęndr honum gialld. en er gialld skyllde koma gek hann j mote med aluæppni ok lid hans ok uar þat annan ueg en bęndr hugdu til þuiat þeir hofdu ekki gialld helldr heruopnn ok borduzst vid þa sem fyrr uar ritat. Suo segir Siguatr.
- Þat uar enn er onnur
- Olafr ne suik faluzst
- odda þing j eyddre
- Eysyslu gek heyia.
- sitt attu fior fotum
- farr beid or stad sara
- enn þeir er undan runnu
- alluallde fe giallda.
Sidan siglde hann aftr til Finnlandz ok heriade þar ok gekk a land upp en lid allt flyde undan a skoga ok eydde uida bygdina at fe ollu. konungr gek a land upp langt ok yfir skoga nockura. þar voru firir dalbygdir nockurar. þar hæita Herdalir. þeir fengu litit fe en fundu menn ỏngua. Þa leid a daginn ok sneri konungr ofan til skipa en er þeir komu a skoginn þa dreif lid at þeim ollu megin ok skaut a þa ok sotti at fast. konungr bat þa hlifa ser ok uega þo j mote sem þeir mætti. en þat uar uhægt þuiat Finnar letu skoginn hlifa ser. en adr þeir kæmi af skoginum let hann marga menn ok margir urdu sarir. hann kom sid um kuelldit til skipa sinna. þa gerdu Finnar um nattina med fiolkynge ædeuedr mikit ok storm en konungr let draga upp ackeri sin ok vinda segl sin ok bæitti vm nattina firir landit.[12] fengu þeir bæitt firir Balagardz sidu ok matti meira gæfa konungs en fiolkynde Finna. fengu suo radbyre vt a haf en Finnar foru id efra suo sem konungr siglde hit ytra. Suo segir Siguatr.
- Hrid uard stads stridre
- strỏng Herdala gongu
- Finnlendingar funde
- fylkis uidr hina þridiu.
- en austr uit la leysti
- leid uikinga skæider
- Balagardz at barde
- brimskidum la sidan.
Þa siglde Olafr konungr til Danmerkr. en er hann kom austr j Uik þa atti hann þar hina fiordu orrustu sem Siguatr quat.
- Enn kuodu gram gunnar
- gialldz upphofum uallda
- dyrd fra ek þeim er uel uardizst
- uinnazst fiorda sinne.
- þa er olitlum uti
- iofra lids a midle
- fidr gek sundr j slidre
- Sudruik Donum kudre.
Þadan siglde hann sudr til Frislandz ok la firir Kinnlima sidu j huossu uedri. þar gek hann a land upp med lid sitt en landzmenn foru ofan j mot þeim ok borduzst vid þa. Suo segir Siguatr.
- Vig uanntu hlenna huæigir
- hialmum grimt hit fimta
- þoldu hlyr a háre
- hrid Kinnlima sidu.
- þar er vid rausn er ræsis
- reid ferd ofan skæidu
- enn j gegnn at gunne
- gek hilmis lid reckum.
Hernadr Olafs
18. Olafr siglde þa uestr til Æinglandz. þat uard þa til tidenda at Sueinn Dana konungr hafde setit þar marge uetr ok heriat a land Adalrads konungs. hofdu Danir þa gengit um allt landit en Adalradr Æingla konungr hafde þa flyit undan. Þat sama haust er Olafr konungr kom til Æinglandz urdu þar þau tidende at Sueinn konungr Haralldzson uard braddaudr um natt j reckiu sinne ok er þat enskra manna sỏgn at hinn hæilagi Jatmundr hafui drepit hann med þeim hætti sem hinn helgi Merkurius drap Julianum gudniding. en er þat spurde Adalradr konungr af Flæmingialande þa snere hann aftr til Æinglandz. en er hann kom aftr sende hann ord ollum þeim er fe uilldu |[13] þiggia til þess at uinna land med honum. dræif þa til hans mikit fiolmenni. Þa kom til lids vit hann Olafr Haralldzson med mykla sueit manna ok lỏgdu fyst til Lunduna ok vtan j Temps. en Danir helldu borg odru megin ok var þar mikit kauptun er hæitir Suduirke. þar hofdu Danir mikinn vmbunat grafit diki mikit ok stór ok sett uegg firir utan med grioti ok vidum ok hofdu þar lid mikit. Adalradr konungr let þar uæita atsoknn mykla en Danir uordu ok fek konungr þar ecki at gert. bryggiur voru þar yfir ana milla borgar ok Suduirkis suo breidar at aka matti uỏgnum a uigsl. a bryggiunum voru uigeger będe kastalar ok bordþak forstreymis suo at tok upp yfir midian mann. undir bryggiunum voru stafir storir ok stodu grunn j anne. En er atsoknin tokzst þa stod herrinn a brygginnum ok uarde. Adalradr konungr uar miog hugsiukr huernn ueg hann skyllde uinna borgina. hann kallade þa a tal alla hofdingia hersins ok leitade rads uit þa huersu hann skyllde ofan koma bryggiunum. Olafr konungr sagde at hann munde at leggia sinu lide ef adrir hofdingiar uillde at leggia. A þeirre malstefnu uar þat radit at þeir skylldu leggia her sinum upp undir bryggiurnar. bio þa huerr sitt lid ok sin skip. Olafr konungr let gera fleka af uidum ok let þat bera yfir skip sin suo at tok vt af bordum. þar let hann undir setia stafui suo þykt ok suo hátt at będe uar hægt at uega undan ok suo ærit stint firir grioti ef ofan væri a borit. en er herrinn var buinn þa uæittu þeir atrodr upp eftir anne. en er þeir komu nær bryggiunum þa var borit a þa będe griot stort ok skotuopnn suo þykt at huorke hellt vid healmar ne skilldir ok skip meidduzst af. logdu þa fra sumir en Olafr konungr ok Nordmanna lid rero allt upp undir bryggiurnar ok baru kadla um stolpana er upp helldu bryggiunum. toku þa ok reru ollum skipum forstreymiss. stafirnir droguzst med grunnum unnz lauser urdu en uopnnadr herr stod þygt a bryggiunum ok griot stort ok stafirnir undan brotnir. þa bresta nidr bryggiurnar ok fell ofan folkit j ana en allt annat flyde j borgina. Eftir þat uæitte hann atgongu Suduirke ok unnu þeir þat. en er borgarmenn sa þat at unnin uar ain Tems suo at þeir mattu ekki banna skipafar j landit þa hrędduzst þeir ok gafu upp borgina ok toku vid Adalradi konungi. Suo segir Ottar suarti.
- Enn brautzstu ela kenner
- yggs uedr þorin bryggiur
- linnz hefir lỏnd at uinna
- Lunduna þer snunar.
Ok enn quat hann.
- Komtu j land ok lender
- laduordr Adalráde
- þins naut recka runi
- rikia mest at sliku.
- hardr uar fundr þa er færdut
- fridland aa uit nidea
- red attstudull adan
- Jattmundar þa grundu.
Ok enn sem Siguatr quat.
- Rett uard soknn hin setta
- snarr þengill baud Æinglum
- at þar er Olafr sotti
- yggs Lunduna bryggiur.
- suerd bitu uelsk en uỏrdu
- uikingar þar dike
- atti sunnz j slettu
- Suduirke lid budir.
Olafr konungr uar um uetrinn med Adalradi konungi. þa attu þeir orrostu mykla a Hringmaraheide a Ulfkels lande. þat rike atti þa Ulfkell snillingr. þar fengu þeir konungarnir sigr. Suo segir Siguatr.
- Enn let seaunda sinne
- suerdþing huit verda
- endr a Ulfkels lande
- Olafr sem ek fer male.
- stod Hringmara heide
- herfall uar þar alla
- Ella kind en olli
- arfuordr Haralldz starfui.
Ok enn segir Ottar suarte fra þessi orrostu.
- Þeingill fra ek enn þunga
- þinn herskipum ferri
- raud Hringmara heide
- hlod ualkỏstu blode.
- laut firir ydr adr letti
- landzfolk j gny rannda
- Eingla ferd a iordu
- ott en morg a letta.
Þa lagdizst landit enn uida undir Adalrad konhug en þingamenn (ok) Danir helldu morgum storborgum ok uida helldu þeir enn þa landinu.
Olafr konungr vann borgir a Einglandi
19. Olafr konungr uar hofdinge firir herinum þa er þeir helldu til Kanteraborgar ok borduzst þar til þess er þeir hofdu unnit borgina ok stadinn. drapu þeir þar fiolda folks ok brendu stadinn. Suo segir Ottar suarti.
- Atgỏngu vantu yngui
- ætt siklinga mykla
- blidr hilmir toktu breida
- borg Kantera um morgin.
- lek uit raun af riki
- rettu braggna konr gaggne
- alldar fra ek at alldri
- alldr ok reykr at bellde.
Sighuatr skalld telr þessa hina .viij. orrostu ok quat.
- Væit ek at uiga mætir
- Vindum hattr hin atta
- styrkr gek uordr at uirke
- verdungar styr gerde.
- sinn mattut |[14] bæ banna
- borg Kantera sorgar
- mart fekzst prudum Paurtum
- portgreifar Oleifui.
Olafr konungr hafde þa landuornn firir Einglande ok for med herskipum firir land ok lagde upp j Nyiamodu. þar uar firir þingamanna lid ok attu þeir orrostu ok hafde Olafr konungr sigr. Suo segir Sighuatr.
- Vann ungr konungr Einglum
- otraudr skarar raudar
- endr kom braut a branda
- blod j Nyiamodu.
- nu hefuig orrostan(!)
- ognnualldr .ix. taldar
- herr fell danskr med daurrum
- dreif nest at Oleifui.
Olafr konungr for þa vijda um landit ok tok giolld af monnum en heriade at ỏdrum koste. Suo segir Ottar.
- Mattit enskrar ættar
- olld þar er tokt vid giolldum
- vise uægdarlausum
- vidfrægr vid þig bægiazst.
- gulldut gunnar sealldan
- gull dỏglinge þollar
- stundum fra ek til strandar
- stor þing ofan foru.
Þar dualdizst Olafr konungr j þat sinn .iij. uetr ok hit .iij. vor anndadizst Adalradr konngr. þa toku konungdom synir hans Jatmundr ok Jatuardr. Þa for Olafr konungr sudr vm sę ok þa bardizst hann j Hringsfirde ok uann kastala er uikingar hỏfdu j setzst. hann braut kastalann. Suo segir Siguatr.
- Togr uar fullr j fogrum
- folkueggs drifa hreggi
- hellt sem hilmir mællti
- Hringsfirde lid þingat.
- blod let hann a hlode
- hatt uikingar attu
- þeir badu ser sidan
- slikt skottnadar brottna.
Þa hellt Olafr konungr lide sinu uestr til Gislupolla ok bardizst þar vid uikinga firir Uilhealmsbę. þar hafde Olafr konungr sigr. Suo segir Sighvatr.
- Olafr uantu þar er iofrar
- ellifta styr fellu
- ungr komtu af þui þingi
- þollr j Gislupolla.
- þat fra ek uigs at ueitta
- Uilhealms firir bę malma
- tala min er þat telia
- tryggs jalls hatt saarrla.
Þar næst bardizst hann j Fetlafirde. Suo segir Siguatr.
- Tỏnn raud .xij. sinne
- tir fylgiande ylgiar
- vard j Fetla firde
- fiorbann lagit monnum.
Þadan for Olafr konungr sudr til Seliupolla ok atti þar orrostu. þar red firir borginne Geirfinnr jarl. borg su uar kollut Gunnualldz borg hon uar mikit borg ok fornn. Olafr konungr tok hondum Geirfinn jall en atti tal vid borgarmenn ok gerde þa skattgillda ok lagde a þa vtlausn ok gialld .xx. merkr gullz. sligt fe uar honum golldit af borgarmonnum sem hann lagde a þa. Suo segir Siguatr.
- Þrettanda uann þrenda
- þat uar flotta duol drottum
- sniallr j Seliupollum
- sunnarlla styr kunnan.
- upp gramr j gamla
- Gunnualldz borg un morgin
- Geirfinnr het sa er gerua
- gengit jarll of feingit.
Olafr kom til Englandz ok van
20. J þenna tima uar kominn til Einglandz Knutr hinn riki son Sueins konungs tiuguskeggs ok Þorkell hinn hafue eptir þat er drepit hafde verit þingamanna lid firir Knuti. þat hafde drepit med suikum Ulfkell snillingr æina nott af radum þeirra Jatmundar brædra Adalradzsona. Jatmundr uar konungr .ix. manudu a þeim atti hann .v. orrostur vid Knut Sueinsson ok hofdu ymser sigr. Knutr konungr kom þat sumar til Einglandz sem Adalradr anndadizst. Edrikur skiona var fostri Emmu drottningar er att hafde Adalradr konungr. Knutr konungr uar metnnadarmadr mikill. hann gek at æiga Emmu drottningu. þeirra bornn var Haralldr ok Hordaknutr ok Gunnhilldr. Knutr hafde þa unnit allt Eingland utan Lundunaborg ok bryggiurnar voru æigi unnar þær er a Temps voru. ain Temps fellr j gegnum borgina. Þetta sumar[15] hofdu þeir brædr Jatmundr ok Jatuardr Lundunaborg ok þa .ij. kastala er stodu hea bryggiunum ok þann kastala er a bryggiunum var. Nordr firir Slesvik a Einglandi red Þorkell hinn hafui jall. hann hafde þa hefnnt Hemings brodur sins er þar fell med .lx. skipshafnna. Þorkell drap Vlfkel sniiling ok gek at æiga Ulfhillde dottur Adalrads er Vlfkell hafde atta. Olafr konungr heyrde mart sagt fra orrostum Þorkels jarls þeim er hann atti adr hann gat hefnnt Hemings brodur sins a Æinglande ok hafde jafnan sigr. þangat for Olafr konungr med .vi. tige skipa. ok er Þorkell spurde til fara Olafs konungs for hann j mote honum ok baud honum til uetruistar heim med ser vit suo marga menn sem hann uillde. þat þiggr Olafr ok tekzst þa felag þeirra Þorkels ok mikit uinfeinge. Þorkell gengr um sęttir med þeim Knuti konungi ok Olafi konungi ok seger Knuti konungi mart fra uitzsku Olafs ok þiker hann uænstr til at geta unnit Lunduna bryggiur. kemr suo med þeim Knuti ok Olafi at Knutr gefr honum þann hlut rikis sem hann þottizst æiga j Noregi ef Olafr gæti unnit Lunduna bryggiur. þuiat Haralldr konungr Gormsson hafde gert Noreg skattgilldan |[16] undir sig þa er hann hafde Hakon jall yfir settan ok þui þottizst Sueinn tiuguskegg æiga Noreg ok setti yfir sonu Hakonar jalla Æirik ok Suein jalla. morgum fridendum het Knutr Olafi konungi til þessa uerks. Olafr konungr let nu uæita vmbunat nỏkkurn. hann let gera jarnkroka j liking ackerisfleina ok streingi iafnnmarga sem jarnnkrokana ok reyrde jarnne. þa skipar Olafr til vm atgỏngu at Knutr konungr skal uinna annan hlut Lundunaborgar med lid sitt en annan hlut Þorkell ok Þordr uikingr. Olafr konungr sealfr ferr utan j ana Tems a skipum sinum under bryggiurnar ok lętr luka skialldborg um oll skipin ok lætr bera jarnnkroka um stolpa ok skotlása. beina sidan rodr med straums fulltinge ok roa undan stolpa alla ok skotasa. en þa mattu bryggiurnar æigi upp hallda hofga suo myklum sem a uar ok sigr kastalinn ok bryggiurnar ok tynizst mannfolkit þat er til uarnar hafde sett uerit a bryggiunum ok j kastalanum. Þa hefir Þorkell hinn hafui unnit annan hlut borgarinnar. hafde þar fallit mart lid hans. þa ferr Þorkell jall hinn hafe at vinna annan hlut borgarinnar med Knuti konungi ok gaf honom nærr lif med skopum. af þui at Jatuardr son Adalrads konungs hio þa hogg þat er menn hafa sidan at minnum haft. Þorkell hratt Knuti af bake en Jatuardr hio j sundur sodul ok hrygg j hestinum enda urdu þeir þa at flyia brædr. hrosade Knutr konungr þa sigri sinum ok þakkade Olafi konungi sina liduæitzslu.
Af rædum Knutz konungs ok Sigurdar byskups
21. Eftir þessa orrostu sęttazst þeir Eatmundr ok Knutr ok skipta Æinglande med ser ok uoru bader konungar ok ef misdaude þeirra yrde þa skyllde sa vera æinualldzkonungr yfir ollu Æinglande er lengr lifde. En er æinn manudr var lidinn fra sattmale þeirra Knutz konungs uar Jatmundr konungr suikinn ok ueginn af Edrike strionu fostra sinum. sidan uar Knutr hinn riki einn konungr yfir Æinglande. hann rikti fiogur aar ok .xx. en eftir er konungs sætt var ordin for Olafr konungr til hirduistar med Knuti konungi ok uar þar nockurnn hlut uetrar. med þeim var hin mesta vinatta þar til er Knutr konungr heyrde þat sagt at Olafr konungr hefde litlu sidar unnit Lunduna bryggiur en hann edr Æingland. ok þui reiddizst Knutr konungr ok gerdizst færa j vinattu med þeim Olafi konungi en var. byskup bæid Olafs ofuallt at tidum en æigi Knutz ok byskup hafde kallat Olaf konung. en Knutr uillde þat æigi heyra ok gaf þar vm morg stór ord byskupi þar til er hann vard af at leggia saker rikis Knutz konungs þuiat dramb ok ofmettnadr sa er hann fylldizst upp af sinum rikleika hafde uarlla rum j hans hiarta. Nu ferr suo fram unnz kemr at langafỏstu. þa tekr Knutr til orda uit Sigurd byskup. er þat suo er þu hefir kallat Olaf konung j uetr edr huersu fær þu sonnur a þinu male þar er hann er huorke jlendr ok æigi er hann koronadr. Satt er þat herra quat byskup at hann er æigi her jlendr ok æigi berr hann koronu af gulle edr silfre helldr er hann kiorinn ok koronadr af hinum hæsta herra ok hofdingea ok konungi allra konunga æinum allzualldanda gude til þess rikis ualldz ok stiornnar sem hann er tilborinn ok æinum ætlat at styra riki undirgefnum lyd til nada ok nytsemda ok giallda gude makligan auỏxst sinnar þarkomu. mun allr lydr j Noregi ok þar undirgefnum skattlondum ok æigi at æins þar helldr iafnnuel oll nordrhalfan hafa æilifar meniar ok minningar þessa stolpa ok styrktarmannz guds kristni er upp mun ræta þyrnniklungr ok allt illgresi or guds akre ok vingarde en sa þar nidr j stadinn frioligu sade hæilagra guds orda. huer friouazst munu med fullkomnum auexsti huerr at þeckr ok þægiligr mun verda hinum hæsta himna konungi utan enda. Knutr konungr mællti. mun þat nu æigi sannazst sem oss er flutt af ydr herra byskup at þer kallit hann framar jartæignum skina en oss edr en helldr ef þer gerit suo storan mun at þer kallit oss ỏnguar jartæignir gera. Sannspurt hafui þer þau uor ord quat byskup. Knutr konungr mællti. firir litit kemr mer þa at meinlæta mer framarr en Olafr ef mig skal nockura hluti skorta vid hann þuiat nu sidan langafasta kom hefir ek linlak en æigi silkeskyrtu skallatzkyrtil en æigi gudvef edr purpura. ek drek ok mungat en æigi miod. en Olafr hefir sylkeskyrtu ok guduefiarkyrtil. lætr hann ser uanda krasir ok uinberill stendr a borde hans. Byskup |[17] mællti. satt er þat herra at Olafr hefir sylkeskyrtu en þo hefir hann harklæde undir skyrtunne ok giord um sik suo breida at hon tekr miodm ok herdarblad en iarnn uid nedan a firir. ofuallt er Olafr kemr j sæti ok kraser koma firir hann miog uandadar muntu sea at þar er haugr nỏckurr er hann er uanr at sitia. þar er þakedr kryplingr hann etr kraser allar en Olafr etr sallt ok braud. ok æitt ker med uatn ok drekr Olafr þat en æigi hefir hann meira drykk en þann. en kryplingrenn drekkr ór vinberlinum. Þa ræiddizst Knutr konungr Sigurdi byskupi suo miog at Olafr konungr matti æigi vid halldazst firir saker ofundar Knutz konungs ok litlu sidarr Sigurdr byskup.
Fra Olafi konungi
22. Nu er fra þui at segia at Olafr konungr hellt lide sinu til Fetlafiardar þeir runnu þar a land. þar var herat æitt bygt ok a mille merkr storar ok skipalægis. þeir Olafr konungr hugdu at vera munde meira herat firir ofan mỏrkina ok þangat heriudu þeir. ok er þeim þotti heradit undan dragazst hurfu þeir aftr til skipa sinna ok er (þeir) suipuduzst at sa þeir at Olafr konungr var j brottu æinn saman. sokuduzst nu vm fast ok gerizst nu mikill harmr j herinum. Nu er fra Olafi konungi at segia ath eftir er hann er fraskila uordinn sinum monnum hittir hann bygd stora. ok er heradsmenn sa hann synizst þeim sem hann hafi med ser her vvigann ok hann mune alla þeirra bygd upp æyda ef æigi uerdr þat rad tekit at duge. safnnazst nu saman heradshofdingiar ok fara a mot honum ok bioda honum sligt gialld sem hann uill a þa lagt hafa. sidan akuedr Olafr konungr suo mikit kuikfe gull ok brent silfr sem hann uill hafa ok sidan eru menn til fæingnir at flytia þetta godz til strandar. ferr Olafr konungr ok fylgir þeim sealfr ok rekr firir ser menn ok kuikfe. ok er menn hans sea hann huar hann ridr af lande ofan uerda þeir fegnari en fra megi segia. en fra landzmonnum er þat at segia at suo sem þeir sea hermenn marga fara j mote ser bryniada en Olaf konung æinn saman reka þa med byrdum firir ser herteknna ok naut þeirra (ok) saude æpa þeir ok yla akafliga ok hrifa upp j hofut[18] ser ok ræyta sig. Olafr konungr hafde med ser tulka huar sem hann for. hann spurde þa eftir þessum illum latum. Þeir segia honum at þessir menn þikizst ordnir firir sionhuerfingum myklum. segia nu at þeim syndizst ouigr herr kominn at þeim ok sua biartr at þeir þordu æigi j gegnn at uega. gerde hann þeim þa .ij. kosti annat huort at uega j gegnn honum ef þeir þyrde edr færa þat til strandar sem þeir færi med. en þeir kioru at færa helldr fe til strandar. konungsmenn toku nu vid strandhỏggum en hinir hurfu aftr heim.
Olafr konungr vann margyghe
23. Hina .xiiij. uppras atti Olafr konungr vt j Kallsár. þeir uoru þa j fỏr med honum Þorkell jall hinn hafui ok Ulfr son Þorgils sprakalegs. þar heriudu þeir a illgerdamenn heidna nockura stund. Þeir heidingiar blotudu kappa .ij. til fulltings ser þa er flestir urdu fra at hrockua ef a þa var hæitit. þat var annat margygr ok la hon stundom i Karlsám en stundom var hon j sio. hon saung suo fagurt at hon suæfde skipshafner. ok er hon kende firir sina naturu at menn aller voru sofnnadir huelfde hon skipunum ok dreckti sua monnum. en stundum æpti hon suo haatt upp at marger urdu at giallti ok hurfu firir þat aftr. Annat kuikuende uar uillegaulltr hann hafde marga mannzalldra. einge madr skyllde drepa gris af lide hans. hann uar forkunnar mikill ok akafliga grimligr. Landzmonnum uæitir nu litt hernadrinn fa þeir iafnnan j vidskiptum þeirra Olafs konungs stora mannskada med frekum fiargiolldum ok uægdarlausum peninga upptektum. þui taka hæidingiar nu þat rad at kalla ser til fulltings sina fulltrua margyge ok gallta med hinum mesta blotskap ok fiandligri fornneskiu. ok þoat vuinrinn vissi sig uanmattugan at geta nockura motstỏdu haft vid suo agætan guds riddara sem var hinn hæilagi Olafr konungr Haralldzson þa uill hann þo uist æigi daufheyraz vid eyrende ok akall sinna kumpana. þikizst þat ok sea at þessi Olafr mun honum vinna vbęttan skada j nidran ok nidrbrote sinnar fagannar. þui byriar hann suo sinn kyndugskap at æinnhuernn tima þa er Olafr konungr ok hans menn lagu til byriar j Karllsám heyrdu þeir at upp kom suo fỏgr raust med saunghliodum at alldri heyrdu þeir a sina daga þesshattar hliod |[19] fyrr med suo sætum son ok undarligum ym at innan litils tima fellr suefnn at þeim suo akaft at þeir geta vist æigi firir ser uoku halldit. Konungr sitr j lyfting a skipi sinu ok less a bok sina ok er menn aller voru sofnnadir ser konungr huer margygr kemr upp. hon er suo skỏput at a henni er hofut suo skapat sem a hrosse med standande eyrum ok opnum nosum. hon hefir græn augu akafliga stor ok kiapta gryfuiliga stora. hon hefir bógu sem hross ok fram skapat sem hendr en aptr skỏput at aullu sem ormr med lykkiu akafliga mikille ok breidum sporde. drekker hon suo monnum ok skipum at hon setr hendrnar upp a annat bordit en bregdr spordinum nidr undir skipit ok upp a bordit odrum megum ok huelfir suo skipinu at hon ridr um þuerann kiolinn ok steypizst suo j kaf. hon er lodin sem selr ok gra at lit. Margygr kann sina natturu at þegar hon ueit at menn eru sofnnadir hefer hon sig at skipe Olafs konungs ok met krafte vuinarins getr hon upp komit hondunum a bordit. ok er Olafr konungr ser þat gripr hann suerdit Hneite ok hleypr fram eftir skipinu ok er þat allt iafnfram at margygr hefir þa upp komit spordinum odrum megum a bordit. konungr hỏggr þa hendr af margyge en hon kuedr uit suo hatt ok oskurliga at slik læti þottizst konungrinn æinge heyrt hafa. hon slỏnguir ser þa þuert a bak aftr ok slær j sundr kioftunum ok bæinir suo raustina. Konungs menn uaknna nu a skipunum ok þikiazst æigi uita huat vm er. bregdr nu morgum miog vid þessi lęti. konungr bidr þa hlifa ser med marke hins hæilaga kross ok med guds fulltinge ok bænum Olafs konungs fek hann suo um gengit. at honum ok hans monnum vard þessi vuættr ekki at skada. sỏkk hon sidan þar nidr sem hon uar komin ok vard at henni þar ekki mæin sidan.
Olafr konungr drap gaulltinn a skoginum
24. Nu renna þeir a land upp ok fa mikils fiar. Olafr konungr lætr þar briotu blothaug þeirra hæidingia. en þui uar hann suo kalladr at iafnnan er þeir hofdu storblot til árs ser edr fridar skylldu aller fara a þenna haug ok blota þar fyrr sogdum kuikendum ok baru þangat mikit fe ok logdu j hauginn adr þeir gæingu fra. Olafr konungr fek þar ogrynne fear. fara til skips med þenna fearhlut. konungr reid sæinazst ok litadizst iafnnan vm ef hann sæi nockura nylundu. menn hans berr bradla undan ok er Olafr konungr ser þat ridr hann af vt j riodr nockut ok hugde at radum huort hann skyllde aftr huerfa edr æigi. þa heyrde konung braukon mykla j skoginn alla uega fra ser þa rennur þar gallti med lid sitt ok þekr allt riodrit. gallti ferr rytande ok emiande med illum latum ok gapanda gine. hann var suo storr at konungr þottizst þesshattar kuikende ekki fyrr sligt set hafa þuiat hans bust næfde naliga vid limar uppi hinna hæstu trea j skoginum. konungr hopade þa hestinum ok fordade fotum sinum. en gallte gædde þa ferdina ok lagde upp ranann ok tennurnnar a sỏdultreyiu konungs. þa bregdr konungr suerdi sinu ok hỏggr ranann af gallta ok fellr hann nidr j sodulinn. gallte quad vid ogurliga ok sneri undan ok uillde æigi bida hogsins annars. en þo sagde Olafr konungr suo at hann þottizst gallta vidkuỏd amatliguzst heyrt hafa annat en margygiar ok þa mesta mannraun ok hugrann synt hafa er hann atti hogguaskifti[20] vid þessi kuikende. sidan kall(a)de Olafr konungr suerd sitt Hnæite er adr het Bæsingr. nu hefir hann rana af gallta ok tennr. ridr hann med þetta til skipa ok vard sidan miog lofat þetta þrekuirke Olafs konungs.
Fra ordum visindakonu
25. Fimtandu orrostu atti Olafr konungr a Peitulande ok for lanngt[21] fra skipum med her sinn allt til kastala þess er Uarannde heitir ok brende þar bygdina. Þess getr Ottarr suarti.
- Knattut unngr at eyda
- ognntæitr iofur Peitu
- reyndit ræsir steinda
- raund j Tuskalandi.
Ok enn seghir Siguatr.
- Malms uann Mæra hilmir
- munnriodr er komt sunnan
- gagnn þar er gamlir sungu
- geirar upp a Leiru.
- uard firir uiga niordum
- Uarrannde sea fiarra
- brendr a bygdu lande
- bærr heitir suo Pæitu.
Þadan for Olafr konungr til Einglandz ok atti hinn .xvj. bardaga j Audafurdu ok hafde sigr. Hina .xvij. orrostu atti hann uestarliga a landinu j þeim stad er a Uallande heitir. þadann |[22] for Olafr konungr j Austrueg ok hafde markat vid hæidit land. þar var a þui landa spakona su er sagde firir orlog manna ok lif. forunautum konungs þotti gott vid hana at tala. þeir spyria konung ef hann uillde ganga til frettar vid hana. hann letzst þat æigi uilldu. þa spyria þeir ef konungr uillde leyfa þeim at spyria hana nockut eftir hans forlaugum en hann quezst þat æigi banna mega. þeir fara til motz uit uoluuna ok spyria hana ef hon hefde nỏkkut hugat at vm Olaf konung huersu langlifr hann mun verda. hon mællti. þar standa yfir æfui hans ognnargeislar þeir er mer er æigi lofat þangat at sea. en suo skulu þer segia konungi ydrum segir hon at hann mun æitt mismæla mæla a allra æfui sinna ok lata samdgęgris lifit.
Olafr konungr gerda Konungssund ok kom sua i brott
26. Olafr konungr atti hina .xviij. orrostu j Suiþiod ok urdu þar margar atlỏgur. Olafr konungr hellt skipum sinum inn j Mar en Suiar sofnnudu her myklum ok lagu firir utan vm þuara hofnnina a herskipum ok ætludu þess at bida at skip Olafs konungs freri þar j hafnninne ok þotti sem ser munde [þa auduellt[23] at vinna skipin ok drepa mannfolkit ef ollum megum mætti at þeim sækia. Olafr konungr let þa uæita umbod nockura. hann let menn sina fara a land upp. þeir felldu uidu stora ok adr en friosa tok let hann gera fleka stora af videnum alla uega vt j fra skipunum. en þegar er siorrinn tok at kolna þa toku þeir batana ok hręrdu flecana ok gerdu a ellda stora suo alldri matti friosa at skipum þeirra vm uetrinn. en um uorit er Suiar hofdu liddratt mikinn ok ætludu at beriazst vid Olaf ok taka hann af lifue ok er hann spurde þessa firirætlan Suia ser hann at hann hefir (æigi) lidkost til at deila af kappe vid allan Suia her. þui fellr hann fram til bænar ok bidr þann fulltings ok styrks til brottkuomu ór þessum lifshaska er allt gott ma sem er æinn ok almattigr allzualldanda gud ser ok sinum monnum. ok er hann hefir endada sina bęn bidr hann menn sina vinda segl upp ok sigldu at nese þui er gengr af Agnafit. ok er konungr kemr þar springr iordin j sundr allt til siofar med suo myklum stormerkium at þessi skurdr er a æinu augabragde suo bræidr ok diupr at þar matti vel skipum hallda. þat heitir sidan Konungssund en Stockholmr þat er af sprack milla osminnis ok Konungssunndz. siglde hann suo uestr til Einglandz med myklum sigri ok uar med Þorkatli jalli vm uetrinn. Vm sumarit eftir fara þeir Vlfr jall ok Þorkell hafi med Olafi konungi j uestruiking ok til Jrlandz ok fara a land ok er su talin hin .xix. orrosta Olafs konungs ok fa mikils fiar. þar fiarade uppi skip þeirra. nu sia þeir at Jrar sækia af lande ofan med myklu fiolmenni. ok er Olafr konungr serr þat er suo sagt at þa hafui hann hæitit at hann skyllde alldri framhỏggua j hernade suerde ne ỏxi nockurum manni til skada. vid þetta heit skipadizst suo fliott at þegar samstundis flutu skip Olafs konungs en hans uuinir tynduzst ok fellu j þa grỏf er þeir hỏfdu honum ætlat. sigla þa til Æinglandz ok vara þar aller vm uetrinn.
Draumr Olafs konungs
27. Eftir þetta let Olafr konungr smida knorru .ij. mykla ok uandade miog smidu til ok vori skipin bade sterk ok fỏgur. Þat uar æina nátt þa er Olafr konungr suaf j sæng sinne at hann dreymde at til hans kæme einn gỏfugligr madr ok ogurligr ok mællti vid hann. bat hann hætta ætlan þeirri at fara j vtlỏnd. far aftr til odala þinna þuiat þu munt uera konungr yfir Noregi at æilifu. hann skilde suo drauminn at hann munde konungr uera j Noregi ok hans ættmenn langa æfui. sidan kallade konungr til tals Þorkel jall ok alla hina uitrozstu menn ok sagde þeim huat er hann hafde firir borizst um sina firirætlan þa er hann munde sigla vt til Nioruasunda ok suo til Jorsala. suo ok firir huat er hann uar þui afhorfinn at fara hæim at sækia hæilaga stade. uar firir þessa uitran Olafs konungs þat radit af uitrum monnum at hann skyllde hallda til Noregs ok freista huernn afla hann fæinga þar ser til upræistar.
Ættartolur fra Gongurolfui
28. Olafr konungr hafde uerit j hernade uestr j Uallande .ij. sumur ok einn uetr þa uoru lidnir(!) fra Suoldrar orrostu .xiij. ár. þa stund hofdu radit Noregi jarlar fyst Æirikr ok Sueinn Hakonarsynir en sidan Suæinn ok Hakon Æiriksson hann uar systurson Knuts konungs Suæinssonar. Þa uoru j Uallande jallar .ij. Vilhialmr ok Rodbert fadir þeirra uar Rikgardr Rudujall þeir redu firir Nordmandi. systir þeirra |[24] uar Emma drotning er att hafde Adalradr konungr a Einglande. synir þeirra voru þeir[25] Jatmundr ok Jatuardr hinn gode Jatuigr ok Jatgæirr. Rikgardr Rudu jarl var son Rodbertz langaspiotz en sonarson Gỏnguhrolfs jalls þess er uan Nordmandi hann uar son Rỏgnualldz Mærajarls hins rika en modir hans uar Hilldr dóttir Hrolfs nefiu. Hrolfr var suo mikill at æinge hestr matti hann bera ok uar hann þui kalladr Gonguhrolfr hann uar hinn mesti uikingr ok oæirinn. hann hafde hoggit strandhogg stór j Uik austr er hann kom ór uiking firir þat uard honum ræidr Haralldr hinn harfagri ok gerde hann vtlægan af Noregi. þa for Hilldr modir hans a fund Haralldz konungs ok flutti mal hans. konungr uar suo reidr at þat stodade ekki. þa quat hon visu þessa.
- Hafnnit Nefiu nafni
- nu er rekinn gandr or lande
- horskann Horda barma
- hui heller þui stillir.
- illt er uit ulf at yglazst
- yggs ualbrikar slikan
- muna vid hilmis hiardir
- hægr ef hann gengr til skogar.
Eftir þat for Gonguhrolfr or landa ok heriade leinge sidan um Uestrlỏnd ok ruddi ser til rikis j Uallande ok sotti þangat fiolde Nordmanna ok bygde þar er sidan er kallat Normandi. Fra Gonguhrolfi eru komnir Rudujarlar suo sem sagt er. þeir toldu leinge fręndsemi sina til Noregs hofdingia ok uirdu þat mikils. voru þeir hinir mestu vinir Nordmanna ok attu med þeim fridland aller Nordmenn þeir er þat uilldu. Vm haustit kom Olafr konungr j Nordmandi ok dualdizst þar vm uetrinn ok hafde fridland.
Radagerd Olafs
29. Nu er at segia fra Knuti konungi at a sama manade er Edrikur striona hafde uegit Jatmund fostrson sinn son Adalrads konungs rak hann or lande alla sunu Adalrads konungs. Suo segir Siguatr.
- Ok senn sonu
- sló huernn ok þo
- Adalrads eda
- vt flęmde Knutr.
Til Ruduborgar a Uallande komu synir Adalrads konungs af Einglande til modurbrædra sinna. þat var j þann tima er Olafr konungr kom uestan ór uiking ok uoru þeir aller þann uetr j Nordmanndi ok bundu lag sitt saman med þeim skildaga at Olafr konungr skyllde æignnazst Nordimbraland ef þeir gæti aftr unnit Æingland af Dỏnum. þa sende Olafr konungr um haustit Hrana fostra sinn til Æinglandz at afla þar at lide ok hann sende sonn Adalrads til vina sinna med jartæignnum ok frænda. en Olafr konungr fek Hrana lausafe mikit at spenia lid undir þa ok var Hrani a Æinglande um uetrinn ok feck trunat margra rikismanna ok var landzmonnum betr vileat at hafa samlenda konunga yfir ser. en þo uar ordinn suo mikill styrkr Dana j Einglande at allt folk var þa undir brotit þeirra rike.
Olafr konungr hellt til Einglandz ok sva til Noreghs
30. Um uorit eftir foru þeir uestan Olafr konungr ok synir Adalrads ok komu til Æinglandz þar hæitir Menniungafurda ok gengu þar a land upp med lide sinu til borgar. þar voru margir þeir menn er þeim hafde lide heitit. þeir unnu borgina ok drapu mart manna. en er Knutz menn urdu vit uarir þa drogu þeir her saman ok urdu allfiolmennir suo at synir Adalrads hofdu ecki lidsafla vid ok sa sinn kost þann bezstan at hallda j brott uestr til Rudu þa skildu þeir Olafr konungr þuiat hann uillde æigi aftr huerfa til Uallandz. hann siglde j brott ok nordr med Æinglande allt til Nordimbralandz. hann lagde at hofn þeirri er heitir firir Uallde ok bardizst þar vid þa bęiarmenn ok fek sigr ok fe mikit. þar let hann eftir langskip ok bio þadan .ij. knorru ok hafde hann þa .xx. hundrat manna albryniadra ok ualit lid miog. hann siglde nordr j haf um haustit ok fengu ofuidre mikit suo at mannhætt uar en med þui at þeir hofdu lidkost godan ok hamingiu Olafs konungs þa hlydde suo at skip hellduzst. Þess getr Ottar.
- Valfasta bio uestan
- uedrỏrr .ij. knorru
- hætt hafui þer sotta
- oft skiolldunga þofti.
- nadi straumr ef stæde
- strangr kaupskipum angra
- innan bordz a unnum
- erringar lid uerra.
Ok enn quat hann.
- Eige rædduzst æigi
- ér forut sę storan
- allualldr of getr alldar
- æinge nytri drenge.
- oft var fars en fossi
- flaustr hratt af ser brottum
- neytt adr Noreg bæittut
- nidiungr Noreg midian.
Her segir at Olafr konungr kom utan at midium Noregi. ey su hæitir Selia er þeir toku land vid vt fra Stade. þa mællti konungr at þat munde vera timadagr |[26] er þeir hofdu lent vid Seliu ok quad þat uera gæfu er suo hafde til borit. þeir gengu þa upp a eyna. konungr stæig þar ỏdrum fæti j læirr en steyptizst ỏdrum fæti a kne. fell ek nu sagde hann. þa suarar Hrani. æigi felltu en festir þu fot j lande. Konungr hlo at ok mællti. verda ma suo ef gud uill. Ganga þa ofan til skipanna ok sigldu sudr til Ulfarssunda. þar spurdu þeir at Hakon jall uar sudr j Sognni ok uar hans þa uon nordr þegar er byr gæfui ok hafde hann æitt skip.
Olafr konungr fangadi Hakon jarl i Saudungarsundi
31. Olafr konungr hellt inn af læid er hann kom sudr yfir fiallit ok sneri inn til Saudungssunda ok lagdizst þar. la sinu megin sunzsins huort skipit ok hofdu medal sin kadal digran. a þeirri sỏmu stundu reri at sundinu Hakon jall Æiriksson ok hafde skeid alskipada ok hugde hann at kaupskip .ij. uære j sundinu. roa þeir fram j sundit mille skipanna. nu draga þeir Olafr konungr upp streingina undir midiann kiolinn a skeidinne ok undu med uindasum. ok þegar er nockut festi skeidina þa hallade ok sidan huelfde. Olafr konungr tok a sunde þar Hakon jall ok alla hans menn þa er þeir nadu at handtaka en sumir hofdu tynnzst firir skotum ok grioti en sumir sucku nidr. Suo segir Ottarr.
- Blagæida toktu brædir
- bengialfurs ok þa sialfa
- skafti gnóx med skreyttu
- skæid Hakonar ræide.
- ungr softir þu þrottar
- þings magrenner hingat
- mattut jall þar er attut
- attland firir þui standa.
Jall uar oppleiddr a konungsskipit hann uar manna uænstr ok uel hærdr hann hafde spent gullhlade at hofdi ser ok settizst nidr j firirrumit. þa mællti Olafr konungr. eigi er þat logit fra ydr frændum huersu fridir þer erut synum en farnir eru þer nu at hamingiunne. Jall suarar. eigi er þetta uhamingia er nu hefir oss hent hefir þat leinge uerit at ymser hafa sigradir verit suo hefir her ok farit med ydrum fręndum ok uorum at ymsir hafa betr haft ek er litt kominn af barns alldri ok uoru uær nu ecki uel uidkomnir at veria oss vissu ver oss æinkis otta von. kann ok vera at oss takizst i annan tima betr til. Þa suarar Olafr konungr. grunar þig ecki þat jall at her hafui nu suo til borit at þu munir huorki hedan j fra fa sigr ne vsigr. Jall suarar. þer munut rada konungr at sinne. Konungr mællti. huat uilltu til uinna jall at ek lata þig burt fara huert er þu uill hæilan ok usakadan. Jall spurde huers hann beiddizst. Konungr suarar. eingis annars en þer farit j brott ór lande ok gefit upp riki yduart ok suerit þess eida at þer halldit æigi orrostu j mot mer hedan j fra. Jall letzst þat gera mundu. Nu uinnr Hakon jall æida Olafi konungi at hann skal alldregi sidan beriazt j moti honum ok æigi ueria Noreg med ofriki firir Olafi konungi ne sækia hann. þa gefr Olafr konungr honum grid ok ollum hans monnum. tok jall uit skipe þui er hann hafde haft. roa nu j brott leid sina. Þess getr Siguatr.
- Eikr kuat ser at sækia
- Saudungs konungr naudir
- frægdar giarnn j fornnu
- fund Hakonar sunde.
- strangr hitti þar þengill
- þann jarll er uard annar
- æzstr ok ætt gat bezsta
- ungr a danska tungu.
Eftir þat byrr jall ferd sina ór lande ok siglir uestr til Æinglandz hittir þar Knut konung modurbrodur sinn segir honum allt huernnig farit hefir um vidskifti þeirra Olafs konungs. Knutr konungr tok vid honum forkunnar uel setr Hakon jall innan hirdar med ser ok gefr honum mikit ualld j sinu riki. duelst Hakon jarll þar lange hrid med Knuti konungi.
Ferd Olafs konungs
32. Olafr konungr sneri austr med lande ok atti uida þing uid bęndr gengu margir honum til handa en sumir mælltu j mot þeir er voru frændr edr uinir Sueins jalls. ferr Olafr konungr þui skyndiliga austr til Uikr ok helldr lide sinu inn j Uikina ok setr upp skip sin sækir nu a land upp. en er hann kemr a Uestfolld þa fỏgnndu honom margir menn vel þeir er verit hỏfdu uinir fỏdur hans. þar uar ok mart ættmanna hans um Folldina. hann for um haustit a Upplond a fund Sigurdar stiupfỏdur sins ok kom þar snemma dags. en er Olafr konungr uar kominn nærr bęnum þa hliopu firir þionustusueinar hans til bęiarins ok komu inn j stofu. Asta modir Olafs konungs uar þar inne ok konur margar med henni. þa sogdu suæinar henni um ferd konungs ok suo þat at hans uar þangat uon. Asta stendr þa upp þegar ok het a kalla ok konur at buazst um sem bezst. hon let fiorar konur taka bunat stofunnar ok bua med tialldum ok um palla. .ij. kallar baru halm a golfit .ij. settu skaptker ok trapizsu. .ij. settu bord .ij. settu a uistina. .ij. baru inn ỏl. .ij. sende hon burt |[27] af bænum. en aller adrir będe kallar ok konur gengu vt j gardinn. sendimenn foru þar til er uar Sigurdr konungr ok hỏfdu med ser tignarklęde hans ok hest med godum sodli. en bitullinn uar allr smelltr ok gylltr. fiora menn sende hon fiogurra uegnna j bygdina ok baud til sin ỏllu stormenni at þiggia ueitzslu er hon gerde fagnadarỏl[28] j mot syne sinum. alla menn er firir voru let hon taka hinn bezsta bunat sinn er til attu.
Olafr kom heim til modur sinnar
33. Sigurdr konungr syrr uar uti staddr a akri er sendimenn komu til hans ok sogdu þessi tidende ok suo þat allt er Asta let at hafazst hæima a bęnum. hann hafde þar marga menn med ser sumir skaru kornn sumir bundu sumir baru heim kornn sumir hlodu en hann ok .ij. menn med honum gengu stundum a akrinn en stundum þar til er hladit uar kornninn. Suo er sagt af bunade Sigurdar konungs at hann hefde kyrtil blau ok blar hosur upphafua sko ok bundna at legg gra kapu halt gran nidan. stafr j hende ok a ofan silfrholkr gylltr ok j silfrhringr. Suo er sagt fra lunderni Sigurdar konungs at hann uar umsyslumadr mikill ok bunadarmadr um fe sitt ok bu ok red sealfr bunade. einge uar hann skartzmadr helldr famalugr manna uitrazstr þeirra er þa uoru j Noregi ok audgazstr at lausafe. hann uar fridsamr ok uagiarnn. Asta kona hans uar stor ok riklundut. þessi voru bornn þeirra. Guthormr uar ellzstr þa Gunnhilldr Halfdan ok Sigurdr þa Haralldr. Þa mælltu sendimenn. þau ord bat Asta at vit skylldum bera þer at henni þætti allmikit undir at þer tækizst nu stormanliga ok bat þess at þu skylldir nu meirr likiazst j ætt Haralldz hins harfagra um skaplynde en Hrana mionef modurbrodur þinum edr Neræid jalli hinum gamla þott þeir væri spekingar mykler. Konungr mællti. tidende mikit segi þit enda flyti þit allakafliga ok latit hefir Asta mikit yfir þeim monnum fyrr er henni uar minne skylldu á ok se ek at sama skaplynde mun hon hafua um ok tekr hon þetta med myklum akafa ok er uel ef hon færr son sinn suo ut læitt at þat se med þuilikre stormenzsku sem nu leidir hon hann inn. en suo litzst mer ef suo skal uera at þeir er sitt uedsetia j þetta uandamal mune huorke sea firir fe sinu ne fiorui. þessi madr Olafr brytzst j moti mykla ofrefli ok a honom ok hans rade liggr ræide Danakonungs ok Suiakonungs ef hann helldr þessu fram. Þa settizst Sigurdr konungr nidr ok let taka af ser skoklęde sin ok dro a sig kordunohosur ok batt med gylltum sporum. þa tok hann af ser kapuna ok kyrtilinn ok klæddizst sidan pellzklędum ok yzst skarlatzkapu ok gyrde sig med gullbunu suerde ok setti hialm a hofut ser. steig a hest sinn. hann gerde uerkmenn j bygdina ok tok ser .xxx. manna uel buna ok ridu þegar med honum. en þa er hann ræid upp j gardinn firir stofuna sa hann at ỏdrum megin j gardinum brunade fram merke ok þar med ræid Olafr konungr ok med honum hundrat manna ok aller uel bunir. þa var ok skipat monnum allt medal husanna. fagnnade Sigurdr konungr þegar af hesti Olafi stiupsyne sinum ok lide hans ok baud til dryckiu med ser. en Asta gek til ok kysti med sętliga halsfange Olaf son sinn ok baud honum med ser at dueliazst ok allt hæimillt land ok lid er hon mætti honum uæita ok læidde hann inn j stofuna til hasętis. Olafr konungr þackade henni uel bod sitt. Sigurdr konungr fek menn til at uardueita klædnat þeirra ok gefa kornn hestum þeirra en hann gek til hasætis sins ok uar su uæitzsla geor med hinu mesta kappe[29] ok stormenzsku.
Radagiordir þeirra Olafs konungs Sigurdar ok Aastu
34. Þa er Olafr konungr hafde þar læinge dualizst þa uar þat æinn dag at hann hæimte til tals vid sig Sigurd konung ok Astu modur sina ok Hrana fostra sinn. þa mællti Olafr konungr. suo er uordit sem ydr er kunnigt at ek er kominn hingat til landz ok verit adr langan tima vtanlandz. hefui ek ok minir menn haft alla þessa stund þat æina oss til flutningar er uer hofum sott j hernade ok morgum stodum orrostur att ok ordit bæde til at hætta lifue ok salu. hefir margr madr saklaus ordit sitt at lata firir oss sumir fe en sumir lifit med. en yfir þeim æignum sitia utlendir menn er atti minn fadir ok hans fadir ok huerr eftir annan vorra frænda ok er ek odalborin til. en þeir hafa tekit æigur vorra frænda allar undir sig er ecki eru tilbornir en ver sitium firir misse er at[30] |[31] langfedga tale erum komnir fra Haralldi hinum harfagra. ætla ek ydr helldr satt at segia at sækia oddi ok eggiu frændleifd mina ok kosta þar til allra minna frænda ok vina ok allra þeirra er at þessu rade uilea snua med mer. suo skal ek ok upp hefia þetta tilkall at annathuort skal uera at ek skal æignnazst rike þat allt til forrada er þeir raku bort af Olaf konung Trygguason frænda minn edr ek skal her falla a frændleifd minne. nu uænti ek Sigurdr magr um þig ok adra menn þa er odalbornir eru j lande til konungdoms at lỏgum þeim er setti Haralldr hinn harfagri þa mun ydr æigi suo fiarre fara at þer munit æigi upp hefiazst ok reka af hondum frændaskam þessa at æigi muni þer alla ydr til leggla vid þann er forgangsmadr uill gerazst at hefia ætt uora. en huort sem þer uilit lysa nockurnn mandom um þenna hlut þa ueit ek skaplynde alþydunnar at komazst undan þrælkan vtlendra hofdingea þegar traust beri til. hefui ek firir þa sok þetta mal firir onguan upp borit fyrr en þer at ek uæit at þu ert uitr madr ok kant forsia til þess huernnig ræisa skal fra upphafui þessa ætlan huort þat skal fyst ræda j hliode firir nockurum monnum edr skal þat bera j fiolmenni þegar firir alþydu. hefui ek nu nockut tỏnn a þeim rodit er ek tok Hakon jall hondum ok er hann ór lande stockinn ok gaf hann mer med suardaga þann hlut rikis er hann atti adr. nu lęt ek at oss muni lettara falla at æiga vm vid Suein jall einn helldr en þeir uæri badir til landuarnnar. Sigurdr konungr suarar. æigi byrr þer litit j skapi þuiat þessi ætlan er meirr af kappi en forsia at þui sem ek uirde enda er þess uon at langt se j mille litilmenzsku minnar ok ahuga þess hins mykla er þer byrr j skapi þuiat þa er þu vart litt af barnns alldri kominn uarttu þegar fullr af kappi ok uiafnnade j ollu þui er þu matter. ertu nu reyndr miog j orrostum ok samit þig miog eftir sidueniu utlendra manna. nu uæit ek at suo fremi hefir þu þetta upp borit at ecki mun tia at letia þig ok er þat uorkunn at slikir hlutir liggi j myklu rumi þeim er nockurir eru kapsmenn at oll ætt Haralldz hins harfagra ok konungdómrinn fellr nidr. en j ongum heitum uil ek uera bundinn fyrr en ek ueit ætlan edr tiltekiu annarra Upplendingakonunga. en uel hefir þu þat gert er þu letzst mig fyrr uita þessa ætlan en þu bærir þetta j hamęli firir alþydu. nu uil ek heita þer umsyslu minne vid konunga ok suo vid adra hofdingea ok landzfolk. suo skal þer ok heimillt uera mitt fe til styrks þer. en suo fremi mun ek þetta bera firir alþydu er ek se at nockur framkuęmd ma at uera edr styrkr fæzst til þessa storrædis. firir þui at suo skalltu til ętla at mikit er j fang tekit ef þu uill kappi deila vid Olaf Suiakonung ok Knut er bade er konungr yfir Æinglande ok Danmorku ok mun rammar skordur þurfa vid at ræisa ef duga skal. en ecki þiki mer olikligt at þer uerde gott til lids þuiat alþydan er giorn til nyiungarinnar. for suo fyrr þa er Olafr Trygguason kom til landz at aller urdu þui fegnir ok naut hann þo æigi lengi konungdomsins. Þa tok Asta til orda. suo er mer gefit sonr minn at ek er þer fegin ordin ok þui fegnnuz at þinn þroske mætti sem mestr verda. vil ek til þess ỏngan hlut spara þann er ek a en litit er her til rada at sea er ek er en helldur uillda ek ef þui uæri at skifta at þu yrdir yfirkonungr j Noregi þott þu lifdir æigi leingr en Olafr konungr Trygguason en hitt at þu uærir æigi mæire konungr en Sigurdr syrr ok yrder ellidaudr. Þa skildu þau tal sitt. dualdizst Olafr þar vm hrid med lide sinu. Sigurdr konungr uæitti þeim annannhuernn dag at bordhalde fiska ok miolk en annanhuernn dag slatr ok mungat.
Tala Hræreks konungs
35. Þa uoru Upplendinga konungar margir þeir er rikium redu ok voru þeir flestir er komnir voru af ætt Haralldz hins harfagra. firir Heidmork redu brędur .ij. Hrærekr ok Hringr en j Gudbrandzdolum Gudrỏdr. konungr uar ok a Raumariki. æinn sa er hafde Þottn ok Hadaland. a Ualldresi uar ok konungr. Sigurdr konungr syrr atti stefnulag vid alla fylkiskonunga uppi a Hadalande ok suo vid bændr ok uar á þeirri stefnu Olafr Haralldzson. þar bar Sigurdr upp firir þa konungana radagerd Olafs mags sins ok bidr þa styrktar bæde at lide ok radum ok samþyckis. telr vm hver naudsyn þeim er a at reka af hondum þat undirbrot er Danir ok Suiar hafa þa naudbeygt ok marga uega nidrat ok nidrlamit |[32] alla ætt Haralldz hins harfagra. segir at nu mun til verda sa madr er firir mun ganga þessu radi telr þa upp morg snilldarverk er Olafr hefir gert j ferdum sinum. Þa suarade Hrærekr. satt er þat at miog er nidrfallit riki Haralldz hins harfagra er æinge hans ættmadr er yfirkonungr j Noregi. nu hafa menn her j lande ymis vid freistat. uar Hakon Adalsteinsfostri konungr ok kunnu aller þui uel. en er Gunnhilldarsynir redu lande þa uard ollum suo leitt þeirra riki ok uiafnnadr at helldr uilldu vtlenda konunga hafa yfir ser ok vera sealfradir. þuiat utlendir konungar voru þeim iafnnan fiarre ok uondudu litt vm sidu manna hofdu slikan skatt af sem þeir skildu ser. en er þeir urdu usattir Haralldr Danakonungr ok Hakon jall þa heriudu Jomsuikingar j Noreg en þa reis j mote allr landzmugi ok margmenni ok hratt þeim suo af riki. eggiudu menn þa til þess Hakon jall at hallda lande firir Danakonungi ok veria oddi ok eggiu. en er hann þottizst fullkominn til rikis af styrk landzmanna þa gerdizst hann suo hardr ok grimmr uit lydinn at menn þoldu honum æigi ok drapu Þrændir hann sealfuir en hofu til rikis Olaf Trygguason er odalborinn uar til konungdoms ok uel til hofdingda fallinn firir allra hluta sakir. geystizst at þui allr landzmugrinn at uilea hann konung hafa yfir ser ok reisa þa upp at nyiu riki Haralldz hins hárfagra þat er hann hafde æignnazst. en er Olafr þottizst fullkominn j riki þa uar firir honum æinge madr sealfrade gek med freku at vid oss smakonunga ok hæimte undir sig þær skylldur allar er Haralldr konungr harfagri hafdi hertekit en sumt frekara. en at sidr voru menn sialfrada firir honum at æinge red a huernn trua skyllde. en er hann var fra lande radinn þa hofu uær nu halldit vinattu vid Danakonung ok hofum ver nu af honum traust mikit um alla hluti en sialfræde ok hoglifui innanlandz ok ecki ofriki. nu er þat at segia fra minu skaplynde at ek uni vel vid suo buit. uæit ek æigi þott minn frænde se konungr yfir lande huort battnna skal vid þat nockut minn rettr en ella mun ek ỏngan hlut æiga j þessi radagerd. Þa mællti Hringr brodir hans. birta mun ek mitt skaplynde betra þike mer þott ek hafui hit sama riki ok eignir at minn frænde se yfirkonungr yfir Noregi en utlendir konungar ok mætti enn uor ætt hressazst her j landa. er þat mitt hugbod um þenna mann Olaf at audna hans ok hamingea mun rada huort hann skal riki fa edr æigi. en ef hann uerdr æinnalldzkonungr yfir Noregi þa mun sa þickiazst betr hafa er stærri hluti a til hans at telia um hans vinattu. nu hefir hann j onguan stad mæira kost en æinnhuerr uorr en þui minna at uær hofum allar nockut land ok riki firir at rada en hann hefir ecki eru ver ok ecki sidr odalbornir til konungdomsins en hann. nu uilium uær unna honum mestrar tignar her j lande ok uæita honum suo mikit lidsinne ok fylgia þui fram med ỏllum uorum styrk ok mætti. hui munde hann oss þat æigi godu launa ok leinge muna med godu ef hann er suo mikill manndomsmadr sem ek hygg ok aller kalla. nu munu ver a þa hęttu leggia (ef) ek skal rada ok binda uinattu uit hann. Eftir þat stod upp annarr at ỏdrum ok talade ok kom þar nidr at þess voru flestir fusari at binda felagskap sinn ok uinattu uit Olaf konung. hann het þeim ok sinne vinattu fullkominna ef hann yrde æinualldzkonungr yfir Noregi ok bundu þat med eidum ok fastmælum.
Olafr konungr Harallzsun for vm Noreg ok Vpplond
36. Eftir þetta stefndu konungar þing. bar Olafr konungr þa upp firir alþydu þessa radagerd ok þat tilkall er hann hefir þar til rikis beider þa bændr ser uidrtoku til konungs yfir landit heitr þeim þar j mot logum fornnum ok at ueria land firir utlendum her ok hofdingium talar vm þat langt eyrendi ok sniallt ok fek godan rom at male sinu. Þa stodu upp konungar ok toludu annar at odrum ok fluttu þetta mal firir lydnum. uard þat at lyktum at Olafi uar gefit konungs nafnn yfir ollu lande ok dęmt honum land at upplenzskum lỏgum. Þa hof Olafr konungr þegar ferd sina ok (let) biod(a) upp firir ser uæitzslur þar sem konungs bu voru firir fyst um Hadaland ok þa sotti hann nordr j Gudbrannzdale. for þa suo sem Sigurdr konungr syrr gat til at lid dreif til hans suo mart at hann þottizst æigi halft þurfa ok hafde hann nærr .ccc. manna. þa endizst honum ecki uæitzslunnar sem a kuedit uar þuiat þat hafde uerit siduenia at konungar hofdu farit vm Upplond med .lx. manna edr .lxxx. manna en alldri mæirr en med hundrat manna. for konungr þa fliott yfir ok uar æina natt j sama stad. en er hann kom |[33] nordr til fiallz þa byriade hann ferd sina nordr yfir fiallit. Þordr Siguallda skalld uar med Olafi konungi fyrr er hann uar j hernnade. Siguatr var son Þordar hann var at fostri med Þorketli at Apauatnne. en er Siguatr kom til Noregs a fund Olafs konungs þa baud hann at færa honum kuæde. konungr segir at hann uill æigi hlyda kuæde hans ok hann uill ecki yrkia lata vm sig. Þa quad Sighvatr.
- Hlyd minum brag meidir
- myrkhallz þui ek kann yrkia
- alltiginn mattu æiga
- æitt skalld drasils tiallda.
- þui ollungis allra
- alualldr lofum skallda
- þer fę ek hrodrs at huoru
- hlit annarra nitit.
Olafr konungr gaf Sighuati gullhring er stod mork. hann gerdizst hirdmadr Olafs konungs. Þa quat Sighuatr þetta.
- Ek tok lystr en ek lasta
- leyfd idnn er þat sidan
- soknnar niordr uit suerde
- sa er min vile þinu.
- þollr fek þu huskall hollann
- hỏfum radit uel badar
- látrs en ek lanardrottinn
- linnz bloda mer godann.
Sighuatr kom af Jslande til Olafs konungs. hann quad þa enn visu.
- Georbænn mun ek gumnar
- gams ræit erum heitinn
- adr þagnni vid ægis
- elld en nu bid ek fellda.
- landaura uæittu lunndi
- lad þuerranda at knerri
- en of fanga ungum
- ek hefui sealfr krafit halfa.
Olafr konungr kom ofan lide sinu j Uppdal ok for suo ofan til Orkadals. hann atti þar þing vid bændr ok beidde at þeir skyllde taka vit honum. þa let hann ok fram flyti a vitnne þau er vid voru þa er Hakon jall suarde Olafi konungi land ok sinn hluta rikis er fyrr hafde att Æirekr jall. þat voru .iiij. fylke j Þrandheimi Orknndęlafylke Gauldęlafylki Strindafylki Eynafylki. margir menn væittu honum þar godar vittokur sumir mælltu j moti en sumir flydu undan. Sueinn jall uar inn j Þrandheimi at Steinkerum ok let þar bua til iolaueitzslu. þar uar kaupstadr.
Fra ferdum Olafs konungs
37. Einarr þambarskelfir spurde til ferda Olafs konungs. þa for hann upp j Gaulardal med huskalla sina. hann sende menn inn til Nidaross en let þar taka rodrarskutu er hann atti for sidan inn eftir firde ok kom æinn dag sidarlla inn til Steinkera ok baru niosnn Sueini jalli vm ferdir Olafs konungs. Jall atti langskip mikit er flaut tialldat firir bęnum let hann þegar um kuelldit flytia a skipit allt lausagodz sitt ok klædnat manna ok dryk ok vist sem skipit tok vid. reru þegar um nottina ok komu j lysing vt j Skarsund. Olafr konungr hafde radit ser til skipa vt j Orkadal tok þar bondafỏr ok hafde .v. skip hellt þegar inn eftir firdenum. þa sneri jall at lande inn fra Masarvik þar uar þyckr skogr. logdu nærr berginu at lauf ok limar toku yfir skipit hiuggu þeir stor tre ok settu a vtborda j sia ofan suo at æigi sa skipit firir laufinu var ok æigi alliost ordit þa er konungr reri inn um þa. lognn var vedurs. konungr reri inn vm eyna en er syn fal a mille þa reri jall vt a fiordinn til Frostu ok lagde þar at lande þat var hans riki. Sueinn jall sende menn vt j Gaulardal eftir Æinare mage sinum. en er hann kom til jalls þa sagde jall honum fra skiftum þeirra Olafs konungs ok suo þat at hann uillde lata lide safnna ok fara a fund Olafs konungs ok beriazst vit hann. Æinarr suarar. ver skulum radum at fara hallda til niosn huat Olafr ætlazst firir latum hann þat æitt fra oss spyria at ver sem kyrrir. kann þa vera ef hann spyrr ecki lidsafnnat uornn at hann setizst inn at Steinkerum um jolin þuiat þar er nu uel firir buit. en ef hann spyrr at ver hofum lidsafnnat þa mun hann stefnna þegar vt eftir firde ok hofum ver hans þa ecki. Suo uar gert sem Æinarr mællti. for jall a ueitzslur til bonda upp eftir Stioradal. en er Olafr konungr kom inn til Steinkera þa tok hann upp ueitzsluna ok (let) bera a skip sin ok aflade til byrdinga ok hafde med ser bæde uist ok dryk ok biozst j brott sem skyndiligazst ok hellt vt til Nidaróss. þar hafde Olafr konungr efnnat til kaupstadar ok husat konungsgard en adr uar þar æinbęle. en er Æirekr kom j land þa sat hann at Hlỏdum þar som fader hans hafde fyrr hofutbæ sinn en rækti ecki þat er Olafr konungr let gera. uoru þau nidr fallin en sum stodu ok þo helldr ubyggilig. Olafr konungr hellt skipum sinum upp j Nid let þar þegar buazst vit j þeim husum er uppi voru en ræisa upp þau er nidr voru fallin ok hafde þar til fiolda mannz. let þa ok flytia upp j husin bade dryk ok vist ok ætlade þar at sitia um jolin. En er Sueinn jall spurde þat ok Æinar þambaskelfir þa safna þeir lide ok fara vt til Gaulardals hit efra ok stefnna vt til Nidaross ok hỏfdu nær .xx. hundrat manna. Menn Olafs konungs voru vt a Gaularase ok helldu |[34] hestuord. þeir urdu uarir vid herinn er utan for vm Gaulardal ok baru konungi niosn vm midnætti. stod konungr upp þegar ok let uekia lidit. gengu þeir þegar a skipin ok baru vt oll klæde ok uopnn sin ok þat er þeir fengu med komizst reru þa vt ór anne. kom þa iafnnskiott lidit jalls til bæiarins toku þeir þar iolauistina alla ok brendu bæinn allann. for Olafr konungr vt eftir firde til Orkadals ok gek þar af skipum for þa vt eftir dalnum allt til fiallz ok austr yfir fiallit allt til Dala. Fra þessu er sagt er Sueinn jall brende bæinn j Nidarose j flocke þeim er orti Klængr Brusason hann var þa med Sueini jalli.
- Brunnu allualldz inni
- elldr hygg ek at þau fellde
- æimr stỏk a her hrime
- halfgeor vid Nid sealfa.
Olafr konungr for þa eftir Gudbrandzdỏlum ok þadan vt a Heidmork ok for allt at ueitzslum. Olafr konungr safnar her saman þa er a leid uetrinn. hann hafde mikit lid af Heidmork er konungar fengu honum. foru þadan lendir menn miog margir ok riker bændr. j þeirre ferd uar Ketill af Hringunese. Olafr konungr hafde lid mikit af Raumariki. Þordr Guthormsson af Steig kom til lids vid hann vid mykla suæit manna sækia þeir þa vt til siofar ok rada ser til skipa ok buazst vid j Uikinne ok hofdu fritt lid ok mikit. Sueinn jall safnnar lide um allan Þrandheim þegar eftir iolin bydr ut leidangri ok byr skip sin. J þenna tima voru j Norege fiolde lendra manna. voru þeir margir rikir ok suo ættstorir at þeir voru komnir af konunga ættum edr jalla ok attu skamt til at telia ok voru storaudgir. var þar allt traust konungs edr ialla þeirra er firir lande redu er lendir menn voru þuiat suo var j hueriu fylke sem lendir menn rede firir bondalidinu. vel var Sueinn jall vingadr uit lenda menn uard honum gott til lids. þar voru þa med honum Æinarr þambarskelfir magr hans. Þorir hundr. Aslakr af Finneyiu. Rutr ór Uiggium Þorgæirr af Kuelldrum ok marger adrir lendir menn. þeir foru vt ór firdinum er þeir voru bunir ok helldu sudr firir Rogaland. þa kom til motz vid þa Erlingr Skialgsson ok hafde mikit lid ok med honum margir lendir menn helldu þa ollu lide sinu austr til Vikr er a læid langafỏstu en er Sueinn jall sotti inn j Vikina ok hellt hann lidinu inn um Grenmar ok lagdizst þar.
Olafr konungr for i moti Sueini jarli
38. En er Olafr konungr spyrr lidsofnnut Sueins jalls ok Æinars þambarskelfis vm allan Noreg ferr hann a fund Sigurdar konungs syrs mags sins ok segir honum lidsofnnut þeirra Sueins jalls. munu þeir ætla segir hann at brenna skip min ok drepa lid mitt ok æignna ser sidan land allt. en þo at fundr uorr se vuidrkuæmiligr at missera tale þuiat nu er ofarliga a langafostu þa mun ek þo æigi nenna ỏdru en fara j moti þeim huat sem j kann at georazst ok uil ek magr at þu ser j fỏr med mer. Sigurdr konungr suarar. æigi mun mæira lid mer fylgia en suo at mer þiker von at ek munu buinn med mitt lid þa er þer uilit farit hafa. Þeir fara nu med þat lid er Sigurdr konungr fek til motz vid meginherinn. þeir hofdu allz .xx. langskip ok .ij. skæidr ok .ij. knorru er Olafr konungr kom j land med. Olafr konungr hellt lide sinu innan eftir Vikinne ok var þa skamt j mille þeirre ok vissu huorir til annara. Olafr konungr styrde þui skipe er Kallhofde var kalladr þar var skorit hofut fagurt a framstafnne. konungr sealfr hafde þat skorit. þat hofut uar læinge haft i Noregi. þat var laugardaginn firir palmsunnudag er þeir lỏgduzst suo nærr.
Huorirtueggiu biugguz til bardaga
39. Palmsunnudags mỏrgin þegar at lysti stod Olafr konungr upp ok klęddizst gek a land ok let þa blasa lidinu ỏllu til landgongu ok atti tal vid þa. ok sagde þa. at hann hafde spurt at skamt munde vera j mille þeirra Sueins jalls. skulu ver nu vid buazst þuiat skamt mun til fundar uors. uopnnizst menn nu ok bue huerr sig ok sitt rum þar sem skipat er adr suo at aller se þa bunir er ek læt blasa til brottlỏgu. sidan roi samfast fari ỏnguir lauser fyrr en allr herrinn ferr. duelizst ok ỏnguir eftir þa er ek læt suifa ór hofninne þuiat æigi megum vær uita huort ver munum jarll hitta þar er nu liggr hann edr munu þeir sækia j mot oss. en ef uornn fund berr saman ok nai ver æigi frestun ok takizst orrosta þa heimti uorir menn saman skip sin ok seem bunir vit at tæingia. hlifum oss fyst ok hafit skiolldu yfir ydr ok firrit ydr suo sarum. gætum uopna uorra at uær berim æigi a sæ vt edr kastim a glæ ok latum suo lida hina hæstu tid dags. en er orrosta festizst ok skipin hafa saman bundizst gerum þa sem |[35] hardazsta hrid ok dugi huerr sem manligazst. Olafr konungr hafde a sinu skipe .c. manna ok hofdu þeir aller hringabryniur ok ualska hialma. flestir menn hans hỏfdu huita skiolldu ok lagdr a hinn raude kros edr dreginn med gulle edr blam steini. kross let hann draga j enne a ỏllum healmum med bleikiu hann hafde huijtt merke þat uar ormr. hann let ok syngia ser tider gek sidan a skip sitt ok bat menn snæda ok drekka nockut sidan let hann blasa herblastr ok leggia vt ór hofnninne. en er þeir komu firir hofnn þa er Sueinn jall la j þa var lid hans aluopnnat ok ætlade at leggia vt ór hofninne. en er jarll ok hans menn sa konungs lid þa toku þeir at tæingia skipin ok settu upp merke sitt. en er Olafr konungr sa þat at hann nade æigi frestun lat hann fylkea lide sinu suo at samtæingd voru .xx. skip firir Nesium en sin skæid j huornn arm en knerrirnir lagu yzstir ok sund breitt a millum ok skæidanna. Sueinn jall hafde halfan vta tỏg skipa. en er þeir sa uidrbunat Olafs konungs mællti Æinar þambarskelfir. siait þar fylking konungs ok ma hana kalla ecki þyckua en æigi kemr mer þat a uvart þo at raninn verde hardsottr a fylking hans adr en sol gengr j ægi j kuelld en rum er þer ætlat jarll j huorum fylkingararma er þu uill. Ef ek neyti þess rums quat jarll þa muntu fara med mer. Einge er þess uon quat Æinar at mitt skip fari ór teingslum ok j skipaflota konungs at beriazst vid hann naudgan þuiat ek se at honum er ecki um at beriazst j dag þo at hann uili æigi uanbuinn vera vid þer ok monnum þinum. Eigi fann ek þat fyrr quad jarll at þer yrde hugfatt. Kalla þat sem þu uill quad Æinar. enda ma uera jall at þer se gæfufatt ef mer er hugfatt. Æigi mun þat quad jarll þuiat ver munum gera skothrid harda. Æinar mællti. æigi er jafnnkomit a um uitzmune med yckr Olafi konungi. rad eru .ij. firir hende ok hefir konungr bæde en þu huorke. þat er rad annat at þyrma hatit ok gera þeir suo en annat at hlifa ser ok varduæita skeyti sem ek hygg at þeir mune gera ok mun hord hrid su er þeir senda aftr skæytin þo at þu siair æigi vid þui. Suo gek sem Æinar gat.
Nesia orrosta. feck Olafr sigr.
40. Nv buazst þeir Sueinn jarll til bardaga ok gera harda skothrid en Olafr konungr ok hans menn hlifa ser ok geyma skotvopnn oll ok gek þui langt fram a dag. en er þui linte þa greida þeir atrodr sinn lagde konungr at skipe jarlls tokzst þar hord orrosta. Suo segir Sighuatr.
- Væitti soknn þar er sotti
- siklingr flium mykla
- blod fell rautt a rodna
- ræin j hofnn at Suæine.
- sniallr hellt at sa er olli
- æirlaust konungr þeirra
- en Suæins lid er at sỏnnu
- saman bundu skip sunde.
Her segir þat[36] at Olafr konungr hellt at en Sueinn jall la firir j hofninne. Sighuatr skalld var þar j orrostunne hann orti þegar vm sumarit eftir flok þann er Nesia visur erv kalladar ok segir þar vanliga fra þessum tidendum. Hann segir suo.
- Þat er kunnt hue kennir
- Kallhofda let ialli
- odda frostz firir austan
- Agdir nærr um lagda.
Orrostan uar hin snarpazsta ok var þat langa rid er ecki matti sea j mille huernn ueg hniga munde. fell þar mart af huorumtueggium ok fiolde sarr. Suo segir Sighuatr.
- Varat sigmara Sueine
- suerda gnys at fryia
- giods ne godrar hridar
- gunnreifum Oleifui.
- þuiat kuistingar kosta
- komat herr j stad verra
- attu suo þar er sottuzat
- seggir huorirtueggiu.
Jarll hafde lid meira. en konungr hafde æinualalid a skipe sinu þat er honum hafde fylgt j hernade ok buit suo uel sem fyrr uar sagt at huerr madr hafde hringabryniu urdu þeir ecki sarir. en er lidit tok at falla a skipi jalls en sumt sart þa þyntizst skipanen a bordunum redu þa til uppgaungu menn Olafs konungs var þa merkit upp borit aa[37] þat skip er næst var skipe jarlls. Olafr konungr fylgde sealfr fram merkinu. Suo segir Sighuatr.
- Stong od gyllt þar er gæingu
- gỏndlar serks und merkium
- gnys med gỏfgum ręsi
- greidendr a skip ræidir.
- þeygi var sem þessum
- þæingils a ior streingia
- miod firir malma kuedia
- mær heidþægum bæri.
Þar var snorp orrosta ok fellu miog Sueins menn en sumir hliopu firir bord. Suo segir Sighuatr.
- Ver drifum huatt at heyra
- hatt uoppna brak knatti
- rỏnd klufu rodner brandar
- reidir upp a skæidir.
- en firir bord þar er borduz
- buin feingu skip dræingir
- nærr flaut vt vid eyre
- ofair bændr sarir.
Ok enn quat hann.
- Aulld uann ossa skiolldu
- autsætt uar þat rauda
- hliom þar er huiter komu
- hring midlundum þingat.
- þar |[38] hyk ungan gram geingu
- gunnsylgs en vit fylgdum
- bratt fek suanr þar er slæduzst
- suerd upp j skip gerde.
Þa tok at snua mannfallinu upp a lid jall. þotti konungsmonnum þa uænna horfa. sotti konungr þa at jallzskipinu ok uar þa uit sealft buit at þeir munde upp ganga a þat skipit. en er jall sa j huert uefnni komit uar þa het hann a frambyggia at þeir skyllde hỏggua tæingslin ok leysa skipit ór flotanum. þeir gerdu suo. þa færdu konungsmenn stafnnlea a skæidarkylbuna ok helldu þeim. þa mællti jarll at þeir skylldu af hoggua kyl(b)una ok suo gerdu þeir. Suo segir Sighuatr.
- Sealfr bat suarta kylfu
- Suæinn hardliga skæina
- nærr uar adr j ora
- auduon roit hánum.
- Þa er til giods en giode
- giort fengum hræ suỏrtum
- yggs let herr um hỏggit
- hrafnni skæidar stafnna.
Æinar þambarskelfir hafde lagt sitt skip a annat bord jarllzskipinu. þa kỏstudu þeir ackeri j framstafnn a jallsskipinu ok fluttuzst aller samt vt a fiordinn. Besse Skalldtorfuson var j firirrumi a skipi jalls. en er skipit sæig fram fra flotanum þa mællti Olafr konungr er hann sa Bessa þuiat hann uar audkendr uænn ok uel buinn. farit hæilir Bessi. Hann suarar. verit hæiler konungr. Sue segir Besse j flocki þeim er hann orti þa er hann kom a fund Olafs konungs ok sat j fiotrum.
- Hrodurs bad hæilan lida
- hagkennannanda(!) þenna
- en snarræde sliku
- suarat unnum uer gunnar.
- ord selldum þau ellda
- ut haudrs boda traudir
- knarar haps sem ek keypta
- kynstor a uit bryniu.
Ok enn quat hann.
- Sueins raunir hefig senar
- snart rækinga hiarta
- þar er sualtungur sungu
- saman foru uit storar.
- elgs mun ek æigi fylgia
- ut hridboda sidan
- hest at huerium kosti
- hranna dyrra manni.
Ok enn segir hann.
- Kryp ek æigi suo sueigir
- sara linnz i uore
- buinn olitinn vti
- endr þer til handa.
- at ek herstefnni hafnna
- hæidmildr edr þa læidumzst
- ungr kunnig þann þraungui
- þin hollvine mina.
Nu flydu sumir jallsmenn a land upp en sumer gengu til grida. Þa reru þeir Sueinn jall vt a fiordinn ok logdu þar skip sin. leitar jall rada vid lenda menn. Erlingr Skialgsson red þat at þeir skylldu sigla nordr j land ok fa ser lid ok beriazst enn vid Olaf konung. en firir þui at þeir hofdu latit lid mikit þa fystu flestir at jall fære ór lande a fund Suiakonungs mags sins ok efldizst þadan at lide ok fylgde þui Æinar þambarskelfir þotti honum sem þeir hefde þa æinge efnni a at beriazst uit Olaf konung. skildizst jall þa uit lid þeirre ok siglde þa sudr yfir Folldina ok med honum Æinar þambaskelfir. en margir adrir lendir menn þeir er æigi uilldu flyia odul sin foru nordr til heimila sinna. hafde Erlingr um sumarit fiolmenni mikit.
Vidrtal Olafs konungs ok Sigurdar
41. Olafr konungr ok hans menn sa þa at jalls menn hỏfdu samanlagt skipum sinum. þa eggiar Sigurdr syr at þeir skyllde leggia at jalli ok lata til stals suerfa med þeim. uillde hann lata taka hondum Erling Skialgsson Þori hund Aslak af Finneyium Rut af Uiggiu Þorgæir af Kuelldrum ok lata þa uinna æida konungi ok gerazst hans lendir menn ella væri þeir drepnir. Olafr konungr mællti. se ek at suo munde hæfa Sueini en þo mun þat firirfarazst at sinne vil ek æigi suo launa gude þann sigr er hann hefir gefit mer. enda kann ek Erling Skialgsson suo georlla ok adra þa er þu nefnndir at þeir munu æigi uilia vinna æida j suo mikille ok hardre ræide sinne ok firir guds sakir skal æigi blasa hár af hỏfde þeim. uil ek ok sia fyst huert rad jall take ok huort þeir hallda saman flockinum edr skilizst lidit vid jall. Sigurdr quat hann rada skylldu en þat er mitt hugbod segir hann at vid skaplynde yduart ok radgirnne at sæint tryggui þer storbokkana suo sem þeir eru nu uanir adr at hallda til kaps ok iafns vid þa hofdingiana. uard ecki af atlỏgunne. sa þeir þa bratt at skildizst lid jalls. Þa let Olafr konungr rannsaka valinn. lagu þeir þar nockurar nætr ok skiptu herfange. Þa quat Sighuatr visur þessar.
- Þess get ek mæirr at misse
- mordár sa er for nordan
- harda margr j hỏrdum
- heimkuomu styr þeima.
- sỏck af sundu blacki
- sunnu mỏrg til grunna
- satt er at Suæini mattu
- sannknuta ver vti.
- Flyr æigi oss j are
- innþrænzk þo at lid minna
- gert hugdag suo snertu
- snotr mær konungs uæri.
- brudr mun helldr at hade
- hafa drott þa er fram sotti
- folld rudu skers sem skyllde
- skeggi adra tueggiu.
- Afli uex þuiat efla
- Upplendingar sende
- Suæin fundu þer þenna
- þilblaks konungs uilia.
- raun er hins at Hæinir
- hrælinn megu vinna
- þeir ęxla foss fleira
- fiolreks en ỏl drecka.
Olafr konungr gaf giafir godar Sigurdi konungi |[39] syr magi sinum at skilnade ok suo odrum hofdingium þeim er honum hofdu lid uæitt. hann gaf Katli af Hringunese karfa .xv. sessa ok flutti Ketill karfann upp eftir Raumelfui ok allt upp til Miors. Olafr konungr hellt niosnum til fara jalls en er hann spurde at jall uar or lande farinn for hann uestr eftir Vikenne. dreif þa lid til hans ok uar hann til konungs tekinn a þingum. for hann suo til Lidandisness. þa spurde hann at Erlingr Skialgsson hafde safnnat mikinn. dualdizst konungr ekki a Nordraugdum þuiat hann fek radbyre. for hann þa nordr til Þrandheims þuiat honum þotti þar vera allt megin landzsins ef hann fengi þar undir sig komit medan jall væri ór lande. En er Olafr konungr kom j Þrandheim þa uard þar æinge uppræist j moti honum ok var hann þar til konungs tekinn ok settizst um haustit j Nidarose ok bio þar til uetrsetu ok let þer husa konungsgard ok ræisa Clemenskirkiu sem nu stendr hon ok markade toptir til garda ok gaf bondum ok kaupmonnum ok þeim ỏdrum er honum syndizst ok husa uilldu. hann sat þa fiolmennr þuiat hann treysti illa þrændum um trulæik ef jall kæmi aftr j land. voru berazstir j þui Jnnþrendir ok fek hann þadan ỏngar skylldur ne skatta.
Andlaat Hakoner jarls. ord Olafs Suiakonungs.
42. Svæinn jarll for fyst til Suiþiodar a fund Olafs Suiakonungs mags sins ok sagde honum allt fra vidskiptum þeirra Olafs digra ok læitar þa rada vid Suiakonung huat hann skyllde upptaka. konungr segir at hann skal med honum vera ef hann uill ok hafua þat riki til forrada er honum þiki sæmiligt. en ad odrum kosti mun ek fa þer mikit lid at sækia land af Olafi. Jall kiỏre þann þui at þess fystu fleire þeir er æignir attu j Noregi er þer voru med jalli. þar setu þeir yfir þessi radagerd ok kom þat asamt med þeim at hann skyllde fara landueg um Helsingialand ok Jamtaland ok suo ofan j Þrandheim þuiat jall treystizst uell Jnnþrændum ef hann kæmi þar. en þeir toku þat rads at fara fyrst j hernat ok heria um Austrueg at fa ser fiar. Sueinn jall for med lide sinu austr j Gardariki ok heriade þar ok dualdizst þar vm sumarit en er haustade þa sneri hann aftr til Suiþiodar. þa tok Sueinn jall sott ok anndadizst. dræifdizst þa lidit ok foru sumir til Suiþiodar en sumir til Helsingialandz ok Jamtalands ok um Kiol til Þrandheims ok sỏgdu þar þau tidende er gerst hofdu j forum þeirra. Æinar þambarskelfir ok su suæit er honum fylgde foru um uetrinn a fund Suiakonungs ok uar þar j godu yfirlæti. þar uar ok mart þeirre manna er jalli hofdu fylgt þuiat konungi hugdade storilla vid Olaf digra þat er hann hafde setzst j skattlỏnd hans en rekit j burtu Suæin jall. het hann þar firir Olafi digre hinum mestum afarkostum þa er hann mætti uit komazst. hann sagde at æigi munde Olafr suo diarfr uera at hann munde taka undir sig æignir þær er jallar hofdu haft. þui fulltingdu margir Suiakonungs menn at suo munde vera. Suiakonungr let þa þings kuedia ok sagde þat upp a þui þinge at vfridr skyllde vera landa a mille Noregs ok Suiþiodar ok drepa skyllde huernn norrænan mann er þangat kæmi. en hann bannede sinum monnum at fara til Noregs. ek uil ok sagde Suiakonungr æigi æiga nafnn uid þann digra mann þuiat hann er uikingr ok skal hann kalla hinn digra mann en þann skal upp festa er ỏdruuiss georir. Nu hefzst ufridr landa a mille. en er Þrændir spurdu til sannz at Suæinn jall var andadr ok hans uar ecki uon til landz þa snerizst oll alþyda til hlydne vid Olaf konung foru þa margir menn jnnan ór Þrandheimi a fund Olafs konungs ok gerduzst hans menn sumer sendu ord ok iartæignir at þeir uilldu honum þiona. for hann þa um haustit inn j Þrandheim ok atti þing vid bændr ok var hann j hueriu fylki til konungs tekinn. hann for þa vm haustit ut til Nidaross ok leth þangat flytia allar konungs skyldur ok efnnade þar til uetrsetu.
Af logum ok landzrett Olafs konungs
43. Olafr konungr let husa konungsgard j Nidarose. þar var geor mikil hirdstofa ok hasæti konungs j midre hallinne ok sat innar fra Grimkell byskup hirdbyskup hans ok adrir hans kennimenn en utar fra radgiafar hans. j ỏdru ỏnduegi geggnt honum sat Beornn digri ok þar næst gestir. uit ellda skyllde þa aul drecka. hann skipade monnum j þionustu sem sidr konunge uar til. hann hafde med ser .lx. hirdmanna ok .xxx. gesta ok setti þeim mala ok lỏg. hann hafde ok .xxx. huskarlla er starfa skyllde j konungsgardinum sligt er þurfti til at flytia. hann hafde ok marga þræla. j gardinum var ok mikill skale er hirdmenn suofu j þar uar ok mikil stofa er konungr atti hirdstefnnur |[40] ok malstefnur ok sættarstefnnur. þat uar sidr hans at risa snemma um mornna ok klædazst ok taka handlaugar ganga til kirkiu ok hlyda ottusỏng ok morgintidum ok ganga sidan a stefnnur ok sætta menn edr tala þat annat er honum þotti skyllt. hann stefnnde til sin bæde rikum ok vrikum ok þeim ollum er uitrazstir voru. hann let upp telia firir ser laug þau er Hakon Adalstæinsfostri hafde sett j Þrandheimi. hann skipade logum med rade hinna uitrozstu manna. tok hann af edr lagde vid þat er honum syndizst en kristinn rett setti hann vid rad byskups ok annarra kennimanna ok lagde a þat alla stund at taka af heidni ok fornnar vueniur þær er kristnnispell var j. suo kom at bændr iattudu þeim logum. Suo segir Sighuatr.
- Loftbygguir matt leggia
- landrett þann er skal standa
- unnar allra manna
- æykia lids a midle.
Olafr konungr uar madr sidlatr stilltr uel ỏrr ok fegiarnn. þa uar med konungi Sighuatr skalld ok fleiri islenzskir menn. Olafr konungr spurde eftir huernig kristnne uæri halldin a Jslande ok þotti honum mikilla bota auant at uel uæri er þeir sogdu honum fra kristnihalldinu at lofat uæri at eta hross ok bera vt bỏrnn sem heidnir menn gerdu ok en fleire hlutir þeir er kristnespell uar j. Þeir sogdu konungi fra morgu stormenni er þa uar a Jslande. Skadi Þoroddzson hafde þa lỏgsỏgnn a Jslande. vida af lỏndum spurde hann af hattum manna ok sidum þa menn er gerlla uissu ok læidde mest at spurningum um kristinndom huernn ueg halldinn væri będi j Orknneyium ok Hiatlande ok Færeyium. spurdizst honum suo til at uidaz munde mikit a skorta at vel uæri. slikar rædur hafde hann oftliga j munne edr um laug at tala ok landzrett.
Olafr sendi menn til Noreghs til Olafs konungs
44. Þann sama uetr komu austan ór Suiþiod menn Olafs Suiakonungs ok redu firir brædur .ij. Þorgautr skarde ok Asgautr armadr ok hofdu med ser fiora menn ok .xx. En er þeir komu austan um Kiol j Veradal þa stefnndu þeir þing vid bændr ok heimtu skatta af hendi Suiakonungs ok baru þa bændr rad sin saman ok kom þat asamt med þeim at þeir munde geallda sligt sem þeir heimti af hende Suiakonungs ef Olafr konungr krefde huorke skatta ne skylldur firir sina hỏnd. kuoduzst æigi tuennum giallda uilia. foru þa sendemenn vt eftir dỏlunum ok fengu hinu sỏmu annsuỏr huar sem þeir attu þing en ecki fe. þa foru þeir j Stioradal ok stefnnde þar þing en bændr uilldu æigi til koma. þa sa þeir sendemenn at þeirra eyrende uar ecki ok uillde Þorgautr snua aftr austr. ecki þicki mer uer hafua rekit eyrende konungs sagde Asgautr uil ek fara a fund Olafs konungs er þo skiota bændr þangat sinu male. Nu red hann ok foru þeir til bæiar ok toku ser herbergi j bænum. þeir geingu til konungs eftir um daginn er hann sat yfir bordum kuoddu hann ok sỏgdu at þeir foru med eyrendum Suiakonungs. konungr bat þa koma til sin annan dag eftir. En er konungr hafde lokit morgintijdum annan dag gek hann til þinghus sins ok let þangat kalla menn Suiakonungs ok bat þa bera upp eyrende sitt. Þa talade Þorgautr ok sagde fyst huerra eyrenda þeir foru ok þat sidan huersu Jnnþrændir hỏfdu suarat.[41] Eftir þat bæidde hann konung órskurdar huert þeirra eyrende skyllde uerda þangat. konungr suarar. þa er konungar ok jarllar redu lande þa uar ekki vndarligt at landzmenn væri þeim lydskylldir er þeir voru her ættbornir til rikis ok uar þat þo rettara at jallar hefde uæitt þeim lydne konungum er rettbornner væri her til rikis helldr en at luta til utlendra hofdingia en hefiazst upp j mote rettum konungum ok fellu þa fra lande. en Olafr Suiakonungr er kallar til Noregs þa uæit ek æigi hueria tiltolu hann hefir þa er sannlig er en hitt megu uer muna at huernn mannskada ver hofum fæingit af honum ok hans monnum ok frændum. Þa suarar Asgautr. æigi er undarligt at þu ser kalladr Olafr digri allstorliga suarar þu þuiliks hofdingia eyrendum oglaugt uæiztu huersu þungbær þer mun vera ræide konungsins ok hefir suo uordit þeim er enn uoru med meira krafti en mer synizst at þu munir uera. en ef þu uill hallda rikinu þraliga þa er þer sa til at geraz hans madr ok fara a fund (hans) ok munu ver þa bidia firir þer at hann fai þer at lani þetta riki. Þa suarar konungr ok tok hogliga til orda. ek uil rada þer annat rad Asgautr farit nu aftr til |[42] konungs yduars ok segit honum suo at snemma i uór mun ek fara austr til landzenda ok landamæris þess er at fornnu hefir skilit riki Noregskonungs ok Suiakonungs ma hann þar þa koma ef hann uill at uit gerim sætt ockra ok hafui þat riki huorr ockarr sem odalborinn er til. Þa snua sendimenn j brott ok aftr til herbergis ok buazat j brott en konungr gek þa til borda. sendimenn gengu þa enn til konungsgardz. en er dyruerdir sa þat segia þeir konungi. hann bat þa æigi inn lata þuiat ek uil ekki uit þa mæla. Foru sendimenn j brott. segir Þorgautr at hann mun aftr huerfa ok hans menn en Asgautr segir at hann uill reka konungs eyrende. þa skiliazst þeir. ferr Þorgautr inn a Strind en Asgautr ok þeir .xij. saman snua vt til Gaulardals ok til Orkadals ætlar þa at fara sudr a Mæri ok reka þar konungs eyrenndi. En er Olafr konungr uard þess uarr þa sendi hann gesti ut eftir þeim. þeir hittu þa vt a Nese vit Stæin toku þa hondum ok bundu ok leiddu þa inn a Gaularas ok ræistu þar galga ok hæingdu þa þar er sia matti utan af firde af þiodleid. Þorgautr spurde þessi tidende adr hann fór aftr af Þrandheimi for hann þa alla leid þar til er hann fann Suiakonung ok sagde honum þat er gerst hafde j þeirra fỏr. konungr uard allreidr er hann heyrde þetta sagt ok skorti þar æigi ord storligh.
Bod Olafs konungs til Jslandz
45. Eptir um uorit baud Olafr konungr lide vt ór Þrandheimi ok biozst at fara austr j land. þa biugguzst ór Nidarose Jslandz fỏr. þa sende Olafr konungr ord ok iarteignir Heallta Skeggiasyne ok stefnnde honum a sinn fund en sende ord Skapta lỏgsogumanni ok ỏdrum þeim er mest redu lỏgum a Jslande at þeir tæke ór lỏgum þat er honum þotti mest j mote kristnum dome. þar med sende hann uingiarnnlig ord ỏllum landzmonnum. Konungr for sudr med lande ok dualdizst j hueriu fylke ok þingade vid bændr en a hueriu þinge let han upp lesa kristin lỏg ok þau bodord er þar fylgdu. tok hann þegar af vid lydinn margar uueniur ok heidinn dom þuiat jallar hofdu uel halldit fornn lỏg ok landzrett en um kristnnihalld letu þeir huernn gera sem uillde. uar þa suo komit at uidazst um siobygder voru menn skirder en kristin log uoru flestum ukunnig. en um dale ok fiallbygdir uar uida naliga alhæidit þuiat þegar er lydrinn uar frialsari þa festiz þeim þat hellzst j skapi um atrunat er þeir hofdu j barnnæsku numit. en þeim monnum er æigi uilldu vid skipazst ord konungs um kristnihalldit þa heth hann[43] afarkostum bade rikum ok urikum. Olafr konungr uar til konungs tekinn a hueriu þinge. mællti þa æinge madr moti honum. Olafr konungr la j Karmsunde. þa foru ord j mille þeirra Erlings Skialgssonar at þeir skyllde sættazst ok var lagdr sattarfundr mille þeirra i Huitingsey.
Sætt þeirra konungs ok Erlings. capitulum.
46. Þa toludu þeir sialfir um sætt sina. þotti Erlingi þa nockut annat j finnazst j ordum konungsins en honum hafde verit fra sagt þuiat hann bæiddizst at hafua uæitzslur þær allar er Olafr Trygguason hafde ueitt honum ok sidan jallar Suæinn ok Hakon. mun ek þa segir hann gerazst yduarr madr ok hollr uinr. Konungr suarar. suo litzst mer sem þer se æigi uerra at taka af mer iafnnmyklar uæitzslur sem þu tokt af Æireki jalli þeim manni er þer hafde gert hinn mesta mannskada. ek mun þig lata uera gofgazstan lendra manna j Noregi þott ek uil uæitzslurnar midla at sealfræde minu en lata æigi suo sem þer lender menn seth odalbornir til ættlæifdar minnar. en ek skyllda margfoldum uerdum ydra þionustu kaupa ef ek fenga hana trausta. Erlingr hafde ecki skaplynde til at bidia konung neinna[44] muna um þuiat hann sa at konungr uar ecki leidetamr. sa hann ok at .ij. voru kostir firir hondum sa annar at gera ỏngua sætt vid konung ok hætta þa huernn ueg færi edr lata konung aullu rada þo at honum væri þat miog j mote. hann mællti til konungs. su mun ydr min þionusta hallkuæmst er ek uæite ydr at sialfræde minu. Þeir skildu þa talit. Eftir þat gengu til frændr ok vinir Erlingr ok badu hann uægia ok hafua uit vid en æigi ofrkapp. muntu sogdu þeir uera gofgazstr lendra manna j Noregi bæde at frændum ok framkuæmdum ok fiarafia. Erlingr fann at þetta uar hæilræde ok gerir hann suo gengr til handa konungi med þeim skildaga er konungr uillde firir skilia. skilduzst eftir þat ok voru sattir at kalla. for konungr þa leid sina austr med lande.
Tal konungs ok bonda
47. Jnnan litils tima for Olafr konungr austr j Uikina. en er þat spurdizst þa |[45] foru Danir j brott þeir er þa hofdu syslur haft af Danakonungi ok sottu þeir til Danmerkr ok uillda æigi bida Olafs konungs. en Olafr konungr fór inn eftir Vikinne ok atti þing vid bændr gek undir hann allt landzfolk. tok hann þar allar konungs skylldur ok dualdizst þar vm sumarit j Uikinne. hann hellt austr vm sumarit yfir Folldina ór Tunsbergi ok allt austr vm Suinasund. þa tok vid ualld ok riki Suiakonungs. hann hafde þar sett yfir .ij. syslumenn Æilif gautzska yfir hinn nyrdra hluta en Hroa skialga yfir enn eystra hlut allt til Elfar. Hroi atti ætt tuæim megin Elfar en bu stor j Hising. hann uar rikr madr ok storaudigr. Æilifr uar ok storættadr. Þa er Olafr konungr kom med lidinu j Ranriki þa stefnnde (hann) þing vid landzmenn ok komu til hans þeir menn er eyiar bygdu edr nærr sio. en er þing uar sett þa talade Beornn stallari ok bad bændr taka vid Olafi til konungs þar sem annars stadar j Noregi. Bryniulfr het madr æinn gaufugr bonde ok var kalladr ulfallde hann stod upp ok talade. vitum vær bændr huat rettazst væri um landaskifte j mille Noregskonunga ok Suiakonunga ok Danakonungs af Gautelfr hefuir radit fra Uæni til siofar en nordr merkr til Æidaskogs en þadan Kiolr nordr til Finnmerkr ok suo þat at ymser hafua geingit a annarra riki ok lỏnd. hafua Suiar lỏngum haft ualld allt til Suinasunndz. en þo ydr satt at segia væit ek margra manna uilea til þess at betra þætti at þiona Noregskonungi ef menn bæri traust til þess þuiat Suiakonungs riki er bæde sudr ok nordr fra oss ok allt firir ofan ok þess uon at Noregskonungr muni fara nordr j land þangat er megin landz er meira ok hỏfum uær þa æigi afl at hallda dæilu vid Gauta. nu uerde þer herra at sea hæillt rad firir oss fusir erum ver at gerazst ydrir menn. En eftir þingit þa var Bryniulfr j bode konungs ok toludu þeir mart sin a mille j æinmæle. þa for konungr austr eftir Uikinne. En er Æilifr spurde at konungr uar þar þa lat hann bera niosnn til fara hans. hann hafde .xxx. manna sinna suæitanga hann uar j bygdinne ofanverdre vid merkr ok hafde þar bondasafnnat. margir bændr foru a fund Olafs konungs en sumir sendu vinattubod til hans. Þa foru menn j mille þeirra Olafs konungs ok Eilifs ok badu bændr at þeir legde stefnnu sin j mille ok rede ferd med ser sogdu suo Eilifi at þeim uar þess (uon) af konungi ef ecki uæri uid skipazst hans ord at þeir munde uon æiga af honum afarkosta en kuodu Æilif æigi skylldu lid skorta. uar þat þa rads tekit at þeir skyllde ofan koma at æiga þing vid konung. en þa sende konungr Þori gestahofdingia sinn ok þa .vj. til Bryniulfs. þeir hofdu bryniur undir kyrtlum en hottu yfir healmum.[46] Eftir um daginn komu bændr ofan med Æilifi þar uar þa Bryniulfr ok hans suæit ok þeir Þorir med honum. konungr lagde skipum sinum at þar er var klettr nockur gek hann þar upp ok settizst nidr ok lid hans j klettinn. en uollr uar firir ofan ok uar þar bondalidit en menn Eilifs stodu upp j skialldborg firir honum. Beornn stallari talade langt ok sniallt af konungs eyrende. en er hann settizst nidr þa stod Æilifr upp ok tok til mals. J þui bile stod upp Þori langi gestahofdingi ok bra suerde ok hio til Æilifs a halsinn suo at af tok hofudit. þa hliop upp lidit allt bondanna en hinir gauzsku toku a ras undan. þeir Þorir drapu nockura menn af þeim. en er herrinn stoduadizst þa stod konungr upp ok mællti ath bændr skylldu nidr setiazst. þeir gerdu suo ok var þar mart talat en at lyktum uard þat at bændr gengu til handa konungi ok jattada honom hlydne. en hann het þeim þui j mot at skiliazst æigi vid þa ok vera þar til þess er þeir Olafr Suiakonungr lyki æinnhuernn ueg malum sinam. Eftir þat lagde Olafr konungr undir sig alla hina uestri sysluna ok for hann um sumarit allt austr til Elfar fek hann þar allar skylldur med sio ok um eyiar. en er a læid sumarit sneri hann aftr nordr j Uikina ok lagde upp eftir Rau(m)elfui. þar er foss mikill er Sarpr hæitir. nes gengr j ána nordan at fossinum þar let Olafr konungr gerda um þuert nesit af grioti ok torfui ok uidum ok grafa dike firir utan ok gerde þar iardborg mykla en j borginne efnnade hann til kaupstadar. þar let hann husa konungsgard ok gera Mariu kirkia. hann let þar ok marka toftir til annarra garda ok fek þar til menn at husa. hann let þangat flytia ỏll fỏng er til uetrvistar þurfti ok sat þar um uetrinn med myklu fiolmenni en hafde sina menn j ollum syslum. hann bannade allar flutningar ór Uikinne upp a Gautland bæde sild |[47] ok sallt en þat mattu Gautar illa uon[48] uera. hann hafde mikit jolabod baud til ór herodum morgum storbondum.
Þaattr Eyuindar vrarhorns
Eyuindr urarhỏrnn er madr nefnndr ættadr af Austraugdum hann uar madr ættstorr hann for huert sumar j hernat stundum uestr um haf edr j Austrueg ok til Frislandz hann hafde tuitỏgsessu uel skipada. hann hafde uerit firir Nesium ok uæitt lid Olafi konungi. en er þeir skilduzst þa het konungr honom vinattu sinne nær sem hann skillde kraft hafua. Eyuindr uar um uetrinn j iolabode med Olafi konungi ok þa þar godar giafar af honum. þar uar ok þa med konungi Bryniulfr ulfallde ok þa j iolagiof af konungi suerd gullbuit ok med bæ þann er Ueitaland hæitir ok er þat hinn mesti hỏfutbærr. hann quat visu um giafarnar ok er þetta nidrlag at.
- Bragningr gaf mer
- brand ok Uæitaland.
Þa gaf konungr honom lendz mannz rett ok uar hann hinn mesti vin konungs alla stund. Þann uetr for Þrandr hinn huite austr a Jamtaland at heimta skatt af hende Olafs[49] konungs. en er hann hafde saman dregit skattinn þa komu þar menn Suiakonungs ok drapu hann ok þa .xij. en þeir toku skattinn ok færda Suiakonungi. Þetta spurde Olafr konungr ok likade honum storilla. Olafr konungr let boda um Uikina kristin lỏg med sama hætti sem nordr j lande. ok gek þat uel fram þuiat Uikuerium uoru kristnilaug mykla kunnare en nordr j lande. þuiat þar uar będe uetr oc sumar fiolmennt af kaupmonnum bæde Dỏnum ok Sỏxam. Uikuerir hofduzst miog j kaupferdum til Æinglandz ok Flæmingialandz ok Danmerkr en sumir j uikinga ok hofdu uetrsetu a kristnum londun. Um uorit sende Olafr konungr ord Eyuinde at hann skyllde koma til hans. þeir tỏludu leinge einmæli. bratt eftir þat biozst Eyuindr at fara j uiking hann siglde sudr eftir Uikinne ok lagde at j Ekreyiam vt fra Hising. þar spurde hann at Hroi hinn skealgi hafde farit nordr j Ordost ok hafde þar dregit saman læidangr ok landskyllder ok uar hans þa nordan uon. þa reri Eyuindr inn til Augasunda[50] en Hroi reri þa nordr ok hittuzst þeir j sundinu ok borduzst. þar fell Hroi ok nærr .xxx. manna med honum en Eyuindr tok fe þat allt sem þeir Hroi hofda haft. for Eyuindr þa j Austrueg ok heriade þar um sumarit.
Þorgautr drap Gudleik
49. Gvdlæikr girzske het madr hann fór austr j Gardarike optliga ok uar hann firir þa sok kalladr Gudlæikr girdzske. þa bio Gudlæikr skip sitt ok ætlade at fara um sumarit austr j Gardarike. Olafr konungr sende ord Gudleiki at hann skyllde hitta hann. en er hann kom til konungs þa sagde konungr at hann uill gera felag vid hann bidr hann kaupa ser dyrliga gripe þa er torfæingnir se her j lande. Gudleikr sagde þat a hans forsia vera skylldu. þa let konungr græida j hendr honum fe slikt sem honum syndizst. for Gudleikr um sumarit j Austrueg. þeir lagu nockura hrid vid Gautland. var þa sem oft kann verda at æigi uoru allir halldinordir ok urdu landzmenn uarir uit at a þui skipe uar felagi Olafs digri. Gudleikr for um sumarit j Austrueg til Holmgardz ok keyfti þar pell agætt er hann ætlade Olafi konungi ser til tignarklæda ok þar med skinn dyr ok bordbunat agætan. Um haustit er þeir foru austan fek hann anduidri ok lagu þeir miog leinge vid Eyland. Þorgautr skarde hafde um haustit borit niosnn um farar Gudleiks. kom hann þar at þeim med langskip ok bardizst vid þa. þeir Gudleikr borduzst en firir þui at lidsmunr uar mikill þa fell Gudleikr þar ok mart skipveria hans. tok Þorgautr fe þeirra allt ok suo gerssimar Olafs konungs. skiptu[51] þeir herfange sinu at iafnnade en hann segir at gerssimar Olafs konungs skal hafua Suiakonungr. er þat nockurr hlutr of skatti þeim er hann a at taka af Noregi. Þorgautr for þa austr til Suiþiodar. Þessi tidende spurduzst bratt. Eyuindr urarhornn kom litlu sidar til Æylandz. en er hann spyr þetta þa siglir hann austr eftir Þorgauti ok hittazst þeir j Suiaskerium ok borduzst. þar fell Þorgautr ok flest lid hans edr hliop a kaf. tok þa Eyuindr allt fe þat er þeir toku af Gudleiki ok suo gerssimar Olafs konungs. Eyuindr for aftr til Noregs um haustit færde hann þa Olafi konungi gerssimar sinar. þackade Olafr konungr honum uel ferd sina ok het honum at nyiu sinne uingan. hafdizst Eyuindr vid j herforum nockurr sumur ok þotti vera hinn frægazsti madr hellt vingan sinne alla stund vid Olaf konung. hann fell firir Æinari jalli Sigurdarsyne sem sidarr mun sagt verda j Orkneyinga jarlla þætti ok þotti konungi ser miog misbodit j þui verke.
Fra Olafi konungi
50. |[52] Þat sama sumar hafde Olafr konungr leidangr vti ok fór þa enn austr til Elfar ok la þar læinge um sumarit. þa foru ord mille þeirra Olafs konung ok Rangnnualldz jalls ok Jngibiargar Trygguadottur konu[53] jalls. hon gek at med ỏllu kappi at uæita Olafi konungi. hon uar aftakamadr mikill hellt þar til frændsemi Olafs konungs ok þat annat at henni matti æigi fyrnnazst uit Suiakonung þat er hann var j Suỏlldrar orrostu mote Olafi konungi brodur hennar þottizst hon firir þat æiga at rada[54] firir Noregi. uar jarll at fortỏlum hennar miog snuinn til vinattu vid Olaf konung. kom suo at þeir konungr ok jarll skilldu hittazst vid Elfui. ræddu þar mart ok miog um skifte þeirra Noregskonungs ok Suiakonungs ok sogdu þat badir sem satt var at þeim var mikit ofrelsi at fridspille þeirra a mille. nu settu þeir grid sin a mille ok frid (til annars) sumars sidan gefazst þeir giofum at skilnade ok mælltu til uinattu. for þa konungr nordr j Uikina ok hafde hann konungstekiur allt til Elfar ok allt landzfolk hafde þa undir hann gengit. Olafr Suiakonungr lagde oþocka suo mikinn til Olafs konungs Haralldzsonar at æinge madr skyllde þora at kalla hann nafnni sinu rettu suo at hann heyrde ok kỏlludu hann hinn digra mann ok uæittu honum hardar atỏlur iafnan er þeir heyrdu hans getit.
Hiallti kom til Olafs konungs
51. Bændr j Uikinne toludu sin a mille at sa veri til at konungar gerde sætt ok frid sin j mille ok kolluduzst illa vitkomnir ef konungar berdizst. æinge þorde þenna kurr diarfliga upp at bera firir konungi. þa badu þeir Beornn stallara at hann skyllde þetta mal flytia firir konungi at hann sende menn til Suiakonungs ok byde honum sættir af sinne hende. Beornn uar traudr til ok mælltizst undan en vid bæn margra vina sinna þa het hann at lyktum at flytia þetta firir konungi ok kuezst suo hugr um segia sem konungr munde omiukliga þui taka at uægia i næinum hlut vid Suikonung. Þat sama sumar kom vtan af Jslande Hiallti Skeggiason til fundar vid Olaf konung. tok hann uel vid Hiallta ok baud honum med ser at vera ok uisade honum til sætis hea Birnni stallara ok voru þeir mautunautar gerdizst þar bratt vingott ok godr felagskapr. Æitthvert sinn atti Olafr konungr (stefnu) vid lid sitt ok vid bændr ok redu landradum. þa mællti Beornn stallari. hueria ætlan hafui þer herra um ofrid þann er her er a mille yduar ok Suiakonungs. hafa nu huorirtueggiu latit marga menn firir ỏdrum en æinge ỏrskurdr er nu helldr en adr huat huorir skulu hafa af rikinu. þer hafit her setit j Uikinne æinn uetr ok .ij. sumar ok latit at baki ydr allt land nordr hedan. nu leidizst monnum her at sitia þeim er æignir eigu edr odul nordr j lande. nu er þat uile będe lendra manna ok annarra bonda at einn ueg skeri ór. en firir þui at nu er grid ok fridr settr uit jall ok Uestrgauta þikir monnum sa nu hellzst til at þer sendit menn til Suiakonungs at bioda sætt af yduarre hende þuiat þat er huorum tueggium gagnn þeim er londin byggia her ok þar. At tali Biarnnar gerdu menn godann rom. þa mællti konungr. rad þetta Beornn er þu hefir her upp borit þa er þat makligazst at þu hafir firir þer gert ok skaltu fara þa sendifỏr. niottu ef uel er radit en ef mannhaski gerizst af þa uelldr þu þui miog sealfr. er þat ok þin þionusta at tala j fiolmenni þat er ek uil mæla lata. Þa stod konungr upp ok gek til hamessu en þadan til borda. Um daginn mællti Heallti til Biarnnar. hui ertu suo okatr felagsmadr ertu siukr edr ræidr. Beornn sagde honum rædu þeirra Olafs konungs ok sagde þetta forsending. Hiallti suarar. suo er konungum at fylgia at þeir menn hafa metnnat mikinn ok eru framar virdir en adrir menn en oft verda þeir j lifshaska ok verdr huorttueggia uel at kunna. mikit ma konungs gæfua. nu mun frami fazst mikill j ferdinne ef uel tekzst. Beornn mællti. auduelliga tekr þu a vm ferdina ok muntu fara uilia med mer þuiat konungr mællti at ek skylldu uelia menn til. Hiallti suarar. fara uil ek at uisu ef þu uill þuiat uannfæinginn mun mer þickia sessunautrinn annar ef vit skilium. Þa uar Sighuatr skalld med Olafi konungi. hann bad Biornn til ferdar med ser en til þeirrar ferdar voru menn ecki fusir. Þar uar þo vingott med þeim Birnni ok Sighuati. Sighuatr quat þa visu.
- Att hefig gott vid goda
- grams stallara alla
- adr þa er um drottni
- ogndiarfs um kne huarfa.
- Beornn fazstu oft at arnna
- is firir mer at visu
- giods mega gott um rada
- gunnriodr þuiat vel kunnut.
Sidan het Sighuatr ferdinne.
Biornn var sendr til Sviarikis af Olafi konungi ok Hiallti
52. |[55] Fam dỏgum sidarr þa er Olafr konungr uar a stefnnu kom þar Beornn ok þeir .xij. saman. hann sagde konungi at þeir uoru bunir at fara sendiforina ok hestar stodu uti albunir. uil ek nu uita segir Beornn med huerium eyrendum uær skulum fara edr huert rad þer leggit til med oss. Konungr suarar. þer skulut segia Suiakonungi þau min ord at ek uil setia frid mille landa uorra til þeirra takmarka sem Olafr Trygguason hafde firir mer ok se þat bundit fastmælum at huorigir gangi þar umfram. en um mannlat þessi þarf einge madr at geta ef sættir skulu verda þuiat Suiakonungr færr æigi oss med fee bætt[56] þann mannskada er uer hofum fæingit af Suium. Þa stod konungr upp ok gek ut med þeim Birnne. þa tok hann suerd buit ok gaf Birnni. þetta suerd gaf mer Rognualldr jarll. til hans skulu þer fara ok bera honum þau min ord at hann leggi rad ok styrk til med ydr at þer komit fram eyrendinu. þiki mer þa uel syslat ef þu heyrir ord Suiakonungs ok segi hann annattueggia nei edr ia. en fingrgull þetta fær þu jalli þuiat þessa jarteignn mun hann kenna. Heallti gek at konungi ok kuadde hann ok þurfu ver miog konungr þinnar hamingiu. Konungr bat þa heila skiliazst ok hittazst. þa uæik konungr aftr ok mællti. skalltu fara Hiallti med Birnne. (Ja) segir hann. Bæta mun þat til quad konungr þuiat þu hefir oft reyndr verit at hamingiu. Hialtti suarar. vitit þat vist at ek skal allan hug a leggia ef þat uegr nockut. Þeir Biornn ridu j brott leidar sinnar. en er þeir rida upp a Gautland quat Sighuatr visar þessar.
- Katr var ek oft þa er vti
- ordigt uedr a fiordum
- uisa segls j vase
- uindblasin skof strindar.
- hestr od kafs af kostum
- kilir ristu haf Lista
- vt þa er æisa letu
- unda skæidr af sunde.
- Sniallr letum skip skolla
- skiolldungs uid ey tiolldut
- firir agætu uti
- anduart sumar lande.
- enn j haust er hestar
- hafþornns a mo spornna
- tek ek ymissar eckiur
- idnir hlyt at rida.
Ok er þeir ridu um Gautland sid um aftan þa quat Sighuatr.
- Jor rennr aftanskæru
- allsuangr gautur langar
- uoll kna hofr til hallar
- hỏfum litinn dag slita.
- nu er þat er blackr um becki
- berr mig Dỏnum fiarri
- fakr laust dreings j dike
- dægr mætazst nu fæti.
Þa ridu þeir j kaupstadinn j Skỏrum ok fram um stræti at garde jarlls. Sighuatr quat.
- Vt munu eckiur lita
- allsnudalla prudar
- ferd seai reyk huar ridum
- Rỏgnnaulldz j bæ gaugnum.
- keyrum hross suo at heyri
- hardla langt at garde
- hesta ras at husum
- hugsuinn konan innan.
Þeir Biornn kuomu nu til bæiar Rognnualldz jalls var þeim þar uel fagnnat. Beornn uar frægr madr ok mỏrgum monnum kunnigr at syn ok male þeim ollum er set hỏfdu Olaf konung þuiat Beornn talade a hueriu þinge konungs eyrende. Jngibiorg kona jalls gek at Hiallta ok minntizst vid hann. hon kende hann þuiat hon uar þa med Olafi konungi Trygguasyne frænda sinum er Hiallti var þar ok talde frændsemi mille konungs ok Jngibiargar ok Uilborgar konu Hiallta. Þeir voru brædr synir Uikingakara lendz mannz af Uỏs Æirekr biodaskalle fadir Astridar modur Olafs konungs ok Bauduar fadir Olofar modur Gizsỏrar huita faudur Uilborgar ok voru þar j godum fagnade. Æinn dag gengu þeir Hiallti ok Beornn a tal vid jall ok Jagibiorgu þa bar Beornn upp eyrende sin ok synde jartæignir. Jarll suarar. huat hefir þig Beornn þess hent er konungr uill dauda þinn. er þer at sidr fært med þessu eyrendi at ek hygg at æinge mune sa vera ef þessum ordum mælir firir Suiakonungi at refsingalaust komizst burt. Beornn suarar. ỏngir hlutir hafua mer þeir til handa borit er Olafr konungr hafui mer ræidzst en morg er su radagerd hans bæde firir sialfum ser ok monnum hans er hætting mun j þikkia huernn ueg af ræzst. en oll rad hans her til hafua oss snuizst til hamingiu ok uæntum uær at enn mune suo uera. nu er ydr jarll þat at segia at ek mun fara a fund Suiakonungs ok æigi fyrr aftr huerfa en ek hefui hann heyra latit oll þau ord er Olafr konungr baud mer at flytia til eyrnna honum nema mer banne hel edr ek sa heftr suo at ek se æigi sealfradr. mun ek suo gera huort þer uilit nockurnn (hug) a leggia ordsending konungs edr ỏnguann. Þa mællti Jngibiorg. skiott mun ek birta minn hug at ek vil at þer leggit alla stund a at gera uilea Olafs konungs suo at þetta eyrende komizst fram vid Suiakonung huernn ueg sem hann uill suara. þott þar liggi uid ræide Suiakonungs edr ỏll æignn uór ok riki þa uil ek helldr til þess hætta en hitt spyrizst at þer leggit undir hỏfut ordsennding Olafs konungs firir hrætzslu sakir vid Suiakonung. hafui þer til þess burde ok frændastyrk at vera frialser orda yduarra her j Suiauellde ok |[57] mæla mal yduart þat er uel samir ok ỏllum mun þickia aheyriligt rikum ok urikum ok þo at konungrinn sealfr heyri upp a. Jarll suarar. ecki er þat blint huars þu eggiar. nu ma vera at þu radir þessu at ek heita konungsmonnum at fylgia þeim sua at þeir nai at flytia eyrendi sitt uid konung huort sem honum likar uel edr illa. en minum radum uil ek lata fram fara en hlaupa ecki eftir akafua Biarnnar edr annarra manna um suo mikit uandamal. uil ek at þer duelizst med mer unnz mer þikir nockut likligt at framkuæmd megi at uerda þessu eyrende. En er jarll hafde suo mællt þackade Beornn honum uel ok sagdizst hans radum uilia fram fara. voru þeir med jalli miog lengi. Jngibiorg var forkunnar uel til þeirra. ræddi Biornn firir henni sitt mal ok þotti þat illa er duelia skyllde suo ferdina. Þau Hiallti toluda þetta oft oll saman. þa mællti Hallti. ek mun fara til Suiakonungs ef þit uilit. ek er ecki norrænn madr munu Suiar mer ỏngar sakir gefa. ek hefi spurt at med Suiakonungi eru islenzskir menn j godu yfirlęti minir kunningiar skalld hans Gizsorr suarti. ok Ottarr suarti. mun ek þa foruitnaz huers ek uerd af uarr huort þetta mal mun suo uuænt horfa sem nu er latit edr eru þar ỏnnur efni j. mun ek finna mer sligt til eyrinda sem mer synizst. þetta þotti þeim Jngibiorgu ok Birnni hit mesta snarręde ok redu þau þetta til fasta med ser. byrr Jngibiorg þa ferd Hiallta ok fek honum til fylgdar .ij. menn gauzska ok baut þeim suo at þeir skyllde honum uel fylgia ok suo ef hann villde senda þa. hon fek honum til skotsilfrs .xx. merkr uegnar. hon sende ord ok iarteignir til Jngigerdar konungsdottur at hon skyllde allan hug a leggia hans mal. For Hiallti þa unnz hann kom til Suiakonungs ok fann bratt skalldin Ottar ok Gizsỏr ok urda þeir honum fegnir ok gengu þegar med honum firir konung ok sogdu honum at sa madr uar þar kominn er samlendr uar vid þa ok mestr madr at virdingu a Jslande ok badu konung honum uel fagnna. konungr bad (þa) Hiallta hafua j sueit med ser ok hans fỏrunauta. En er hann hafde þar uerit nockura hrid ok gert ser menn kunna þa uirdizst hann huerium manni uel. Skalldin voru oft firir konungi ok Hiallti med þeim voru þeir maldiarfir. gerdixst hann þa konungi malkunnigr ok spurde hann þa tidende af Jslande.
Hiallti kom firir Suiakonung. capitalum.
53. Einnhuernn dag gek Hiallti firir konung ok skalldin med honum. þa tok Hiallti til mals. suo er uordit konungr sem ydr er kunnikt at ek er her kominn a yduarnn fund ok hefi ek farit langa leid ok torsotta. en sidan er ek kom vm haf ok ek spurda til yduarrar tignar þa þotti mer ofrodligt at fara suo aftr at ek hefda æigi set ydr ok ydra uegsemd. en þat er lỏg mille Jslandz ok Noregs at islenzskir menn er þeir koma j Noreg geallda þar landaura. en er ek kom um haf þa tok ek uit landaurum skipueria minna. ok firir þui at þat er rettazst at þer eigit þat uelldi er j Noregi er þa for ek a yduarnn fund at færa ydr landaura. Syndi þa konungi silfrit ok hellti j skaut Gizsỏri suarta .x. morkum silfrs. Konungr mællti þa. fair hafua oss sligt fært um hrid af Noregi. uil ek Hiallti kunna þer þỏk ok ỏfusu firir þat er þu hefir suo mykla stund a lagit at færa oss landaura helldr en giallde ouinum uỏrum. en þo uil ek at fe þetta þiggir þu at mer ok med vinattu mina. Hiallti þackade konungi med mỏrgum ordum. Þadan af komzst Hiallti j hinn mesta kærleik vid konunginn ok var oft aa tale vid hann. þotti konungi sem uar at hann var uitr madr ok ordsniallr. Hiallti sagde skalldunum at hann uar sendr med iartæignum til Jngigerdar konungsdottur ok bidr at þeir skyllde koma honum til tals vid hana. þeir sỏgdu ser litit firir þui ok ganga æinn dag til husa hennar. sat hon þar ok drak vid marga menn. hon fagnnade uel skalldunum þuiat þeir voru henni miog malkunnir. Hiallti bar henni quedia Jngibiargar konu jarlls ok sagde at hon hefde sent hann til traustz ok vinattu þangat til hennar ok bar fram iartæignir. konungsdottir tok þui uel ok sagde honum heimila skylldu sina vinattu. satu þeir þar lengi dags ok drucku. spurde konungsdottir hann margra tidende ok bad hann oft koma til tals vid sig. Hann gerde suo. kom þar oftliga ok talade vid hana ok sagde henni þa af trunade um sinar ferdir ok þeirra Bearnnar ok spurde hana huersu konungr munde taka þui male at sætt veri ger mille þeirra konunganna. hon kuezst þat hyggia at þess munde æigi læita þurfa at sætt væri ger vid Olaf digre. sagde at konungr munde suo ræidr at hann væri nefnndr Olafr.
Vidtal konungs ok Hiallta
54. Þat uar æinn dag at Hiallti sat firir konungi ok talade vid hann. konungr var þa allkatr ok druckinn miog. þa mællti Hiallti til konungs. allmykla tign ma her sia margs konar ok er nu þat at sion uordit er ek hefui oft heyrt fra sagt at æingi konungr se |[58] iafnngofugr sem þer herra. allmikill harmr er þat er uer æigum suo langt hingat at sækia ok suo meinfært fyst hafsmegin mikit en þo æigi fridsamligt at fara af Noregi þeim monnum er hingat uilia sækia med vinattu. enn huort leita menn ecki vid at bera sattmal mille yduar ok Olafs digra. ek heyrda þat iafnan miog talat er ek uar j Noregi at aller mundi þes fusir at fridr yrde ok þat uar mer sagt af ordum Noregskonungs at hann væri fus til at sættaz vid ydr. ok uæit ek at þat mun til koma at hann hefir minne afl en þer. suo uar ok þat mællt at hann ætlade at bidea Jngigerdar dottur yduarrar ok er sligt uænst til heilla satta þuiat hann er hinn mesti merkismadr at þui er ek heyrda rettorda menn fra segia. Þa suarar konungr. ecki skal mæla sligt Hiallti en æigi uil ek firirkunna þig slikra orda sidan þu ueitzst æigi huat varazst skal. æigi skal þann hinn digra mann her konung kalla j minne hird ok er til hans myklu minna skot en margir kalla ok mun þat suo þikia ef ek segi þer at su mægd megi æigi maklig[59] uera þuiat ek er hinn .x. konungi at Uppsỏlum suo at huerr hefir eftir annan tekit uorra frænda ok verit æinualldzkonungar yfir Suiauellde ok morgum ỏdrum londum ok verit aller yfirkonungar annarra konunga a Nordlondum. en j Noregi er litil bygd ok þo sundrlaus. hafa þar verit smakonungar en Haralldr hinn harfagri uar mestr madr j þui lande ok atti hann skipti vid fylkiskonunga ok braut þa undir sig. kunni hann ser þann faggnat at agirnnazst ecki Suiakonungs uelldi ok sat hann firir þui j fride ok uar enn þar frændsemi mille þeirra. en er Hakon Adelsteinsfostri kom j Noreg þa sat hann j fride þar til er hann heriade a Gautland ok Danmork. en þa uar elfdr[60] flockr j mot honum ok uar hann felldr fra lande. Gunnhilldar synir voru ok af lifui teknir þegar þeir gerduzst ohlydnir Danakonungi. lagde þa Haralldr Gormsson Noreg vid sitt riki ok skattgillde ok þotti oss Haralldr Gormsson myklu minne madr firir ser en Uppsalakonungar þuiat Styrbeornn frændi uorr kugade hann ok gerdizst Haralldr hans madr en Styrbeornn uard þo at lata sinn hlut firir Æireki fodur minum er þeir reyndu med ser. en er Olafr Trygguason kom til Noregs ok kalladizst konungr þa letum ver honum þat æigi hlyda. foru uer Sueinn Danakonungr ok tokum hann af lifui. nu hefui ek æignnazst Noreg ok æigi med minna riki en þu mattir nu heyra ok æigi uerr at komizst en þu mattir nu heyra. en ek hefui sott med orrostu. ok sigrat konung þann er adr red firir. mattu ætla uitr madr at þat mun fiarre fara at ek lati laust þat riki firir þeim hinum digra manni ok er þat underligt er hann man æigi þat er hann komzst naudugliga vt ár Leginum þo er ver hofdum hann her inne byrgt. hygg ek at honum væri þa annat (i) hug ef hann kæmizst med lifui a brott en hallda deilu vid oss Suiana. nu skalltu Hiallti hafua æigi firir oss slikar rædur j munne oftar. Hiallta þotti ouænt horfa at konungr munde uilia sættazst. hann hætti ok tok annat tal. Nockuru sidar þa er Hiallti var a tale vid Jngigerde konungsdottur sagde hann henni alle rædu þeirra konungs. hon quat ser slikra sætta uon. Hiallti bat hana leggia til nockur ord vid konung ok sagde þat hellzst stoda mundu. hon quat hann ecki mundu a hlyda huat er hon mællti. en vm ma ek ręda ef þu uill. hann quazst þauk kunna þess at suo væri.
Jngigerdr taladi vid fỏdur sinn
55. Jngigerdr var a tali vid fỏdur sinn (einn)huernn dag ok er hon sa at hann var katr þa mællti hon. hueria ætlan hefui þer a um deilu ydre vid Olaf digra. margir menn kæra nu þat uendræde hafa sumir latit fe en sumir frændr firir Nordmonnum ok er ỏngum manni ydrum kuæmt j Noreg at suo bunu. var þat miog vsyniu er þer kolludut til rikis j Noregi. er land þat fatækt ok illt yfirfarar uilia menn þar j lande huernn mann at konungi helldr en ydr. nu ef ek skylldu rada mundu þer lata kyrt vera at kalla til Noregs en briotazst helldr til rikis j Austrueg þess er hinir fyrre Suiakonungar ok nu firir skommu lagde under sig Styrbiornn frændi uorr en lat(a) Olaf digra hafa frændleifd sina ok gera satt vid hann. Konungr suarar ræiduliga. þat er þitt rad Jngigerdr at ek lata af riki j Noregi en gifta þig Olafi digra. nei segir hann. annat skal fyrr. helldr skal hitt at ek skal j uetr a Uppsalaþinge gera bert firir alþydu Suia at almenningr skal vti at lide adr ise take af uottnum. skal ek fara j Noreg ok æyda land þat oddi ok eggiu ok brenna allt ok geallda þeim suo otruleik sinn. Uar hann þa suo edr at hon matte ỏngu orde suara. gek hon þa j brott. Hiallti hellt uord a ok gek þegar at finne hana. spurde hann þa huert hennar eyrende uard til konungs. hon segir at suo for sem hana uænti at ỏngu orde matti vid hann koma ok hæitadizst j moti ok bad hon |[61] Hiallta alldri geta þessa mals firir konungi. Jngigerdr ok Hiallti þa er þau toludu ræddu oft vm Olaf digra. sagde hann henni oft fra honum edr hans hattum ok lofade sem hann kunne ok uar þat sannazst fra at segia. hon let ser þat vel skiliazst. Hann mælti. skal ek konungsdottir mæla þat firir ydr er mer byrr j skape. Mæl þu sagde hon suo at ek heyri ein. Hann mællte. huernn ueg munde þer suara ef Olafr digre bæde yduar. Hon rodnade ok suarar helldr vbratt. ecki hefi ek hugfest þetta mal firir mer þuiat ek ætla at ek muni æigi þurfa þeirra suara bæidd vera. en ef Olafr konungr er suo uel at ser gerr sem þu segir fra honum þa munda ek æigi minn mann kunna at æskia odruuis ef æigi er þat at þu munir helldr hafa j hole gillt j marga stade. Hiallti segir at ỏngan hlut hefir hann framarr latit en er um konunginn. hon bat hann varazst at mæla þetta firir nockurum manni þuiat konungrinn mun verda þer ræidr ef hann verdr þessa uarr. Hiallti mællti þetta vid skalldin. þeir sogdu þat hit meste happarád ef framgeingt mætti uerda. Ottarr uar madr maldiarfr hann mællti firir konungi sligt sem Hiallti um mannkosti Olafs digra. En er Hiallti uar sannfrodr um eyrendi sitt þa sende hann hina gautzsku menn med brefum til jalls þeim er þau Jngigerdr ok Hiallti hofdu gert. Hiallti let þau uita rædur þeirra Jngigerder ok suo um suỏr hennar. koma sendimenn til jalls nockurir firir jol.
Olafr konungr sendi menn til Upplanda
56. Þa er Olafr konungr hafde sent þa Biorn austr j Gautland þa sende hann marga menn til Upplanda med þeim eyrendum at boda uæitzslur firir ser ok ætlade hann at fara um uetrinn at uæitzslum[62] yfir landit þuiat þat hafde verit sidr hinna fyrre konunga at fara a uæitzslur upp j nand markbygdinne. hann stefnnde til sin ollum bygdarmonnum ok þeim ollum er first voru meginbygdinne. hann rannsakade kristnehalld manna ok þer sem honum þotti abota vannt kendi hann þeim retta sidu ok lagde suo mikit vid ef þeir uillde æigi af lata heidninne at suma let hann ór lande fara en suma let (hann) lima at hondum ok fotum edr stinga augu vt suma heingia edr hỏggua. ỏnguann let hann uhegndan þann er æigi uillde gude þiona. for hann suo um allt þat riki. iafnt hefnde hann rikum sem vrikum. hann fek þeim kennimenn at sida folkit. hann hafde .ccc. uigra manna þa er hann for upp a Raumarike. hann fann þat bratt at kristnnehalldit uar þui minna er hann sotti mæirr a landit upp. hann hellt hinn sama fram at hann sneri mỏrgum lyd a retta tru en uæitti storar refsinger þeim er æigi uilldu hlyda hans ordum. En er þat spurde konungr sa er red firir Raumariki þa þotti honom gerazst mikit uandmæli þuiat huern dag komu til hans margir menn þeir er sligt kærdu firir honum sumir rikir en sumir orikir. konungr sa tok þat rad at hann for upp a Heidmỏrk a fund Hræreks konungs. hann var þeirra uitrazstr konunganna. en er þeir toku tal sin a mille þa kom þat asamt med þeim at senda ord Gudrỏde konungi nordr j Dali ok suo a Hadaland til þess konungs er þar uar ok bidia þa koma a Heidmork til fundar vid Hrærek konung. þeir lỏgduzst æigi ferdina under hỏfut ok hittuzst þar .v. konungar a Heidmork þar er nu hæitir a Hringsakri. Hringr var hinn v.ti konungr brodir Hræreks. þeir konungar ganga nu a tal æinir. tok sa konungr til orda er kominn var af Raumariki ok segir fra ferd Olafs digra ok þeim vfride er hann gerde i manndrapum ok meidingum ok tekr upp fe firir ỏllum þeim er nỏckut mæla j móte honum en ferr med her manna yfir land uort en ecki med þui fiolmenni er lỏg eru til. hann sagde ok at firir þeim vfride hafde hann þanget flyit ok marga adra rikismenn quat hann flyit hafa odul sin af Raumarike. en þott nu se þetta uandræde oss næst þa mun skamt til at þer munut firir sliku eiga at sitia ok er nu firir þui bezst at ver radim aller saman huert rad upp skal taka. En er hann lauk rædu sinne þa uiku aller þar til suara er Hrærekr var. hann mællti. nu er þat fram komit er mig grunade at vera munde er ver attum stefnnu a Hadalande ok þer vorut akafazstir aller til at ver skylldim Olaf upp hefia yfir oss at hann munde oss uerda hardr j hornn at taka þegar hann hefde æinn ualld yfir lande. eru nu .ij. kostir firir hondum. sa annarr at uær farim a fund hans ok latum hann æinn allt skera ok skapa uor a mille ok ætla ek oss þann betr gegnna en sa er annarr at risa j mote medan hann hefir æigi uidara farit yfir. en þott (hann) hafui .ccc. manna er oss þat ecki vid of ef ver erum aller at æinu rade. en oftazst sigrazst þeim uerr er fleire eru saman iafnnrikir en hinum er æinn er odduite firir lide. ok er þat mitt rad at hætta æigi til þess at etia hamingiu vid Olaf |[63] konung. En eftir þat talade huerr konunga þat sem synndizst lỏttu sumir en sumir fystu ok vard æinge orskurdr radinn toldu þeir a huorutueggia syne anmarka. Þa tok til orda Gudrỏdr Dala[64] konungr ok mællti suo. undarligt þiki mer er þer uefit suo miog órskurd um þetta mal ok erv þer miog gagnnhræddir vit Olaf. ver erum her .v. konungar ok æingi verr ættborinn en hann. væittu ver honum styrk til at beriazst vid Suein jarll ok hefir hann med vorum afla æignazst land þetta. en ef hann uill nu firirmuna huerium vorum þess litla rikis er ver hỏfum adr haft ok uæita oss piningar ok kugan þa kann ek fra mer at segia at ek uil færazst undan þrælkan hans. ok kalla ek þann yduarnn ecki at manna vera uilia er nockut ædrazst j þui at taka hann af life ef hann ferr j hendr oss upp hingat a Hæidmork firir þui at þat er ydr at segia at æigi styru uer frialsu hỏfde medan Olafr er a lifue. En eftir þessa eggian snua þeir allir at þessu rade. Þa mællti Hrærekr. suo litzst mer um radagerd þessa sem ver munum hafa samband med oss at æinge skiotizst j æinordinne uit annan. nu ætli þer þa er Olafr konungr kemr hingat a Hæidmork at ueita honum her atgongu at akuedinne stefnnu. þa uil ek æigi þann truleik under ydr æiga at þer set þa sumir nordr j Dỏlum en sumir a Raumariki. uil ek ef þetta rad skal stadfestazst med oss at uer seem asamt dag ok nott þar til er þette rad uerdr framgeingt. Þessu iatta konungar ok fara þa allir samt. þeir lata bua ueitzslur firir ser vt (a) Hringsakri ok gera niosnir fra ser vt a Raumariki suo at þeir vitu deg ok nott um ferdir Olafs konungs. en Olafr konungr for um Raumariki ok allt med þuilikum hætti sem fyrr uar fra sagt. en er þeim Olafi konungi enduzst ueitzslur æigi firir fiolmennis sakir þa let hann þar bændr til leggia at auka ueitzslur þar sem honum þotti skorta edr naudsyn til bera at dueliazst en sumstadar dualdizst hann skemr en ætlat var ok uard ferd hans fliotari en akuedit var upp til uatzsins. en er konungar hỏfdu rad þetta stadfest sin j mille þa senda þeir ord ok stefnna til sin ollum lendum monnum ok rikum bondum ór ollum fylkium. en er þeir koma þar þa eiga konunganir stefnnu vid þa ok gera firir þeim bert þessa radagerd ok kueda a stefnnudag nærr sea ætlan skal at framkuęmd verda. a þeim (fundi) kueda þeir at huerr þeirra skal hafa .ccc. manna. senda þeir þa aftr þessa menn til þess at þeir skylldu lide safnna ok koma til motz vid þa konungana þar sem a kuedit var.
Olafr var til konungs tekinn a Vpplendum
57. Sea radagerd likade uel flestum monnum en þo er sem mællt er at huerr a ser vin med ouinum. A þeirre stefnnu uar Ketill af Ringunese. en er hann kom heim um kuelldit þa matadizst hann. eftir þat klęddizst hann ok huskarllar hans ok foru ofan til uatzsins toku þar karfa þann er Ketill atti er Olafr konungr hafde gefit honum taka þa ok skipaz vid arar ok roa vt yfir uattnit. hann hafde .xl. manna ok alla uel buna ok uopnnada. þeir komu um daginn snemma vt til Uatzenda for þa Ketill vid .xx. menn en adrir .xx. gættu skips. Olafr konungr uar þa a Heide a ofanverdu Raumariki. Ketill kom þar þa er konungr gek fra ottusaung fagnade konungr uel Ketli. Ketill segir at hann vill tala vid konung skiott. Þeir ganga a tal .ij. saman. þa segir Ketill konungi huat konungar hafua med hondum ok alla tilætlan þeirra þa er hann er uiss ordinn. en er Olafr konungr er þessa varr ordinn þa kallede hann menn til sin sende suma j bygdina at stefnna til sin ræidskiotum suma sende hann upp til uatzsins at taka skip þau oll er þeir fengi ok hafua i moti ser. en hann gek þa til kirkiu ok let syngia messu. gek sidan þegar til borda. en er hann var mettr biozst hann þa sem skiotazst ok for upp til uatzsins. koma þar skip j mot honum. stigr hann þa sealfr a karfann ok med honum suo margir menn sem karfinn tok vid en huerr annarra tok ser þar skip sem hellzst fek. en um kuelldit er a leid toku þeir fra lande. logn uar uedrs. þeir reru upp eptir uatnninu um nottina. konungr hafde .cccc. manna. Fyrr en dagade komu þeir til Hringsakrs urdu þar uardmenn æigi fyrr uarir uit en lidit kom til bæiarins. þeir Ketill uissu j huerium herbergium þeir konungannir suofu. let Olafr konungr taka þau herbergi ỏll ok gęta at æinge madr komizst j brott bidu suo lysingar. konungar hofdu æigi lidskost til uarnar ok uoru þeir aller samt hondum teknir ok leiddir firir konung. Hrærekr uar madr foruitri ok hardradr. þotti Olafi konungi hann otruligr þott hann gerde sætt vid hann. hann let blinda Hrærek badum augum ok |[65] hafde hann med ser þuiat hann ugde speke hans ef hann væri vhamladr en uillde þo æigi drepa hann firir sakir Eymundar brodur sins en fostbrodur Olafs er þa uar j hernade en hannn let skera tungu ỏr hỏfde Gudrỏde Dalakonungi. en Hring ok .ij. adra lat hann sueria ser æida at þeir skilldu fara a burt or Noregi ok koma alldri aftr. en lenda menn edr bændr þa er sannir voru at þessum suikrædum rak hann suma ór lande sumir voru meiddir af sumum tok hann sættir. Hann atti .iij. daga þing a Upplondum ok lagde undir sig oll Upplond ok uar þar til konungs tekinn sem annarsstadar ok hann nam þa af ỏll fylkiskonunga riki ok var at þui þa gerr romr mikill. En er þessi tidende voru sogd a Grenland suaf Sigurdr j kniam Astu ok uaknade vid rom þenna ok spurde Astu huat sagt væri. hon quat Olaf vera tekinn til æinualldzkonungs a Upplondum ok af tekit rike allt af fylkiskonungum. Eigi þarftu quat Sigurdr suo akafliga mer þetta at segia. Olafr mun godan uilia minn hluta gera. þiki mer ecki undir þessa. uil ek giarnna gefa Olafi mitt rike til þess at honum þiki sitt rike þa meira en adr en odrum þiki minne firir at lata sitt riki. Suo segir Styrmir hinn frode at Olafr konungr Haralldzson hafi tekit riki af .xi. konungum a Upplondum firir Olafi Suiakonungi. en hann segir at þui ætti Olafr sænski Upplond at Æirekr Hakonarson hefde þui heitit honum til lidueitzslu ser þa er hann bardizst med honum moti Olafi konungi Trygguasyni. ok er þat lỏgtekit er hann hefir saman sett. sættu þeir slikum refsingum er at þessum landradum urdu kunnir sem fyrr segir. Fra þessu segir Ottarr suarti.
- Lytande hefir liotum
- landradundum branda
- umstillingar allar
- ifla folld um golldit.
- hafa letzstu heimska iofra
- herskordande fordum
- mundangs lỏng þa er meinum
- mętr gramr uit þig sęttu.
Ok enn quat hann.
- Braut hefir bauduar þreytir
- branda riodr ór lande
- meirr fannzst þeim en þeirre
- þrek dỏglinga rekna.
- stok sem þiod um þeckir
- þer huerr konungr ferri
- heptut er en eftir
- ordreyr þess er set nordazst.
Ok enn quat hann.
- Nu rædr þu firir þeirri
- þik remmir gud myklu
- folld er fordum helldu
- fim bragningar gagni.
- breid eru austr til Eida
- ættlỏnd undir þui gỏndlar
- ongr sat ellda þrỏnguir
- adr at sliku lade.
Þa er Olafr konungr hafde undir sig lagit þat riki er þessir .v. konungar hofdu haft adr ok adrir .vj. þeir er Styrmir reiknar j sinne bok. suo segir Sighuatr.
- Vpplond fek enda
- os næista ok þar ræisti
- kristnnihalld þat er helldu
- huerr ueitir suerdz beita.
- adr styrdu þui eydar
- ellifu fyrr hella
- milldings mals en gulldu
- menn visliga gisla.
tok konungr þa gisla af lendum monnum ok bondum. hann tok ueitzslugiolld nordr ór Dỏlum ok uida um Heidmỏrk ok sneri hann vt aftr a Raumariki ok þa uestr a Hadaland[66]. Þann uetr anndadizst Sigurdr syrr magr hans ok hafde uerit uitr konungr. þa sneri Olafr konungr a Hringariki ok gerde Asta modir hans ueitzslu a moti honum. bar þa Olafr konungr einn konungsnafnn j Noregi.
Olafr talar vid brædr sina
58. Þa er Olafr konungr uer a ueitzslu med Astri modur sinne leidde hon fram bỏrnn sin ok synde honum. Konungr setti a kne ser Guthorm brodur sinn en a annat kne Halfdan brodur sinn. konungr sa a sueinana. þa ygldizst hann ok leit reiduliga til þeirra. þa gluppnudu sueinarnir. þa bar Asta til hans hinn yngsta brodur hans er Haralldr het. þa uar hann þreuetr. konungr yggldizst a hann en hann sa upp j moti honum. þa tok konungr j har sueininum ok kifti. sueinninn tok upp j kamp konungi ok hnykti. konungr mællti þa. hefnisemr muntu sidar frændi. Annan dag ræikade konungr uti um bęinn ok Asta modir hans med honum. þa ganga þau at einne tiornn þar voru þa sueinarnir ok leku ser Guthormr ok Halfdan. þar voru geruir bęir ok kornnhlỏdur storar naut mỏrg ok saudir. þar var leikr þeirra. skamt þadan fra vid tiornina var Haralldr ok hafde tresponu marga ok flutu þeir þar vid land. konungr spurde huat þat skyllde. Haralldr quat þat vera skip sin. þa hlo konungr ok mællti. vera kann þat frænde at þar komi at þu radir firir skipum. Þa kall(e)de konungr þangat sueinana ok spurde Guthorm. huat uilltu flest æiga frænde. Akra segir hann. Huersu vida akra munder þu eiga vilia. Hann suarar. þat uillda ek at nesit væri alsait huert sumar þetta er liggr vt j vatnit. en þar standa j .x. bæir. Konungr suarar. kornn mætti þar mikit a standa. Konungr mællti þa vid Halfdan. huersu hygginn sueinn ætlar þu at þu ser. Æinkis ætla ek vm þat vert quat Halfdan. Huat uilldir þu flest eiga quat konungr. Kyr segir hann. Þat er þarfligt quat konungr edr huersu margar uilldir þu kyr æiga. Þat ætla ek at mer munde þa þikia skapliga margar at þær stæde vmhuerfis uattnit Uęni sem þraunguazst at drecka. Konungr mællti. trautt ertu hofsmadr |[67] um nautfiolda frænde. muntu hafa agirnne Sigurdar fodur þins en æigi meire virding. munu þit verda bumenn mykler badir brædr. en huat uilltu flest eiga Haralldr frænde. Huskalla quat hann. Huersu marga quat konungr. Æigi kann ek þat at telia helldr en annat. en þa þætti mer uel ef þeir væri suo margir at þeir æti at einu male allar kyr Halfdanar brodur mins. Konungr hlo þa ok mællti. þat þiki mer synna at þu viler bratt eyda[68] riki Halfdaner brodur þins ef kyrnar eru hans riki. en þat ætla ek modir at þu fædir her konung upp er Haralldr er en abyrgzstu uinsæld hans. en hafua mun hann uit ok riki medan hann lifir. Æigi er gefit fleira orda þeira.
Skipt(i) rikis
59. J Suiþiod uar þat fornn landz sidr medan heidni var at hofutblot skillde uera at Uppsolum at blota skillde at goi til fridar ok sigurs konungi þeirra ok skylldu menn þangat sækia vm allt Suiauellde. skillde þar þa uera þing ok markadr allr Suia ok kaupstefna ok stod uiku. en er kristni kom j Suiþiod þa hellzst þar þo lỏgþing ok markadr. en nu sidan er kristnni uar alsida j Suiþiod en konungar afræktuzst at sitia at Uppsỏlum þa uar færdr markadrinn ok hafdr at kyndilmessu ok hefir þat helldiz sidan alla stund ok er nu æigi lengr en .iij. daga. enn er þar þing Suia ok sækia þeir þar til um allt landit. Suiauellde liggr j mỏrgum hlutum. einn hlutr er hit uestra Gautland ok Uermaland ok Markir[69] ok þat er þar liggr til. undir þeim byskupi er þar er yfir eru .ix. hundrat kirknna. annarr hlutr landz er eystra Gautland. þat er annarr byskupdomr þar fylgir Gotland ok Eylend ok er þat allt saman myklu meira byskupsuellde. J Suiþiod sialfri er einn hlutr landz er hæitir Sudrmannaland þat er æinn byskupsdomr. þa hæitir enn Vestrmannaland edr Fiadrundaland þar er enn byskupsdomr. þa heitir Tiundaland hinn þride hlutr Suiþiodar. þa er hinn fiorde hlutr Atiandaland. þa er hinn vti Sialand ok þat er liggr hit eystra med hafinu. Tiundaland er gỏfgazst ok bezst bygd j Suiþiod. þangat lytr til allt riki. þar eru Uppsalir þar er ok erchistoll ok þar er vid kendr Uppsala (a)udr. suo kalla Suiar æigu allra Suiakonunga. J (huerri) þessi deilld landz er sitt lỏgþing ok sin lỏg um marga hluti ok j hueriu lỏgþinge er lỏgmadr ok rædr hann mestu vid bændr. þat skulu lỏg vera sem hann kuedr upp. en ef konungr edr jarll edr byskup fara yfir land ok æigu þing vid bændr þa suarar logmadr af hende bonda en þeir fylgia honum suo allir at uarlla þora ofreflismenn at koma a alþinge þeirra ef eigi lofa bændr edr lỏgmadr. en þat allt er login skilr a þa skulu oll hallazst til motz vid Uppsala lỏg ok allir lỏgmenn adrir skulu vera undirmenn þess lỏgmannz er a Tiundalande er.
Her hefr vpp þaat Styrbiarnar suiakappa er hann bardiz vid Eirek Suiakonung
Fra þui er at segia at Æirekr ok Olafr redu Suiauelldi synir Bearnnar hins gamla. Olafr atti Jngibiorgu dottur Þrandar Sulu jarlls. Ylfr het brodir hennar. Beornn het son Olafs ok Jngibiargar. Olafr vard braddaudr af eitri undir bordum at Uppsỏlum. Æirekr fædde Beornn upp med hird sinne eptir er fadir hans var andadr. Ulfr fostrade hann. Þa er Beornn var .xij. vetra sat hann a haugi fỏdur sins ok kom æigi undir bord med konungi. þa talde hann til rikis j fysta sinn ok quat likt tilfarit rikinu yfirsionar ok alldri sinum ok quat nockut bernsliga fram fara. hinn sami atburdr gerdizst um þat annat vorit ok hit þridea. Æirekr talde hann æigi tilkominn til konungdoms ne til erfdar fyrr en hann væri .xvj. vetra en þa kuezst hann mundu lata vera kyrt firir sina hond. A þeim misserum urdu þeir missattir Aki hirdmadr Æireks ok Beornn. rak Biorn slædur yfur hỏfut honum en Aki rak hornn a naser Birnni. en þann sama dag drap Biornn Aka firir hallardyrum. þat uillde Biornn ỏngu bæta en konungr bætti þat ok vard þa konungr at fara til ueitzslu annarrer. en Biornn uar þar eftir ok beid þings. en a þinge redu bændr menn til af litlum stigum þann er Birnni uarnnade konungdoms. uar sa til konungs tekinn yfir þeim hluta landz er Birnni bar til. Eftir þat ridu þeir Baornn ok Ulfr af þinge. slitu þeir nu suo þinginu at alþyda manna kastade eftir þeim torfui ok grioti. Þat redzst litlu sidar at Biornn for til hirdar med konungi. nockuru eftir þat leysti konungr Biornn af hende med .lx. skipa alskipadra ok uel bunum at ỏllu ok skyllde hann vera a burtu .iij. vetr þuiat hann þottizst æigi mega hafua hann j rikinu sakir framgirnne ok ospektar ok þys bændanna. sidan for Beornn j brottu hellt hann þa frettum til huar vera munde konungr þeirra Suianna hinn nytekni. for Beornn þa til motz vid hann ok atti vid hann bardaga |[70] ok fellde hann. for Beornn j Austrriki ok heriade þar ok skylldade menn uida til herfarar med ser. A þriggia uetra fresti nade hann Jomsborg a Uinlande ok uard þar yfir hofdinge. Þar urdu undr þau þa er han uar þar med lid sitt at j dike þui er um uar gert borgina kom upp finngalkn mikit ok quat þetta.
- Hilldr stendr hueriann morginn
- hialldrs undir raudum skillde
- nu hafa sigrmeyiar settan
- suerdleik Daunum hardan.
- æigut uiga ueige[71]
- uil balldrs fỏdur illan
- Odinn hỏrdr sem aller
- oliosan ualkiosa.
En adr en Biornn for ór lande gaf Æirekr konungr honum vidnefnne af hardfæinge sinne ok styriolld ok kallade hann Styrbiornn. hann for nu j uestruiking. j Danmork gerde hann ufrid mikinn. þat uard at sætt vid Dane at hann gek at æiga Þyri dottur Haralldz Gormssonar enda skylldu þeir fa honum hundrat skipa ok heyia med honum .iij. folkorrostur. ok þa er hann hafde æina natt huillt inne þa for hann til Uindlandz til Jomsborgar af þui at þar var kominn fiolde lids or austrlondum til motz vid hann ok namuzst forina ef hann kęmi æigi. en med lide þui ỏllu for hann aftr til Danmerkr ok hafde hann þa .x. hundrat herskipa ok letzst mundu setiazst j bu þeirre Dana nema fenge þeir honum .cc. herskipa ok mann þann er hann kiore j forina. en hann kaus Haralld konung. Þa kuodo Danir visu.
- Eigi uilldu Jotar
- ræida gialld til skæida
- adr Styrbiarnar stæde
- strandar dyr a lande.
- nu er Danmarkar drottinn
- j dreingia lid genginn
- landa uanr ok lyda
- lifir anaudr hann audar.
Sidan foru þeir Styrbeornn med oll þessi herskip til Suiþiodar.
Orrosta Eireks ok Biarnar Suiakappa
61. Þorgnyrr het madr ok var Þorgnyrsson hann uar lỏgmadr a Tiundalande ok suo hafde fadir hans verit. hann uar allra manna uitrazstr er þa voru j Suiauellde. hann uar j mikille uirdingu med Æireki konungi þuiat þar uar lausn ok band allra uandamala sem Þorgnyr uar. hann uar þaa miog alldradr er her er komit sogunne ok litt syndr. En er Æirekr konungr spyrr lidsafnat Styrbiarnar þikizst hann uita at hann mun ætla at uinna Suiauellde undan honum. stefnir hann þa þing ok læitar rads vid spekinga sina. Þorgnyr lỏgmadr lagde þat til at hann bætti miog lỏg vid alþydu ok gerde rett manna godan ok kuęde a huat uopnna edr herklæda huerr bondi skyllde æiga. hann skyllde ok lata stika þiodleid þa er til Upsala la suo at æigi uæri þar skipum fært. .iij. menn voru þeir med konungi er hann hafde j mikille uirdingu þeir uoru ecki uinsælir af alþydu þo voru þeir garpar mykler ok mattu þo litlu sidr heita illuirkiar en hreystimenn. einn þeirra het Helgi Þorgisl ok Þorir. En er Styrbeornn kom vid Suiþiod uard hann uarr vid uidrbuning þann er þar var firir. helldu þeir at lande þar sem þeim þotti fridligazst. þeir toku at rydia gotu j gegnnum skog þann er Myrkuidr hæiter. en þa voru menn geruir j mot þeim ok bonnudu þeim ferd yfir skoginn. Styrbeornn gerde þeim .ij. kosti at hann munde brenna skoginn nema þeim uæri lofut ferd yfir hann. Æirekr konungr kaus at þeir færi yfir skoginn. Styrbiornn komzst med lid sitt allt a Fyrisuollu. Styrbiornn brende skip þau oll er hann hafde þangat haft þuiat hann ætlade at menn munde þa sidr flyia er einge uar kostr j brott at komazst. Þorgnyr lỏgmadr lagde þat rad til med Æireki konungi at hann skyllde lata safnna saman ỏllum eykium hestum ok uxum ok gera ok a alla ok sla fram ór okunum brodda ok attgæira. þar skyllde þrælafolk ok illþyde fara eftir a. var ok suo gert at þessu ollu saman uar fyst hleyft a lid Styrbiarnner enn fysta dag ok fek Styrbiornn af þessu mikit mannspell. annan dag bỏrduzst þeir ok fylktu lide. æinge uar þa lidsmunr. þar var Hemingr jarll med Styrbirnni. natt skilde þa. Styrbeornn blotade þa Þór at aeggian Vlfs fostra sins ok alþydu. Þa nott uar senn madr raudskeggiadr j herbudum Styrbiarnnar ok quat þetta.
- Lætr æigi mig lytir
- lidbandz sa er frid grandar
- ræidr er ek stala styri
- Styrbeornn uera kyrran.
- þat mun sad um sidir
- sigr nennnum her kenna
- rodin eru leyfdra lofda
- lindis sar at binda.
Þa nott hina somu gek Æirekr j hof Odins ok gafzst honum til sigurs ser ok kuat a tiu uetra frest sins dauda. morgu hafde hann adr blotat þuiat honum horfde vuænna. litlu sidarr sa hann mann mikinn med sidum hetti sa sellde honum reyrsprota j hond ok bad hann skiota honum yfir lid Styrbiarnar. ok þat skyllde hann mæla. Odinn a ydr alla. ok er |[72] hann hafde skotit þa syndizst honum gaflak a lofti ok flo yfir folk Styrbiarnar ok þegar slo blinde a lid Styrbiarnar ok sidan a sealfan hann ok eftir þat urdu suo mikil undr at skrida brast upp j feallit ok hliop ofen a lid Styrbearnar ok drapzst allt hans folk. ok er Haralldr konungr ser þat lagde hann a flotta ok aller Danir ok hofdu syn sina þegar þeir komu a brott þadan er spiot hafde komit ok flogit yfir þa. þeir komu til Danmerkr. Styrbiornn bad sina menn stinga nidr merkisstỏngum ok flyia huergi. Þar fell Styrbeornn ok allt lid hans. þa uar Æirekr a Uppsala brecku ok bad yrkia þann er kunne ok het launum firir. Þorualldr Hialltason orti visur þessar.
- Farit til Fyrisuallar
- folkatungls huerr er hungrar
- verdr at uirkis garde
- uestr kuelldridu hesta.
- þar hefir hreggdỏgguar hỏgguit
- hollaust er þat solar
- elfar skins firir ulfa
- Æirekr j dyn geira.
Ok enn quat hann.
- Jll uard elfar fialla
- audkuediundum bediar
- til Suiþiodar sidan
- sæims uikinga hæiman.
- þat æitt lifir þeirra
- þeir hofdu lid fleira
- gott uar her at henda[73]
- hundings er rann unda.
Þorualldr þa at launum halfrar merkr hring firir huora visu. ecki orti hann adr ne sidan suo at menn vissu.
Fra Hroa
62. Hroi het madr er upp fæddizst j Danmỏrku hann var gods bonda son. hann var atgeruimadr ok sterkr at afli ok uel viti borinn. Hroi var iafnan j kaupferdum ok atlade ser þann ueg fiar. hann var hagr uel suo at hann aflade enn lỏngum a þui mikils fiar. Þa red firir Danmorku Sueinn konungr Haralldzson er kalladr uar tiuguskegg. hann var vinsæll konungr af sinum landzmonnum. Þat var æitt sumar at Hroi braut skip sitt vid land sunnarla vid Danmork ok tynde þar fe ollu þui er a uar. menn hellduzst at kalla ok geingu a land. þa tok Hroi at smida ok aflade ser fiar. hann var uinsæll vid sina felega ok æige hafde hann lenge þa idn haft adr honum grędduzst peninger þuiat hann var hinn mesti þiodsmidr. enn liek a hinu sama at honum forst æigi uel med fe þuiat þegar hann hafde fe dregit sem hann uillde þa for hann ór lande ok tynde fenu. Hroi var audkendr synum fra þui sem flestir menn adrir j yfirlitum þuiat auga hans uar annat blatt en annat suart en madrinn uar hinn uaskligsti ok uel stilltr þott hans væri æigi uel leitat. hann græddi iafnnan fe þegar hann var a lande en hann tynde þegar er hann for j kaupferdir. En þa er hann hafde þrysuar skip sitt brotit j kaupferdum þa þottizst hann skilea at honum var ecki sea idnn ætlut. en þat var þo næst skapi hans at fara landa a mille med kaupeyre sinn. ok er suo uar komit þa kemr honum j hug at hann skal fara a fund Sueins konungs ok uita huat er hann leggi til rads med honum. þuiat hann visse at hann var hæilradr honum ok margir hlutu goth af hans radum. Hroi gerir nu suo ok er hann kom firir konunginn kuadde Hroi hann. Konungr spurde. huerr ertu. Hroi heitir ek segir hann. Konungr spurde. ertu ofara Hroi. Hann suarar. annars væri mer meirr þaurf af ydr at þiggia en slik skiotyrde. uillda ek helldr at þer legdit til vit mig fe ok hamingiu þina ok kann vera at þa dugi. uenti ek at þa megi meira gipta ydr ok hamingia en vgæfa min. Suæinn konungr mællti. ef þu ætlar giftu at sækia a minn fund þa er þat uænst at vit georim felagskap ef þu uill. Menn sỏgdu at konungi væri þetta vradiigt uit slikann ogiftumann sem Hroi var at gera felag vid hann ok kuodu hann þegar mundu tyna fenu. Konungr suarar. þar skal a hætta huart meira megi konunglig gift edr ugæfa hans. Sidan lagde konungr fe til vid Hroa ok skilldu æiga badir samen. Hroi leggzst nu j kaupferdir med þessu konungs tillagi at æigi skyllde hans gialld vera þo at tyndizst fet en niota ef gręddizst ok greida konungi þa iafnnmikit fe sem hann fek honum firir ỏnduendu. Hroi for nu læid sina ok tokzst uel til um ferdirnar ok græddizst nu skiott fe ok kemr aftr at hausti til konungs med myklu fe ok skamt lidr edr en hann gerir uelaudgan. uar hann þa kalladr Hroi hinn audge edr Hroi hinn prude ok for hann med þessu konungs tilagi huert sumar til ymisra lande.
Fra Hroa
63. Eitthuert sinn mællti Hroi til konungs. nu uil ek at þer takit yduarnn hlut herra at æigi beri suo illa til at ek tyna yduare æigu. Konungr suarar. ætlar þu þer þat betr gegnna at okkart felag se æigi lengr. en æigi þætti mer þat vradligt at þu uærir her innanlandz j minu trausti ok kuæntizst þu ok settizst vm kyrt med minne forsia. ok litzst mer æigi uęnna at þu buizst nu j kaupferdina. þiki mer þui slysa uænna sem þu hefir nockut adr af þui reynt. Hroi uill nu skipta fenu ok suo var gert. Sueinn konungr mællti þa. þitt rad er þetta Hroi en æigi mitt ok betr þætti mer allz þu hefir þo adr giftu til min sott at hon helldiz |[74] þer. Menn toku undir at þat hefde hann reynt at skiot væri konungs gifta j hans naudsyn. Konungr quat hann uel hafa med ser verit ok sagde uera skada mikinn ef hann ratade j nockuru olycku. ok skilia nu vid þetta. Hroi rædzst nu j kaupferder ok hefir aud fiar. hann siglir nu til Suiþiodar ok helldr upp Lỏgian ok lỏgdu at vid uỏllu nockura. Hroi atti þa æinn alla ahofnn a skipinu. Ok einn dag gek hann a land einn saman ok er hann hafde geingit vm stund kom madr a moti honum sa uer iarpr a hár ok retthærdr ok uar helldr fręknnligr. Hroi spurde þenna menn at nafnne en hann letzst Helgi heita ok ver(a) hirdmadr Æireks konungs. hann spurde huerr kaupmadrinn væri. Hroi sagde til sin ok kannadizst Helgi vid hann ok letzst hafa set hann fyr. Helgi kuezst uilia kaupa vit hann. Hroi spyr huersu mikit hann uill at þui gera. Þa suarar Helgi. væit ek at þer Danir erut her komnir vit land ok er mer suo sagt at þeir se aller leigumenn þinir en þu æigir alla ahỏfnn a skipinu. nv uil ek kaupa at þer farminn allan ef þu uill. Hroi quat hann vera storkaupamann mikinn. Helgi kuezst kunna at kaupa smam kaupum sem storum. Hroi spyrr. huar er fe þat er ek skal af þer taka. Helgi bat hann ganga med ser ok kuat hann þa sia mundu at þat var ecki fals er hann baud honum. Þeir gengu nu þar til er æin skemma stod firir þeim. hon uar fall af uarninge. þette fe baud Helgi allt vid farminum sem þar uar inne ok syndizst Hroa sem allkaupmannliga munde vera vid bodit ok munde æigi mikit afkaup j vera þo at þeir skipte þessu. þottizst han fe hagkeype a uarninge. for þat fram at þeir kaupa þessu ok lata akuedit med ser. skilia nu at suo mælltu ok ferr Hroi til skip(s) sins.
Raad Þorgnyrs jarl(s) vid dottur sina
64. Þeger hinn næsta dag eftir kemr Helgi ofan med marga menn ok faraskiota ok lætr flytia j brott uarninginn suo at allr var j brottu vm kuelldit ok skorti Helga til þess huorke menn ne eyki. Eftir fa dega gengr Hroi æinn saman a land upp ok ætlade at skipa til flutningar at flytia ofan uarning sinn. þa uar lidin ein nott fram yfir þat er skilit var at hann skyllde sækia lata. þotti Hroa sem huorigum munde vid liggia um nott þoat hann kęmi sæinna en mællt var þuiat Hroi atti mart at annazst. Hroi var j godum klędum þuiat hann uar skardzmadr mikill hann hafde bellti agætt ok knif ok kom mikit fe til huorstueggia hann hafde god uopnn ok godann skarlakskyrtil med skikkiu hladbuinne yzsta klæda. uedr uar gott. hann for þar til er hann kom til skemmunnar ok stod hon opin en fe sitt sa hann huergi. honum þotti þetta undarligt. gengr hann umhuerfis skemmuna kemr hann þar at j einhuerium sted er Helgi suaf. Hroi spurde huar fe hans uar. Helgi kuezst ecki fe vita þat er hann ætti. Hroi spurde þui suo ma vera. Helgi kuetzst ut hafa borit feet at þeirra stundu sem akuedit ver. en ek sa þig þa æigi eftir koma. nu uar þess æinge uon at ek lata þar standa feet firir huers manz hondum ok þui let ek j burt flytia feet ok ætla ek mer þat nu allt en ecki þer. Hroi quat hann skiott skipta ok æigi iafnnliga ok er ecki undarligt þott þer safnnizst skiott fe ef þu sætir slikum leynibrỏgdum oft. Helgi quat ser vid slikt hafua fram flutzst nockura stund ok sagde ser dugat hafua til þessa. en konungr a sỏk a þui segir Helgi er þu uarduæittir þitt æigi þuiat þat ero her landz lỏg at huerr skal sitt verduæita suo at æigi megi huerr þiofr stela elle a konungr sỏk (a) honum. nu skal a þessu male konungs domr uera. Hroi quat æigi at feuænligar horfa ef konungr uillde nockut hallda a þessi sỏk uit hann. Vit þetta skilia þeir ok gengr Hroi til gardz annars. ok er hann kemr miog suo j gardinn sa hann at .ij. menn gengu snudigt eftir honum uar annar miog likr kaupunaut hans. Hroi hafde kastat belltinu a hals ser ok þar hek vid knifr æinn hardla femikill. þessi madr het Þorgisl er firir gek. hann uar brodir Helga. hann seildizst eftir belltinu þegar þeir funduzst ok mællti vid. suo gengr huerr at sinu. þetta bellti ok knif toktu fra mer j Uallande en ek let mer smida þessa gripe j Einglande. Hroi suarade. ecki þiki mer enn horfa feuænliga. ok brosti vid. Sidan gek Hroi leid sina en þeir sneru aftr. ok er hann hafde æigi langt gengit þa gek madr j moti sa uar mikill ok illigr hann hafde æitt auga. ok er þeir fyndazst spurde Hroi huerr sa madr væri. Hann suarar. kenna ætta ek þig þuiat ek hefir a mer merki at vit hofum sezst fyrr. Hroi spurde huath hellzst væri til merkia vm þat. Se madr mællti. æigi þarftu at bregdazst okunnr |[75] vid þat. þu fæddizst upp (j) Danmork sem þu uæitzst ok uart madr æinsynn ok æitt sinn er þu hafdir farit kaupferd ok latt uit Samsey nockurar nætr þa var ek þar firir. þu hafdir med þer (Finna) ok keyftir þu at þeim at þeir finnuitkade ór mer augat. ma huerr madr (sea) sa er uitz er uitande at þessi augu hafa j einum hausi verit bæde. hefir þu nu annat en ek annat. ok skal konungr her um dęma a morgin ok um þat er þu tokt bellti ok knif af Þorgisle broder minum. Ecki kennumzst ek vid þetta segir Hroi. en uera þiki mer nu mega at sỏkott verdi nu j dag. ok brosti at litinn þann. Eftir þat skildu þeir ok gek Hroi til skips sins. hann gat ecki um þetta firir sinum monnum ok fann einge madr at honum likade eigi allt hit bezsta. ok um morgininn eftir gek Hroi til borgarhlids ok uar einn j fỏr. ok er hann kom þar stodu skemmur hea honum. þangat heyrde hann manna mal ok tok madr til orda. huort mun Hroi sea hinn heimski koma til þings a morgin. Annarr suarar. þeim manni horfir ouænt þuiat konungr dęmir iafnan eftir þui sem þeir flytia brædr huort sem þat er rett edr ranngt. Hroi leth sem hann heyrde æigi ok gek leid sina. hann kom þar at sem kona ein iung gek til uatz. ỏngua þottizst hann set hafa konu fridari en þessa ok er hann kom at henni leit hon uit honum ok mællti. huer ertu. Ek heiti Hroi segir hann. Ertu Hroi hinn heimski segir hon. Hann suarar. ek ætla þat nu vera ærit mikit sannefnne en att hefui ek ædri nỏfnen fyrr. edr huert er þitt nafnn segir hann. Hon segir. ek heiti Sigrbiorg ok er ek dottir Þorgnyrs lỏgmannz. Hroi mællti. uillde ek niota uitzsku hans edr huort muntu uilia nockut uæita mer dugnnat. Hon suarar. litit er fỏdur minnn iafnan um danska menn enda er hann ok einge uin þeirra brędra ok iafnnan uerda þeir firir honum at lata sinn lut. Hroi spurde. uilltu nockut rád leggia til med mer. Eingi hefir fyrr til min rada leitat segir hon ok er æigi synt at ek kunna þat rad at þer gagni þot ek uillde nockut til leggia en ærit ertu girnnelegr madr. gak nu med mer ok nem stad undir loftskemmunni minne ok mun georlla huat þu heyrir mællt þat er þer megi gagnn at verda ef nockurr leggr rad a med þer. Hann sagde suo uera skylldu. Hon gengr nu j brott en Hroi uar þar undir lofthskemmunne. Þorgnyrr kende rỏddina dottur sinnar er hon gek j skemmuna ok spurde hann. huernn ueg er uedr uti dottir. Gott er uedr segir hon. Þorgnyrr mællti. huort mun Hroi hinn heimski koma a þingit j dag. Hon kuetzst þat æigi uita. Þorgnyrr spurde. hui anduarpar þu suo dottir þungliga hefir þu fundit hann Hroa hinn heimska. huort synizst þer hann alluænligr ok eiguligr. uilltu nu uæita honum lid ok asia. Hon mællti. seg þu nu þa ef þu uærir j þuiliku uandrędi staddr sem hann er huat þu mundir til taka en æinge munde til taka uilia fe til at flytia þitt mal. Þorgnyrr suarar. æinga uendręde þiki mer þetta. ek munde koma lata prett j moti prett ok mun Hroi kunna at gera þat j moti Helga. ma þat huerr madr skilia ef madr gripr upp eigu mannz med flærdum ok suikum ok ann honum eingis gods firir. konungr a sỏk a þeim mani ef satt skal uppi ok ma hann gera hann at þiof ok af allri eigu sinne ok sæmd. en uel ma Hroi giallda lyge j moti lyge ok mun Hroi kunna þat allt adr. Hon suarar. æigi væri hann þa Hroi hinn heimski ef hann væri iafnuitr þer. en huersu skylldir þu þa med fara ef madr kallade til auga þins segir hon edr hueriu mundir þu þar firir suara. Þorgnyrr suarar. lata koma fadęmi moti fadęmum. Siden segir Þorgnyrr henni huat er hann mun huerigu lata j moti koma ok kemr su frasỏgn sidarr fram.
Vidreign Hroa ok Helga
65. Eftir þetta gengr Sigrbiorg j brott ok hitti Hroa ok spurde huersu hann hefde hugfest þat er honum uar radit. en hann kuezst ætla at hann mundi miog uel muna mart j. Hon mæltti. far þu j lid fỏdur mins þa er hann ridr til þings ok hird ecki um atỏlur hans þoat hann kasti kalldyrdum a þig þuiat hann þikizst vita at ek hefir fundit þig ok rennt hug til þin en ek uænti at hann se þer sinnadr j þraut þui helldr er hann væit at mer þikir meira mali skipta. en ecki fær ek radit þer rad ef þer uerdr þetta ecki at rade. Þau skilia nu at suo mælltu. ok er Þorgnyrr uar buinn ridr hann til þings ok mætir Hroi honum þegar vid borgarhlidit ok kuaddi hann uel. Þorgnyrr mællti. huerr ertu. En Hroi segir til sin. Þorgnyrr spurde. huat uill Hroi hinn heimski j mitt lid. far annan stig ecki uil ek at þu farir med oss. Hroi suarar. ecki muntu spara jord vid mig at ganga eftir ok fara leid þa sem ek uil med þui at þer se ecki mein at mer. en mer er her okunnigt ok uillda ek niota foruneytis yduars. berr mer ok ærnna naudsyn til |[76] at fara þessa ferd ok flytia nockut mitt mál. Þa toku menn undir ok sỏgdu þat satt uera. fara nu þar til er þeir koma a þingit ok hafde Þorgnyrr mikit lid. þar var ok kominn fiolde landzmanna. Þorgnyrr mællti er menn komu a þingit. eru þeir brædr her komnir Helgi ok Þorgisl. Þeir sỏgduzst þar komnir. Þat er þa rad segir Þorgnyr at gera konungi kannikt vm skipte ydr Hroa hins heimska. Helgi segir. þat segi ek at suo var mællt med ockr at Hroi skyllde eiga allan uarnning þann er j skemmunne var en ek skyllde vt bera ok eyda skemmuna ok akuedit nærr Hroi skyllde eftir koma. en ek skyllde þar j mote taka farm allan af skipe hans ok flytia þat j brott. en nu gerde ek eftir þui herra segir hann sem skilit var ok þa er ek hafda rudda skemmuna ok borit vt uarninginn þa var[77] Hroi æigi þar kominn. sidan let ek j brott flytia ok uillda ek æigi at þiofar stæli j brott. ætla ek mer nu fét en þer konungr æigit sok a honum er hann varduæitti æigi godz sitt ok uillde at adrir spillti ser a fe hans. nu skulu þer herra her um dęma. Konungr mællti. prettr uar þetta en uera kann at þu komizst til fiarins ef þann ueg er vm farit edr uar suo mællt Hroi. Hana kuetzst æigi þess dylia[78] mega en þo er her herra grein j. a þat urdu vil Helgi sattir er vit keyptumzst vid at ek skyllde æiga allt þat er j var skemmunne. nu kalla ek mer oll skridkuikuende molu ok madka ok oll spilledyr þau sem inne uoru. tel ek hann skylldan þessu vt at rydia ok ollu þui sem inne uar en ek hygg at hann hafui þat æigi gert. þar med æignna ek mer hann Helga þuiat hann var þa inne j skemmunne er vit keyftum ok badir vit. en þo at hann se illr madr þa ma hann þo vera þræll minn edr ek sel hann mansale. nu æige þer herra konungr her um at dęma. Konungr mællti. vit brogdotta attu nu vm Helgi ok æigi ouitra. Þorgnyrr mællti þa. uel mælizst þer Hroe ok er her vhægt til motmælis. en huat er at tala vm skipti yckr Þorgisl. Þorgisl suarar. þat kalla ek at Hroi hafui tekit fra mer knif ok bellti ok huortueggia mycla gerssime. Þorgnyrr mællti. þa mun Hroi[79] her verda at suara til nỏckuru edr ganga vid ella ef honum þikiz þetta satt vera. Hroi mællti. her mun ek verda at suara til nockuru. ek fæddizst upp j Danmorku ok atta ek mer brodur er Sigurdr het. hann var at ỏllu efnniligri madr en ek hann var synu yngri. ok æitt sinn fór hann med mer til Uallandz j kaupferd hann var þa .xij. vetra gamall. ok æinn dag a markadinum hitti sueinninn firir ser mann einn mikinn ok retthærdann. þeir slogu þegar kaupe saman ok gek af mikit fe j siode er sueinninn atti suo at hinn hafde þar ecki moti at gefa en sa var þo feskygn er til motz var kominn vid hann ok uillde ham flest til fiarins. gerdizst þat af at hann drap sueininn ok uillde myrda en menn urdu þo varir vit ok sỏgdu mer. en er ek kom at þar er brodir minn var daudr þa uar þessi madr j brottu la þar eftir knifrinn ok belltit en fe var allt j brottu. nu hefui ek þann ueg komizst at þessum gripum ætla ek at Þorgisl hefui stolit fenu en drepit brodur minn. nu skulu þer herra her um dęma. Þorgnyrr mællti. sligt erv sannliga olifismenn sem þeir brædr eru.
Af bodum Hroa vid Þori
66. Nv gengr Þorir brodir þeirra Helga ok Þorgisl. þa mællti hann suo. her mun vm uandamal mest at dęma sem ek a hlut j. sagde hann sidan sogu sina huersu hann hafde mist auga sins sem fyrr uar ritat. nu uæntir ek herra at þer gerit godan minn hlut segir hann þuiat her ma hann æigi moti þræta at suo er farit sem ek segi. æigu þer herra ecki at virda vtlenda menn meira en oss brædr þuiat ver hofum lengi verit ydr þarfir ok lagizst ecki undir hofut þat sem þer hafit viliat firir oss leggia. Konungr mællti. þetta er undarligr hlutr ok faheyrdr en þo skalltu Hroi suara her firir nỏckuru. Hroi suarar. ecki kennumz ek vid þetta ok vel ma eck (fa) til skirslu at þetta er vsatt a mig sagt[80] en þo skulu her bod j moti koma af minne hende firir ydra skylld herra. Lat oss heyrra þa segir konungr. Hroi mællti. ek bydr Þori at sitt auga se stungit or hỏfde a huorum ockrum ok leggi sidan j skalir. ok ef ór einum hause eru bæde þa munu vera iafnnþung. skal þa ok bæta Þori eftir ydrum domi. en ef æigi eru iafnnþung edr Þorir uili þetta æigi þa mun hann kunna at liuga fleira en þetta æitt. Þorir quazst æigi þetta uilia. Þorgnyrr mællti. þat kemr til þess at þu lygr ok ferr ydr brædrum nu sem iafnan illa ok illmanliga. ma nu ok vera at ydr uefizst lỏng ok margfolld lyge vm hals ok hỏfud ok hafui |[81] þer ok læinge setit j konungs trausti umakliga ok hefir hann ætlat ydr betri menn en þer erut. nu þarf æigi lengr at ganga duldr hins sanna her vm þui at þat er nu ollum augliost uordit at æinge er annarr domr rettr en Hroi rade lifui þeirra brædra ok fe. Hroi mællte. skiotr er domr minn ok man ek ecki sidar uitrari. at þa brædr Þori ok Þorgisl uil ek lata taka af lifui en þu konungr skallt æiga jardir þeirra en ek lausafe. en Helgi vil ek at gerr se ór landi suo at hann æigi her alldri landvært sidan ok se drępr ok tiltækr ef hann verdr staddr j Suiþiod. dęmi ek mer fe hans allt. Sidan voru þeir Þorgils ok Þorir teknir ok ræistr þeim galgi ok hæingdir sem þiofar at lanzlỏgum. Sidan uar slitit þinginu ok for huerr heim af þinginu til sinna heimkynna ok uar hann nu kalladr Hroi hinn spaki. Sidan þackade hann Þorgny lỏgmanni liduæitzslu sina letzst æigi mundu[82] hafa undan styrt ef hann hefde æigi notit hans rada vit ok uitzsku. nu kann uera ath þer þicki ek gerazst georbænn vit þig ok bidia dottur þinnar mer til handa. Þorgnyrr suarar. ek ætla þat rad at suara her uel um þuiat snemma barst dottir min þat firir at henni leizst uel a þig ok uillde æiga þig. Sidan tokuzst þessi rad med sæmd ok mikille virdingu ok uar þar inne hỏfd hin fegursta uæitzsla. eftir þat biozst Hroi til brottferdar ok for til Danmerkr ok kom a fund Suæins konungs ok sagde honum allt fra sinne ferd ok sagde honum huersu gæingit hafde ok kuetzst ỏngum manni æiga iafnngodr at uera sem honum. færde Hroi honum marga goda gripe or Suiþiod. Suæinn konungr quat honum uel tekizst ok gæfusamliga ok uordit þo helldr nærr styrt huersu fara munde. skildu þeir konungr eftir þat ok voru iafnan vinir sidan medan þeir lifdu. for Hroi til Suiþiodar ok uar Þorgnyrr logmadr þa anndadr. tok þa[83] logmannz dęmi eftir hann Þorgnyrr son hans ok uar hinn mesti uitringr. skiptu þeir Hroi peningum med ser eftir landzlỏgum rettum ok urdu uel asattir. þotti Hroi hinn bezsti dreingr en kona hans var foruitri ok er þar j Suiþiod fra þeim komit mart gỏfugmenni.
Er þau funduz Jngigerdr ok jarl
67. A dogum Olafs konungs Haralldzsonar var Þorgnyr logmadr a Tiundalande þeir langfedgar hofdu þar verit yfir logmenn vm margra konunga æfui. Þorgnyrr var þa roskinn madr hann hafde vm sig hird mykla hann var kalladr uitrazstr madr j ỏllu Suiariki hann var frænde Rognnualldz jalls ok fostrfadir. Nu er þar til mals at taka at sendemenn Jngigerdar konungsdottur ok Hiallta komu til Rognualldz jarlls ok Jngibiargar ok sỏgdu at konungsdottir hefde oft rætt um vid Suiakonung vm sættir þeirra Olafs digra ok hon var hinn mesti vin Olafs konungs. en Suiakonungr uard ræidr vid j huert sinn er hon nefnde Olaf konung ok henne þotti eingi von sætta at suo bunu. Jall sagde Birnni en Beornn sagde hit sama at hann munde æigi fyrr aftr huerfa en hann hitti Suiakonung ok segir at jall hafde honum þui heitit at fylgia honum a fund Suiakonungs. Nu lidr fram uetrinn en þegar a bak jolum byrr Rognnualldr jarll fỏr sina. hann ræid vid .lx. manna. þar var j fỏr Beornn stallari ok hans forunautar. for jarll austr allt j Suiþiod. en er hann sotti upp a landit þa sende hann menn sina fram firir (til) Uppsala ok sende ord Jngigerde konungsdottur at hon skyllde koma vt a Ullarakr j mot honum. þar atti hon bu stor. en er konungsdottur kuomu ord Rognnualldz jarlls þa biozst hon vid vid fiolda mannz. Hiallti rædzst þa til ferdar med henni. en adr hann færi gek han firir konung ok mællti. sitit allra konunga hæilazster ok er þat satt at segia at ek hefir huergi þes komit at ek hafui slika tignn set sem med ydr. uil ek þess bidia ydr herra at þer set vinir minir. Konungr suarar. hui lætr þu suo brautfusliga. huert skal þu fara. Heallti suarar. ek rid vt a Ullarakr med Jngigerde dottur yduarre. Konungr mællti. far þu þa vel ok ertu vitr madr ok sidugr ok kannt uel at vera med tignum monnum. Gek þa Hiallti j brott. Jngigerdr konungsdottir ræid til bus sins vt a Ullarakr let þa bua ueitzslu i mot jalli. þa kom jall þar ok uar honum uel fagnat dualdizst hann þar nockurar nætr ok tỏludu þau konungsdottir mart ok flest vm þa Suiakonung. segir hon jalli at vuænt horfir um sættir. þa mællti jarll. frændkona sagde hann huern ueg er þer gefit vm þat ef Olafr Noregs konungr bidr þin. synizst oss sem þat muni hellzst æinhlitt til sætta ef mægdir mętti takazst mille konunganna. en ek uil ecki ganga med þui male ef þat er huert mot þinu skapi. Hon suarar. fadir minn mun sea rad firir mer en annarr er |[84] æinge sa minn frænde er[85] ek uili helldr min rad undir æiga en ydr þau er mer þikir myklu rade gegnna. en huersu radligt synizst ydr þetta. Jarll fysti hana miog ok taldi sem uar marga hluti upp til frama uit Olaf konung þa er storuegligir voru. hann sagde henni inniliga fra þeim atburdum er þa hafde firir skemzstu georzst er Olafr konungr hafde handtekit .xi. konunga a æinum mornni ok tekit þa alla af riki. mart tỏludu þau vm þetta mal ok urdu uel asatt. for jarll a brott ok med honum Heallti. Rognualldr jall kom at kuelldi æinn dag til bus Þorgnyrs lỏgmannz. þat var bær mikill ok storkostligr. voru þar margir menn vti. þeir fỏggnudu uel jarlli ok toku vid hestum þeirra. Jarll gek j stofu ok uar þar mikit fiolmenni. þar sat j ỏnduegi madr gamall. ỏnguan mann hỏfdu þeir set iafnnmikinn. skegg hans var suo sitt at þat la a kniam nidre ok um alla bringuna. hann uar vænn madr ok geruiligr. Jarll gek firir hann ok quaddi hann. hann tok uel quediu hans ok bat hann ganga til sætis þess er hann (var) uanr at sitia. jarll settizst gegnt honum. þeir duolduzst nu þar nockurar nætr adr jall gek firir hann ok bar upp eyrende sin ok bad at þeir Þorgnyrr skylldu ganga j malstofu. þeir Beornn ok Hiallti gengu med jalli ok er þeir kuomu þar þa tok jarll til mals ok mællti. sagde fyst fra þui er Olafr konungr hafde þangat sent menn ok þeir voru þar þa komnir ok hann hafde þui þeim hæitit at fylgia þeim a fund Suiakonungs ok hann sagde at Suiakonungr tok þessu male suo þungliga at hann let ỏngum manni hlyda skylldu at fara med þessu mali. nu er suo komit fostri at ek er æigi einhlitr at þessu. hefui ek nu þui sott a þinn fund at ek uænti hedan heilla rada ok traustz. En er Jarll[86] lauk sinu male þa þagde Þorgnyrr vm hrid en er hann tok til orda mællti hann. undarliga skifti þer. þer girnizst at taka tignarnỏfnn en kunnit ydr ỏngan fỏgnut edr firirhyggiu þegar þer komit j nockurnn uanda. hui skylldir þu æigi sia firir þui adr þu hetir þessi ferd at þu hefir æigi riki til þes at mæla j mot Olafi konungi. þikir mer æigi uerra at vera j bondatale ok vera frials orda minna at mæla sligt er ek vil þo konungr se hea. nu mun ek koma til Uppsala þings ok uæita ydr þat lid at þer megit mæla þar uhræddir sligt er ydr likar. Jarll þackade honum uel þessi hæit ok dualdizst med honum til Uppsala þings ok ridu med Þorgny til þings. uar þar allmikit fiolmenni. þar kom Olafr Suiakonungr med hird sina.
Ræda konungs ok Raugnualldz jarls
68. Hinn fysta dag er þing uar sett sat konungr a stoli ok þar hird hans umhuerfum. en annan dag eftir a þinginu satu þeir a einum stoli jarll ok Þorgnyrr ok sat þar firir þeim hird jalls ok huskallasueit Þorgnyrs en a bak stolnum stod bonda mugrinn ok allt vmhuerfis vm hring. sumir foru a hædir ok a hauga at heyra þadan til. þa stod upp Beornn stallari hea stoli jalls ok mællti hatt. Olafr konungr sendi mig hingat þes eyrendis at bioda Suiakonungi sætt ok þat landaskipti sem at fornnu hefir verit mille Suiakonungs ok Noregskonungs. Hann mællti suo hatt at Suiakonungr heyrde gerlla. en er hann heyrde nefnndan Olaf konung ætlade hann ath sa munde hans eyrende tala. en er hann heyrde rætt vm sætt ok landaskifte mille Suiþiodar ok Noregs þa skilde hann af huerium rotum risa munde. þa hliop hann upp ok kallade at sa madr skyllde þegia ok sagde þat ecki stoda mundu. Beornn settizst þa nidr. en er hliod fekzst þa stod jarll upp ok mællti. hann sagde fra ordsending Olafs konungs ok sættarbodum vid Suiakonung ok fra þui er Uestrgautar sendu konungi oll ord til þess at sætt skylldi gera vit Noregsmenn. taldi hann huat Uestrgautum var at þui at missa þeirra allra hluta af Noregi er þeim uar arbót j en j annan stad at sitia firir ahlaupum þeirra ok hernade ef Noregskonungr heriar a þa. jarll sagde ok at Olafr Noregskonungr hefde menn þangat senda þeirra eyrenda at hann uill bidia Jngigerdar dottur Suiakonungs. En er jarll hætti at tala þa stod konungr upp. hann talade ok suarade þungliga um sættina ok uæitti jalli þungar atỏlur ok stora firir ofdirfd þa er hann hafde gert grid ok frid vid þann hinn digra manninn ok lagt vid hann vinattu. taldi hann sannan at landradum vid sig sagde þat makligt at hann væri rekinn ór lande ok sagde at allt sligt hlaut hann af eggian konu sinnar ok quat þat verit hafa hit osniallazsta rad at hann skyllde fæingit hafa firir girndar sakir slikrar konu. hann talade langt ok sniallt ok sneri |[87] rædunne a hendr Olafi digra. En er hann settizst nidr þa var hliott. þa stod upp Þorgnyrr ok er hann stod upp þa stodu upp allir bændr þeir er adr hofdu setit ok pustu at allir þeir er j ỏdrum stỏdum hỏfdu setit edr verit ok uilldu hlyda til huat er Þorgnyrr talade. uar þa fyst gnyrr mikill af fiolmenni. en er hliod fekzst þa mællti hann.
Suaur Þorgnyrs jarls vid Suiakonung
69. Annan ueg er nu skaplynde konunga j Suiariki en fyrr hefir verit. Þorgnyrr fỏdurfadir minn munde Æirek Uppsalakonung Ỏnundarson ok sagde þat fra honum er hann var a lettazsta skæide at hann hafde huert sumar leidangr vti ok for til ymisra landa ok lagde undir sig Finnland ok Kirialaland suo Eis(t)land ok Kurland ok vijda vm Austrlond ok mun enn sea jardborgir ok ỏnnur storuirke þau er hann gerde ok uar hann ecki suo mikilatr at æigi hlyddi hann monnum ef skyllt attu at tala vid hann. Þorgnyrr fadir minn munde Biornn konung ok uar med honum langa æfui. uoru honum hans sider kunnir. vm hans daga voru sidir godir stod hans riki med myklum styrk en ỏngum þurde. uar hann ok gỏfugr ok dęll sinum monnum. ek man Æirek hinn sigrsæla ok uar ek med honum j mỏrgum herfỏrum iok hann riki Suia ok uarde hardfæingiliga uar oss gott radum vid hann at koma. en konungr þessi lætr ỏnguan mann þora at mæla vid sig nema þat æina er hann uill vera lata ok hefir vid þat allt kapp en lætr skattlond sin undan ser huerfa af eliunarleyse ok þrekleyse. hann girnnizst til þess at hallda Noreg undir sig er æinge Suiakonungr hefir agirnnzst ok georir þar[88] morgum manni mein. nu er þat uile uorr bóndanna Olafr konungr at þer georit sætt uit Olaf digra Noregskonung ok giptit honum Jngigerdi[89] dottur ydra. en ef þer uilit uinna aftr undir ydr riki þat er j Austrueg er ok frændr ydrir hafua þar þa uilium ver allir fylgia ydr til þess. nu med þui at þer uilit æigi hafua þat er uær męlum þa munu ver ueita ydr atgongu ok drepa ydr her þegar a þinginu ok þola ydr æigi olaug ok ofrid. hafua suo gert hinir fyrri forelldrar uorir þeir steyftu tueimr konungum j æina kelldu a Mulaþinge er adr hỏfdu uppfyllzst oiafnnadar ok ofmetnadar sem þer gerit nu vid oss. segit nu skiott huornn kost þer vilit nu helldr upp taka. Þa gerde lydrinn þegar vopnnabrak ok gny mikinn. Konungr stendr þa upp ok mællti. segir at hann vill allt þann ueg vera lata sem bændr vilia. hafa suo gert aller Suiakonungar at lata bændr rada ollu med ser þui er þeir villdu. stoduadizst þa allr kurrinn bondanna. en þa taka hofdingir at tala konungr ok jarll ok Þorgnyir ok gera frid ok sætt af Suiakonungs hende eftir þui sem Noregskonungr hefir ord til sent. uar a þui þinge þat radit at Jngigerdr konungsdottir skillde uera gift Olafi konungi j Noregi. skillde konungr jalli fa festar. konungr fek honum allt sitt umbod a þessum radahag ok skildizst þar vid suo buit. En er jarll fór heim þa hittuzst þau Jngigerdr konungsdottir ok tỏludu sin aa mille vm þetta mal. hon sendi Olafi konungi slædur af pelle ok gullsaumadar miog ok silkeræmur. for jall aftr j Gautland ok Biornn med honum. dualdizst Biornn þar litla hrid ok fór aftr til Noregs vid forunæyti sitt. en er hann hitti Olaf konung sagde hann honum eyrendislok sin þau sem voru. þackade konungr honum vel ferdina ok sagde sem var at hann hafde gæfu til borit at koma fram eyrendinu j vfride slikum. Olafi konungr for þa er uorade vt til siofar let þa bua skip sin ok stefnnde til sin lide for vm uorit vt eftir Vikinne allt til Lidandisnes ok allt for hann nordr a Halogaland. sende þa ord lendum monnum ór herudum ok bio þa ferd sina er hann skyllde fara j mot festarkonu sinne. ueitzslu su skylldu vera vm haustit austr vid Elfui vid landamæri.
Suikrædi Hræreks vid Olaf konung
70. Olafr konungr hafde med ser Hrærek konung blinda. ok er hann var groinn sara sinna þa fek konungr honum .ij. menn til þionustu ok let hann setia j hasęti hia ser. Hrærekr var famelugr ok styggr ef menn mælltu vid hann. þat uar uenia hans at hann let skosuein sinn leida sig vti um daga fra ỏdrum monnum þa barde hann sueininn. en er sueinninn hliop fra honum þa sagde hann Olafi konungi at sueinninn uillde ecki honum þiona. þa uar skift vid hann þionostumonnum ok for allt sem adr at æinge hellzst vid. Þa fek Olafr konungr honum þann mann er Sueinn het ok uar hann frænde Hræreks ok uar hans madr adr. hann hellt teknum hætti vm stridlæti sitt |[90] en er þeir voru .ij. samen staddir þa var (hann) katr ok malrædinn. hann minntizst a marga hluti þa er fyrr hafde verit þa er hann var konungr ok minntizst a æfui sina fyrre ok suo a þat huerr brugdit hafde hans riki ok sælu en gert hann at ỏlmosumanni. en hitt þiki mer þo undarligt ok þo mest ok þungazst segir hann er þu edr adrir minir frændr þeir er mannuænligir hafa verit skulu nu vera suo myklir ættlerar at ongrar suiuirdingar skal reka þeirrar er a ætt uorre er ger. Þuilikar fortỏlur hafde hann oft uppi. Sueinn sagde at þeir attu vid ofreflismenn vm mykla at skifta en þeir hofdu litils kosti. Hrærekr mællti. til huers skulu uær leinge life vid skỏmm ok meidzsl nema suo beri at at ek mætti blindr hefnnazst a þeim sama er mig sigrade sofannda. gerum suo uel at vit drapum Olaf digra. hann ottazst nu ecki at ser. ek skal radin til setia ok æigi uillde ek hendr til spara ef ek mætta synar neyta en þat ma ek æigi firir sakir blindlæiks mins ok skalltu bera uopn a hann. en þegar er Olafr konungr er drepinn þa huerfr rikit undir ouine hans. nu kann vera at ek verda konungr ok skalltu þa vera jarll minn. Suo kom um fortaulur hans at sueinninn iattade þessu vrade. Suo uar firirætlat at þa er konungr gengr til aftensaungs stod sueinninn vti j suolum firir honum ok hafde brugdit sax undir skickiu sinne. en er konungr gek vt ór stofunne þa bar hann skiotara at en Suein varde ok sa j andlit honum. þa blicknade sueinninn ok var suo fỏlur sem narr[91] ok felluzst honum hendr. Konungr fann hrætzslu a honum ok mællti. huat er nu Sueinn uilltu suikia oss. Sueinn kastade nu fra ser saxinu ok fell til fota konungi ok mællti. allt a guds uallde ok ydru herra. Konungr bad menn sina taka hann ok var hann settr j iarnn. þa lętr konungr færa sæti Hræreks a annan pall. hann gaf grid Sueini for hann ór lande. Konungr fek Hræreki annat herbergi at sofa j en þat er hann sealfr suaf i. en suaf þar j þui husi fiolde hirdmanna. hann fek til .ij. hirdmenn at fylgia Hræreki dag ok nott. þeir menn hofdu lengi verit med Olafi konungi ok hafde hann þa reynt at truleik vit sig. Hrærekr gerde ymizst at hann þagde marga daga suo at æingi madr fek ord af honum en stundom uar hann suo katr at þeim þotti at hueriu orde gaman er hann mællti en stundum mællti hann mart ok illt. suo ok at stundum drak hann huernn af stocki en oftazst drak hann litit. Olafr konungr gaf honum vel skotsilfr. oft gerde hann þat ádr hann lagdizst til suefnns at hann let taka miaderbyttur ok gaf at drecka ỏllum hirdmonnum. af þui þockadizst hann þeim uel vm hrid.
Af Finni ok Hræreki. capitulum.
71. Madr er nefndr Finnr hinn litli upplenzskr madr edr finnzskr at ætt. hann uar litill madr ok allra manna skiotazstr suo at eingi hestr tok hann a ras hann kunni manna bezst vit boga. hann hafde lengi verit trunadarmadr ok þionustumadr Hræreks. hann kunne uega um ỏll Upplỏnd hann uar ok malkunnr ollu stormenni. hann slotzst oft j ferd med þeim Hræreki ok til þionostu vit hann ok komzst oft j tal vit Hrærek ok oftazst skommum samfast at mæla vid hann ok uillde ecki gruna lata þeirra tal. en er a leid uorit ok þeir sottu vt j Uikina þa huarf Finnr a brott fra lidinu nockura daga. þa kom hann enn aftr ok dualdizst vm hrid. Suo fór oft frem ok uard þui æingi gaumr at gefinn.
Hrærekr komz a brott fra Olafi konungi
72. Olafr konungr kom til Tunbergs firir paska ok dualdizst þar miog lengi um uorit. þar kom þa til bæiarins mart kaupmanna bæde Saxar ok Danir ok austan or Uik ok nordan ór lande. uar þar mikit fiolmenni. þar uar ár mikit ok dryckiur storar. Þat berst at a æinu kuelldi at Hrærekr uar kominn til herbergis ok helldr sidla ok hafde miog druckit ok var þa katr vel. þa kom Finnr hinn litli med miaderbyttu ok uar þar grasadr miỏdr hinn sterkazsti. þa let Hrærekr gefa at drecka ollum þeim er inne voru til þess at huerr sofnade j sinu rumi. Finnr uar þa j brottu gæinginn. lios brann þa j herberginu. þa uakti Hrærekr upp þa menn er honum voru vanir at fylgia ok segir at hann uill ganga til hæimilishus. þeir hofdu skridlios med ser en myrkr var a uti mikit en loftrid uar at ganga til salernisins. en er þeir satu j nadhusinu þa heyrdu þeir vt at madr mællti. hỏgg þu fiandann. þa heyrþu þeir brest mikinn ok dett sem nỏckut felli. þa mællti Hrærekr. fulldrucknir munu þeir þarnna er þar æigazst vid farit til skiott ok skilit þa. Þeir biugguzst skiott ok hlupu vt en er þeir komu vt a ridit þa uar sa hỏgginn fyrr er sidarr gek ok drepnir þo badir. þar voru komnir |[92] menn Hræreks Sigurdr hit er verit hafde merkismadr hans ok þeir .xij. saman. þar var Finnr hinn litle. þeir drogu likin upp a mille husanna en hofdu Hrærek met ser hlupu a skutu skip er þeir attu ok reru j brott. Sighuatr skalld suaf j herbergi konungs hann stod (upp) um nottina ok skosueinn hans med honum ok geingu til annars huss. en er þeir skylldu eftr fara ok ofan firir ridit þa skridnade Siguatr ok fell a kne ok stak nidr hendinne ok uar þar vott vndir. hann mællti. þat hygg ek at nu j kuelld muni konungr hafa fengit oss karfafotinn ok hlo at. en er þeir kuomu j herbergit brann þar lios. þa spurde skosuæinninn. hefir þu skæint þig edr hui ertu j blode einu allr. Hana suarar. ekki er ek skæindr en þo mun þetta vita tidenda. Hann uakti Þord merkismann reckiufelaga sinn ok geingu þeir vt ok hỏfdu med ser skridlios ok fundu bratt blodit. þa leitadu þeir ok fundu likin ok baru kenzsl a. þeir sa at þar var trestolpi mikill ok skylihỏgg mikit ok spurdizst þat sidan at þat hafde verit gert til þess at teygia þa vt er drepnir voru. þeir mælltu sin j mille at naudsyn bæri til at uekia konunginn ok hann visse þessi tidende sem bradazst. þeir sende skosueininn til herbergis þess er Hrærekr suaf j. þar suofu menn allir en Hrærekr var j brottu. hann uakti þa menn er inne suofu ok sagde tidendin ok stodu menn þa upp ok foru þangat sem likin voru. En þo at naudsyn væri til þessa at konungrinn visse sem fyrst þa þorde þo æingi at vekia hann. þa mællti Siguatr til Þordar. huort uilltu helldr lagsmadr at uekia konunginn edr segia honum tidendin. Þordr suarar. firir ỏnguann mun þori ek at uekia hann en segia mun ek konungi tidendin. Siguatr mællti. mikit er enn eftir nætr ok kann vera adr dagr se at Hrærekr hafui fæingit ser fylsni þat at hann hefui nogt undanbragd suo at hann se æigi audfundinn. en þeir munu enn skamt komnir þuiat likin eru enn æigi kolld. skal oss alldri henda su skỏm at ver latim æigi konunginn vita þessi tidendin ok suik. gak þu Þordr upp j herbergin ok bid min þar. Þa gek Siguatr til kirkiu ok bad klockaran hringia firir sal hirdmanna konungs ok nefnnde þa er vegnir voru. Klockarin gerde sem hann var bedinn. en er hringt var þa uaknnade konungr ok settizst upp. Hann spurde huort þa væri ottosaungs mál. Þordr suarar. verri efnni eru j. tidendi ero uordin Hrærekr er j brottu en drepnir hirdmenn þinir .ij. Þa spurde konungr at tidendum. Þordr sagde af sligt er hann visse. þa stod konungr upp ok let blasa til hirdstefnu. en er lidit kom saman þa nefnnde konungr menn til at fara alla uega fra bænum at leita Hræreks będe a sio ok a lande. Þordr lange tok skutu ok for med sina menn at leita Hræreks hafde hann .xxx. manna. en er lysa tok þa sa þeir at skutur .ij. foru firir þeim. en er huorir sa adra þa reru huorir sem mest mattu. þar var Hrærekr ok hafde .xxx. tigu manna. ok er saman dro med þeim þa sneru þeir Hrærekr at lande ok hlupu þeir allir upp nema Hrærekr hann settizst upp j lyptingunne. hann mællti ok bad þa uel fara ok hæila hittazst. Þa reri þeir Þordr at lande þa skaut Finnr hinn litle ỏru ok kom su ỏr a Þord midian ok fek hann þegar bana en þeir Sigurdr hlupu a skoginn en menn Þordar toku lik hans ok fluttu til Tunbergs ok suo Hrærek. Olafr konungr tok þa vid hallde Hræreks. hann let þa uandliga geyma hans ok gallt mikinn varhuga vid suikum hans. Hrærekr var þa hinn katazsti ok fann eingi madr a at æigi likade honum vel. Þat barst at uppstigningardag at Olafr konungr gek til hamessu. þa gek byskap med processione um kirkiu ok leiddi konunginn ok er þeir komu aftr j kirkiuna þa leidde byskup konung til sætisins firir nordan dyrr j kornum. en þar hit nęsta sat Hrærekr konungr sem hann uar vanr. hann hafde yfuirhofnina yfir hofdi ser. en er Olafr konungr hafdi nidr setzst þa tok Hrærekr a oxl honum ok þrysti. hann mællti. pellzklæde hefir þu nu frænde. Olafr konungr suarar. nu er hatid mikil halldin j minning þa er Jesus Christus steig til himna af iordu. Hrærekr suarar. ecki skil ek af suo at mer hugfestizst þat er þer segit fra Kristi. þiki mer þat helld(r) otruligt en þo hafa margs dęmi uordit j fornneskiu. En er messan var upphafin þa stod konungr upp ok hellt upp hondum ok laut til altaris. Hrærekr spratt þa upp skiott ok hart hann lagde til Olafs konungs saxsknife er rythningr hæitir. lagit kom j yfirhofnina vit þat er hann hafde nidr lotit. skaruzst miog klędin en konungr uard ecki sárr. en er Olafr konungr fann þetta tilræde þa hliop hann fram a golfit. Hrærekr lagde j annat |[93] sinn ok miste. Hann mællti þa. flyrr þu nu Olafr digri firir mer blindum. Konungr bat menn taka hann ok leide vt ór kirkiunne ok suo var gert. Eftir þessa atburde eggiudu menn at hann leti drepa Hrærek. sogdu menn at konungi uar hin mesta gęfuraum at hafa hann med ser ok þyrma honum hueriar vhæfur sem hann tekr til. en hann liggr um þat natt ok dag at væita ydr liflat. en ef þer sendit hann j brott þa siam ver æigi mann til at fai suo halldit hann at hann komizst æigi j brott. en ef hann verdr laus þa ma hann þegar hafa flokk uppi ok gera mart illt. Konungr suarar. rett er þat mællt en margr hefir dauda tekit firir minne illgerdir en hann. en traudr er ek at tyne sigri þeim er ek fek a Upplendinga konungum er ek tok .v. konunga a æinum mornni ok nada ek suo ollu riki þeirre at ek þurfta æingis mannz bani at verda en þeir voru allir frændr minir. en þo fæ ek nu uarla set huort Hrærekr mun fa naudgat mer til edr æigi at lata drepa sig. Hrærekr tok þui a ỏxl konungi at hann uillde uita huort hann uar j bryniu edr æigi.
(Fra) Olafi konungi ok Þorarni
73. Madr er nefndr Þorarinn Nefulfsson hann uar vitr madr ok islenzskr kyniadr nordan um land. ecki uar hann ættstorr. ordsniallr ok diarfmælltr vid tignna menn hann var farmadr mikill. Þorarinn uar manna liotazstr ok bar þat mest fra huersu illa hann var limadr. hann hafde hendr þyckuar ok liota(r) en fætr þo mykla liotari. hann var þa staddr j Tunsbergi er þessi tidendi voru ok nu var fra sagt. hann var malkunnr Olafi konungi. hann bio kaupskip er hann atti hann ætlade til Jslandz vm sumarit. Olafr konungr hafde Þorarin j bode sinu nockura daga ok talade konungr mart vid hann. Þat uar æinn morgin snemma at konungr uakti en adrir menn suofu ok skæin sol ok uar liost inne miog. konungr sa at Þorarinn hafde rett annan fot undan klædunum. hann sa a fotinn vm hrid. þa uoknnudu menn j herberginu. konungr mællti til Þorarins. uakat hefui ek vm hrid ok hefui ok set þa syn er mer þikir mikils vm vert ok er þat mannzfotr sa er ek hyggr at æingi fotr skal her j kaupstadnum liotari vera. Ok bad adra menn at hyggia en allir er sa sogdu at suo væri. Þorarinn fann huar til uar mællt ok suarar. fatt er suo einna hluta at ỏruænt se at hittizst annat sligt. Konungr mællti. helldr vil ok þui atfylgia at æigi muni fazst iafnnliotr fotr ok suo þoat ek skyllde vedia vm. Þa mællti Þorarinn. buinn er ek at uedia vid ydr at ek mun finna annan fot liotara. Konungr suarar. sa ockarr skal kiosa bæn at ỏdrum er sannara hefir. Suo skal vera segir Þorarinn. Hann bra þa undan klædum ỏdrum fæti ok uar sa ỏngum mun fægri en þar uar af hin minzsta tain. ok a ek nu uedfet sagde Þorarinn. Konungr mællti. hinn er fotrinn þui ferligri at þar eru fim tær ferlligar a þeim en her ero fiorar. ok a ek at kiosa bæn at þer. Þorarinn suarar. dyrt er drottins ord. hueria bæn uilldu þer at mer kiosa. Konungr suarar. þa at þu flytir Hrærek vt til Grænlandz ok fær hann Leifui Æirekssyne. Þorarinn suarar. ecki hefir ek komit til Grænlandz. Konungr mællti. farmadr slikr sem þu ert þa er þer mal at fara til Grænlandz er þu hefir æigi fyrr komit. Þorarinn suarar fa vm þetta mal. en er konungr sagde sinn vilea þa uæik hann æigi af hende ok mællti. heyra skal ek ydr lata herra mina bæn at ek uil bidia ydr hirduistar. en ef þer uæitit mer þat þa uerd ek skylldr til at uæita ydr ok gera yduarn vilia. Konungr jatade þessu ok gerdizst Olafr konungr gladr. uard Þorarinn þa hirdmadr Olafs konungs. Þa bio hann skip sitt ok er hann var albuinn þa tok Þorarinn vid halldi Hræreks. en er Olafr konungr ok Þorarinn skilduzst þa mællti Þorarinn. nu ber suo til herra sem æigi er ỏruænt ok oft kann verda at ver komim æigi fram Grænlandzforinne berr oss at Jslande edr at ỏdrum lỏndum. huersu skal ek skiliazst vid konung þenna þess er ydr likar. Konungr suarar. ef þu kemr til Jslandz þa skalltu selia hann j hendr Gudmunde Eyiulfssyne edr Skafta lỏgsogumanni edr ỏdrum hofdingium þeim er mina vinattu uilia hafa. en ef þig berr at odrum londum þeim er hingat er nær þa haga suo til at þu uitir uist at hann komi alldri sidan lifs j Noreg. en geor þat þui at æina nema þu siair æinge fỏng a ỏdru. En er hann uar buinn ok byr gaf þa siglde hann vtleid allt firir vtan eyiar ok nordr fra Lidandisnesi. siglde hann a haf honum byriade sæint. hann siglde firir sunnan Jsland ok suo austr um landit j Grænlandzhaf. fek hann þa |[94] rettu stora ok uolk mikit. en er a leid sumarit tok hann land j Breidafirde. Þorgils Arason kom til þeirra fystr virdingamanna. Þorarinn synde honum ordsendingar ok iarteignir Olafs konungs til vidrtoku Hræreki konungi. Þorgils tok vid honum ok var Hrærekr med honum vm uetrinn. hann undi þar æigi ok bæiddizst af Þorgisle at hann leti fylgia honum til Gudmundar a Mỏdruuỏllu ok sagde at hann þottizst þat spurt hafua at med Gudmundi væri rausn mest a Jslande ok hann væri honum til handa sendr. Þorgils let fylgia honum til Gudmundar a Mỏdruuỏllu. tok Gudmundr vid honum uel firir sakir Olafs konungs ok uar hann þar uetr annan. Þa undi hann þar æigi lengr. þa fek Gudmundr honum vist a litlum bę ok heitir a Kalfskinne. þar var Hrærekr hinn þridea uetr. þar uar fátt hiona. suo sagde Hrærekr at sidan er hann let af konungdomi hefde hann þar uerit suo at honum hefde bezst þott. þar uar hann af ollum monnum mest metinn. Eftir um sumarit fek Hrærekr sott þa er hann hafde leitt til bana. Suo er sagt at sa (einn) konungr huilir a Jslande. Þorarinn Nefulfsson uar lengi sidan j fỏrum en stundum med Olafi konungi. Þat sumar er Þorarinn for til Jslandz med Hrærek for Heallti Skeggiason vt til Jslandz ok leidde Olafr konungr hann med giofum a brott. Þat sama sumar fór Eyuindr urarhornn j uestruiking ok kom vm haustit til Jrlandz til handa Konufỏgr Jrakonungi. Þeir hittuzst vm haustit j Ulfreksfirde Jrakonungr ok Einarr jarll ór Orkneyium ok uar þar orrosta mikil. hafde Jrakonungr lid meira ok fek sigr en jarll flyde æinskipa ok kom suo vm haustit aftr til Orkneyia at hann hafde latit mestan hlut fiar ok manna ok unde jall storilla ferd sinne ok kende osigr sinn mest Nordmonnum er voru j orrostu med Jrakonungi.
capitulum
Gvd drottinn Jesus Christus sa til þess þỏrf vora allra Nordmanna at uelia oss slikan formælanda sem suo kostgæfde med mikille godfyse uora naudzsyn sem þessi skinande gæisli ok lysanda liosker hinn heilagi Olafr konungr Haralldzson huerr at æigi at æins elskade sinn undirgefinn lyd j Noregi helldr ok iafnnuel þa sem a Jslande bygda þa sem sottu hans tign ok virding prydannde huernn eftir þui med veralldar virdingu sem hann fann tilfelldan suma med fegiofum en suma med nafnnbotum. gafuzst ok þær raunir a at þeir fengu mesta ast ok elsku af Olafi konungi sem gud elskudu framazst. Olafr konungr unni mikit hirdmonnum sinum ok þotti ser j þui miog misbodit ef þeim uar med ỏfund misþyrmt ok þeim ollum framazst er honum þotti mestr madr j. þikir af þui tilheyriligt at setia her nockurnn þatt af hirdmonnum hans tuæimr Þorgæiri Hafarssyne ok Þormode Bessasyne er leinge voru med honum j mỏrgum mannraunum þo at þeirra se æigi iafnnan vid getith j sealfri Olafs sỏgu. ma af sliku merkia gætzsku ok giftu Olafs konungs af hann uæitti þat athalld suo myklum[95] uæirdarmonnum sem þeir voru fostbrædr at þeir elskodu konunginn yfir alla menn fram. urdu þeim ok sidan sin verk ỏll at frægd ok frama þau sem þeir unnu j heidr vid konunginn ok syndu af ser agæta uỏrnn dad ok dræingskap adr þeir endadu sitt lif ok erfuide þessarar ueslu veralldar.
Vppruni þeirra Þorgeirs ok Þormodar
75. A dogum hins heilaga Olafs konungs uoru margir myklir hofdingiar undir hans konungsrike æigi at æins j Noregi helldr j ollum londum þeim er hans konungsdomr stod yfir ok uoru þeir mest virdir af gude er konunginum likade bezst. J þenna tima uar hofdinge mikill a Jslande j Jsafirde sa er Uermundr het hann uar Þorgrimsson brodir Uigastyrs. Uermundr hafde bustad j Uatzfirde hann uar uitr madr ok uinsæll huatr ok hardradr. hann atti þa konu er Þorbiorg het hon uar kollut Þorbiorg hin digra dottir[96] Kiartans Olafssonar. hon uar uitr kona ok storlynd rik ok storrad. auallt er Uermundr uar æigi heima þa red hon firir herade ok firir monnum ok þotti huerium manni sinu mali uel komit þo at hon rede firir. Hafarr het madr hann uar Klepsson hann bio at Jokulskelldu. Hauarr uar kyniadr sunnan af Akranese ok hafde flyit þadan firir uigasokum þuiat hann uar mikill hauadamadr ok udęll. hann atti þa konu er Þorelfr het hon uar bræidfirzsk at ætt hon uar dottir Alfs j Dỏlum gofugs mannz ok agætz. Hauarr ok Þorelfr attu þann son er Þorgæirr het hann var bradgerr madr mikill uexsti sterkr ok vdęll ok kapsfullr. hann nam a unga alldri at hlifa ser med skillde en uega med suerde. Bessi het madr er bio j Jsafirde hann atti þa konu er Þorgerdr het. son þeirra het Þormodr hann uar a unga alldri huatr madr ok hugprudr medalmadr uexsti suartr a hár ok hrockinhærdr. J þenna tima bio a Reykiaholum a Reykianese Þorgisl Arason hann uar hofdinge |[97] mikill uitr ok vinsæll rikr ok raduandr. Jllhugi het brodir hans hann var hirdmadr hins hæilaga Olafs konungs. hann uar farmadr mikill ok uar annan uetr med Olafi konungi en annan uetr a Reykiaholum. hann hafde vt kirkiuvid þann ok skalavid þann er þar var. Þeir brędr voru synir Ara Márssonar Atlasonar Ulfssonar hins skialga er nam Reykianes Haugnnasonar hins huita Otryggssonar Oblaudssonar Heorleifssonar konungs. Þorgerdr het modir þeirra hon uar dottir Alfs j Dỏlum.[98] Modir Alfs var Þorhilldr dottir Þorsteins hins rauda Oleifssonar hins huita[99] Jngialldzsonar Frodasonar. Modir Jngialldz uar Þora dottir Sigurdar orms j auga. modir Sigurdar var Astlaug dottir Sigurdar fafnisbana. Þorgeirr Hafarsson uar systrungr Þorgils Arasonar. Þorgæirr ok Þormodr oxu upp j Jsafirde ok uar[100] snemma uingott med þeim þuiat þeir voru skaplikir. snemmendis sagde þeim suo hugr sem sidarr bar raun a at þeir munde uopnndaudir verda þuiat þeir voru radnir til at lata huergi sinn hlut undir liggia vid hueria menn sem þeir attu malum at skipta. meirr hugdu (þeir) at frægd ok frama þessa heims en dyrd annars heims fagnnadar. þui toku þeir þat rads med fastmælum at sa þeirra skyllde annars hefnna er lengr lifde. en þo at þa væri kristnir menn kalladir þa var þo j þann tid ung kristni ok miog uanger suo at margir gnæistar heidinnar uillu voru þa enn j ueniu margra manna. J fyrnnsku hafde su siduenia verit hardfæingra manna þeirra er þat logmal gerdu sin a medal at sa skyllde annars hefnna er lengr lifde. þa skylldu þeir ganga undir þriu iardarmen ok uar þat æidr þeirra. sa læikr þeirra var a þa lund at rista skyllde upp þrear langar torfur. þeirra endar skylldu allir fastir vera j iordu en hæimta upp lyckiurnar suo at madr mætti ganga þar vndir. þann læik fromdu þeir Þorgeirr ok Þormodr. Þormodr var þeirra nockuru ellri en þo var Þorgeirr þeirra sterkari. vppgangr þeirra gerdizst bratt mikill. foru þeir vida vm herut ok voru ecki miog vinsælir. tỏldu margir þa vera ecki iafnnadarmenn. hofdu þeir hraskinn hea fedrum sinum. virdu suo margir at þeir hellde þa til þessarrar vspecktar. foru þeir menn er vanhluta þottuzst uordnir firir þeim a fund Vermundar ok badu hann af koma þessu vandræde. Vermundr baud Hauari ok Bessa a sinn fund ok sagde þeim at monnum likade litt vid sonu þeirre. er Hauarr segir hann vtanherads madr ok hefir setzst her nidr at einkis mannz lofui. hofu ver ecki amazst vid bygd þina her til. en nu synizst monnum standa af Þorgæiri syne þinum nockurr hrode ok stormr. vilium ver nu at þu breytir bustad þinum ok færir j brott bygd þina ór Jsafirde. en Bessa ok son hans munu ver þui æigi a burt reka at þeir eru her herads menn ok væntum ver at minne stormr mun standa af Þormodi ef þeir skiliazst. Hauarr suarar. rada muntu þui at ver munum radazst j burt ór Jsafirde med fe voru en æigi væit ek nema Þorgæirr vile rada sinu vistaferlle. Nu eftir þessa vidrædu færde Hauarr bygd sina sudr til Borgarfiardar ok bygde þar sem nu eru kallader Hauarstadir. Þorgeirr var þa ymizst med fỏdur sinum edr uestr j Jsafirde med Þormode ok voru morgum anduaragestir þar sem þeir komu. laungum var hann a Reykiaholum med Þorgisle frænda sinum ok hafde af honum gott yfirlæti. mikit vinfæinge uar med þeim Þorgisle Arasyne þegar a unga alldri ok hellzst þat medan þeir lifdu badir.
Jodr drap Hauar. capitulum.
76. Jodr het madr er bio at Skeliabrecku hann var Klængsson. Jodr uar garpr mikill ok oiafnnadarmadr mikill rikr ok storradr vigamadr mikill ok bætti sealldan menn þo at hann vægi. Jodr for vm uetrinn vt a Akranes ok huskallar hans med honum at miolkaupum. j þeirre fỏr kom hann til Hauars ok bad at hann skyllde lia honum hest vt a nesit. Hauarr sagdizst lea honum mundu hestinn. ok uil ek sagde hann at þu latir her eftir hestinn er þu ferr aftr. Jodr quat suo vera skylldu. hann for vt a nesit ok keyfti þar miol sem hann hafde adr ætlat ok for heimlæidis. ok er hann for med Grunnafirde nær bæ Hauars þa ræddu forunautar hans vm vid hann at þeir munde eftir lata hestinn. Jodr suarar. æigi nenni ek nu at dueliazst ok mun ek nu hafa hestinn heim undir klyfium ok senda honum þegar aftr er ek hefui haft j mina naudsyn. Þeir suara. gera mattu suo ef þu uill en æigi hefde Hauari auallt likat at af þui væri brugdit er hann villde vera lata. Ecki mun nu firir þat gefit verda sagde Jodr. Hauarr sa ferd þeirra ok fór til fundar vid þa ok mællti. nu munu þer lata eftir hestinn. Jodr |[101] suarar. þu munt vilea lea mer heim hestinn. Hauarr suarar. æigi mun nu hestrinn fara lengra. Jodr suarar. þo munu ver nu hafa hann þo at þu uilir æigi. Hauarr suarar. vera ma at suo se. hann hleypr at hestinum ok hio ofan klyfiarnnar ok tok j tauma hestsins ok sneri heim a leid. Jodr hafde mikit krokaspiot j hende. hann snarar þa at Hauari ok leggr spioti a Hauari midium. af þui sare let Hauarr lif sitt. Jodr tok hestinn ok hafde med ser ok fór leid sina til þess er hann kom heim. Heimamonnum Hauars þotti honum seint heim verda ok foru at læita hans ok fundu hann daudan þar sem hann hafde ueginn verit. þeim þotti þat mikil tidende ok mỏrgum ỏdrum.
Þorgeirr drap Jodur bonda
77. Þorgeirr Hauarsson var j þenna (tima) vestr j Jsafirde er uig Hauars spurdizst vida um herut. ok er Þorgeiri var sagt lat fodur sins ok braa honum ecki vid tidendasognn þessa. eigi rodnade hann þuiat honum rann æigi reide j hỏrund. æigi bliknade hann þuiat honum rann æigi ræide j bæin. helldr bra hann ser a ỏnguan ueg vid þessa tidendasognn þuiat æigi var hans hiarta sem foarnn j fugle. æigi uar þat blodfullt suo at þat skylfui af hræzslu helldr var þat hert af hinum hæsta hofutsmid. Suo er sagt at Þorgeirr væri litill kuennamadr talde hann þat vera suiuirding sins kraptz (at) hokra at konum. sealldan hlo hann æinge var hann gapsmadr oblidr ok ohyr huersdegliga vid alþydu. mikill var hann vexsti ok dreingiligr j asionu rammr at afle. Þorgeirr atti ỏxi breida stundar mykla skỏfnungsỏxi. su ỏx var snarpegg ok huỏs ok fek mỏrgum manni ærinn nattverd. hann atti ok mikit spiot þat var med hordum oddi ok huỏssum eggium mikill falr a ok digr(t) skaft. J þenna tima voru her a lande suerd otid monnum til uopnnaburdar. Nu er Þorgeirr spurde uig fỏdur sins þa fór hann a Reykiahola til Þorgils Arasonar ok sagde honum at hann villde fara sudr til Borgarfiardar at hitta modur sina ok bad at hann skyllde fa honum far yfir Breidafiord. Þorgisl gerde sem hann bad. nu for hann sudr j Borgarfiord ok er (æigi) sagt fra nattstỏdum hans. færdir voru godar ok snialaust j heradinu uotnin lagu ỏll. ok er hann kom sudr yfir Huita þa lagde hann leid sina til Skeliabrecku. uedr var þykt ok hlætt myrkt vti będe firir vedrs sakir ok nætr. Þorgeirr kom til Skeliabrecku sid vm aften. ok er hann kom a bæinn þa voru dyrr aftr loknar ok menn nykomnir j stofu fra ellde. lios brann j stofunne. Þorgeirr drap a dyrr. Jodr mællti. a dyrr var drepit. gengi vt nockurr sueina. Þa sa vt æinn huskarll ok ser mann firir dyrum standa med uopnum ok spurde huerr hann væri. Hann suarar. Vigfuss heiti ek. Huskall mællti. gak þu inn heimil er þer gisting. Þorgeirr mællti. æigi þigg ek at þrælum gisting. mæl þu at Jodr gangi vt. Hann gengr inn en Þorgeirr stendr vti. Jodr spurde huerr kominn væri. Huskall suarar. æigi væit ek huerr hann er. ætla ek at hann viti æigi sealfr. Jodr mællti. huort baud þu honum gisting. Huskall suarar. baud ek honum ok villde hann æigi þiggia gistingarbod at þrælum bad hann þig vt koma. Jodr tok spiot j hond ser ok setti healm a hofut ser gengr vt j dyrnnar ok .ij. huskallar med honum. ser mann vti firir dyrum. snyrr vt spiotinu ok setti spiotzoddinn j þreskiolldinn en stod sealfr firir innan. Hann spyrr huerr hinn komni madr væri. Sa suarar. ek hæiti Þorgeirr. Jodr mællti. huerr Þorgeirr ertu. Hann suarar. Hauarsson er ek. Jodr mællti. huert er eyrendi þitt hingat. Þorgeirr suarar. æigi væit ek at hueriu verdr en eftir vil ek læita ef þer vilit mer nockuru[102] bæta vig þat er þu uott Hauar fỏdur minn. Jodr mællti. hefir þu æigi spurt þat at ek hefuir morg vig uegit ok hefig fa bætt. Þorgeirr suarar. okunnigt er mer þat. en huat sem þat er þa kemr þetta til min at leita eftir þessum uigsbotum er mer er suo nærr hỏggit. Jodr suarar. æigi væri allfiarri at minnazst þin j nockuru. en firir þat mun ek æigi bæta þer þetta vig at ỏdrum mun skyllt þickia at ek bæta ỏnnur vig þau sem ek hefui vegit. Þorgeirr suarar. þer munut rada huernn þer vilit minn gera en ek mun rada þyckiu minne. Nu er þeir rędduzst þessi ord vid þa stod Þorgeirr æigi allnær dyrum. hann hafde spiot j hægri hende ok snera fram oddinum en ỏxi j hinne vinstri hende. Jodr ok hans monnum var dimt vt at lita þuiat þeir voru fra liosi komnir en Þorgeirr matti nockuru gerr sea þat er j dyrunum var. nu er minzstar uonir voru þa hliop Þorgeirr upp at dyrunum ok lagde spiotinu a Jodr midium ok þegar j gegnum hann suo hart at hann fell inn j dyrnar j fang fylgdarmonnum sinum. Þorgeirr snyrr a brott j nattmyrkrinu en huskaller Jodrs starfa at honum. Þa var Þorgeirr .xv. uetra er þetta vig var. sem Þormodr orti j erfuidrapu Þorgeirs.
- Starf hofzst upp þa er arfa
- |[103] auduæitir sig daudan
- hastrennir var hlunna
- haugsniallr Klęngs falla.
- efnnd tokzst Hauars hefndar
- hapstods þa er var mode
- hann hlaut kapp at vinna
- huatr .xv. uetra.
Þorgeirr hitti modur sina
78. Nv ferr Þorgeirr vm nottina vt firir Hafnarfioll ok nam æigi fyrr stadar en a Hauarsstỏdum. hann drepr þa a dyrr ok er sæint til hurdar gengit. Þorelfr kuedr æinn huskall til vt at ganga. hann vaknnar ok hrifr j ỏgun ok mællti. æigi væit ek at naudsyn se at vt at ganga þo at menn fari vm nætr. Þorelfr mællti. sa æinn mun fara vm nætr j myklu myrkri er naudsyn mun til bera. Æigi væit ek þat segir hann. Hann reis þo upp seint þat ok gengr til dyranna ser mann vti firir dyrunum ok heilsar honum ecki. snyrr inn til reckiu sinnar legzst nidr ok breidir a sig. Þorgeirr gengr inn lykr aftr hurdu snyrr til stofu. Þorelfr spurde. huerr kom madr. Hann suarar. þat er bæde at ek væit æigi huerr hann er enda þiki mer ecki undir. Þorelfr mællti. oforuitinn madr ertu. Hon mællti vid gridkonu æinu. ris þu upp dottir ok gak til stofu ok vit huerr madr se. Hon reis upp ok gek til stofu. lykr upp hurdunne ok spurde. huort er nockurr madr j stofunne. Henni uer suarat. er her æinnhuerr madr. Hon spurde huerr hann væri. Hann nefnndizst Þorgeirr. Hon lykr aftr hurdinne gengr j skala. Þorelfr spurde. huerr var madr. Hon suarar. þat ętla ek at kominn se Þorgeirr sonr þinn. Þorelfr ris þa upp ok kuæikti lios gengr til stofu ok fagnnar vel syne sinum ok spyr tidenda. Þorgeirr suarar. auerki nockur gerdizst j kuelld at Skeliabrecku. Hon spurde. huerir attu hlut at þui. Þorgeirr suarar. Jodr var firir auerkum. Hon suarar. litill mannskade. Huerr uann a honum. Þorgeirr suarer. ecki ma ek þat af mer bera. Hon spurde huersu mikill auerki þat væri. Þorgeirr suarar. þat ætla ek at æigi muni þurfa vm at binda þuiat ek sa a spiotinu at otrautt munde hafa bitit j gegnum hann þuiat hann fell a bak aftr vid lagit j fadm fylgdarmonnum sinum. Þorelfr suarer þa med glỏdu briosti. obernsligt verk var þat ok niottu heill handa son minn. edr hui lỏgdu þeir æigi eftir þer fylgdermenn Jodrs. Þorgeirr suarar. feingin var þeim ỏnnur athỏfnn. Hon setti Þorgeiri nattuerd. ok er hann var mettr þa mællti Þorelfr. þat synizst mer rad at þu leggizst nidr en risir upp ofanverda nott ok stig a bak hesti skuodum fæitum er vit æigum rid heim uestr til Breidafiardar. huskallar minir skulu fara med þer ok fylgia þer huersu langt er þer uel likar. her munu menn koma a morgin at leita þin ok hofum ver æigi fỏng til at hallda þig her firir fiolmenni. jsa mun skiott leysa ef þeyrrinn hellzst ok er þa verra at fara. hefir þu nu ok vnnit þat er mest var naudsyn til. ber þu ok Þorgisle frænda minum ord til þess at ek vil radazst uestr þangat j atthaga minn. Þorgeirr gerde eftir þui sem modir hans bat. lagdizst þa til suefnns ok reis upp snemma vm mỏrgin ok ræid j brott ok er ecki vm hans ferd (getit) fyrr en hann kom uestr til Breidafiardar fek ser þar skip ok for a þui vestr til Reykianes. sagde þar vig Jodrs. syndizst ỏllum monnum þeim er þessi tidende heyrde sogd sia atburdr undarligr ordinn er æitt ungmenni hafde ordit at bana suo hardfæingum heradshofdingia ok myklum kappa sem Jodr var. en þat var þo æigi vndarligt þuiat hinn hæsti hỏfutsmidr hafde skapat ok gefit j briost Þorgeiri suo ohrætt hiarta at hann hræddizst ecki ok uar hann j ollum mannraunum sem hit oarga dyr. ok af þui eru aller godir hlutir af gude gefnir. þa er allr ỏrugglæikr af gude gerr ok gefinn j briost huotum monnum ok med sealfræde at hafua til þess kraftinn er þeir vilia. þuiat Kristr hefir mennina skapat ok gert þa sina tilæskingarsonu en æigi þræla. en þat mun hann huerium giallda er til stundar. Þorgeirr hafdizst þa ymizst vid a Reykiaholum edr uestr j Jsafirde. Vm uorit eftir þessi tidende redzst Þorelfr a Reykianes uestr med allt sitt. þat sama sumar var sætzst a uig þeirra Hauars ok Jodrs. Þorgeirr var þa lỏngum med Bessa þeir Þorgeirr fengu ser æinn feriustut ok reduzst til þess skips .vj. menn adrer. þeir letu ræidazst firir um sumarit.
Fra Þorgeiri ok Þormodi fostbrædrum
79. Madr er nefnndr Jngolfr er bio j Jokulsfiordum hann var kalladr Jngolfr suidinn. se bærr var kalladr a Suidinsstodum er hann bio. Þorbrandr het sonr hans hann var garpr mikill odęll ok ouinsæll ok badir voru þeir frændr viafnnadarmenn myklir toku iafnan annarra manna fe med kugan edr rani. þeir voru þingmenn Vermundar ok hellt hann miog hende yfir þeim fedgum |[104] þuiat þeir gafu honum godar giafir jafnan ok var þeim þui æigi skiott hefnndr sinn osami þann er þeir gerdu morgum monnum at æidr Vermundar stod firir. Sigrfliod het kona hon var eckia ok bio j Jokulsfiordum hon uar vitr ok vinsæl ok mikill gagnsmadr mỏrgum. Fiordr einn uar j mille bygda þeirra Jngolfs ok uar henni j mỏrgum hlutum stor uendræde at þeim. Þorgeirr ok Þormodr gerduzst til at fara nordr til Stranda til fangs. ok er þeir voru bunir til farar þa gerde a motuidre ok gaf þeim æigi vt ór Jsafirde hofdu margir af þeim mikil uandræde. ok er komit var at uetri þa rann a byrr ok toku til segls ok sigldu vt eftir Jsafirde gott uedr ok litit. skipit gek litit firir uedrs saker ok er þeir hofdu siglth nockura stund þa tok vedrit at þyknna ok þui næst at drifa. ok er þeir komu vt firir Jokulsfiord þa kom uedr j moti þeim bæde huast ok kallt med fiuke ok frosti. vissu þeir þa æigi huar þeir foru gerdizst þa myrkt bæde af nott ok af myrkri med fiuke. sneru nu skipinu foruidris ok fengu þo stor afaull urdu aller aluotir ok freri at þeim klædin. reyndu Ranar dætr dreingina ok budu þeim sin fadmlỏg. komu loks j einn fiord helldu þar inn eftir ok j fiardarbottninum voru naust ok skip inne. settu þar skip sitt ok biuggu vm. ganga a land ok læita bæiar ok finna loksins æinn litinn bæ. drepa a dyrr ok gengr þar vt madr ok hæilsar þeim bidr þa inn ganga er vti erv j illu uedri. ganga til stofu. þeim var hæilsat. þa spyrr æin kona huerr firir þeim væri foradamadr er komnir væri. henni var sagt at Þorgeirr ok Þormodr væri þar komnir edr huerr spyrr at þui. Þeim var suarat at su heti Sigrfliod er at spurde. ok hefui ek heyrt ykkar getit en æigi hefui ek set yckur fyrr en huort hafi þit verit meirr vinsælir edr uedrsælir j dag. Þeir suorudu. margir munu þat kalla ligt ok þo skipta nockut huerir til tala. Sigrfliod suarar. suo ma vera. Nu bydr hon at taka vid klædum þeirra. er þa elldr upp kuæiktr ok þidd klæde þeirra. eftir þat var þeim fæinginn nattverdr ok þui næst til reckiu fylgt ok buit vm þa vel. sofna þeir skiott. Frost ok fiuk kueda helgalldra vm husþekiur ok syna þeim er vt sia sinn snarpann leik med litille męde ok mikille ognn. go elrishundrinn alle nottina oþrottligum kioftum ok tỏgg med grimmum kuldatỏnnum allar jardir. Ok er lysa tok vm morgininn þa var vt set ok er sa kom inn spurde Þorgeirr huat er uedrs væri vti. sa suarar at uedr væri samt ok vm kuelldit. Sigrfliod mællti. æigi þurfui þer uedrsiukir at vera. velkomnir skulu þer her vera at þui sem ver hofum fỏng a ok farit huergi hedan fyrr en gott er vedr. Þorgeirr suarar. vel ferr þer husfreyie bod vid oss en ecki bita oss illuidri þuiat ver hyggium huorke firir konum ne bỏrnnum. Vedrit hellzst uiku lagde þa fiordu alla ok gerde islỏg mikil. Æinn morgin snemma sa Sigrfliod vt ok kom inn farande. Þorgeirr spurde huat uedrs uæri. Hon suarar. nu er gott uedr kyrt ok uedrlitit. Þormodr mællti. stỏndum upp þa sueinar. Sigrfliod mællti. huat berizst þer nu firir. Þormodr suarar. ver munum fara fæti nordr a Strandir ok vita huat til fangs vili verda en lata her eftir skipin. Sigrgliod mællti. undarligir menn eru þer vilit fara at starfa at huolum en taka æigi nalægri fefỏng ok dreingiligri. Þormodr spurde huer þau fefỏng væri. Hon suarar. dreingiligra synizst mer at drepa illmenni þau er ræna goda menn en starfa at huỏlum. Þormodr spurde til huerra hon mællti þat. Hon suarar. þetta mæli ek til þeim Jngolfs ok Þorbrannz er mỏrgum manni hafe gert skỏm ok skada. hefnde þer ok margra manna j ydru uerki ef þer legdit þa vid uelle ok munde ydr þat verk margir godu launa. Þormodr mællti. æigi uæit ek huersu hæilred þu ert nu þuiat þeir eru vinir Vermundar ok mun þat æigi laust eftir renna ef þeim er nockut gert til meins. Sigrfliod mællti. nu kemr at þui sem mællt er at spyria er bezst til uolegra þegna. þer þikizst vera garpar myklir þegar er þer kugit kotunga en hrędizst þegar er nockur er mannraun j. Þorgeirr spratt þa upp hart ok mællti. standit upp suæinar ok launit husfreyiu gisting. Þa stodu þeir upp ok uopnnuduzst. ganga þeir vt er þeir voru bunir.
Drepnir fedgar Jngolfr ok Þorbrandr
80. Nu fara þeir fostbrædr a ise yfir fiordinn komu a bæinn a Suidinstodum adr menn voru upp risnir. Jngolfr vakti ok heyrde at menn gengu vti hea æigi allfair. þeir Þorgeirr drepa a dyrr. vit þat uaknna þeir menn er inne voru standa skiott a fætr. huildu þeir fedgar iafnnan j klędum þuiat þeir attu sỏkott vid marga menn. þeir hỏfdu med ser .ij. huskalla fraliga. þeir herklędduzst allir ok tekr sitt spiot huorr þeirra fedga j hond ser ganga til dyranna ok luka upp. sia mennina |[105] vti saman .viij. uel uopnnada spyria huerr þar væri floksforinge. Þorgeirr suarar. ef þer hafit heyrt nefndan Þorgeir Hauarsson ok Þormod Besseson. þa megu þer þa nu lita. Þorbrandr suarar. ifalaust er þat at ver hỏfum heyrt yduarr getit ok sialldan at godu edr huert er eyrende yduart hingat. Þorgeirr suarar. þat er eyrende at skaka skandir ok iafnna uiafnnad. vilium ver gera ydr tuo kosti. annar er sa at þer gengit fra fe ydru ỏllu þui er ydr er kent ok þer hafit lengi fengit med rỏngu ok kaupit ydr þann ueg lif edr verit fe med kallmenzsku medan ydr endizst lif til. Þorbrandr suarar. ver hofum fiarins uel aflat med hraustleik ok munum ver æigi annan ueg lata. en ek uillda Þorgeirr at fyrr neyttir þu daguerdar a spiotzoddi minum en aa fenu. Þorgeirr suarer. ek er manna berdreymazstr ok hefir mig æinkar oryrliga til min dreymt en allryrliga um þig ok mun þat eftir ganga ok mun Hel husfreyia þin leggia þig ser j fadm ok vilia dauda bonda sins ok muntu suo lata fe þitt allt þuiat firnnum nytr þess er firnum fær. Nu at suo mælltu sækia þeir Þorgeirr ok Þormodr at þeim fedgum kallmannliga en þeir ueriazst dreingiliga. sækir Þorgeirr at Þorbrandi en Þormodr at Jngolfui. þeir bỏnnudu fỏrunautum sinum at uinna a þeim fedgum þuiat þeir vilea sealfir yfir þa stiga. Nu er dimt at sea inn j dyrnnar þuiat litt var lyst en ut var liosara at sia ok var þeim hægra at veriazst er inne voru. Huskallar Jngolfs hlaupa vt ok sækia a(t) forunantum Þorgeirs ok sæta auerkum vid þa. Þau urdu endilok þessa fundar at Þorbrandr fell firir Þorgeiri en Jngolfr firir Þormodi. .ij. menn fellu af lide Þorgeirs. Huskallar Jngolfs urdu miog sarir. Þessa atburdar getr Þormodr j Þorgeirs drapu.
- Alldrspille kued ek ỏllu
- Ingolfs sonar hingat
- frett eru vig þau er ek ueittag
- ualldr hasleipnis tiallda.
- fell firir frægium stille
- fiortion var þa liona
- litt var þat til þrætu
- Þorbrand drasils uandar.
Þeir Þorgeirr taka .ij. hesta ok klyfia þa af mat. þeir raku a burt naut þau er hellzst voru holld a. fara vit suo buit aftr yfir fiordinn. Sigrfliod uar vti er þeir komu aftr hon heilsar þeim uel ok spyrr tidende. Þeir sogdu þau er gerzst hỏfdu. Sigrfliod mællti. uel hafi þer heiman gengit ok hagligan hualskurd haft rekit margra manna sneypu ok suiuirding. en nu mun ek fara til Uatzfiardar a fund Uermunder at segia þessi tidende. þer skulut bida min heima. Þeir badu hana rada.
Sigrfliod fann Vermund j Vatzfirde
81. Sigrfliod kuedr nu med ser huskalla sina .iij. þau taka einn .vj.æring er hon atti. þeir roa inn eftir Jsafirde ok letta æigi fyrr en þau koma j Uatzfiord sid um aften. Sigrfliod mællti þa vid forunauta sina. en skulu þer vara halldinordr ok segia ecki fra tidendum þeim er gerst hafa latit mig hafua ord firir oss. Þeir sỏgdu suo uera skylldu. Nu ganga þau til bæiarins ok hittu þar menn at mali. tekr Uermundr uel vid þeim ok spyrr tidenda. þau kolluduzst æinge segia kunna. voru þau þar vm nattina j godu yfirlæti. Vm morgininn segir Sigrfliod at hon munde heim fara. Vermundr latti þess. ertu hingat segir hann sealldkuęm ok er þat rad at þu farir æigi suo skyndiliga. Sigrfliod suarar. ek a illa heimangæingt segir hon en nu er gott vedr ok uil ek þetta vedr æigi lata undan ganga. Uermundr quat hana rada mundu. fara þau til siofarins. Sigrfliod mællti at huskallar skylldu flota skipinu en hon bregdr Vermunde a æinmęli ok taka þau tal sin a mille. Sigrfliod mællti. hafui þer spurt vigin þau er gerduzst i Jỏkulsfirde. Uermundr snarar. huer uig eru þat. Sigrfliod suarar. Þorbrandr ok Jngolfr voru þar uegnir ok .ij. menn adrir. Vermundr suarar. huerir drapu þa. Sigrfliod suarar. Þorgeirr Hauarsson ok Þormodr Bessason. Vermundr mællti. miog ganga þeir nu af ser suaribrædr er þeir drepa menn firir oss. en þat munda ek vilia at æigi dræpi þeir fleire mina menn. Sigrfliod suarade. þat er uon er þer se suo gefit en þat munu sumir menn mæla at þeir hafui æigi þessa menn firir ydr drepit helldr ma hinn ueg at kueda at þeir hafui firir ydrar sakir þessi uig uegit. edr huerr skal hefnna rán ok hernnat ef þer uilit æigi er stiornarmenn erut kalladir þessa herads. ok synizst oss sem þeir Þorgeirr ok Þormodr hefui nu þat unnit er þer værit skylldir til at gera ok mun ydr suo synazst ef ydr gefr æigi missyne j þessu mali. for ek þui a yduarnn fund at ek uillde þa j frid kaupa er uigin hafa vegit. æigi firir þa sỏk at þeir se bota verdir er uegnir voru firir þui at þeir hafa firir lỏngu firirgert bæde fe ok lifui helldr vilium ver gera j ollu yduarnn soma. nu er her hundrat skotsilfrs er ek vil þer gefa til fridkaup þeim Þorgeiri ok Þormodi. Hon bregdr undan skickiu sinne fesiod ok hellir silfrinn j kne honum. silfrit var gott. Hefir Uermundr brun |[106] upp vid fegiỏfina sæfazst nu ok hæitr þeim nockurum fride. sagdizst þo æigi vilia languistir þeirre þar j Jsafirde. Nu skiliazst þau ferr hon heim til bus sins ok sagde Þorgeiri ok Þormodi huersu farit hafde med þeim Vermunde. þeir þỏckudu henni sin tillỏg. Nu eru þeir med henni a uist vm uetrinn til þess er uora tok ok uedrleikr battnade. flota þeir skipinu ok er þeir voru farar bunir þacka[107] þeir Sigrfliod vistaruæitzslu ok allan uelgerning þann er hon hafde þeim veittan. skiliazst þau vinir. fara þa nordr a Strandir ok hafazst þar vid vm sumarit ok verdr þeim gott til fiar hafa þat af huerium er þeir kuodu a. voru allir vid þa hræddir sem fenadr vid leo þa er hann kemr j þeirra flok. Bessi for bygdum a Laugabol j Laugardal þuiat Vermundr uillde æigi lata vera vit bæ sinn hraskinn þeirra Þorgeirs ok Þormodar. Vm haustit fara þeir nordan af Strỏndum til Jsafiardar ok setia upp skip sitt þar sem þeim þotti uel komit vera ok bua þar vm. ferr Þormodr nu til fỏdr sins en Þorgeirr ætlade at fara sudr a Reykianes til frænda sinna. læitar þa huerr firir ser forunauta þeirra þangat sem þeir attu odul. mælazst þeir þat vit adr þeir skiliaz at þeir munde þar finnazst þa er vora tæki ok fara þa en allir nordr a Strandir. skiliazst at suo mælltu.
Þorgeirr drap Butrallda. capitulum.
82. Þorkell het madr er bio j Geruidel. hann var uel fiaræigande en litill j þegnnskap æinrænn j skaplynde en huglaus j hiarta. hann var kuongadr madr hann hafde æigi fleire hion en .iij. gridkona uar hinn þride madr. Butrallde het madr hann uar æinhleypingr mikill madr uexsti ok rammr at afle liotr madr j asionu hardfæingr j skaplynde uigamadr mikill naskylldr Vermunde j Uatzfirde. hann var nasbradr ok heiftudigr. hann hafde vist a sumrum en let rekazst yfir a uetrum. hann var ouinsæll. iafnan for hann yfir a uetrum vid þridea mann ok settizst a bu manna nockurum nottum saman en firir sakir frændsemi vid Vermund var honum æigi golldit þat verkaup er hann vann til. Butrallde kom vid hinn þridea mann til gistingar vm aftan til Þorkels ok þo at Þorkatli væri matrinn sarr þa þorde hann þo æigi at synia þeim gistingar. var þeim til stofu fylgt ok kueigt lios. sitia þeir med uopnnum en heimamenn voru framme. Þa var af vetri nỏckut. kominn sniar a jord j skafla a fiollin en sniolaust j heradit. Þorkell kom stundum j stofu at spyria þeirra hluta er honum var foruitni a at vita. hann spurde Butrallda huert hann ætlade at fara. hann kuezst fara skylldu sudr vm hæide til Breidafiardar. Þorkatli kom j hug at æigi væri vist at þeim munde uedr gefa hinn næsta dag. þa drap stall hiarta hans ok þotti ill seta hans þuiat j hans hiarta mættuzst þer sinka ok litilmenzska. ok j þui bile var drepit a dyrr ok batnar honum ecki vid gengr frem ok til dyranna lykr upp hurdunne ok ser æinn mikinn mann firir dyrum standa med uopnum. Þorkell spyrr þenna mann at nafnni. hann kuetzst Þorgeirr hæita ok vera Hauarsson. þa kom ædra j briost Þorkatli ok klappade um hans hiarta suo at dattade vid. Þorkell mællti. her er kominn Butrallde uit hinn þridea mann ok ueit ek æigi huernn frid hann uill ydr bioda. hygg ek at hann hafui illan hug a þer en ek ma ecki man(z) blod sia ok mun ek falla j ouit ef þer berizst a. Þorgeirr suarar. ecki mun til saka. Gengr inn ok til stofu setzst þar nidr a annen bek gagnnvert Butrallda. þeir mælazst ecki ord vid sitia huorirtueggiu med uỏpnum. Þorkell ok kona hans koma j stofu tekr hann upp bord ok setr firir þa Butrallda. Þorkell mællti. skammr er skutill minn Þorgeirr. gaktu hingat ok sit hea Butrallda. Þorgeirr ræis upp ok gengr um þuert golf ok setzst nidr undir bordzenda. Fra verdgetum er uandliga sagt .ij. voru diskar fram settir. þar var æitt fornnt skamrifstykki a diske huorum ok fornn ostr til gnættar. Butrallde signde skamma stund ok tok upp skamrifstyckit ok leggr æigi fyrr nidr en af var allt. Þorgeirr tok upp osthlutinn ok skar af sligt er honum syndizst. hann uar hardr ok torsottr. huorgi þeirra uillde æiga vid annan knif ne kiỏtstycki. en þo at þeim uæri litt uandadr nattuerdr þa foru þeir þo æigi j bur at skepia ser nattverd þuiat þeim þotti þat suiuirding sinnar kallmenzsku. ok er þeir voru mettir þa for Þorkell j stofu ok kelling hans tok hon mat af borde. Þorkell mællti. þau gistingarlaun uillda ek af ydr hafa at þer ættizst ecki illt vid medan þer erut a minum bæ. synizst mer þat rad at Þorgeirr sofui frami hea oss en Butralldi ok hans forunautar sofui j stofu. Sofa þeir af þa nott. Um morgininn risa þeir upp. bonde reis ok upp. lios var kueigt bord fram sett ok matr a borinn med sama |[108] hætti ok vm kuelldit. ok er þeir voru mettir þa for Butrallde j brott ok hans forunautar. hann ferr upp eftir dalnum. nockuru sidarr ferr Þorgeirr j brott ok upp eftir dalnum. á fellr ofan eftir Geruidal. brỏtt hæidarbrecka liggr upp ór dalnum þar sem læidin liggr j breckunne uar hardr skafl ok mikill. Þorgeirr ser fỏr þeirra Butrallda ok serr at þeir munu hafa herdfenni mikit j heidarbreckunne ok toruellda leid. snyrr yfir ána ok ferr odrumegin upp en þeir fara. kemr hann upp a breckuna ok snyr þa til þiodleidarinnar hann kemr ath skaflinum ok skorar nu med ỏxinne fỏnnina firir ser. Butrallde litr nu huar Þorgeirr ferr. Henn mællti þa. rennr kappinn nu Þorgeirr Hauarsson. Hann suarar. ek mun nu æigi lengra undan ydr fara. Þorgeirr stendr a breckubruninne en Butrallde skorar fỏnnina. ok er hann kom j midia breckuna þa setr Þorgeirr spiotskaftit j mille fotanna ok snyr fram oddinum hefir ỏxina reidda um ỏxll rennir sidan ofan at Butrallda. Hann heyrir huininn af fỏr Þorgeirs litr upp ok finnr æigi fyrr en Þorgeirr hio framan j fang honum ok þar a hol. fell hann a bac aftr en Þorgeirr rennr yfir fram til þess er hann kom nidr a jỏfnu suo hart at forunautar Butrallda hrutu fra j brott. Forunautar Butrallda þordu æigi at hefna hans ne at rada a hann þuiat þeim þotti illt at æiga nattboll undir ỏxi hans. starfa þeir at like Butrallda. en Þorgeirr sneri upp a hæidina ok for til þes er hann kemr sudr til Reykiehola. hefir þer godar vidtokur er hann þar um uetrinn. Um uorit for Þorgeirr uestr til Jsafiarder þar sem skip þeirra stod uppi. kemr Þormodr þar ok skipueriar Þorgeirs ok fara nordr a Strandir þegar þeim gaf uedr.
Þorgeirr felldi Þorgils ok hans menn
83. Þorgisl het madr er bio at Lækiamoti j Vijdedal hann uar mikill madr ok sterkr uopnnfimr godr buþegnn. hann uar nainn at frændsemi Asmundi hærulang fỏdur Grettis ok miog skylldr Þorstæine Kuggasyne. Þorgisl uar kalladr Mágsson hann uar kominn a Strandir a almenninger ok uar þar genginn a hualskurd ok forunautar hans. Þorgeiri verdr illt til fear ok fæingiar þar sem hann uar kominn berr honum nu einge hualfỏng j hendr ne ỏnnur gæde. nu spyrr hann huar þeir Þorgisl voru at hualskurdinum fara þeir Þormodr þangat. Ok er þeir koma þar þa mællti Þorgeirr. þer hafit mikit at uerki ok er þat rad at lata fleire menn niota þar er ollum er iafnhæimillt. Þorgisl suarar. gangit a hualinu ok skerum huorirtueggiu þat er oskorit er ok hafui þa huerir þat er skera. Þorgeirr mællti. þer hafit nu mikinn hluta af skorit ok uilium ver annathuort at þer gangit af hualnum ok hafui þer þat sem skorit er en vit þat sem oskorit er ella æigum at helminge allan skorinn ok oskorinn. Þorgisl suarar. leitt er oss at ganga af hualnum en ver erum radnir til at lata æigi þann hlut firir ydr er skorinn er ef ver megum a hallda. Þorgeirr mællti. þat munu þer ok vita verda hue lengi þer megit a hallda hualnum firir oss. Þorgisl suarar. þat er ok uel at suo se. Nu herklędduzst huorirtueggiu ok buazst huorir til bardaga. ok er þeir voru uopnadir mællti Þorgeirr. þat uil ek Þorgisl at ver beriumzst tueir æinir. þu ert madr fulltida ok reyndr jafnnan at kallmenzsku ok er mer foruitnne mikil at reyna mig a þer huerr ek er. skulu adrir menn ekki til hlutazst med ockr. Þorgisl suarar. uel likar mer at suo se. Nu sækiazst þeir at ok beriazst huerirtueggiu. þeir Þorgisl ok Þorgeirr lata skamt storra hỏggua a mille þuiat huortueggi þeirra var storhỏggr. en firir þui at Þorgeirr uar mæirr lagdr til mannskada þa fell Þorgisl firir Þorgeiri. J þeim bardaga fellu .iij. menn af lide Þorgisl ok þrir menn af Þorgeiri. Eftir þenna bardaga foru forunauter Þorgisl nordr til herads med myklum harmi. Þorgeirr tok upp allan hualinn en um uig Þorgisl vard Þorgeirr sekr skogarmadr. þeir Þorgeirr ok Þormodr voru þat sumar nordr a Strỏndum ok voru þar allir menn hræddir vid þa. Vm haustit foru þeir a Reykiehola til Þorgils Arasonar ok voru þar um uetrinn. Jllhugi suarti ræid sunnan vm uorit med .xxx. manna. honum uar þar uel fagnnat. Hann sagde Þorgeiri frænda sinum at hann hefde honum fari tekit sudr j Floa a laun ok keyft honum þar part j skipe. letu þeir Þorgisl ok Jllugi nu flytia fararefni Þorgeirs til skips. en þeir uilldu eigi fylgia Þorgeiri fyr til skips en Þorsteinn Kuggason uar til þings ridinn ok þui satu þeir onduert þingit heima a Reykiaholum.
Skilnadr þeirra fostbrædra
84. Nu frettu þeir Þorgisl ok Jlluge at Þorsteinn var til þings ridinn rida nu heiman med .lx. manna. þeir voru þar j fỏr fostbrædr Þorgeirr ok Þormodr. rida nu undan flockarnir. en er þeir fostbrædr ridu inn at á þeirra er heitir Drifande. hon er j Gilsfirde. þa mællti Þorgeirr. huar ueitzstu adra .ij. fostbrædr þa at okkr se iafnne(r) at hraustleika ok framgaungu. Þormodr mællti. |[109] finnazst ætla ek munu ef vida er læitat. Þorgeirr mællti. þat ætla ek at huergi finnizst a Jslande. en huat ætlar þu huerr ockarr muni af ỏdrum bera ef vid reynum med okr. Þat væit ek æigi segir Þormodr en hitt uæit ek at sia spurning þin mun skilia felag med ockr ok foruneyti. J þessu bile ridr Þorgeirr fram firir hamarinn. siorinn uar at fallinn suo at hestrinn uar nærr a sunde undir honum ok er hann kom firir foruadann þa hleypr hann af bake. hann sa þa at Þormodr sneri hesti sinum ut med firdinum. Þorgeirr kallade þa at Þormodr skyllde rida firir hamarinn. Þormodr suarar. skilia mun med ockr fyst at sinne ok far þu heill ok uel. Eftir þat ræid Þormodr vt aftr med Gilsfirde ok letti æigi fyrr ferd sinne en hann kom heim a Laugabol til Bessa fodur sins.
Þorgeirr drap Torfue
85. Eftir skilnat þenna stigr Þorgeirr a hest sinn ok ridr eftir flockinum ok er hann kemr j Saurbæ þa uar flockrinn ridinn upp til Suinadals. Þorgeirr ræid snudigt miog. sa madr bio at Marskelldu er Hlenne het. sa madr uar a uist med honum er Torfui het hann uar kalladr bỏggull. hann uar farinn ofan til arinner at hoggua hrisbyrde a bak ser. hann hafde lagt hana upp a bak ser. en Þorgeirr ræid nedan eftir bockunum. ok er Þorgeirr kom gegnt honum þa kallade hann a hann ok spurde huat er hann heti. en Torfui heyrde æigi at hann kallade a hann j þui at uedrinu laust j byrdina. en Þorgeirr uillde spyria at flockinum ok kallade a hann nockurum sinnum en Torfui heyrde alldri. en er Þorgeiri leiddizst a hann at kalla reiddizst hann vid er honum uar edr skapþungt. hann ridr þa yfir ana at Torfa ok leggr spioti j gegnum hann. Torfui uar þegar daudr. þar var sidan kalladr Bỏggullækr. Þorgeirr ræid þa leid sina þar til er hann nade þeim Jlluga sudr j Miosunde segir hann þeim þa uig Torfa. Þeir lata litt yfir uerki þessu.
Þorgeirr drap Skum ok Biarna
86. Madr er nefnndr Skufr hann bio j Hundadal hann uar godr bonde ok gagnnsamr vit menn. Biarnne het son hans er þa uar heima med honum. Skumr het saudamadr er gætti fear hans. Þorgisl ok Jllugi [voru þar uanir[110] at gista at Skufs j Hundadal þa er þeir foru til þings. nu fara þeir med flocki uestan af Reykienese en þeir hafa sent menn til þings at tiallda budir. hỏfdu þeir haft nattstad j Saurbæ ok voru þar fram a daginn ok ridu um nottina uestu j Dali ok ætludu at hafua daguerd at Skufs. þeir kuomu j Middale er mornna tok fram firir Þyckuaskoga æia þar ok sofnna Þorgeirr hafde godan hest raudan mikinn uexste. ok er lidinn uar morgininn fara þeir at hrossum. Hestr Þorgeirs fanzst huergi. þeir foru lengi at læita hestsins þuiat skogar myklir voru um alla hlidina þar sem bæ(i)rnir standa. lykr suo þeirra leit at þeir finna æigi hestinn taka þa einn klyfiahest ok skifta klyfiunum a fleire hesta. er Þorgeiri feinginn sa hestr til ræidar. fara eftir þat fram firir bæinn at Saudafelli geta þa at lita huar madr ridr raudum hesti ok rekr saudi firir ser upp eftir eyrunum fra Saudafelli. hann elltir fast saudina firir ser þuiat hann hafde hest godan. Þorgeiri synizst sa hestr likr sinum hesti. nu lætr hann sem hann uite æigi ok hefir af augabragd huert madrinn ræid ok ser at hann rekr saudina til bæiarins j Hundadal er Skuf hofdu golldnir verit vm uorit uestan ór Laxárdal. ok hofdu ærnnar geingit j brott ok for Biarnne at leita ánna ok hafde hann tekit hest Þorgeirs. Nu ridr flokrinn til bæiarins j Hundadal ok bioda hỏfdingiarnir forunautum sinum at þeir take af hrossunum utangardz ok leti æigi hrossin ganga j tunit. En þeir Þorgisl ok Jlluge ridu til hus vid fa menn. Þorgeirr ridr til kuiarinner. Skumr uar þa hæim kominn ok rekr inn j kuina saudina. Biarnne sitr a baki. Þorgeirr spurde huerr sa madr væri er þar sitr a hestbake. Hann suarar. ek hæitir Biarnne. Þorgeirr mællti. þu hefir uænligan hest edr huerr a. Henn suarar. sannspurt er þat at hann er uænligr en þat uæit ek æigi huerr hann a. Þorgeirr suarar. hui toktu hann. Biarnne suarar. þui tok ek hann at mer þotti betra at rida en ganga. Þorgeirr suarar. þat synizst mer rad at þu stigir af bake ok latir hestinn koma j hendr æiganda. Biarnni suarar. ek mun litlu vid auka þuiat ek mun æigi lengra rida en heim til dyranna. Þorgeirr suarar. þat uil ek at þu latir nu hestinn lausann. Biarnni uill nu snua hestinum heim ok rida til hus en Þorgeirr leggr spiotinu j gegnum hann suo at hann fell daudr a iord. Skumr saudamadr serr at Biarnni fell af hestinum hann tok ỏxi sina ok hio til Þorgeirs tueim hondum. Þorgeirr laust spiotinu vid hỏgginu ok bar af ser en hann hio hægri hende med ỏxi sinni ok klauf hann j herdar nidr. Forunautr Þorgeirs fór heim ok sagde hỏfdingium þessi tidendi. þeim þotti þessi tidendi ill |[111] vere. fa þa menn til at fylgia Þorgeiri j brott at hann gangi æigi j augsyn fỏdr hins uegnna. Eftir þetta sỏgdu þeir Skufui til ok bioda honum sealfdęmi firir uigin. en þo at Skufui væri þungbærr harmr sinn þa sa hann æigi annan soma synna en at þiggia sealfdęmi af suo gỏfgum monnum sem þeir voru frændr allra hellzst at sa uar sekr skogermadr er vigin hafde vegit. nu sættuzst þeir at suo mælltu. Þeir Þorgisl ok Jlluge atu daguerd j Hundadal ok ridu eftir þat sudr til Borgarfiardar. Þorgeirr hafde ridit undan sudr ok er hann kom til Huassafellz stodu þar menn vti. Saudamadr var þa heim kominn fra fe sinu ok stod þar j tuninu ok studdizst frem a staf sinn ok talade vid adra menn. stafrinn var lagr en madrinn modr ok uar hann nockut biugr steylldr a hæli ok lengdi[112] halsinn. en er Þorgeirr sa þat ræiddi hann upp ỏxina ok let detta a halsinn. ỏxin beit uel ok fauk af hofudit ok kom vijds fiarri nidr. Þorgeirr ræid sidan j brott en þeim felluzst ollum hendr er (j) tuninu hofdu verit. Litlu sidar komu þeir frændr eftir voru þeim þa sogd þessi tidende ok þotti þeim þetta æigi hafa vel til borit. er suo sagt at þeir frændr bættu uig þetta firir Þorgeir ridu þeir sidan til motz vit Þorgeir. Hann fagnar þeim uel. þeir spurdu hui Þorgeirr hefde þetta vig uegit edr huat Þorgeirr fynde til vm mann þenna. Þorgeirr suarar. æigi hafde hann nockurer sakir til motz vid mig en hitt var satt at ek matti æigi vid bindazst er hann stod suo uel til hỏgsins. Þat mun synazst j þui sagde Þorgisl at þu munt ohandlatr reynazst en bætt hỏfu vit nu uig þessi. Sidan rida þeir allir saman til skipsins.
Þorgeirr kom a fund Olafs
87. Sa madr uar til skips kominn er Gautr het hann uar Slæituson hann uar naninn at frændsemi Þorgisli Magssyne er Þorgeirr hafde vegit. Gautr uar mikill madr ok sterkr odæll ok hardfæingr. hann hafde fari tekit af Austmonnum ok uiss ỏngar vonir at Þorgeirr munde þar fara. hann let illa vid Þorgeiri. Austmenn finna skiott at Gauti var oþocki mikill a kuomu Þorgeirs ok synizst þeim nockut uandhæfui a uera at þeir se samskipa vid þeirra skaplynde. skipit var albuit ok bundinn bulke en þo uar þat til rads tekit at bulkinn var rofinn ok uar fe Gautz a land borit. for hann þa nordr til herada. Þeir frændr ridu æigi fyrr ór heradi en skip let j haf foru þa til þings med myklu fiolmenni ok sættuzst firir hond Þorgeirs a uig Þorgisl. færa fram syknnu hans. Þorgeir ok hans felaga uelkir j hafui lengi. sia at lyktum land firir stafnn frem kenna þat land ok er þat Jrland. synizst þeim synn ofridr vera. Þorgeirr suarar. þat er synna ef ver ueriumzst uel at uær faim nockurum irskum manni ærinn nattuerd adr ver sem drepnir ok er þa nockut þægt j uorre uỏrnn. Nu kasta þeir ackerum æigi alnærr landi briota upp uopnn sin ok buazst vid bardaga ef þess þyrfti vid. mikit fiolmenni uar at sia a landit upp ok mỏrg spiot sem a skog sæi. en þo at Jrar hefde haskeft spiot þa toku þau æigi til þeirra. Nu helldu þeir fe sinu ok sigldu a brott er þeim gaf byr. þeir foru þadan til Einglandz ok voru þer vm hrid ok hefir Þormodr suo vm ort at Þorgeirr hafui þar godar giafir þegit at hofdingium. Eftir þat for Þorgeirr til Danmerkr ok fek þar suo mykla virding at Danir tignudu hann sem konung. Þorgeirr kom til Noregs ok fór a fund Olafs konungs. hann gek firir konunginn ok kuaddi hann. Konungr tok uel quediu hans ok spurde huerr hann væri. Hann suarar. ek er islenzskr madr ok hæitir ek Þorgeirr. Konungr mællti. ertu Þorgeirr Hauarsson. Henn suarar. sa er madr hinn sami. Konungr mællti. heyrt hefui ek þin getit þu ert madr mikill uexsti ok dræingiligr j asionu ok munt vera æigi j ỏllu gæfumadr. Konungr baud Þorgeiri med ser at vera ok þa gerdizst Þorgeirr hirdmadr Olafs konungs. Olafr konungr lagde mykla virding a Þorgeir þuiat hann reyndizst j ỏllu hinn rỏskuazsti madr ok uar kominn til Olafs konungs þa er her er komit Olafs sỏgu.
Fra Olafi konungi ok ferdum hans
88. Nv er þar til mals at taka er fyrr uar frahorfit at Olafr konungr fór brudferd at sækia festarkonu sina Jngigerde dottur Olafs Suiakonungs. Olafr konungr hafde lid mikit ok ualit miog suo at honum fylgde allt stormenni þat er hann mætti na ok huerr rikismadr hafde ualit ser lid. uar allt lid þetta buit med hinum bezstum fỏngum bæde at skipum uopnnum ok klædum. þeir helldu lidinu austr til Konungahellu. en er þeir komu þar þa spurdu þeir ecki til Suiakonungs. uoru þar ỏnguir menn komnir af hans hende. Olafr konungr dualdizst vid Konungahellu lengi vm sumarit ok leiddi miog at spurningum vm ferdir Suiakonungs ok radaætlan hans. en æinge kunne honum vist fra at segia. þa sendi hann menn upp a Gautland til Rỏgnnualldz jarlls ok let spyria eftir ef hann uisse huat til bar er Suiakonungr kom æigi til stefnnu sem ætlat var. Jall suarar at hann uisse eigi huat til bar. en ef ek verd þess verr segir hann þa mun ek senda menn mina til Olafs konungs ok lata hann vita huer(t) efnni j er ef þessi duỏl er firir annars sakir |[113] en fiolskylldu er oft berr til at ferdir Suiakonungs dueliazst meirr en hann ætlar.
Born Olafs Suiakonungs
89. Olafr konungr Æireksson atti fridlu er Edla het dottir jarlls af Uin(d)lande. hon hafde verit hertekin ok uar firir þat kollut hans ambatt. bornn þeirra voru þau Ỏnundr Astridr ok Holmfridr. enn gat hann son annan vid drotningu ok var hann fæddr a Jacobs messudag. en er hann var skirdr þa let byskup hann hæita Jacob. en þat nafnn likade Suium illa ok kolludu alldri hafa Suiakonung Jacob heitit. ỏll voru bỏrnn Suiakonungs frid synum ok uel viti borin. drotning var riklundat ok ecki uel til stiupbarnna sinna. Konungr sende Ỏnund son sinn til Uindlandz ok fæddizst þar upp med modurfrændum sinum ok hellt hann ecki kristni langa hrid. Astridr konungsdottir fæddizst upp aa uestra Gautlande at gofugs mannz er Egill het. hon uar kuenna friduzt ok bezst orde farin gladmællt ok litilat ok milld af fe. en er hon uar fulltida at alldri uar hon þa oftliga med fedr sinum ok þockadizst huerium manni uel. Olafr Suiakonungr uar madr riklyndr ok oþydr j mali. honum likade storilla þat er landzherrinn hafde gert at honum þys a Upsala þinge ok hæitit honum afarkostum ok kendi þat mest Rỏgnnualldi jalli en æingan tilbunat hafde hann til vm brudferdina sem mællt uar vm uetrinn at hann skyllde gifta Jngigerde dottur sina Olafi Noregskonungi ok fara þa um sumarit til landamæris. En er a leid sumarit gerdizst mỏrgum manni foruitni a hueria ætlan konungr munde a hafua huort hann munde hallda sattmal vid Noregskonug edr munde hann riufa fridinn. margir uoru um þetta hugsiukir en æinge uar suo diarfr at þyrde konung at at spyria um þetta mal. en margir kærdu þetta mal firir Jngigerde konungsdottur ok badu hana uerda visa huernnig konungr munde vilia. Hon suarar. ofus er ek at tala um þetta vid konung edr uitskifte þeirra Olafs digra þuiat þar er huorge annars vin ok þa æinu sinne hefir hann mer illa suarat er ek flutta mal Olafs digra. Henni fek þetta mal mikillar ahyggiu. uar hon hugsiuk ok okát grunade hana þat mæirr at hann munde æigi ord sin efnna vid Noregs konung. þuiat þat fannzst a at huert sinn uard hann ræidr er Olafr digri uar konungr kalladr.
Tal konungs ok dottur hans
90. Þat uar æinn dag snemma at Suiakonungr ræid vt med hauka sina ok hunda ok med honum menn hans. en er þeir fleygdu haukunum þa drap konungs haukr .ij. orra ok þegar eftir þa rende hann fram ok drap þria orra. hundarnir hliopu undir er a jord kom. Konungr hleypti sealfr eftir uæidinne ok hældizst miog ok sagde suo. langt mun ydr flestum at þer uæidit suo. Þeir sỏnnudu þat at æinge konungr munde suo uæida. ræid konungr þa heim ok allir þeir. Konungsdottir gek þa vt er hon sa fỏdr sinn rida j gardinn sneri hon þangat til ok hæilsede honum. hann fagnnade henni hlæiande ok bar fram fuglana ok sagde fra uæide sinne ok mællti. huar uæitzstu þann konung er suo mykla uæide hefir fæingit a suo litille stundu. Hon suarar. god morginuæidr er þetta herra er þer hafit uæitt .v. horra. en mæira er þat er Olafr Noregskonungr tok a æinum mornne .v. konunga ok æignnadizst allt riki þeirra. En er konungrinn heyrde þetta hliop hann af hestinum ok mællti. vittu þat Jngigerdr at suo mykla ast sem þu hefir lagt uit hinn digra mann þa skalltu hans alldri niota ok huorke yckert annars. skal ek gifta þig nỏckurum þeim hỏfdingia er mer se æigande vinatta vid en ek ma alldri vera vinur þess mannz er riki mitt hefir tekit at herfange ok gert mer skada margann j ranum ok manndrapum. Skildu þau suo sina rædu ok gek sina leid huort.
Fra Rỏgnnualldi jarlli
91. Jngigerdr konungsdottir var nu viss ordin hins sanna um ætlan fỏdr sins ok sende þegar menn ofan a uestra Gautland til Rỏgnnualldz jarlls ok let segia honum huat þa uar tijtt med Suiakonungi at brugdit uar ỏllu sattmale vid Noregskonung ok bat jarll uit uarazst ok Uestrgauta ok sagde at þeim munde þa osynn fridr af Noregsmonuum. En er jarll spurde þessi tidendi sendi hann bod um allt riki sitt at menn uaradizst ef Noregsmenn heria a þa. jarll gerde ok sendimenn til Olafs konungs digra ok let segia honum þau ord at hann uill hallda sætt ok vinattu vid Olaf konung ok bæiddi þess med at konungr skyllde æigi heria a riki hans. En er þessi ordsendingh kom til Olafs konungs uard hann ræidr miog ok hugsiukr ok uar þat nockura daga at æingi madr fek ord af honum. Eftir þat heimti at ser Olafr konungr radgiafa sina ok skaut a husþinge vid lid sitt. stod fyst upp Beornn stallari ok talade. hof þar fyst er hann hafde farit austr til fridgerdar ok sagde huersu jarll hafde honum fagnnat. hann sagde ok huersu Suiakonungr hafde þungliga tekit þeim malum j fystu. en su sætt er ger uar segir hann uar meir ger af styrk fiolmennis ok riki Þorgnyrs ok liduæitzslu jalls en af goduilia |[114] Suiakonungs. ok uæit ek at konungr mun þui uallda at sættin er rofin en jall reyndu uer sannan vin Olafs konungs. nu uill konungr uita af ydr hofdingium ok odrum lidsmonnum huert rád hann skal taka. huort nu ganga upp a Gautland ok heria vid þat lid sem nu hofum ver edr synizst monnum annat rad upp at taka. Hann talade langt ok sniallt. Eftir þat toludu rikismenn ok kom þat miog j æinn sted nidr at allir lottu hernadar. Hann mællti suo. þott ver hofum lid mikit þa er her saman komnir rikismenn en til hernader eru æigi fellnir verr ungir menn. er þat ok hattr konunga er þeir fara j hernnat at þeir hafua marga menn til framgaungu ok beriazst þeir oft æigi uerr er litit fe æigu en audgir menn. En af fortỏlum þeirra uar þat rad tekit af konungi ok hans monnum at riufa leidangrinn. ok gaf konungr þa huerium manni heimfarar leyfui en lysti þui at annat sumar munde hann leidangr vti hafua af ollu lande ok hallda til motz vid Suiakonung ok hefnna þessa lausmælis. þetta likade ollum uel. For Olafr konungr nordr j Uikina ok settizst um haustit j Borg ok let þangat draga oll fỏng til med fiolmenni ok sat þar um uetrinn.
Fra Olafi konunga ok Sighuati skaalld
92. Suo er sagt at Sighuatr skalld uæri lengstum med Olafi konungi medan þeir voru a lifui badir. ok æinhueriu sinne bar suo til forum þeim Olafs konungs at þeir hofdu farit um Dofrafiall. en þat uar um uetr ok var þar Siguatr þa. ok þar tok þa snæfall mikit ok geordizst ill færdin ok uar miollin suo diup at hrossin fengu æigi uadit ok foru menn a fæti ok villdu þo læita af fiallinu. ok nu bar suo til er a leid daginn ok dimma tok at þeir urdu .ij. saman Olafr konungr ok Sighuatr ok hafde hann yfir ser felld gran. ok er þeir sottu af fiallina ok færdin battnade þottizst Sighuatr finna at konunginum sualade miog þuiat honom hafde ordit akafliga hæitt vm daginn. þa mællti Sighuatr uit konunginn ok kuetzst mædazst taka miog undir felldinum af hita ok erfuide ok letzst æigi mega bera hann lengr eftir ser. Konungrinn bat hann selia ser felldinn ok mundi hann bera. ok nu gerdu þeir suo ok foru þeir suo um hrid ok tok konungi af ornna undir felldinum. ok þa koma þeir at bę nockurum. Þa mællti Sighuatr. æigi er þat minnr at mig tekr nu at kala en mer uar hæitt firir stundu. Er suo nu skalld segir konungr. æigi þiki mer skipta þott ek bera klædi þin allt til bæiarins ok se ek nu bragd þitt. Ok nu fara þeir til bæiarins ok þa sagde Olafr konungr. uel kantu at vera med tignum monnum Sighuatr. Sighuatr skalld mintizst þessa þa er hann kom af Jslande ok uar nykominn uit land þar er konungrinn Olafr uar firir. ok uar hann a moti nockuru fiolmennu ok uar þraungt miog um konunginn ollumegin of folkinu. en Sighuatr uillde firir huernn mun hitta konunginn sem fyst ok ferr hann til motzsins ok borazst fram a mille manna ok ferr æigi komizst allt firir konunginn ok quat visu suo hatt at hann skyllde heyra mega.
- Þraunguizst ek vm ungann
- itrnenninn gram þenna
- bægizst ỏlld suo at æigi
- Olafs naeg mali.
- mer uar ord at órum
- audsott fromum drottni
- þa er odum miog modir
- mioll a Dofrafialli.
Konungrinn heyrde ok kende manninn ok bad gefa honum rum ok greiddizst þa ferd hans suo at þeir konungrinn funduzst ok toloduzst vid sligt er þeir uilldu ok skildu eftir þat. Suo er enn sagt at Olafr konungr hellt undir skirnn dottur Sighuatz skalldz er Tofa het ok vm þat quat Sighuatr visu þessa.
- Drottinn healp þu þeim er dottur
- dyr er þinn uile minne
- heim or heidnum domi
- hóf ok nafnn gaf Tofu.
- hellt undir uatr hinn vitri
- uard ek þeim feginn harda
- mornne minu barnne
- modrackr Haralldz brodir.
Sighuatr for til Rogualldz jarls
93. Menn mælltu allmisiafnnt til Rognnualldz jarls. sumir sỏgdu at hann uæri uinr Olafs konungs en sumum þotti þat ecki truligt ok kuodo hann rada mundu at Suiakonungr hellt æigi ord sin ok sattmal vid Noregskonung. en Sighuatr skalld uar mikill uinr Rognualldz jalls. hann baud at fara a fund Rognualldz jalls ok vita huers hann yrde af uarr fra Suiakonungi ok uita ef hann mætti sættum a koma. Konungi likade þat uel ok þotti honum gott firir trunadarmonnum sinum at tala til Jngigerdar konungsdottur. A ỏnduerdum uetri for Sighuatr ok þeir þrir saman austr um Markir ok suo til Gautlandz. En adr þeir Olafr konungr skilduzst quad Sighuatr.
- Nv sittu heill en hallar
- her finnumzst meirr en þinnar
- at unnz ek kom uitea
- Olafr konungr mala.
- skalld bidr hins at halldi
- healmdrifui gramr lifue
- endizst leyfd ok lande
- lyk ek visu nu þuisa.
Ok enn quat hann.
- Nu eru mællt en mala
- meirr kunnum skil fleire
- ord þau er oss mun verda
- allz mest konungr flestra.
- gud lati þig gæta
- gedhardr konungr jardar
- uist hefig þann þuiat þinnar
- þu ert til borinn uilea.
Sidan foru þeir austr til Æidarskogs ok |[115] fæingu illt far yfir ána eikiukarfa einn ok komuzst nauduliga yfir ána. Sighuatr quad.
- Let ek til Æids þuiat odumzst
- aftrhuarf dreginn karfa
- uær stilltum suo ualltan
- uotr til glæps a bati.
- taki hlægisskip hauga
- herr sakag far uerra
- let ek til hæims a hruti
- hætt fór betr en ek uættag.
Sidan foru þeir um Heidarskog. Sighuatr quad.
- Varat fyrst er ek rann rastir
- reidr um skog at Æidum
- menn of uæit at mættum
- meine tolf ok æinum.
- hygg ek a fot en flestum
- fell sar a il uara
- huatt gengu þo þingat
- þann dag konungs manna.
Sidan foru þeir vm Gautland ok komu at kuellde a þann bæ er Hof heitir. þar uar byrgd hurd ok komuzst þeir æigi inn. Hionin sogdu at þar var hæilagt. Brott hurfu þeir þadan. Sighuatr quat.
- Red ek til hofs at hæfa
- hurd uard aftr en ek spurda
- inn settag nef nenni
- nidrlutt firir vtan.
- ord gat ek fyst at fyrdum
- flỏgd bad ek en þau sỏgdu
- hnektuzst hæidnir reckar
- hæilagt uit þau deila.
Þa kom hann at ỏdrum garde ok stod þar husfreyiu j dyrum. bat þa ecki þar inn koma sagde at þau attu alfa blot. Sighuatr quat.
- Gangattu inn kuat eckian
- armi dræingrin læingra
- hrædumzst ek uid Odins
- erum heidin uer ræide.
- rygr kuetzst inne æiga
- oþegt en er mer hneckti
- alfa blot sem ulfui
- vt vin j bæ sinum.
Annat kuelld komu þeir at þriggia bænda ok nefnndizst huerr þeirra Ỏluir ok raku þeir hann allir vt. Þa quat Sighuatr.
- Nu hafa hnekt þeir er hnacka
- hæinfellz vid mer settu
- þeygi bella þollar
- þrir samnafnar tide.
- þo seam hitt at hlædir
- hafskids muni sidan
- vt huerr Oluer hæitir
- allz mest reka gesti.
Þa foru þeir vm kuelldit ok hittu[116] hinn fiorda bonda ok uar sa kalladr bezstr þeirra. vt rak hann þa. Sighuatr quat.
- For ek at finna bárn
- frid uættag mer sidan
- briot þann er bragnar letu
- bliks uilldazstan myklu.
- greps let vit mer gætir
- gestr þa er illr hinn uesti
- litt reyfui ek þa lyda
- lost ef sia er hinn bazsti.
Ok enn quat hann.
- Mista ek firir austan
- Eidsskogs a leidum
- Astu buss sem ek æsta
- okristinn hal uista.
- rigs fankag son Saxa
- sadr uar aungr firir þadra
- vt uar ek æitt kuelld heitinn
- inni fiorum sinnum.
En er þeir kuomu til Rỏgnnualldz jarlls þa sagde jall at þeir hefde haft erfuida fỏr. Sighuatr quad.
- Att hafa ser þeir er sottu
- sendimenn af hende
- Sygnna grams med sagnir
- siklinka for mykla.
- spurdu flest en fyrdar
- fỏng eru stor uit gỏngur
- nordr red nytr þui er nordan
- Noregi þann ueg fỏrum.
- Driuggeinginn uar dreingium
- dreingr magnar lof þeingils
- austr til iofra þrystis
- Æidsskogs a læidum.
- skylldit mer adr milldan
- minn drottinn kom ek finna
- hlunz af hilmis runnum
- hneckr dyrliga beckiar.
Rognualldr jall gaf Sighuati gullhring. Ein kona sagde at hann hefde gæingit til nockurs med þau hinu suỏrtu ỏgu er hann for med. Sighuatr quat.
- Oss hafa ỏgun þessi
- islenzsk kona visst
- brattan stig at baugi
- biortum rett hin suortu.
- sia hefir miodnanna manni
- min okunnar þinum
- fætr a fornar brautir
- fulldreingiliga geingit.
En er hann hafde verit med jalle um langa hrid þa spurde hann at sendimenn hỏfdu komit Jarizsleifs konungs austan ór Holmgarde at bidea Jngigerdar dottur Suiakonungs til handa honum. ok þat med at Suiakonung tok þessu mali uænt. Þa kom til hirdar jalls Astridr Suiakonungs dottir uar þar þa ueitzsla gỏfuglig. gerdizst Sighuatr þa bratt malkunnigr konungsdottur. hon kannadizst nu vid hann ok kynferde hans þuiat Ottarr suarti var þar systurson hans ok hafde hann þa lenge uerit med Suiakonongi. uar þar mart talat. spurde jall Sighuat huat er hann ætlade huort Olafr konungr munde uilea fa Astridar. ok ef hann uill þat þa segir jall[117] uæntir ek at um þetta rad spyrim vit ecki eftir Suiakonung. Sligt hit sama mællti Astridr konungsdottir. Eftir þat foru þeir Sighuatr heim ok komu litlu firir jol heim til Borgar ok fundu Olaf konung. ok er Sighuatr gengr j borgina ok litr a ueggina ok quat visu.
- Bua hilmis sal hialmum
- hirdmenn þeir er suan grenna
- her se ek bens ok bryniu
- beggia kost a ueggium.
- þuiat ungr konungr æinge
- ugglaust er þyggra
- husbunade at hrosa
- |[118] hỏll er dyr med ollu.
Sidan sagde Sighuatr fra ferdum sinum ok quad visur þessar.
- Hugstora bid ek heyra
- hreslundr jofurr þessar
- þolda ek uós firir visur
- verdung ok fỏr gerdag.
- sendr uar ek upp af ỏndrum
- austr suaf ek fatt j hausti
- til Suiþiodar sidan
- suanfangs j fỏr langa.
En er hann talade vit konung quad hann.
- Læit vid ydr hina itra
- Olafr hugat malum
- rett er er ek rikan hittag
- Rỏgnnualld konungr halldit.
- deillda ek mal hins millda
- malma nordr j Gỏrdum
- horda mỏrg en ek heyrda
- hæidmannz tỏlur græidre.
- Þig bid ek solar sokkuir
- sin halldin vel Rinar
- huernn er hringa þỏrnnar
- huskalla nefui iallar.
- en huerr er austr uill uinna
- iafnn uistir þat Lista
- þæingill þinna dreingia
- þar a halld und Rỏgnnuallde.
- Folk red uid sig fylkir
- flest er ek kom uestan
- ætt sem adr um huatti
- Æireks Suia þeirra.
- en þuiat ialla frænda
- æins þat er tokt af Suæine
- ydr kuad ek iord er nadut
- Ulfs brodur lid stoduzst.
- Spakr let Ulfr medal yckar
- Olafr tekit malum
- þau fengu suỏr sætta
- sakar leggi þid beggia.
- þar let þiofa ryrir
- þær sem ỏngar uæri
- riptar reknar heiftir
- Rognualldr kuedit alldar.
Bratt segir Sighuatr Olafi konungi þau tidende er hann hafde spurt. vard konungr fyst allokatr er Sighuatr sagde honum bonord Jarizsleifs konungs ok sagde Olafr konungr af honum uar illz æins uon af Suiakonungi nærr sem ver fam honum golldit. En er fra læid spurde konungr Sighuat margra tidenda austan ór Gautlande. Sighuatr segir honom mikit fra malsnilld Astridar konungsdottur ok fridleik ok mælltu þat aller menn at hon væri at ỏngum hlut uerr um sig en Jngigerdr systir hennar. Konungi fell þat uel j skap ok j eyru. sagde Sighuatr honum ok allar rædur þeirra Astridar ok fannzst honum mart vm þetta ok mællti. æigi mun Suiakonungr þat hyggia at ek munu þora at fa dottur hans at oleyfui hans. En ecki uar þetta mal borit firir flæire menn. Olafr konungr ok Sighuatr toludu oftliga vm þetta mal. konungr spurde Sighuat uandliga at huat er hann kannade af huerr vin hans Rỏgnnualldr jarll uar. Sighuatr sagde at jall uar hinn mesti vin hans ok quat.
- Fast skalltu rikr vid rikan
- Rỏgnnualld konungr hallda
- hann er þydr at þinne
- þỏrf natt ok dag sattum.
- þann uæit ek þinga kennir
- þig bazstan vin myklu
- a austruegum æiga
- allt med grænu sallti.
En eftir jolin foru þeir austr Þordr skotakollr systurson Sighuatz ok annar madr med honum leyniliga fra hirdinne. þeir foru austr til Gautlandz. En er þeir komu til hirdar Rỏgnnualldz jallz baru þeir fram firir hann jartæignir þær er þeir Rỏgnnualldr jarll ok Sighuatr hofdu gert med adr at skilnade. þeir hỏfdu ok þær jartæignir er Olafr konungr sialfr hafde sent jalli af trunade. Þegar iafnnskiott byzst jarll til ferdar ok med honum Astridr konongsdottir ok hỏfdu nærr hundrat manna ok ualit lid bæde af hird jarlls ok rikum bondasonum ok uandade sem mest allan bunat uopnn ok klæde ok hesta ridr sidan leidar sinnar nordr j Noreg. ok komu til Sarpsborgar j mot kyndilmessu. Olafr konungr hafde þar latit vid buazst ok uar þar hin bezsta uæitzsla. hann hafde til stefnt ór herudum mỏrgu stormenni. En er jarll kom þar med sinu lide þa fagnar konungr honum æinkar uel ok uoru jalli fæingin herbergi stor ok god ok buin itarliga ok þar med þionustumenn þeir er firir sa at þar skyllde ongan hlut skorta þann er ueitzslu mætti frida. En er su uæitzsla hafde stadit nockura daga þa uar konungr a malstefnnu med jarlli ok Astride. en þat kom upp af tale þeirra at su uar radagerd at Rognnualldr jall fastnade Olafi konungi Astride dottur Olafs Suiakonungs med þeirre hæimanfylgiu sem adr hafde skilin uerit Jngigerde systur hennar. uar þa su uæitzsla aukin ok uar þa druckit brudkaup þeirra Olafs konungs ok Astridar drotningar med mikille uegsemd. Eftir þat for Rỏgnnualldr jarll aftr til Gautlandz. ok at skilnade uæitti Olafr Rỏgnnualldi godar giafir ok storar ok skilduzst hinir bezstu vinir ok helldu þat medan þeir lifdu.
Jngigerdr gift Jarizleifi konungi
94. Eftir um norit komu til Suiþiodar sendimenn Jarizslæifs konungs austan ór Holmgarde ok foru at uitea þeirra male er Suiakonungr hafde hæitit at gifta Jn(gi)gerde dottur sina Jarizsleifi konungi. Olafr konungr talade þetta mal firir Jngigerde ok sagde henni at þetta uar hans vile at hon giftizst Jarislæifi konungi. Hon suarar. ef ek skal giftazst Jarizsleifi konungi þa vil ek hafa j tilgiof mina |[119] Aldæigiuborg ok jarlls riki þat er þar liggr til. en sendimenn iattudu þessu af hendi konungs sins. Þa mællti Jngigerdr. ef ek skal fara austr j Gardariki þa vil ek kiosa mann þann ór Suiauellde er mer þikir bezst til fallinn at fara med mer. vil ek þat til skilia at hann hafui austr þar æigi minne nafnnbot en her ok j ongan stad uerra rett edr minne metord en hann hefir her adr. Þessu iatade konungr ok sliku sama sendemenn. sellde konungr ok suo sendimenn til þessa mals tru sina. Þa spurde konungr Jngigerde huerr sa madr væri j hans riki er hon uillde kiosa ór hans riki til fylgdar vit sig. Hon suarar. sa madr er Rognnualldr jall Ulfsson frænde minn. Konungr suarar. annan ueg hefui ek hugsat at launa honum drottins suikin þau er hann fór til Noregs med dottur mina ok sellde handa þar til fridlu þeim hinum digra manni er hann visse uórn uuin mestan ok skal hann firir þat þetta sumar uppi hanga. Jngigerdr bad fỏdur sinn þa hallda tru sina er hann hafde henni sellt ok kom suo firir bæn hennar at konungr sagde at Rỏgnnualldr skyllde fara j gridum ór Suiauellde ok koma æigi j augsyn honum ok æigi til Suiþiodar medan hann er konungr. Jngigerdr sende þa menn til Rỏgnnualldz jarlls at segia honum þessi tidende ok gerde honum stefnulag huar þau skyllde hittazst. Jarll biozst þegar ok ræid upp a eystra Gautland fek ser þar skip ok hellt lide sinu til motz vid Jngigerde konungsdottur. foru ỏll saman vm sumarit austr j Gardariki. þa giptizst Jngigerdr Jarizslæifi konungi voru þeirra synir Ualldamar ok Visiualldr Holldi hinn frækni. Jngigerdr drotning gaf Rỏgnualldi jalli Aldeigiuborg ok þat jallsriki er þar fylgde. uar Rỏgnnualldr jarll þar lengi ok þotti agætr madr. Synir Rỏgnnualldz jarlls ok Jngibiargar voru þeir Ulfr jall ok Æilifr jall.
Her hefr vpp þaatt Eymundar ok Olafs konungs
capitulum
Hringr hefir konungr hæitit er red firir Upplondum j Noregi. þat fylki uar kallat Hringariki er hann uar konungr yfir. hann uar uitr ok vinsæll godgiarnn ok uellaudigr. hann uar Dagsson Hringasonar Haralldzsonar hins harfagra ok þotti su ætt bezst ok gofguzst j Noregi at æiga til hans at telia. Hringr atti .iij. sonu ok voru allir konungar. einn het Hrærekr hann uar þeirra ellzstr annar het Eymundr þride Dagr. þeir voru allir hardfæingir menn ok voru j vtgerdum firir fỏdur sinum ok j uikingu ok oflodu ser suo metorda. Þetta var j þann tima er Sigurdr konungr syrr red firir Upplondum. hann atti Astu Gudbrannzdottur modur Olafs konungs hins helga. Þorny het systir hennar modir Halluardz hins helga en ỏnnur Jsridr modurmodir Steigarþoris. Þeir voru fostbrædr er þeir oxu upp Olafr Haralldzson ok Eymundr Hringsson þeir voru ok miog iafnnalldra. þeir vonduzst vid jþrottir allar þær er kallmann bætti ok voru ymizst med Sigurde konungi edr med Hringi konungi fỏdur Eymundar. En þa er Olafr konungr for til Æinglandz þa for Eymundr med honum. þar var ok med þeim Ragnnarr Agnnarsson Ragnnarssonar ryckils Haralldzsonar harfagra ok mart annarra rikra manna. voru þeir þui agætare ok vijdfrægre sem þeir foru vidara. sem nu hefir raun a uordit vm Olaf konung hinn helga at hans nafnn er kunnikt uordit um alla Nordrhalfuna. ok þa er hann fek ualld yfir Noregi lagde hann undir sig allt land ok eyddi ollum fylkiskonungum sem segir j sỏgu hans med ymsum atburdum sem frodir menn hafua ritat. þuiat þat er iafnan sagt at hann tok riki af fim konungum a æinum mornne en allz tæki hann af .ix.[120] konungum þar innanlandz eftir sỏgn Styrmis hins froda. let hann drepa sama en suma mæida suma rak hann ór lande. J þessu flode urdu þeir Hringr ok Hrærekr ok Dagr. en Eymundr ok Ragnarr jarll Agnnarsson voru þa j vikingu er þessi tidendi gerduzst. foru þeir ór lande Hringr ok Dagr ok voru lengi j hernade. sidan foru þeir austr j Gautland ok redu þeir þar lenge sidan. en Hrærekr konungr uar blindadr ok uar med Olafi konungi þar til er hann suæik hann ok rægde saman hirdmenn hans suo at þeir drapuzst. en hann uæitti Olafi konungi tilræde uppstigningardag j kórnum j Kristkirkiu ok skaruzst pellzklædin er konungrinn var j. en gud barg er konungrinn uard ecki sarr. en sidan uard Olafr konungr honum ræidr ok sende hann til Grænlandz ef byri gæfui med Þorarnna Nefulfssyne en þeir komu til Jslande ok uar hann med Gudmunde rike aa Mỏdruuỏllum j Eyiafirde ok do hann a Kalfskinne.
Fra Eymunde ok Ragnari
96. Nv er þat fyst at segia at þeir Eymundr ok Ragnnarr komu til Noregs litlu sidar med morgum skipum. þa var Olafr konungr huerge nærr. þeir spyria nu þessi tidende er fyr uar fra sagt. Eymundr stefnir þing |[121] vid landzmenn ok talar a þessa lund. her hafa ordit mikil tidende j lande sidan uer forum j brott hỏfum mist frændr vora en sumir ór lande reknir med harmkuælum. hofum uer bæde skom ok skada eftir uora gỏfga frændr ok ættstora. er nu æinn konungr yfir Noregi þar er adr uoru margir. ætla ek þat riki uel komit er Olafr konungr fostbrodir minn styrir þoat þat þiki nu nockut med ofsa ganga um hans riki. uænti ek mer af honum godrar sæmdar vtan konungs nafn. Nu lỏgdu til vinir huorratueggiu at hann skyllde hitta Olaf konung ok reyna ef hann villde gefua honum konungsnafnn. Eymundr suarar. æigi mun ek bera herskiolld j moti Olafi konungi ok æigi uera j anndskota flocki j moti honum en æigi nenni ek af þessum sokum hinum myklum er nu ero uordnar uor j medal at ganga nu a hans miskunn ok leggia nidr mitt tignarnafnn. en huat ætli þer þa firir liggia ef ver uilium æigi til sætta leggia nema koma ecki a hans fund. uæit ek at hann mun mer mykla sæmd væita ef vit finnumzut þuiat æigi mun ek ganga a riki hans. en hitt þiki mer osynna at þer standizst iafnnuel er minir menn erut ef þer siait frændr ydra suiuirda miog. en ef þer eggith mig fram þa þiki mer þat skapraun þuiat ver mundum adr verda eida at sueria ok hæfir oss þa uel at hallda. Þa mælltu lidsmenn Eymundar. huat hyggr þu ef æigi skal til sætta ganga nema koma ecki a konungs fund ok fara vtlægr af æignum sinum enda koma ecki j andskota flok konungs. Ragnnarr mællti. miog hefir Eymundr talat eftir þui sem mer er j skapi ok æigi treysti ek uorri hamingiu j moti giftu Olafs konungs. en suo þiki mer ver verda firir at sea ef ver skulum flyia iardir uorar at[122] ver þikim þa vera mæiri en adrir kaupmenn. Eymundr mællti. ef þer uilit þat rad upp taka. sem mer er j skapi ok mun ek segia ydr mina ætlan ef þer uilit þat. ek hefui frett andlat Ualldamars konungs austan ór Gardariki ok hafa nu þat riki synir hans þrir hinir agætazstu menn. en hann skipti med þeim rikinu ualla at iafnnade þuiat nu hefir æinn mæira riki en hinir .ij. ok hæitir æinn Burizlafr er mest hefir af fỏdurleifdinne ok er hann þeirra ellzstr. annarr hæitir Jarizleifr. hinn þride Uartilaf. Burizlafr hefir Kænugard ok er hann bezst riki j ỏllu Gardariki. Jarizleifr hefir Holmgard en hinn þride Pallteskiu ok þat riki allt er þar liggr til. en þeir verda nu æigi asattir vm rikin sin a mille ok unir sa nu sizst sinum hlut er mest hefir ok bezst haft ór skiptum ok þikir honum þat minka sitt riki er hann hefir minna en fadir hans ok þikizst hann af þui minne sinum forelldrum. nu kemr mer þat j hug ef ydr synizst suo at sækia þangat ok vitia þessa konunga ok vera med odrumhuorum ok helldr med þeim er sinu riki vilea hallda ok una þui er fadir þeirra hefir skift medal þeirre. man oss þat verda gott bæde til fiar ok virdingar. nu skal ek festa þetta rad med oss. Ok er þetta allra þeirra uile. uoru þar margir þeir menn er ser uilldu fiar afla en attu at reka harma sinna j Noregi. uilldu þeir helldr ryma land en eftir sitia ok sæta afarkostum af konungi ok vvinum sinum. radazst nu a brott med Eymunde ok Ragnari ok sigla a brott med myklu lide ok uỏldu at hreysti ok hardfæingi ok helldu j Austrueg. ok þetta fretti Olafr konungr æigi fyrri en þeir voru j brottu ok hann kuat þat illa uera er þeir Eymundr hofdu æigi fundizst þuiat (vit) skilldum betri vinir skilizst hafa ok er þat sem uon er at hann hafui grimdarhug a oss. en þar er sa madr farinn ór lande er uer mundum mestar sęmdir uæitt hafa j Noregi uta(n) konungs nafnn. Sagt hafde verit Olafi konungi huat Eymundr hafde sagt a þinginu ok sagde konungr at hann var likligr til þess at taka gott órræde. ok er nu ecki fleira her fra ath segia. vikr nu sỏgunne aftr til Eymundar ok Ragnars jalls.
Eymundr kom j Gardariki
97. Þeir Eymundr letta nu æigi fyrr sinne ferd en þeir koma austr j Holmgard til Jarizleifs konungs. sækia þeir nu fyst a fund Jarizleifs konungs eftir þui sem Ragnarr beidde Jarizleifr konungr uar mægdr vid Olaf Suiakonung hann atti dottur hans Jngigerde. ok er konungr spyrr kuomu þeirra þangat j land sendir hann menn (til) þeirra þess eyrendis at bioda þeim fridland ok a konungs fund til fridrar uæitzslu. ok þat þeckiazst þeir uel. Ok er þeir sitia at uæitzslunne spyria þau konungr ok drotning uandliga tidende ór Noregi fra Olafi konungi Haralldzsyne. en Eymundr quat þar mart gott fra honum at segia ok hans hattum sagde þa lenge hafua verit fostbrædr ok felaga. en Eymundr uillde ecki tala þat er honum mislikade vm þau tilfelli er fyrr var getit. Nu uirdizst þeim |[123] Eymunde ok Ragnari uel allt til konungs en æigi uerr til drotningar þuiat hon uar hinn mesti skorungr ok milld af fe en Jarizleifr konungr uar ecki kalladr milldr af fe sinu en uar stiornnsamr konungr ok riklundadr.
Skildagi Eymundar vid Jarizleif konung
98. Nv spyrr konungr huert þeir ætla sina ferd edr farleingd at stofna. en þeir segia suo. uer hofum þat spurt herra at þer uerdit at minka nockut yduart riki firir brædrum ydrum. en uer erum flæmdir ór landi ok hofum sott austr hingat j Gardariki a yduarnn fund þriggia brædra. ætlum uer þann yduarnn at at hyllazst er mestan gerir uornn soma at ueg ok uirdingu þuiat uer uilium afla oss fiar ok frægdar ok þiggia sæmd ok soma af ydr. kom oss þat j hug at þer mundit uilea hafa med ydr uaska menn ef um sęmd ydra er setit af frændum ydrum þeim hinum sỏmum er nu gerazst ydr at fiandmonnum. nu biodumzst uer til at gerazst uarnarmenn rikis þessa ok ganga her a mala ok taka af ydr gull ok silfr ok god klæde. en ef ydr synizst æigi þetta rad med skiotu atkuæde þa tỏkum uer þenna sama hlut med ỏdrum konungi ef þer uisit oss fra. Jarizleifr konungr suarar. miog þurfum uer yduars lidsinnis ok radagerda þuiat þer erut uitrir menn ok hardfæingir Nordmenn. en mer er ukunnikt huers þer beidizst af voru fe j ydra þionustu. Eymundr suarar. þat er fyst at þu skallt fa oss æina hỏll ok lide uoru ỏllu ok lata oss ỏngen hlut skorta af hinum bezstum tilfỏngum ydrum þann er ver þurfum at hafa. Þann kost uil ek segir konungr. Eymundr mællti. þa er hæimillt þetta lid til forystu þer ok framgongu firir lide þinu ok riki. her med skalltu greide huerium lidsmanni uorum eyre ueginn silfrs en skipstiornarmanni huerium ofan a halfan eyre. Konungr suarar. þat megum uer æigi. Eymundr mællti. þat megi þer herra þuiat uær skulum taka j þetta fe bior ok safala ok þa hluti adra er her eru audfæingir j ydru landi ok skulu uer þat meta en æigi lidsmenn uorir. ok ef herfang uerdr nockut þa mattu oss upp greide fét en ef uer sitium kyrrir þa skal minka uornn hlut. Ok nu jattar konungr þessu ok skal þessi mali standa .xij. manade.
Eymundr feck sigr j Gardariki
99. Nu setia þeir Eymundr upp skip sin ok bua uel um. en Jarizleifr konungr lætr þeim bua æina stæinhỏll ok let hana uel tiallda med guduefiarpelli. en þeim uar fæingit þat er þeir þurftu at hafa med hinum bezstum fỏngum. voru þeir nu huernn dag j mikille glede ok skemtan med konungi ok drotningu. En er þeir hofdu þar æigi lenge verit j godu yfirlæti komu bref fra Burizlafi konungi til Jarizleifs konungs ok segia suo. at hann bæiddizst nockurra herada ok kauptuna af konungi er næst liggia riki hans ok quat ser þat uel falla til aftekta. Jarizleifr konungr sagde nu Eymunde konungi huers brodir hans beidde hann. Hann suarar. fatt kann ek til þess at leggia en hæimol er ydr uor fylgd ef þer uilit þat upp taka. en naudsyn berr til at uægia uit brodur þinn ef uit godu gengr. en ef hitt er sem mig grunar at hann mun bæida meira er þetta er til latit þa attu uid þig kiorit huort þu uill af leggia edr eigi riki þitt edr uilltu hallda þui med dreingskap ok lata suerfa til stals med yckr brædrum ef þu serr at þu getr halldit þig sidan. er þat ohaskasamara at lata iafnan uppi er hann bæidir en morgum mun þat þikia litilmannligt ok okonungligt þo at þu takir þann upp. uæit ek ok æigi til huors þu helldr her utlendan her ef þu skallt ecki a oss treysta. skalltu nu æiga vid þig kiorin. Jarizleifr konungr kuetzst æigi nenna at vreyndu upp at gefa riki sitt. Eymundr mællti þa. skalltu suo segia sendimonnum brodur þins ath þu uill ueria riki þitt. gef honum ok ecki langa tomstund at safnna lide moti þer þuiat þat hafa uitrir mællt at hamingiusamligra væri at beriazst a sinne iordu en a annara. Foru nu sendimenn aftr ok sogdu konungi sinum allt sem farit hafde at Jarizleifr konungr uillde ỏngan hlut midla af rikinu uid brodur sinu en uera buinn at beriazst ef hann uill a riki hans ganga. Konungr mællti. lids ok traustz mun hann þikiazst uonir æiga ef hann ætlar ser at keppa vid oss. edr komu nỏkkurir utlendir menn til hans þeir er honum gæfui rad at styrkia riki hans. Sendimenn sỏgdu at þeir hefde heyrt þat at þar uæri Nordmanna konungr vit .vj. hundrat Nordmanna. Burizlafr konungr mællti. þeir munu honum þetta radit hafa. Hann stefnir nu lide at ser. Jarizleifr konungr lætr fara herỏr um allt riki sitt ok boda nu konungar ut lide sinu. for þat nu sem Eymundr ætlade at Burizlafr konungr fór or riki sinu moti brodur sinum. ok er þeir hittuzst uar þar skogr mikill vid modu æina ok settu sinar tialldbudir huerir suo at áin uar j mille ok var ok æigi mikill |[124] lidsmunr þeirre. Eymundr konungr ok aller Nordmenn hofdu æinir ser tiolld ok satu suo fiorar nætr kyrrir at huorigir redu til bardaga vid adra. Þa mællti Ragnarr. huers bidum uer edr huat merkir seta sea. Eymundr konungr suarar. konungi uorum þikir oflitill flockr vvina sinna ok eru litils verd rad hans. Eftir þat hitta þeir Jarizleif konung ok spyria huort hann ætlar ecki til bardaga at rada. Konungr suarar. mer synizst sem uer hafim godan lidskost ok æigim uer mikinn lidskost ok traust. Eymundr konungr suarar. annann ueg litzst mer þat herra. j fystu er ver komum hingat þotti mer sem vera munde litit herlid j hueriu tiallde ok mæir geruar herbudir til fiolganar en þar munde mart lid j vera. en nu man annat vera at þeir verda at auka tialldbudir sinar edr byggia utan buda ella. en mikill herr hefir fra ydr hlaupit heim j herat ok mun þer otraustr vera herrinn. Konungr spurde. huat er nu til rada. Eymundr suarar. allt er nu ohægra en fyrr var ok hofum uær setit ór hende oss sigrinn þenna. en at hỏfu mer nockut hafzst Nordmenn. skip uor oll hofum ver flutt upp eftir modunne ok a herklęde. munu uær þangat fara med uoru lide ok koma a bak a þeim en tiolldin skulu standa aud eftir. en þer skiotit a fylking sem huatligazst med ydru lide. Nu uar suo gert ok uar blasinn herblastr ok merki uppsett ok skiputhu huorirtueggiu til orrostu. gengu nu saman fylkingar ok tekzst þer hin snarpazsta soknn ok var bratt mikit mannfall. þeir Eymundr konungr ok Ragnarr uæittu þeim Burizlafi konungi hart ahlaup ok komu honum j opna skiolldu. uard þar hin snarpazsta orrosta ok mikit manntion ok eptir þat raufzst fylking Burizlafs konungs ok tok lid hans at flyia. en Eymundr konungr gek j gegnum lid hans ok fellde suo margan mann at langt er at skra nofn þeirra allra. ok nu brestr flotti j lidenu suo at ecki uard vitnam ok flyia a merkr ok skoga þeir er undan komuzst ok þagu suo lifit. en j þessi suipan var þat sagt at Burizlafr konungr væri fallinn. Tok Jarizleifr konungr nu mikit herfang eftir þenna bardaga. æigna flestir Eymunde konungi sigrinn ok Nordmonnum. hofdu (þeir) her af mikinn metnat ok gek þat eftir malaefnum þuiat gud drottinn Jesus Kristr uar rettdęmr um þetta sem um allt annat. foru þeir nu heim j riki sitt ok hafde Jarizleifr konungr nu bæde riki sitt ok herfang þat er hann fek j þessi orrostu.
Rad Eymundar
100. Eftir um sumarit ok um uetrinn uar kyrt ok tidendalaust ok styrde Jarizleifr konungr badum rikiunum med radum ok umsia Eymundar konungs. voru Nordmenn nu j myklum soma ok virding ok eru nu hlifskiolldr firir konungi at radum ok herfangi. en firirforuzst malagiolldin af konungi ok ætlar hann ser nu minne lidsþỏrf er konungrinn uar fallinn ok þikir nu friduænligt um allt sitt riki. Ok er æindagi kom malagialldzsins þa gek Eymundr konungr a fund Jarizleifs konungs ok mællti suo. her hofum uer verit herra j ydru riki um hrid. kiosit nu huort kaup uort skal standa leingr edr uilltu nu at skili med oss uort felag. ok læitum ver annars hỏfdingia þuiat tregt hefir fet vt græitzst. Konungr suarar. ek ætla nu æigi iafnmykla naudsyn til bera sem fyrr til yduars lidsinnis. verdr oss þat mikil fiaraudu at gefa ydr suo mikinn mala sem þer kuedit a. Suo er herra segir Eymundr konungr þuiat nu skal greida eyri gullz huerium manni en halfa mork gullz huerium skipstiornnarmanni. Konungr mællti. þa kys ek laust kaup uort. Þat skal a þinu uallde segir Eymundr konungr en viti þer vist at Burizlafr er daudr. Þat bygg ek satt uera segir konungr. Eymundr spurde. uegliga mun leide hans buit edr huar er grỏftr hans. Konungr suarar. æigi uitum uer þat glỏgt. Eymundr mællti. þat byriar herra yduarre tign at uita um iafngofgan brodur yduarn huar leg hans er. en hitt grunar mig at lidsmenn ydrir mune uilhallt sagt hafa ok eigi uæri enn sannyndi uitoth þessa mals. (Konungr mællti.) huat uiti þer sannara af at segia þat at uer megim þui helldr trua. Eymundr suarar. suo er mer sagt at Burizlafr konungr lifui j Biarmalandi j uetr ok þat hofum uer spurt med sannyndum at hann eflir her a hendr þer med myklu fiolmenni ok mun þetta uera sannara. Konungr mællti. nærr mun hann her koma j uort riki. Eymundr suarar. suo er mer sagt at hann muni her koma a þriggia uiknna fresti. Ok nu uill Jarizleifr konungr æigi missa þeirra lidsinnis. kaupa þeir nu enn saman um .xij. manudr. Þa spurde konungr. huat liggr nu firir huort skulu ver lide safnna ok beriazst vid þa. Eymundr suarar. þat er mitt rad ef þer uilit hallda Gardariki firir Burizlafi konungi. Jarizleifr spurde. huort skal hingat stefnna lidinu edr j moti þeim. Eymundr suarar. hingat skal ollu stefnna þui sem maa |[125] komazst til borgarinnar. ok er lidit kemr þa munu ver enn leggia til nockur rad þau er oss þikia uænst at dugi.
Bardagi þeirra brædra. capitulum.
101. Þessu næst lætr Jarizleifr konungr sende herbod um allt sitt riki ok kemr nu til hans mikill bonde herr. Eftir þetta sendir Eymundr konungr menn sina a mỏrkina ok lętr fella vidu ok færa heim at borginne ok setia upp a borgararmana. hann lætr snua liminu huers tres vt af borginne at æigi mætti skiota upp i borgina. mikit diki let hann ok grafa firir vtan borgina ok færa brott molldina ok væita uatni j eftir. sidan let hann leggia ofan yfir vidu ok bua suo vm at ecki mætti a sia ok sem hæil uæri jordin. En er þessi syslu uar lokit þa spurdu þeir til Burizlafs konungs at hann uar kominn j Gardariki ok stefnnde þangat til borgarinnar sem þeir uoru firir konungarnir. Þeir Eymundr konungr hofdu ok bua latit sterkliga vm .ij. borgarhlid ok ætludu þar at veria ok suo til brottgongu ef þyrfti. Ok um kuelldit þa er hersins uar uon um morgininn eftir bad Eymundr konungr konur ganga vt a borgararmana med alla dyrgripe sina ok buazst vm sem bezst kynne þær ok festa digra gullhringa upp a stangir ath þeim mætti sem mest um finnazst. uæntir ek segir hann at þeir Biarmar mune gearnir til gersimanna. munu þeir rida huatt ok uuarliga at borginne er solin skinn a gullit ok a guduefuina hina gullofnnu. Nu uar suo gert sem hann sagde firir. Burizlafr kemr nu at borginne med her sin ór[126] morkinne fram ok sea þeir nu fegurd til borgarinna(r) ok hyggia nu gott til at einge niosn mune firir þeim hafa farit. rida nu at hart ok hermannliga ok fa æigi til gætt. fellr fiolde mannz j dikit ok farazst þar. en Burizlafr konungr var sidar j fylkingu ok uerdr hann nu uarr vid þessar ofarar. Hann mællti suo. vera ma at æigi verde her iafnnaudsott sem ver hugdum til ok eru þessir radagerdamenn myklir Nordmennirnir. Hyggr hann nu at huar bezst mun at at sækia ok var nu j brottu oll fegurdin su er synd uar. ser hann nu at oll borgarhlid eru aftr lokin nema tuỏ æin ok er þar ecki auduelligt jnn ath komazst þuiat skortir æigi storan vidbuning ok fiolmenni. Þui næst uar slegit upp heropi ok eru borgarmenn bunir til bardaga. vid sitt borgarhlid var huorr þeirra konunganna Jarizleifr ok Eymundr. tokzst nu hardr bardagi ok fell mart folk af huorumtueggium. Þar uar nu suo mikil atsoknn er firir uar Jarizleifr konungr at þar var uppganga væitt j þui borgarhlide er hann uarde en konungr vard særdr a fæti miog. uard þar mikit mannspell adr en sott uar borgarhlidit. Þa mællti Eymundr konungr. nu ferr j ouænt efni er konungr uorr er sarr uordinn. en þeir hafa drepit marga menn firir oss ok komazst nu upp j borgina. geor nu huort er þu uill Ragnarr segir hann. uer þetta borgarhlid edr far til med konungi uorum ok uæit honum lid. Ragnarr suarar. her mun ek vid hafazst en þu far til konungs þuiat þar mun rada vid þurfa. For Eymundr nu þangat med mikit lid ok sa at Biarmar voru nu komnir inn j borgina. hann ueitti þeim þegar mikit slag ok illt. drapu þeir þegar mikit lid af Burizlafi konungi. sękir Eymundr konungr at fast med myklu kappe ok eggiar miog sina menn ok eigi hefir verit hardari sokn iafnlỏng en þessi. ok nu flyia Biarmar or borginne allir þeir er upp stodu ok nu flyr Burizlafr konungr med mikille manntion. en Eymundr konungr ok hans menn reka flottann til skogar ok drapu merkismann konungs ok er nu enn þat sagt at konungrinn mune fallinn vera ok er nu myklum sigri at hrosa. hefir Eymundr konungr nu framit sig miog j þessi orrostu ok er nu kyrt at sinne. sitia þeir nu j myklum soma med konungi ok uirdazst þeir huerium manni uel innanlandz en malagiolldin verda enn sein af konungi ok torsott suo at þau greidduzst ecki eftir skildỏgum.
Fra Eymunde
102. Suo bar til enn æinhuernn tima at Eymundr konungr talar til konungs af hann skuli greida af hendi mala þeirra suo sem rikum konungi somde. kuezst ok hyggia at þeir hafui honum meira fe j hendr unnit en malinn atti at vera. ok kollum ver þetta yduart missyne. ok æigi munu þer nu þurfa uors gengis edr lidsinnis. Konungr mællti. vera kann nu þo at uel hlyde þo at þer gefit æigi yduart fullting til ok hafui þer þo oss mikit lid væitt. en þat er mer sagt at lid yduart se uant at ỏllum hlutum. Eymundr suarar. huat er nu undir þui herra er þer skulit æinir vm allt dęma. þikiazst nu ok margir minir menn mikils mist hafua sumir fota edr handa edr nockurra lima edr fæingit skada a heruopnum sinum ok |[127] uerdr mikill kostnadr uorr. ok enn mattu þat bæta ok kios oss nu annathuort til edr fra. Konungr mællti. æigi kys ek ydr j brott en ecki gefum ver ydr iafnnmikit fe þegar uer uitum æigi uon ofridarins. Eymundr suarar. fe þurfum uær ok æigi uil(i)a minir menn vinna til matar æins. ok helldr munu ver fara j annarra konunga riki ok læita þar eftir uorri sæmd. en likligt er þat at æigi muni nu gerazst vfridr her j lande edr uæitzstu nu uist at konungrinn er drepinn. Þat hyggium ver satt segir konungr firir þui at ver hofum merki hans. Eymundr spyrr. ueitzstu nu þa grỏft hans. Næi segir konungr. Eymundr mællti. þat er ovitrligt at vita þat æigi. Konungr suarar. huat uæitzstu þat georr en adrir menn þeir er sannan visdom bera a þetta. Eymundr suarar. minna þotti honum at lata merkit en lifit ok hygg ek hann undan komizst hafua ok verit j Tyrklande j uetr ok ætlar en at heria a hendr ydr ok hefir hann med ser oflyiande her ok eru þat Tyrkir ok Blỏkumenn ok mỏrg ỏnnur ill þiod. ok þat hefui ek heyrt at þat se likligra at hann gangi af kristninne ok hann ætlar at skipa þessi hinne illu þiod rikin ef hann færr unnit Gardariki undan ydr. en ef suo verdr sem hann ætlar þa er þat vænst at alla ydra frændr reki hann ór lande med suiuirdingu. Konungr spyrr. huersu skiott man hann her koma med þat hit illa lid. Eymundr suarar. a halfs manadar fresti. Huat er nu til rads sagde konungr þuiat nu megum uer æigi missa yduerrar forsio. Ragnarr sagde at hann uillde at þeir færi þa j brott ok bad konung hafa sin rad. Eymundr mællti. amælis aflar þat ef ver skilium suo vid konung j þuilikum haska þuiat konungr var þa j fride er ver komum til hans. nu uil ek æigi suo vid hann skilia at hann siti eigi j fride eftir ok munum ver enn helldr kaupa vid hann þessa .xij. manudr ok bæti hann male uornn sem skilt var med oss. er nu at hyggia at radagerdum huort lide skal safnna edr vili þer herra at ver uerim æinir landit Nordmenn en þu sitir kyrr hea vorum vidskiptum ok takir þa (til) lids þins er ver erum yfirkomnir. Þat uil ek segir konungr. Eymundr mællti. ger æigi suo bradlitit a þetta herra. hinn er til annarr at hallda samen herlidinu ok þat litzst mer somasamligra ok æigi skulum uær fyrstir renna Nordmenn. en uæit ek at margr mun nu þess albuinn verda þeir sem firir spiotzoddum eru hafdir. en hitt uæit ek æigi huersu þeir munu j rauninne gefazst sem nu eggia þessa mest. en huersu skal þat vera herra ef ver komumzst j færi uit konunginn huort skulum ver drepa konunginn edr æigi. þuit alldri verdr endir a þessum vfride medan þit lifit badir. Konungr suarar. æigi man ek huorttueggia gera at eggia menn til bardaga vit Burizlaf konung enda gefa sok a ef hann er drepinn. Nu fara huorir heim til hallar sinner ok letu ecki safnna lide ok ỏngan vidrbuning væittu þeir. ok þetta þikir ollum monnum undarligt er nu er sizst vid buizst er mest ogn ferr at hende. Ok litlu sidarr fretta þeir til Burizlafs konungs af hann uar kominn j Gardariki med mikinn her ok marga illa þiod. Suo let Eymundr konungr sem hann visse æigi huat vm var ok hann hefde ecki spurt. Margir menn mælltu þat at hann munde æigi þora at beriazst vid Burizlaf.
Eymundr drap Burizlaf konung
103. Einn morgin arla kuedr Eymundr med ser Ragnar frænda sinn ok .x. menn adra. hann let sodle þeim hesta rida nu .xij. saman vt af borginne en æigi fleire. en allt lid annat uar eftir. Biornn het islenzskr madr er for med þeim ok Gardaketill ok Astkell het madr ok Þordar .ij. Þeir Eymundr hofdu med ser lausan hest ok voru þar a herklæde þeirra ok vist. nu rida þeir allir j brott j kaupmannz gerui ok vissu menn æigi huat er undir bio þessi ferd edr huat þeir mundu firirætlazst j brogdum. Þeir rida nu j skog einn ok fara allan þann dag þar til er kom at nott. þa koma þeir or skoginum fram ok at æinne mikille æik þar uar hea uollr fagr ok vida slettr. Þa mællti Eymundr konungr. her munum ver stad nema. þat hefui ek spurt at Burizlafr konungr mun her nattstad hafa ok tialldstad j natt. Þeir ganga nu umhuerfis tred ok med riodrinu ok hugdu at huar beztr munde uera tialldstadrinn. Þa mællti Eymundr konungr. her mun Burizlafr konungr lata setia herbudir sinar. mer er sagt at hann tiallde iafnan nærr skogi ef þui ma uit koma ok æiga þar þa undanbragd ef hann þarf til |[128] at taka. Eymundr konungr tok þa æinn stræing edr kadal ok bad þa ganga j riodrit her at þessu trenu. hann mællti at æinnhuerr madr skillde fara upp j limarnar ok bera þar aa stræinginn ok suo uar gert. sidan suæigdu þeir tréed allt til þess er limarnnar voru komnar allt at jordu nidr ok undu suo tred allt ath rotinne. Þa mællti Eymundr konungr. þetta liker mer nu uel ok ma os þetta koma at godu gagnni. Eftir þat bera þeir streinginn ok festa endana. ok er lokit var þessu starfui þa uar midr aften. Nu heyra þeir til lids konungsins huer þat fór. ganga þeir nu j skoginn til hesta sinna. þeir sea nu lid mikit ok æinn dyrligann vagnn ok fylgia þar margir menn ok þar var merki firir borit. þeir snua at skoginum ok j riodrit ok at þangat er bezstr var tialldstadrinn sem Eymundr konungr gat til. ræisa þeir þar landtialldit ok suo allt herlidit vt j fra med skoginum. gek þui allt til myrkrs. Konungstialldit uar hardla dyrligt ok uel gert. þar voru fiorar stukur af ok staung mikil upp ór ok knappr a ór gulle ok uedruite med. þeir sa ỏll tidende ór skoginum til herlidsins ok letu hliott yfir ser. ok er myrkt uar ordit þa uoru log kueigt j tiolldunum ok vita þeir at nu mun til matar buizst j tialldunum. Þa mællti Eymundr konungr. uer hofum litlar uistir ok hæfir oss þat æigi ok mun ek rada til budaruardar ok fara til herbuda þeirra. Eymundr tekr nu slafkarlls buning bindr ser gæitarskegg ok gengr vid .ij. stafui. hann ferr j konungstialldit ok bidr ser matar ok gengr firir huernn mann. hann fór ok j hinu næstu tiolld ok uard gott til fæingiar ok þackade uel godann bæina. ferr hann nu j brott fra tiolldunum ok skortir nu æigi uistir. en er menn hofdu druckit ok etit sem menn uilldu þa uar hliott eftir þat. Eymundr konungr skiftir nu lidinu sinu j tuo stade. let uera eftir .vj. menn j mỏrkinne at gæta hesta sinna ok lata buna vera ef skiott skal til taka. Nu ganga þeir Eymundr j riodrit .vj. saman til herbudanna ok lata sem ecki se at uandrædum. Þa mællti Eymundr. Rỏgnnualldr[129] ok Beornn ok þeir hinir islenzsku menn skulu ganga til tressins þar sem uer hofum þat nidr suæigt. Hann selr sina bolỏxi j hendr huerium þeirre. þer erut menn storhỏggir ok neytit nu uel þess j þorf. Þeir ganga þa þar til sem limarnar voru nidr suæigdar. ok enn mællti Eymundr konungr. her skal hinn þridi madr standa a læidinne til riodrsins. sa skal ecki gera nema hafa streinginn j hende ser ok lata ganga sem ver hæimtum er ver hỏfum annan enda. ok er uær hỏfum um buizst sem ver uilium þa skal sa drepa ỏxarskapti a snærit er ek hefir til ætlat. en sa skal uita er a stræingnum helldr huort hann skelfr af þui er ver hrærum hann edr af hogginu. ok þa er uær hofum gert þessa bending er fram skal koma ok oss liggr vid ef hamingian uæitir oss þa skal sa segia er stræinginn hefir ok skal þa hoggua limar tressins ok mun þat þa hart ok skiott upp spretta. Nu gera þeir sem þeim uar firir sagt. Biornn ferr med þeim Eymundi konungi ok Ragnari ok ganga nu at tialldinu ok gera rumsnỏru a streinginn ok hafua vid spiotskoftin ok færa a uedruitann er upp uar af stỏnginne a landtialldi konungsins ok rann hon upp at knappinum ok var kyrt at farit. en menn suofu fast j ollum tialldum er þeir voru farmodir ok miỏg druknir. En er þetta var gert þa hæimta þeir endana ok stytta suo stræinginn ok gera rad sin. gengr Eymundr konungr nu nærr tiallde konungsins ok uill vera æigi fiarri er kift er tialldinu. er nu drepit a snærit ok kennir þa þes sa er a hellt at skalf stræingrinn. segir sa þeim er hoggua skulu. nu hoggua þeir tred ok sprettr þat hart ok hatt upp ok kippir upp ollu landtialldi konungsins ok langt a skog a burt. login slocknudu oll j þessu. Eymundr konungr hafde glogt midat a um kuelldit huar konungrinn huilde j tialldinu. snyrr hann nu þangat ok uæitir konunginum bradann bana ok suo morgum odrum. hann hefir nu med ser hỏfud Burizlafs konungs. hleypr hann nu j skoginn ok menn hans ok verda æigi fundnir. Þeir uerda nu ottafullir er eftir eru af monnum Burizlafs konungs af þessum tidendum hinum myklum. en þeir Eymundr konungr rida nu j brott þar til er þeir koma nu heim snemma mỏrgins. ok ferr nu a fund Jarizleifs konungs ok segir honum sannliga fall Burizlafs konungs. ok lit nu a herra a hofudit ef þer megit kenna. Konungr rodnar er hann sa hỏfudit. Eymundr mællti. þessu uolldu uær Nordmenn hinu mykla þrekuirke herra ok buit nu til graftrar likama brodur yduars uel ok sæmiliga. Jarizleifr konungr |[130] suarar. bradradin tidendi hafui þer gert ok oss nalæg en þer skulut groftr hans bua edr huert rad munu þeir taka nu er honum hafa fylgt. Eymundr suarar. þess get ek at þeir æigi þing ok mun huerr þeirra annan gruna um þetta verk þuiat þeir urdu ecki vit oss uarir ok munu þeir skiliazst med sundrþycki ok mun æinge odrum trua ok fara saman suæitum ok þess uæntir mig at fatt af þeirra monnum uæiti umbuning konungi sinum. Nu fara Nordmenn ór borginne ok rida hinn sama ueg um mỏrkina ok þar til er þeir koma til herbudanna. ok gek eftir þui sem Eymundr konungr gat til at lid Burizlafs konungs uar allt j brottu ok skilldizst med sundrþycke. ferr Eymundr konungr nu j riodrit ok la þar lik konungsins ok ỏngir menn hia. bua þeir nu um lik hans ok setia þeir nu hofudit vid bolinn ok foru hæim med. uar hans groftr þa a margra manna uitorde. Gek nu allt landzfolk af hỏnd Jarizleifi konungi med suordum æidum ok er hann nu konungr yfir þui riki sem þeir hofdu adr badir haft.
Eymundr konungr for fra Jarizlafuo[131] ok til brodur hans
104. Nv lidr sumarit ok uetrinn ok uerdr ecki til tidenda ok verdr enn ecki greiddr malinn. þat var ok firir konunginum tiad af sumum monnum at mikils uar at minnazst um brodurdrapit ok sogdu suo at þeir þættizst nu konungi ædri uera Nordmennirnir. Ok nu kemr sa dagr er malinn skyllde greidazst þa ganga þeir til konungs herbergia. hann fagnar þeim uel ok spyrr huat þeir vilia suo snemma morgins. Eymundr konungr suarar. þat kann vera herra at þer þarfit ecki uors lids lengr ok greide þer þu uel af hende þann mala er uær æigum at hafa. Konungr mællti. mikit hefir af gerst yduarre hegatkuomu. Satt er þat herra segir Eymundr þui at firir longu uerir þu af riki rekinn ef æigi nytir þu uor vid. en vm frafall brodur þins er nu sem þa er þu gaft þat kuijtt. Konungr mællti. huert rad taki þer nu upp. Eymundr suarar. huort mundir þu sizst uilea. Æigi uæit ek þat segir konungr. Eymundr suarar. ek uæit þo gerlla. sizst uilldir þu at ver færim til Uartilavi konungs brodur þins en uer munum nu þo þangat fara ok væita honum allt þat er uer megum ok sit nu hæill herra. Ganga þeir nu vt skiott ok til skipa sinna er þa voru albuin. Jarisleifr konungr mællti. skiott foru þeir nu j brott ok æigi ath uorum uilia. Drotning suarar. suo mun fara ef þit Eymundr konungr æigit radum at skifta at hann mun uerda ydr þungr j skaute. Konungr mællti. þat væri gott rad ef þeir yrde afradnir. Drotning suarar. fyr mun hitt at hende koma at þer manut fa af þeim nockura sneypu. Sidan for hon til skipa ok Rỏgnualldr jarll Ulfsson vid nockura menn þar er þeir Eymundr lagu vid land ok var þeim sagt at drotning uill finna Eymund konung. (Hann) mællti. truum henni ecki þuiat hon er konungi vitrari en æigi uil ek uarna henni uittals. Þa uil ek fylgia þer segir Ragnarr. Næi segir Eymundr ecki er þetta vfridarfỏr enda er ecki ofreli lids til komit. Eymundr hafde tuglamottul ok suerd j hende. þau settuzst nidr a backa æinum þar sem leira uar undir nidri. þau settuzst nærr honum drotning ok Rỏgnualldr jall ok naliga a klæde hans. Drotning mællti. þat er illa er þit konungr skulut suo skilia. uillda ek giarnna hlut j æiga at betr færi med yckr en uerr. Þa hafde huorki þeirra hendr sinar kyrrar. hann leysti mottulbond sin en hon dro af ser glofann ok bra upp yfir hỏfut ser. hann ser nu at æigi er suikalaust ok þat uar raunar at hon hafde sett menn til at drepa hann ok hafua þat at marki er hon brygde upp glofanum. ok þegar hlaupa þeir menn fram. Eymundr sa þa fyrre en þeir komu at honum. sprettr hann þa opp skiott ok fyr en þeir hugdu uard mottullinn eftir. attu þeir hans þa ecki kosti. Ragnarr sa þetta ok hliop a land af skipunum ok suo huerr at ỏdrum ok uilldu drepa menn drotningar. en Eymundr quat æigi skylldu suo uera. hrundu þeir þeim ofan firir læirbackann ok hofdu a þeim hendr. Ragnarr mællti. nu munu ver æigi meta vid þig Eymundr radin. skulu nær nu flytia þau j burt med oss. Eymundr suarar. æigi byriar oss þat ok skulu þau heim fara j fride þuiat æigi uil ek suo slita vinattu vid drotningu. Ferr hon nu heim ok æigi eyrende fegin. en þeir sigla j burt ok letta æigi fyrr en þeir koma j riki Uartilaui konungs ok sækia a hans fund. en hann tekr uit þeim uel ok spurde þa tidenda. en Eymundr sagde allt sem gengit hafde bæde upphaf ok skilnat þeirra Jarizleifs konungs. Huat ætlizst þer nu firir segir konungr. Eymundr suarar. þui het ek Jarizleifi konungi at ver mundim hingat leita til yduar þuiat mig grunar at hann mune minka vilea riki þitt sem brodir hans gerde vid hann. ok siai þer nu rad yduart herra huort þer kiosit oss til yduar edr fra edr huort þu þikizst nockut þurfua uors gengis. Ja segir konungr fusir værim uer til yduars fylgis edr til huers mæli |[132] þer. Eymundr suarar. hinn sumu kost uilium ver hafa sem ver hofdum med brodur þinum. Konungr mællti. gef mer stund til at radazst um vid mina menn þuiat þeir leggia fet fram þo at ek greida af hende. Þessu iatar Eymundr konungr. Vartilafr konungr stefnir þing vit menn sina ok segir þeim huer frett komin uar af Jarizleifi konungi brodur hans at hann sitr um riki hans ok segir at Eymundr konungr er þar kominn ok bydr þeim sitt traust ok forstỏdu. Þeir fysa konung miog at taka vid þeim. ok vid þetta kaupa þeir saman ok skilr konungr ser radagerdir hans. þuiat ek er minne radagerdamadr en Jarizleifr konungr brodir minn ok uard yduar þo j mille gengit. uilium ver oft æiga rædur vid ydur en giallda ydr allt eftir skildỏgum. Nu eru þeir þar j myklum soma ok godu yfuirlæti af konungi.
Sætt þeirra brædra Jarizleifs ok Vartilafs
105. Sa atburdr vard at sendimenn komu fra Jarizleifi konungi at bæida þorpa ok borga er lagu vid riki hans af Vartilaf konungi. hann berr nu upp þetta firir Eymundi konungi en hann suarar suo. þer æigit þessa rad herra. Konungr mællti. nv er til þess at taka er skilit var at þer leggit radin til med oss. Eymundr suarar. suo litz mer herra sem vera mune fangs uon at frekum ulfui. heimt man bratt hit mæira ef þetta er til latit. ok fari sendimenn aftr j fride segir hann sea munu þau þickiazst uór rad edr huersu lengi þarftu lide at safnna. Halfan manut segir konungr. Eymundr mællti. kued nu a herra huar þer skulut finnazst til orrostu ok seg sendimonnum at þeir megi segia konungi sinum. Ok uar nu suo gert ok fara sendimenn hæim. Byzst nu huorrtueggi herrinn til orrostu ok koma saman j akuednum stad at landamæri. setia þeir nu herbudir sinar ok eru þar nockurar nætr. Vartilafr konungr mællti. huat skulum ver her sitia til æinskis. hofum æigi sigrinn ór hendi oss. Eymundr mællti. lat mig firir rada þuiat frest eru illz bezst ok er æigi enn komin Jngigerdr drotning er rad hefir firir þeim ỏll þo at konungr se foringa lids þeirra ok skal ek nu vord hallda herra. Konungr suarar. suo sem þer vilit. Þeir sitea nu þar .vij. nætr med herinn. ok æina nott var uedr illt ok myrkt miog þa huarf Eymundr konungr fra lide sinu ok Ragnarr. þeir foru j skog ok a bak herdudum Jarizleifs konungs ok setiazst nidr hea gỏtu æinne. þa mællte Eymundr konungr. þessi gata mun vera ridin af monnum Jarizleifs konungs ok ef ek uillda leynazst þa munda ek nu fara ok verum nu her fyst. Ok er þeir hỏfdu setit um stund þa mællti Eymundr konungr. ouitrliga sitium ver. Þui næst heyra þeir at ridit var ok suo þat at kona var j ferdinne. urdu þeir þess uarir at madr ræid firir konunne en annar for sidar. Þa mællti Eymundr konungr. þar mun drotning fara ok skipumzst uer nu tuæim megin gotunnar ok er þeir koma at oss þa særi þer hestinn undir henni en þu Ragnarr tak vid henni. Ok er þessir rida fram hea finna þeir æigi fyrr en hestrinn fell nidr daudr en drotning oll j brottu. annar segir at hann sa suipinn mannzsins er stỏk yfir gỏtuna ok þordu æigi at hitta konunginn þuiat þeir vissu æigi huort þessu olli menn edr trỏll. leynduzst nu heim at fara ok gera æigi vart vid sig. Drotning mællte vid þa fostbrædr. sæint letti þer Nordmenn suiuirding vid mig. Eymundr mællti. vel skulum uær vid ydr gera drotning. en æigi uæit ek huort þu kyssir nu fyst konunginn at sinne. Fara þeir nu til herbuda Vartilafs konungs ok segia honum at drotning er þar komin. hann fagnar þui ok uakir sealfr yfir henni. En um morguninn bidr hon Eymund konung koma til sin. ok er þau hittuzst þa mællti drotning. þat er bezst rad at ver sættimzst ok uil ek biodazst til at gera a mille yduar. uil ek þui lysa adr at ek mun Jarizleif konung mest meta. Eymundr konungr suarar. konungr a her ualld yfir. Drotning suarar. þin rad munu þo mest hỏfd. Eftir þat hittir Eymundr Vartilauum konung ok spyrr ef hann uill at drotning geri þeirra a mille. Konungr suarar. æigi kalla ek þat radligt er hon hefir þo þui hæitit at minka vornn hlut. Eymundr mællti. muntu vna þui at hafa þat er þu hefir adr. Ja segir konungr. Eymundr mællti. ecki kalla ek þat gerd ef æigi er aukinn þinn hlutr þuiat iafnnt attu at taka arf eftir brodur þinn sem hann. Konungr suarar. þess ertu fusari at ek kiosa hennar gerd a ok se þat þa. Eymundr konungr segir nu drotningu at þui er jattat at hon skal gera sætt mille konunganna. Þat mun þa þin rad segir hon ok muntu sea a huerium minnzst mæin eru edr huar gerd uera skal. Eymundr konungr mællti. ecki latta ek at yduarr somi uæri gerr. Þa uar blasit til motz ok sagt at Jngigerdr drotning uill tala vid konunga ok lidsmenn þeirra. ok er lidit kom saman þa sia menn at Jngigerdr drotning er j flocki þeirra Eymundar konungs ok Nordmanna. er nu bodit af hende Uartilafs konungs at drotning skule gera. Hon segir Jarizleifi konungi at hann skal hafua hinn æzsta hlut Gardarikis en þat er Holmgard. |[133] en Uartilafr skal hafa Kænugard þat er annat bezst riki med skottum ok skylldum þat er halfu mæira riki en hann hefir adr haft. en Pallteskiu ok þat riki er þar liggr til skal hafua Eymundr konungr ok vera þar konungr yfir ok hafua allar[134] landskylldir vskerdar þær er þar liggia til þuiat ver uilium hann æigi j brott ór Gardariki. ef Eymundr konungr a erfingea eftir sig þa se þeir erfingiar eftir hann at þui riki. en ef hann a ongan son eftir sig þa skal huerfa aftr til þeirra brædra. Eymundr konungr skal ok hafua landuornn firir þeim brædrum ok ollu Gardariki en þeir skulu efla hann at lide ok sinum styrk. Jarizleifr konungr skal vera yfir Gardariki. Rognnualldr jarll skal hafa Aldæigiuborg eftir þui sem hann hefir adr haft. Uar þessi sætt ok rikia skifti samþykt ok stadfest af ollum landzlyd. skylldu þau Eymundr konungr ok Jngigerdr drotning gera um oll uandamal. For nu huerr heim til sins rikis. Vartilafr konungr lifde æigi lengr en .iij. uetr. tok hann þa sott ok andadizst ok uar hinn uinsælazsti konungr. Eftir hann tok riki Jarizleifr konungr ok styrde nu æinn badum rikiunum. en Eymundr konungr red firir sinu riki ok uard æigi gamall. hann andadizst erfingialaus ok uard sottdaudr ok þotti þat hinn mesti mannskade ollu landzfolki þuiat æigi hefir verit meire spekingr utlendr j Gardariki en Eymundr konungr ok æigi uard herskatt j Gardariki medan hann hafde landuornn firir Jarizleifi konungi. En j sott Eymundar konungs þa gaf hann riki sitt Ragnari fostbrodur sinum þuiat hann unne honum bezst at niota. uar þat j leyfui Jarizleifs konungs ok Jngigerdar drottningar. Rognualldr Ulfsson uar jarll yfir Aldæigiuborg þau uoru systrabornn ok Jngigerdr drotning. hann uar hofdinge mikill ok uar skattgilldr undir Jarizleif konung ok uard gamall. ok þa er hinn hæilagi Olafr Haralldzson uar j Gardariki þa uar hann med Rỏgnualldi Ulfssyni ok uar þeirra vinatta hin mesta. þuiat allir gofgir menn uirdu Olaf konung mikils medan hann uar þar en þo ỏngir mæira en þau Rognualldr jarll ok Jngigerdr drotning þuiat huort þeirre unne ỏdru med leyndri ast.
Odinn kom til Olafs konungs med dul ok prettum
106. Litlu sidarr en Olafr konungr hafde fæingit Astridar dottur Olafs Suiakonungs for hann at heimbodum vm landit ok var a uæitzslu j Vikinna. þa kom æinn madr okunnr til hans ok gek firir konung ok kuadde hann. Konungr tok honom ok spurde hann at nafnni en hann nefnndizst Gestr ok bæiddizst at dueliazst med hirdinne. en konungr hafde þar fatt um en skipade honum at sitia utar fra gestum. gek hann þar til sætis ok uar helldr vþydr ok stickinn ok þo uppiuodslumikill. hann var stuttklæddr ok hafde sidann hatt nidr firir andlitit ok sa vgerlla asionu hans. skeggiadr uar hann. Konungr bad menn vera faskiptna vid kuomumanninn. ok vm kuelldit er konungr gek til sængr let konungr kalla Gest ok spurde ef hann kynne nockut skemta. en hann var bæde frodr ok diarfmælltr. vard þeim þa talat mart til hinna fyrre konunga er verit hofdu ok þeirra framaverka. Gestr spurde konung. huerr uilldir þu herra hellzst fornnkonungr verit (hafa) ef þu ættir vm þat at kiosa. Konungr suarar. ek villde æingi hæidian madr vera huarke konungr ne annarr madr. Gestr mællti. þat er liost at þu munt ecki annar madr vera en þu ert en at hinu spyr ek huerium þu uilldir likazstr fornnkonungi uera ef þu skylldir nockurum. nu er en sem adan segir konungr at ek villde ongum fornnkonungi likr vera. en ef (ek) skyllda nockut þar vm tala þa villda ek hellzst hafa atferd ok hofdingskap Hrolfs kraka þess þo at ek hellda allri kristni ok tru minne. Gestr mællti. hui uilld(i)r þu hellzst vera sem Hrolfr kraki sem ecki at manni matti hæita hia þui sem annar konungr sa er verit hefir. edr hui villdir þu æigi vera sem sa konungr er sigr hafde vid huernn sem hann atti bardaga ok suo var vænn ok uel at jþrottum buinn at æingi uar hans like a Nordrlondum. ok suo matti odrum sigr gefa j soknum sem sialfum ser ok suo kringr skalldskapr sem odrum monnum mal sitt. Konungr settizst þa upp ok tok til tidabokar er uar j sænginne ok ætlade at sla j hofut Gesti ok mællti. þu uillda ek sizst vera hinn ille Odinn. Segia menn þa suo verda vid Gesti at hann færi þar nidr sem hann var kominn. þottizst konungrinn þa vist uita huerr uerit hafde. gallt hann þa margfallt lof gude firir þat er sia vhræinn ande er syndizst j liking hins illa Odins gath ỏnga þa vel edr tal framsett at nockurnn skugga edr sorla |[135] drægi a hit biartazsta blom hans hæiligrar truar. Þat er sagt æitthuert sinn at æinn hirdmadr sa er æigi er nefnndr spurde Olaf konung þa er hann ræid med hird sina hea hauginum Olafs Gæirstada alfs. seg mer herra ef þer vorut her heygdir. Konungrinn suarar honom. alldri hafde ỏnd min .ij. likame ok æigi mun hon hafua æigi nu ok æigi a upprisudeginum. ok ef ek segda annat þa er æigi almennilig trua rett j mer. Þa mællti hirdmadrinn. Þat hafua menn sagt þa er þer komut fyrr til þessa stadar at þer hefdit suo mællt. her uorum ok her forum. Konungrinn suarar. þetta hefui ek alldri mællt ok alldri mun ek þetta mæla. Ok komzst konungrinn vid miog j hugnum ok laust þegar hestinn sporum ok flyde sem skiotazst þann stadinn. ok uar þat audfundit at Olafr konungr uillde þessa uillu ok uantru med ỏllu eyda ok af ma þuait guds leynda doma visse hann fullkomliga firirbodit vera at foruitnazst framar en uile Jesu Christi stendr til þa liosa at gera.
Her heft upp hinn niunda (þaatt) Olafs soghu Haralldzsunar
capitulum
J þann tima er Olafr konungr sat j Sarpsborg bar þat til æinn tima at mikill madr ok okunnr gek firir konunginn ok kuaddi hann. en konungr tok honum vel ok spurde hann at nafnni. en hann nefnndizst Toki ok quezst vera Toka son Tokasonar hins gamla. hann beidde konunginn at vera med hirdinne nockurt skæid. Konungr uæitti honum þat ok skipade honum sæmiligt sæti. Toki (uar) faskiptinn ok drak longum litit. hann var sidugr ok vidfellinn ok þockadizst huerium manni uel. þat fann konungr at Toki uar bade frodr ok frettinn leysti hann ok ór ollu uel ok uitrliga. þotti konungi hin mesta skemtan at rædum hans. Þat sa menn at Toki uar gamall madr en þo sa þeir at hann hafde verit afdurdar madr at uexsti ok uænlæika. Þat uar æinn dag er konungr talade vid Toka ok spurde huersu gamall madr Toki væri. hann sagdizst þat ogerlla vita. en hitt ueit ek at mer var alldr skapadr at ek skyllda lifa .ij. mannzalldra ok þiki mer uon at þeir se bratt endadir at þui sem flestra manna alldrar gerazst. Konungr mællti. muna muntu þa Half konung ok recka hans edr Hrolf kraka ok kappa hans. Toki suarar. man ek þa huoratueggiu þuiat ek var med þeim badum. Konungr spurde. huorir þottu þer þar frægri. Toki suarar. þat skulu þer dęma herra en ek skal segia ydr þar til æinn æfuintyr. þa var ek sem ernnazstr madr ok for ek landa a mille ok hafda ek suæit manna ualda med mer. eftir þui sem mer þotti standa ok uit mitt hæfui vera þuiat ek þotti þa þeim fram fylgia er j freknara lagi voru. var þat ok satt at mer þotti þa fatt ufært. for ek þa vijda vm lỏnd ok uillda ek reyna orlæik hofdingia ok frægdir kappa þeirra. var þat ok lagit a mik med alldrinum at ek skyllda huergi una lengr en .xij. m(anudr) ok vissa ek at þat gek eftir. þa spurda ek til Hrolfs kraka orlæika hans ok millde frægda ok framauerka ok hraustleika kappa hans at þeir væri olikir ollum ỏdrum at afli ok allri atgerui. gerdumzst ek fuss at finna þenna konung ok kappa hans. for ek þa ok suæitungar minir þar til er ek kom fram j Danmorku ok a fund Hrolfs konungs. gek ek firir hann ok kuadda ek hann. en hann tok mer vel ok spurde huat manna ek væri en ek sagda honum. hann spurde mig at eyrindum en ek sogdumzst vilea þiggia at honum uetrvist. en hann kuezst vid ỏngann mann mat spara ok eigi munde hann vid mig fystann edr suæitunga mina. ek spurda þa huar ek skyllde sitia. hann bat mig þar sitia sem ek gæta rutt mer til rums ok kift manni ór sæti. ek bat hann hafa þokk firir. treysta ek mer þa hardla vel. red ek þar þegar a er sat Bauduar biarke. Konungr skilde þat til at þeir skilldu ecki moti briotazst. tok ek þa j hendr Bỏduari ok setta ek fæturna j fotskemilinn. let ek siga herdarnar en ek herda handleggina. treysta ek þa a af ollu afli. en hann sat kyrr suo at huergi gat ek honum vikit. en stundum var hann raudr sem blod en stundum bleikr sem bast edr blarr sem hel edr fỏlr sem nárr suo at ymsir þesser litir færduzst j hann suo bra honum vid. sidan tok ek j hendr Hiallta hinum hugpruda. herti sig þar huorr sem gat. hann ok ek. honum get ek kift a framanverdan stok en þa gat hann ofallt vid rett ok settizst nidr aftr firir mer. gek þessu nockura stund þar til at ek gafumzst upp. tok ek þa til Huitserks hins huata ok treysta ek a sem ek orkada. gat ek honum þa fram kift ok suo huerium at ỏdrum. for ek suo j kring um hallina ok gek þadan af huerr ór |[136] sinu sæti. sidan sat ek þar er mer likade ok minir menn. hỏfdu ver allir hinu sæmiligzstu sæti. uar þar hin mesta mikilmenzska a ỏllu ok þar hefui ek suo verit at mer hefir bezst þott at ollum hlutum. en er sumar kom gek ek firir Hrolf konung ok þackade ek honum vetruistina ok sagda ek at ek munde þa j brottu verda. en hann baud mer med ser at vera en ek unda þui æigi. for ek þa enn vida ok þar til at ek spurda til Halfs konunga ok recka hans. var mikit af sagt huilikir hreystimenn þeir voru. for ek þa enn þar til at ek kom hingat j Noreg ok a fund Halfs konungs. gek ek firir hann ok kuaddi ek hann en hann tok mer hardla vel. en ek bæidda hann vetruistar en hann kuat mer þat til ræidu at sitea þar suo lengi sem ek villda verit hafa. ek spurde þa huar ek skyllda sæti hafa ok minir menn. hann bad mig þar sitia sem ek gæta kift manni ór rumi med iỏfnum skildaga ok Hrolfr kraki gerde. geng ek þar at sem sat Vtstæinn jarll a adra hond konungi. tok ek j hendr honum ok ætlada ek honum ór sæti at kippa. herte ek mig þa af ollu megni ok gat ek ecki at gert. sidan gek ek til Jnnstæins. þa til Hroks hins suarta. þa til Bearnar suo til Bardar. gat ek ongum þeirra fram kift. þann ueg fór ek innann vm alla hallina at ek gat þar ỏngum ór sæti kift. ok þat er ydr sannazst at segia herra at æigi bra þar ser mæirr vid hinn yzsti madr ok hinn minnzsti helldr en Bỏduarr biarke. sidan gek ek aftr firir konung ok spurda ek þa huar ek skyllda sitia med þui at ek gæta huergi rutt mer til rums. hann sagde þa at ek yrda at sitia skỏr lægra en hans menn. fór ek þa til sætis þar sem mer var skipat ok minir menn. skorti þar ỏngan fỏgnut þann sem hafua þurfti. ok þar þotti mer ecki at nema þat æina er ek atti þar upp at sia til annara manna en adrir menn nidr til min ella hefdi mer þar bezst þott. skulu þer nu segia herra huorir frægri uoru. Audset er þat quat konungr at myklu sterkari hafua verit reckar Halfs konungs en æinge þiki mer verit hafa konungrinn samtida oruari ok betr at ser en Hrolfr kraci. en huort ertu skirdr madr edr æigi. Toki suarar. ek er primsignndr en æigi skirdr sakar þess at ek hefui verit ymizst med hæidnum monnum edr kristnum en þo trui ek a Huitakrist er ek nu ok þess eyrendis kominn a yduarnn fund at ek vil skirazst ok þann bodskap hafua sem þer biodit þuiat mer þikir æigi uist at ek muna þat af betra manni fa mega. Konungr vard vid þat gladr er hann uillde skirnn taka ok gude þiona. var Toki sidan skirdr af hirdbyskupi Olafs konungs ok andadizst j huitauodum.
Sigurdr vann trollkonu
108. Sigurdr er madr nefnndr hann uar son Aka Uagnnssonar hann uar rikr madr ok sat j Danmỏrkinne. hann fór ỏr lande æitthuert sumar til Uindlandz ok uar honum þat mest at eyrendum at afla ser dyrgripa þeirra er gerssimar þotti vera. ok er hann uar þar staddr þa kom til hans sa madr er Jon het at nafnni. hann byzst til þess at kaupa med fe Sigurdar gerssimar til handa honum ef hann villde. en þesshattar menn eru þar kalladir brokunarmenn er þa syslu hafua at kaupa med fiarhlutum manna ok uilea þann ueg firir tulka. Sigurdr þektizst bodit ok tekr Jon vid fenu ok verr. ok var madrinn kaupgegnn ok kaupir hann dyrliga gripe til handa Sigurde ok færir honum sidan ok likar honum uel ok launar hann Jone starfit ok gefr honum silfr nockut ok þat med at hann bydr honum med ser at vera ef hann villde. en Jon letzst æigi þat vilea ok skilia þeir nu. Þess er vid getit ath Jon a ser fridlu ok byrr fadir hennar j dal æinum. þangat ferr hann a fund hennar þann sama dag er þeir Sigurdr skildu. ok vm kuelldit er þau voru j reckiu komin þa heyra þau vt gny mikinn ok þui næst reid ogurliga. ok vid þetta allt saman sprettr bonde upp ok gengr vt ok uill vita hueriu gegnir. Hann ser þar standa konu æigi þeckiliga ok bidr bonda giallda skulld sina. ok lęt ek mer lika segir hon huort þu uill geallda þig sealfan edr gestinn. Hann Jon heyrir þetta ok hleypr upp ok vt j þær dyrr er til sudrs horfdu ok uill forda ser ef hann ma. Hon getr at lita drosin huar hann hliop ok leggr eftir honum. en þo uerdr hann skiotari til tialldanna þar er þeir Sigurdr uoru firir ok þegar kallar hann Jon ok bidr hann healpa ser. Sigurdr kennir mal hans ok hleypr vt j tialldzdyrnnar med skiolld ok hefir brugdit suerd j hende. en Jon smygr inn hea honum j tialldit. ok er hon kemr vtan at tialldinu þa bidr son Sigurd brott ganga ór dyrunum en hann letzst þat æigi vilea. Hon hafde skalm j |[137] hende ok lætr ser verda obilt ok leggr til Sigurdar skalminne en hann bregdr skilldinum firir sig. ok leggr hon j gegnum skiolldinn ok steypir ser vid nockut sua. en hann uikzst undan littat ok nemr hann þui æigi skalmaroddrinn. Hann hỏggr j moti med suerdinu ok slæmir til suo ok tekr af henni hondina. Hon þolir illa sarit ok hleypr a brott æpande en Sigurdr leggr eftir henni. ok er þau hafa hlaupit nockura stund þa snyzst hon vid honum Sigurdi ok mællti. þat er będe at þu hefir mikinn sigr unnit a mer enda mun þer suo þikia. en þo mæli ek þat vm at þu megir alldri sidan mannzblod sia. Nu leggr hon a brott en Sigurdr ferr aftr til tialldzsins. þeir fara nu þadan þa er þeim gefr byr ok kemr hann hæim i Danmork til æignna sinna. hann er iafnan med Knuti konungi ok uirdr uel af honum.
Olafr konungr hætti vandkuędi Sigurdar
109. Fra þui er sagt at æinhueriu sinne sagde Alfifa konungi fra Sigurdi at hann hafde unnit mikinn sigr a flagde nockuru ok sagde hon þenna atburd ok þat med at þo lægi a miog mikit um suo hraustan menn ok uaskann ef hann skyllde alldri blod sea mega. þessi hlutr hafde leyniliga farit ok æigi þottuzst menn vita hui hon hafde þessa uor ordit. konungr suarar henni ok quat þetta æigi mundu satt vera. þa mæltti hon at hann skillde raun til gera. ok muntu þa vita segir hon huort satt er edr æigi. Hann uekr ser nu blod ok berr j augsyn Sigurdi. ok med þui at hann var uitr madr þa fær hann ser þess rads læitat at hann verdr æigi greidliga berr um þetta mal ok vard tuimæli a. nu grunar þo konung at satt muni vera ok leggr hann a Sigurd ouirding mykla ok fæd. Ok æitt sinn er konungr ferr or lande j herfỏr ok skyllde Sigurdr fara med honum þuiat konungr uillde firir huern mun at hann færi med honum. en Þorarinn het fostri Sigurdar ok gera þeir nu þat rad med ser at Þorarinn skal vinna a Sigurdi firir þui at hann uill æigi fara j herforina. ok uæit hann huat til uannkuæda er ordit vm hag hans. Þeir stilla nu suo til at Þorarinn gerir sig druckinn af vine ok adr hafua þeir suo latit sem þeir væri missattir ok hleypr Þorarian er hann er druckinn eftir Sigurdi ok leggr spioti (til) hans. ok telst Sigurdr æigi færr nu j herfor þessa sakir sárs þess er hann fek af spiotinu. Konungr verdr vid þetta akafliga ræidr ok uillde at Sigurdr hefde farit þuiat honum þotti þess uon at þa munde bert verda huort hann mætti sia blodit ok uillde konungr lata drepa Þorarin. en Sigurdr bad honum fridar ok lætr konungr þat gangazst ok er nu suo buit. Alfifa tiar nu firir konungi ok kallar æigi suikalaust vera mundu þetta brugdit ok segir nu huersu farit hefir um auerkann ok kuetzst spurt hafa allth rad þeirra. en æigi vissu þeir hui hon hafde fregit þetta þuiat þeir þottuzst þetta bragd leyniliga gert hafa med ser. ok nu af fortolum hennar reiddizst konungr Sigurdi ok rak hann fra ser ok bidr hann ecki uerda þar j landi ok quat honum æigi hlyda mundu nema hann gerde suo. Ok eftir þetta ferr Sigurdr ór lande. hann ferr til Noregs unnz hann kemr a fund Olafs konungs hins digra. hann kemr þangat a hinne efzstu uiku langafostu en æigi kemr hann fyrr til mals vid konung en a paskadaginn ok gengr firir konung ok kuedr hann. Konungr spurde huerr hann uæri. en hann nefnir sig ok letzst vera danskr madr. æinn vissa ek Sigurd j Danmork segir konungr þann er mikils uar virdr ok er mer minne uon nu þess her. Þat kann þo vera segir Sigurdr at sa hinn sami se nu her kominn. Ok sidan hefr hann upp sỏguna ok segir konungi allan atburd þangatkuomu sinnar ok suo firir hueriu mæine hann uar ordinn ok sidan skilnat þeirra Knutz konungs. Olafr konungr harmade þat miog er suo dyrligr hofdinge uar suo þungt leikinn ok letzst kynligt þikia er Knutr konungr uillde suiuirda hann firir þessa sok sligt vinfæingi sem adr hafde verit þeirra a mille. ok nu tekr Olafr konungr ok ristr kross j lofa ser suo at blod kemr vt ok mællti sidan. lit hingat nu Sigurdr. Hann gerir suo ok fær nu seth blodit suo at honum bregdr ecki vit ok alldri sidan uard honum at þessu mein. ok uar hann oft þadan j fra j storum mannhættum ok uar ofallt hinn uaskazsti madr. Sigurdr er nu med Olafi konungi ok er j mikille sæmd ok godri uirdingu af honum ok ferr nu þui fram um hrid. Nu kemr þar at Knutr konungr spyrr þetta at Sigurdr er med Olafi konungi ok uel virdr af honum ok hann er nu slikr madr firir ser sem adr. ok sendir hann menn sina eftir honum ok bydr honum til sin ok hæitr honum nu sinne uingan sem fyrr hafde verit. nu finna þeir Sigurd ok segia honum ordsending Knutz konungs. en hann færr þui suo suarat at hann letzst æigi mundu skiliazst uit Olaf konung suo mikit gott sem hann ætti honum |[138] at launa. ok þat þickiumzst ek vita segir hann huorum þeirra Olafs konungs edr Knutz konungs er mæire sæmd at þiona ma ek þar um taka merki a sealfum mer. Fara nu sendimenn aftr til Knutz konungs ok segia honum suo buit. en Sigurdr er med Olafi konungi j godri virdingu.
Jsleifr feck Dỏllu er siþan var byskup
110. Þat er nu þessu næst at segia at Jslæifr son Gizsorar huita ver uænn madr ok tiguligr ecki mikill uexsti manna uinsælazstr. hann uar ungr j skola a Saxlande. Þes er getit æitthuert sinn er hann fór sunnan ok kom vid Noreg þa var med Olafi konungi Brandr hinn ỏrui. Konungr uirde hann mikils ok a æinne hatid mællti konungr. Brandr þigg at mer skikkiu þessa. þat uar skarlaks mỏttull ok undir gra skinn. Þeir Brandr ok Jsleifr funduzst j bænum ok uard þar fagnafundr. Jsleifr uar þa prestr ok felitill er hann kom sunnan ór londum. þa mællti Brandr. þu skallt þiggia at mer skikiu þessa er konungrinn gaf mer. Hann suarar. æigi hefir þu enn tapat ỏrlyndenne ok uil ek giarnna þiggia. Ok æinn hatidardag er Brandr uar at konungs borde þa mællti konungr ok læit til hans. hui skal nu æigi hafa skickiuna Brandr er ek gaf þer. Hann suarar. herra gefit hefig[139] hana presti æinum. Konungr mællti. sia uillda ek prestinn ok uita huer. uorkunn mer þikir a er þu logadir suo skiott konungs giofinne. Menn toku ok suo undir at hann færi undarliga med þuiliks mannz giof. ok at kirkiufunde talade Brandr til konungs. herra þar stendr hann nu þar prestrinn vid kirkiuna ok er j skikkiunne. Konungr læit til hans ok mællti. hinn ueg munu vit nu breyta Brandr þuiat nu uil ek gefa honum skickiuna ok kalli hann til min prestinn. Brandr kuetzst þat giora mundu. Sidan kom Jsleifr firir konung ok kuadde hann. Konungr tok vel kuediu hans ok mællti. skickiu þa prestr er Brandr gaf þer hana uil ek gefa þer ok mun ek giallda Brande verd firir þuiat sua litzst mer a þig at ek uil fela mig undir bænum þinum. Hann suarar. herra allgod þotti mer adr giofin Brandz en þo myklu meiri virding at þiggia af ydr uit þessi ummæli. Sidan for hann til Jslandz ok þotti frændum hans rad at styrkia hann med kuonfange. Hann uar madr felitill en atti stadfestu goda j Skalahollti og godord. sidan for hann nordr j Videdal til Asgeirsár. þar bio sa madr er Þorualldr het hann atti dottur er Dalla het. þeir komu þar snemma dags ok kuaddi bonde þa ok baud þeim þar at vera. Jsleifr quat þa talazst mundu fyst vid þuiat suo stennzst af ath ek ferr bonordzfor þingat ok bidr ek dottur þinnar. Hann mællti. godar frettir ganga fra þer. en suo vil ek þessu mali suara at þu skallt radazst nordr hingat ef þu uill radahaginn. Hann suarar. æigi get ek at mer synizst þat at lata stadfestu mina ok manna forrad ok suæit ok munu ver helldr skilia. Sidan sneru þeir hestum sinum ok ridu. en hon Dalla uar uppi a heydes ok uar hin uænligsta kona. gek Þorualldr þangat. Hon mællti. huerir komu menn oss okunnir. Hann sagde henni. Hon mællti. huert uar eyrendi þeirra. Hann sagde at bonordzfỏr var til hennar. Hon mællti. huersu suaradir þu. Hann segir henni þat. Hon mællti. æigi mundi þetta firir hafua stadit radahagnum ef ek hefda radit. Hann suarar. ertu þessa miog fus. Hon suarar. firir þat mun ganga þuiat ek hafui þa metnadargirnnd at æiga hinn bezsta manninn ok hinn gofgazsta soninn med honum er a Jslande mun fædazst. þiki mer æigi vradligt at gera eftir þeim. Hann mællti. ecki hafua þin rad litit matt her til. Sidan uar eftir þeim ridit. Nu segir Þorualldr at hann kuetzst sua at æigi munde þat uit nema radshagnum þott æigi redizst hann nordr þangat. Jsleifr letzst þessum malum uel kunna. Sidan uar hon gift honum ok bygdu sidan j Skalahollti ok attu at sonum Gizor ok Tæit ok Þorualld ok uoru allir gỏfgir menn þo at æinn bæri af ollum. Gizỏrr uar mikill madr ok sterkr. sidan var þat rad landzmanna at hafua byskup nokkurnn yfir ser ok uar til þess ualinn Jsleifr ok for hann utan ok kom ut ok uar j Skalahollti. en Dalla uillde bua a halfu landi. þa uar um ohæginde at læika med monnum at skifta feam med þeim. tiundir uoru þa ỏngar en tollar voru þa til lagdir vm land allt. Jslæifr uar hinn agætazsti madr j sinum hattum. med honum var uppfæddr Jon Augmundarson er sidan uar byskup a Holum. ok mællti hann þeim lofsordum til Jsleifs at iafnan þa er menn ræddu um þa menn er uænir voru edr hagir edr at odru uel. suo uar Jsleifr fostri minn hann uar manna uænstr manna hagazstr allra manna bezstr. Þa mælltu þeir. huerr gat nu |[140] hans. Hann suarar. þa kemr mer hann j hug er ek heyri gods mannz getit. hann reynda ek suo at ollum hlutum.
Olafr konungr for til Danmerkr i Limafiord
111. A einhueriu sumre er sagt at Egill son Hallz af Sidu for utan af Jslande til Noregs med þeim manni er Tofui het ok uar Ualgautzson. Tofui uar gautzskr madr ok gofugr at kyne. Suo er sagt at Ualgautr fadir hans væri jall a Gautlandi. þeir Tofui fedgar voru oskapliker þuiat jarll var blotmadr mikill en Tofui lagdizst j uiking a unga alldri ok tok hann þa þegar skirnn ok retta tru. Tofui uar a uist med Agli Hallzsyne um uetrinn a Jslande adr Egill for vtan med honum. Þeir urdu uel ræidfara um hafit. koma vid Noreg ok foru a fund Olafs konungs. tok hann uit þeim uel ok baud þeim med ser at vera ok þeckiazst þeir þat. Suo segia sumir menn at Þorlaug kona Egilz færi med honum ok Þorgerdr dottir þeirra ok væri hon .viij. uetra gỏmul. ok er þeir voru med konungi uirde hann þa mikils ok þikir Egill vera merkiligr madr sem likligt er firir tilbrigda sokun. skemmu læigdu þeir til handa þeim mædgum þa er þeir voru til hirduistar ok bygdu þær þar um hrid. Þat er fra sagt at þa er þeir hofdu verit nockuru stund med hirdinne at þeir oglediazst miog ok finnr konungrinn þat bratt ok spyrr huat til kome. Egill suarar. mer þætti þat vera meiri somi herra at þær uæri med hirdinne kona min ok dottir en firir uanda sakir kunnum ver þess æigi at bæida. Þat vilium ver þo giarnna gera segir konungrinn ef ydr likar suo betr. ok nu fara þær þangat til hirdarinnar. Ok er konungrinn ser meyna Þorgerde dottur Egils þa mællti hann. quaz þess uænta at hon munde eigi gæfulaus. ok suo gafzat ok sem likligt var þuiat hon er modir Jons byskups hins helga. Nu eru þau ỏll saman med hirdinne vm uetrinn ok er uorar þa spyrr Tofui ef hann leyfde þeim kaupferd at hafua vm sumarit þangat er þeim syndizst. en konungr letzst æigi lofa sumarlangt firir þui at mer eru send ord af Knuti konungi at ver skulim æiga sattarfund j Limafirde j Danmorku j sumar ok ætla ek at koma til stefnnunnar. Ok nu byzst Olafr konungr til ferdar þessarrar ok hefir hann .ix. skip ok goda[141] skipan. ok fara þeir med honum Tofui ok Egill. Ok er nu ecki getit um ferd konungs adr hann kemr j Limafiord. ok er þeir eru þar komnir þa er Knutr konungr æigi þar kominn ok var hann vestr a Æinglande. nu uerdr Olafr konungr varr þess at Knutr konungr uar j suikum vid hann ok hyggr at sækia fund þenna med fiolmenni. ok segir Olafr konungr nu monnum sinna hueria frett hann hafde af Knuti konungi. ok uil ek æigi at ver bidim hans her ok þiki mer hann nu brugdit hafua fyrre þessum sattarfunde ok munu ver nu fræista at gera her upprasir ok heria a land Knutz konungs ok giallda honum suo suikin ok ginning þessa. Þeir ganga nu af skipunum ok gera uppras harda a landit ok uerdr folkit hrætt ok afla þeir mikils hlutskiptis j fearhlutum. Konungrinn mællti suo firir at þeir skyllde taka .xv. uetra gamla menn ok ellri ok læida ofan til skipa. Ok nu fa þeir fe mikit ok marga herteknn(a) menn. landzlydrinn flyr undan en þeir reka flottann konungsmennirnir. ok þar kom at konungr mællti at stodua skyllde lidit ok huerfa aftr. þuiat ek at bragd þeirra at þeir munu þegar uid nema er þeir fa ser afla til en flyia undan þar til ok teygia oss suo fra skipum uorum. Nu snua þeir til skipanna ok er þeir koma þar allir þa bidr konungr þa buazst til brotferdar. ok suo gerdu þeir ok liggia sidan albunir ok hafa tiolld a lande. ok uora þar uarduæittir j bỏndum hinir herteknnu menn ok uar þangat at heyra óp ok uæinan. Suo er sagt at Egill Hallzson rædir uit Tofua felaga sinn. þetta eru ill læti ok hormulig er menn þessir hafa ok mun ek fara ok leysa þa. Ger æigi þat vinr segir hann Tofui þuiat konungr leggr þar firir ræide sina ok uillda ek giarnna at þu yrdr æigi firir þui. Æigi ma ek þetta bera segir Egill myklu er folk þetta sumara uil ek æigi heyra læti þessi lengr. Sprettr upp sidan ok ferr til tialldzins ok leysir bandingiana alla ok lætr a brott hlaupa ok era þeir senn ỏr[142] augsyn. Nu er sagt konunginum at mennirnir voru a brottu ok suo huerr þa hafde leysta. en hann vard vid þetta ræidr ok segir hann skulu her firir hafa mikit vite ok sina ræide. ok er þat nu þo kyrt vm nottina ok frettir Egill þetta ok litzst nu misradit.
Konungr hialpadi Eigli
112. Um[143] morgininn eftir þegar þeir voru bunir lata þeir ór læginu. þa kemr þar madr af lande ofan hlaupande geystr miog ok kallade ut a skipin ok segir sig æiga naudsynia eyrendi |[144] at finna konunginn. en þeir gefa ỏngan gaum at kalle hans. Toku þeir þa at sigla med biorgum nỏckurum fram ok bar æitt skipit fram hea ỏdrum skipunum nockut suo. ok er þeim manni er kallat hafdi þotti þeir daufheyrazst uid þa hleypr hann fram eftir biorgunum ok kastar ofan a skipit. þat er fyst ferr glofum ok syndizst þeim suo sem dust ryke af þeim. ok sidan hleypr sa madr a brott. en þat fylgir sendingu þessi at sott kemr a skipit mikil ok tekr suo fast at menn fa uarlla borit væpande ok fengu margir bana af. ok nu tekr Egill sottina ok suo harda sem þeir menn er hardazst fengu af þess er æigi gek ỏnd ór honum. en hann bar suo prydiliga at æigi kom stynr ór halse honum. hann mællti vid Tofua at hann skyllde segia konungi at hann uillde giarnna hitta hann. Tofui gerir suo at hann ferr a fund Olafs konungs ok segir honum suo at Egill er siukr ok hann uill hitta hann. en konungr suarar honum ongu orde. Tofui bad hann þarfliga ok sagde naudsyn a vera at þeir fyndizst. en konungr uard suo ræidr Agli at hann uill æigi fara at finna hann. sidan segir Tofui Agli suo buit. Egill bidr Tofua fara j ỏdru sinne ok flytia sitt mal vid konunginn. ok gerir hann suo ok segir konungi at madrinn er framkominn miog ok uill nu idrazst miog at hann hefir j moti ydrum vilea gert ok uill nu leggia allt a yduart ualld herra ok ger nu suo uel at þu firirlit æigi manninn suo miog ok miskunna honum. Konungrinn litr uid Tofua ræiduliga ok bidr hann brott ganga. Tofui segir Agli huar komit er ok þikir Egli nu mikils vm vert. fæingith ræide konungs fyst at upphafui en ordinn nu firir suo myklu afelli at hann þikizst æigi uita huernn enda hefir. ok nu mællti hann enn vid Tofa. gak nu ok finn vin minn Finn Arnason ok bid hann ganga firir konung ok bidea mer eirdar af honum at hann firirliti mig æigi suo sem a horfizst. Nu hittir Tofui Finn ok segir honum malauoxstinn ok gengr hann þegar a konungs fund ok Tofui med honum. ok sidan mællti Finnr. herra segir hann ger nu firir ydra tignn at þer healpit uid manninum er nu liggr dauduona ok seait huersu mikill dreingr hann er ok hreystimadr. þat ferr æingi madr skilit at stynr komi ór halse honum. hygg at at tignn ydr uaxi vm þetta mal firir uorn vinskap. þa gak nu til hans ok lat hann niota þinnar gætzsku. Konungr suarar. hitt hugda ek at æingi skyllde briota min bod en firir þin ord Finnr þa ma ek ganga a fund Egils. ok uist villda ek þess gud bidia at hann ledi honum lif til þess at ek mætta hefnna honum ok fa fullt viti firir þat at hann gerde. Ja herra segir Finnr þat er a ydru uallde. Nu ferr konungr a fund Egils ok ser hann uera miog mattfarinn ok er eitt allra manna ord at æigi hefde set hraustara mann. ok nu ser Egill at konungr er kominn ok fagnar hann honum uel en konungr tekr ecki quediu hans. Sidan mællti Egill. þess uil ek ydr bidia herra at þer takit hende firir briost mer ok væntir ek mer þar af miskunnar þo at ek hafua æigi uerdleika til. Þat þikir monnum a finnazst at konungi þotti mikils um uert ok bra duki um augu ser. leggr sidan hendr sinar a briost Egli ok mællti sidan. þat ma um mæla at þu ert nærr ærit hraustr. Suo er fra sagt at vid atak hans linar þegar sottinne ok hægizst miog. en konungs gengr a brott fra Egli ok batnar honum stund fra stund ok þar kemr at hann verdr alhæill. En þat er sognn manna at Knutr konungr hafui keyft at æinum finnzskum manni ok fiolkunnigum miog at hann skyllde fara til Limafiardar a fund Olafs konungs ok skyllde gera suo af sinum kænleik at konungr ok lid hans fæinge sott mykla ok illa suo at þeir fengi alldrtila af ef nockut dueldizst ferd þeirra Olafs konungs ok mętti hann finna þa. ok hafui sa þesshattar madr verit er glofunum kastade. Ok er nu ecki getit um ferd konungs adr hann kemr heim j land.
Valgautr jarl tok skirn
113. Einn dag bar suo til at Egill ok Tofui gengu firir konung. fellu þa fram ok badu af ser ræide ok bioda konungi firir sig febætr suo sem hann uill sealfr gert hafua. en konungr kuetzst ecki uilia fe þeirra ok segir æina lausnina til uera a þessu mali. Huat er þat herra sogdu þeir. Alldri komit þer j uort uinfeinge segir hann nema þui at æina at af ydrum brogdum ok kænleik verde þit suo rikir at Ualgautr fadir þinn Tofui komi a uornn fund. nu ef suo uerdr þa skulu þit lausir vera undan þessum sokum. Tofi suarar. þat er skiotazst um at ræda at firir allt fram uilldim ver æigi hafa |[145] þina ræide. en þo er þat alluist at þessu verdr æigi a læid komit nema þinnar hamingiu nioti vid. þuiat firir þa sok er ek æigi hæima med fedr minum at hann setr allann sinn matt ok kraft j moti kristnum domi ok vill firir ongan mun þann sid taka. en þo skulum ver vid læita at gera þetta med yduarre forsia. Nu bua þeir Tofui ok Egill ferd sina til Gautlandz ok fara sidan unz þeir koma a fund Ualgautz jarlls ok ganga firir hann ok gengr Tofui fyrre ok quedr hann sidan. Hann fagnnar honum uel ok hans forunautum ok bydr honum med ser at uera. ok uilldim uer nu sonr at þu flæmdizst æigi fra oss j brott ok uerit nu her ok styrit riki þessu med oss þuiat þetta er ydr æignn eftir oss sem þer uitit. Tofui suarar. þetta er uel bodit fadir segir hann sem uon var at ydr. en þo mun nu æigi suo buit uera mega at sinne þuiat her liggur vid nu lif uort at þer takit uit oss blijdliga ok latit suæigiazst eftir uorum uilia. þuiat Olafr konungr hefir þat a lagit vit oss ok sende oss hingat þeirra eyrenda til þin at þu komir a hans fund. en ef ver getum æigi þessu a læid komit þa var þat a lagit vid oss at ver skylldim tyna allri hans vinattu ok þar lifuinu med. ok er þat sannazst vm at ræda at Olafr konungr er hinn mesti agætismadr ok olikr odrum monnum ok þat fylgir med at æingi madr ma þat ordum inna huersu mikit at skilr siduna þann er konungrinn hefir ok þeir allir er hans ordum hlyda edr sa se(m) þu hefir ok adrir hæidnir menn. ger nu suo uel firir þinn manndom ok uora fræmdsemi ok fylg at um þetta mal sem uór er naudsyn til ok uile. Jarll spratt upp vid ok suarar med mykille ræ(i)de ok sór vm at hann quat alldri uit sig mællt hafa verit slik endimi at hann munde lata sid sinn þann er hann hafde lengi hafdan ok hans ættmenn. edr ek munde koma a fund þes konungs er mer er allra manna oskapfelldazstr þeirra er ek hefui spurdaga til. ok hefir þu j mỏrgu lagi sundr sagt vorre frændsemi ok standi menn upp ok taki hann ok seti j myrkuastofu ok alla forunauta hans. Jall var nu suo ræidr at storum bar. ok uar nu suo gert sem hann mællti at þeir voru byrgdir j myrkuastofu. Annan dag eftir er þat sagt at menn ganga med hỏfdingium ok vinum jarlls at bidia at hann uægi syne sinum ok honum sama æigi at þreyngia hans rade. ok er þat uegr yduar sogdu þeir. takit nu upp helldr nockut gott rad ok sæmiligt sem þer erut likligir til þegar þer hugsit malit ok ræide ydr sefazst. Jarll suarar ok spurde huerr sa uar hinn mykle madr er næstr gek Tofa. læide þann hingat til mals vid mik. Nu er suo gert ok er Egill kom firir jarll þa spurde jarll huerr hann væri. en Egill segir honum deili a ser. Þa mællti jarll. huat kantu at segia mer fra konungi þessum honum Olafi edr huern ueg barst at er þit fæingut hans ræide. Egill segir honum nu alla tilstỏdu um þetta ok talar þar sidan sniallt eyrinde þuiat hann var vel ordfærr. undruduzst þeir miog er hea voru hans ordsnilld. sidan segir hann jalli huerr agætismadr Tofui var ok huersu gott var slikan son at æiga ok bidr hann nu gera honum sæmd ok virding firir menzsku sokum ok frændsemi. Jarll mællti þa at Tofui skyllde þangat koma ok var þa suo gert. þa mællti Valgautr jarll er (hann) uar þar kominn. suo virdizst mer segir hann sem ydr þiki at synu ganga at konungr yduarr hafui rad mitt allt j hondum ef ek kemr a hans fund. en nu firir þa sỏk at þer hafit a honum ast mykla ok vilit hans vilia gera j þui er þer megut en hafit honum æida suarit ok lif yduart vid lagit. en mik væntir þo þess þo at ydr þiki þat olikligt at konungr yduarr neyde mik til æinskis hlutar þott ek komi a hans fund. ok er ek j trausti vm þat at suo mun kraftr ok mattr godanna skyla oss at ek verdr ecki naudungarmadr konungs þessa. en firir snilld þessa mannz hans Egils ok firir þat annat at ek se reyndar er ræide gengr af at æigi byriar mer at gera Tofua liftion þa er nu suo komit at ek mun fara med ydr ef þer uilit ok med ỏngum fiolda lids ef þer kallizst þa lausir vera ok syknir ef konungr ser mig ok ek kemr a hans fund. en ecki berumzst ek þo þat firir at taka truna þa er hann bodar ok fyr skulu brenna þorp ok kastalar j minu riki ok margr godr dreingr latinn en ek iata mig undir þessa uhæfu. Nu eftir þetta byzst Valgautr jarll til ferdar med þeim ok fara sidan unnz þeir koma til Noregs ok a fund Olafs konungs ok þeir Tofi ok Egill. ok kallazst nu lausir vera þessa mals ok undan ræide konungs. en konungr quat at visu suo vera. Nu hafa þeir þar goder vidtỏkur ok um morgininn |[146] eftir læitar konungr eftir vid jarll ef hann villde taka truna ok telr þat firir honum met[147] morgum ordum ok merkiligum. Ualgautr jarll suarar ok sagde at þat munde alldri verda hans rad kuat ecki þurfa mundu sligs vid sig at læita. Konungr mællti. suo mun monnum nu synazst at ek hafui ualld ok riki til þess at neyda þig til truar ef ek uil. en þat uil ek þo æigi gera firir þui at þat verdr þęgt mest j guds augliti at monnum se æigi naudgat til at gerazst guds þionar ok uill gud æigi naudga þionustu en uerdr feginn þeim huerium er til hans uilia snuazst at sialfræde sinu. Nu lætr konungr jarll a brott fara j fride ok dualar hann ecki brottferdinne. en suo liggr læid þeirra at skogar myklir eru þar sem þeir fara. ok er þeir jarll ok hans forunautar voru komnir j æinnhuernn skog ok voru æigi langt farnir fra þui er þeir konungr funduzst ok þar tekr jarll sott mykla ok hættliga. ok þegar sendir hann menn aftr a fund Olafs konungs til þess at hann villde at konungrinn kæmi þa at hitta hann. Nu fara þeir at finna konung ok segia honum at jarll vill hafa hans fund. ok þegar ferr konungr med þeim ok hittazst þeir jarll ok segir hann konungi at nu vill hann taka truna. en konungr tekr þat med þockum er hans hugr hefir suo vel skipazst. sidan fek konungr kennimann til ok var jallinn nu skirdr. Ok þa er þui embætti var lokit þa mællti jarll. nu uil ek æigi at ek se a brott færdr ór þessum stad þuiat mer segir suo hugr um at ek muna æigi marga daga lifa hedan j fra. en ef suo verdr þa vil ek þess bidia at her se kirkia ger til salubotar mer j þessum stad sem ek hefui staddr verit ok skirnn tekit ok se þar fe til lagit suo at su kirkia megi uel halldazst firir þeim sokum. Suo er sagt at jarll var nærgætr ok andazst hann ok er suo gert sem hann bad at kirkian var ger ok fe til lagit. en Tofi sonr hans tok riki þat er hann atti a Gautlande ok var hann hinn mesti agætismadr. Egill var nu hinn kærsti vin Olafs konungs j annat sinn ok for hann til Jslandz til ættjardar sinnar ok þotti vera hinn bezsti dreingr.
Her hefr upp þaatt Þormodar Kolbrunar skalldz
capitulum
Kon(un)grinn Olafr uar hardla vinsæll af sinum monnum sakir orlæiks ok allrar atgerui æigi at æins j Noregi helldr j ollum hans skattlondum ok vida annars stadar. Nu uikr sogunne ut til Jslandz ok tekr þar til er Þormodr Bessason for hæim til fỏdr sins a Laugabol eftir er þeir Þorgeirr Hauarsson skildu felag sitt ok uar þar miog marga uetr. honum þotti jafnan daufligt hæima. Kona het Grima er bio j Augri. hon uar eckia uel fiaræigande. þat uar mællt vm Grimu at hon kynne mart firir ser ok var hon kollut af sumum fiolkunnig. nu firir þui at kristne uar ung ok miog vanger þa syndizst suo sumum monnum sem þat uæri atgerui at madr væri fiolkunnigr. Þordis[148] het dottir Grimu er þar ox upp med henni heima hon uar væn ok vinnugod. Kolbakr het þræll hennar hann uar mikill uexsti ok sterkr madr. Þormodr lagde iafnnan kuomur sinar j Augur ok var jafnan a tale vid Þordise ok af hans kuomum ok tale kostudu þui sumir til at Þormodr fiflde Þordise. ok er Grima visse þat þa kom hon æinhueriu sinne at male vid Þormod ok mællti. þat er ordtak margra manna at þu fiflir dottur mina Þordise. en mer er þat litt at skapi at hon hlioti af þer nockut ord. æigi firir þui at henni se uanbodit þar sem þu ert helldr firir þa sok at vera kann at þeir menn er til hafa gerst at bidia hennar vile hennar æigi fa ef þeir uita at þu ert nockut vid hennar mal ridinn. ma vera at þeim synizst troll nær dyrum standa þar sem þu ert. nu ef þu uill bidia hennar þa mun ek gefa þer hana. Þormodr suarar. vel fara þer ord um þetta mal ok skal ek meta nockurs þin ord. en æigi er skaplynde mitt suo buit til þess at kuænazst þo æski ek mer æigi framar en æiga dottur þina en þo mun þat firirfarazst. Nu skiliazst þau at suo mælltu. ferr Þormodr heim ok hefzst heima vid þat sem eftir uar sumarsins. Nu er uetra tok þa gerdizst islỏg mikil ok færdir godar. lagdizst iss yfir uikina Augursuik. Þormodi þotti daufligt heima þuiat fatt uar til skemtanar a Laugaboli. endrnyiar hann þa farirnnar j Ỏgur til hials vid Þordise. kemr þa hinn sami ordromr aftr vm vinfæinge þeirra Þordisar. Þormodr hafde skiolld ok suerd iafnan j Ỏgur þuiat hann atti sokott vid marga menn. Grima |[149] ræddi þa enn um vid Þormod at hann skyllde af venia kuomur þangat ok firra suo dottur sina amæli. Þormodr suarar uel en þo kom j sama stad nidr. Þat barst at æinn dag þa er Þormodr uar þar kominn at Grima mællti vid Kolbac. ek vil senda þig inn j hus med uindur nockurar er hafue skal j uef þann er þar er ofinn. Hon lykr upp ỏrk æinne er hon atti tekr þar uindur nockurar ok æitt mikit sax bitrligt. lætr þat koma j hendr Kolbak ok mællti suo. haf þetta ok gak æigi slyppr. Hann tok vid saxinu. Grima let koma vindurnar medal stakka honum. hon fór hondum vm hann allan. Eftir þat for Kolbakr læidar sinnar. vedrit tok at þykna ok hlana tok af fol þat er fallit hafde. ok er Þormodr ætlade hæim [mællti Þordijs[150]. þat uillda ek at þu færir hit efra um Ỏgursuik ok hit efra inn eftir hlidinne til Laugabols. Þormodr mællti. huat berr til þess at þu uill at ek fari adra leid heim. Þordijs suarar. vera kann at ijs hafui uestnnat at uikinne j dag er uedr hefir verit hlætt ok uillda ek at þu færir ỏnga slysfỏr. Þormodr suarar. ỏruggr mun iss vera. Þordijs mællti. æigi bid ek þig flæira en suo at mer mun verr þikia ef þu syniar mer. Nu hæitr Þormodr henni at fara þa leid sem hon bad. Sid um kuelld fór Þormodr heim ór Ỏgri. ok er hann var skamt a leid kominn bregdr hann a sitt rad ferr hit gegnsta inn yfir Uikina a ise. Saudahus stod firir innan uikina. Þormodr gek firir saudahus dyrnar ok j þui bile hliop madr ór husinu med brugdit sax ok hio til Þormodar. þat hỏgg kom a hond Þormodi firir ofan ỏlboga ok uar þat mikit sár. Þormodr kastar skilldinum ok bregdr hinne uinstri hende suerdinu ok hỏggr nu badum hondum til Kolbaks ok lætr skamt hỏggua a medal. suerdit bæit ecki þuiat Kolbakr uar suo miog magnnadr at hann bitu eigi jarnn. Kolbakr hio æigi oftar til Þormodar en vm sinn. þa mællti Kolbakr. kost a ek nu Þormodr allz vid þig þess er ek uil en nu mun ek æigi meira at gera. Kolbakr snyrr heim ok segir Grimu tidendin. henni þotti hann hafa oflitit at gert. Þormodr ræist j sundr linbrok sina ok batt sár sitt ok gengr heim vid suo buit. Verkakona bæid Þormodar j stofu ok var þar lios en adrir menn j reckiu komnir. Þormodr neytti litt matarins. gridkona serr at hann var blodugr. hon gengr fram ok segir at Þormodr er heim kominn ok klæde hans voru blodug. Bessi riss upp ok gengr j stofu ok hæilsar Þormodi ok spurde tidenda. en Þormodr segir fra funde þeirra Kolbaks. Bessi mællti. var suo at Kolbak bitu æingi jarnn. Þormodr suarar. oft hio ek til hans ok bæit æigi helldr en ek berda med talknskide, Bessi mællti. þar kom fram trollskapr Grimu. en æigi er synt hue nærr þessarrar sneypu verdr hefnnt þuiat vid trollskap er at eiga. Bessi bindr sár Þormodar þuiat hann uar læknir godr.
Kolbak vard brott komit
115. Um morguninn eftir ferr Bessi vid marga menn j Ỏgur. ok fyrr en þeir komu a bæinn þa mællti Grima vid huskalla sina. nu skulu þer aller fara j stofu ok skipa bek hinn oædra ok sitia þar j dag medan þeir Bessi eru her. Þeir gerdu sem Grima baud þeim foru j stofuna ok skipadu hinn oædra bek ok allir uopnnadir. Grima skipade Kolbak a midiann bek ok bra hondum sinum yfir hỏfut honum. Nu koma þeir Bessi a bæinn ok drepa a dyrr. Grima gengr vt ok hæilsar þeim. Bessi segir. þat ætlum ver at þer þiki litit undir um uora hæilsu en þat vitum ver uist at oss þikir æigi uerr ath þu uærir æigi hæil. Grima suarar. miog kemr mer þetta ordtak a uuart þuiat ver hugdum at þu uærir vinr uorr sem ver erum þinir. edr segi þer nockur tidende. Bessi suarar. þau æin segium ver tidende at ver hyggium ydr adr kunnig vera. Grima suarar. ver hofum æinge tidende nyliga spurt edr huat kunni þer oss at segia. Bessi mællti. ver kunnum þau at segia at Kolbakr þræll þinn vann a Þormodi syne minum. Grima suarar. þat eru ill tidende ok mikil ok ma þo vera at sỏnn se þuiat ek senda hann j gearkuellde inn j hus med ueft ok kemr hann æigi hæim. ma vera at hann hrædizst auit min þuiat hann væit huert vinfæinge mer er vid Þormod. mig hefir grunat at Kolbakr hafui þotz vera j þingum vid Þordijse en nu hefir hann synt mykla folsku er hann hefir unnit a godum dreing firir uandlætis sakir ok fært suo amæli a hendr dottur minne en gert oss skỏm ok klæki. er ek skylld til at reka þessa rettar sem ek hefir fỏng aa. Bessi mællti. þat mæla sumir menn Grima at þu kunner vm hug þer at mæla ok se nokut vanset huet þer byr j skapi. Grima suarar. allir menn kunna at mæla vm hug ser ef vilia |[151] en raun mun sanna huersu mer er gefit vm þetta mál. nu kann ek þok ok ỏfusu at þer gangit inn j hus uor ok rannsakit uor herbergi ok dragit suo grun af at ver sem samuitande þess illuirkis er Kolbakr hefir unnit. Nu geingr Bessi inn j stofu med sinu foruneyti ok skipar hinn ædra bek. sitr þar nockura stund ok ser æigi Kolbak þar er hann sat gagnnvert honum. gengr frem eftir þat ok rannsakar bæinn ok finnr æigi Kolbak. Eftir þat lysir hann auerkum a hendr Kolbaki ok for heim vid suo buit. Sár Þormodar hafdizst illa ok la hann leingi ok var hann ỏruendr æinart sidan medan hann lifde. Kolbakr uar j Ỏgri um uetrinn ok uarduæitti Grima hann a laun vm uetrinn. Vm sumarit eftir uar mal buit til alþingis a hond Kolbaki. a þui þingi vard Kolbakr rekr skogarmadr. Skip stod uppi j Uadli þui skipe styrde norrænn madr er Jngolfr het. skipit uar miog albuit at alþinge en æigi gaf þeim uedr. Þa er menn uoru ridnir ór herade til þings kom Grima at male vid Kolbak ok mællti. þess er mer uon at þu munir verda sekr skogarmadr j sumar um auerka Þormodar. en firir þui at sekth þin hlytz af mer þa vil ek þer frelse gefua ok skalltu æigi lengr þręll vera. þar med skalltu bua þria hesta a laun .ij. ockr til ræidar en æinn til klyfiaburdar. vil ek fylgia þer til skips. Kolbakr uard feginn fegiofinne ok frelse sinu. Hann byrr vm nott ferd þeirra suo at ỏngir menn urdu varir vid þeirra brottfor. þau ridu Glamuheide til Arnnarfiardar ok suo hit efra vt eftir fiollum. koma vm nott j Uadil þa er allir menn voru j suefnni. voru flestir menn a skipe en styrimadr suaf vid fa menn a lande. Grima gengr at tialldinu ok sprettir tialldskỏrum en Kolbakr varduæitti hesta þeirra. hon gengr jnn j tialldit ok uekr upp styremanninn. Jngolfr hæilsar Grimu ok spurde tidenda. ok eftir þat mællti Grima. þat er eyrendi mitt hingat at ek villde taka æinum manni far þeim er her er kominn. Jngolfr suarar. huerr er sa madr. Grima mællti. Kolbakr hæitir hann. Jngolfr suarar. huort uann sa a Þormodi. Grima mællti. sa er madr hinn sami. Jngolfr suarar. mikit uandhæfui synizst mer a þui vera at taka vid þeim manni sem suo hardfæingir menn æigu hlut j sem þeir fedgar eru. hofum ver her lengi uerit ok legit med bunu skipe ok kann vera at fyrr koma Bessi heim j herat en oss gefui j brott ok ma vera at ver faim æigi leynt manninum firir þeim. Nu ser Grima at hann tekr seint þeirra mal. þa vindr hon fram fegyrdle undan kapu sinne ok hellir þar .cc. silfrs j kne styremanni ok mællti suo. þetta fe vil ek þer gefa til uidrtoku vid Kolbak ok asia. Jngolfr suarar. fagurt er fe þetta ok mun oss dyrkeyft verda ef þeir finna oss her ok takim uer vit skogarmanni þeirra. Grima mællti. se ek kaup med ockr. þu munt taka vid Kolbaki ok fe þessu er ek hefui fram ef þer gefr byr j dag. Jngolfr suarar. suo skal vera sem þu mælir. Nu tekr hann vid fenu ok fylgde Kolbaki a skip vt med uarnnat sinn. Grima hefzst vit a lande ok minnir þa a hinu fornnu fræde er hon hafde j bernsku numit. j þui bile fellr anduidrit. Lætr Jngolfr vt bera hwdfot þeirra ok er(u) ardegis at ollu bunir. þa er sol uar j landsudri renn byrr a. ganga þeir Jngolfr ok Kolbakr a land ok quedia hana uel. byzst hon þa til brottfarar ok fær ser foruneyti ok er ecki sagt fra fỏr hennar fyrr en hon kemr heim. ok var þat synu fyrr en menn kuomu af þinge. Jngolfr geingr a skip ok þui næst vinda þeir upp segl. þeim gaf uel byre ok attu skamma vtivist koma vid Noreg. Kolbakr fór a burt ór Noregi hann redzst j lid med uikingum nockurum ok reyndizst hardfæingr madr j ollum mannraunum. Þormodr kom heim af þinge med fỏdr sinum j Laugardal ok uar med honum nockura uetr. æigi hofum uer heyrt getit at Þormodr hafui fæingit mæire sæmd sins auerka en sekt Kolbaks. Þormodi þotti lỏngum daufligt heima.
Þormodr hitti Þorbiorgu
116. Nockuru sidarr redst hann til farer med huskollum fỏdr sins er þeir skylldu sækia fiska er Bessi atti vt j Bolungaruik. þeir sigldu gott uedr ut eftir Jsafirde ok er þeir komu firir Arnnardal þa kemr anduidri ok verda þeir sæhafa at dalnum. kasta þeir ackeri ok fara a land ok ræisa tialld ok hafazst þar vid nockura stund þuiat þeim gaf æigi a brott. Katla het kona er bio j Arnnardal hon uar eckia hana hafde att sa madr er Glumr het. dottir Kỏtlu het Þorbiorg hon uar sealig kona ok ecki æinkar uæn suỏrt a hár ok suo a brun þui uar hon kollut kolbrun. Þormodr gek æinn dag |[152] upp til bæiar. Þormodr kemr j stofu ok var þar ecki manna nema konur. Katla heilsar þeim er kominn var ok spyrr hann at nafnne. Þormodr sagde til sin[153]. Katla mællti. heyrt hefui ek þin getit. Nu var Þormodr þar vm daginn ok eru konur katar vid hann. Þormodr rennir augum til dottur husfreyiu ok litzst honum uel a hana. hon hefir ok nockut augbragd a Þormodi ok verdr henni hann uel j skapi. Nu er Þormodr þar um daginn ok ferr sid heim vm kuelldit til tialldz sins. Hann uenr þangat kuomur sinar ok spretta upp af honum æinstaka mansaungsvisur ok liker þeim uel konunum. Katla mællti vit Þormod. attu nockur eyrende ut j uikina. Þormodr suarar. æinge eyrende a ek onnur en skemta mer. þotti mer daufligt hæima. Katla mællti. huort mun þer betra þikia edr skemtiligra at fara med þeim edr uera her medan þeir fara vt eftir fiskunum ok skemta þer her. nu er þat heimillt ef þu villt at suo se þuiat mikit gaman er oss at þer. Þormodr suarar. uel fara þer ord til min ok mun ek þiggia þat er þu bydr þuiat mer þikir skemtiligt her at vera. Nu ferr Þormodr til kumpana sinna ok sagde þeim at hann mun þar eftir dueliazst medan þeir fara eftir fiskunum. bidr þa koma vid dalinn er þeir fara utan. Nu skilia þeir. ferr Þormodr heim til bæiar en forunautar hans fara eyrenda sinna. Þormodr uar j Arnardal[154] halfan manut. hann yrkir þa lofkuæde um Þorbiorgu kolbrun. þat kuede kallade hann Kolbrunarvisur. ok er kuædit uar ort þa færde hann kuędit suo at margir heyrdu ok mælltizst uel firir af þeim er heyrdu. Katla dro af hende ser þa fingurgull mikit. hon mællti. þetta fingurgull uil ek þer gefa at kuædislaunum ok nafnnfesti þuiat ek (gef) þer þat kenningarnafnn at þu skallt heita Kolbrunarskalld. Hann þackade henni geofina ok festizst þat nafnn vid hann. Forunautar Þormodar komu þar vid land. stigr Þormodr þa a skip med þeim ok þackar husfreyiu þann fagnnat er hon hafde honum væitt. Katla mællti at Þormodr skyllde æigi þar hea snæida ef farar hans bæri þar hea. skiliazst þau vinir. ferr Þormodr heim a Laugabol ok var heima þat sem eftir var sumarsins. Ok er uetra tok ok isa lagde þa mintizst hann þess uinfæingis er honum hafde verit uid Þordise dottur Grimu j Ỏgri. gerde Þormodr þa heimanfor sina ok leggr læidina j Ỏgur. Grima tok vid Þormodi med mykille glede en Þordis ræiddizst nockut suo vid honum ok skaut oxl uid Þormodi sem konur eru uanar þa er þeim likar æigi allt vid kalla. Þat fann Þormodr skiott ok serr þo at hon skaut augum j skakk stundum ok sa um oxl til Þormodar. kom honum j hug at dælla var at draga ef halft hlopti[155] Þordis mællti þa. þat hefui ek firir satt at þu munir fatt til þess er uit hỏfum uit mælltzst. hefui ek þat spurt at þu hefir fæingit þer nyia unnostu ok ort um hana lofkuæde. Þormodr suarar. huer er su unnosta min at þu segir at ek hafa ort kuædi um. Þordijs suarar. su er Þorbiorg kolbrun ut j Arnnardal. Þormodr suarar. ỏngu gegnir þat at ek hafui kuedit um Þorbiorgu. hitt er satt at ek orta um þig lofkuede þa er ek var j Arnnardal þuiat mer kom j hug huersu langt j mille bar uænleiks þins edr Þorbiargar ok suo hit sama kurtæise. em ek til þess her kominn at ek uil nu færa þer kuædit. Þormodr kuedr þa Kolbrunarvisur ok snyrr þeim eyrendum til lofs Þordise er mest voru adr akuedin at hann hafde um Kolbrunu ort. gefr hann nu þat kuæde Þordise til hæils hugar vid sig ok asta. Ok suo sem myrkt el dregr upp ór nordri ok fellr nockut fỏl ok læidir af med litlum vinde ok kemr eftir a biart solskin med blidu lognni suo dro kuædit af allan oræktar myrkua af hug Þordisar. Þormodr kemr þa iafnan j Ỏgur ok hefir þar vidrtektir godar. ok er suo hafde fram farit um hrid þa unde Þormodr uel sinu rade.
Fra Þormodi
117. Þat bar til æina natt er Þormodr uar heima at hann dreymir æina natt at Þorbiorg kolbrun kemr at honum ok spurde huort hann uekti edr suæfui. Hann sagdizst uaka. Hon suarar. þer er suefns. en þat æitt berr firir þig at suo mun eftir ganga sem þu uakir. huort hetir þu gefit annare konu kuędi mitt þat er þu ortir um mig. Þormodr suarar. æigi er þat satt. Þorbiorg mællti. satt er þat at þu hefir mitt lofkuede gefit Þordise ok snuit j kuædinu þeim eyrendum er mest voru akuedin er þu hefir um mik ort þuiat þu þordir æigi litill kall at segia at þu hefdir um mig ort. uilldir þu æigi satt segia um hueria konu þu hafdir ort. nu mun ek þer þui launa lausung þina ok lygi at þu munt taka augnauerk mikinn ok strangan suo at bæde ỏgu munu springa ór hỏfde |[156] þer nema (þu) lysir firir alþydu klækiskap þinum þeim er þu tokt af mer kueda mitt ok gaft annare konu. munt þu alldregi hæill verda ne(ma) þu fellir nidr þær uisur er þu hefir snuit til lofs Þordise en takir þær upp er þu hefuir um mig ort. kenn sidan þetta kuæde suo odrum sem þat uar firir onduerdu ort. Þormodi syndizst hon vera ræidulig þottizst sia suipinn hennar er hon gek j brott. Hann uaknar vid þat er hann hafde suo mikinn ỏgnnauerk at hann matti uarla þola væpande ok ma ecki sofa þat er eftir er nætrinnar. Hann huilir lengi um morguninn. ok er allir menn voru upprisnir adrir en Þormodr þa kemr Bessi at reckiu Þormodar ok spurde huort hann væri siukr er hann ræis æigi upp sem adrir menn. Þormodr sagde at honum væri illt j ỏgum. Bessi suarar. æigi er sa hæill er j ỏgun uerkir. Þormodr quat þa visu.
- Jlla red ek þui at allar
- eydraupuis gaf ek meyia
- mer bar doms j drauma
- dis Kolbrunar visur.
- þa tok ek þetta freyia
- þrudr kann mart hin pruda
- liknnumzst ek helldr vid hillde
- huitings a mer uiti.
Bessi mællti. huat hefir þer j drauma borit. Þormodr sagde drauminn ok allan malauoxst kuædissins. Bessi mællti. ohagligar unnostur attu. hlautzst af annare ỏrkumbl en nu æigi minne uon at ỏnnur spreinge ỏgu ór hỏfdi þer. en þo er þat nu mitt rad at þu snuir kuædinu a þann hatt sem þu ortir þat firir ỏnduerdu. Þormodr quat suo uera skylldu. nu lysir Þormodr firir alþydu huersu fafit hafde vmb kuædit ok gefr þa at nyiu uit morg uitne Þorbiorgu. Þormodr uerdr þa bratt heill þess mæins. Nu munu uer huilazst lata fyst frasognn um Þormod kolbrunarskalld.
Þorgeirr Hauarssun drap Snorra. capitulum.
118. Nv er at segia fra Þorgeiri Hauarssyne hirdmanni Olafs konungs hins helga. þat uar æitt sumar at hann kom skipe sinu j Nordrá[157] ok hellt þui upp j Huita[158] ok setti þar upp j þann stad er nu er kallet Þorgæirshrof. hann for um uetrinn til uistar a Reykiahola ok uar þar þann uetr med frændum sinum. selr þar uarning sinn þann er hann hafde uestr þangat haft. fór um vorit sudr til Borgarfiardar ok byrr þar skip sitt. litlu firir þing ferr hann uestr a Reykiahola eftir vỏru þeirre er þar uar saman dregin ok hann hafde tekit firir uarning sinn þann er hann hafde sellt vm uetrinn. hann flytr uoruna til Skogarstrandar ok færr ser þar hesta sudr yfir hæide til Borgarfiardar ok æinn madr med sa er ræid firir ok hafde kly(f)iahest j togi. Þorgeirr ræid eftir med skiolld sinn ok spiot ok ỏxi hann hafde hialm a hỏfde. fara uit suo buit sudr a Myrar. Sa madr bio a Huitzstodum er Snorri het ok hann uar kalladr Hæzkilssnorri. hann uar mikill madr ok sterkr ouænn yfirlitz grimligr j asionu odęll ok ouinsæll nasbradr ok oþydligr j skaplynde. Helgi het son hans hann uar þa a ungum alldri. mannahusin uoru þa nedarr en nu eru ok uar þa kallat a Mel. lambahus stod mikit uestr j tuninu þar sem nu er kalladar Snorre toftir. þeir Þorgeirr fara þar hia garde. ridr forunautr Þorgeirs fram um bæinn en klyfiahestar þeir er Þorgeirr rak hlaupa heim j tunit. kemr Snorri vt vid þat er Þorgeirr elltir hestana ok uill reka ór tuninu. hestunum þotti gott at bita ok nam sa ofallt stadar er hann rak æigi. Snorre gengr inn ok tekr æitt mikit krokaspiot hleypr vt ræidr ok blotar hestunum ok Þorgeiri. berr hann med spiotinu ok særir hestana. synizst Þorgeiri æigi ỏruænt at hann mune bana hestunum. hleypr af baki ok hefir skiolldinn firir ser. spiotit hefir hann j hende. Hann sækir þa at Snorra. hann horuar undan til lambahussins ok uerst med spiotinu. .ij. huskarllar Snorra sa at hann hliop vt ræidr med spiot sitt. tekr sina ỏxi huorr þeirra fara þeir til fulltings vid Snorra. Þorgeirr uerst þeim med myklu afli ok ỏruggleik ohræddr sem hit oarga dyr. Huskallar verda bratt sarir þuiat þeir hỏfdu skamskeftar ỏxar en Þorgeirr lagde spiotinu hart ok tijdum. hrucku þeir Snorri inn j lambhusit. dyrnar voru þraungar ok lagar a husinu ok uar þar illt inn at sækia eftir þeim. Þorgeirr hleypr upp a husit ok ryfr ok þar sem husit raufazst leggr Snorri vt spiotinu j moti Þorgeiri. uerdr Þorgeirr af þui nockut sarr ok þo litt. raufazst nu husit vida. Þa getr Þorgeirr hoggit spiotit af skafti ok iafnnskiott hleypr hann inn j husit med skiolld sinn ok ỏxi ok hio þegar med oxinne j hofut Snorra suo hart at hann klauf hausinn allan. færr Snorri þegar bana. Snyrr Þorgeirr þa at huskollum Snorra ok sækir þa grimliga. lauk suo þeirra læik at Þorgeirr drap þa bada. eftir þat gengr hann vt ok stigr a bak hesti sinum ridr til dyranna ok segir at Hækilsnorri |[159] uill hafua fund þeirra. ok mun hann bida yduar j lambahusinu. Ridr eftir þetta j brott ok til fundar vid forunaut sinn. hann hafde rekit klyfiahestana ór tuninu medan þeir borduzst. fara vid suo buit til skips. byrr Þorgeirr skip sitt ok helldr þui ut til Seleyrar. bidr þadan byriar ok lætr j haf at byr bunum. hefir skamma utivist tekr Noreg ok ferr skiott a fund Olafs konungs ok færr þar godar uittỏkur. Þessa uiga getr Þormodr j Þorgeirsdrapu.
- Hus braut hart til Snorra
- suerdrudr ok styr gerde
- hinn er heiptir manna
- Hækilsonar ræki
- uard eggiadr þar þriggia
- Þorgeirr huotu meiri.
Helgi sonr Snorra bio a Huitstodum lengi. hann uar olikr fodur sinum bæde vfirlitz ok j skaplynde. hann færde husin þar sem nu eru. Helgi atti kenningarnafnn ok uar kalladr huitr ok uar honum þat æigi auknefnni þuiat hann var uænn madr ok uel hęrdr huitr a hár. vit hann er kendr bærinn a Huitstodum. Helgi var vinsęll madr af heradsmonnum godr buþegnn ok gagnnsamr vid alþydu. hann deillde vm Gufufitiar vid Þorstæin Egilsson þuiat Þorstæinn villde kaupa fitiarnar en hann uillde æigi selia. Hann fór um uetrinn med huskollum sinum eftir heyi. Þorsteinn for eftir þeim med huskollum sinum. þeirra fundr vard j eyium þeim er liggia sudr fra Huitstỏdum. A þeim funde borduzst þeir Helgi. a þeim funde vard Helgi sárr miog. til þess fundar kuomu margir godfusir menn ok sættu þa ok keyfti Þorsteinn fitiarnar en bætti Helga auerkann.
Þorgeirr drap Þori fra Hrofaa i Steingrimsfirde
119. Þorir het madr er bio at Hrofaa j Stæingrimsfirde hann uar mikill hauadamadr ok ouinsęll. hann vard missattr vid hirdmann Olafs konungs j kaupstefnnu ok særde hann konungsmann myklu sari. a þat mal var ecki sętz. ok er konungr uard þessa uarr þa mislikade honum miog sea atburdr. hann mællti þa vid Þorgeir. þat uil ek at þu hefnir þessa auerka er hirdmadr minn var særdr vt a Jslande ok læid suo Jslendingum at beria a minum monnum. Þorgeirr suarar. þess væntir mik ath ek muna hefnnt fa þessarra motgerda er ydr hafa geruar verit j þessu uerki. Konungr mællti. þui byd ek þer um þetta mal at ek væit at þu munt minn uilia gera j þessu uerki. Þorgeirr byrr skip sitt snemma til Jslandz. honum byriar uel ok kemr skipinu j Uadil. hann ferr þa heim a Hola ok tekr þa til skalasmidar. Ueglagr het sa madr er at skalasmid var med honum ok gerde sinu megin skalann huorr þeirra. Skalinn uar um endilangt þilinn en æigi odrum þilium. þau þili hellduzst þar til er Magnus byskup var at stadnum (j) Skalahollti hinn sidari. A ỏnduerdum uetri for Þorgeirr nordr til Stæingrimsfiardar til Hrofár ok Ueglagr smidr med honum. þeir komu a bæinn sid am aftan ok drapu a dyrr. kona æin gengr til dyra ok heilsar þeim er komnir voru ok spyrr þa at nafnni. Þorgeirr segir hit sanna til huerir þeir voru. Þorgeirr spurde huort bonde væri hæima. Hon quat hann heima vera. Þorgeirr mællti. bid þu hann vt koma. Hon gengr inn ok segir at menn eru komnir vti þeir er hann uilldu hitta. Þorir spurde huerir þeir væri. Hon suarar. þat ætla ek at Þorgeirr Hauarsson væri ok forunautr hans. Þorir riss upp ok tekr spiot sitt gengr vt j dyrnar ok setr spiotzoddinn j þreskiolldinn ok hæilsar þeim er komnir voru. Þorgeirr tok ecki quediu hans. hann mællti þa. þat er eyrendi mitt hingat at ek uil uita hueriu þu uill bæta Olafi konungi firir þann uansa er þu gerdir honum j þui er þu uant a hirdmanni hans. Þorir suarar. ertu nockut adile þessa mals. Þorgeirr suarar. firir þat mun ganga þui at ek hefui konungs umbod. Þorir suarar. vera ma at suo se en uarlla virdizst mer sem ek heyra ord hans a þo at þu mæler æitthuat. Þorgeirr suarar. þat er satt at þu heyrir hann æigi mæla en þo ma vera at þu kennir nockurnn tima hans riki. Ok er minzstar uonir voru leggur hann spiotinu til Þoris. þat lag kom framan j fang honum ok gek þegar a hol. fell Þorir inn j dyrnar. Þorgeirr snyrr a brott ok er ecki sagt af ferdum hans fyrr en hann kom heim a Hola.
Veglagr fannz at þyfsku. capitulum.
120. Um uetrinn eftir bar þat til nylundu a Holum at þar uoru stuldir myklir. hurfu monnum gripir ór hirdzslum ok uar suo mikill gangr at þui at ór huers mannz hirdzlu huersu ramligr láss sem firir (uar) huarf nockut en þo uar æinge brotinn. Jllugi Arason uar þann uetr heima a Holum. Eftir jol um uetrinn heimta þeir brædr hion sin saman. Þorgisl tekr suo til ordz. þat er ollum monnum kunnikt at her hafa verit j uetr stuldir myklir hefir her mart ór lokum horfit. uilium ver nu hafua uppi rannsỏknn. skal fyst rannsaka hirdzslur ockar brædra en eftir þat annara hæimamanna. ok ef ecki finnzst her þat sem stolit er þa munu uer fara a adra bæi at rannsaka. Nu fór þat fram at rannsakadar voru hirdzslor |[160] manna ok fannzst ecki þat er menn læitudu. Ueglagr smidr atti æina kistu stora. Þorgisl mællti at Ueglagr skyllde luka upp kistunne ok syna þat sem j væri. Hann suarar. alldri hefir ek rannsakadr verit sem þiofar ok mun ek æigi upp luka kistunne. Þorgisl mællti. æigi er (til) þins æins sia læikr georr helldr hafua uorar kistur ransakadar verit ok ma þer þat er yfir margan gengr. Hann suarar. þo at þer hafit aller rannsakadir verit þa mun ek þo æigi upp luka kistunne. Jllugi spratt þa upp hann hafde æina stora ỏxi j hende. ef þu uill æigi fram selia þinn lyckil segir hann þa hefui ek at uarduæita konungs ỏxi þa er lyckill er at ollum lasum til upp at luka. nu mun ek med þeim lukli upp luka kistunne. Hann sa at Jllugi mundi hoggua upp kistuna. selr fram lyckilinn. lykr Jllugi upp kistunne ok finnr þar marga gripe þa er monnum hafde horfit. þa þottuzst menn uita at hann munde stolit hafa ollu fenu. Uar hann þa neyddr til sagnna. gengr hann þa vid morgum stuldum ok fylgir þeim þar til er hann hafde folgit fe vti j ymsum stodum. Jllugi mællti þa. olifismadr synizst mer Ueglagr vera ok er þat mitt rad at hann se hengdr. Þorgeirr mællti. æigi muntu suo uilia skiliazst vid smid þinn. Jllugi suarar. rangt synizst mer at suo mikill þiofr gangi undan. Þorgeirr mællti. huort sem þat er rett edr rangt þa mun hann ydr dyrkeyftr verda ef ek ma rada. Jlluge mællti. mikit kapp leggr þu a med þiofnum ok munt þu illt at sok hafa ok æigi mun þinn hæidr ofallt standa firir honum þo at hann gangi nu undan. nu fari (hann) burt af Ræykianese ok komi alldri aftr. Nu fylgir Þorgeirr Ueglagi uestr a Laugabol til þeirra Þormodar ok Bessa ok bad at þeir mundi taka vid honum. þeir toku uit honum firir sakir Þorgeirs ok uar hann med þeim um uetrinn.
Fra þeim fostbrædrum
121. Þat bar til vm uorit eftir at þeir Þorgeirr ok Þormodr foru nordr a Strandir ok allt nordr til Hornns. ok æinn dag foru þeir j biarg at sækia ser huannir ok j æinni to er sidan er kollut Þorgeirsto skaru þeir myclar huannir. skyllde Þormodr þa upp bera en Þorgeirr uar eftir. þa brast aurskrida undan fotum hans. honum uard þa þat firir at hann greip um æinn huannniola med grasinu ok hellt þar nidri allt vid rotina ella hefde hann ofan fallit. þar var sextỏgt ofan a fiorugriot. hann gat þo æigi upp komizst ok hek þar þann ueg ok uillde þo med ongu moti kalla a Þormod ser til biargar þo at hann felli ofan a annat bord. ok uar þa bani viss sem uita matti. Þormodr bæid uppi a homrunum þuiat hann ætlade at Þorgeirr munde upp koma. en er honum þotti Þorgeiri dueliazst suo myklu lengr en uon var at þa gengr hann ofan j skriduhiallana. hann kallar þa ok spyrr hui hann komizst alldri edr huort hann hefir enn æigi nogar huannirnar. Þorgeirr suarar þa med oskelfri rỏddu ok ottalausu briosti. ek ætlar segir hann at ek hafui þa nogar at þessi er uppi er ek helld um. Þormod grunar þa at honum mune æigi sialfratt um. ferr þa ofan j tona ok ser uegs ummurke at Þorgeirr er kominn at ofanfalli. tekr hann þa til hans ok kippir honum upp enda uar þa huonnin mer oll upptognut. fara þeir þa til fanga sinna. En þat ma skilia j þessum lut at Þorgeirr uar vskelfr ok olifhræddr ok flestir hlutir hafa honum verit kallmannliga gefnir sakir afls ok hreysti ok allrar atgerui. segia menn at þeir hafui verit allir þrir a æinne uist a Reykiaholum Þorgeirr Þormodr ok Grettir hinn sterki Asmundzson ok hafui verit nærr vm afl þeirra tueggia ok Grettis æins. segia menn ok at Þorgisl hafui suo sagt at lỏgbergi a alþinge er hann var spurdr at uetrtaksmonnum sinum huort þeir mundu æigi roskuazstir menn a ollu Jslande ok sizst kunna nokkut at hrædazst. en hann suarar þui suo at þat væri æigi suo þuiat Grettir er myrkhræddr en Þormodr gudhræddr en Þorgeirr sagde hann ecki uætta hrædazst kunna ok sizst bregda ser vid nockurnn uofuæifligann haska. Sidan foru þeir nordan af Strondum med feng þann er þeir hofdu fæingit. for Þorgeirr hæim a Reykiahola en Þormodr a Laugabol. um sumarit eftir bio Þorgeirr skip sitt. Ueglagr kom til skips ok tok Þorgeirr uit honum ok flutti hann utan. skipit kom vid Orknneyiar. Rỏgnualldr jarll Brusason uar þa buinn til hernadar þuiat uikingar margir lagu um eyiarnar. Þorgeirr selr þa kaupskipit ok redzst j lid med jalli. Ueglagr for upp a Skotland ok gerdizst þar mikill þiofr ok uar þar hengdr sidan. Þorgeirr uirdizst uel þuiat hann reyndizst þui meire kappi sem meire mannraun kom til. Suo orti Þormodr.
- Niordr gek a skid skordu
- skeleggr en þat telium
- hialldrs |[161] at heria uillde
- hungalldrs med Rognnuallde.
- litt sparde fior fyrda
- fremdar milldr at hillde
- dreings uard dad at lengri
- diarfr Hauars arfui.
J hernade vard Þorgeirr agætr madr at hug ok uopnnfime. Jarll uard agætr af þesse ferd þuiat hann sigradizst huar sem hann kom. sid um haustit for Þorgæirr til Noregs ok var med Olafi konungi. Um uorit bio Jllhugi skip sitt til Jslandz. Þorgeirr sagde at hann uill fara med honum. Jllhugi mællti. oradligt synizst mer þat at þu farir til Jslandz þuiat þu ert her uel kominn med konunginum en þu att fass gods at vitia til Jslandz. nu mun ek æigi flytia þig fra fridinum ok til vfridaring þuiat þu munt ecki suo mikit gott upp taka a Jslande sem þu hefir her af konungi. Þorgeirr suarar. vera ma at ek komumzst til Jslandz þo at þu flytir mig æigi. Nu byrr Jllhugi skip sitt ok lætr j haf þa er honum gaf byr. ok er Jllhugi uar j brottu þa gek Þorgeirr firir konung ok bad ser fararleyfis. Olafr konungr mællti. suo virdizst mer at minne mannheill hafir þu a Jslande en her med oss ok þiki mer radligra at þu ser her med oss en a Jslande. Þorgeirr sotti miog þetta mal ok konungr sa at Þorgeiri þotti mikit undir ath hann lofade honum. þa mællti konungr. nu mun at þui koma sem ek sagda j fystu er ek sa þig at þu mundir æigi j ollu gæfumadr. en nu mun ek lofa þer ath þu farir til Jslandz en æigi munu vit oftar siazst ef vit skilium nu. Þorgeirr mællti. þỏk kann ek ydr at þer lofit mer fỏrina en þat ætla ek at fara þegar at sumri a yduarnn fund. Konungr mællti. uera ma at þu ætlir suo en æigi mun suo uerda. Nu skiliazst þeir at suo mælltu. Þorgeirr tok ser fari med þeim manni er Jokell het ok for med honum til Jslandz. þat skip kom j Uadil ok for Þorgeirr a Reykiahola til uistar. Jllhuga ræidde lengi vti um sumarit ok kom skipi sinu sid um haustit nordr j Hraunhỏfn a Melrackaslettu. Hann setti þar upp skipit ok bio þar um ok for sidan nordan um suæitir ok ætlade heim a Hola. Gautr Slæituson er fyrr uar getit kom til fundar vid Jllhuga ok tok ser far med honum at sumri. Æinn dag er Jlluge ade hesti sinum kom madr at honum sa var j huitri heklu. hann kuaddi hann. Jllhugi tok kuediu hans ok spurde huerr hann væri. Hann suarar. ek heiti Helgi. Jllhugi suarar. huadan ertu kyniadr. Hann suarar. kyn mitt stendr uida fotum en þo er þat flest firir sunnan. en huergi a ek hæima nu ok æigi hefui ek heill til þess at hafa .ij. missera biorg. en iafnan tekr ek kaup a sumrum ok margir menn kennazst vid kenningarafnn mitt er ek er kalladr Helgi selseista. Jllhugi mællti. fanefnt er þat en þo hefui ek æigi heyrt þin getit. Hann mællti. þat er eyrendi mitt hingat at ek vil vita ef þu uill flytta mig utan at sumri. Jllugi mællti. eru þar nockur uandræde a hondum edr hefir þu nockut fe. Helgi suarar. æinge hefir ek uandræde en litit fe en vera mætti suo at þer væri handlettir at mer þuiat ek er oflettr madr. Jllhugi mællti. ert þu nockurr jþrottamadr. Æinge sagde hann en mikit a ek traust undir fotum ok briosthæill madr er ek þuiat æinge færr tekit mik a rás. Jllhugi suarar. gagnn væri at þui þeim er allhræddr kann verda. Helgi suarar. æigi hefui ek þat reynt at verda allhræddr en uita vil ek huort þu uill væita mer farit. Jllhugi mællti. kom þu til fundar vid mik j uór ok ver med mer j flutningum er ek dreg saman vỏru mina ok far þa med mer til skips. Helgi suarar. sia kostr likar mer alluel. Nu skilia þeir at suo mælltu. fór Jllhugi uestr a Reykiahola ok var þar vm uetrinn.
Þorgeirr drap Gaut
122. Brædr .ij. biuggu j Garpsdal het annarr Kalfr en annar Steinolfr. þeir voru a ungum alldri vinsælir menn ok uel audigir. Þordis het kona er bio j Olafsdal. hon var eckia god husfreyia ok gagnnsỏm. son hennar het Eyiulfr hann var geruiligr madr ok vinsæll. Þorgeirr het frænde Þordisar er hon hafde uppfætt. hann hafde þat kenningarnafnn at hann uar kalladr Þorgeirr hofleysa en þat nafnn hlaut hann af þui at hann hafde til allz meira en hann þurfti. med þeim brædrum Eyiulfui Þorgeiri var vingott þeir voru badir geruiligir menn ok knair ok miog olatir ok var mikit vm þa lỏngum. Þordis amadizst oft vid glimur þeirra en þeir glettuzst þui meirr vid hana. ok einn dag er þeir glimdu a golfui var mikit um þa. kuomu þeir oft vid kellingu ok drogu uerk hennar a fotum ser ok mællti kelling. litit fremd er j þui at spilla uerki minu ok glettazst vid mik. en spa mun ek yckr spa. suo uel sem nu er med yckr þa munu þit .ij. fostbrædr uest skilia ydkart vinfæinge. Þeir suorudu. æinkar ospalig synizst ockr þu uera. Kelling suarar. huersu sem yckr synizst þa mun þat eftir ganga. Um uorit er þeir Jllhugi ok Þorgeirr hỏfdu verit um uetrinn a Reykiaholum beidde Þorgeirr Jllhuga at hann skyllde |[162] uæita honum far med ser um Jslandzhaf. Jllugi væitti þat sem hann bad. Kalfr ok Steinolfr toku ser far med Jllhuga. Nu er menn foru til skips um sumarit þa mællti Jllhugi vid Þorgeir. þat uillda ek nu frænde at þu færir til skips med monnum minum. en ek a eyrende til þings med þridia mann at hitta vine mina mun ek rida nordr af þinge ok uillda ek at þa væri skipit albuit. Þorgeirr quat suo vera skylldo sem Jllhugi uillde. Þorgeirr for nordr a Slettu til skips en Jllhugi biozst til þings. Kalfr ok Steinolfr ok Helgi selsæista uoru j fỏr med Þorgeiri en vara þeirra hafde fyrr farit austr ok nordr. Þa er Þorgeirr kom j Hraunhỏfn setti hann fram skipit ok bio. Gautr Slæituson uar til skips kominn ok hafde annat motunæyti. þar uar illt til elldiuidar ok foru sinn dagh huorir at afla elldiuidar. Æinn dag foru þeir Þorgeirr at afla elldiuidar en Gautr uar hæima. matsuæinar Gautz hofdu ketil[163] uppi ok er uella var komin a ketil þeirra þa var lokit elldivide. segia þeir þa til Gauti. Hann gengr til tialldz Þorgeirs tekr ofan spiot Þorgeirs ok hỏggr af skafti. hann tekr ok skiolld Þorgeirs. gengr sidan til elldstoarinnar klyfr j sundr skiolldinn ok spiotskaptit ok elldir undir katlinum. verdr þa uel matbuit. Þorgeirr kom heim um kuelldit. hann saknar nu skialldar sins ok spiotz. hann spyrr huerr suæina hans hafui skiolld hans ok spiot. Gautr suarar. ek tok skiolld þinn ok spiotskaft ok klauf ek undir ketil uornn er adr matti æigi matbua. þuiat lokit var elldiuidinum en oss þotti illt hratt at eta en spiot þitt liggr j rumi þinu. Þorgeirr suarar. naudsyn uar þat at þer byggit mat yduarnn til suo at þer ætit æigi hratt þuiat Olafr konungr bannar huerium manni hratt at eta. Nu fann ecki a Þorgeiri at honum mislikade þessi tiltekia. Þorgeirr uar heima annan dag ok bio skip sitt. en Gautr for at elldibrondum med foruneyti sinu. Matsueinar Þorgeirs hofdu ketil uppi. þeim uard elldiuidar fátt ok sogdu til Þorgeiri. hann for til tialldz Gautz ok tok skiolld hans ok spiot hans hio hann af skafti ok klauf undir ketil huorttueggia ok skorti hann æigi elldiuidinn. Gautr kom heim ok fann spiot j rumi sinu skaftlaust. skiolld sinn ser hann huergi. hann spyrr þa huat menn viti til skialldar hans ok spiotskeptis. Þorgeirr suarar. ek klauf undir ketil huortueggia. Gautr mællti. seint lætr þu af at auka oss skapraunir. Þorgeirr suarar. suo er læikr huerr sera hæiman er giorr. Gautr hio þa til Þorgeirs en Þorgeirr laust hỏggit af ser med ỏxi sinne ok skæindizst þo litt þat a fæti. þa hlupu menn a mille þeirra ok helldu þeim. Þorgeirr mællti. æigi þurfui þer at hallda mer þuiat ek mun mig til æinkis likligann gera at sinne. Nu fara huorirtueggiu til tialldz sins ok um nottina er menn voru sofnadir ris Þorgeirr upp tekr ỏxi j hond ser ok gengr til tialldz Gautz ok sprettir tialldskorum ok gengr at rumi Gautz ok uekr hann upp. Gautr uaknar ok sprettr upp ok uillde taka til uopna. j þui bile hio Þorgeirr til hans ok hio hann j herdar nidr. fek hann af þui skiotan bana. Þorgeirr gengr j burt ok til tialld(z) sins. Budunautar Gautz uoknudu vid brestinn er hann uar ueginn. styrmdu þeir þar yfir honum daudum ok biuggu sidan um lik hans. Vm þenna atburd quad Þormodr visu.
- Gaut uæit ek son Slæitu
- snarfæingan med lid dreingia
- haulldr vid hardar deilldir
- hiordiarfan er nam fiorui.
- enn hne orua spennir
- almþings j gny mallna
- rik uard þeim ræki
- raun ofatopa launat.
Drap Þorgeirs Hauarssunar
123. Eftir þenna atburd sa þeir um dag huar skip siglde af hafe þangat til Hraunhafnnar. þat skip tok þar hofnnina ok lagu um ackeri eigi allnær landi. Þorgeirr fór a bati med skipverium sinum til kaupskipsins ok spurde huerir firir skipinu rede. honum var sagt at Þorgrimr Æinarsson er kalladr var trolli grænlenzskr madr[164] rædr firir skipinu ok annarr madr Þorarinn ofsi Þorualldzson nordlenzskr madr. þeir spurdu huersu fiolmennt þeir hefde a skipinu. honum var sagt at þeir voru .xl. kalla innanbordz. Nu sa Þorgeirr at þar uar mikill lidsmunr ef þa skilde nockut a þuiat þeir Þorgæirr voru æigi meirr en .xx. uigir menn. Þorgeirr mællti. ydr kued ek at þessu styrimennina þat er mællt af mỏrgum monnum at uær sem huorirtueggiu ofstopamenn. nu synizst mer þat rad at uær gætim huorirtueggiu at uær gerim eigi uora hreysti ok hardfæinge at fiflsku ok vfride. synizst mer þat rad at uær setim grid med oss til uarygdar. Þeir toku þui vel ok for þat fram at grid voru sett. Nu er grid voru sett þa for Þorgeirr til skips. hann |[165] flutti þa a skip allt fe sitt ok let skipit liggia um ackeri æigi allnærr lande ok voru hans menn allir a skipe. þuiat hann trude þeim æigi til þess fullnadar þo at gridin væri sett. Menn komu af lande ofan til fundar vit þa Þorgrim ok segia þeim vig Gautz Sleitusonar þuiat Þorgeirr hafde ecki sagt fra uiginu. ok er Þorarinn ofsi heyrde þessi tidende þa heimti hann Þorgrim til mals vid sig ok mællti suo. æigi munda ek grid hafa sellt Þorgeiri ef ek hefda uitat uig Gautz uinar mins ok frænda. nu uillda ek uita til huers ek skal ætla um liduæitzslu þar sem þu ert ef ek uil hefnna Gautz. Þorgrimr suarar. æigi mun ek skiliazst j þessu mali uid þig en torsotligr synizst mer Þorgeirr vera þar sem hann er her kominn. Þorarinn mællti. ver skulum bera a land upp skrud ok lereft ok adra goda gripe ok breida til þerris ok kann uera at nockurir menn Þorgeirs fari at undrazst ok munu ver þa drapa fyst ok fæcka suo lid þeirra. Þorgrimr suarar. gera mattu þat ef þu vill. Þeir Þorgrimr ok Þorarinn hỏfdu ætlat til Grænlandz ok attu þeir felag saman. Einn godann vedrdag baru þeir a land upp skrud ok lereft ok adra goda gripe ok breiddu vit þerri. þann dag foru þeir Kalfr ok Steinolfr .xij. saman a bati til landz eftir uatnni. ok er þeir sa uarninginn þa hlupu þrir menn af lide þeirra þangat sem uarningrinn uar ok þegar or þeir komu þar voru þeir drepnir. ok eftir þat foru þeir Þorgrimr ok Þorarinn med lide sinu at þeim Steinolfui ok toku þa ok settu þa j fiotra en drapu .vj. menn þar hia uatninu. Helgi selseista hio j fystu einn forunaut Þorgrims ok eftir þat hliop hann j brott. menn runnu eftir honum ok fengu æigi tekit hann. Helgi hliop id efra eftir fiollum daga ok nætr ok nam æigi fyrr stadar en a þinguelli ok sagde þeim Þorgisle ok Jlluga tidendi þau sem gerst hofdu. Nu eftir þessi uig toku þeir Þorgrimr kaupskipsbatinn þann er þeir Kalfr hofdu haft til landz ok foru þa til skipsins. Þorgeirr var a skipe ok þeir .viij. saman ok visse æigi þau tidende er landi hỏfdu georst þuiat leiti bar a medal þar sem uatnnit uar ok skipit. f(i)nnr Þorgeirr æigi fyrr en þeir fluttu kaupskipit med .ij. batum þangat til skips hans allir herklæddir. Þeir Þorgeirr þrifa uopnn sin. Þorgrimr ok Þorarinn flytia skip sitt at skipe Þorgeirs ok leggia bord vid bord. tekzst þar hardr bardagi. na þeir bratt uppgaungu ok lata skamt storra hỏgua a mille. Þorgeirr hỏggr tueim hondum med bræidexi. ok uar lengi adr en þeir kæmi sari a hann firir þui at ongum þotti gott at æiga gisting undir ỏxi hans. þo hlutu þat margir. Menn Þorgeirs fellu bratt. hliop Þorgeirr þa aftr j stafninn ok uardizst þadan þuiat uit mikinn lidsmun uar at æiga. allir menn agættu uornn hans þeir er vissu huersu roskliga hann uardizst. ok mælltu aller æitt um hans frækleik at menn þottuzst ỏngan hans iafnningia fundit hafa. Þorgeirr hio hart ok tidum af ỏruggum hug ok myklu afli þuiat mæire raun var at rada at Þorgeiri vndir hỏgg hans en at leoni þa er teknir ero fra henne huelparnir er hon þa grimmuzst j sinu edli. Almattigr er sa er suo ỏrugt ok uhrætt hiarta gaf j briost Þorgeiri ok æigi uar hans pryde af monnum ger ne honum j briost of borin helldr af hinum hæsta hofutsmid. Nu reyndizst þeim Þorgrimi ok Þorarnni suo at mæiri mannraun væri at sękia Þorgeir en at klappa um iugur konum sinum. Þa sottizst þeim seint ok uard þeim hann dyrkeyftr þuiat Þormodr hefir suo um ort at Þorgeirr yrde fiogurra manna bani adr hann væri ueginn. en .ij. menn eru nefnndir j Þorgeirsdrapu þeir er hann vo. Márr het austmadr en annar Þorir ok kom Marr fystr banasari a Þorgæir. hann hio a hond Þorgeiri. ok er hann hafde þat sar fæingit þa hio hann Maa banahogg. en Þorir lagde spioti j gegnum Þorgeir en Þorgeirr gek a lagit ok hio hann banahỏgg. Um þessa atburde quat Þormodr visu þessa.
- Hauks fra ek hræfa læki
- hardrædis þraut bæde
- vid suiprunna sennu
- suerd alldregi verda.
- Marr het madr ok Þorir
- malsniallr er let falla
- adr fragum þa þeirra
- Þorgæirs lokit eiru.
Nu er Þorir uar fallinn en spiotit stod j gegnum Þorgeir þa fell hann æigi. en þa var skamt hỏggua a medal þuiat þeir Þorgrimr ok Þorarinn stodu nærr ok unnu þeir þa a Þorgeiri. ok þa fell Þorgeirr ok let lifit. Þorarinn hio hofudit af Þorgeiri ok hafde med ser a brott. Suo segia menn at þeir kryfde Þorgeir til hiarta ok uilldu sia huiligt hiarta hans uar suo hugprudr sem hann uar. en menn segia suo at hiartat var æinkar litit. ok hafa þat sumir menn firir satt at minne se hugprudra manna hiortu en huglausra þuiat menn kalla mæira vera |[166] blod j myklu hiarta en j litlu. en þeir kalla hiartablode hræzslu fylgia ok segia menn þui datta hiarta j briostinu at þa hrærir hiartat blodit.
Eftirmaal vm Þorgeir
124. Eftir þenna bardaga skildu þeir Þorgrimr ok Þorarinn felag sitt at bæn Þorarins. þuiat Þorarinn þottizst mikinn sigr unnit hafa uænti hann ser virdingar her a lande eftir sigrinn. Þorgrimr hafde skip ór felagi en Þorarinn lausafe. hellt Þorgrimr til Grænlandz ok forst honum uel. Þorarinn aflade ser manna ok hrossa ok ræid nordan ór Hraunhỏfnn med .xij. mann. hann hafde hofud Þorgeirs j belg vid slagalar ser til agætis. var þat skemtan þeirra[167] a aafỏngum at þeir toku hofud Þorgeirs ór belgnum ok settu þat a þufur upp ok hlogu at. en er þeir komu j Eyiafiord þa ádu þeir skamt fra Naustum. þeir toku þa enn hofut Þorgeirs ok settu þat upp a þufu sem þeir voru uanir. þeim syndizst þa hofudit ogurligt. ỏgun opin ok munnrinn uti tungan. þeim syndizst ỏgun hrærazst j hofdinu ok suo tungan. vid þa syn urdu þeir hræddir ok felmsfullir. þeir grofu þa grỏf med ỏxum sinum hia þufunne ok hrundu þar j hỏfdinu ok baru a ofan torf ok griot. Slettukallar ruddu skipit likum ok fluttu likin til landz ok iordudu þar j hỏfninne allra manna lik þeirra er þar hỏfdu fallit. en æigi nentu þeir til kirkiu at færa þuiat j þann tima voru aungar kirkiur nærr Hraunhofnn. Kalfr ok Steinolfr voru ór fiotrum leystir eftir bardagann. Nu þo at ung væri kristnin her a lande j þann tid þa uar þo æigi uande til at taka fe ueginna manna. Jllhugi for þat sumar utan nordr a Slettu. ok þat sama sumar foru utan Eyiulfr j Olafsdal ok Þorgeirr hófleysa fostbrodir hans j Grimsáróse ok þat skip kom j ey þa er Lofot het. Þetta sumar eftir er uetr var lidinn fra uige Þorgeirs bio Þorgisl Arason mal a hendr Þorarnni ofsa um uig Þorgeirs ok Ari son hans ok morgum monnum odrum er at hofdu verit at uiginu Þorgeirs ok gerdu mikinn reka at þessum auerkann. A þessi mal uar sætzst a alþinge ok gerde[168] Þorgisl æinn um oll malin. gullduzst þar a þinginu .cc. silfrs um uig Þorgeirs ok hafde Gudmundr hinn riki annat hundrat at rade Þorgisls Arasonar. Þat sama sumar uar Þorarinn ofse ueginn inn j Eyiafirde a manna mote. A þui sumre fór Kalfr ok Steinolfr vt til Jslandz. þeir komu vt j Uadle a Bardastrond ok foru heim til bussins j Garpsdal. Eyiolfr ok Þorgeirr hofleysa keyftu skip j Noregi ok helldu þeir þui j haf þa er þeir voru bunir. þa uelkti vti lengi ok komu sid um haustit j Borgarfiord. ok er þeir voru þar komnir skilde þa a um landtokuna. uillde Eyiolfr hallda skipinu til Straumfiardar þuiat þangat var byrr en Þorgeirr uillde hallda j Dagurdarnes. þa uar gengit til siglu ok eftir læitat huorir fleire væri skipueriar þeir er sigla uillde edr j rett leggia. en firir þui at monnum hafde leitzst j hafinu þa voru þeir fleire er sigla uilldu til landz. þeir fostbrædr voru suo ræidir at þeir toku til uopnna en menn gættu suo til at ecki uard at. toku þeir Straumfiord. ok þegar er skipit uar landfast uordit þa fek Þorgeirr ser hest. ridr hann fra ok til þess er hann kom j Garpsdal tok ser uist med þeim brædrum. Eyiolfr uar vid skip þar til er upp uar sett ok um buit. for hann þa heim uestr j Olafsdal til modur sinnar ok uar med henni um uetrinn. Spakelling er fyrr uar fra sagt tok sott ok anndadizst hina næstu nott eftir palmadag. lik hennar uar flutt a skipi ut a Reykianes þui at einge uar kirkia nærr Olafsdal en su er a Holum var. Eyiolfr ok huskallar hans fluttu lik spakellingar til kirkiu. ok er likit var nidrsett uestnade vedrit. gerde a hafuidre ok frostuidri lagde fiordinn langt vt Gilsfiord ok matti æigi skipinu fara inn til dalsins Olafsdals. Þorgisl mællti vid Eyiolf. þat synizst mer rad at þu ser her til þess er lidr paskauiku. mun ek þa fa þer menn at fara med skip þitt ef þa ma komazst firir isum. en ef þa er æigi fært þa mun ek fa þer hest heim at rida. en ef naudsyn berr til þa megu huskallar þinir fara heim fyr en þu. Eyiolfr suarar. þetta mun ek þiggia. Nu foru huskallar heim. Fimta dag j paskauiku sagdi Eyiolfr at hann uillde heim fara. þa let Þorgisl bua honum hest til farar ok baud honum mann til foruneytis. hann sagdizst æinn saman rida uilia. Nu ridr hann utan af Reykianese ok inn um Berufiord ok Kroksfiord ok er hann atti skamt til Garfsdal(s) þa voru þeir Kalfr ok Steinolfr vti staddir undir æinum husuegg ok hioluduzst uit. þa geta þeir at lita huar menn ganga utan eftir uelli uopnadir æigi allfair. þeir toldu mennina ok voru .ix. saman ok er þeir nal(gazst) |[169] husin þa sneru þeir fram firir husin. þeir þickiazst kenna mennina ok synizst þeim þar vera Þorgeirr Hauarsson ok þeir atta er fellu med honum a skipinu. þeir voru aller alblodgir. þeir gengu heim eftir ueilinum ok ór gardinum ok er þeir koma at a æinne er fellr firir innan bæ þa hurfu þeir. þeim brædrum vard osuift vid þessa syn. ganga þeir inn j skala ok setiazst nidr ok sortnar vm þa. Ỏnundr het madr er gætti nauta j Garpsdal hann gek ór fiosi er þeir voru inn komnir brædr. hann ser huar madr ridr utan eftir uellinum alluænligum hesti. sa madr var gyrdr suerde ok hefir spiot j hende ok hialm a hofde. ok er hann nalgazst husin þa kennir hann manninn ok er þat Eyiolfr. Onundr gengr j stofu þar uar Þorgeirr hofleysa ok konur nokkurar. Onundr tok til orda. nu ræid Eyiolfr her um tun. Ok er Þorgeirr heyrde þessa sỏgu þa hliop hann upp ok gengr fram tekr spiot j hond ser gengr vt. Eyiolfr var þa kominn a innanuerdann uollinn. Þorgeirr hliop eftir honom en Eyiolfr reid leid sina ok serr æigi at madrinn for eftir honum. ok er hann kemr at anne þa var hon uppgeingin ok læitadizst hann firir. Þorgeirr kallade þa ok mællti at hann skyllde bida ef hann þyrde. Eyiolfr heyrir kallit ok litr til ok ser huar Þorgeirr rennr. hleypr af baki ok rennr j mot honum. ok er þeir finnazst þa leggr huorr þeirra spioti j gegnum annan ok letu iafnnsnemma lifit. Nu kom þat fram er spakellingin hafde þeim firir sagt. Þeir brædr ganga til stofu þa er af þeim leid omeginit. þeir spyria huar Þorgeirr væri. ok er sagt at hann væri vt genginn ok hafde tekit spiot j hond ser þa er Onundr sagde for Eyiolfs. þeir brædr ganga vt snudigt ok inn or garde til arinnar ok voru þeir þa nyfallnir ok æigi eyrendir. satu þeir brædr yfir þeim til þess er þeir voru badir daudir ok færdu lik þeirra til kirkiu. Þormodr kolbrunarskalld spyrr nu oll þessi tidendi ok þottu mikil.
Her hefr vpp þaatt Eymundar af Skỏrum
capitulum
Litlu eftir þat er Olafr Suiakonungr hafde brugdit vid Olaf konung Haralldzson þui sattmale sem geort var med þeim a Uppsala þinge bio sa madr a Skorum j uestra[170] Gautlande er Eymundr het. hann uar logmadr ok manna uitrazstr ok ordsniallazstr. hann uar ættstor ok frændmargr ok storaudigr. hann uar kalladr undirhyggiumadr ok medallagi tryggr. hann uar madr gỏfgazstr a uestra Gautlande þa er jarll uar j brottu. Þat uor er Rognnualldr jarll for ór Gautlande attu Gautar þing oftliga ok kærdu þat mal oftliga sin j mille huat Suiakonungr munde til taka. þeir spurdu at hann uar þeim ræidr firir þat at þeir hofdu uingazst vid Olaf Noregskonung helldr en halldit dæilu vid hann. Olafr Suiakonungr hafde ok borit sakir a þa menn er flutt hofdu Astride dottur hans til Noregs. mælltu þat sumir at þeir skilldu læita ser traustz til Noregskonungs ok bioda honum sina þionustu. sumir sogdu at Uestrgautar hofdu æigi styrk til þess at hallda dæilu vid Suiakonung. en Noregskonungr uerdr oss fiarri þuiat landzmegin hans er fiarre. ok er þat til at gera fyst menn til Suiakonungs ok freista ef ver komumzst j sætt vid hann. en ef þat fæzst æigi þa er sa kostr at leita til Noregskonungs. Badu þa bęndr Eymund at fara þessa ferd en hann quat ia vid ok for vid .xxx. manna. kom hann fram j eystra Gautlande. voru þar margir frændr hans ok uinir ok fek hann þar godar vidtokur. hann atti þar tal vid hina uitrozstu menn vm þetta uandmęli ok kom þat allt asamt med þeim ok þotti monnum mikit um lỏgleysur þær er konungr gerde. fór Eymundr upp j Suiþiod ok atti þar tal vid marga menn ok kom þar allt j æinn stad nidr. hann hellt fram forinne til þess er hann kom til Uppsala. tok hann ser gott herbergi um nattina. Vm daginn eftir gek Eymundr a konungs fund þa er hann sat a stefnu ok fiolment um hann. Eymundr gek firir konung ok hneigde honum ok kuaddi hann. konungr leit uit honum ok hæilsade honum ok spurde tidennda. Eymundr suarar. sma eru tidende med oss Gautunum. en þat þikir oss nymæle er Atli hinn dęlski a Uermalande for j uetr upp a markir med skid sin ok boga. hann kollu ver mestan væidemann. hann hafde fæingit a fiallinu suo mykla gravỏru at hann hafde fyllt skidkialka sinn suo sem mest gat hann fyllt ok flutt eftir ser. Þa snera hann heim af markinne. hann sa þa einn jkornna j vidum uppe ok skaut til hans ok miste. þa uard hann ræidr m(iog) ok let lausann sledann ok rennde eftir jkornnanum. en jkornninn for þangat sem mestr uar skogrinn en stundum j limar upp. þa siglde hann j mille limanna a odru tre. en er Atli skaut at honum þa flaug ę firir ofan edr nedan. en alldri for jkornninn suo at æigi sæi Atli hann. honum gerdizst suo |[171] mikit kapp a þessi uæide at hann skræid þar eftir allann daginn en æigi at helldr gat hann uæitt þann jkornna. en er myrkua tok kastade hann ser nidr j snio þar sem hann uar kominn sem hann var uanr. vedr uar a drifanda. eftir um morgininn for Atli at leita sleda sins ok fann alldri. sidan for hann heim vid suo buit. slikt eru min tidendi herra. Konungr suarar. litil tidende ef ecki er fleira fra at segia. Eymundr suarar. var enn skommu þat er tidende ma kalla at Gauti Tofason for med .v. herskipum vt eftir Gautelfui. en er Gauti la j Ekreyium þa komu þar Danir med .v. skipum storum. þeir Gauti unnu skiott .ilij. skipin en hit vta skipit komzst a haf undan ok kuomu þeir segli vid. Gauti for eftir þeim æinskipa. ok dro fyst saman. þa tok uedr at uaxa. gek þa mæira kaupskipit. þa sottizst miog hafit. villde Gauti þa aftr snua. þa gerde bratt storm uedrs ok braut þa skipit vid Hlessey ok tyndizst feit alt ok meire hlutr manna. en hans forunautar skylldu hafua bedit hans j Ekreyium. þa kuomu at þeim Danir a .xij. kaupskipum ok drapu þa alla en toku allth fe þat er þeir hofdu adr fæingit. suo gafzst þeim agirnnen. Konungr suarar. þetta eru mikil tidende ok frasogulig. en huert er þitt eyrende hingat sagde konungr. Eymundr suarar. ek ferr herra at læita uandmæla vm þat er lỏg uor greinir a ok um Uppsala lỏg. Konungr mællti. huat er þat er þu uill spyria. Eymundr suarar. þar voru .ij. menn edli[172] bornnir iafnnbornir at ætt en oiafnir at æigu ok skaplynde. þeir deillde um jardir ok gerde huorr odrum skada ok sa mæira er rikare var adr. en þeirra dæila uar nidrsett ok dęmt vmb a allzheriar þinge. hlaut sa at giallde er rikare uar adr. en at fysta sale gallt hann gagl firir gas en gris firir gamallt suin en firir halfa mork gullz gallt hann halfa mỏrk silfr en adra halfa af leire ok molldu. en umfram het hann hinum afarkostum er þetta fe tok j sina skulld. huat dæmi þer vm herra. Konungr suarar. gialldi hann fullum giolldum þat er dęmt var en konungi sinum .iij. slik. en ef þat er æigi golldit firir iafnnleingd þa fari hann utlægr af allri æigu sinne. falli fe hans allt j konungsgard ok hafui sa halft er sok atti vid hann. Eymundr skirskotade þessum orskurd undir þa menn alla er vid voru ok þar voru þingfastir ok skirskotade til þeirra laga er gengu a Uppsala þinge. Eftir þat kuadde hann konung ok gek j burt sidan. Þa hofdu adrir menn sinar kærur firir konungi ok sat hann þar lengi dags. En er konungr kom til bordz þa spurde hann huar Eymundr væri. honum var sagt at hann væri hæima j herbergi. þa mællti konungr. gangi eftir honum ok skal hann uera j bode minu. Þui næst komu inn sendingar ok þar eftir foru inn læikarar med hỏrpur ok gigiur ok mỏrg onnur saungfæri ok þar nęst kuomu inn skeinkiarar[173]. uar konungr allkátr ok hafde marga rika menn j bode med ser ok gade æigi Eymundar lỏgmannz. drak konungr þann dag allan ok suaf af um nattina.
Er konungr reed spurningar Eymundar
126. Um morgininn eftir er konungr uaknnade þa hugsade hann huat Eymundr hafde talat um daginn. En er konungr var klæddr let hann kalla til sin spekinga sina. hann hafde iafnan nærr ser .xij. hina uitrazsta menn. þeir satu yfir domum med honum ok redu um uandamal. en þat uar æigi uandalaust þuiat konungi likade illa ef dómum uar hallat fra rettu. en þo skilldu ỏngir þora at męla j moti honum. A þeirri stefnu tok konungr til orda ok bad þangat kalla Eymund lỏgmann. en er sendimenn komu aftr. herra segia þeir Eymundr lỏgmadr reid a burt þegar hann hafde snætt. Þa mællti konungr. segit nu godir hỏfdingiar huat visse lagafrett su er Eymundr spurde j giar. Þeir suỏrudu. herra þer munut hugsat hafua ef þat kom til annars en hann mællti. Konungr suarar. þeir .ij. edli[174] bornir menn er hann sagde fra (at) hofdu osattir verit ok þo annar rikari ok gerdi huorr ỏdrum skada þar sagde hann fra okkr Olafi digra. Suo er sogdu þeir allt sem þer segit herra. Konungr mællti. a okru male uar domr a Uppsala þinge. en huat kemr þar er hann sagde fra at uangolldit var at gagl uar firir gas en gris firir gamallt suin edr læirr halft firir gull. Arnnuidr blinde suarar. herra þat er olikazst rautt gull edr læirr en mæira skilr þo konung ok þræl. þer hetut Olafi digra dottur yduarre Jngigerdi ok er hon konungborin j allar ættir ok halfor af Uppsala ætt er tignuzat er a Nordrlondum |[175] þuiat su ætt er komin fra godunum sealfum. en nu hefir Olafr konungr fæingit Astridar ok þo at hon se konungsbarnn þa er þo ambatt modir hennar ok uinduersk. mikill munr er þeirra konunga er annarr þiggr slikt med þok ok er þat at uon at ecki megi einn konungr (n)orrænn vid Uppsalakonungi. giolldum þar aller þackir firir at þat halldizst þuiat godin hafa lengi haft rægt a ættmonnum sinum þoat nu afrækizst margir þann atrunat. Þeir voru brædr .iij. Arnnuidr blinde hann uar syndr suo litt at hann uar ualla hestfærr ok uar manna maldiarfazstr. annarr het Þoruidr stame hann fek æigi mællt .ij. ordum leingra samfast. hann uar manna gæfazstr diarfazstr ok æinardazstr. þride het Freyuidr daufui hann heyrde illa. þeir brædr voru aller menn rikir audgir ok kynstorir foruitra ok kærir konungi. Þa mællti konungr. huat uæit þat er Eymundr sagde fra Atla dęlska. Þa suarade æinge ok læit huerr til annars. Konungr mællti. segit nu. Þa mællti Þoruidr stame. Atli atsamr dęlskr folskr. Þa mællti konungr. huerr a þessa snæid. Þa suarar Freyuidr daufui. herra mæla mun ek berara ef þat skal j ydru lofui vera. Konungr mællti. tala nu Freyuidr j voru leyfui sligt er þu uill. Freyuidr tok til mals. Þoruidr brodir minn er uor er uitrazstr kallar hann þann allan æinn Atla ok atsam(an) dælskan ok folskan. þann kallar hann suo er fridrinn er læidr suo at hann keppizst til smarra hluta ok færr þa æigi en letr firir þa sok farsæliga hluti stora. nu er ek daufr ok æigi suo þo at æigi hafua ek heyrt þo marga menn sligt kæra at monnum likar illa bæde rikum ok orikum þat er þer þerra halldit æigi ord ydr uit Olaf konung digra ok hitt en uerr er þer rufut dom allzheriar er gerr var a Uppsala þinge. æigi þurfu þer at hrædazst Noregskonung ne Danakonung ok ỏngan annan medan Suia hurr uill fylgia ydr. en ef landzfolk uill snuazst a hendr ydr med æinu samþycki. þa siam uer vinir ydrir æingi rad til þau at uist se at duga mune. Konungr suarar. huerir gerazst hofdingiar at þessu vrade at rada land undan mer. Freyuidr suarar. allir Suiar uilia hafa fornn lỏg ok landzrett sinn fullan. litit a hitt herra huersu margir hofdingiar ydrir sitia nu yfir radagerd med ydr. ek ætla nu satt at segia ydr at ver sem her .vj. er kalladir erum radgiafar ydrir en allir adrir hygg ek at j brottu se rikismenn j herudum ok æiga þeir þar þing vid landzmenn. ok ydr satt at segia þa er herỏr uppskorin ok send um land ok stefnt refsingarþing. aller uer brędr hofum til verit bednir at æiga hlut j þessi radagerd en æinge uorr uillde þat nafnn æiga at heita drottins suikari þuiat æigi uar suo uorr fadir. Konungr mællti. huert orræde skulu uer nu hafua. uande mikill er til handa borinn. gefit nu rad til godir hỏfdingiar at ek fai halldit konungdominum ok fỏdurarfui minn en ecki uil ek dæila uit allann Suia her. Arnnuidr suarar. herra þat synizst mer rad at þer ridit ofan j árós uit þat lid er ydr uill fylgia. takit þar skip ydr ok farit suo ut j Lỏginn. stefnnit þar til yduar folkinu. farit æigi med stridlæti biodit monnum lỏg ok landzrett. drepit nidr herorinne mun hon enn ecki uida farit hafa yfir landit þuia(t) stundin hefir skỏm uerit. sendit menn ydra til þeirra manna er þetta rad hafua med hondum ok freista ef sia kurr mætti nidr setiazst. Konungr segir at hann uil þetta rad þeckiazst. uil ek segir hann at þer brædr farit þessa ferd þuiat ek trui ydr bezst af minum monnum. Þa mællti Þoruidr. ek mun eftir uera en Jacob fari þess þarf. Þa[176] mællti Freyuidr. gerum suo herra þuiat hann uill æigi uid ydr skilia j þessum haska en uid Arnnuidr munum fara. Þessi radagerd uard framgæing at Olafr konungr for til skipa sinna ok hellt ut j Loginn. kom honum þar bratt fiolmenni. en Freyuidr ok Arnnuidr ridu ut a Ullarakr ok hofdu med ser Jacob konungs(son) ok drogu þo dul yfir ferd hans. þeir urdu bratt uarir uit at þar uar firir safnnadr ok herhlaup bonda.
Raadagiordir Suia vid konung. capitulum.
127. Nv er fra þui at segia at bændr attu þing nætr ok daga. ok er þeir brædr fundu frændr sina ok uine þa segia þeir at þeir uilia radazst j flockinn en þui taka aller uel. uar þa þegar miog skotit radum undir þa ok dregzst þar til fiolment. ok mæla þo aller æitt ok segia suo. at þeir skulu æigi lengr hafa Olaf konung yfir ser ok uilea æigi honum þola ofsa ok ofdramb þat er hann uill æinkis mannz male hlyda þott storir hofdingiar segi honum sannynde. En er Freyuidr fann akafua lydsins þa sa hann j huert efnni komit var. |[177] hann atti stefnur vid landzhofdingia ok talade firir þeim ok mællti. suo litz mer ef þetta storæde skal fram fara at taka Olaf Æireksson af riki sem ver Uppsuiarnir munum firir skulu vera. hefir her iafnan suo verit at þat er Uppsuia hofdingiar hafa stadfest sin a mille þa hafua hlitt þeim radum adrir landsmenn. æigi þyrfti uorir frændr at þiggia rad af Uestrgautum um sina landstiornn. nu verdum ver æigi þeir ættlerar at Eymundr þurfui oss rad at kenna. nu uil ek at ver bindim rad uor saman frændr ok uinir. Þessu iatadu allir ok þotti uel mællt. Eftir þat snyrr allr fiolde lydsins til þessa sambandz er Uppsuia hofdingiar toku med ser. voru þeir þar hofdingiar firir Freyuidr ok Arnnuidr. en (er) þat fann Eymundr þa grunade hann huort þetta rad munde verda framgeingt. for hann þa til fundar vit þa brædr ok attu þeir tal saman. spurdu þeir brædr Eymund. hueria ætlan hafui þer um þat ef Olafr Æireksson er tekinn af lifui huernn konung uili þer þa hafua. Eymundr suarar. þann sem oss þikir bezst tilfallinn huart sem hann er af hofdingia ætt edr æigi. Freyuidr suarar. æigi uilium uer þat Uppsuiarnir at konungdomrinn gangi ór langfedga ætt hinna fornnu konunga a uorum dogu(m) medan suo god fỏng eru til sem nu eru. Olafr konungr a tuo sonu ok uilium nær annanhuornn þeirra til konungs taka ok er þo þeirra mikill munr annarr er edli[178] borinn ok suænskr at allri ætt en annar er ambattar son ok uindueskr at allri ætt halfri. At þessum orskurd uard romr mikill ok uilia aller Jacobum til konungs taka. Þa mællti Eymundr. þer Uppsuiarnir hafit ualld til þess at rada þessu at sinne en hitt segi ek ydr sem eftir mun ganga at þeir sumir er nu uilia ecki annat heyra en konungdomr j Suiþiod gangi æigi ór langfedga ætt þa munu þeir sealfir lifa ok iata er konungdomr mun j adra ætt ganga ok mun þat betr hlyda. Eftir þat letu þeir brædr læida fram Jacobum konungsson ok letu honum þar gefa konungs nafnn ok þar med gafu Suiar honum Ỏnundar nafnn ok uar suo kalladr sidan medan hann lifde. þa uar hann .x. uetra edr .xij. Eftir þat fær Onundr ser hird ok ualdi ser hỏfdingia ok hofdu þeir allir saman lid suo mikit sem honum þotti þurfa en hann gaf heimfararleyfui ollum bondamug. Eftir þat foru sendimenn mille konunganna ok þui næst kom suo at þeir hittuzst sealfuir ok gerdu sætt sina. skyllde Olafr konungr uera yfir lande medan hann lifde. hann skyllde ok hallda sætt ok frid vit Noregskonung ok suo uit alla þa menn er j þessi radagerd hofdu verit. Ỏnndr skyllde ok konungr uera ok hafua sligt af lande sem semdizst med þeim fedgum en uera skylldr at fylgia þa bondum ef Olafr konungr gerde þa nockura hlute er bændr uilldu æigi þola honum. En eftir þat voru menn sendir til Noregs a fund Olafs konungs med þeim eyrendum ath hann skyllde fara j stefnnuleidangr til Konungahellu til motz vid Suiakonung ok þat med at Suiakonungr vill at þeir tryggi sættir sinar. En er Olafr konungr heyrde þessa ordsending þa uar enn sem fyrr at hann uar giarnn til fridarins ok ferr hann med lide sinu sem akuedit uar. kom þar Suiakonungr. En er þeir magar finnaz þa binda þeir sætt sin a mille ok frid. var Olafr Suiakonungr þa godr vidmælis ok miuklatr. Suo sagde Ari prestr hinn frode at bygd su la j Hising er fylgt hafde ymizst til Noregs edr Gautlandz. Þa mælltu þeir konungarnnir sin a mille at þeir skylldu hluta um æignn þa ok kasta til te(n)ingum ok skyllde sa hafa er stærra kastade. Þa kastade Suiakonungr firir sex tuo ok mællti at Olafr konungr þyrfti æigi eftir at kasta. Hann suarar ok hristi teningana j hendi ser. enn eru tuo sex a tenningunum ok er gude minum enn litit firir at lata þau opp horfa. Hann kastar ok koma upp .ij. sex. þa kastar Suiakonungr enn .ij. sex. þa kastar Olafr Noregskonungr eftir. uar þa a odrum sex en annar hraut j sundr ok voru þar a .vij. ỏgun. ok æignadizst hann bygdina. Æigi hofum ver heyrt getit fleire tidennda a þeim funde. skilduzst konungarnir sattir. Eftir þessi tidende er nu uar fra sagt sneri Olafr konungr lidinu allr j Uikina. for fyst til Tunsbergs. dualdizst þar litla hrid ok for þa nordr j land ok um haustit allt nordr j Þrandheim ok let þar bua til uetrsetu ok sat þar um uetrinn. Þa uar Olafr æinualldzkonungr yfir ollu þui riki er haft hafde Haralldr hinn harfagri ok þui framarr at þa uar hann æinn konungr j lande. hann hafde þa feingith med fride ok sætt þann hluta landz er Su(i)akonungr hafde haft en tok hinn hluta med uallde ok red firir sem annars stadar en Danakonungr hafde att. Knutr konungr red j þann tima bæde firir Æinglande ok Danmork ok uæitte ecki tilkall til Noregs j þann tima suo at framgæingt yrde.
Fra sueinum tue(i)mr eyuentyrr
128. Þat er sagt æinn tima þa er Knutr konungr sat j Einglande at .ij. pilltar fatækir foru þa yfir land einnahuerra eyrenda sinna annarr danskr en annar norrænn. Þeir koma þar fram sem Knutr konungr var a ueizslu. þeir uoru hea odrum stafkollum. þeim uard mart talat. þar kom at þeir foru j manniafnnat huerr fremri uæri Olafr konungr Haralldzson edr Knutr konungr. fylgde hinn norręni |[179] sueinn þui at Olafr Haralldzson væri fremri konungr ok at ollu agætari. en hinn danski sueinn fylgde fram Knuti konungi. ok uard her af sem vida annars stadar ef j mannjofnnut er farit þræta mikil ok þar til at þessi romr kom firir Knut konung sealfan. var honum ok sagt huat þeir hofdu at tala. Lætr hann þa kalla pilltana bada firir sig. gek sa gladliga sem Knuti konungi hafde fylgt j sinum ordum ok hugdi ser til nockurs bata peninga edr metnnadar en hinn norræni pilltr uar nockut ottande ok gek þo diarfliga. en er þeir komu firir konung spurde konungr huorr sa veri at honom hefdi fram halldit. en hinn danski sagde til sin. Konungr mællti. huat finnr þu til þess at ek se fremri. Sueinninn suarar. mer þikir þer bade rikare ok oruare ok flestum konungum agætari. Konungr mællti. en huat finnr þu til hinn norræni sueinn at Olafr konungr se fremri en ek. Sueinninn suarar. ek get æigi þat suo greiniliga sagt þuiat ek hefi huorki til fræde ne ordgnogt eftir þui um at tala sem mer þikir vera utan þat hellzst at mer bydr þetta j skap at huern tima þa er hans er getit at hann se olikr ollum konungum ỏdrum sakir allrar atferdar. ok þat er ok min ætlan at suo beri raun a þo at þat birtizst enn sidarmæirr. Konungr bad þa j burtu ganga. fann ok æingi madr a honum nockura stygd vid norræna pillt ne nockura blidskapi vid hinn danska suæin. Sidan voru tekin upp dryckiubord ok kuomu inn sendingar. konungr let gefa sinn hana steiktann huorum sueinanna. fannzst hinum danska um helldr fátt þuiat hann hugde til meire giafa. En er ofan voru dryckiubord geymdu pilltarnir hanana ok hofdu sig sidan af stad ok foru ferda sinna ok þar til er uegir þeirra skilduzst þuiat hinn norræni uillde aftr til Noregs. Þa talade hinn danski sueinn. til litils kom mer þat at hallda fram Knuti konungi þuiat mer syndizst sa haninn synu fæitari er hann gaf þer helldr en sa er hann gaf mer edr uilltu skipta vit mik um hanana. Þat spare ek æigi sagde hinn norræni þuiat ek hefir ỏnga elsku a þessari giof Knuts konungs ok haf þu huornn er þu uill. Þa kiore hinn danski þann sem hinn norræni atti adr ok skildu sidan. For hinn danski leidar sinnar þar til er hann hungrade. tok hann þa hana sinn ok át hann ok reyndizst hann ỏngu betr en hann ætlade. ok er hinn danski sueinn ór sỏgunne. Hinn norræni sueinn gek ok sinn ueg þar til er hann gerdizst matlystr. tekr hann þa upp hana sinn ok er hann bregdr a knifinum brestr vid en bitr ecki. undrazst hann þetta. skar þa frekara ok finnr nu at haninn er fullr af gullpeningum. tekr hann þa ok geymir peningana. þikir nu hardla uænt um. skilr nu at þetta hefir uerdit af guds forsio ok uilia. for hann sidan j kaupstade ok sellde peningana ok tok firir ser þarfliga hluti. ok tokz honum þat allt likendum framarr. skorti hann ok sidan alldri peninga um sina daga. Mega þat nu ok aller uist uita at þetta allt saman hefir hann hlotit af hæilaglæik Olafs konungs sem nu skinn j stortaknum med allzualldanda gude.
Þaattr þeirra Orkneyingha
capitulum
Mikill hermadr Æinar jall j Orkneyium Sigurdarson jalls hann þotti æingi iafnnadarmadr. hann heriade a Jrland ok bardizst j Ulfreksfirde vid Konufỏgur Jrakonung. fek Æinarr jall þar usigr mikinn ok mannalat. Annat sumar eftir fór Eyuindr urarhornn uestan af Jrlande ok ætlade til Noregs. uedr uar huast ok stormr mikill. þa sneri Eyuindr til Asmundaruogs ok la þar uedrfastr um hrid. En er þat spyrr Æinarr jall þa hellt hann þangat lide miklu tok hann þar Eyuind ok let drepa en gaf grid flestum monnum hans. foru þeir heim til Noregs um haustit ok a fund Olafs konungs ok sogdu honum aftoku Eyuindar. Konungr suarar fa vmd ok fannzst þat a þo at honum þotti mannskade mikill ok miog j moti ser gert. um flest uar konungr famælltr þat er honum þotti ser miog j moti skapi. Þorfinnr jarll sende Þorkel fostra sinn vt j eyiar at heimta saman skatta sina. Æinarr jall kende Þorkatli miog uppræist þa er Þorfinnr jall hafde tilkall haft vt j eyiarnar. for Þorkell skyndiliga ór eyiunum yfir a nes. spurde Þorfinnr jall at hann uar þess viss ordinn at Æinarr jall ætlade honum dauda ef æigi hefde vinir hans edr frændr gert honum niosn. nu mun ek æiga þann a baugl at lata þann verda fund ockarnn jalls at um skifti med okr en þann annann at fara leingra a brott ok þangat at jall æiga alldri |[180] ualld yfir mer. Þorfinnr jall fysti þess miog at hann skyllde fara austr til Noregs motz vid Olaf konung. muntu segir jall mikils metinn huar sem þu ert med tignum monnum. en ek væit beggia yckart skaplynde þitt ok jalls at þit munut skamma stund mundazst til. Biozst þa Þorkell a fund Olafs konungs ok for um haustit til Noregs ok var vm uetrinn med Olafi konungi j myklum kærlæikum. hafdi konungr Þorkel miog vid rad sin þotti honum sem var Þorkell vitr madr ok skorungr mikill. fann konungr þat j tali hans at hann misiafnnade miog frasognn vid jalla ok uar vinr mikill Þorfinnz en lagde þungt til Æinars jalls. Ok snemma vm vorit sende konungr skip uestr vm haf a fund Þorfinnz jalls ok ordsending þa at jall skyllde koma a hans fund. hann lagdizst æigi ferdina undir hofut þuiat vinattumal fylgdu ordsendingunne.
Þorkell drap Einar jarl. capitulum.
130. Ðorfinnr jall for austr til Noregs ok kom a fund Olafs konungs. fek hann þar godar vittokur ok dualdizst þar leinge vm sumarit. en er hann biozst uestr þa gaf Olafr konungr honum langskip mikit ok gott med ollum ræida. Þorkell fostri redst til ferdar med honum jalli ok gaf jall honum þat skip er hann hafde uestan. skilduzst þeir konungr ok jall hinir bezstu uinir med myklum kærleikum. Þorfinnr jall kom um haustit til Orkneyia. en er Æinarr jall spurde þetta þa hafde hann fiolment ok la aa skipum. Brusi jall for til fundar vid þa brædr ok bar sætt a mille þeirra. kom enn suo at þeir sættuzst ok bundu þat æidum. Þorkell fostri skyllde þa j sętt tekinn ok vinattu vit Æinar jall ok þat uar ok mællt at huorr þeirra skyllde odrum ueita uæitzslu ok skyllde jall fyrre sækia j Sandvik til Þorkels. En er jall var þar a uæitzslu þa var þar uæitt kappsamliga. jall var ecki katr. þar var mikill skali ok dyrr a badum endum. þann dag er jall skyllde burt fara ok buazat þa skyllde Þorkell fara med honum til uæitzslu. Þorkell sendi menn fram a leidina a niosnn þa er þeir skylldu fara um daginn. en er þeir komu aftr sogdu þeir Þorkatli at þeir fundu þar þrennar satir ok uopnnada menn. ok hyggium ver þer satt at segia at suik muni undir vera. En er Þorkell spurde þetta þa frestade hann buninge ok heimti saman menn sina. Jall bad hann buazst ok sagde mal ath rida. Þorkell sagde at hann atti mart (at) annazst. hann gek stundum vt en stundum inn. Elldar voru a golfinu. þa gek Þorkell inn um adrar dyrr ok med honum einn madr er nefnndr er Halluardr. hann uar islenzskr madr austfirzskr af ætt. hann lauk aftr hurdinne. Þorkell gek innar eftir skalanum mille elldzsins ok þess at jall sat. Jall spurde. ertu nu buinn. Þorkell suarar. ek er buinn nu. Þa hio Þorkell til jalls j hofudit. Jall steyftizst fram a golfit. Halluardr mællti. her se ek alla uesta fangarads er þer dragit jall æigi af elldinum. Hann keyrde þa spaurdu under hnackabæin jalli ok kifti honum upp ath pallinum. Þorkell ok þeir badir felagar geingu vt skyndiliga vm adrar dyrr en þeir geingu inn. stodu þar vti menn Þorkels med aluæpuni. Jallsmenn toku til hans ok uar hann þa daudr en ollum felluzst hendr til hefnnda. var þat ok at bradan bar ath miogh enda varde ỏngan mann þessa verks af Þorkatli. voru menn ok flestir uopnnlausir inne en margir adr vinir Þorkels godir. bar þat til med audnu þeirre er Þorkatli var lagit lengra lif. for Þorkell þa til skip(s) sins en jarlls menn j burt. Þorkell siglde þann dag j burt ok austr j haf ok uar þat eftir uetrnætr. koma þeir þa med hæilu ok holldnu til Noregs. for Þorkell þegar a fund Olafs konungs ok fek hann þar godar vidtỏkur. let konungr yfir þessu uerki uel. var Þorkell med honum um uetrinn.
Vidtal þeirra brædra
131. Eftir frafall Æinars jalls tok Brusi jall þann hluta landz er adr hafdi haft Æinarr jall þuiat þat uar med margra manna vitorde huerium skildaga þeir Æinarr ok Brusi hỏfdu felag gert. Þorfinni jalli þotti þat rettazst at halfar eyiar hafdi huorr þeirra en þo hafde Brusi .ij. uetr huornntueggia hlut eyianna. en um uorit kallade Þorfinnr til landz uith Brusa at hann vill hafua helming landa. en Brusi gaf æigi jakuęde vid þetta. attu þeir stefnnur at þessum malum. geingu þa at vinir þeirra at semia þetta mal. ok kom suo at Þorfinnr let ser ecki annat lika en hafua helming eyia en segir þat med at Brusi þurfti æigi mæira en þridiung med þat skaplynde sem hann hefir. ek unda þui segir hann at hafa þridiung landz þann er ek tok eftir fỏdr minn j arf. kallade ok æingi til j hendr mer. en nu hefui ek tekit annan þridiung eftir brodur minn at rettum maldỏgum. en þo at ek se uanfærr til at deila kappi vit ydr frænde þa mun ek þa annars aleita |[181] en iatta undan mer riki. Þeir skildu at suo bunu malstefnu þessa. en er Brusi sa at hann mundi æigi standa iafnnfætis vid Þorfinn. þuiat hann hafde riki mykla mæira ok traust af Skotakonungi modurfỏdur sinum. þa red Brusi þat af at fara ór lande austr a fund Olafs konungs ok hafde med ser Rognnualld son sinn ok var hann þa tiu uetra. En er jall hitti konung þa tok hann uel vid honum. en er jall þar upp eyrende sin ok segir konungi allan malauoxat þann er uar med þeim brædrum ok bat konung uæita ser styrk til at hallda riki sinu. baut þar fram j moti fullkomliga sina vinattu. Konungr suarar ok tok þar fyst til mals er Haralldr hinn harfagri hafde æignazst odul ỏll j Orkneyium en jallar hafua sidan haft j len en alldri at æignn. ok er þat til iartæignna segir hann at þa er Æirekr blodỏx ok synir hans voru j Orkneyium þa voru jallar þeim lydskylldir. en er Olafr Trygguason frænde minn (kom j land) þa gerdizst Sigurdr jall fader yduarr hans madr. nu hefui ek tekit eftir hann allann arf. nu uil ek gera þer þann kost at þu gerizst minn madr. mun ek þa fa þer eyiar j len. skulu uit þa freista ef ek uæiti þer minn styrk huort betr skal at hallde koma edr Þorfinni brodur þinum traust Skotakonungs. en ef þu uill æigi þenna kost þa mun ek eftir læita þeim æignum ok odulum er uorir frændr hafa att uestr þar. Þessar rædur hugfesti jall med ser ok bar firir vine sina ok læ(i)tade rads vid þa hueriu hann skyllde iatta. huort hann skyllde at þessu sættazst vid Olaf konung ok gerazst hans madr. en hitt er mer osynna huerr minn hlutr verdr at skilnade uorum ef ek kued nei vid þuiat konungr hefir bert gert firir mer tilkall at hann þikizst æiga eyiarnar. en vid storræde hans ok þat at uer erum her komnir þa mun honum litit firir at gera þat af uorum kosti sem hann uill. En þo at jalli þætti a huorutueggia andmarki þa tok hann þann kost at leggia allt a konungs ualld bæde sig ok riki sitt. tok þa Olafr konungr af jalli ualld ok forrad yfir ollum erfdalondum ok gerdizst jall þa konungs madr ok batt þat suardogum.
Ferd jarls til Noregs
132. Þorfinnr jall spurde at Brusi brodir hans uar farinn austr a fund Olafs konungs af sækia traust af honum. en firir þui at Þorfinnr hafde farit fyrr a fund Olafs konungs ok komit ser þar j uinattu þa þottizst hann æiga þar uel firir buit ok visse at þar munde margir fylgia hans male. Gerir Þorfinnr jall þat rad at hann byrr ferd sina sem skyndiligazst ok for til Noregs ok ætlade at sem minnzstr skyllde verda misfari þeirra Brusa ok ecki skyllde eyrende hans til lykta koma. ok er Þorfinnr hitti konung uar þat annan ueg en hann hafde ætlat. þuiat þa er hann kom a fund Olafs konungs uar lokit ok greitt allt um sattmal þeirra konungs ok Brusa. Þorfinnr jall visse ok æigi at Brusi hafde upp gefit riki sitt fyrr en Þorfinnr jall uar kominn a fund Olafs konungs. En þegar þeir hittuzst Þorfinnr jall ok Olafr konungr þa hóf konungr upp hit sama tilkall til rikis j Orkneyium sem hann hafde haft vid Brusa ok bæidde Þorfinn þess hins sama at hann skyllde iata konungi þeim hluta landa er hann atti adr. Jall suarar uel ordum konungs ok sagde suo at honum þotti mikit undir um uingan hans. ok ef þer herra sagde jall þikizst þurfa liduæitzslu minnar mot ỏdrum hofdingium þa hafui þer fullt til þess unnit. en mer er æigi hent at væita ydr handgaungu þuiat ek er adr jall Skotakonungs ok honum lydskylldr. En er konungr fann vndandratt j suorum jalls um þessa malalæitan er hann hafde adr upphafit þa mællti konungr. ef þu jall uill æigi gerazst minn madr þa er sa annarr kostr at ek setia þann mann yfir Orknneyiar er ek uil. en ek uil at þu uæitir þa suardaga at kalla ecki til landa þeirra ok lata þa j fride uera af þer er ek set yfir. en ef þu uill onguann þenna kost þa mun suo þykia þeim er ek set yfir sem ufridar muni þeim af þer uon. ma þer þa æigi undarligt þikia at dalr komi moti holi. Jall suarar ok bad konung gefa ser frest at hugsa þetta mal. Konungr gerde suo gaf jarlli stund ok orlof at rada um þetta vid uine sina. þa bæiddi jall þess at konungr skyllde lea honum frest til annars sumars ok fari hann heim þa fyst. er hæima radunæyti mitt allt segir hann en ek er bernskr madr firir alldrs sakir. Konungr bad hann þa kiosa annathuort. Þorkell fostri uar þa med konungi. hann sendi menn leyniliga til jalls ok bat hann æigi þat firirætlazst huat er honum var j hug at skiliazst suo vit Olaf konung at þeir væri æigi sattir suo sem hann uar kominn j hendr konungi. þottizst hann sia at æinbeygdr uar kostr at lata konung æinn ollu rada. þotti þeim sa þo æigi kiỏruisligr at æiga ỏnga uon sealfr til ættleifdar sinnar ok uæita suardaga til þess at þeir hefde j fride þat riki er ecki voru til bornir. en firir þui ath honum syndizst ouist um brottfỏr sina þa kiore hann þat at ganga til handa konungi ok gerazst hans madr sem Brusi brodir hans hafde gert. Konungr fann þat at Þorfinnr uar myklu |[182] skapstærri en Brusi. trude hann þui Þorfinni uerr. sa konungr þat at hann munde þikiazst æiga styrks uon af Skotakonungi þo at hann brygdizst j þessu sattmale. skilde konungr þat af uizsku sinne. Brusi gek tregligar at ỏllu sattmale en mællti þat æina um at hann ætlade ser at hallda. en þar er Þorfinnr uar gek hann gladr at ollu. þegar hann hafde radit firir ser huernn hlut hann skyllde upp taka þa gek hann glatt at ollum skildaga ok dro um þat ỏngan hlut er konungr bæiddi hit fysta kuelld. en þat grunade konung at hann munde ætla at gera eftir sumar sættir.
Konungr segir vpp sættir
133. Þa er Olafr konungr hafde hugsat firir ser allt þetta mal let hann blasa til fiolmennrar stefnnu ok let þangat kalla jalla bada. þa mællti hann. sattmal uort Orknneyinga jalla uil ek nu birta firir alþydu. þeir hafa nu iatat minu æiginordi yfir Orknneyium ok Hialltland(i) ok gerst minir menn ok bundit þat suardogum. ok uil ek nu gefa þeim j len Brusa þridiung en Þorfinni annan suo sem þeir hafa fyrr haft. en þann þridiung er atti Æinarr jall þann læt ek falla undir mig firir þa sok at hann drap Eyuind urarhorn hirdmann minn ok felagsmann kærann. uil ek sea firir þeim hluta landz þat er mer synizst. þat uil ek ok til skilia vid yckr brædr jalla mina at þit takit sættir af Þorkatli Amundasyne[183] firir drap Æinars brodur yckars. uil ek at domr se undir mer ef þit uilit þui iata. En þat uar sem annat at þeir iattudu þui ollu er konungr mællti. gek þa Þorkell fram ok festi a konungs dom ok slæit suo þessu þinge. Olafr konungr dęmde bætr firir Æinar sem firir .iij. lenda menn en firir sakar skyllde nidr falla þridiungr giallda. Þorfinnr jall bat ser brottfararleyfis konung. en er þat fekzst biozst hann skyndiliga. en er hann var albuinn þa uard þat æinn dag er jall drak a skipe at þar kom firir hann uouæifliga Þorkell Amundason ok lagde hofudit j kne honum ok bad hann af gera sligt er hann uillde. Jall spurde hui hann gerde suo þar sem ver erum adr sattir at konungs domi ok statt upp. Hann gerde suo ok mællti. sætt þeirre er konungr gerde j mille uor mun ek hlita a mille uor Brusa. en þat sem til yduar kemr af skulu þer æinir rada. þo at konungr hafu(i) mer skilit æignir minar edr landzuist j Orknneyium þa kann ek suo skaplynde yduart at mer er ufært j eyiarnar nema ek fari j trunade ydrum[184] uil ek þat festa ydr segir hann at koma alldri til Orknneyia huat sem konungr mællti vm þat. Jall þagnnade ok tok seint til mals ok mællti. villtu Þorkell at ek dęma vm ockr mal en hlita æigi konungs domi þa mun ek þat hafua upphaf at sætt ockarre at þu skalt fara med mer til Orknneyia ok vera med mer ok skiliazst eigi vit mik nema mitt leyfui se til. vera skylldr til at veria land mitt ok allra hluta þeirra er ek uil gera lata medan vit lifum badir. Þorkell suarar. þat skal a ydru uallde herra sem allt annat þat er ek ma rada. Gek Þorkell til ok festi jalli allt þat er hann quad a. Jall sagde at hann munde sidarr um fegiolld a kueda. en hann tok þa suardaga af Þorkatli. snerizst hann þegar til ferdar med jalli. for jall þegar er hann var buinn ok sazst þeir konungr alldri sidan. Brusi jall dualdizst eftir ok biozst mæir af tomi. en adr jall for j brott atti Olafr konungr stefnu vid hann ok mællti. þat synizst mer at ek muna þig hafa at trunadarmanni vm þetta mal þar firir uestan hafit. ætla ek at þu skalt hafua .ij. hlute landz til forrada þa sem þu hefir adr haft. vil ek at þu ser æigi minne madr edr orikari en þu uart adr er þu ert mer handgeinginn. en ek uil festa suo trunat þinn med þui at her se eftir med mer Rỏgnnualldr sonr hinn. se ek þa ef þu hefir mitt traust ok .ij. hluti landa at þu matt uel hallda þig firir Þorfinni jalli. Brusi tok þat med þockum at hafua .ij. hluti landa. dualdizst Brusi þa litla hrid adr hann for j burt ok kom um haustit uestr til Orkneyia. Rognualldr Brusason uar eftir med Olafi konungi. hann uar allra manna fridazstr hárit mikit ok gult sem silki. hann uar snemma mikill ok sterkr ok manna geruiligazstr bæde firir uitz sakir ok allrar atgerui. hann uar lengi med Olafi konungi. Þess getr Ottarr suarti j drapu þeirra er hann orti um Olaf konung.
- Gegnn erut þer at þegnum
- þiodskiolldungra goda
- halldit hæift a uelldi
- Hialltlendingum kennir.
- æigi uard a jordu
- ognnbradr adr þer nadut
- austr aa er eyium uestan
- ynglingr undir sig þryngi.
Þa er brædr foru uestr til Orkneyia Þorfinnr ok Brusi þa tok Brusi .ij. hluti landz til forrada en Þorfinnr þridiung. uar hann iafnnan a Katanese ok a Skotlande en setti menn sina yfir eyiarnar. hafde Brusi æinn landuornn firir eyiunum. En j þann tima uar þar miog herskatt þuiat Nordmenn ok Danir heriudu þangat miog ok j uestruiking ok komu oft uit Orknneyiar þa er þeir foru uestr edr uestan ok namu þar nesnám. Brusi talde at þui vit Þorfinn brodur sinn er hann hafde ỏngar utgerdir firir Orkneyium edr Hiatlande en hafde skatta ok skylldr af sinum[185] hluta. þa baud Þorfinnr honum þann kost at Brusi skyllde hafa þridiung landz en Þorfinnr .ij. luti ok hafa æinn landuornn firir hond beggia þeirra. en þo at þetta skifti yrde æigi bradfæingis þa er þo suo sagt at þetta skifti hafui fram farit þa er Knutr konungr hinn riki hafui undir sig lagit (Noreg) en Olafr konungr var or lande farinn. Þorfinnr jall Sigurdarson hefir verit gofgazstr jall j Orkneyium ok haft mest riki Orkneyinga jalla. hann atti mikit riki a Skotlande ok Jrlande. hann æignnadizst |[186] Hiatland ok Orkneyiar ok Sudreyiar. Suo segir Arnnorr jarllaskalld.
- Hringstride uard hlyda
- herr fra þussa skerium
- rett segig þiod hue þotti
- Þorfinni til Dyflinnar.
Þorfinnr uar hinn mesti hermadr. hann tok jalldom tuæuetr ok red meirr en .lx. uetra ok uard sottdaudr a ofanverdum dỏgum Haralldz Sigurdarsonar. en Brusi andadizst a dogum Knutz hins rika litlu eftir fall Olafs konungs hins helga.
Her segir fra þeim Hareki ok konungi
134. Nv ferr tuennum sogum fram ok skal þar nu til taka sem adr uar fra horfit. at Olafr konungr Haralldzson hafde frid gert vid Olaf Suiakonung ok þat at Olafr konungr for þat sumar nordr til Þrandheims. hann hafde þa uerit fim uetr konungr. þat haust bio hann til uetrsetu j Nidarósi ok sat þar um uetrinn. þann uetr uar med Olafi konungi Þorkell fostri Amundason suo sem fyrr uar sagt. Olafr konungr læiddi þa miog at spurningum um kristnihalldit j landinu huort þa uæri ok spurdizst honum suo til sem ecki uæri kristnihalldit þegar er nordr sotti a Halogaland en þo skorti mikit a um Naumudal at uel uæri ok inn um Þrandheim. Madr er nefndr Eyuindr skalldaspiller. hans son uar Harekr ok bio j eyiu þeirre er Þiotta heitir þat er a Halogalande. Eyuindr hafde verit ecki festerkr. hann uar ættstorr ok skỏrungr mikill. J Þiottu bygdu þa smabændr æinir ok æigi allfair. Harekr keyfti þar æinn bæ litinn fyst ok for þar bygdum til. en a fam uetrum hafde hann rutt a brott ollum bondum þeim er þar bygdu adr suo at hann atti æinn eyna alla ok gerde þar þa hofutbæ mikinn. hann uard bratt uellaudigr hann uar spekingr at uite ok framkuęmdarmadr mikill. hann hafde lengi haft af konungum mikil metord hann uar j frændsemistolu vid Noregskonunga. af þeim sokum hafde Harekr haft mikinn metnnat af landzhỏfdingium. Gunnhilldr modir Hareks uar dottir þeirra Halfdanar jalls ok Jngibiargar dottur Haralldz hins harfagra. Harekr uar þa helldr a efra alldri er þetta uar tidende. Harekr uar mestr uirdingamadr a Haloga(lande) ollu. hann hafde þa langa hrid haft finnkaup ok konungs syslu a Markina. hafde hann stundum æinn haft en stundum hofdu fleire med honum. ecki hafde hann komit a fund Olafs konungs en þo hofdu ord farit j millum þeirra ok uar þat allt uingiarnnligt. ok þann uetr er Olafr konungr sat j Nidarose foru enn menn j mille þeirra Hareks j Þiottu. þa lysti konungr yfir þui at um sumarit eftir ætlade hann at fara nordr a Halogaland ok allt nordr til landzenda. en þeir Haleygiar hugdu allmisiafnnt til þeirrar ferdar.
Olafr var til konungs tekin(n) nordr i landit
135. Olafr konungr biozst um uorit med .v. skipum ok hafde nær .ccc. manna. en er hann uar buinn þa byriar hann ferd sina nordr med lande. en er hann kom j Naumdælafylki þa stefnnde hann þing vid bændr. uar hann þa til konungs tekinn a hueriu þinge. hann let ok þar sem annars stadar lỏg þau upp lesa sem hann baud monnum þar j lande kristni at hallda en lagde uit lif ok limar edr alæigu sỏk huerium manni er æigi uillde undir ganga kristin log. uæitti konungr þar mỏrgum manni storar refsingar ok let þat iafnt ganga yfir rikann sem orikann. skildizst hann suo vid j hueriu herade at allt folk iatte at hallda retta tru. en flestir rikir menn ok margir storbændr gerdu uæitzslu j moti konungi. for hann suo um allt Halogaland. Harekr ór Þiottu gerdi uæitzslu Olafi konungi ok uar þar allmikit fiolmenni ok uæitzsla hin prydiligsta. gerdizst Harekr þa lendr madr Olafs konungs. fek konungr (honum) ueitzslur sem hann hafde fyrr haft af hinum fyrrum landzhofdingium. Madr er nefndr Grankell edr Grannketill audigr bonde ok helldr uit alldr. en þa er hann uar ungr at alldri haf(d)e hann verit j hernade ok hinn mesti hermadr. hann uar jþrottamadr mikill. Asmundr het son hans ok uar hann um alla hluti likr fedr sinum edr nockuru framarr. þuiat þat er margra manna mal at firir fridlæiks sakir ok alla ok jþrotta hafui hann uerit hinn þride madr bezst at ser gerr j ollum Noregi. en fyst hafui verit til nefnndr Hakon Adalsteinsfostri ok Olafr Trygguason. Grankell baud Olafi konungi til uæitzslu ok uar þar akaflig uæitzsla ok uæitt allkappsamliga. læidde Grankell konung vt med storum giofum. Konungr baud Asmunde at fara med ser ok lagde til þess morg ord. Asmundr uillde æigi drepa hende vid ueg sinum ok redzst hann til ferdar med konungi ok gerdizst hans madr ok kom ser j hinu mestu kærlæika vid Olaf konung. dualdizst konungr mestan hluta sumars a Halogalande ok fór j allar þing(h)ár ok kristnade þar allan lyd. Þa bio j Biarkey Þorir hundr hann uar rikazstr madr nordr þangat. hann geordizst lendr madr Olafs konungs. margir |[187] rikra manna synir reduzst til ferdar med Olafi konungi. Þa er læid sumarit kom konungr nordr aftr ok sneri þa inn eftir Þrandheimi til Nidaross ok sat þar vm uetrinn. ok þann uetr kom Þorkell fostri uestan ór Orknneyium þa er hann hafde drepit Æinar jall. þat haust var j Þrandheimi hallæri mikit a kornni er adr hafde verit god arferd lengi. en þa uar hallæri mikit nordr allt j landit ok þui meira er nordar uar en kornn uar gott austr j land ok suo um Upplond. þess nutu Þręndir at þeir attu þar fornn kornn.
Blot þeirra Jnnþrænda ok konungr fann Olfui
136. Þat haust voru sogd Olafi konungi innan ór Þrandheimi þau tidendi at bęndr hofdu þar uæitzslur storar. konungi uar suo sagt at þar voru oll minne signut Þór ok Asum at fornnum sid. þat fylgde ok þeirri sỏgu at þar næri drepin naut ok hross en rodnir aller stallar j blodinu ok framit blot ok uæittr sa atrunadr ok formali at þat skyllde vera til arbotar þeim. þat fylgde þui at ollum þotti audsætt at godin hofdu ræizst þui er Haleygir hofdu horfit til kristni. En er konungr spurde þessi tidendi þa sendi hann menn inn j Þrandheim ok stefndi til sin bondum þeim er hann red at nefna. Madr er nefnndr Oluir a Eggiu. hann var kendr vid bæ þann er hann bio a. hann var rikr madr ok ættstorr. hann var hofutsmadr ferdar þessarar af bonda hendi til konungs. En er þeir komu a konungs fund þa bar konungr a hendr þeim þessar sakir. en Ỏluir suarar af hende bonda sagde at þeir hỏfdu ongar uæitzslur hafdar þat haust nema gillde sin edr huerfingsdryckiur en sumir vinabod. en þat er ydr er sagt fra ordtỏkum vórum Þrænda þa er ver dreckum þa kunna allir uitrir menn at varazst slikar rædur en æigi kann ek at synia firir hæimska menn ok ỏlodu huat þeir mæla. Oluir uar madr malsniallr ok maldiarfr ok uardi hann allar þessar (sakir) firir bændum. en at lycktum segir konungr at Jnnþręndir mundu sealfuir bera ser vitnne huernn ueg þeir voru truadir. fengu þa bændr orlof til hæimferdar. foru þeir ok þegar er þeir voru bunir. Sidarr vm uetrinn var konungi sagt at Jnnþrændir hofdu fiolment a Mærinne ok voru þar bloth stor at midium uetri. blotudu þeir þa til fridar ok uetrarfars gods. En er konungr þottizst sannfrodr vm þetta þa sendi hann menn ok ordsendingar inn j Þrandheim ok stefndi bondum vt til bæiar. nefnndi hann til þa bændr er honum þotti uitrazstir. Bændr attu tal sitt ok toludu sin a mille vm ordsendingar þessar. voru þeir aller ofusari ferdarinnar er adr hofdu farit. en vit bæn allra bonda þa uard Oluer til ferdar. Ok er hann kom til bæiar for hann bratt a konungs fund ok toku þeir tal. bar konungr þat a bændr at þeir hefde haft midsuetrarblot. Oluer sagde at bændr væri osannir at þessi sok. hỏfdu ver sagde hann iolabod ok vina j herudum ok samdryckiur. ætla menn æigi suo hneft til jolanna at æigi uerde stór afhlaup dryckiunnar ok drucku menn þat læinge sidan. en a Mærinne er mikill hofutstadr ok hus stór ok bygd mikil umhuerfis. þikir monnum þat gott til gledi at drecka morgum monnum saman. Konungr suarar fa ok helldr ræiduliga þottiz hann uita annat sannara. bat bændr aftr fara. en ek mun sagde hann þo uiss uerde hins sanna þo at þer dylit ok gangit j mot. en huersu sem her til hefir uerit þa gerit sligt æigi oftar. Foru bendr hæim ok sogdu sina ferd ok þat at konungr uar helldr ræidr.
Olafr konungr læt drepa Ỏlfui bonda a Eggiu
137. Olafr konungr hafde uæitzslu mykla um paska ok hafde marga menn j bode sinu bæiarmenn ok bændr. en eftir paska let konungr setia fram skip sin ok bera til ræida ok arar ok let þilia skipin ok tiallda. let fliota suo buin vid bryggiur. Olafr konungr sendi menn sina jnn j Veradal eftir paskana. Madr er nefndr Þoralldi ármadr konungs hann uarduæitti konungs bu at Haugi. konungr sendi honum ord at hann skyllde koma til hans sem skyndiligazst. Þoralldi lagdizst æigi þa ferd undir hỏfud ok for þegar med sendimonnum. Konungr kallar hann a æinmæli ok spurde. huat er sannynde um þat er mer er sagt fra sidum Jnnþrænda huort suo er at þeir snuizst til blota. uil ek segir konungr at þu segir mer sem er at þu uæitzst sannazst. er þu til þess skylldr þuiat þu ert minn madr. Þoralldi suarar. þat er fyst ydr at segia at ek flutta hingat til bęiarins med mer sonu mina .ij. ok konu ok lausafe allt þat er ek matta. en ef þer uilit þessa sỏgu af mer hafa þa skal þat a ydru uallde. en ef ek segi suo sem er þa munu þer sea firir minu rade. Konungr mællti þa. segdu þu satt um þat er ek spyr þig. en ek skal sia firir þinu rade suo at þig skal ekki saka. Þat er ydr satt at segia herra at ek skal segia sem er at inn |[188] um Þrandheim er naliga allt folk hundhæidit j atrunade þott sumir menn se þar skirdir. en þat er sidr þeirra at hafua blot a haustit annat at midium uetri en hit þridea ath sumre ok fagnna þui suo. er(u) at þessi radagerd Eynir ok Sparbyggiar Verdęlar ok Skeynir. .xij. menn eru þeir er firir bæitazst um blotuæitzslurnar ok a nu Oluer at hallda upp ueitzslunne. er hann nu j starfui mykla a Mærinne ok þangat flutt oll faung þau er til þarf at hafua ueitzslunnar. En er konungr uar hins sanna uiss ordinn þa let hann blasa saman lidinu ok lætr segia monnum at til skipa skyllde ganga. Konungr nefnnde menn til skipstiornar ok suo suæitarhofdingia edr huar huergi sueit skyllde til skips. uar þa buit skiott. hafde konungr .v. skip ok .ccc. manna ok hellt inn eftir firde. uar godr byrr ok toldu sneckiurnar ecki lengi firir uindinum. en þess uarde ongann mann at konungr munde suo skiott koma inn þangat. Konungr kom um nattina inn a Mærina. uar þar sleginn mannhringr um hus. þar uar Oluer hondum tekinn ok let konungr drepa hann ok miog marga menn adra. en konungr tok upp uæitzsluna alla ok let flytia til skipa sinna ok suo fe þat allt bæde husbunat ok klædnat ok gripe er menn hofdu þangat flutt ok let skipta at herfange med monnum sinum. Konungr let ok uæita heimferd at bændum þeim er honum þottu mestan hlut att hafa j þessum radum. voru sumir hondum teknir ok j iarnn settir en sumir komuzst med hlaupi undan ok firir morgum uar fe upp tekit. Konungr stefnnde þa þing vid bændr. ok firir þui at hann hafde þa marga rikismenn hondum tekit ok hafde þa j sinu uallde þa redu þat af frændr þeirra ok uinir at iata konungi hlydne ok uard æinge uppræist moti konungi ger j þat sinne. Sneri konungr þa ollu folki a retta tru ok setti þar kennimenn ok let þar kirkiur gera ok uigia. Konungr lagde Olui vgilldan ok kastade sinne æigu a allt þat er hann hafde att. en þa menn adra er honum þotti mest sakbitnir let hann suma drepa en suma mæida suma rak hann ór lande en tok fe af sumum.
Olafr konungr gifte Kalfi konu þa er Olfir hafde att
138. Madr er nefnndr Arnni Armodsson[189] hann atti Þoru dottur Þorsteins galga. bornn þeirra voru þau Kalfr Finnr Þorbergr Amundi Kolbeorn Arnni ok Ragnnhilldr hana atti Harekr or Þiottu. Arnni uar lendr madr rikr ok agætr mikill vin Olafs konungs. Þa voru med konungi synir hans Kalfr ok Finnr ok voru þar j myklum metnnade. Kona su er att hafde Oluer a Eggiu uar jung ok frid audig ok ættstór þotti sa kostr agæta godr en forrad hennar hafde Olafr konungr. þau Oluer attu .ij. sonu iunga het annar Kalfr[190] en annar Þorir. Kalfr Arnason bæidde þess af konungi af hann gifti honum konu þa er atth hafde Oluer. en firir uinattu sakir uæitti konungr honum þat ok þar med æignir þær er Oluer hafde att. konungr gerde hann lendan mann sinn ok fek honum umbod sitt inn um Þrandheim. gerdizst Kalfr þa forrikr ok hỏfdinge mikill þuiat hann var uitr madr.
Olafr bodadi tru
139. Þa hafde Olafr konungr verit .vij. uetr j Noregi. Þat sama sumar komu til hans jarllar ór Orkneyium Þorfinnr ok Brusi. æignnadizst Olafr konungr lond oll þau er fyrr uar sagt. þat sumar fór Olafr konungr nordr um Mæri huoratueggiu ok inn um Raumsdal um haustit. þar gek hann af skipum sinum ok for þa til Upplanda ok kom fram a Lesium. hann let þar taka hinu bezsta menn ok bæde a Lesium ok a Dofrum. ok urdu þeir at taka vid kristni edr dauda þola edr undan at flyia þeir sem þui kuomu vid. en þeir er vid kristninne toku fengu konungi sonu sina j gisling til trunadar. Olafr konungr uar þar um natt er Borar[191] hæita a Lesium ok setti þar firir presta. En a su er rennr eftir dalnum ok Otta hæitir þar var bygd fỏgr tueim megin arinnar ok er kollut Loar ok matti konungr sea eftir endilangri bygdinne. hann mællti þa. skadi mikill er þat at brenna skal bygd suo fỏgr ok god. Stefnnde þa ofan j Dale med lide sinu ok voru a bæ þeim um nottina er Nes hæitir ok tok konungr ser herbergi j lofti æinu. þar suaf hann j sealfr ok þat[192] stendr enn j dag ok ecki at gert sidan. ok var þar fim nætr ok skar upp þingbod ok stefnde til sin bændum bæde af Uaga Lom[193] ok Hædal. ok let þat bode fylgia at þeir skulu annattueggia hallda upp bardaga vid hann ok þola bruna af honum edr taka vid kristni ok fa honum sonu sina j gisling. Sidan komu þeir a fund konungs ok gengu til handa honum en sumir flydu sudr til Dala.
Her segir fra Dalagudbrandi
140. Dalagudbrandr er madr nefnndr er suo uar sem konungr væri yfuir Dolum ok uar hessir at nafnnbot. honum iafnade Sighuatr skalld at riki ok uidlende |[194] uit Erling Skialgsson. sem Sighuatr quad.
- Einn uissa ek þer annan
- iallz briktoput likan
- uitr red gumna gætir
- Gudbrandr red sa londum.
- yckr kued ek iafnna þikia
- ormlads hati bada
- lygr hinn at sig lęgir
- leggsetrs edr telst betri.
Þaattr Gudbrandz kulu(!) ok Olafs konungs
Nu er þat at segia af Gudbrande at hann atti æinn son þann er her er vit getit ok Alfr er nefnndr ok unni forkunnar mikit. hann uar manna geruiligazstr. En þa er Gudbrandr fra þessi tidende er Olafr uar kominn a Loar at naudga monnum til at taka uid kristne þa skar hann upp heror ok stefnnde allri Dalabygd til bæiar þess er Hundþorp hæitir til fundar uit sig. ok þar komu þeir allir ok ogrynne lids firir þui at þar liggr nærr uatnn þat er Lỏgr hæitir ok matti þar iafnnuel fara til a skipum sem a landi. ok atti Gudbrandr þar þing vit þa ok sagde. at sa madr var kominn a Loar er Olafr het ok uillde bioda monnum tru adra ok briota god vór oll j sundr ok segir at hann æigi myklu mæira gud ok merkiligra ok mattkara. ok er þat furda er iordin brestr æigi j sundr undir honum er hann þorir sligt at mæla edr god uor lata hann lengr ganga. ok uænti ek ef ver berum þau vt ór hofui voru er her stendr heima ok oss hefir iafnnan dugat ok ser hann Olaf ok hans menn þa mun gud hans bradna ok sialfr hann ok menn hans ok at ongu uerda. Þa ęptu þeir aller senn ok mælltu at Olafr skyllde alldri þadan komazst ef hann kæmi a fund þeirra ok æigi munde hann lengre koma þora edr fara sudr eftir Dỏlunum. þuiat þar ætludu þeir til .vij. hundrat manna at fara a niosnn til Bræidu. en firir þui lide uar hofdinge Alfr son Gudbrandz. hann var þa átian uetra gamall. ok margir adrir med honum ok komu til bæiar þess er Hof hæitir ok voru þar .iij. nætr. ok kom þar mart lid til þeirra þat er komit var af Lesium Lom ok Uanga[195] þeir er æigi uilldu skirnn taka. en Olafr konungr setti eftir kennimenn ok Sigurd byskup a Lom ok Uogum. sidan foru þeir yfir Urgurỏst ok komu nidr a Lisu[196] ok voru þar um nott ok fragu þar þau tidende at lid var mikit firir þeim. þeir freganudu ok at bændr þeir er a Bræidunne voru biugguzst til bardaga mot þeim. En er konungr stod upp þa klæddizst hann ok fór sudr eftir Suuollum[197]. ok lettu æigi fyrr en a Bræidunne ok sa þar mikinn her firir ser ok bunir til bardaga. Sidan fylktu þeir lide sinu ok reid konungr sialfr firir ok orti orda a bændr ok baud þeim at taka vid kristnne. Þeir suorudu. þu munt ỏdru verda vid at koma j dag en at gabba oss her. Þa lustu bændr upp heropi ok bỏrdu uopnum a skiolldu sina. Konungsmenn hlupu þa fram ok skutu spiotum. en bændr sneru þa undan a flotta suo at fatt æitt stod eftir. var þa Alfr son Gudbrandz hondum tekinn ok gaf Olafr konungr honum grid ok hafdi med ser. Þar uar konungr .iiij. nætr. þa mællti konungs vid Alf. far þu aftr til fỏdr þins ok seg honum at ek mun bratt þar koma. Siden for hann hæim aftr ok sagde fỏdr sinum oll tidende at þeir hỏfdu hitt Olaf konung ok barizst vid hann. en lid uort flyde allt j fyrstunne þegar en ek uar þa þegar handtekinn segir hann. gaf hann mer grid ok bat mig segia ydr at hann kæmi her bratt. nu hofdu uær æigi mæirr en .cc. manna af þui lide ollu er uer hỏfdum til motz vid hann. nu ræd ek þer fadir at beriazst æigi uit þenna mann. Heyra ma ek þat segir Gudbrandr at ór þer er bardr allr kiarkr ok fórtu illu hæille hæiman ok mun sia fỏr þin lengi uppi vera ok truir þu nu þegar a ora þa er sia madr ferr med ok þer hefir mykla hneisu gert ok þinu lide. Ok um nattina eftir dreymde Gudbrand at madr kom til hans lioss ok stod af honum ognn mikil ok mællti uit hann. son þinn fór litla sigrfỏr mot Olafi konungi en myklu muntu hafa minne ef þu ætlar þer at hallda bardaga mot Olafi konung(i) ok muntu fella sealfr ok munu uargar draga þig ok allt lid þitt. Hann var hræddr miog vid þessa ogn ok sagde Þorde istromaga er enn uar hofdinge j Dolum. Hann suarar. sligt hit sama bar firir mik. Ok of morguninn latu þeir blasa til þings ok sogdu at þeim þotti þat rad at æiga þa þing vid þann er nordan for med ny bodord ok vita med huerium sannyndum hann ferr. Sidan mællti Gudbrandr vit son sinn. þu skallt fara a fund konungs þess er þer gaf grid ok .xij. menn med þer. ok suo uar gert. Ok er hann kom a konungs fund þa sagde hann konungi sin eyrendi at bændr uilldu æiga þing vit hann ok setia grid mille konungs ok bonda. Konungr let ser þat uel lika. ok bundu þau grid vid hann æinkamalum medan su stefna uæri. ok foru þeir aftr vit suo buit ok sogdu Gudbrandi ok Þorde |[198] at grid voru sett. Konungr for þa til þess bæiar er Lidsstadir eru kalladir ok var þar .vj. nætr. þadan fór konungr til fundar vid bændr ok atti þing vid þa. en uæta var a um morguninn sidan þingit var sett. þa stod konungr opp ok sagde. at Lesir ok a Lom ok a Uaga hofdu tekit vid skirnn ok brotit nidr blothus sin ok trudu nu a sannann gud er skop himin ok jỏrd ok alla hluti. Sidan settizst konungr nidr. en Gudbrandr suarar. eigi vitu ver huernn þu kallar suo. kallar þu þann gud er þu getr æigi set ok einge annar. en ver æigum þann gud er huernn dag ma sia ok er þui æigi vti j dag er uott er uedr ok mun ydr hann ogurligr þikia ok mikill firir ser. uænti ek at ydr skioti skelk j bringu ef hann kemr a þingit. en med þui at þu segir at gud yduarr ma suo mikit þa latt þu hann nu suo gera at uedr (se) skyiat a morgin en regn ecki ok finnumzst her þa. Sidan for konungr hæim til herbergis ok fór med honum son Gudbrandz j gisling. Um kuelldit spurde konungr Alf huernn ueg gud þeirra væri gerr. hann segir. at hann uar markadr eftir Þór ok hefir hamar j hende ok mikill uexsti ok holr innann ok er gert undir honum sem stallr se ok stendr þar a þa er hann er vti. æigi skortir hann gull a ser ok silfr. fiorir hlæifar brauds eru honum færdir huernn dag ok þar slatr vit. Sidan foru þeir j reckiu en konungr uakti þa natt ok var a bænum. En er dagr var kominn for konungr til messu ok sidan til bordz ok þa til þings. en uedri uar suo hattat sem Gudbrandr hafde firir sagt. Þa stod upp byskup j kanterakapu ok mitr a hỏfdi ok bagal j hende ok taldi tru firir monnum ok sagde margar iartæignir er gud hefde gert ok lauk suo sinne tolu. Þa suarar Þordr istromage. mart mælir hyrningr sia er staf hefir j hende ok uppi a sem uedrar se bunir. en med þui at þit felagar kallit gud yduarnn suo mattkann ok margar jartæignir gera þa mæltu vid hann ath a morgin firir sol lati hann vera heid ok sidan solskin ok finnumzst þa ok gerum þa annathuort at uer sém sattir um þetta mal edr holldum þa til bardaga. Ok skilduzst þa at sinne vid suo buit.
Gudbrandr ok Þordr toku tru
142. Kolbæinn sterki het madr er uar med Olafi konungi hann var kyniadr af Fiordum. hann hafde þann bunat at hann uar gyrdr suerde ok hafde j hende ruddu mykla er menn kalla kylfu edr klumbu. Konungr mællti vid Kolbæin at hann skyllde uera nærr honum um morguninn. sidan mællti hann vit sina menn. gangi þer þangat til j natt sem skip bonda eru ok borit raufar a ỏllum en ridit j brott eykium þeirra af bæium þar sem eru. Ok suo var gert. en konungr uar a bænum þa nott alla ok bad (gud) at hann leysti þat uandræde med sinne millde ok miskunn. En er konungr hafde lokit tidum þa for hann til þings. ok er hann kom þar þa voru sumir bændr komnir. þa sa konungr ok þeir mikinn fiolda bonda fara til þingsins ok baru medal sin mannlikan mikit glæst allt med gulli ok silfri. en þa er þat sa bændr þeir er a þinginu voru þa hlupu þeir aller upp ok lutu þui skrimsli. sidan var þat sett a midian þinguoll. satu bændr ỏdrum megin en ỏdrum megum konungs lid. Sidan stod upp Gudbrandr ór Dolum ok mællti. huar er nu gud þinn konungr. þa ætla ek at nu beri hann lagt hỏkuskeggit ok suo þiki mer sem nu se minne karp þitt ok þess hyrnings er þer kallit byskup er þar sitr hia þer. þuiat gud uorr er nu kominn er ollu rædr ok serr ydr med huossum augum. ok se ek at þer erut felmsfullir ok þorit ualla augum vpp at sia. nu fellit nidr hindruitne ydra ok truit a gud vỏrnn er allt hefir rad yduart j hende. Ok lauk suo sinne rædu. Konungr mællti uit Kolbæin sterka suo at bęndr uissu ecki til. ef suo berr til j eyrende minu at þeir seai fra gode sinu þa sla þu þat hogg sem þu matt mest med ruddunne. Sidan stod konungr upp ok mællti. mart hefir þu Gudbrandr mællt j morgininn til uor. lætr þu kynliga yfir þui at þu matt æigi sea gud uornn. en uær uæntum at hann muni koma bratt til uór. þu ognar oss gude ydrum er bæde er blindr ok daufr ok ma huorki biarga ser ne ỏdrum ok kemzst ongan ueg or stad nema borinn se ok uænti ek at nu se honum skamt til illz. ok liti þer nu j austr ok siait at þar ferr nu gud minn med liose. Þa rann upp solin ok litu allir bændr til solarinnar. en j þui bile laust Kolbæinn god þeirra suo at þat brottnade allt j sundr ok hlupu þar vt myss suo storar sem kettir ungir uæri ok edlur ok ormer. en bændr urdu suo hræddir at þeir flydu til skipa. En er þeir hrundu vt skipum sinum þa hliop þar inn uatnn ok fylldi upp ok mattu menn æigi a koma. en þeir er til eykianna hlupu þa fundu þeir æigi. Sidan let konungr kalla a bændr ok sagde at hann uill æiga tal vid þa. ok hurfu bændr þa aftr ok settu þing. þa stod konungr upp ok mællti suo. æigi uæit ek hui sætir þetta hark ok hlaup er þer gerdut. en nu megu þer |[199] sia huat gud yduarr matti sa er þer barut a gull ok silfr ok mat ok sa þer nu hueriar uættir þess hofdu neytt ok myss ok ormer ok edlur ok pauddur. nu hafua þeir uerr er a sligt trua ok æigi lata af heimsku sinne. nu taki þer gull yduart ok gessimar er her ferr nu um uollinn ok hafit heim til kuenna yduarra ok berit alldri sidan vm stokka edr stæina. en her eru nu .ij. kostir med oss annattueggia at þer takit vid kristni ella halldit bardaga vid oss j dag ok beri þeir sigr af odrum er gud uill sa er uer truum a. Þa stod Dalegudbrandr upp ok mællti. skada mikinn hofum ver bedit j dag um god uart. ok þo med þui at hann matti oss ecki vid healpa þa uilium uer nu trua a þann gud sem þer truit. Ok toku þa allir vid kristni. Þa skirde byskup Gudbrand ok son hans ok setti þar eftir kennimenn. ok skildu þeir vinir er adr voru ouinir ok let Gudbrandr gera kirkiu j Dỏlum. Olafr konungr for sidan vt a Hæidmork ok kristnade þar. þuiat þa er hann hafde tekit konungana treystizst hann æigi at fara vida eftir sligt storuirke. var þa ouida kristit um Heidmork. en j þessi ferd letti konungr æigi fyrr en Heidmork var oll alkristin ok þa voru eftir settir kennimenn. þa fór hann vt a Hadaland ok Þotnn ok retti þar sidu manna. letti suo at þeir voru alkristnir. þadan for hann a Hringariki ok geingu menn allir undir kristni. Þat fragu Raumar at Olafr konungr biozst upp þangat ok sofnnudu þeir lide myklu ok mælltu suo sin a mille. at þat var þeim eymune su yfirfỏr er Olafr konungr hafde þar farit fyrra sinn ok sogdu suo ath hann skyllde æigi sidan suo fara. En er Olafr konungr for a Raumariki med lide sinu þa kom bondasafnnadrenn a mot honum vid a þa er heitir Nitia. hofdu bændr her mikinn. en er þeir funduzst ortu bændr þegar a til bardaga. en þo brann bratt vid hlutr þeirra ok hrucku þeir þegar undan ok voru bardir til batnadar þuiat þeir toku sidan kristni. For konungr yfir þat fylki ok skildizst æigi fyrr vid en þar hofdu allir menn vid kristni tekit. Þadan fór hann austr j Soleyiar ok kristnade þa bygd. þar kom til hans Ottar suartaskalld ok bæiddi at ganga til handa Olafi konungi. Þann uetr adr hafde andazst Olafr Suiakonungr. þa uar Ỏnundr Olafsson Suiakonungr. Olafr konungr sneri þa aftr a Raumariki. var þa miog lidinn uetrinn. þa stefnde Olafr konungr þing vid bęndr fiolment j þeim stad sem sidan hefir verit Heidsæuisþing. setti hann þa þau lỏg at til þess þings skyllde koma Upplendingar ok Heidsæfuis[200] lỏgh skyllde ganga um oll fylki a Upplondum ok suo uida annars stadar sem sidan hafa þau gengit. En er uorade sotti konungr vt til siofar. let þa bua skip sin ok fór vt til Tunsbergs ok sat þar vm uorit þa er þar uar fiolmennazst ok menn komu til bæiarins af odrum londum. uar þar þa arferd god allt um Uikina ok til godrar hlitar allt nordr til Stads en hallæri mikit nordr þadan.
Her er þaattr Eindrida ok Erlinghs
capitulum
Olafr konungr sende bod um uorit uestr um Agdir ok allt nordr vm Rogaland at Hordaland at konungr uillde huorki kornn ne mallt ne miol þadan j brott lata selia. let hann þat ok bode fylgia at hann munde þangat koma med lid sitt ok fara at uæitzslum suo um siduenia er til. for þetta bod þadan austr til landzenda. Æinar þambarskelfir hafde verit med Olafi Suiakonungi sidan Suæinn jarll andadizst magr hans ok gerdizst Suiakonungs madr ok tok af honum len mikit. en er Suiakonungr uar anndadr þa fystiz Æinar at læita grida uit Olaf digra. hafde þar farit adr fyrr ordsendingar mille. En er Olafr konungr la j Elfinne þa kan þar Æinarr vit fa menn ok ræddu þeir konungr vm sattmal ok samdizst þat med þeim at Æinarr skyllde fara nordr til Þrandheims ok hafa æignir sinar allar ok suo þær æignir er Bergliotu hofdu hæiman fylgt. fór Æinar þa nordr j Þrandheim en konungr dualdizst j Uikinne.
Eindridi E(i)narsson flutti med ser Sigridi Erlingsdottur
144. Þa sat Erlingr Skialgason a Jadri hann atti Jngibiorgu[201] Trygguadottur þau attu mỏrg bỏrnn. Skialgr het son þeirra Lodinn ok ok Þorir. Sigridr het dottur þeirra hon var at fostri j Kormt a Augualldznese. Olafr konungr skipti um armenning vit þann mann er var fostrfadr Sigridar Erlingsdottur ok setti hann þann mann nidr nordr j Folkrin. Sigridr for nordr med honum ok uar þess þo ofus ok unde uit illa er hon þottizst vera flæmd fra frændum sinum. Þa uar Endride heima med Æinare fỏdr sinum aa Gimsum. hann uar þa geruiligazatr ungra manna j Noregi. Endride bio skip sitt til siglingar ok ætlade sudr j land. Þat uar æinn dag er Sigridr Erlingsdottir uar vti stodd |[202] at hon sa at skip æitt giæsiligt uar komit vid eyna bunir ennispænir ok suirarnir ok uida stæint firir ofan sioinn. þar sa hon ok med fritt drengiaval. Hon gek þangat ok spurde huerr firir red skipinu. Endride sagde til sin ok fỏdr sins. Ek uæit gerlla sagde hon huerr þu ert edr uilltu uæita mer far sudr j land til fodur mins. Hann spurde. huerr er fadir þinn. Erlingr Skialgsson segir hon. Endride Æinarsson[203] var j starfui mykla at hlæda skip sitt odruuis en adr uar hlætt ok gade hann litt til huat er hon sagde. Þeir helldu þegar fra eyiunne er þeir voru bunir. en Sigridr hafde gengit vt a skipit ok ỏnuduzst lidsmenn litt vid hana. En er þeir hofdu um siglt ok menn settuzst j rum sin þa mællti Endride. huerrar ættar kuezst þu uera meyia. Hon suarar. ek er dottir Erlings Skialgssonar. Endride mællti. þetta hugsada ek of sid edr hui sagdir þu þetta suo sid. Hon suarar. ef þu ert traudr ad taka vid mer þa munde þer þui firr fara sem ek hefda þer fyrr sagt. Endride mællti. æigi þiki mer uandalaust at fylgia þer en suo verdr nu at vera sem ordit er. Sigla þeir nu ok æigi lengi adr en anduidre georde j mot þeim ok uar æigi annar kostr en hallda til hafs. rak þa at eyiu æinne ok komuzst nauduliga a land þess at þeir helldu skipi ok monnum. þeir geingu a eyna ok fundu þar fiskiskala ok biugguzst þeir þar firir. en er þeir foru til suefns þa spurde Endride Sigridi. huerr uilltu at þer huile næst j nott. Hon suarar. ek uil huila vid uegg en þa uil ek at þu huilir mer hit næsta. Suo skal vera sagde hann. Ok laga þar þa nott. en uedrit hellzst .iij. nætr. Sidan letti upp hridinne ok foru þau til skips. þa mællti Endride. æigi tekzst oss greidliga til um ferdina ok þætti mer Sigridr sem þer væri nu betra heima j eyiunne Folkrin en rekazst her med oss. Hon suarar. ek tel enn litt at segir hon. Sidan gaf þeim æigi austr at sigla ok sigldu þau inn til Þrandheims. Æinarr tok faliga vit þeim ok mællti vit Endrida. ecki hafui þer nu frænde litit vit um fridlurnar þar sem nu er dottir Erlings fridla þin. Endride suarar. æigi uardi mig slikra orda af þer fadir þott ek uillde fylgia henni a fund fỏdur hennar. en þui uelld ek æigi þo at uedr banne ockr greidliga at fara. Æinarr mællti. þig skadar ecki frændi ef ek æinn mæli þetta en hitt munda ek ætla at þa uirding hefde Erlingr fadir hennar a ok adrir frændr hennar. nu er mer ecki um vist hennar her. Endride snarar. ecki skal ek þui hallda þer a hendr. en kent hefir þu mer at hafa ecki mannatokur her a Gimsum. en brott skulu losna suo margir menn med mer at þer skal syn buhlifd j þui vera. Sidan let Endride fram setia karfa einn er hann atti ok steig hann þar a (ok) menn hans. Þa mællti Æinarr. huert skal nu fara Endride. Ek ætla at flytia Sigride a fund fỏdr sins. Æinarr mællti. þat mun þer ok uest gegnna. Endride suarar. æigi mun nu firir ollu verda um set. Sidan foru þeir sudr firir land ok byriade litt ok namu æigi fyrr stadar en þeir komu sudr a Jadar ok gengu upp til beiarins a Sola. ỏngir voru þar menn vti. sidan gengu þeir inn ok satu menn uit dryckiu. bæine var þeim uæittr ok voru menn aller fair uit þa. æinge voru tiolld j stofu Erlings en hringabrynia hek yfir huerium manni ok hialmr ok suerd. ok er menn foru til suefnns þa uar Endrida fylgt j loft æitt uel buit. reckia uar þar buin uegliga ok uar honum þangat til fylgt. Endride gek at huilunne ok sa ath kona huilde þar j ok kende hann þar Sigride. hon bad hann skiott j burt ganga ok mun þer æigi þat duga at sofa her inne. Hann quat suo uera skylldu. þar næst heyrde hann dyn mikinn ok uar þar þa kominn Erlingr bonde ok margir menn med honum. Erlingr mællti. hui legstu nu æigi j sęngina Endride. ecki er þat nu osęmiligra en at sofa hia dottur minne j fiskiskalum. Endride suarar. suo at æins suaf ek þar hia henni at henni uar þat æinge skom ne frændum hennar ok gerda ek þetta mæirr firir hennar bæn en til vsæmdar vit ydr. Erlingr suarar. ecki muntu þar nu ordum æinum uit koma en kostr[204] mun þer at bera jarnn ok færazst undan. Endride suarar. launa ma betr goda fylgd. en þo at þetta se nockur þreynging þa skal þo þat gera at firra suo konuna amæli ok sealfan mig. Hann quat þa visu.
- Mer kom mundar fura
- meyiar holld j eyiu
- fatt segir Freyrr hit retta
- fiarre allt nema uarrar.
- enn sa er oss uill kenna
- atgæirs af þui flæira
- balldr mun sea til sealldan
- segi hann alluesall þegia.
Erlingr mællti þa. sæma mundu ver vit þat ef ecki hafdi mæira at ordit en slikt suo.
Eindridi gerdi skirslur fyrir Sigridi Erlingsdottur
145. Nu lidr af nattin ok um morguninn sat Endride til jarns ok fastade sem sidr er til þeirra manna er jarnn skulu bera. ok er |[205] hann skyllde bera jarnnit þa er suo sagt at æigi matti skoruligar at þui vinna. En er .iij. nætr voru lidnar uar leyst til handarinnar ok var fiolde manna hia. aller matu vit Erling atkuæde um skirsluna. þa mællti Erlingr. sligt ma madr bezst skirr vera sem þu ert Endridi ok hefir þu dreingiliga hrundit þessu male ok þigg nu af oss goda sæmd. Endride suarar. at er þat nu gert er mest la vid at ek hefir firt dottur þina amæli ok suo mig en uistir minar munu her ecki langar vera a Sola at sinne. Ok gek j brott. Allir fundu at Endrida bio mikit j skapi ok hann uar ræidr ordinn. þa mællti Skialgr son Erlings til fỏdr sins. huort skulu þit Endridi at þessu skilia. Erlingr suarar. huat ma ek nu at gera. Skialgr mællti. suo hygzst mer at fadir at æigi muni suo buit hlyda uit ofrkapp þeirra frænda ok riki mikit en suo haduliga sem gert hetir uerit til þuiliks mannz sem Endridi er. Erlingr suarar. huat ma ek nu at gera flæira en bioda honum god bod. en þo at þeir fedgar se rikir menn þa erv uær ecki uppgefnir firir þeim. Skialgr mællti. suo er þat en þo uerdr þat margs mannz bani. væri þat nu mitt rad at bioda honum god bod. Erlingr spyrr. huat skal bioda honum. Skialgr mællti. ek uil bioda honum fram Sigridi dottur þina. Erlingr suarar. huar hafua menn sligt heyrt at ek munda nockurum manni bioda fram dottur mina. þat þætti mer mælanda at hann bædi hennar ok þa gæfua ek honum hana. Skialgr mællti. næi fadir æigi er suo. æingar eru þat yfirbætr at hann nai at æiga dottur þina þuiat ecki er hann uerr mannadr en hon. ok a hitt firir at koma hans suiuirding at þu gerir honom þa uirding at bioda honum dottur þina firir sina þraunguin(g) ok mædu er hann hefir skoruliga borit. ok er ecki medalsæmd at æiga slikann mann at mag sem Endridi er þo at þu kuædir meirr at æinu orde en þer þikir matuligt. Erlingr suarar. biod þu honum hana fram ef þu uill. Skialgr mællti. villtu iatta þui ok ganga vit sidan firir honom ok mun ek þa a hætta. Erlingr mællti. rad þu nu frænde ek se at þu uillt uel. Sidan hitti Skialgr Endrida ok mællti. þat uill fadir minn at þu farir heim ok uill hann fagnna þer uel ok gefa þer fe til satta. Endride suarar. ecki þarf ek fe at þiggia af fỏdr þinum ok mun ek þo fa fe suo at mer mun endazst ok minum monnum. Skialgr mællti. fylgia ma þat fenu at þer megi sæmd at vera þuiat þer mun kostr radahags vid Sigride systur mina ef þu uill sættazst. Endride mællti. ecki skal þui leyna ydr at hon er suo meyia her j Noregi at ek uillda hellzst æiga en þo mun ek nu ecki bidia hennar at sinne. Skialgr suarar. þa ertu miog ræidr uordinn ef þu uillt lata ganga undan hinn bezsta kost er til er. en kost muntu æiga radahags uit Sigride þo at þu bidir hennar æigi ef þu uill þui at fadir minn uill bioda þer konuna. Endridi mællti. þetta er mikils vert þuiat æinge madr mun þat kunna at uirda huersu mikils honum mun þat uert þikia at hann bi(o)de fram nockurum manni dottur sina ok skal nu vist fara at finna hann. Sidan gengu þeir heim a bæinn ok uar Erlingr uti ok mart manna ok fagnar hann þa uel Endrida. Þa mællti Endridi. eru þat þin ord Erlingr at bioda mer dottur þina. Þat er rett ok satt segir Erlingr. Endridi mællti. mæl þu manna hæilazstr ok uil ek þetta bod giarna þiggia ok þat allt sem mer hefir mislikat adr uil ek þer nu upp gefa. Sidan foru fram festar en þo uill Endride nu heim fara at sinne.
Vidrtal þeirra fedga Einars ok Eindrida
146. Nu ferr Endridi læidar sinnar þar til er þeir koma uit ey eina. þar sa þeir skip æigi færi en .xx. ok uar j dreki mikill. Endridi mællti. betr uæri nu at þessir væri fridmenn. ok gek upp a drekann. hann kende aftr j lyptingunne fỏdr sinn. Endridi fagnar uel fỏdr sinum. Æinarr sa til hans ok mællti. hui hefir þa kringluskurd a hari sem klerkar. ek hugde at þu uærir ecki uigdr madr ok ecki ertu minn son. Endridi mællti. uæitzstu þat fadir at þa er menn sitia til jarnns ok skulu skirazst at skera skal hár þeirra. en ecki mattu segia j sundr frændsemi med ockr edr huat skal lid þetta hit mykla. Æinarr suarar. ek skal þat segia þer. þott þu berir æigi traust til at reka þinnar suiuirdingar þa mun ek þo æigi nenna at sitia kyrr firir. þott þu hafir hæitt iarnn borit ok brent holld þitt þa munda ek uilia at sumir bæri kallt jarnn j holldi ser af þeim Jadarbyggiunum ok uorir ouinir eru. ok olikr ertu ordinn Hakoni modurfỏdr þinum edr sumum fodrfrændum þinum Ketli hæng edr Kuelldulfui. Endridi mællti. reidr ertu nu fadir en sattir eru vit Erlingr nu ok hefir hann bætt mer fe. Æinar mællti. huat hefui ek sligt heyrt at taka a ser mutu sem putur ok fe sem ueslingar. en þar sem þu satzst til jarnns ok tokt femutu j |[206] botina þa mun þat ecki hepta mina ferd. Endridi suarar. þa þarf mæira vid. fylgia ma þat fenu er mer þikir mæira undir Sigridr dottir hans skal fylgia fenu ok skal ek æiga hana. Æinarr mællti. fridende eru þat vist en dyrt þiki mer þu hafa keyft hana þar er þu bart jarnn til ok þike mer þetta einge sætt ok ecki heftir þetta mina ferd. Endridi suarar. meira þarf þa vit. ok uæit ek æigi huarth þer þikir nockur virding edr sæmd j þui er Erlingr baud mer fram dottur sina. Æinarr mællti. þat er vist virding mikil ef þat er satt ok ecki þiki mer su sæmd minne en ouirding su er þu fekt j iarnnburdinum þuiat hræddr hefir Erlingr þa verit er hann baud þer fram dottur sina ok mun ek mer þetta lika lata. ok fỏrum nu med ollu þessu lide ok synum þeim afla uornn huat er ver æigum undir oss. Endride suarar. þat uil ek giarnna. Sidan sigla þeir sudr med landi. en er þeir fedgar sia skipin mællti Skialgr. se nu fadir at betra er at æiga þessa menn at vinum en at ouinum er her fara. en nu er þat mitt rad at vit buum ueitzslu uegliga j moti þeim ok stormannliga þuiat þig skortir æigi fe til þess. Erlingr quat suo uera skylldu. uar nu geingit j mot þeim fedgum ok fagnnat sem bezst matti. uar sidan uæitzsla hin uegligsta er Endridi gek at brudhlaupi sinu. ok sidan voru menn med giofum brott leystir ok mælltu þeir Æinarr ok Erlingr til vinattu med ser ok skildu at suo mælltu. Endridi for heim (med) konu sina Sigride ok undi uel sinu rade.
Vidrtal þeirra Olafs konungs ok Erlings Skialgssunar
147. Erlingr Skialgsson hellt riki sinu allt nordr fra Sognnsæ ok austr til Lidandisnes. red hann ollu vid bændr en uæizslu konungs hafde hann myklu minne en fyrr. en þar stod þo su ognn af honum at eingi madr lagde j adra skal en hann uillde. Olafi konungi þotti ofgangr at vm riki Erlings. Madr het Aslakr Fitiaskalle hann uar kynstorr ok rikr. Skialgr fadir Erlings ok Askell fadir Aslaks voru brædrasynir. Aslakr var mikill vinr Olafs konungs ok setti konungr hann nidr a Sunnhordalande ok fek honum þar len mikit ok uæitzslur storar ok bad konungr hann hallda til fullz vid Erling. en þat uard ecki þann ueg þegar konungr uar æigi nærr. þa uard Erlingr æinn at rada þeirra j millum var hann ekki at miukari þoat Aslakr uillde sig fram draga hea honum. foru þeirra skipti suo at Aslakr hellzst æigi uit j syslunne. for hann þa a fund Olafs konungs ok sagde honum fra vidskiptum þeirra frænda. Konungr bad Aslak vera med ser þar til er ver Erlingr finnumzst. Konungr gerde ord Erlingi at hann skyllde koma til Tunsbergs vm uorit a fund hans. en er þeir finnazst þa æigu þeir stefnur ok mællti konungr. suo er mer sagt Erlingr fra riki þinu at æingi madr se sa nordr fra Sognnsæ ok til Lidandisnes er frelse sinu halldi firir þer. eru þeir menn margir þar er odalbornner þættiz til vera at hafua rettynde af iafnnbornum monnum ser. nu er her Aslakr frændi þinn ok þikizst hann helldr kulda af kenna ydrum uitskiptum. nu uæit ek þat æigi huort helldr er at hann hefir til þess sakar nockurar edr skal hann hins at giallda er ek hefir sett hann yfir uarrnnat minn. en þo at ek nefnna hann til þessa hellzst þa kæra slikt þo margir firir oss będe þeir er j syslum sitia suo ok þeir er bu uor uarduæita ok armenning hallda ok uæitzslur skulu bua j moti mer ok lide minu. Erlingr mællti. þui skal skiott suara segir hann at þui skal neita at ek gefa þær sakir Aslaki ne odrum þoat j þionustu yduarre se. en hinu skal ek iata at þat er nu sem lengi hefir verit at huerr uorr frænda uill uera odrum mæire. ok hinu odru skal iata at ek geri þat lostigr at bey(g)ia hals firir ydr herra en hitt mun mer ordigra þickia at luta til Selþoris er þrælborinn er j allar halfur þo at hann se nu armadr yduar edr annara þeirra er hans makar eru þott þer leggit metord a. Þa toku til mals beggia uinir ok badu at þeir skylldu sættazst. sogdu suo at konungi væri at ỏngum manni styrkr iafnnmikill sem at Erlingi ef hann væri yduarr fullkominn vin. j annan stad mælltu þeir til Erlings at hann skyllde uægia uit konung. segia suo ef hann helldizst j uinattu vid konung at honum munde þa allauduelligt at koma þui fram sem hann uillde uid huern mann annan. Lauk suo stefnu þeirre at Erlingr skyllde hafa somu uæitzslur sem hann hafde adr haft ok settuzst nidr allar sakir þær er konungr hafde haft a hende Erlingi. skyllde þa Skialgr son Erlings fara til Olafs konungs ok uera med honum. for þa Aslakr aftr til bua sinna ok uoru þa sattir at kalla. Erlingr for ok heim til bua sinna ok hellt teknum hætti um riki sitt. Nu uikr aftr sỏgunne þar til sem fyrr uar fra horfuit sem uar Þormodr kolbrunarskalld er sidar mæirr uerdr hirdmadr ok astfolginn þionustumadr hins hæilaga Olafs konungs Haralldzsonar.
Þaattr Þormodar er hann er med Knuti Konungi i Danmork
capitulum
|[207] Prydemadr mikill var Þormodr kolbrunarskalld ok uel at jþrottum buinn skalld gott medalmadr a uỏxst allra manna snarazstr. hann undi ser ongu eftir andlaat Þorgæirs fostbrodur sins. ok þat sama sumar sem hann var ueginn for Þormodr vtan vestr j Vadli ok er ecki sagt af ferdum þeirra fyrr en þeir komu fram j Danmork. Þa red þar firir Knutr hinn riki ok var honum sagt fra Þormodi at hann væri mikit afbragd annarra manna bæde sakir hreysti ok kappgirnne ok suo skalldskapar. ok sendir konungr eftir honum ok bad hann koma a sinn fund. Þormodr bregzst fliott vid ok ferr at hitta konung ok gengr firir hann ok kuedr hann agætliga. en konungr fagnar uel Þormodi ok bydr honom þegar til sin. ok ferr þat ord fra þer segir konungr at þu ser uel fallinn til at uera j konungs hird ok þiona tignum monnum. Þormodr suarar. þat er mer æigi fellt herra firir þui at ek er æigi til færr at setiazst j rum hofutskallda slikra sem med ydr hafua uerit ok er ek ecki reyndr at þui at yrkia vm þuilika hofdingia sem þer erut. Konungr mællti. þetta vilium ver at þu kiosir af at vera med oss. Þa suarar Þormodr. herra uarlla er oss þetta fallit þuiat ver erum illa stilltir ok kann vera at uer fam æigi til gætt ok þiki mer illt ef ek hrata her j nockurnn ofagnnat firir sakir skaplyndis mins. þuiat oft nenni ek litt at gera j moti skapi minu en þo uil ek ydr þess bidia at þer firirkunnit mig æigi þess er ek mun mæla. þat uerdr stundum mællt af sumum monnum at æigi hafui gefuizst at fullu þeim monnum er med ydr hafua verit. Konungr mællti. uar med oss Þorarinn loftunga. Þormodr suarar. satt er þat herra en var þo su stund vm hrid at æigi þotti þat olikara at Þorarinn bæri sig æigi heilan a brott. en ydr mun þo suo reynaz at ek er myklu verra skalld en Þorarinn. Konungr mællti. miog verdu ver eftir at læita vid þig Þormodr ok ma þat gera vm stundar sakar en þo ma þat a finna at ver uilldum þina þionustu hafa. God þacki ydr þat herra segir Þormodr en þo verdum uer at ætla hof firir oss þott ver uitim þat at ydr se merklligazat at þiona. Nu man ek þat syna segir konungr sem ek gat adr at helldr en æigi farir þu til min ok mun ek gefa þer þuilikann mala sem Þorarinn hafde en þat uar mork gullz. Herra sagde Þormodr ef ver tokum þenna kost þa þurfum ver miog þinnar umstille ok umsiar þuiat ek er raunlitt stilltr sem ek sagda ydr. Þormodr tekr nu þetta af at hann ferr til hirduistar med Knuti konungi ok er hann þar um hrid ok uel uirdr. hann skemtir oft konungi. ok er þat fra sagt at hann skemti allra manna bezst ok oft kuæde hann visur vm þat er vid bar. Konungi hugnnade hann vel ok verdr þo ecki mæira um en hann hugde til. Lidr nu sumarit.
Þormodr rædz med Hareki
149. Um uetrinn er þat sagt at madr sa kemr til hirdarinnar er Harekr hæitir. honum er suo farit at hann er uikingr mikill ok illgerdamadr en hann er þo uinr Knutz konungs. færde hann honum iafnan herfang mikit ok gerssimar margar ok uirde konungr hann mikils. Suo er sagt at konungr frettir nu Harek at huersu honom hefir farizst vm sumarit. en hann segir at æigi hafui nu uel farizst. kuezst latit hafa stafnnbua sinn. ok uil ek þess bidia ydr herra at þer fait mer stafnnbua annan ok er þo uandfæingit j stad hans at þui at mer þikir þuiat hann uar oft godr tiltaks um ord ef suara þurfti huort sem skyllde skattyrdazst edr læita lofgiarnnligra orda. Konungrinn ihugar þetta mal ok kuetzst þo uilia bioda honum til sin ef hann uillde þat ok hætti hann hernnade ok kuezst ser þat rad synazst uænligt at hann gerde suo. en Harekr letz enn uilia hafa hina somu idn. Þar er hann vm uetrinn med konungi. hann er uel uit Þormod ok gerde miog at athuarfui vid hann. Harekr uekr til miog oft vid konunginn um stafnnbuann at hann skuli fa honum. en konungr slitr æigi ór þui suo bratt. Þormodr uerdr æigi firir ofund af monnum sem oft kann verda uit þa menn sem nykomnir eru til hirdar ok uirdir uel. en þar kemr um malit Hareks at hann segir honum at hann kyss Þormod til stafnnbua ser. Konungr mælir ecki þui j moti ef Þormodr uillde. ok uar nu þess lęitat uid hann ok tok hann þui ofliott helldr ok kom þat loks at konungr sealfr rædir um uit hann ok segir at hann uill at Þormodr redizst til med Hareki. Þormodr suarar. þat er mer nu skapfelldazst at vera med ydr herra ok er mer sea allz ukunnr hann Harekr. Konungr bidr nu Þormod til ok segir hann hafa nu munu j moti uingan sina ef hann gerir nu þetta sumarlangt firir ord sin. Þormodr suarar. helldr uillda ek nu herra med ydr uera en þo firir þui at þer bæidit þessa þa uil ek æigi þessu afsuor uæita med oll(u) en skilia uil ek nockut j malit. ef ek radumzst j þessa ferd med Hareki þa uil ek rada huar j hafnir skal leggia edr brot skal leggia. Konungr iatar þessu ok |[208] segia suo uera skulu sem hann bæidir. Ok nu er kemr at þeirre stundu er þeir Harekr ok Þormodr skulu brott fara fra hirdinne þa koma æigi fram giafir þær af konungs hende uit Þormod sem honum þotti ser hæitit hafua verit. ok eru þeir konungr nu badir saman staddir. Þa þikir Þormodi radligt vera munu at minna konunginn a med nockuru moti ok quad hann þa visu þessa.
- Loftungu gaftu lengi
- latr þat er Fafnir atti
- þu letz mer enn mæri
- merkr franoluns uonir.
- uerdr em ek uarga myrdir
- uidlendr fra þer sidan
- edr helldr um sia sialldan
- sliks rettar skal ek uætta.
Konungr dregr þeger gullhring af hende ser er stod halfa mork ok gaf Þormodi. Haf nu mykla þỏk firir herra segir Þormodr en firirkunnit oss æigi uorrar framgirnne þott ek mæla vm þetta enn nockuru framar. þat tỏludu þer herra at ek skyllde mork gullz þiggia af ydr j malagiof. Konungr suarar. þat er satt skalld er þu mælir ok skal þat ok æigi af draga. Tekr konungr nu hring annan ok gefr honum. ok er hann tok uit þessum hringnum þa quat hann visu þessa.
- Flest of ser hue fasta
- fagrbunar hefui ek tuna
- badar hendr or breidum
- bardz þiodkonungs garde.
- elld a ek iofri at giallda
- ungr þeim er bregdr hungri
- diups ber ek gull a greipum
- gradugs ara badum.
Nu skiliazst þeir Knutr konungr.
Þormodr drap stafnbua Olafs konungs
150. Þormodr rædzst nu til skips med Hareki ok gerdizst stafnnbui hans ok fara þeir vm sumarit. ok þikir Þormodr vera godr tiltaks bæde um ord ok atgongu ok likar þeim uit hann æinkar uel. Þat er sagt æitthuert sinn at alidnu sumri at þeir leggia skip sin j lægi sid um aften hea ey nockurre. ok þat sea þeir at renna fram hea þeim skip nockur ok uar þat dreki er fyst for ok alluegligt skip. ok er drekann bar fram hea skipinu þui er Þormodr uar a þa kallade madr af drekanum. ór hart ór konungs hofnninne segir sa. Þeir uilea þegar bregda tiolldunum ok lata or hofninne. ok er Þormodr ser þat þa bad hann huerge brott leggia. ok minnizst nu a segir hann huat mællt var med oss at ek skyllda slijku rada. Þeir suorudu felagar hans bidia hann æigi uerda suo odan. ok hefir þu matt rada þessu enn her til firir oss ok enn kann vera at suo se. Drekinn brunar nu fram at skipi þeirra Þormods ok gengr nærr ok þikir þeim er a drekanum eru seint uit latit at leggia ór hofninne. Þat er sagt at stafnnbuinn a drekanum stendr upp ok bregdr suerde ok hỏggr til Þormodz. en hann lætr æigi a sig hallt uerda ok hoggr j moti til þess mannzsins. ok berr suo til at sa letz en Þormod sakade ecki. ok þegar hleypr Þormodr af skipe sinu ok upp a drekann ok hefir skiolldinn firir ser ok aftr eftir skipinu allt til lyftingar. En vit þetta allt saman uard kall a skipinu ok frettizst nu huat tidenda er. ok er Þormodr þui næst hondladr en uikingar leggia þui nęst brott ok hirda ecki um Þormod huat af honum verdr. En drekanum styrir Olafr konungr ok er honum sagt huat j hefir gerst ok suo at uegandinn er handtekinn. ok bidr konungr lata drepa hann ok kallar hann þess verdann vera. Ok er Finnr Arnnason heyrir þetta er konungr mællti þa gengr hann til ok uill uita huerr madrinn se sa er uegit hefir stafnnbuann. ok mællti er þeir funduzst. firir hui uartu suo diarfr madr at þu treystir at hlaupa a konungsskipit sligt sem þu hafdir adr unnit. Þormodr suarar. þat kom til þess segir hann at ek hirta ecki um lifit ef ek kæmumzst a ualld konungsins. Nu segir Finnr þetta Sigurde byskupi ok bidr hann uæita ser orda fullting vid konunginn at bidia manninum fridar ok ræda um med ser. ok synizst þeim sem honum hafui huatliga ordit allt iafnnsaman ok bidea þeir nu konung at hann skuli gefua honum grid ok fara um þat morgum ordum. Konungr spurde hui hann kæmi a hans ualld þar sem hann uar a adr a ỏdru skipe suo illa sem hann hafde sina sok til buit. Þormodr heyrde þetta sealfr ok suarar konungi med visu þessi.
- Hafa þottumzst ek hættins
- hafs sækiande ef tækir
- hreins uid halldi minu
- huert land þegit branda.
- rikr uil ek med þer rękir
- rannda linnz hinn suinne
- rond berum ut a andra
- eybaugs lifa ok deyia.
Ja sagde konungr audsætt er þat a þessi tiltekiu at þu hirdir litt um lifit ef þu kemr þui fram sem þu uilldir. en þat hygg ek at uerir þu þat rum er þer er j skipat edr huert er nafnn þitt. Þormodr sagde til sin. ok er ek fostbrodir Þorgeirs Hauarssonar. Konungr mællti. meire gæfumadr skylldir þu vera en Þorgæirr uar. en hitt er mer synt at þu munt lagdr til ohappanna þuiat mer synizst þu ungligr edr huersu morg hefir þu uigin uegit. Þormodr quat þa visu.
- Sex hefig allz sizst uxu
- on hiallta ty fionir
- kendr er ek vid styr stundum
- stalregns boda uegnna.
- þo em ek enn at mun manna
- mordz uarliga ordinn
- uer letum þo þeirra
- þritỏgr skarar bita.
Konungr mællti. þỏrf uære at þu bidir æigi adra .xxx. uetra. en þo er skade at slika menn þuiat þu munt uera skalld mikit. Þormodr suarar. þat mun nu miog a ydru ualldi |[209] huersu gamall ek skal uerda. en gods uæntir ek at ydr firir sakir þins vinar Þorgeirs Hauarssonar fostbrodur mina. fór ek ok þui mest af Jslande at ek þottumzst uita at þu mundir vilia lata hefnna hirdmannz þins ok uinar Þorgeirs Hauarssonar en ek uissa mig skylldazstan til at hefnna hans med yduarre umsia. Konungr mællti. þiggia muntu hỏfut þitt allz þu ert a minn fund kominn. uil ek at þu leitir firir þer huert er þu uill firir mer. Þormodr suarar. su lifgiof kemr mer firir litit þuiat mer er okunnikt um Noreg en ek uil ecki læita til annara konunga en þin. nu ger þu annathuort tak uit mer edr lat drepa mik ella. Ok nu uit arnỏn byskups ok Finnz ok hins annars er konungi fellzst uel j þocka til Þormodar þa mællti konungr. statt upp þu Þormodr. nu muntu verda at giallda mer til þionustu sealfan þig firir þann mann minn er þu vott. ertu uel til fallinn at fara sendiferdir minar. Þa quat Þormodr visu.
- Þarf sa er þer skal huarfia
- þæingill firir kne lengi
- suaradu hogliga hueriu
- hugbord konungr orde.
- fair eru uer ne fryiu
- frændr voru þa uændir
- minnumzst ek meirr a annat
- mitt starf konungdiarfir.
Konungr suarar. gaman mun vera at skalldskap þinum ok æigi ætla ek at þu verdir til lyckta vgæfumadr. Þormodr var nu med konungi ok uar hann þui betr til hans sem hann hafde lengr verit. þuiat konungi reyndizst hann hinn rỏskuazsti madr j ollum mannraunum.
Þormodr fór til Grænlandz
151. Þat sama haust er Þormodr kolbrunarskalld kom til Olafs konungs kom skip af Grænlandi til Noregs. þui skipe styrde sa madr er Skufr het hann uar grænlenzskur madr af ætt farmadr mikill uitr madr ok uinsæll uinr mikill Olafs konungs ok var honum handgenginn. Skufr for til hirdar med Olafi konungi. þeir Þormodr ok Skufr logdu saman lag sitt ok uar med þeim alluingott. Um uorit eftir bio Skufr skip sitt vt til Grænlandz. Þormodr gengr þa firir konung ok mællti. þat uillda ek konungr af þu lofadir mer at fara til Grænlandz j sumar med Skuf Grænlendingi. Konungr suarar. huert er eyrendi þitt til Grænlandz. huart ætlar þu at hefna Þorgeirs suarabrodur þins. Þormodr suarar. æigi uæit ek huers audit uill verda um þat. Konungr mællti. æigi uil ek banna þer forina þuiat ek þikiumzst vita huat er þu uill. Nu skilia þeir at suo mælltu. Þormodr tok ser far med Skuf. ok er þeir voru miog bunir þa fara þeir a fund konungs ok þacka honom alla vingan þa er hann hafdi þeim ueitt. konungr bad þa uel fara. konungr gaf Þormodi hring ok suerd þa er þeir skilduzst. Ganga þeir nu a skip ut ok er þeir gengu a skip ok settuzst nidr þa gek madr vt a skipit at skutbryggiu. sa madr uar mikill uexsti herdibreidr ok þyckr undir hondina hann hafde sidan hatt a hỏfde. ok mattu þeir ogerlla sea hans asionu en þat er þeir mattu af sia þa syndizst þeim skulbrunn ok skeggiadr ok gerpligr j asionu. sa madr gek firir Skuf ok kuaddi hann. Skufr tok uel quediu hans ok spurde hann at nafnni en hann nefndizst Getr. Skufr mællti. huar er kyn þitt. Hann suarar. uida stendr kyn mitt fotum. en þat er eyrendi mitt hingat at ek uil at þer uæitit mer far j sumar til Grænlandz. Skufr suarar. okunnigr ertu mer ok vita (verd ek) vid skipueria mina huat þeim syniz rad huort ek taki uit þer edr æigi. Gestr mællti. æigi uæit ek enna þat ætlada ek at styrimenn ætti firir skipi at rada en æigi hasetar. ok er þat likligazst at ek uinna hlutuerk mitt at minu læyti suo at æigi þurfui hasetar firir mig at uinna. Nu lauk suo þeirra uidrædu at Skufr het Gesti farinu. Gestr gek upp j bęinn ok kemr aftr med mykla byrde ok þunga suo at uarla mattu .ij. menn upp taka. Skufr let þa j haf. þeir fengu stór uedr ok huoss. þess lidbetri uar Gestr sem meire uar raun til. suo syndizst þeim sem Gestr munde hafua .ij. manna megin j sinum tiltỏkum. helldr stodst allt j odda med þeim Þormodi ok Gesti j þui sem uit bar. Suo barst at æinn dag at Þormodr ok Gestr attu austrmal at hallda badir. j þann tid uar byttu austr hafdr a skipum en æigi dęlu austr. nu uar Þormodr j kile nidri ok sokti byttunum en Gestr tok uit uppi a þilium ok bar ut austrinn. Þormodr uar ecki sterkr madr ok selldi hann oft ecki langt upp bytturnar ok uard Gestr at sæilazst miog j mot byttunum adr hann fenge nad þeim. Gestr mællti þa. sel þu upp auuirdit knaligar butturnar. Þormodr suarar ongu en gerde sem adr. Nu er minnzstar uonir voru þa lætr Gestr fallazst ofan bytturnar fullar af sio j fang Þormodi. Þormodr uerdr allr aluotr ok hleypr upp ór austrinum ok þrifr uopn sin. Gestr tekr ok sin uópn uilia þeir þa beriazst. Skufr bidr þa menn standa j mille þeirra. eru þeir þa skildir. Skufr mællti þa. æigi samir at menn se vsattir a skipum þuiat osættinne fylgir mart til mæins ok sealldan mun þeim skipum uel farazst er menn eru usattir innan bordz. nu uilium uær bidia yckr at þit synit ỏnga ouisu medan þit erut a skipinu en georit sem yckr likar þa er þit komit a land. Nu sefazst þeir af ordum Skufa ok eru nu grid sett a millum þeirra. Skip þeirra |[210] uelkir uti lengi ok fa þeir stor afỏll. j einum myklum stormi gengr j sundr seglra þeirra fór þa utan bordz allt seglit. taka menn seglit ok heimta at ser ok voru Gestz tiltok þar sterkliguzst. Skufr mællti at þeir menn voru litt hagir er farit hỏfdu af Grænlande med honum. en hann hafde seth þa Þormod ok Gest mart hagliga telgia. Skufr mællti þa vid Gest. uill þu gera saman ra vora. Gestr suarar. litt er ek hagr bittu Þormod hann er madr suo ordahagr at hann mun þegar yrkia saman rána suo at fost mun vera sem negld se. Skufr mællti þa vid Þormod. uilltu gera saman ra vara. Hann suarar. fa þu Gesti hann er madr suo sterkr at hann mun stinga saman hlutunum suo at fast mun vera. en þo ma ek freista at telgia annan hlutinn ef Gestr telgir annan. Nu er fengin sin ỏx huorum þeirra ok telgir sinn rarhlut huorr þeirra. Gestr litr nockut suo til þar er Þormodr er. en þa er Þormodr hafde telgt sinn hlut rarinnar þa setz hann nidr a bunkann. en Gestr telgir nockuru lengr þat tre er hann uar at. ok er hann hætti at telgia þa bar þann saman hlutina ok þurfte þa af huoregum at taka hlutnum. Nu festir Gestr saman rana ok eftir þat festa þeir seglit vid rana ok þui næst sigla þeir. Sid um haustit toku þeir Grænland. skipit kom j Eireksfiord ok skipudu þar upp.
Her segir fra þeim Grænlandingum. capitulum.
152. Þorkell Læifsson bio j Brattahlid hann uar hofdinge mikill rikr ok uinsæll hann uar uinr hins helga Olafs konungs. Þorkell kom bratt til skips ok keyfti at styrimonnum ok hasetum þa hlute er hann uillde hafa. hann keyfti mollt þau sem þar voru til ok adra hluti þa sem torugætazstir voru a Grænlande. Skufr gerde Þorkatli j kunnlæika at hirdmadr ok skalld Olafs konungs uar a skipenu er Þormodr het ok sagde at Olafr konungr sende honum Þormod til hallz ok trauzstz ef hann þyrfti nockurs vit. Nu af þessum ordum Skufs baud Þorkell Þormodi til sin ok þat þektizst Þormodr. Skufr uar vid skip til þess er þat uar upp sett ok um buit. eftir þat redst hann heim til bus sins. hann atti bu a þeim bæ er a Stockanese hæitir. þat er j Æireksfirde ỏdrum megum fiardar en Brattahlid odrum megum. vid Skuf bio sa madr er Biarnni het. hann uar uitr madr ok uinsęll gerr at ser ok smidr mikill. hann uardueitti bu þeirra Skufs beggia þa er Skufr uar j forum. þeir attu felag saman ok fór uel med þeim felag. Þormodr for til uistar j Brattahlid til Þorkels Læifssonar. Gestr uistadizst j Æireksfirde a bæ þeim er j Uik hæitir. þar bio sa madr er Grimr er nefnndr. Þorgrimr trolli Æinarsson bio j Æinarsfirde a bæ þeim er a Laungunese hæitir. Þorgrimr uar godordzmadr ok mikill hỏfdinge rikr ok fiolmennr garpr hinn mesti j skaplynde. uit Þorgrim bio systir hans er Þordis het. hana hafde att sa madr er Hamundr het. synir Þordisa(r) voru .iiij. a uist med henni. einn þeirra het Bauduarr annar Falgeirr .iij. Þorkell .iiij. Þordr. þeir voru aller garpar myclir ok fraligir menn. Þorunn het onnur systir Þorgrims hon bio j Æinarsfirde a þeim bæ er a Langanese het. hon atti son er Liotr het hann uar mikill madr uexsti ok rammr at afle. Aller frændr Þorgrims voru myklir hauadamenn ok oiafnnadarmenn. Sigridr het kona er bio j Æinarsfirde a þeim bæ er a Hamri hæitir. Sigridr atti gott bu en þo ecki stóraudig en uel audig at uinsældum. Sigurdr het son hennar hann uar at bui med henni. hann uar fraligr madr ok vinsæll ok litill hauadamadr.
Vidreign þeirra Lodins ok Þormodar
153. Lodinn het madr hann uar verkstiore Þorkels j Brattahlid. hann uar godr uerkmadr ok uæidemadr mikill. honum fylgde at lagi kona su er Sigridr het hon uar fæingin til at uinna Þormodi. skemma uar j Brattahlid ute æigi afost husum er Þorkell uar uanr at sofa j ok setumenn hans. þar brann lios hueria nott j skemmunne um uetrinn. Lodinn suaf inni j skala hea uerkmonnum Þorkels. Lodni þotti Sigride oft uerda dualsamt a kuelldum j skemmunne er hon togade af Þormode. þotti honum Sigridr ga sin minnr en verit hafde kom honum j hug kuidlingr sa er kuedinn er um lausungarkonur.
- A huerfanda hueli
- eru þeim hiortu skopud
- ok brigd j briost um lagin.
Rædir hann þa vm uit hana at hann uill æigi uistir hennar langar a kuelldum j skemmunne. hon suarar honum þann ueg sem henni uar j skapi til. þikir honum hon leggia sialldnar[211] .x. (fingr) up ser um hals en uerit hafde. Lyftizst þa litt þat ræide j sinu rume. en ræide huers mannz er j galle en lif j hiarta minne j hæila mettnadr j lungum hlatr j millti lystisemi j lifr. Þat bar til æinn aftan þa er þeir Þorkell ok Þormodr uilldu ganga til skemmu ok Sigridr eftir þeim at Lodinn tok til Sigridar ok hellt henni en hon togadizst ór hondum honum. ok er Þormodr serr þat þa tekr hann j hond Sigride ok uill kippa ór hondum Lodni. en þat gengr æigi skiott. ser Þorkell þa þeirra þæfu. hann mællti þa uit Lodin. lattu Sigride fara læidar sinnar. oskuggasamligt er allt um hennar uistir uti þar a kuelldum. brennr þar lios biart. mun ek gæta hennar uti þar a kuelldum suo at ecki skal at uerda um hennar rad þat er henni |[212] se til suiuirdingar ne þer til sneypu en þu gæt hennar uel þess j mille. Nu vid þessi ord Þorkels þa lætr Lodinn raknna hendr af Sigride ok ferr hon læidar sinnar med þeim Þorkatli ok Þormodi. ok uar nu kyrt um hrid.
Þormodr drap Lodin
154. Þa er at jolum dregr lætr Þorkell mungat hæita þuiat hann uillde ioladryckiu hafa ok gera þat til agætis ser þuiat sealldan var joladryckia a Grænlande. Þorkell baud þangat uinum sinum at iolum ok uard þar fiolment um jolin. Skufr ok Biarni af Stockanese voru ok þar vm jolin at heimbodinu þuiat þadan uar husbuningr hafdr klæde ok ker til bodsins. Nu drucku menn jolin med mikille gledi ok skemtan. affaradag jola biugguzst menn til brottfarar ok foru suo sem bunir voru ok þỏckudu Þorkatli uel uæitzslu ok heimbod. Lodinn uerkstiori greiddi monnum klæde sin ok handagerui er hann hafde uarduæitt um jolin. hann setti fram skip þeirra Skufs ok Biarnna ok let bua. huskallar baru ofan ker ok klæde þau sem hỏfdu uorit hỏfd til bodsins af Stockanesi. Lodinn uar j selskinz kufli ok j skinnbrokum ok uar gyrdr j brækr. nu voru þar aller menn uærr j ỏnn nockurre. Lodinn kemr þa farande j stofu vid .iiij. menn. þar uar adr æigi flæira manna en Þormodr ok Biarni bondi af Stockanesi ok uar j sinum beck huorr þeirra ok tỏluduzst suo vid vm þuert golf. Þormodr la a framanuerdum stockinum. Nu er þeir Lodinn komu j stofuna þa græip Lodinn j fætr Þormodi ok kifti honum fram a golfit. þeir drogu þa Þormod utar eftir golfinu. þa hleypr Biarnni upp ok gripr um Lodin midian ok uegr hann upp j bringu ser ok rekr hann nidr uif golfinu. Biarnni bannar þeim er Þormod drogu ok bad þa lata hann lausann. ok suo gera þeir. Nu stendr Þormodr upp. hann mællti þa vid Biarnna. æingi tilkuoma þiki mer sligt vera þuiat ver Jslendinger erum uanir slikum skinnlæiks brogdum ut a Jslande. Þeir Lodinn ganga fram ok lata sem ecki se j ordit. Nu er þeir Skufr uoru albunir til farar þa gæingr Þorkell til skips med þeim ok hæimamenn hans. ganga þeir menn a skip ut er fara skylldu. þeir Skufr hofdu feriu æina ok la bryggia a land. Biarnni stod hea bryggiuspordinum ok bæid Skufs er hann talade vid Þorkel. Lodinn uar a lande uppi skamt fra skipinu ok hafde þa af hende greitt farangr [hui manna[213]. Þormodr uar skamt fra þui sem þeir Þorkell toludu. ok er minnzstar er(u) vonir þa gengr Þormodr at Lodni ok bregdr suerde ok hỏggr Lodin banahỏgg. Þorkell heyrir brestinn ok litr til ok ser huar Lodinn er fallinn. Þorkell mællti þa vid menn sina at þeir skyllde ganga at Þormodi ok drepa hann. en þeim uard bilt. Biarni mællti þa at Þormodr skyllde ganga a skip vt. hann gerde suo. Biarnni gek eftir honum ok er hann kom a skip þa heimta þeir vt bryggiuna. Þorkell eggiar þa atgongu sina menn ok uill beriazst til Þormodar. Skufr mællti þa. bradlitith gerir þu nu Þorkell a þetta mal er þu uill drepa Þormod hirdmann ok skalld Olafs konungs. mun ydr madrinn dyrkeyftr verda ef konungr spyrr at þer latit drepa hann. allra hellzst er konungr sende hann ydr til handa ok til skiols ef hann þyrfti nockurs uit. synizst þat j þessu male sem oft kann at verda at ræidin litr æigi hit sanna. nu uilium uær bioda ydr sealfdęmi firir Þormod ok uig Lodins en Þormod munu uær æigi lata medan uær stondum upp. Nu med þessum ordum Skufs þa sefazst Þorkell. attu margir þa hlut at um sætt þeirra. for þat fram at þeir sættuzst. handsalade Skufr Þorkatli sealfdęmi firir vigit. for Þormodr þa at uistafare a Stockanes til þeirra Skufs ok Biarna ok uar med þeim þat sem eftir uar uetrarins.
Fra þeim Þormodi ok Fiflegli
155. Egill het madr hann uar huskall þeirra Skufr ok Biarna. Egill uar mikill madr uexsti ok sterkr liotr ofimr ok ouitr obragligr ylirlitz. hann atti kenningarnafnn ok uar kalladr Fiflegill. Þormodr uar laungum ogladr ok okatr. husbændunum þotti a þui mikit mæin er hann uar hliodr ok spurdu þeir hann at ef þeir mætti nockurar bætr rada a hans hliodleika. Þormodr suarar. þat uillda ek at þit fengit mer fylgdarmann nỏckurnn þann er ecki gerde annat en hann fylgde mer þangat sem ek uillda farit hafa. Þeir sỏgdu suo uera skylldu badu hann kiosa ser mann af huskollum sinum þann sem hann uillde. Þormodr mællti. Fiflegil kys ek til fylgdar vid mik hann er madr mikill ok sterkr æigi ofuitr at gera þat sem ek uil firir hann lagt hafua. Þeir badu hann rada en þo undrudzat þeir hui hann kaus Egil ser til fylgdarmannz. Nu gerdizst hann fylgdarmadr Þormodar ok leku oft at honum dętr hæimskunnar þær dul ok ranguirding suo at hann uisse æigi georlla huerr hann uar. Biarni smidade Þormodi exi bræida at firirsognn Þormodar. hon uar slett oll ofan fra hamri ok til eggiar æingi uar eguolr firir henni hon uar herdugod ok snarpegg ok sæigt jarnn j.
(Drap Þorgrims trolla)
156. |[214] Um uorit eftir þessa atburde foru menn til þings j Garda j Æinarsfiord þat er j Eireksfirde ok hofdu aller saman buder. læ(i)ti bar a mille ok þar sem þeir hofdu budir ór Æinarsfirde. Þormodr uar j bud med þeim Skuf ok Biarna. Nu er menn hofdu tialldat budir sinar þa var Þorgrimr trolli eigi kominn. ok litlu sidarr uar sen fỏr hans ok uar hon audkend þuiat hann hafde skrautligt lid ok suo skip ok skipat medal stafnna skrautligum skiolldum þar uoru ok morg spiot a skipe. suo uar mikill ofsi Þorgrims at menn (þordu varla at) mæla iofnum ordum vid hann edr vid frændr hans. uæidarfæri hỏfdu þeir Grænlendingar iafnan a skipum sinum. Nu er skip Þorgrims rende at lande þa gengu margir at sea skart þeirra ok uopnnabunat til strandar. þeir rydea skipit ok kasta a land ueidarfærum þeim sem a skipinu voru. Þormodr uar þar vid staddr er þeir ruddu skipit. hann tekr upp æinn selskutil ok litr a er þau hofdu a land kastet. æinn forunautr Þorgrims gæingr a land ok tekr til skutilsins ok mællti. lumi þu af skutlinum madr þuiat þer mun til litils koma þo at þu halldir a honum. ok þat ætla ek at þu munir litt kunna at bæita skutlinum. Þormodr suarar. litzst þer suo sem ek muna litt kunna at bæita skutlinum. Hann suarar. suo synizst mer uist. Þormodr mællti. þikizst þu betr kunna at bæita en ek. Hann suarar. eflaust ætla ek þat. Þormodr quat þa visu.
- Betr lefz bæita skutli
- balldr hælir þui skialldar
- þollr hleypr hart um hellur
- hlunnriods en uær kunna.
- georr uæit ek hitt huerium harri
- hugdyrstr skipar fystum
- uæitti oss sa er atti
- ormstorgs j skialldborgu.
Þormodr gengr þa heim til budar sinnar eftir þat. Þeir forunautar Þorgrims tiallda þa bud hans med myklum snỏfurlæik ok buazst uel um. Þat barst at æinn godan uedrdag a þinginu at menn allir gengu fra bud þeirra Skufs ok Biarna nema Þormodr einn hann la heima j hudfatinu sinu ok suaf. hann hafde breitt a sig felld tuilodinn er hann atti. felldrinn uar ỏdru megin suartr en odru megin huitr. Nu er Þormodr hafde sofit nockura stund þa uaknar hann ok ser at mennirnir allir voru brottu ór budinne nema hann æinn. hann undrazst nu þuiat mart manna uar at bud er hann sofnade. Ok (j) þui bile kemr Fiflegill inn j budina ok mællti. of fiarri ertu nu mikille skemtan. Þormodr mællti. huar uarta edr huat er nu til skemtanar. Egill suarar. ek uar at bud Þorgrims trolla ok er þar mikill hluti þingheimsins. Þormodr mællti. huat er þar til skemtanar. Egill suarar. Þorgrimr Æinarsson segir þar sỏgu. Þormodr mællti. fra huerium manni segir hann sỏgu. Egill mællti. æigi uæit ek fra huerium manni sagan er en hitt uæit ek at hann segir uel fra ok skemtiliga. er stoll settr undir hann vti firir budinne ok sitia menn þar umhuerfis ok hlyda til sỏgunnar. Þormodr suarar. kunna munt þu at nefnna nỏckurnn mann þann er j sogunne er allra hellzst er þu segir at suo mikit gaman se at. Egill suarar. Þorgeirr nockurr uar j sỏgunne kappi mikill ok virdizst mer at Þorgrimr munde nockut hafua verit vid sỏguna ok gengit miog uel fram sem likligt er. uillda ek at þu færir þangat ok hlyddir til sỏgunnar. Þormodr suarar. suo ma uera segir hann. Nu riss Þormodr upp ok tekr yfir sig felld sinn ok snyrr ut hinu suarta ok tekr ỏxi sina j hond ser ok setr hott a hofut ser. gengr sidan til budar Þorgrims ok Egill med honum. nema stadar undir budar gafhladinu ok hlydazst þar vm ok matti ogeorlla heyra þat er sagt var. uedr hafde a uerit biart ok solskin mikit. en er þeir Þormodr[215] komu undir budina þa tok uedrit at þyknna. Þormodr gerde ymizst at hann horfde upp j himininn edr nidr j iordina. Egill mællti. hui lætr þu þer a þann ueg horfir stundum j loft upp en stundum j iord nidr. Þormodr suarar. þann ueg er nu himininn jsionar sem uant er þa er uobrestrinn uerdr. Egill mællti. firir hueriu er þat uant at uerda at uobrestrinn kemr. Þormodr suarar. firir tidendum uerda uobrestir ofallt. en nu ef suo uerdr at þu heyrir uobrestinn þa forda þer suo sem þu matt ok hlaup suo sem þu matt skiotazst heim til budar ok gæt þin þar. Nu er þeir toluduzst þetta vid þa gerir a skur mykla ok (uot)uidre. hlaupa menn þa a burt fra sogunne ok huerr til sinna(r) budar þuiat menn hofdu ecki uit uætunni buist. sumir foru j budina Þorgrims ok uard mikil þraung j budardyrunum. horfdu aller menn at budinne. Þorgrimr sat a stolinum ok bæid ef nockut rymdizst j budardyrunum. Þormodr mællti nu uid Egil. bid þu nu her en ek mun ganga fram firir budina ok uita huat þar se tidenda. en ef þu heyrir uobrestinn þa hlaup þu hæim til budar uorrar suo sem þu matt skiotazst. Nu gengr Þormodr fram firir budina ok þar at er Þorgrimr sat. Þormodr mællti þa. huat sỏgu var þat er þu sagdir. Þorgrimr suarar. ecki ma ek þer þat segia j fam ordum stormerki þeirrar sogu edr huert er nafnn þitt madr. Hann suarar. Uigfuss hæiti ek. Þorgrimr mællti. huers son ertu. Hann suarar. ek er Otryggsson. Þorgrimr uill þa upp risa af stolinum en Þormodr hio þa j hofut honum ok klauf |[216] hann j herdar nidr ok bra ỏxinne undir felld sinn. en hann settizst undir herdar honum ok kallade. fari þer hingat a er unnit a honum Þorgrimi. Nu snuazst menn j budardyrunum ok sia auerkann ok spyria huerr a honum hefir unnit edr huat uæitz þu til þess mannz er a Þorgrimi uann. Þormodr suarar. her sa ek hann firir skemzstu en ek hliop þegar undir hofut honum er a honum var unnit ok sa ek æigi huert sa for hedan er a honum uann. nu taki her nockurr til ok styde hann en sumir fari at læita þess er a honum uann. Þa setiazst menn undir hofut Þorgrimi en sumir foru at læita uegandans. Þormodr for j burt. hann gengr þa fram med sionum firir nes nokkut. hann sneri þa felldi sinum ok let þa horfa vt hit huita felldarins. Egill heyrde brestinn er Þormodr uann a Þorgrimi. hann hliop þa heim a leid til budar Skufs. Menn geta at lita[217] þeir er j læitinne voru huar madrinn hliop ok ætludu at sa munde vera sannr auerkans. Egill uard stórhręddr er hann sa mennina hlaupa eftir ser herklædda. ok er hann uard handtekinn gerr þa skalf j honum leggr ok lidr firir hrætzslu sakir. Oll bæin hans skulfu þau sem j voru hans likama. en þat voru .cc. bæina ok .xiiij. bæin. ten(n)r hans nỏtrudu. þær voru .xxx. allar ædar j hans horunde pipradu firir hræzslu sakir. þer voru .cccc. ok .xv. En er þeir kendu manninn huerr var þa þottuzat þeir vita at hann munde æigi drepit hafa Þorgrim þuiat Egill uar æinge madr. rann þa af honum hræzsla sem hita af jarni. Nu foru þeir j budirnar at læita uegandans ok finzst hann æigi. Vm hræzslu Egils var þetta kuedit.
- Hræddr uar hinn er meiddi
- hior alldregi suiptir tiallda
- skulfu sidan skips i alfui
- skiotlyndum medal hárs ok fota.
- bade tennr bæin ok ædar
- brann uitzskunnar huerfui þann ueg
- firnna hart sem elldr a árnni
- æzsla mikil var þessi hræzsla.
Þeir menn er uegandans læitudu foru fram til siofarins þar sem nes æitt gek j fram. þar mættu þeir manni j huitum fellde. þeir spurdu hann at nafnni en hann nefnndizst Tortryggr. þeir spyria hann at huert hann ætlade at fara. Hann suarar. ek læitar þess mannz er a Þorgrimi uann. Þeir genguzst j moti ok foru huorirtueggiu snudikt. skilr þa skiott med þeim ok for Þormodr leidar sinnar ok skildi suo med þeim.
Biarni fann Þormod eftir vig Þorgrims
157. Þeir Skufr ok Biarnne saknna Þormodar ok þikir þeim æigi ỏruænt at hann muni vera ualldr auerkans. þuiat Skufr hafde heyrt j Noregi atektir Olafs konungs um hefnnd eftir Þorgeir Hauarsson. Nu er lidr hinu mestu hlaup þeirra manna er læitadu uegandans þa toku þeir Skufr ok Biernne bat æinn a laun ok letu þar a nockurar vistir. þeir reru fram firir nesit þuiat þeim uar sagt at þar hafde madr sezst j huitum fellde sa er nefnndizst Tortryggr. ok er þeir koma firir nesit þa sia þeir huar Þormodr sat. roa þeir þa at lande ok męla at Þormodr skule ganga a skip vt. hann gerir suo. þeir spyria huart hann hafui unnit a Þorgrimi. Þormodr quat þat satt uera. þeir spurdu huat hann ætlade huersu mikill auerki hann ætlade at þat mundi uera ordinn. Þormodr quat þa visu.
- Auruendis redzst undir
- opt finnumzst þat minne
- ỏll er fremd of fallin
- fior neps j stra greppi.
- ef hreggboda hỏgguit
- hefig uart j skỏr suarta
- nadda bordz þuiat nirde
- nættings bana uættag.
En þo ma vera segir Þormodr at hỏggit hafui æigi nogt ordit þuiat sma uerda iafnan ỏruendra manna hỏgg. en þo hio ek þui æigi flæire hoggin at ek ætlade at Þorgrimi skyllde þetta ærit til bana. Skufr mællti. gæfu hafdir þu a er þeir kendu þig æigi þa er þu sazst undir herdum Þorgrimi. Þormodr quat þa visu.
- Vndr hui æigi kendu
- elbaurnar mik gerua
- stals ber ek mart a mali
- mart um skoft hit suarta.
- birgumzst langt þuiat lengra
- lif uar ty skoput drifu
- þremia pollz edr þolli
- þeim alldrtile seima.
Skufr mællti. suo ma uera. en huart uar Falgæirr þar hia Þordisarson kappinn. Þormodr suarar. þar uar hann. Skufr mællti. þo mundi hann nu odr uerda vid uig Þorgrims frænda sins. Þormodr quat visu.
- Stræingde þess a þingi
- þarflyndr ef mig fynde
- haulldr at hỏggua skyllde
- hæit lofgerdar uæite.
- nær stod ek randa ryre
- reckr letzst æi mik þeckia
- gott er þat at huldar hetti
- hefir halldit smidr stefia.
Biarni mællti. þu munt nu lata vera suo buit um hefnd eftir Þorgeir ok hefir þu nu þo gert firir þitt nef þangat ut. Þormodr quat þa visu.
- Mætta ek hefnnd en hrafni
- hrings fek ek bragd a þinge
- hialldrs let ek uige ualldit
- uarga fletz vid marga.
- gnyþolli let ek gialla
- gert hefig firir mer suortum
- mæirr hefnde þo þeirra
- Þorgæirs uinir flæire.
Biarni mællti. þo munu margir þat mæla at þu hafuir gert aflausn um hefnndina er þu hefir drepit þann hofdingia er mestr uar a Grænlandi þar er þu ert kominn her æinmani ok er osynt |[218] huort þu kemzst brott af Grænlandi þuiat Þorgrimr atti marga fraliga frændr ok frækna. Þormodr suarar. æigi ma þat uist vita enn huerium fæigd er næst. Nu flytia þeir hann til Æireksfiardar ok fylgia honum j helli þann er Þormodz hellir er kalladr. sa hellir er j siofarhomrum odrum megum fiardar en Stockanes odrum megum. hamrar erv upp ok nidr fra hellinum ok ma klifa upp ok nidr ok uar þo huartueggia illt at fara. Þeir Skufr ok Biarni mælltu uit Þormod. vertu her j hellinum ok muno vit koma til þin er lokit er þinginu. Þeir Skufr ok Biarni fara nu aftr til þingsins. Þormodar var saknat a þinginu ok þottuzst menn vita at hann munde hafua vegit Þorgrim. Þorgrimr letzst þegar eftir auerkann. Bauduarr ok Falgæirr biuggu mal til a hendr Þormodi um uig Þorgrims ok uard Þormodr sekr skogarmadr um uigit. ok er lokit uar þinginu for huerr heim til sins heimilis.
Þorgeirr drap þa fræ(n)dr a Grænlandi. capitulum.
158. Þeir Skufr ok Biarni komu til fundar uit Þormod ok sỏgdu honum sekt sina ok mælltu at hann skyllde þar uit hafazst j hellinum. sogdu at hann mundi huergi frid hafua ef menn uisse huar hann uæri. sogduzst þeir mundu koma iafnan til fundar vid hann ok færa honum uistir edr þat annat er hann þurfti ath hafua. Firir hellisdyrunum uar grassto mikil ok mattu nauduliga þeir menn er færir voru hlaupa af hỏmrunum ofan j grastona. Þormodi þotti daufligt j hellinum þuiat þar uar fatt til skemtanar. æinn godan uedrdag redzst Þormodr brott fra hellinum. hann klifr upp hamrana ok hafde med ser ỏxi sina. Nu er hann uar skamt kominn brott fra hellinum þa mætir hann manni a læid. sa uar mikill uexsti ok osyniligr liotr ok æigi godr yfirbragz hann var j veriu miog sidri. hon uar saumut saman af morgum tỏtrum hon uar margfolld ok feliott sem laki ok hỏttr af upp af tỏtrum saman saumadr. hon uar ỏll allusug. þuiat þa er solskin var heitt þa gengu uerkfakar fullir fra fodri hans horundz a hinar yzstu trefr sinna herbergia ok letu þar þa vid solu sidur uit blika. Þormodr spurde þann mann at nafnni. sa suarar. ek hæiti Oddi ok er ek gaungumadr æinn fastr a fotum ok er ek kalladr Lusaoddi eliunarlauss madr ok æigi allyginn nockut frodr ok hefui oft gott af godum monnum. edr huat heitir þu segir Oddi. Torradr hæiti ek segir hann. Huat manna ertu Torradr. Ek er æinn æinhleypingr segir hann edr huort uilltu æiga kaup vid mik. Oddi suarar. fatt a ek til kaupa edr hueriu uilldir þu uit mik kaupa. Torradr suarar. ek uillde kaupa yfirhỏfn þa er þu hefir. Oddi suarar. æigi þarftu at spotta mik. Torradr suarar. æigi spotta ek þig ek mun selia þer kapuna er ek er j en þu skallt selia mer veriuna er þu ert j ok fara sendifor mina a Stockanes ok koma þar j kuelld ok segia þeim Skuf ok Biarna at þu hafir mann hittan j dag þann er Torradr nefndizst ok hann skifti vid þig yfirhofnum. æigi byd ek þer flæire eyrende. skalltu þa æignazst kapuna ef þu kemr þessu til leidar j kuelld. Oddi suarar. æigi er allauduelligt at komazst yfir fiordinn þuiat þar þarf skip ok farning at hafua yfir fiordinn en þo ma vera at ek koma þessu til leidar ef ek uil. Nu skipta þeir klædunum. tekr Oddi vid blarri kapu ok ferr j en Torradr ferr j ueriu Odda ok ferr þadan til Æinarsfiardar ok þar til er hann hitti smalamann Þordisar af Lỏngunesi. Torradr spyrr huat synir hennar gerde edr huort þeir uæri heima. Smalamadrian suarar. æigi er Bauduarr hæima en brædr hans voru hæima j natt ok eru nu ronir a fiski. Þormodr suarar. suo ma uera at se. Nu hugdi smalamadrinn at hann ræddi vid Lusaodda þuiat hann kendi buning hans. Nu skiliazst þeir at suo mælltu. ferr Þormodr til nausta þeirra Þordisar ok hefzst þar vid. ok er kuellda tok þa ser Þormodr at þeir brædr roa at lande. Þorkell ræri fram j halsi en Þordr j midiu skipe Falgeirr j austrrumi. Nu er skipit rennir at lande þa stod Þorkell upp ok for fram j stafnn ok ætlade at taka uit skipinu. Þormodr gengr ut ór naustinu ok þikiazst þeir þar kenna Lusaodda. Þormodr snyrr at Þorkatli bregdr exi undan ueriunni ok hoggr j hỏfut Þorkatli suo at hann færr þegar bana. Þa snyrr Þormodr a brott ok steypir af ser ueriunni ok hleypr. þeir Þordr ok Falgeirr hallda eftir honum en hann undan. Hann kemr a siofarhamrana yfir hellinum ok hleypr ofan j tona. Þordr hleypr þegar eftir honum. hann lyknar þegar j knesfotunum er hann kom nidr ok lytr afram. Þormodr hio j þui medal herda honum suo hart at ỏxin sok ok fyr en hann fengi nad oxinne ór sarinu þa hliop Falgeirr ofan j tona ok hio þegar til Þormodar. þat hỏgg kom medal herda Þormodi ok uard þat allmikit sár. þa rann Þormodr undir hendr Falgeiri þuiat hann nade æigi oxinne. Þormodr finnr þa at hann verdr afluani firir Falgeiri. þikir honum þa midlungi vænn sinn kostr slyppr madr en þo miog sarr. rennir hann þa hugnum til fulltings ser þangat sem Olafr konungr uar ok uæntir ser þadan hamingiu. J þui bile fell ỏxin ór hendi Falgeiri ok nidr firir hamrana. þikir Þormodi nu nockuru uænna er þeir eru badir slyppir ok þui |[219] falla þeir badir ofan firir hamrana a sioinn ok j kaf ok reyna þeir þa sund sitt ok færazst ymsir j kaf. finnr Þormodr þa at hann mædizst af blodras. en firir þa sok at Þormodr uar æigi fæigr slittnade broklinde Falgæirs. rekr Þormodr þa ofan brækr um hæla honum. dafrazst honum þa sundit færr hann þa annat kaf at ỏdru ok dreckr þa omællt. skytr þa upp þionum ok herdunam en uill andlat sealft skaut upp andlitinu ok uar þui likazst at sia sem þa er madr glottir ath nockuru. ok j þui drucknar Falgæirr. en Þormodr uar þa miog mattfarinn. hann lagdizst þa j æitt sker ok skreid þar upp a griot ok la þar ok uænti ser þa æinskis annars en liflatz suo uar hann mattlauss.
Þeir Biarni hitta Þormod j skerinu
159. Nu er at segia fra Lusaodda. hann for suo sem mællt var med þeim Torrade ok kom a Stockanes um aftaninn ok sagde þeim Skuf ok Biarna at hann hefde mann hittann um daginn þann er Torradr nefnndizst ok skipti uit hann yfirhỏfnum. ok mællti hann at ek skylldi fara a Stockanes ok segia þeim Skuf ok Biarna fund ockarnn ok klædaskipti. Þeir kenna kapuna ok þikiazst vita at Þormodr muni þui Odda sent hafua til þeirra at hann mun ætlat hafua at gera nockut storuirke. Þeir taka þa æinn bat af launungu um kuelldit ok roa yfir fiordinn ok er þeir nalgazst hellinn þa sea þeir kuikt nockut j æinu skeri ok tala um med ser huort uera muni selr edr rostungr. roa at skerinu ok ganga upp ok sia þar mann liggia ok kenna at þar var Þormodr. Þeir spyria hann tidenda. hann segir þau sem gerst hỏfdu um kuelldit. Skufr mællti. vist hefir þu æigi til æinkis undan rekizst a Garda þinge er þu hefir ordit a æinu kuelldi bani .iij. brædra mikilla kappa ok kynstorra manna. Þormodr suarar. þat æitt kom mer j hug adr þit komut hingat at en munda her lifit lata j skerinu. en nu þiki mer æigi oruænt at ek muni verda græddr ok ma þa enn uerda at nockurr Grænlendingrinn deyi fyrr en ek. Þeir spyria hann um samæignn þeirra Falgæirs. Þormodr quat þa visu.
- Skopta ek þa er uppi
- undarligt a sunde
- hrokr do hæimskr vid klæki
- hans razsaklof gandi.
- alla læit ek a ulli
- egguedrs hugar gluggum
- sefti gaurr ok glotti
- gunnfion vid mer sionir.
Þeir Skufr ok Biarni baru Þormod a skip vt j fiorum skautum þuiat hann matti æigi ganga. þeir sækia j hellinn klædi hans ok vistir þuiat þeim þotti hann ecki þar mega vera leingr. þeir roa med hann inn eftir firdinum Æireksfirde.
Fra Gamla ok Skum(!)
160. Gamli het madr er bio j Æireksfiardarbotni uppi undir ioklum. Gamli uar felitill madr ok æinrænn uæidemadr mikill. Grima het kona hans hon uar mikill suarkr gerr at ser læknir godr nockut fornfrod. æigi uoru þar flæire menn en þau .ij. þau kuomu sialldan til annarra manna ok sialldan komu adrir menn til þeirra. Þeir Skufr ok Biarni lendu skipi sinu skamt fra bæ Gamla. gengr Skufr fra skipe til bæiar ok er honum þar uel fagnnat ok bodinn greide. Skufr mællti. er sa græide at uer uilldum at þer þiggia. Grima suarar. huerr er sa greide. Skufr suarar. sarann mann hefui ek her med at fara þann er ek uillda ath þu græddir. Grima mællti. huerr er sa madr. Skufr suarar. Þormodr skalld Olafs konungs er ordinn firir auerkum. Grima mællti. huerr hefir a honum unnit. Skufr sagde henni tidendin þau sem gerst hỏfdu. Grima mællti. mikill atburdr er sia ordinn ok mikit uandamal synizst mer j vera at takazst a hendr skogarmann þeirra frænda Þorgrims ok allra hellzst er hann hefir nu suo mikit storuirke unnit j sektinne. Skufr suarar. ek skal fe firir þig bæta ef þer verda nockurar sakir gefnar um þetta mal ok huergi skal þig j skada um kostnat þann er þu hefir firir Þormodi. Nu lykr suo þeirra vidrædu at Grima tekr vid Þormodi. er hann þa færdr upp til bæiar ok fægir Grima sar hans ok bindr um ok er honum þa nockuru hægra. Skufr ok Biarni foru þa hæim a Stockanes. Þessi tidende þottu ollum monnum a Grænlande mikil ok uard æigi skiott uist hins sanna vm þenna atburd þuiat margir menn hofdu þat firir satt j fystunni at Þormodr munde druknat hafua þa er lik Falgæirs fannzst rekit. Sár Þormodar hafdizst illa ok la hann .xij. manudr j sárum. þa er uetr uar lidinn fra falli þeirra brædra þa gek Þormodr mille stofu ok elldhus ok uar þo æigi hæill sársins.
Þeir frettu at Þormodr lifdi. capitulum.
161. Um uorit eftir uard sa atburdr a Laungunesi at Þordis let illa j suefni um natt ok ræddu menn um at hana skylldi uekia. en Bauduarr son hennar suarar. lati þer modur mina niota draums sins þuiat vera ma at firir kellingu beri nockut þat er hon uill uita. Nu uar hon æigi uỏkt ok kemr þo þar at hon uaknnar at lyktum ok anduarpar hatt. Bauduarr tok til orda. illa hefir þu latit j suefni modir edr huat bar firir þig. Þordis suarar. uida hefui ek gondum rent j natt ok er ek nu uiss ordin þeirra hluta er ek vissa æigi adr. Bauduarr mællti. huat er þat. Hon suarar. þat er brædrabani þinn er a lifui ok er a uist |[220] med þeim Gamla ok Grimu j Æireksfiardarbotnni. nu munu ver fara a fund þeirra ok uil ek lata taka Þormod af lifui. munu uer koma j Brattahlijd ok bidia Þorkel fara med oss þuiat hann mun illa kunna ef þeim er nockut til mæins gert þuiat Þorkell helldr miog hende yfir þeim. Bauduarr kuezst buinn þeirrar ferdar þegar hon uillde. Nu standa þau upp ok taka æina skutu er þau attu. stiga þar a skip .xv. kallar med Þordise fraligir ok uel uopnnadir roa um nottina vt eftir Æinarsfirde ok suo til Æireksfiardar. var þa suo komit at nott uar lios. Nu er Þordis er a læid komin med sitt foruneyti um nottina vard sa atburdr j Æireksfiardarbottni at Grima lætr illa j suefni ok mællti Þormodr at Gamli skyllde vekia hana. Hann suarar. æigi uill Grima at hon se uokt þott hon lati illa j suefni þuiat iafnan verdr hon þa þeirra hluta viss er henni berr naudsyn til at vita. Hættu þeir hialinu en Grima uaknar. Gamli mællti. illa letz þu j suefni edr huat bar firir þig. Grima suarar. þat bar firir mig er ek uæit nu. Þordis af Laungunese er a læid komin med .xv. kalla ok æ(t)lar hingat at fara þuiat hon er nu uiss ordin af trollskap sinum at Þormodr er her nu med oss ok ætlar hon nu at drepa hann her. nu uil ek at þu ser at husi j dag Gamli þuiat æigi eru þit of lidmargir þoat þit set badir heima firir ok .xv. menn sæki yckr heim allra hellzst er Þormodr er æigi uopnnfærr. en þo mun ek æigi senda yckr a iokla a brott ok hafizst hæima vid j dag.
Fra Þordisi ok Þormodi
162. Nu er at segia fra Þordise at hon ferr um nattina til þess er hon kemr j Brattahlid. Þorkell fagnar þeim uel ok bydr þeim greida. Þordis mællti. sa er malauoxtr at (ek) ætla at fara a fund Gamla ok Grimu þuiat ek er uiss ordin at Þormodr skogarmadr minn er med þeim sa er margir ætludu druknnadan vera. nu uillda ek at þu færir med oss ok helldir med oss til þess at ver nædim laugmali af þeim Gamla ok Grimu ok uæitzstu þa huat er uær æigumzst vid ef þu ert hia sealfr. Þorkell suarar. olikligt þiki mer vera at Gamli muni vita skogarmann yduarnn. en þo mun ek fara med ydr a fund þeirra Grimu. Nu hafua þau Þordis þar daguerd en Þorkell sopazst at um menn þuiat hann villde ecki æiga undir þeim Bauduari ef þau greinde a. ok er menn voru mettir þa for Þorkell a skipe vid .xx. menn ok fara vid suo buit. Grima atti stol mikinn. a brudunum stolsins var skorit likneski Þors. Grima mællti vm morgininn. nu uil ek skipa til uerks j dag. stol mun ek setia a stofuugolf mitt þar vil ek at Þormodr siti a þa er menn koma. vil ek æigi at þu risir upp af stolinum medan buimenn eru a bænum. nu þoat þer þiki nockurr vfridr fara at þer edr nylundur j gerazst þa ris þu æigi upp af stolinum þuiat ecki stodar at hokra undan j hyrningar ef þer verdr bana audit. en Gamli skal festa upp ketil ok sioda sel j dag. hann skal bera sorp a elldinn ok gera reykfast j husunum en ek mun sitia a þreskillde vti ok spinna garnn ok tala vid komendr. Nu er suo gert sem Grima firir sagde. ok er skip þeirra Þorkels ok Þordisar eru sen at lande fara þa setz Þormodr aa stol Grimu en Gamli sydr ok berr sorp a elldinn. uerdr reykfast j husunum. ok fylgir þat þo at myrkua mikinn lagde med reyknum vm oll husin suo at ecki matti sia. Grima sat a þreskillde ok spann. hon quat nockut firir munni ser. Nu renna skipin at lande ok ganga menn upp til bæiar. geingr Þorkell at dyrum ok heilsar Grima honum vel ok bydr honum greida þann sem hann uill hafua. Þorkell mællti. Þordis a Laungunese er her j for ok hefir hon þat firir satt at Þormodr skogarmadr þeirra se med þer. nu uilium ver at þu selir Þormod fram ef hann er her þuiat þer man ỏrdigt verda at hallda skogarmann þeirra. Grima suarar. undarligt synizst mer þat uera er þer ætlith at ek muna hallda skogarmann þeirra a Longunesi þar sem ek sitt vid annan mann j husi her j koti minu. Þorkell mællti. uist er þat olikligt en þo uilium ver nu rannsaka herbergi þin. Grima suarar. þess munu þer kosti æiga at rannsaka bæ minn þo at þer hefdit æigi suo mikit fiolmenni. nu þiki mer ofallt gott er þu kemr j min hus en illt mun mer þikia at þeir Æinarsfirdingar hlaupi her med gems sitt ok spilli her nockuru j herbergium minum. Þorkell mællti. vid Þordis[221] munum inn ganga ok rannsaka. Nu gera þau suo. foru nu inn j husin ok ransokudu ok uar þar æigi long duol þuiat husin voru bædi fa ok sma. þau luka upp stofunne ok var hon full af reyk ok sa þau ecki til tidenda. ramt uar j husunum af reyknum ok voru þau helldr skemr inne en þau mundu |[222] ef reyklaust væri. Nu koma þau vt ok er þa ranns(ak)dr bærinn vti. Þa mællti Þordis. æigi þottumzst ek gerlla sea firir reykaum huat j stofunne var tidenda. nu munu uer fara upp a stofuna ok taka af skiainn ok lata leggia vt reykinn ok sia þadan til huat j stofunne var tidenda. Nu fara þau Þordis ok Biarni upp a stofuna ok taka af skiainn ok lata leggia vt reykinn ok sia þatan[223] til huat j stofunne er tidenda. nu fara þau ok riufa en mæirr vm skiabulunginn ok sia nu vm alla stofuna. geta þau þa at lita huar stoll Grimu stod a midiu golfui. þau sa Þór med hamri sinum sitia skorin a stolbrudunum. en þau sa æigi Þormod. fara þau nu af stofunne ok ganga til dyra. þa mællti Þordis. eftir er enn nockut fornneskiu þinnar Grima er Þors likneski er skorit a stolinum. Grima suarar. ek er sealldkuem til kirkiu at heyra kenningar lærdra manna þuiat ek a langt at fara en fament heima. nu kemr mer þa j hug er ek se likneski Þors af tre gert þat er ek ma briota ok brenna huersu myklu sa er mæire er skapat hefir alla hluti syniliga ok usyniliga ok æinge madr ma yfir hans uelldi stiga. Þordis suarar. vera ma at þu hugsir sligt en nærr munde nu leggia at ver mundim meirr at þer leggia ok naudga þer til sagnna ef æigi væri Þorkell her med sligt fiolmenni þuiat suo segir mer hugr um sem þu uitir nockut til huar Þormodr er. Grima suarar. at þui kemr nu sem mællt er at oft er sa uillr er geta skal ok þat annat at huerium bergr nockut ef hann er æigi fæigr. en þat er naudsyn at þu þackir þat gude at fiandinn a þig æigi suo hæimila til illz sem þu uilldir gert hafa þuiat þat er uorkunn at madr geti æigi sannz en hitt er æigi uorkunn at hann hafui æigi trunat a þui er hann ser med ỏgnum. Nu skilia þær at suo mælltu. ferr Þordis j brott med lid sitt ok suo Þorkell huort til sins hæimilis ok er nu kyrt vm hrid.
Fra Þormodi ok Egli er þeir foru
163. Þa er Þormodr uar heill ordinn sars sins er hann fek af Falgæiri þa komu þeir Skufr ok Biarni eftir honum ok fluttu hann a brott med ser. Þormodr launade þeim Gamla ok Grimu lidueizslu þa er þau hofdu honum væitta med myklum fiarhlutum. Hann for þa heim a Stockanes ok uarduæittu þeir Skufr ok Biarni hann j stockaburi sinu a laun. þar uar Þormodr hinn þridea uetr. þann uetr selldu þeir Skufr ok Biarni bæinn a Stockanesi ok adrar æignir j iordum þær sen þeir attu ok ætluduzst at radazst j burt af Grænlande. Snemma vm uorit biuggu þeir skip sitt ok settu fram. þa fystizst Þormodr ór utiburinu sagdizst æiga eyrendi nordr j fiordu. hann færr ser æinn bat. Fiflegill retzst til ferdar med honum. Egill setzst til ara en Þormodr styrir. Egill uar godr rædir ok uel syndr. uedr uar gott ok solskin mikit ok uindlitit. þeir fara nordr til Æinarsfiardar ok inn eftir firde. ok er þeir komu inn a fiordinn þa okyrdizst (Þormodr) j stafninum. hann rydzst um ok hallar skipinu miog a ymsa uega. Egill mællti. hui lætr þu þer suo æriliga huort uilldir þu hafua skipit yfir ockr. Þormodr suarar. ouært er mer. Egill mællti. ualla ma ek roa firir starfui þinu ok stanke. En huat sem Egill mællti um þat lykr suo umbrotum Þormodar at hann huelfir skipinu undir þeim. kafar Þormodr þa undan batinum ok þadan tekr hann annat kaf at ỏdru til þess er hann kemr a land. hann hefir med ser exi sina. Egill kemr upp hea batinum ok færr komizst a kiolinn ok tekr þar huilld litazst um ok hyggr at ef hann sæi nockut Þormod ok færr hann huerge hann seth. Egill rettir batinn ok eyss upp. settizst hann til ára ok snyrr batinum ok rærr vt eftir Æinarsfirde. letti hann æigi fyrr ferd sinne en hann kom heim a Stockanes. segir þeim Skufi ok Biarna allt hit sanna fra ferd sinne. lætr hann þat ok fylgia sogunne at hann ætlar at Þormodr se druknnadr. Þeim Skuf ok Biarna þotti sea atburdr undarligr ordinn uera ok þikiazst þo ecki suo buit mega at gera en renna þo a grunum huort Þormodr mun daudr vera.
Þormodr vann a Lioti. capitulum.
164. Nu skal segia fra Þormodi huat er hann hefzst at. þa er hann kom a land uatt hann fyst klædi sin ok eftir þat tok hann a sig gaungu ok ferr til þess er hann kom a Hamar til Sigridar. hann kom þar sid dag(s). hann drap þar a dyrr ok gæingr þar vt æinn madr ok hæilsar honum snyrr aftr ok gæingr til stofu. Þormodr gengr eftir honum j stofuna. hann setz utarliga. Sigridr tok til orda ok mællti. huerr kom madr j stofu. Þormodr suarar. Osuifr hæiti ek. Sigridr mællti. suo er margr sem hæitir. vill Osuifr vera her j natt. Hann quezst þat þiggia mundu. Er hann þar um nottina. ok vm morguninn kom Sigridr at mali uit hann ok spurde. huert ætlar þu at fara Þormodr. Hann suarar. |[224] Osuifr nefndizst ek. Sigridr mællti. satt var þat at þu nefnndizst Osuifr en þegar kenda ek þig er ek sa þig. Þormodr suarar. þa er æigi dællt at dyliaz þuiat þu hefir rett kendann manninn. en þar er þu spurdir at vm farar minar þa ætla ek at fara a Longunes til Þorunnar Æinarsdottur ok at hitta Liot son hennar. þuiat mer er hann sagdr mikill madr uexsti ok skartzmadr hefui ek ok þat spurt at hann leggi illar umbrædur a uit mik. Sigridr suarar. þa skal fara Sigurdr son minn med þer þuiat lengi hafa þau Þorunn ok Liotr verit þung[225] til ockar sem til margra annarra. Þormodr suarar. oradligt synizst mer þat at Sigurdr fari med mer þuiat þit munut æigi mega hallda bustat yckrum her ef nockut skerst j med oss. Sigridr mællti. giarnna uil ek lata bustat minn til þess at Liotr fai nockura suiuirding. Nu ferr Sigurdr med Þormodi a Langanes. þeir Þormodr drepa þar a dyrr ok gæingr æin kona vt ok hæilsar heim. Sigurdr spurde huart Liotr væri heima. Hon sagde hann j stofu. Sigurdr mællti. bid þu hann koma vt. Kona gengr j stofuna ok mællti. þat var mællt Liotr at þu skylldir vt ganga. Liotr spurde huerr þat mællti. Hon suarar. Sigurdr fra Hamri kom en ek kenda æigi annann. Liotr mællti. huernn ueg uar sa madr synum er þu kendir æigi. Hon suarar. suartr a harslit ok hrockinhárr. Likann segir þu þann mann Þormodi sokudolg minum. Nu geingr Liotr fram ok tekr spiot j hond ser ok konur med honom þær sem j stofunne voru. Hann gengr vt j dyrrin ok kennir Þormod. hann leggr þegar til Þormodar ok stefnir a hann midian. Þormodr lystr vid ỏxinne ok berr nidr spiotit ok kemr j fotinn honum firir nedan kne ok verdr þat sar mikit. Liotr lytr vid lagit er hann lagde til Þormodar ok þa hio Sigurdr medal herda Lioti ok særir hann myklu sari. þa hliop Liotr inn j dyrrin. Þormodr hio eftir honum ok kom hỏggit a lærit ok ræist ofan lærit ok kalfann. hliop ỏxin nidr j þreskiolldinn. Liotr fell inn j dyrrin. konurnar hliopu yfir hann fram ok raku aftr hurdina. Þeir Sigurdr snua a brott. þa mællti Þormodr at Sigurdr skyllde fara heim a Hamar ok segia modur sinne tidenden. en ek mun læita firir mer segir Þormodr. Nu skiliazst þeir ok ferr Sigurdr heim ok segir modur sinne þat er j hefir gerst. Sigridr mællti. þat synizst mer rad at þu farir a fund þeirra Skufs ok Biarnna ok skorir a þa til uidrtỏku ok segir þeim at ek uil selia land mitt ok kuikfe. uil ek ok radazst j brott med þeim af Grænlandi. Nu for Sigurdr læidar sinnar ok er hann uar skamt kominn fra garde þa hittir hann Þormod ok hafde hann þar bedit Sigurdar. fara þeir nu badir saman a fund þeirra Skufs ok Biarna ok segia þeim sligt sem j hafde gerst. ferr Skufr þa ok selr land Sigridar ok flytr j brott med ser allt bufelli hennar. ferr aftr til skips sins. Æinn aften redzst Þormodr hæiman. hann tekr bat ok reri yfir Æireksfiord um nottina. hann gengr fra skipe þar til er hann kemr a Lỏngunes. hann ferr til naustz Þordisar ok leggzst þa nidr ok felst. þuiat hann ætlade at Bauduarr munde roa a sia vm daginn sem hann uar uanr. Ok er a læid morguninn þa ser hann at .iij. menn gengu fra bænum til skipsins. þeir ræddu um þat huort Bauduarr munde heim koma um daginn þuiat hann hafde farit at binda um sar Liotz a Langanes. Þormodr liggr sem adr þar sem hann uar kominn þuiat hann uar litt gengr firir sarinu. Þeir huskallarnir reru nu a fiski sem firir þa uar lagt ok er leid a daginn ser Þormodr at huskallarnir roa at lande. Þormodi gerdizst uerkmikill fotrinn. Madr het Karr hann uar uerkstiori Þordisar. hann uar nu roinn med huskỏllum hann uar ok frændi Bauduars. nu uinna þeir at fangi sinu ok setia upp skip sitt ok bua um. uedri uar þann ueg farit at þoka uar ok uruæta. ganga þeir heim er þeir voru bunir. Þormodr heyrir at þeir ræda um at Bauduarr væri heim kominn. Þormodr uillde hafa skipit yfir fiordinn til Uikr. Ok er þeir Karr voru nærr at tungarde komnir þa mællti Karr. mer hefir eftir legit bolex min ok mun ek ganga eftir. Þeir budu at fara med honum en hann uillde þat æigi ferr nu ofan snudigt. Þormodr uar þa kominn til skipsins ok hefir þa fram sett. Karr litr manninn ok kennir Þormod. snyrr hann heim ok ætlar at segia Bauduari huat titt er. Þormodr sier Kar at hann snyr heim ok uill Þormodr snua eftir honum. en honum uar suo stirdr fotrinn at hann matti huergi komazst. hann kastar þa ỏxinne eftir Kár ok kom a fotinn firir nedan knesfotinn ok bæit ór kalfann or fætinum. Karr halltrar heim ok uerdr fỏr hans sæin. Þormodr tekr ỏxi sina ok hleypr a skipit ok rær fra landi ok stefnir til bæiarins j Uik. Þordis hafde sofit um kuelldit ok er hon uaknar uarpar hon mædiliga ỏndinne ok mællti. huort er Bauduarr heim |[226] kominn edr æigi. Hann suarar. her er ek modir edr huat uilldir þu nu. Hon suarar. bita mætti nu bæitfiskr ef at borde væri dreginn segir hon. þuiat her hefir verit Þormodr skogarmadr þinn j allann dag j nausti voru ok hefir hann nu unnit a Kár frænda þinum ok tekit bat þinn ok rærr nu yfir a fiord. ok hygg ek at honum se uerkr j sari þui er Liotr uæitti honum. get ek ok at honum verde æigi greidfært yfir fiordinn firir þoku sakir. þætti mer æigi fiarri at uer færim til fundar vid hann. Bauduarr sprettr þegar upp ok mællti. buinn er ek þessarar ferdar segir hann. En er þau koma vt firir dyr þa sia þau huar Karr halltrar ok uar hann þa kominn heim at husunum en Þormod sea þau huergi þuiat þokan uar suo myrk.
Leitad eftir Þormodi
165. Hlaupa þau nu a skip mædgin ok .v. menn adrir med þeim. þrifa þau tæinæring ok roa a fiordinn at læita Þormodar vm nattina. Þormodr heyrir nu til þeirra rodrinn ok malit. grunar nu at Þordis muni vera a leid komin med huskalla sina. synizst Þormodi þeygi uænn kostrinn ef hann uerdr fundinn. Holmr æinn litill var skamt fra Þormodi en þadan var þo langt til landz ok gengu þar yfir hafiædar en æigi gek yfir þat medaldỏgum. Þat verdr Þormodi firir hann huelfir skipinu en hann leggzst til holmssins. þarabruk lagu um allan holminn. grefzst Þormodr nidr j æitt þarabruk medal stæina ok berr a sig mikit þarabruk. Þau Þordis fara um nottina ok sia j þokunne sorta nockurnn a sionum ok vita æigi huat þat var. roa at þangat at sia at þar holfir skip a sionum ok eru arar j homlubondum. Huskallar mælltu. her mun Þormodr hafua roit a stæin nockurnn ok huelft skipinu ok mun hann hafa tynst. Þordis suarar. æigi mun Þormodr enn hafa druknnat helldr mun hann hafua ordit uar uit fỏr uora ok mun hann hafua huelft skipinu at sealfuuilea sinum til þess at uær ætludum hann druknadan vera. en hann mun til holmsins lagizst hafua ok mun hann þar hafa folgizst. nu skulu ver leggia skipit at skerinu ok læita hans þar. Suo gera þau. en er þau koma j skerit þa mællti Þordis. nu skulu þer stanga med spiotaoddum þarann allann j holminum ok læita hans suo. Þeir gerdu sem Þordis lagde firir þa. en þo fundu þeir hann æigi. Þormodr rende þa hugdum til Olafs konungs ef hans gæfa mætti nockut duga honum. Þormodr skæindizat vijda af spiotum þeirra. en er þeir hofdu farit um holminn allan ok stangat spiotunum þaran allan þa syndizst þeim æigi von at hann munde þar vera. Þordis mællti þa. þat er ætlan min at Þormodr se her j skerinu þo at ver finnum hann æigi. nu ef hann er sniallali en gæit edr huprudare en merr ok megi hann heyra mal mitt þa suari hann. Þormodr heyrde huat er hon mællti ok uillde þa suara. en hann matti æigi þuiat honum þotti sem tekit væri firir munn ser. Nu fara þau Þordis j burt vid suo buit ok taka þat skip er Þormodr hafde þangat haft. Nu er þau voru burt farin þa ræis Þormodr upp or brukinu. hann legzst þa þangat a læid sem honum þotti skemzst til landz þuiat þa lysti j þokuna. Hann hende þar sker fra skeri þau sem a leidinne voru ok tok huilldir j skerinum. ok er skamt var til landz þa kom Þormodr j æitt sker ok var bade stirdr ok modr suo at hann matti þa huergi þadan fara.
Olafr konungr vitradiz Grimi bonda
166. A þeirre nátt dreymde Grim j Uik at madr kom at honum uænn ok tiguligr. sa madr spurde Grim huart hann uekti edr suæfni. Grimr þottizst suara. uaki ek vist edr huerr ertu. Draummadrinn suarar. ek er Olafr konungr Haralldzson ok er þat eyrendi mitt hingat at ek uil at þu farir eftir Þormodi hirdmanni minum ok skalldi ok uæitir honum biorg þuiat hann ma æigi komazst þadan sem hann liggr j skerinu skamt fra bæ þinum. hefir honum æigi slett farizst j kuelld. nu segi (ek) þer þat til marks at þat er satt er firir þig berr at sa madr vtlendr er uerit hefir med þer .iij. vetr ok Gestr nefnndiz at han hæitir Stæinarr ok er kalladr Helgustæinarr. hann er islenzskr madr ok for þui af Jslande at hann ætlade at hefnna Þorgeirs Hauarssonar. en þo at Stæinarr se garpr mikill ok hardfæingr þa mun honum þo litils verda af audit um hefnnd eftir Þorgeir ok mun annars stadar koma hans hardræde mæirr fram. Nu er Olafr konungr hafdi þetta mællt þa uaknar Grimr. riss hann þa upp ok uekr Gest ok mællti at hann skyllde upp standa. riss hann þa upp ok tekr suerd j hond ser gengr vt med Grime setiazst þeir nidr vti. Þa mællti Grimr. huat hæitir þu. Gestr suarar. muna muntu þat huat ek hefir þer til sagt. Grimr suarar. man ek uist huat er þu nefnndizst en at hinu uil ek spyria huort þu hæitir sem þu nefnndizst. Gestr suarar. hui æigi suo. Grimr mællti. þui ef þu hæitir Stæinarr ok ert kalladr Helgustæinarr a þinu lande. Gestr mællti. huer sagde þer þat at suo væri. Grimr suarar. Olafr konungr. |[227] Gestr mællti. nærr hittir þu Olaf konung. Þa sagdi Grimr honum drauinn allan. Stæinarr mællti. satt er þat j draumi þinum er til min kemr. vænti ek at suo mune vera þæira. Nu fara þeir Stæinarr at læita Þormodar ok finna hann þar sem Olafr konungr hafde til visat. færa þeir hann hæim j Vik ok uarduæita hann þar a laun ok græda hann. ok er hann uar hæill ordinn auerkans þa flytr Stæinarr hann til skips þuiat Skufr uar þa vid skip. redzst Stæinarr þa j burt ór Vik ok er vid skip. Forin Skufs frestazst þar til er lokit uar þinge Grænlendinga. Bauduarr gerde sekan Sigurd Sigridarson um auerka vid Liot. Eftir þingit var Skufr albuinn til siglingar.
Þormodr drap Liot[228]
167. Þann morgin er byrr rann a ok Skufr ætlade at sigla foru þeir fra skipi Þormodr ok Stæinarr at oleyfui Skufs a æinum bati. þeir foru til Æinarsfiardar ok inn eftir firdinum firir bæ Þorunnar. þar sa þeir .iij. menn a skipe sitia a fiske. þeir kenna þar Liot Þorunnarson. þeir leggia at þegar ok beriazst vid þa ok lykr suo þeim funde at Liotr fellr ok þeir menn er med honum voru. fara þeir aftr Þormodr ok Stæinarr til skips. Skufr uar þa buinn til siglingar. stigr Þormodr a skipfiol en Stæinarr er eftir. hann ferr til vistar j Brattahlid til Þorkels Læifssonar. Skufr ok Biarni lata[229] j haf fa goda byre ok ferst uel taka Noreg med hæilu ok holldnu. en er þeir Skufr ok Biarni komu j Noreg þa skipta þeir fe sinu. hafde Biarni skip ór felagi en Skufr lausafe. Hellt Biarni sudr til Danmerkr ok gek þadan til Roms ok sotti heim hinn hæilaga Petrum postula. Romaborg letu gera .ij. brædr het annarr Romulus en annarr Remus. en er borgin uar alger þa urdu þeir missattir af huors nafnni borgin skyllde hæiti taka. þui red Romulus Remo brodur sinum fiorrad ok drap hann. þa uar borgin kend uit Romulum þuiat hon hæitir Roma at bokmale. J þeirri for andadizst Biarni. Skufr ok Þormodr foru a fund Olafs konungs. en Sigridr ok Sigurdr son hennar keyftu ser iardir j Noregi ok biuggu þar til daudadags. Konungr uar ecki margr til Þormodar j fystunni.
Þormodr kom til konungs
168. Sa madr hafde komit af Jslande a fund Olafs konungs er Grimr het ok kalladizst hefnnt hafua Þorgæirs Hauarssonar. ok firir þat lagde Olafr konungr a hann virding ok gaf honum giafir. en Þormodr visse a honum ỏll deile ok var Grimr æith illmenni ok hafde myrdan mann vt a Jslande. Þat bar at æinn dag at Olafr konungr sendi dryckiarhornn Þormodi ok mællti at hann skyllde kueda visu.
- Þer fengut fe færa
- flim er oft kuedit Grime
- mer ok myklu fleira
- mæringr en þorf væri.
- hann hefir hundzverk unnit
- huinn getr sligt edr minna
- mætr en ek menzsku bættag
- mina gramr ok þina.
Konungr mællti. þikizst þu mæire fremd hafua gert a Grænlande en Grimr a Jslande. Þormodr suarar. þat ætla ek at þer þiki suo ef þu ueitzst gerlla. Olafr konungr mællti. huat uantu mest til frægdar a Grænlande. Þormodr quat þa visu.
- Þollr vo Þorgrim trolla
- þar laut hardr til iardar
- adr red ek odda hridar
- otraudr Lodins dauda.
- þar nam ek Þorkel fiorui
- Þordr let ond hinn fiorde
- felldr uar frægr til folldar
- Falgæirr skorungr þeirra.
Olafr konungr mællti. framar hefir þu gert vm uigin a Grenlande en fiskimadrinn kallar aflausnn fiskinnar. þuiat hann kallazst sig leysa ef hann dregr fisk firir sig en annan firir ỏngul hinn þridia firir vad .iiij. firir skip. Þormodr suarar. vo ek þo enn .ij. menn um daginn adr uær sigldum af Grænlande en Helgustæinarr drap æinn. Olafr konungr mællti. huerir voru þeir menn. Þormodr suarar. Liot uo ek ok huskall hans systurson Þorgrims trolla. Olafr konungr mællti. hui uottu þa suo marga. Þormodr suarar. illr þotti mer merar iofnnudr þeirra. Konungr mællti. huernn ueg uar merar iofnudr sa. Þormodr suarar. þeir toldu mig vera suo med monnum sem meri med hrossum. Vorkunn uar þa a segir konungr at þer mislikade miog þeirra umræda. hefir þu ok stort at gert. Þormodr quat þa visu.
- Els hefig illan dila
- eckels þeim er mig sektu
- geig uann ek geruidraugum
- Grænlandinga brendan.
- sa mun at sækitifuum
- suerdels fromum verda
- hrings a hryggiar tanga
- hoggræddr nema mæirr logi.
Konungr mællti. suo mun vera sem þu segir. sæint mun sa dile græddr verda um mennina er þu hefir uegnna a Grænlande. Þadan af var Þormodr med Olafi konungi j myklum kærlæikum þuiat hann reyndizst hinn rỏskuazsti j ollum mannraunum. Þormodr fór j Garda austr med Olafi konungi ok þoldi med honum alla vtlegd. for aftr med Olafi konungi til Noregs þuiat Þormodi þotti betra at deyia med honum helldr en lifa eftir hann daudan. sem enn mun sidarr sagt verda.
Þattr Aasbiarnar Selsbana
capitulum
Quędi mỏrg þau er skalldin hafa ort ok samansett af lifui ok lagastiornn hins heilaga Olafs konungs. suo sem Ottarr suarti Sighuatr skalld Gizsỏrr gullbrarfostri Þorfinnr munnr sealfs hans hirdmenn Hofgardarefr ok Æinarr Skulason |[230] ok margir adrir. birta ok sannliga syna at saga hins heilaga Olafs konungs ok hans kappa er sỏnn en huorki efld ne aukin sem margar fornnsogur þær er sagdar eru utan or hæime edr fiarlægum londum. en þo at her standa j morg þau æfuintyr sem æigi þikir skiluisliga vid sỏguna koma j upphafui ok koma þo oll j æinn stad nidr adr luki. þuiat þau hniga ok hallazst oll til uegs ok virdingar hinum heilaga Olafi annathuort sakir iartæignnagerdar edr frægdar ok framauerka æinardar edr orugglæiks sem enn mun lysazst j eftirfaranda efnni ok ęfuintyri.
Asbiorn hitti Þori sel aarman(n) konungs
170. Sigurdr het madr ok var Þorisson hann uar brodir Þoris hundz j Biarkeyiu. Sigurdr atti Sigride Skialgsdottur systar Erlings. Asbiornn het son þeirra hann þotti allmannuęnligr j uppuexsti. Sigurdr bio j Ỏnd[231] a Þrandarnesi hann uar madr storaudigr ok uirdingamadr mikill. ecki uar hann konungi handgeinginn. ok uar Þorir firir þeim brædrum at uirdingu er hann uar lendr madr konungs. en heima j bunade þa uar Sigurdr j ỏngan stad minne ristnumadr. hann var þui vanr medan heidni uar at hafa þrenn blot huernn uetr. æitt at uetrnottum annat at midium uetri þridia at sumri. en er hann tok vid kristnni þa hellt hann teknum hætti um uæitzslurnar. hafde hann þa um haustit vinabod mikit en jolabod um uetrinn ok baud þa enn til morgum monnum. hins þridiu uæitzslu hafde hann at paskum ok hafde þa fiolment. sliku hellt hann fram medan hann lifde. Sigurdr uard sottdaudr. þa uar Asbiorn .xviij. uetra gamall tok hann þa fe eftir fỏdr sinn. hann tok þa tekinn hatt fỏdr sins ok hafde .iij. uæitzslur a huerium vetri sem fadir hans. Þess uar skamt j mille er Asbiorn hafde tekit vid fỏdrarfui sinum ok þess at arferd tok at uestna ok sæde manna brugduzst. Asbiorn hellt hinu sama fram um uæitzslur sinar ok naut þa þess vid er þar voru fornn korn ok ỏnnur fỏng þau er hafua þurfti. en er þau missari lidu af ok onnur komu uar þa kornn ỏngum mun betri en fyrr. þa uillde Sigridr ath veislr væri af teknar allar edr svmar. Asbiornn villde þat æigi for hann þa vm havstit at hitta vine sina ok keypte korn þar sem hann fek en þa af sumum. for enn suo fram þann uetr at hann hellt ollum ueizslum[232]. En eftir um uorit fenguzst litil sæde þuiat æigi gat frækornn ath kaupa. ręddi Sigridr um at fæcka skyllde huskalla. Asbiornn uillde þat æigi ok hellt hann ollu hinn sama. Þat sumar var kornn helldr oaruænt. þat fylgde ok þa at suo uar sagt sunnan ór lande at konungr bannar sunnan ór landi ok nordr j land at lata flytia kornn mallt edr miol. þa þotti Asbirni uandazst vm tilfỏng buss sins. var þat rad hans at hann let fram setia byrding er hann atti. þat var haffæranda skip at uexsti. skipit var gott ok ræide vandadr miog til. þar fylgde med segl stafat med uende. Asbiornn redzst til ferdar ok med honum .xx. menn. foru nordan um sumarit ok er ecki sagt fra ferd þeirra fyrr en þeir komu sudr j Karmsund aftan dags ok lỏgdu uit Augualldznes. þar stendr bęr mikill upp skamt a eyna Kỏrmt er hæitir a Augualldznese þar var konungsbu. þar red firir Þorir selr uar hann þar armadr. Þorir uar madr ættsmar ok hafde mannazst uel starfsmadr godr sniallr j male aburdarmikill framgiarnn ok ouæginn. hlyddi honum þat uel sidan hann fek konungs syslu ok styrk. hann uar skiotordr ok ỏrordr. Þeir Asbiornn lagu þar vid um nott. en um morguninn er liost uar ordit gek Þorir ofan til skips ok nockurir menn med honum. hann spurde huerir firir skipe þui rede hinu uegliga. Asbiorn segir til sin. Þorir spurde huert hann skyllde fara hit læingsta edr huat er at eyrindum væri. Asbiornn sagde at hann uillde kaupa kornn edr mallt. sagdi sem satt var at hallęri mikit uar nordr j landit. en oss er sagt at her se uel ært edr uilltu bonde selia mer kornn. ek se at her eru hladar storir. væri oss þat órlausnn at þurfa æigi at fara lengra edr uidara her um Rogaland. Þorir suarar. ek kann at segia þer þat at þu matt her uel aftr huerfa ok fara æigi lengra þuiat þu munt ecki kornn her fa ne j ỏdrum stodum þuiat konungr bannar at selia her kornn nordr j landit. ok farit aftr Haleygir sa mun ydr hinn bezsti. Asbiornn suarar. ef suo er bonde sem þu segir at uær faam ecki kornn keyft þa mun æigi mitt eyrende minna en sia hybyli Erlings frænda mins. Þorir spurde. huersu mykla frændsemi attu vid Erling. Asbiornn suarar. modir min er systir hans. Þorir suarar. uera kann þa at ek hafua mællt ecki uarliga ef þu ert systurson Erlings konungsins þeirra Rygianna. þa kostudu þeir Asbiornn tiolldum af ser ok logdu vt skipi sinu. Þorir kallade a þa ok |[233] mællti. farit nu uel ok komit her er þer farit aftr. Asbiornn quat suo uera skylldo.
Þorir rænti Aasbiorn
171. Fara þeir Asbiornn nu leid sina ok koma at quelldi dags a Jadar. for Asbiornn upp til bæiar a Sola vid .x. mann en adrir .x. gættu skips. En er Asbiornn kom a Jadar fek hann þar godar vidtokur. setti Erlingr hann hit næsta ser ok spurde hann margs nordan ór lande ok uar hinn katazsti. Asbiornn segir hit liosazsta af sinu eyrende. Erlingr segir at þat uar æigi uænligt firir þa sỏk at konungr bannar kornnsỏlur. uæit ek æigi segir hann þeirra manna von at traust muni til hafua at briota ord konungs. verdr monnum uanngætt til skaps hans þuiat margir eru spillendr at vm vinattu vora. Asbiorn suarar. sæint er satt at spyria. mer uar kent a unga alldri at modir min væri frialsborin j allar halfur ok þar med at Erlingr a Sola væri gỏfgazatr hennar (frænda) en nu heyri ek þig segia sealfan at þu ser æigi frials firir konungs þrælum her a Jadri at rada firir korni þinu sligt er þer likar. Erlingr sa til hans ok mællti vid er hann glotti vm tenn. minna viti þer til konungs rikisins Haleygirnir en uær Rygirnir ok ỏrordr muntu hæima frænde attu ok ekki langt til þess at telia. dreckum nu fyst frænde. siam a morgin huat þa er um eyrendi þitt. Þeir gerdu suo ok voru allkatir um kuelldit. Eftir um daginn talazst þeir frændr vid Erlingr ok Asbiorn. Erlingr mællti. hugsat hefui ek nockut um kornnkaup þitt Asbiornn edr huersu uandr muntu at kaupunautum. Asbiornn segir at hann hirdir alldri at huerium hann kaupir ef honum er hæimillt sellt. Erlingr mællti. þat þiki mer likara at þrælar minir munu æiga suo kornn at þu muinr vera fullkaupa. þeir eru ecki j logum edr landzrett vid adra menn. Asbiorn segir at hann uill þenna kost. Uar þa sagt þrælunum til um þessa kaupstefnu. letu þeir fram kornnit ok malltit ok selldu Asbirni. hlod hann skip sitt sem hann villde. En er hann uar albuinn leidde Erlingr hann vt med storum giỏfum ok skildu þeir med kærlæikum. fek Asbiorn gott byrlæide ok lagde um kuelldit j Karmsund vid Ỏgualldsnes ok voru þar vm nottina. Þorir selr hafde þegar spurt vm kuelldit um farar Asbiarnar ok suo þat at skip hans adr kafhladit. Þorir stefnndi til sin lide um nottina suo at hann hafde firir dag .lx. manna. hann for a fund Asbiarnar þegar at litt uar lyst gengu þeir þegar vt a skip. þa voru þeir Asbiorn klæddir ok hans felagar ok hæilsar Asbiorn Þori. hann spurdi huat þunga Asbiorn hefdi a skipi. Hann segir at kornn ok mallt uar a. Þorir suarar. þa mun Erlingr gera at uanda at taka firir hegoma tal konungs ok læidizst honum æigi at uera hans motstỏdumadr j ỏllu ok er furda j at konungr lætr honum allt hlyda. Var Þorir malodr um hrid. en er hann þagnade þa segir Asbiorn at þetta kornn hofdu att þrælar Erlings. Þorir suarar snellt sagde at hann hird ecki vm pretta þeirra Erlings. en nu er hitt til Asbiornn at þer gangit a land elligar færu ver ydr utbyrdis þuiat ver uilium ỏnga þreynguing af ydr hafa medan ver rydium skipit. Asbiorn sa at hann hafde ỏngan lidskost vid Þori ok geingu þeir a land upp. en Þorir let flytia farin allan af skipe. En er rutt uar skipit þa gek Þorir eftir skipinu ok mællti. furdu gott segl hafui þer Haleyirnir ok taki sumir byrdings segl uort ok fai heim. fullgott er þeim at sigla vid þat lausum kile. Þa var suo gert at skift uar um seglin. ok foru þeir Asbiorn brott vid suo buit ok stefnndu þa nordr med landi ok letti æigi fyrr en hann kom hæim onduerdan vetr ok var sia fỏr allfræg. Var þa allt starf tekit af Asbirni um uæitzslurnnar a þeim uetri. Þorir hundr baud Asbirni frænda sinum til iolauæitzslu ok modur hans med þeim monnum er þau uilldu hafa med ser. Asbiorn villde æigi fara ok sat heima. þat fannzst a er Þori þotti Asbiorn gera ouirding til bods sins. hafdi Þorir miog j skaupe um farar Asbiarnar. bædi er segir Þorir at mikill er munr uirdingar uar frænda Asbiarnar. enda gerir hann suo sligt starf sem hann lagdi a j sumar at sækia kornnit til Erlings a Jadar en hann uill æigi fara j næsta hus til min. uæit ek æigi huart hann ætlar at Selþorir muni j huerri hỏfnn firir vera. Slik ord fretti Asbiorn fra Þori ok onnur þuilik. hann unde storilla vid ferd sina ok enn verr er hann heyrde sligt at athlatri haft ok spotti. Hann uar hæima vm uetrinn ok for huergi til heimboda.
Aasbiorn drap Þori
172. Asbiornn atti langskip þat uar sneckia tuitogsessa hon stod j nausti myklu. Eftir kyndilmessu let hann fram setia skipit ok bera til ræida ok bua at ollu. þa stefnndi hann til sin monnum sinum ok hafdi nærr .x. tigum manna alla uel uopnada. en er hann var buinn ok byr gaf þa siglde hann sudr med landi ok fara þeir ferdar sinnar ok byriar seint. en er þeir koma sudr j land þa fara þeir meirr vtlæid en þiodleid. Ecki uard til tidenda j þeirra ferd fyrr en þeir komu at quelldi .v. dag j paskauiku utan at Kormt. henni er þann ueg farit |[234] at hon er mikil ey ok lỏng ok ecki bygt vida. liggr hon vid þiodlæid firir utan. þar er mikil bygd ok er þo vijda eyin obygd þat er vt liggr til hafsins. þeir Asbiorn lendu vtan at eyiunne þar sem obygt var. En er þeir hofdu tialldat þa mællti Asbiorn. nu skulu þer vera her eftir ok bida min en ek mun ganga upp a eyna a niosnn ok vita huat tidenda se j eyiunne þuiat ver hofum ecki spurt adr. Asbiorn hafde uondan bunat ok hatt sidan ok fork j hendi ok gyrdr suerda undir klædunum. hann gek upp a land ok vfuir eyna. en er hann kom a hęd nockura þa(r) er hann matti sia tidendi til bęiarins a Ỏgualldznese ok fram a Karmsund þa sa hann mannafỏr mykla bæde a sio ok a lande ok sotti þat folk allt til bęiarins a Ỏgualldznesi. honum þotti þat undarligt. sidan gek hann heim til bæiar ok þar til er þionustumenn biuggu mat. hann heyrde þa þegar ok skilde af tali þeirra at Olafr konungr var þar kominn til ueitzslu suo þat med at konungr uar til bordz genginn. Asbiornn sneri þa til stofunnar. en er hann kom j stofuna þa geingu adrir vt en adrir inn ok gaf æingi gaum at honum. opin uar stofudurdin. Asbiorn sa at Þorir selr stod firir hasæti konungs. þa var miog lidit a kuelldit. Asbiorn heyrde til at madr spurde Þori at vidskiptum þeirra Asbiarnar ok suo þat at Þorir sagdi þar fra langa sogu ok þotti Asbirni hann halla synt. þa heyrde hann at madr spurde huernn ueg Asbiorn yrde vid þa er þeir ruddu skipit. Þorir suarar. bar hann sig til nockurrar hlitar ok þo æigi uel. en er uer tokum af honum seglit þa gret hann. En er Asbiorn heyrde þetta þa bra hann suerde sinu hart ok hliop innar j stofuna ok hio þegar til Þoris ok kom hoggit a halsinn. fell hof(ud)it a bordit firir konunginn en bukrinn a fætr honum. vrdu borddukarnir j blodi æinu uppi ok nidri. Konungr bat taka hann. ok suo var gert at Asbiornn var handtekinn ok leiddr vt ór stofunne. ok þa uar tekinn a brott bordbunadrenn ok suo lik Þoris var j brott borit ok sopat allt þar er blodugt uar ordit. Konungr uar allræidr ok stillti þo uel ordum sinum.
Bod Skialgs vid konung firir Aasbiornn
173. Skialgr Erlingsson stod upp ok gek firir konung ok mællti. herra nu mun sem oftar at þar mun vera til umbotar at sia er þer erut. ek vil bioda fe firir manninn at hann hallde lifui ok limum en þer herra skerit ok skapit allt annat. Konungr segir. er æigi daudasok Skialgr ef madr brytr paskafrid ok su ỏnnur ef hann drepr mann j konungs herbergi. su hin þridia at ydr fodur þinum mun litils verd þikia er hann hafde fætr mina firir hỏggstok. Jlla er þat herra segir Skialgr at ydr mislika(r) ella uæri uerkit hit bezsta. en ef uerk þetta herra þikir ydr ollum moti skapi ok mikils uert þa uænti ek at æigi taka ek mikit j min þionustugiolld annat ef ek fę æigi þetta. þuiat þat munu margir menn mæla at ydr se sligt uel geranda. Konungr mællti. þott þu ser mikils uerdr Skialgr þa mun ek æigi firir þinar sakir briota lỏgin ok leggia konungstignnina suo. Skialgr snerizst þa j brott ok vt ór stofunne. .xij. menn hofdu þar verit med Skialgi ok fylgdu honum allir ok margir adrir geingu ut med honum. Skialgr mællti til Þorarins Nefulfssonar. ef þu uill hafa vinattu mina þa legg þu a allan hug at madrinn se æigi drepinn firir sunnudaginn. Sidan for Skialgr ok menn hans ok toku rodrarskutu er hann atti ok roa sudr med landi suo sem af matti taka ok komu vm nattina j ellding a Jadar ok geingu þar upp til bæiar ok til þess loptz er Erlingr suaf j. Skialgr hliop a hurdina suo at j sundr gek þegar at nỏglunum. vid þat uaknnade Erlingr ok þeir sem inne suofu. hann uard skiotazstr a fætr ok gek til dyranna. hann greip skiolld sinn ok suerd ok spurde huerr þar færi suo akaft. Skialgr segir til sin ok bad upp lata hurdina. Erlingr suarar. þat uar ok likligazst er allhæimsliga fór at þu mundir vera edr fara menn eftir ydr. Þa var upp latin hurdin. þa mællti Skialgr. þess uænti ek at Asbirnni frænda þinum þiki ek æigi ofskiotr þo at þer þiki ek akaft fara þar sem hann sitr a Augualldznesi j fiotrum ok er þat mannligra at fara at duga honum. Sidan hafazst þeir ord vid fedgar sagdi Skialgr Erlingi allan atburd vm uig Selþoris.
Aasbiorn var dæmdr (til) dauda
174. Olafr konungr settizst j hasæti sitt þa er um var buizst j stofunne ok var ellræidr. þa spurde hann at um uegandann. honum uar sagt at hann uar vti j suoludum j gætzslu. Konungr spurde. hui hannn væri æigi drepinn. Þorarinn suarar. kalli þer þat æigi mord herra at drepa mann um nætr. Konungr suarar. seti hann þa j fiotur ok drepi a morgin. Þa uar Asbiornn fiotradr ok byrgdr j æinu huse um nattina. Eftir um morgininn hlyddi konungr tidum. sidan gek hann a stefnu ok sat þar framan til hamessu. þa gek hann til kirkiu ok mællti til Þorarins. mun nu vera solin suo hatt at Asbiorn uinr yduar mun megd hanga. Þorarinn suarar ok laut konungi. þat sagde byskup hinn fyrra friadag at sa konungr er allz a ualld þoldi skapraun ok er |[235] sa sæll er helldr ma þar j nockuru eftir likia en hinir er þa dęmdu hann til dauda edr þeir er ollu manndrapinu. nu er æigi langt til morgins ok er þa syknn dagr. Konungr læit vid honum ok mællti. rada muntu þessu Þorarinn at hann mun æigi j dag drepinn. skalltu nu taka vid honum ok varduæita hann. ok vit þat uist at þar liggr vit lif þitt ef hann kemzst j brott med nockuru moti. Gek konungr þa leid sina en Þorarinn for þar til er Asbiorn sat j iarnum. let Þorarinn af honum fioturinn ok fylgde honum j stofu æina litla ok let fa honum dryk ok mat ok sagde honum huat konungr hafde a lagt ef Asbiorn hlypi j brott. hann sagde at Þorarinn þyrfti þat ecki at ottazat. Sat Þorarinn þar lenge dags hia honum ok þar suaf hann vm nottina. Laugardaginn stod konungr upp ok for til morgintida sidan gek hann til messu ok þadan a stefnnu ok uar fiolde kominn a stefnnu af bondum. attu þeir mart ath tala. sat konungr þar lengi dags ok uar helldr sid gengit til hamessu. Eftir messuna gek konungr þegar til matar ok er hann uar mettr drak hann um hrid suo at bord voru uppi. Þorarinn gek þa til þess er kirkiu uarduæitti ok gaf honum .ij. merkr silfrs til þess at hann skyllde hringia skiott til helgar. Ok sem konungs bord foru ofan ok konungr hafde druckit þa stund sem honum þotti fallit þa voru bord brott tekin. þa mællti konungr ok sagde at þat var rad at þrælar færi med uegandann ok dræpi hann. J þui bile uar hringt til helgihallz. þa gek Þorarinn firir konung ok mællti. grid mun þessi madr hafua skulu fram um helgina þo at hann hafui illa gert. Konungr suarar. gættu hans Þorarinn suo at hann komizst æigi j brott. Gek konungr þa til nonu en Þorarinn gek ok sat hia Asbirnni. en um daginn gek prestr til Asbiarnar ok skriftade honum ok gaf honum lof til at hlyda hamessu drottinsdag. Þorarinn gek þa firir konung ok bad hann fa mann til at uarduæita Asbiorn. uil ek nu sagde Þorarinn uid skiliaz hans mal. Konungr bat hann hafua þock firir. þa feck konungr menn til at uarduæita Asbiorn. uar þa settr fiotur a hann. En er til hamessu var farit þa var Asbiorn læiddr til kirkiu at hlyda messu. stendr hann nu uti firir kirkiudyrum en konungr ok hird hans inne.
Konungr tok sættir af Asbirni
175. Nv er þar til at takia er fyrr uar fra horfuit er þeir Erlingr ok Skialgr gerdu rad sin um þetta uandkuædi ok stadfestu þeir þat med aeggian Skialgr ok annarra sona Erlings at þeir safnna lide ok skera upp herỏr. ok kom þa bratt saman lid mikit ok redu til ferdar ok til skipa ok uar skorat nærr .xv. hundrat manna. Foru þeir med siau lide ok komu sunnndaginn vid Kormt a Ỏgualldznese ok geingu upp til bæiar med ollu lide sinu ok komu j þann tima er lokit uar gudspialli. gengu upp at kirkiunne ok toku þegar Asbiorn ok brutu af honum fiotrana. En vit gny þenna ok uopnnabrak þa hlupu aller j kirkiuna þeir er adr (voru) vti. en þeir er j kirkiunne voru þa litu þeir aller vt nema Olafr konungr hann sat ok sazst ecki um. Þeir Erlingr skipodu lide sinu tueim megin strætis er la fra kirkiu til stofu. stod Erlingr ok synir hans næst stofunne. ok er allar tidir voru sungnar þa gek konungr þegar ór kirkiu. gek hann fystr fram j kuina en sidan huerr eftir ỏdrum hans manna. Ok þegar er hann kom heim at dyrunum þa gek Erlingr firir dyrnnar ok laut konungi ok kuaddi hann. konungr bad gud geyma hans. Þa tok Erlingr til mals. suo er mer sagt herra at Asbiornn frænda vorn hafui hent glopska mikil ok er þat illa ef suo er ordit at ydr mislikar. em ek þui her kominn at bioda firir hann sætt ok yfirbætr slikar sem þer vilit sealfir gert hafua en þiggia þar j mot lif hans ok limar ok landzvist. Konungr suarar. suo litz mer Erlingr sem þu munir nu þikiazat hafua ualld a malum ockrum Asbiarnar. uæit ek æigi hui at þu lætr sem þu skulir bioda bætr firir hann. ætla ek þig þui hafda samandregit her mannz at nu ættir þu at rada vór a mille. Erlingr suarar. herra þu skallt rada ok rada suo at ver skilium sattir. Konungr suarar. ætlar þu at hræda mig Erlingr. hefir þu firir (þui) lid mikit. Næi segir Erlingr. En ef annat byrr nu undir segir konungr þa mun ek nu huergi flyia. Erlingr segir. ecki þarftu at minna mig a þat at þeir hafua fundir vorir verit flestir her til at ek hefui ecki lidkost haft vid ydr. en nu skal ecki leyna ydr þui sem mer byrr j skapi at ek vil at vit skilim sattir ella mun ek ecki hætta til flæire funda ockarra. Erlingr uar þa raudr sem blod j andlite. Þa gek fram Sigurdr byskup firir konung ok mællti. herra ek byd ydr undir hlydni firir guds sakir at þer sættizst vid Erling eftir þui sem hann bydr at madr þessi hafui lifs grid ok lima en þer radit ollu sattmali. Konungr mællti. þer skulut rada. Þa mællti byskup. fai þer konungi festina þa er honum like. Sidann gek Asbiornn til grida ok a konungs ualld. Erlingr fek festi. konungr tok vid en Asbiorn minntizst a hond konungi. Þa sneri Erlingr a brott med lide sinu. uard þa ecki at kuedium med þeim konungi. gek konungr þa j stofu ok Asbiorn med honum. sidan lauk konungr vpp sattargerdinne ok mællti suo. þat skal vpphaf |[236] sattargerdar ockarrar Asbiorn at þu skallt ganga undir landzlỏg þau at sa madr er drepr þionustumann konungs þa skal hann ganga undir þa þionustu ef konungr uill. nu uil ek at þu takir upp armenning þessa er Selþorir hefir haft ok rad her firir bui a Ỏgualldznese. Asbiornn segir at suo skal vera sem konungr uillde. verd ek þo fyst at fara heim (til) buss mins ok skipa þar til. Konungr let ser þat uel lika. for konungr þadan til annarar ueitzslu er geor uar j moti honum. en Asbiorn redzst þa til ferdar vid forunæyti sitt. þeir hofdu lagit j leyniuogum þa stund alla er Asbiorn var j brottu hofdu þeir niosnn af ferdum hans. Sidan snerizst Asbiorn til ferdar ok letti æigi fyrr um uorit en hann kom nordr til bus sins. hann var sidan kalladr selsbani. En er Asbiorn hafde æigi lenge hæima verit þa hittazst (þeir) Þorir hundr frændrnir ok talazst vid. spurde Þorir uandliga at ferdum hans ok alla atburde þa er þa hofdu til tidende ordit. en Asbiorn segir þa sem gengit hefir. Þorir suarar. þa muntu þikiazst hafua rekit suiuirdingar þinnar þeirrar er þu uart ræntr a hausti. Suo er segir Asbiorn edr huersu þiki þer frænde. Þorir suarar. þat skal skiott segia at fỏr þin hin fyrre er þu fort sudr j land uar hin osæmiligsta ok stod þo til nockurrar vmbotar. en þessi fỏr er bade þin skỏm ok allra frænda þinna ef þat skal framgæingt verda at þu gerizst konungs þræll ok iafnnadarmadr hins uesta mannz Selþoris. nu gerdu suo uel ok mannliga at þu sit helldr heima at æigum þinum ok skulu ver frændr þinir uæita þer styrk til þess at þu komir alldri j slikt uandrædi sidan. Asbirni þotti þetta uænlikt. ok adr þeir skildizst uar þetta rad stadfest at Asbiornn skyllde sitia at bui sinu ok fara ecki a fund konungs edr j hans þionustu. ok sat hann hæima at buum sinum.
Olafr konungr efldi kristindom i Noregi
176. Eftir þat er þeir Olafr konungr ok Erlingr Skialgsson hofdu hitz a Augualldznesi þa hofzst med þeim af nyiu sundrþycki ok óx til þess er þar af gerdizst med þeim fullr fiandskapr mille þeirra. Fór Olafr konungr at uæitzslum um Hỏrdaland um vorit. þa for hann upp a Uors þuiat hann spurde at folk uar þar litt truat. hann atti þing vid bændr þar sem a Uange hæitir. komu þar bændr fiolmennir ok med aluępni. baud konungr þeim at taka vid kristne. en bændr budu bardaga j mot ok kom suo at huorirtueggiu fylktu lide sinu. Var þa suo um bændr at þeim skaut skelk j bringu ok uillde æingi þeirra fremzstr standa ok uard þat at lycktum er þeim gegnndi betr at þeir gengu til handa konungi ok toku sidan vid kristne. skildizst konungr æigi fyrr vid þa en þar var alkristnnat. Þat uar æinn dag at konungr ræid læid sina ok saung psalma sina. en er hann kom gegnnt haugunum þa nam hann stadar ok mællti. þau skal segia min ord madr manni at ek kalla þat rad at alldri sidan fari Noregs konungr j mille þessara hauga. Er þat ok sỏgnn manna at flestir konungar j Noregi hafui þat uarazst sidan. Þa fór Olafr konungr ut a Ostrarfiord. kom hann þar til skipa sinna. for hann þa nordr j Sognn ok tok þa ueitzslur er sumrade. en er hausta tok for hann inn j Fiordu en þadan upp a Ualldres. þar uar adr hæidit. Konungr fór sem akafazst upp til uatzsins ok kom þar a uuart ok tok þar skip þeirra. gek konungr þar a sialfr med ollu lide sinu. sidan sende hann bondum ord ok setti þing suo nærr uatnninu at konungr atti allann kost skipa ef hann þættizst þurfa. Bændr sottu þing med aluæpni. konungr baud þeim kristni en bændr æptu j moti ok badu hann þegia ok gerdu þegar gny mikinn ok uopnnabrak. En er konungr sa at þeir uillda ecki ahlyda þat er hann mællti ok kendi þeim ok þat annat at þeir hỏfdu muga mannz at ecki stod vid þa sneri konungr rædunne ok spurde þa ef nockurir væri þeir menn a þinginu er þær sakir ættizst vid at þeir villde at hann setti j mille þeirra. Þat fannzst a bratt a ordum bonda at margir voru þar rangsattir sin a mille er þa hỏfdu samhlaupa ordit at mæla mot kristninne. En þegar bændr toku at kæra mal sin þa aflade huerr ser suæitar at flytia mal sitt. gek þui þann dag allan. at kuelldi uar slitit þinginu. Þegar at bændr hofdu spurt at Olafr konungr hafde farit upp a Ualldres ok hann var kominn j bygdina ok þa hofdu þeir latit fara herỏr ok stefnnt saman þegnn ok þræl ok foru med þann her mot Olafi konungi. en alþyda var j bygdinne eftir. bændr helldu enn safnnade er þinginu uar lokit. Konungr uard þessa viss. ok er hann kom a skip sin þa let hann roa um nattina um þuert uattnit. let konungr þar ganga upp j bygdina brenna ok ræna. eftir um daginn reru þeir nes fra nese ok let konungr brenna bygdina. En er þeir bændr er j safnnadinum voru sa reyk ok loga til bæia sinna þa urdu þeir lausir j flockinum. stefnnde þa huerr heim ok læitade ef finna mætti hyski sitt. en þegar er rof kom j lidit þa |[237] for huerr at odrum til þess at allt ridladizst j sma flocka. en konungr reri þa yfir vatnnit ok brenndi þa a huortueggia landit. Komu þa margir bændr til hans ok badu miskunnar badu handgaungu. sidan gaf konungr huerium manni grid er til hans kom ok þess krafde ok suo fe þeirra. mællti þa æinga madr j mot kristnni. let konungr þa skira folkit ok tok gisla af bondum. dualdizst konungr þar leinge vm haustit. let konungr þa draga skip sin j mille vatnna vm æid. for konungr lith um landit upp j fra uotnunum þuiat hann trude illa bondum. hann let þar kirkiur gera vida ok setti þar kennimenn yfir. En er Olafi konungi þotti von frera þa sotti hann upp a landit kom hann fram a Þotnn. Þess getr Arnor jallaskalld er Olafr konungr hafde brent vm Upplond.
- Gæingr rett þar er yngui
- Upplendinga brende
- þiod gallt ræsis ræide
- rann sa er fremstr var manna.
- uilldu ofgar alldir
- adr uar styrt til uoda
- grams dolgum fekzst galgi
- gagnnprydande hlyda.
Sidan fór Olafr konungr um Dali ok nam æigi fyrr stadar en hann kom j Þrandheim ok allt nordr til Nidaross. hann bio þar til uetrsetu ok sat þar um uetrinn. sa uar hinn .xj. uetr hans konungdoms. Adr um sumarit for Æinarr þambarskelfir ór landi. fyst uestr til Æinglandz ok hitti þar Hakon mag sinn ok dualdizst þar med honum vm hrid. sidan for Æinarr a fund Knutz konungs ok þa af honum godar giafir. eftir þat for hann sudr um sio ok kom til Romaborgar ok kom aftr annat sumarit ok for þa til bua sinna ok hittuzst þeir Olafr konungr ecki.
Her er fæddr Magnus konungr hinn godi. capitulum.
177. Alfhildr het kona ok uar konungs ambatt hon var þo af godum ættum ok uar med hird konungs. en þat uard til tijdenda at Alfhilldr uar med barnni en þat vissu trunadarmenn at Olafr konungr mundi vera fadir barnnsins Alfhilldar. Suo bar at æina natt at Alfhilldr tok sott. þar uar fatt manna. þar voru konur nockurar ok prestr ok Sighuatr skalld en fair adrir. hon uar þungliga halldin ok gek henni nærr dauda. hon fæddi suæinbarnn ok uar þat vm hrid at þau uissu oglỏgt huart lif uar med barnninu. barnnit skaut upp ỏndu allomattuliga. (bad) þa prestr Sighuat fara at segia konungi. Sighuatr suarar. ek þori firir ongan mun at uekia konunginn þuiat hann bannar huerium manni at bregda suefni firir ser fyr en hann uaknar sealfr. Prestr suarar. naudsyn berr til at barnn þetta fai skirnn mer synizst þat allolifligt. Sighuatr suarar. helldr þori ek at rada til þess at þu skirir barnnit en uekia konunginn ok mun ek hallda upp auitum ok gefa nafnn. Suo gerdu þeir at suæinninn uar skirdr ok het Magnus. Eftir um morguninn er konungr uar uaknnadr ok klæddr þa var honum sagt allt fra þessum atburde. þa leth konungr kalla Sighuat firir sig. Konungr mællti. hui uartu suo diarfr at þu letzst skira barna mitt fyrr en ek uissa. Sighuatr suarar. þuiat ek uillde helldr gefa gude tuo menn en æinn fiandanum. Konungr mællti. firir hueriu munde þat vid liggia. Sighuatr suarar. þuiat barnnit uar at dauda komit ok munde þat uera fiandans madr ef þat dæi hæidit en nu er þat guds madr. en hitt annat at ek uissa þo at þer værit ræidir mer at þar mundi æigi mæira vid liggia en lif mitt. en ef þer vilit at ek tyna lifinu firir þessa sỏk þa uænti ek at ek se guds madr. Konungr mællti. hui letz þu Magnus hæita ecki er þat uort ættnafnn. Sighuatr suarar. ek let hæita eftir Karllamagnuse konungi. þann vissa ek konung bezstan j hæiminum. Þa mællti konungr. gæfumadr ertu mikill Sighuatr ok er þat æigi underligt at gæfa fylgi uitzsku en hitt er kynligt sem stundum kann henda at su gæfa fylgi vuitrum manni at ouitrlig rad snuizst til hamingiu. Uar þa konungr allkatr. Sueinn sa fæddizst upp ok uar bratt efnniligr er alldr færdizst yfir hann.
Aasmundr drap Aasbiorn selsbana
178. Þat uor hit sama fek Olafr konungr j hendr Asmunde Grankelssyne syslu a Halogalande at hafa til motz vid Harek j Þiottu. en hann hafde haft adr alla suma at uæitzslu en suma at leni. Asmundr hafde skutu ok a nærr .xxx. manna uel uopnnada. en er Asmundr kom nordr þa hittuzst þeir Harekr sagde Asmundr honum huernn ueg konungr hafde til skipat um syslu let þar fylgia iartæignir konungs. Harekr suarar suo at konungr munde rada huerr syslu hefde. en ecki gerdu suo hinir fyrri at minka uornn rett er ættbornir erum til rikis en fa þeim j hendr bondasonum er ecki hafa sligt fyrr med hondum haft. En þo at fyndizst a Hareki at honum þætti fiarri skapi þa let hann Asmund vid syslu taka sem konungr hafdi ord tilsent. for Asmundr þa heim til bussins dualdizst þar litia hrid for þa j syslu sina nordr a Halogaland. En er hann kom nordr j Langey. þar biuggu brædr .ij. het annar Gunnstæinn en annarr |[238] Karli þeir voru menn audgir ok virdingamenn myklir. Gunnstæinn var busyslamadr mikill ok ellre þeirra brædra. Karlli var fridr synum ok skartzmadr mikill. en huartueggi þeirra uar mikill jþrottamadr. Asmundr fek þar godar vidtỏkur ok dualdizst þar um hrid ok heimti saman or syslu sligt er hann fek. Karli ræddi um uit Asmund at hann uillde fara a fund Olafs konungs at læita ser hirduistar. Asmundr fysti þess rads ok het fulltinge sinu vid konunginn at hann fengi þat eyrendi sem hann bæiddi. ok redzst Karlli til ferdar med Asmundi. Asmundr spurde þat at Asbiorn selsbani hafde farit sudr j Uogastefnnu ok hafde byrding mikinn er hann atti ok a .xx. menn ok hans uar þa nordan von. Þeir Asmundr foru sudr med landi ok hofdu anduidri ok þo litit. sigldu skip j moti þeim af Uogaflotanum. þeir spurdu j hliode um ferdir Asbiarnar. þeim var sagt at hann var sunnan a ferd. þeir Asmundr ok Karlli voru reckiufelagar ok uar med þeim hit kærsta. Þat uar æinn dag er þeir Asmundr reru fram eftir sundi einu at byrdingr siglde mot þeim. þat skip var audkent þar[239] voru hlyr biort bæde stæind huitum steine ok raudum. þeir hofdu stafat segl. Þa mællti Kalli vid Asmund. oft talar þu at þer se mikil foruitnne a at sia hann Asbiorn selsbana. ek kann æigi skip at kenna ef hann siglir æigi her nu. Asmundr suarar. gerdu suo uel felagi ef þu kennir hann at þu segir mer til hans. Þa renduzst hia skipin. þa mællti Kalli. þar er hann selsbani nuna uit styrit j blam kyrtli. Asmundr suarar. ek skal fa honum raudan kyrtil. Sidan skaut Asmundr spioti til Asbiarnar ok kom a hann midian ok flaug j gegnum hann ok stod j hofdafiolinne fast en Asbiorn stod daudr uit styrit. fara sidan huorirtueggiu læidar sinnar. Fluttu þeir lik Asbiarnar nordr a Þrandarnes. Þa let Sigridr senda eftir Þori hund til Biarkeyiar. kom hann þa er buit uar lik Asbiarnar. en er menn foru i brott ualdi Sigridr monnum sinum giafar. Hon læiddi Þori til skips ok adr þau skildu mællti hon. suo er nu Þorir at Asbiorn son minn lyddi astsemdarradum þinum. nu uannzst honum æigi lif til at launa þer sem uert uar. nu þo at ek se verr tilfær en hann þa skal ek þo hafa uilea til. nu er her giof at ek uil gefa þer er ek uillde at þer kęmi uel at hallde. þat er spiot þat hit sama er stod j gegnum Asbiorn son minn ok er þat alblodugt. mattu þa helldr minnazst a at þat mun til hæfa spiotinu sár þat er þu satt a Asbirni brodursyne þinum. nu yrdi þer skoruliga ef þu letir þetta spiot suo af hondum at þat stæde j briosti Olafi hinum digra. nu mæli ek þat um sem ek uilldi at væri at þu verdir huers mannz nidingr ef þu hefnir hans æigi. Sneri hon þa j brott. Þorir uard suo ræidr ordum hennar at hann matti ongu ordi suara ok æigi gade hann af hondum at lata ok æigi gade hann bryggiunnar ok mundi gengit hafa a kaf ef æigi hefdi menn tekit til hans ok stutt[240] hann er hann gek vt a skipit. þat uar malaspiotit ecki mikit ok gullrekinn falr a. Roa þeir Þorir þa j brott ok hæim til Biarkeyiar. Asmundr ok þeir felagar foru læid sina til þess er þeir kuomu sudr j Þrandheim ok a fund Olafs konungs. sagde Asmundr huat til tidenda hafde gerst j ferd hans. gerdizst Kalli þa hirdmadr Olafs konungs helldu þeir Aamundr uel sina vinattu. En ordtok þau er þeir Kalli ok Asmundr hofdu haft adr uig Asbiarnar yrdi þa for þat ecki leynt þuiat þeir sealfir sogdu konungi. en þat uar þar sem mællt er at huerr a ser vin med ouinum ok voru þeir þar sumir er sligt hugfestu ok kom þat firir Þori hund j Biarkey.
Olafr konungr skipadi log ok landzrett
179. Olafr konungr biozst um uorit er a leid ok bio skip sin. sidan for hann vm sumarit sudr med landi ok atti þing vid bændr. sætti menn ok sidade landit. tok konungsskylldir þar sem hann fór. for hann allt austr til landzenda. Hafde Olafr konungr kristnat landit þar sem stor herut voru. þa hafdi hann ok skipat lỏgum um allt land. hann hafde ok þa lagt undir sig Orknneyiar sem fyrr er sagt. hann hafde ok haft ordsendingar ok gert ser marga vine a Jslande ok Grænlandi ok suo j Færeyium. Olafr konungr hafde sent til Jslandz kirkiuvid ok uar su kirkia geor a Þinguelle þar sem alþinge er. hann sende þar med klucku mykla. hon er enn þar. þat uar þa eftir er Jslendingar hofdu fært lỏg sin ok sett kristinn rett eftir þui sem Olafr konungr hafdi ord til sent. Sidan foru af Jslande margir metordamenn þeir sem handgeingnir gerduzst Olafi konungi. Þorkell Eyiulfsson Þorlæikr Bollason Þordr Kolbæinsson Þordr Barkarson Þorgæirr Hauarsson Þormodr kolbrunarskalld. Olafr konungr hafde sent vingiafar morgum hofdingium til Jslandz. en þeir sendu honum þa hluti er þeir uæntu at honum munde hellzst sending j þikia. En j þessu vinattumarki er konungr gerde til Jslendinga biuggu enn fleire hlutir undir sem sidar urdu berir.
Olafr konungr sendi Þorarinn til Jslandz. capitulum.
180. |[241] Olafr konungr sendi þetta sumar til Jslandz Þorarinn Nefulfsson med eyrendum sinum. ok hellt Þorarinn skipe sinu til Jslandz ok for vt ór Þrandheimi ok fór fyst med Olafi koungi ok fylgdi honum sudr a Mæri. siglde Þorarinn þa a haf ok fek mikit radbyre suo at hann siglde .viij. dęgr til þess er hann tok Eyrar a Jslande ok for þegar til alþingis. ok kom þar er menn voru at logbergi ok gek hann þegar til logbergs. En er menn hofdu þar mællt logskil þa tok Þorarinn til mals. ek skildumzst vid Olaf konung firir .iiij. nottum. hann sendi quediu hingat til landz ollum hofdingium ok landzstiornarmonnum ok þar med allri alþydu kalla ok kuenna ongum monnum ok gỏmlum sælum ok uestlugum quediu guds ok sina ok þat med at hann uill uera til allra hluta yduarr drottinn ef þer vilit vera hans þegnar en huorir annarra vinir ok fulltingsmenn. Menn suorudu uel male[242] hans ok sogduzst aller uilia vera vinir konungs ef hann væri uinr þeirra. Þa tok Þorarinn til mals. þat fylgde quediusending konungs at hann bæiddizst vinattu af Nordlendingum at þeir gæfui honum ey edr utsker er liggr firir Eyiafirde ok menn kalla Grimsey. uill konungr þar j moti uæita þau gæde af sinu lande sem menn kunna at bæida. en sendi ord Gudmunde a Mỏdruuollum at flytia þetta mal þuiat hann hefir þat spurt at Gudmundr rædr þar mestu. Gudmundr suarar. fuss er ek til vinattu Olafs konungs ok ætla ek mer þat til myklu meira gagnns en æitt utsker þat er hann bæidizst. en þo hefir konungr þat æigi rett spurt at ek eiga meira rad en adrir þuiat þat er nu almenningr gerr. nu munu uer æiga stefnnu uor j mille þeir menn er mest hafa gagnn af eyiunne. Ganga menn sidan til buda. Eftir þat æiga Nordlendingar stefnu sin a mille ok toludu þetta mal. lagdi huerr til sligt er syndizst. uar Gudmundr flytiande malsins ok sneru þar margir eftir þui. Þa spurdu menn hui Æinarr brodir hans legdi ecki til. þikir oss hann segia þeir flest kunna gerlla at sia. Æinarr suarar. þui er ek farædinn um þetta mal at mig hefir æinge at kuatt. en ef ek skal segia mina ætlan þa hygg ek at sa muni til vera herlandzmonnum at ganga undir ỏngar skattgiafar vid Olaf konung ok adrar slogur slikar sem hann hefir j Noregi ok munu ver æigi gera æinum oss til handa helldr sonum uorum ok þeirra sonum ok allri ætt uorri þeirri er þetta land byggir. ok su anaud mun alldri huerfa af þessu landi. en þo at þessi konungr se godr madr sem ek trui uel at se þa mun þat þo fara hedan sem hingat til þa er konungaskipti verda at þeir verda misgodir sumir godir en sumir illir. en ef landzmenn her vilea hallda frelsi sinu þui er þeir hafa haft sidan land þetta bygdizst þa mun sa til vera at lea konungi æinkis mals a huorki um landzæignn her ne um þat at giallda hedan akuednar skylldur þær at lydskylldur megi metaz. en hitt kalla ek uel fallit at menn sendi konungi uingiafar þeir er þat vilea gera. hauka edr hesta tiolld edr segl edr adra goda gripe þa er sæmiligir eru. er þui þa uel uarit ef uinatta fylgir. en um Grimsey er þat at tala ef þadan er æinge hlutr hafdr sa er til matarfanga se þa ma þar fæda her mannz ok ef þar er utlendr herr ok fari þeir þadan med langskipum þa ætla ek at mỏrgum kotbondum muni þickia þrỏngt firir dyrum. Ok þegar at Æinarr hafde þetta mællt ok int allan vtueg þenna þa voru allir snunir til æins samþyckis at þetta skyllde alldri fazst. sa Þorarinn þa eyrendislok sin um þetta mal. Þorarinn gek annan dag til logbergs ok mællti þa enn eyrendi konungs ok hof suo. Olafr konungr sende ord vinum sinum hingat til Jslandz ok nefndi til þess Gudmund Eyiulfsson Snorra goda Þorkel Eyiulfsson Skapti lỏgsỏgumadr Þorstæinn Hallzson. hann sendi ydr ord til þess at þer skylldut koma a fund hans ok sækia þangat vinattubod. mællti hann þat at þer skylldit æigi þessa ferd undir hofut leggiazst ef ydr þætti nockut undir um hans vinattu. Þeir suorudu þui male suo. þockudu konungi bod sitt en sogduzst segia mundu Þorarni sidan um ferdir sinar þa er þeir hofdu radit firir ser ok um radizst uit uine sina. En er hofdingiar toludu rad sin þa sagdi huerr sem syndizst um ferdir sinar. Snorri godi ok Skapti lỏgsỏgumadr lỏttu þess at leggia a þa hættu uit Noregskonung at allir senn færi af Jslandi þeir menn er mest redu firir landinu. sogdu þeir at af þessi ordsending þottu þeim grunir af dregnir um þat er Æinarr hafde getit at konungr munde ætla til nockurra pyndinga vit Jslendinga ef hann mætti rada. Gudmundr ok Þorkell fystu miog at skipazst uel uit ordsending konungs kolludu þat uera mundu sæmdarfỏr mykla. En er þeir toludu þetta a mille sin þa stadfestizst þat med þeim at þeir sealfir skylldu |[243] huergi fara en huerr þeirra skyllde fa mann firir sig þann er þeim þætti bezst til fallinn. ok skiliazst vid suo buit a þui þinge ok urdu ongar utanferdir a þui sumri. Þorarinn for tuiuegis um sumarit ok kom um haustit a fund Olafs konungs ok sagdi honum sin eyrendi slik sem voru ok suo þat med at hofdingiar mundu koma af Jslande suo sem hann hafde ord til sent edr synir þeirra ella.
Færeyinga þattr ok Olafs konungs
Rettliga hafa frodir menn suo ritat ok sannliga sagt at Olafr konungr hafui skattgilld ỏll þau lond er nu liggia undir Noreg vtan Jsland. fyst Orknneyiar Hiatland Færeyiar ok Grænland sem fyrr var ritat um Orknneyiar. ok er suo sagt at a .ix. ari hans konungdoms komu af Færeyium til Noregs at ordsendingu Olafs konungs Gille logmadr Læifr Ozsorarson Þoralfr ór Dimon ok margir adrir bondasynir. Þrandr ór Gotu biozst til ferdar en er hann uar buinn þa tok hann fellisott sua hann matti huergi fara ok d(u)aldiast hann eptir. En er þeir Færæ(y)ingar kuomu aa fund Olafs konungs þa kallar hann þa a tal ok atti uid þa stefnu. lauk hann þa upp erende sin uit þa erendi þau er unndir biuggu ordsenndingunni ok lagde þeim suo at hann uill hafua skatt af Færæyum ok þat med at Færæyingar skilldu hafua þau laug sem Olafr konungr setti þeim. en j þessi stefnu fanzt þat a ordum konungs at hann mundi taka festu til þessa mals af þeim Færeyingunum er þa voru þar komner ef þeir villdi þat mal suardaugum binnda. baud þeim monnum sem þar voro komnir ef þeir uilldu þenna kost at þeir er gofgazstir væri af þeim skylldi gerazst handgengnir ok þiggia af honum metord ok vinattu. Hinum færeyskum monnum virduzst suo ord konungs sem grunir mundu a uera huernn ueg þetta mal mundi snuazst ef þeir villde æigi undir þat ganga er konungr bæiddi. en þo at til þess mals væri flæire stefnur lagdar þa vard þat allt framgæingt er konungr bæiddizst. gæingu þeir til handa konungi ok gerduzst hans hirdmenn Læifr Gilli ok Þoralfr en allir þeir Færeyingar uæittu suardaga Olafi konungi til þess at hallda þau lỏg j Færeyium ok þann rett er hann setti þeim ok skattgillde þat er hann quat a. Sidan biugguzst hinir færeysku menn til heimferdar. en at skilnade uæitti konungr þeim uingiafir er honum hofdu handgeingnir gerst. fara þeir ferdar sinnar þa er þeir eru bunir. en konungr let bua skip ok fek menn a ok sendi þa menn til Færeyia at taka þar vid skatti þeim er þeir Færeyiagar skilldu giallda honum. þeir urdu snembunir ok er þat fra þeirra ferd at segia at þeir koma æigi aftr ok æinge skattr a þui sumre er næst var eftir. segia (menn) at þeir hafa ecki komit til Færeyia hafde þar ok æinge madr skatt hæimtan.
Fra S(igurdi) ok Þ(randi) (i) G(ỏ)tu)
182. Uor þat hofdu farit af Noregi skip til Færeyia. a þui skipe foru ordsendingar Olafs konungs til þess at koma skylldu utan af Færeyium æinnhuerr þeirra hirdmenna hans Leifr Ozorarson Gilli lỏgmadr Þoralfr ór Dimon. En er þessi ordsending kom til Færeyia ok þeim uar sagt þa rada þeir sin a mille huat undir mun bua ok kom þat asamt med þeim at þeir hugdu at konungr mundi uilea spyria eftir um þau tidende er sumir menn hofdu firir satt at þar mundu gerst hafa j eyiunum um misfarar sendimanna konungs þeirra tueggia skipa er æinge madr hafdi af komizst. þeir redu þat af at Þoralfr skyllde fara. redzst hann til ok bio byrding er hann atti ok aflade þar til manna. voru þeir a skipe .x. menn edr .xij. En er þeir voru bunir ok bidu byriar þa var þat tidenda j Austrey at æinnhuerna godan vedrdag gek Þrandr j stofu en þeir lagu j pallinum Sigurdr ok Þordr ok Gautr. þa mællti Þrandr. mart verdr a mannz æfinne. otijtt uar þat þa er menn voru ungir at sitia edr liggia uedrdaga goda þeir menn er til allz eru uel færir. ok eigi mundi þat liklict þikia hinum fyrrum monnum at Þoralfr ór Dimon mundi uera meiri þroskamadr en þer. en byrdingr sa er ek hefui att ok her stendr j nausti ætla ek at hann gerizst suo fornn at hann funi undir bradinu. er her huert hus fullt af ullu ok uerdr ecki til verdz halldit. mundi æigi suo ef ek vidri nockurum uetrum yngri. Sigurdr hliop vt ok het a Þord ok Gaut quazst eigi þetta fryiuord standazat uilia. þeir ganga vt ok þar til er huskallar voru ganga til ok setia fram byrding. letu þa til flytia farm ok hlodu skipit ok biuggu þat a fam dỏgum. voru þeir ok .x. menn edr .xij. a skipe. toku þeir Þoralfr vt æitt uedr aller ok vissuzst til iafnan j hafinu. þeir komu at lande er myrkr var j Hernu. logdu þeir Sigurdr utar firir strondinne ok var þo skamt |[244] a mille þeirra. Þat uar til tidenda um kuelldit er myrkt var ordit at þeir Þoralfr ętla til reknna at buazat. þa gek Þoralfr a land upp ok annarr madr med honum ok leitỏdu ser stadar. en (er) þeir voru bunir ofan at ganga þa sagde sa er honum fylgde ath kastat uar klæde yfir hofut honom ok tekinn upp af iordu. j þui bile heyrdi hann brest. sidan var farit med hann ok ræiddr til fallz en þar var undir sior ok uar hann keyrdr a kaf. en er hann kom a land for hann þar til er þeir Þoralfr hofdu skilit. hann fann Þoralf ok uar hann þa klofinn j herdar nidr ok uar þa daudr. En er skipueriar Þoralfs urdu þessa uarir þa baru þeir lik hans vt a skip ok nattsettu þar. þa uar Olafr konungr a uæitzslu j Lygru. voru honum þegar ord ger. uar þa stefnt ỏruarþing ok uar konungr a þinginu. hann hafde þangat stefnna latit þeim Færeyingunum af badum skipunum ok voru þeir til þings komnir. En er þingit uar sett þa stod konungr upp ok mællti. þau tidende er her eru ordin er þui betr at slik eru sialldheyrd. her er af lifui tekinn godr dreingr ok hyggiu ver at saklaus se edr er her nockurr sa madr a þinginu er þat kunni at segia huerr ualldr er uerks þessa. En þar gek æinge uit. þa mællti konungr. ecki er þui at leyna huerr minn ahugi er um uerk þetta at ek hygg a hendr þeim Færeyingum. þiki mer þann ueg hellzst at unnit sem Sigurdr Þorlaksson hafdi uegit manninn en Þordr lagi hafui manninn a kaf fært. en þat fylgir at ek get þess til at þat muni til vera fundit at þeir mundi æigi uilea at Þoralfr segdi eftir þeim þær odadir er hann mun hafa vitat at satt er en oss hefir verit grunr a um mord þau ok illuirke er sendimenn miner hafa þar myrdir verit. En er konungr hætti tali sinu þa stod opp Sigurdr Þorlaksson ok mællti. ecki hefui ek talat fyrr a þingum man ek þui ecki ordfærr vera miog en þo ætla ek nu ærnna naudsyn til bera at suara nockuru. uil ek þess til geta at ræda þessi er konungr hefir nu upp borit man uera komin undan tungurotum þeirra manna er myklu eru ouitrari en hann ok uerri. en þat er ecki leynt at þeir eru sanner vorir ouinir. er þat ok olikliga mællt at ek mundi vilia vera skadamadr Þoralfs þuiat hann var fostbrodir minn ok godr uin. en ef þar væri nockur ỏnnur efni j ok væri sakir mille ockar Þoralfs þa er ek suo viti borinn at ek mundi helldr til þessa uerks læita hæima j Færeyium en her undir handariadri ydrum konungr. nu uil ek þessa mals synia firir mig ok firir alla oss skipveria. uil ek þar bioda firir æida suo sem lỏg ydr liggia til. en ef ydr þikir hitt fullara þa uil ek bera jarnn ok uil ek at þer set sealfir vid skirsluna. En er Sigurdr hætti tali sinu þa urdu margir til flutnings vid konung at Sigurdr skyllde na undanfærslu. þotti Sigurdr hafa uel talat ok sogdu hann usannan mundu uera at þui er honum uar kent. Konungr suarar. um þenna mann man tuena skipta ok ef hann er loginn þessi sỏk þa man hann uera godr madr en at ỏdrum kosti man hann vera nockuru diarfari en dęmi munu finnazst til ok er þat æigi minnr mitt hugbod en þo get ek at hann sealfr beri ser uitni her um. En uit bæn manna þa tok konungr festu af Sigurdi til iarnnburdar. skyllde hann koma um morgininn eftir til Lygru skyllde byskup þar gera honum skirslu. ok slæit suo þinginu. for konungr aftr j Lygru en Sigurdr ok forunautar hans aftr til skips sins. Tok þa bratt at myrkua af nott. þa mællti Sigurdr til forunauta sinna. þat er satt at segia at ver hofum komit j mikit vandkuædi ok vordit firir mikille alygi ok er konungr sea brogdottr ok man audsærr vorr kostr ef hann skal rada. let hann fyst drepa Þoralf en nu uill hann gera oss at obotamonnum. er þeim litit firir at uilla jarnnburd firir oss. nu ætla ek þann uerr hafa er til þess hættir vid hann. nu legzst innan eftir sundinu fiallagol. ræd ok þat at ver uindum segl uort vid hunboru ok stefnum vt a haf. fari Þrandr sealfr annat sumar at selia ull sina ef hann uill. en ef ek komumzst j brott þa þiki mer þess von at ek koma alldri sidan til Noregs. Þeim Færeyingum þotti þetta sniallrædi. taka þeir at setia upp segl sitt ok lata ganga um nottina j haf vt sem mest mega þeir. letta þeir æigi fyrr en þeir koma til Færeyia. let Þrandr illa yfir þeirra ferd. Þeir suorudu æigi uel.
Karl hinn mærski kom til Olafs konungs
183. Bratt spurde Olafr konungr þat er þeir Sigurdr voru j brottu. þa lagdizst þung umbræda a ferd þeirra. voru þeir sumir at þa kolludu þess von at þeir Sigurdr mundu sỏnnu sagdir er adr hofdu syniat firir þa. Olafr konungr uar faordr um þetta mal en þottizst þo uita sannynde a þui er adr hafde hann grunat. for hann þa ferda sinna ok tok uæitzslur er honum voru bunar. Olafr konungr biozst vm vorit ór Nidarose ok drozst lid at honum mikit bæde þar ór Þrandheimi ok vidara annarstadar nordan or lande. en er hann uar buinn ferdar sinnar þa for hann at lide sinu fyst sudr a Mæri ok hæimti saman læidangurslid sitt ok for suo ór Raumsdal. sidan for hann a Sunnmæri |[245] ok la hann j Hereyjum ok bæid lidsins. atti þa oftliga husþing kom þar mart til eyrnna honum þat er honum þotti þurfa. Þat uar a æinu þinge er hann atti at hann hafdi þat mal uppi. sagde fra mannskada þeim er hann hafdi fæingit j Færeyium. en skattr segir hann er þeir hafa mer hæitit þa kom æigi fram. nu ætla ek þangat menn at senda eftir skatt. Uæik hann þessu mali til ymisra manna at til þeirrar ferdar skylldu buazst. en þar komu þau suor a moti at menn tolduzst undan ferdinne. Þa stod madr opp a þinginu mikill ok uaskligr sa hafdi raudann kyrtil hialm a hofdi ok gyrdr snerdi ok hỏggspiot j hende. hann tok til mals þat er satt at segia quat hann at her er mikill munr manna er þer æigit konung godann en hann þræla illa. þer kuedit næi vid sendifỏr er hann vill senda ydr en þer hafit þegit af honum adr vingiafir ok margs sæmiliga hluti. en ek hefui verit her til æinge konungs vinr hefir hann verit ouin minn telr hann at sakar se til þess. nu uil ek bioda ydr konungr af fara ferd þessa ef ecki eru uilldare fỏng a. Konungr suarar. huerr er þessi madr hinn dræingiligi er suarar voru male ok hefir þu mikit firir adra menn þa er her eru. þu baudzst til ferdar en þeir tolduzst undan at ek hugda at uel mundu uit skipazst. en ek kann a þer æinge deili ok æigi uæit ek enn nafnn þitt. Hann suarar. nafnn mitt er ecki uant konungr. þess er mer uon at þer munut heyrt hafua mik nefndan ek er kalladr Karll hinn mærski. Konungr suarar. suo er Karll heyrt hefui ek þin getit ok er þat satt at segia at verit hafa þær stundir at ef fundi ockra bæri saman er þu mundir ecki kunna at segia fra tidendum. en nu skal ek æigi uerr hafa en þu at þu bydr mer lidsemd þina at ek skal leggia j moti aufusu ok skalltu Karl koma til min j dag ok uera þar j bode minu skulu vid þa tala um þetta mal. Karl suarar at suo skal vera. ok uar nu slitit þinginu.
Karl hinn mærski sættiz vid konung
184. Karl hinn mærski hafde verit vikingr mikill ok hinn mesti ransmadr ok hafde konungr miok oppt giorua menn til hans ok villde hann af lifi taka. enn Karl hinn mærski uar ættstor ok mikill jþrottamadr um margs hluti. En er Karl uar radinn til ferdar þessarrar þa tok konungr hann j sætt ok þar næst j kærleik vid sig let bua ferd hans sem bæzst. voru þar þa a skipi .xx. menn. konungr gerdi ordsennding til uina sinna j Færæyium sennde Karl til hallz vid sigh þar er var Leifr Ozaurarson ok Gilli lỏgmadr. sendi hann til þess iartæignir sinar. For Karll þegar hann uar buinn byriade þeim vel ok komu til Færeyia ok lagu j Þorshofnn j Straumsey. Sidan uar þar þing stefnnt ok kom þar fiolmenni. þar kom Þrandr ór Gỏtu med flok mikinn. en er þeir hofdu tialldat ok umbuizst þa geingu þeir til fundar vid Karll hinn mærska. voru þar kuediur godar. sidan bar Karll fram ord ok iartæigair Olafs konungs ok uinmæli (til) þeirra Læifs ok Gilla. þeir toku þui uel ok budu Karlli til sin ok at flytia eyrendi hans ok uæita honum sligt eyrendis traust sem þeir hefdi fỏng a. tok hann þui þaksamliga. Litlu sidar kom þar Þrandr ok fagnnadi uel Kalli. er ek segir hann feginn ordinn er slikr dreingr hefir hingath komit til landz med eyrendi konungs vors er ver erum allir skylldir undir at ganga. uil ek ecki annat en þu farir til uetruistar med mer ok þat allt med þer þins lids er þu uill ok þinn uegr er þa meiri en adr. Karll segir at hann uar radinn at fara til Læifs en ek munda elligar fusliga þetta bod þiggia. Þrandr suarar. þa mun Læifi audit verda uegsemdar af sliku. en eru nỏckurir adrir hlutir at ek mega suo gera at ydr se lidsemd at. Kall segir at honum þotti mikit uæitt j at Þrandr drægi saman skatt vm Austrey ok suo um allar Nordreyiar. Þrandr segir at þat var skyllt ok hæimillt at hann væitti þann bæina at ordsending konungs. gek Þrandr þa aftr til budar sinnar. uard a þui þinge ecki flæire tidende. For Karll til vistar med Læifi Ozorarsyne ok uar hann þar vm uetrinn. heimti Læifr skatt saman vm Straumsey ok um allar eyiar sudr þadan. Um uorit eftir fek Þrandr uanhæilsu mykla hann hafde augnauerk mikinn ok þo adrar kramar myclar en þo biozst hann til þings sem hann var uanr. en er hann kom a þing ok bud hans uar tiolldut þa let hann tiallda undir suortum tiolldum innan af til þess at þa væri sidr skirdræfth en adr. En er dagar nockurir uoru lidnir af þinginu þa ganga þeir Leifr ok Karll til budar Þrandar ok voru fiolmennir.
Karl sok feit af þeim frændum
185. Nu komu þeir at budinne Þrandar þa stodu þar vti nockurir menn. Leifr spurde huort Þrandr væri at bud. þeir kuodo hann þar vera. Leifr mællti at þeir. skylldu bidia hann vt ganga. æigu uill Kall eyrendi vid hann. En er þeir komu aftr segia þeir at Þrandr hefir þann augnnauerk at hann mætti ecki vt |[246] ganga ok bad þa Leif at þeir skylldu inn ganga. Leifr mællti vid foruneyti sitt at þeir skylldu fara uarliga þa er þeir kæmi j budina. þraunguizst æigi ok gangi sa fystr vt er sidazst kemr inn. Leifr gek fyrst inn ok þar næst Kall ok hans forunautar ok foru med aluæpnni sem þa er þeir skylldu til bardaga buazst. Leifr gek inn at hinum suortum tiolldum ok spurde hann huar Þrandr væri. Þrandr suarar ok hæilsar Læifi. hann tok quediu hans. Leifr spurde huort hann hefde nockurnn skatt heimtan or Nordreyium eda huerr greidi a munde verda um silfr þat. Þrandr suarar at honum hafde þat ekki or hug geinngit er þeir Karl haufdu uid mællz ok sagde at greide munde at gerazst vm skattinn. her er siodr Leifr er þu skallt vid taka ok er silfr j. Leifr sazst vm j budinni ok sa fatt manna. þar lagu menn j pallinum en fair satu vpp. sidan gek Leifr til Þrandar ok tok uid siodnum ok bar utar j budina þar er liost var ok steypti silbrinu a skiolld sinn ok rotar j hende sinni ok mællti at Karl skillde sia feit. þeir litu a vm stund. þa spurde Karl huersu Leifi litizst feit. Hann suarade at huerr hygg ek at illr sa sem her er j af þeim peningum sem her (er) um at velia j Nordreyium. Þrandr heyrde þetta ok mællti. (þiki) þer eigi gott feit. Leifr suarar. suo er segir hann. Þrandr mællti. eigi eru þeir medalmannnidingar frændr minir er þeim ma til æinkis trua. hefui ek sent þa j uór at hæimta skatt um Nordreyiar þuiat ek hefui til æinkis færr verit j vor. en þeir hafua tekit mutur af bondum at taka falssilfr j skattinn þat er æigi þikir tækt. ok er næst Leifr at sea þat fe er golldit hefuir verit j landskylldir minar. Bar Leifr þa aftr silfrit tok vid siod odrum ok bar til Kalls ok ransokudu þeir þat fe. spurde Karl þa huersu Leifi litizst þat fe. Uont segir hann ok æigi suo at um þær skylldir er ouannliga er firir mællt at æigi uerdi sligt (tekit) en æigi uil ek þetta fe taka til handa Olafi konungi. Madrinn sa er la j pallinum kastade felldi af hofdi ser ok mællti. satt er þat hit fornnkuedna. suo ergizst huerr sem elldizst. suo ferr þer ok Þrandr at þu lætr Karll hinn mærska reka fe firir þer j allan dag. Þar var Gautr hinn raude. Þrandr hliop upp vit ord Gautz ok vard malode ok væitti storar stolur frændum sinum. en er hann hætti mællti hann at lyktum at Leifr skyllde selia honum þat fe. en tak her vid siod at landbuar minir hafa fært mer hæim j vór. en þo at ek se oskyggnn þa er þo[247] sealfs hond huerium holluzst. Madr reis upp j pallinum (var) þar Þordr lagi ok mællti. æigi hliotum ver medalordaskuak af honum Karli hinum mærska ok væri launa firir vert. Leifr tok vid silfrinu ok bar þegar firir Karl. sa þeir fet. þa mællti Leifr. æigi þarf lengi at sea þetta silfr her er huerr peningr odrum betri ok vilium uer þetta fe hafa. fa þu til mann at sia er uegit er. Þrandr suarar at honum þætti þat bezst til fæingit at Leifr sæi firir hans hond. geingu þeir Læifr þa vt ok skamt fra budinne settuzst þar nidr ok uogu silfrit. Karll tok hialminn af hofdi ser ok hellti þar j silfrinu er uegit var. Þeir sa mann ganga hia ser ok hafdi refdi j hende[248] hott sidan a hofde heklu græna ok berfættr ok knytt linbrok at bæine. hann setti nidr refdit j uollinn ok gengr fra ok mællti. se vid Mærakarll at þer verdi æigi mæin at refdi minu.
Drepin Karl
186. Litlu eftir þetta komu þar menn aluopnadir ok akafliga kallande at Læifr Ozorarson færi sem skiotazst til budar Gilla lỏgmannz. þar hliop inn vm tialldskarar Sigurdr Þorlaksson ok hefir særdan mann hans til olifis. Læifr hliop upp ok gek þegar j brott ok til fundar vid Gilla logmann. gek med honum allt budarlid hans en Karll sat eftir. þeir Austmennirnir stodu j hring um hann. Gautr hinn raudi hliop at ok hio med handexi yfir herdar monnum ok kom hỏgg þat j hofut honum Karlli ok vard sar þat ecki mikit. Þordr lagi greip upp refdi þat er stod j uellinum ok laust ofan a ỏxarhamarinn suo at ỏxin stod j hæila. þusti þa fiolde manna ór bud Þrandar. Karll var þadan daudr borinn. Þrandr let yfir þessu verki hit versta en baud fe til sætta firir frændr sina. Leifr ok Gilli geingu at eftirmali ok kom þar æigi febotum firir. uard Sigurdr utlægr firir auerka uit þann budarmann Gilla er hann hafdi a unnit en Þordr ok Gautr firir uig Karlls. Austmenn biuggu skip sitt þat er Karll hafdi þangat haft ok foru aftr a fund Olafs konungs. en þess uard æigi audit at hefnd kæmi fram firir vfride þeim er þa gerdizst j Noregi ok sidarr mun fra verda sagt. Ok er nu lokit at segia fra þeim tidendum er urdu af þui er Olafr konungr hæimti skatt af Færeyium. en þo gerduzst dæilur sidan j Færeyium eftir Karl mærska ok attu(zst) þa vid Þrandr or Gotu Leifr Ozsorarson ok Gilli logmadr. ok eru fra þui storar frasagnir sem enn man sagt verda.
Sætt þeirra Færeyingha ok Þrandar
187. Eftir uig Karll mærska ok auerka uid budarmann Gilla logmannz voru þeir brottreknir ok geruir ór Færeyium Sigurdr Þorlaksson Þordr lagi Gautr raude frændr Þrandar. Þrandr fek þeim skip haffæranda ok fe nockut ok þottuzst þeir litiliga af hondum leystir. hafa þeir atỏlur myclar vid Þrand sogdu at hann hafde |[249] undir sig dregit fodurarf þeirra en midlade þeim ecki af. Þrandr sagdi þa myklu mæira hafa en þeir ætti. sagdizst hafa annazst þa lengi ok midlat þeim oft fiarhluti en illa j þok lagit. Nu lata þeir Sigurdr j haf ok eru .xij. menn saman a skipe ok er þat ord a at þeir ætli at hallda til Jslandz. ok er þeir hafa skamma stund j hafui verit þa rekr a storm mikinn ok hellz uedrit nærr uiku. þat vissu allir þeir er a landi voru at þetta uar þeim Sigurdi j moti sem mest ok sagdi monnum vuænt hugr um þeirra ferd. ok er aleid haustit funduzst rekar af skipi þeirra j Austrey ok er uetr kom gerduzst afturgaungur myklar j Gỏtu ok vida j Austrey ok synduzst þeir oft frændr Þrandar. ok uard monnum at þessu mikit mein sumir fengu bæinbrot edr ỏnnur meitzsl. þeir sottu Þrand suo miog at hann þordi huergi æinn at ganga vm uetrinn. var nu mikit ord a þessu. Nu er a læid uetrinn sendi Þrandr ord Leifi Ozsorarsyni at þeir skylldu finnazst. ok suo gera þeir. ok er þeir finnazst mællti Þrandr. ver hittum j fyrra sumar fostri j uandrædi mikil at vid þui uar buit at allr þingheimrinn mundi beriazst a. nu uillda ek fostri minn sagdi Þrandr at þat væri logtekit gert med ockru rade at menn hefdi alldri uopnn til þings þar er menn skulu lỏgskil sin tala ok spectarmal. Leifr quat þetta uel mællt. ok skulu vit her vid hafa rad Gilla lỏgmannz frænda mins. Þeir voru systrasynir Gilli ok Leifr. Nu finnazst þeir allir saman ok tala þetta med ser. Gilli suarar suo Leifi. brigt þiki mer at trua Þrandi ok munu vit þui iata at handgengnir menn allir hafui uopnn sin ok nockurir þeir er ockur fylgia en almenningr se uopnnlaus. Nu rada þeir þetta med ser til stadar. Lidr nu af uetrinn ok koma menn til þings vm sumarit j Straumsey. nu er þat einn dag at þeir Gilli ok Leifr ganga fra budum sinum a æina hæd er var a eyinnne ok talazst þar vid. ok nu sia þeir austr a eyna undir solina at a hofda þann er þar var ganga upp menn æigi allfair þar til er þeir sea .xxx. manna. þar blika vid solskininu skilldir fagrir ok hialmar skrautligir ỏxar ok spiot ok uar þat lid hit hardligsta. þeir sea at madr gek firir mikill ok uaskligr j raudum kyrtli ok hafde halflitann skiolld blan ok gulan hialm a hofdi ok hoggspiot mikid j hende. þeir þottuzst þar kenna Sigurd Þorlaksson. þar gek madr hid næsta honum þrekligr j raudum kyr(t)li ok hafdi raudan skiold. at visu þottuzst þeir þenna kenna at þar var Þordr lagi. hinn þride madr hafde raudan skiỏld ok dreginn a mannfae[250] ok mikla auxi j hennde þar var Gautr raude. þeir Leifr geingu nu skiott heim til buda sinna. þa Sigurd ber bratt at ok eru þeir allir vel uapnadir. Þrandr geingr vr bud sinni moti þeim Sigurdi ok margt manna med honom ok hans menn med uapnum allir. þeir Leifr ok Gilli hofdu fatt manna hia þui sem þeir Þrandr ok var þess mestr munr er þeir hofdu fair æinn uop(n). Þeir Þrandr ok frændr hans geingu at flocki þeirra Leifs. þa mællti Þrandr. suo er hattat Leifr fostri. quat hann at her eru komnir frændr minir ok foru skyndiliga næst ór Færeyium. nu nenni ek æigi at ver frændr farim suo halloki firir yckr Gilla. eru her .ij. kostir firir hondum sa annar at ek dęma æinn yduarr a mille. en ef þer vilit þenna æigi þa man ek æigi hepta þa at þui er þeir vilia at hafazst. Þeir Leifr sia at þeir hafua ongan lidskost at sinne vid þeim Þrandi. taka nu þenna kost at handsala oll mal j dom Þrandar ok lykr hann þegar gerd opp segir at hann mun ecki sidarr uitrari. er su gerd min segir Þrandr at ek vil at þeir frændr minir se frialsir at vera þar j Færeyium sem þeim likar þo at þeir hafui adr verit brott geruir. en fe uil ek af huorigum gera. riki þau er her ero j Færeyinn vil ek þat skipti a gera at ek hafui þrid(i)ung annan Leifr þridea synir Sigmundar. hafua riki þessi leingi at ỏfund ordit ok bitbæinum. þer Læifr fostri segir Þrandr vil ek bioda barnnfostr ok fostra Sigmund son þinn. vil ek enn gera þat til gods vid þig. Leifr suarar. þat vil ek at barnnfostr þat se undir atkuædum Þoru huort hon uill at son hennar fari til þin edr se hann med ockr. Skilia vid suo buit. ok er Þora veit um fostrit þa suarar hon. suo ma vera at mer litizst þat enn annan veg. en æigi mun ek kiosa undan Sigmunde syne minum þat fostr ef ek skal rada þuiat mart þiki mer Þrandr hafa firir flesta menn. Sigmundr son Þoru ok Læifs for j Gỏtu til fostrs til Þrandar. hann var þa þreuætr at alldri ok hit vænligsta mannzefnni ok ox hann þar upp.
Þordr feck Jsridar modursystr Olafs konungs
188. Olafr konungr for um haustit inn j Vikina ok gerdi ord firir ser til Upplanda ok let bua uæitzslur firir ser ok ætladi hann at fara vm uetrinn vm Upplỏnd. sidan byriade hann ferd sina ok for til Upplanda for þar at uæitzslum ok leidretti þa hluti er honum þotti abota vant. samdi |[251] hann þa enn kristnina þar sem honum þotti þurfa. Þat gerdizst til tidenda þa er konungr var a Heidmork at Ketill kalfr af Hringunese hof upp bonord sitt. hann bat Gunnhilldar dottur Sigurdar syrs ok Astu modur Olafs konungs. atti Olafr konungr suỏr ok forrad þessa mals um Gunnhillde systur sina. tok hann þessu mali vænliga. var þat firir þa sok at hann visse at Ketill var madr ættstorr ok audigr vitr madr ok hofdinge mikill sem her er fra sagt. þetta allt saman bar til þess at konungr unne rads þessa Ketli. var þetta framgæingt at Ketill fek Gunnhilldar ok uar konungr sealfr at þeirra væitzslu. Olafr konungr for þadan nordr j Gudbranzdale tok þar uæitzslur. þar bio sa madr er Þordr het ok uar Guthormsson hann bio a bæ þeim er a Stæig hæitir. Þordr uar rikazstr j hinn nedra hlut dalanna. en er þeir Olafr konungr hittuzst þa hof Þordr upp bonord sitt ok bat Jsridar Gudbranzdottus modursystur Olafs konungs. atti konungr suor þessa mals. En er at þeim malum uar setit þa uar þat af radit at þau rad tokuzst ok fek Þordr Jsridar. gerdizst hann sidan oludarvin Olafs konungs ok þar med frændr hans ok uinir þeir er eftir honum hurfu. For Olafr konungr þa sudr aftr um Hadaland ok Þotnn þa um Hringariki ok þadan vt j Vikina. for hann til Tunbergs om uorit ok dualdizst þar lengi medan þar var kaupstefna sem mest ok tilflutningar. let hann þa bua skip sin ok hafdi hann med ser fiolmenni mikit um sumarit.
Steinn ok Þoroddr komu til konungs
189. Sumar þetta kom af Jslande at ordsendingu Olafs konungs Stæinn Skaptason Þoroddr son Snorra goda Gellir Þorkelsson Egill son Sidu Hallz. Gudmundr Eyiulfsson hafdi anndazst adr um uetrinn. hinir islensska foru þegar a fund Olafs konungs er þeir mattu ok fengu þegar godar vidtokur ok voru allir med konungi.
Þaattr þeirra konunganna Olafs ok Knutz
Sva er sagt at Knutr hinn riki er sumir menn kalla Knut hinn gamla væri j þenna tima konungr yfir Æinglandi ok yfir Danmorku. Knutr var son Sueins tiuguskeg(g)s Haralldzsonar. þeir langfedgar hỏfdu radit langa æfui firir Danmork. Haralldr Gormsson fỏdurfadir Knuts konungs hafde æignazst Noreg eftir fall Haralldz Gunnhilldarsonar ok tok skatta af. setti hann þa til landgætzslu Hakon jall hinn rika. Sueinn Danakonungr son Haralldz red ok firir Noregi ok setti yfirr til landgætzslu Æirek jall Hakonarson. redu þeir brædr þa landi ok Sueinn Hakonarson til þess at Æirekr jarll for til Æinglandz at ordsendingu Knutz hins rika mags sins en setti til rikis Hakon son sinn ok systurson Knutz hins rika. En sidan Olafr konungr Haralldzson kom j Noreg þa kom hann (til) Sigurdar syrs mags sins ok efldizst þadan. tok hann þa fyst hondum Hakon jall ok setti hann af riki suo sem fyrr er ritat. for Hakon jall þa til Knutz modurbrodur sins ok hafde verit met honum alla stund sidan til þess er her er komit sogunne. Knutr hinn riki hafde æignazst Æingland med orrostum ok barizst til ok hafde hann þar haft langt starf adr en landzfolkit væri hlydit ordit. en er hann þottizst fullkominn þar til landzstiornor þa minntizst hann huat er hann þottizst æiga þess rikis er hann hafde æigi sealfr varduæitzslu en þat var j Noregi. hann þottizst æiga at erfdum allan Noreg en Hakon systurson hans þottizst æiga suman ok þar med þottizst hann hafua latit virdingina. Sa var æinn hlutr til þess er þeir Knutr (ok) Hakon jarll hofdu kyrru halldit um tilkall j Noreg. þat fyst at Olafr konungr Haralldzson kom j land hliop upp allr mugr ok margmenni ok uilldu ecki heyra annat en Olafr væri einn konungr yfir ollu landi. en þa er menn þottuzst vera osialfradir firir riki konungs þa leitudu sumir or landi. foru margir rikismenn a fund Knutz konungs ok uilldu þar þydazst. þa fengu allir af honum fullar hendr fiar. matti þar ok sia tign myklu mæire en j ỏdrum stodum bæde af fiolmenni þui er þar var huersdagliga ok umbunade þeim odrum er þar var a þeim herbergium er hann atti ok hann var sealfr j. Knutr hinn riki tok skatt ok skylldur af þeim godlondum er audguzst voru a Nordrlondum. en þeim ollum mun er hann atti meire skylldur at taka en adrir konungar þa gaf hann ok meira en huerr annarra. j ollu riki hans var fridr suo godr at æinge þorde annan ueg at gera edr ganga en hann uillde en sialfir landzmenn hofdu frid ok fornan rett. af sliku for frægd mikil um oll lond. En þeir er komu af Noregi kærdu ofrelsi sitt. margir tiadu ok þat firir Hakoni jalli en sumir firir Knuti konungi at þiggia af þeim frelsi sitt. þessar rædur fellu jalli uel j skap ok kærde þat firir Knuti konungi ok badu hann læita eftir ef Olafr konungr uillde gefa upp rikit firir þeim edr midla med sattmali odru. ok voru margir flutningsmenn uit jall um þetta mal ok kom suo þui mali at hann ahlyddizst ok þotti þetta vænligt rad.
Ordsendingar Knutz til Olafs konungs
191. |[252] Knutr hinn riki sendi menn vestan af Æinglandi til Noregs ok var þeirra ferd buin alluegliga. hofdu þeir med ser bref ok innsigle Knutz konungs. komu a fund Olafs konungs Haralldzsonar vm uorit j Tunsbergi. En er konungi var sagt at þar voru komnir menn Knutz konungs hins rika þa vard hann styggr vid[253]. segir suo at Knutr munde ỏnga menn med þeim eyrendum þangat senda er honum edr hans monnum munde gagnn at vera. ok var þat nockura daga at sendimenn nadu æigi konungs fundi. En er þeir fengu lof til at mæla vid konung þa gengu þeir firir konung ok baru fram eyrende Knutz konungs med brefum ok sogdu at Knutr konungr kallar sina æign a Noregi ollum ok telr at hans forelldri hafi þar riki haft firir honum. en firir sokum þeim at Knutr konungr uill frid bioda til allra landa þa uill hann æigi herskillde fara til Noregs ef annars er af kostr. en (ef) Olafr konungr Haralldzson uill konungr vera at Noregi þa fari hann a fund Knutz konungs ok taki land af honum ok gerizst hans madr ok gialldi honum slikan skatt sem jarllar fyrr. sidan bera þeir fram bref ok sogdu þau sligt hit sama. Þa suarar Olafr konungr. þat hefui ek heyrt sagt j fornnum frasỏgnum at Gormr Danakonungr þotti vera gilldr þiodkonungr ok red hann firir Danmork æinne. en þessum Danakonungum er sidan hafa verit þikir þat ecki æinhlitt. er nu suo komit at Knutr rædr firir Æinglandi ok Danmorku ok hefir hann nu undir sig brotit mikinn hluta Skotlandz. nu kallar hann til ættlæifdar minnar j hendr mer. kunna skyllde hann hof at um agirnina. edr huort ætlar hann æinn at rada firir ollum Nordrlondum edr mun hann æinn eta ætla allt kal af Æinglandi. fyrr mun hann þui orka en ek færa honum hofut mitt edr uæita lotning ne eina. nu skulu þer segia honum þau min ord at ek mun veria oddi ok eggiu Noreg medan mer endazst lifdagar til en giallda æigi skatt nockurum manni af riki minu. Eftir þenna orskurd biugguzst a brott sendimenn Knutz konungs ok urdu æigi eyrendi fegnir. Sighuatr skalld hafde verit med Knuti konungi ok gaf hann honum gullhring þann er stod halfmork. þa var Þorarinn loftunga med Knuti konungi ok gaf Knutr konungr honum tuo hringa ok stod huorr halfmork ok þar med suerd buit. Suo quat Sighuatr.
- Knutr hefir ockr hinn itri
- alldadgofugr badum
- hendr en hilmi fundum
- hun skrautligazst bunar.
- þar gaf hann mork edr meira
- marguitr ok hior bitran
- gullz rædr gerua ollu
- gud sialfr en mer sealfa.
Sighuatr gerde at athuarfui menn Knutz konungs ok spurde tidenda. þeir sogdu honum sligt er hann spurde. Sighuatr spurde at vidtali þeirra konungs ok eyrendislokum. þeirr sogdu at konungr hafdi þungliga tekit þeirra malum ok vitum ver æigi af huerium hann hefir traust til sliks at næita þui at gerazst madr Knutz konungs ok fara a hans fund ok mundi sa hans kostr bezstr. þuiat hann er suo milldr ok miskunnsamr at alldri gera suo stort hofdingiar af vid hann at æigi gefui hann þegar upp þat allt er þeir koma a hans fund ok uæita honum lotning. uar þat firir skommu er til hans komu .ij. konungar nordan af Skotlandi af Fiui ok gaf hann þeim upp ræidi sina ok lond þau oll er þeir hofdu adr haft ok þar med storar vingiafar. Þa quat Sighuatr.
- Hafa allframir iofrar
- ut sinn hofut Knuti
- færd or Fiui nordan
- fridkaup uar þat midium.
- selldi Olafr alldri
- oft uo sigr hinn digri
- hans j hæimi þuisa
- hann ongum suo manni.
Sendimenn Knutz konungs foru aftr læid sina ok byriade þeim uel vm hafit. foru þeir sidan a fund Knutz konungs ok sogdu honum eyrendislok sin ok suo þau alyktarord Olafs konungs er hann mællti vit Knut konung. Æigi getr Olafr konungr þess rett ef hann ætlar at ek muna æinn eta kal allt af Æinglande. munda ek helldr vilia at hann fyndi þat at mer byrr fleira innan rifia en kal æitt þuiat hedan skulu honum koma kolld rad undan hueriu rifui. Þat sama sumar komu af Noregi til Knutz konungs Aslakr ok Skialgr son Erlings a Jadri ok fengu þeir þar godar vidtokur þuiat Aslakr atti Sigride dottur Suæins jalls Hakonarsonar voru þau brædrabornn ok Hakon Æireksson. þar fek Knutr konungr þeim frændum uæitzslur storar med ser.
Fra Olafi konungi ok Aunund konungi
192. Olafr konungr stefnndi til sin lendum monnum sinum ok fiolmenti miog um sumarit þuiat þau foru ord um at Knutr hinn riki mundi fara med her uestan af Æinglande. ok um sumarit þottuzst menn spyria þat af kaupskipum þeim er uestan komu at Knutr konungr mundi saman draga her mikinn a Einglande. En er a leid sumarit þa sannade annarr en annarr syniade at hann munde koma. en Olafr konungr uar vm sumarit j Uikinne ok hafde menn a niosnn ef Knutr kæmi til Danmerkr. Olafr konungr sendi menn vm haustit |[254] austr til Suiþiodar (til) Aunundar mags sins ok let segia honum ordsending Knutz konungs ok tilkall þat er hann hafde vit hann vm Noreg ok let þat fylgia at hann hugde ef Knutr lagde undir sig Noreg at Ỏnundur munde litla hrid þada(n) af j fride vera j Suiauellde ok kallar þat rad at þeir bynde saman rad sin ok risa j moti ok segia þa huorki til skorta styrk ne hardræde at hallda dæilu vid Knut konung. Ỏnundr konungr tok uel ordsending Olafs konungs ok sendi þau ord j moti at hann uill leggia felagskap af sinne hende vid Olaf konung suo at huorr þeirra uæitti ỏdrum styrk af sinu rike huorr sem fyrr þarf. þat uar ok j ordsending mille þeirra at þeir skyllde finnazst ok ætla rad firir ser. ætlade Ỏnundr konungr at fara um uetrinn eftir um uestra Gautland en Olafr konungr efnnade ser til uetrsetu j Sarpsborg. Knutr hinn riki kom um haustit til Danmerkr ok sat þar um haustit med fiolmenni mikit. honum var sagt at menn ok ordsendingar hofdu farit mille Noregskonungs ok Suiakonungs ok þar munde storræde undir bua. Knutr konungr sendi menn til Ỏnundar konungs j Suiariki ok þar med storar giafir ok vinmal. segir suo at vel matti hann kyrr sitia hia deilu þeirra Olafa digra þuiat Ỏnundr konungr segir hann ok hans riki skal j fride firir mer. En er sendimenn komu a fund Aunundar konungs þa baru þeir fram giafar þær er Knutr konungr sendi honum ok vinattu hans med. Ỏnundr konungr tok þeim ordum ecki fliott ok þottuzst sendimenn þat finna at Ỏnundr konungr munde vera miog snuinn til vinattu vid Olaf konung. foru þeir aftr ok sogdu Knuti konungi sin eyrendislok ok þat med at þeir badu hann ỏngrar vinattu vænta af Ỏnundi konungi.
Raadin Biarmalandzferd. capitulum.
193. Uetr þann sat Olafr konungr j Sarpsborg ok hafde fiolmenni mikit. þa sende hann Kalla hinn haleyska nordr j land med eyrendum sinum. for Kalli fyst til Upplanda sidan nordr um fiall kom hann fram j Nidarose. tok þar fe konungs suo mikit sem hann hafde ord til sent ok skip gott er honum þotti uel til fallit ferdar sinnar þeirrar er konungr hafde firir ætlat en þat uar nordr til Biarmalandz. uar suo ætlat at Kalli skyllde hafa[255] felag konungs ok æiga at helminge huorr uit annan. hellt Kalle skipi sinu nordr a Halogaland snemma vm vorit. redzst þa til ferdar med honum Gunnstæinn brodir hans ok hafdi hann med ser kaupeyre. þeir voru nærr .xxx manna a skipe þui. foru þegar snemma nordr a Mỏrkina. Þorir hundr spurde þetta. þa gerde hann mann ok ordsending til þeirra brædra ok þat med at hann ætlar at fara um sumarit til Biarmalandz. vill hann at þeir hafui samflot ok hafui at iafnnade þat er til fæingiar verdr. Þeir Kalli senda þau ord a moti at hann skyllde hafa halfan þridea tog manna suo sem þeir hafa. uilia þeir þa at fe þui se skipt at iafnnade mille skipanna firir vtan kaupeyre þann er menn hafa. En er sendemenn komu aftr þa hafde hann latit fram setia langskip mikit er hann atti ok latit bua. hann hafde til skip(at) huskalla sina ok voru a skipinu nærr halfum atta tigum manna. hafde Þorir æinn forrad lids þess ok suo afla þann allan er fengizst j ferdinne. en er Þorir var buinn hellt hann skipinu nordr med lande ok hitti þa Kalla nordr j Sandveri. sidan foru þeir allir samt ok byriade þeim uel. Gunnstæinn mællti vid Kalla brodur sinn þegar at þeir hittuzst þeir Þorir. at honom þotti Þorir hafa hollzsti fiolment ok ætla ek radligra at ver setimzst aftr ok forum ecki suo at Þorir ætti alla kosti undir ser þuiat ek trui honum illa. Kalli segir. æigi uil ek aftr huerfa en þo er þat satt. ef ek hefda vitath þat þa er ek uar hæima j Langey at Þorir mundi koma j for vora med lid suo mikit sem hann hefir þa mundu ver hafa halfu fleire menn med oss. Þeir brædr toludu þetta firir Þori spurdu hueriu þat gegndi er hann hafde menn suo myklu flæire med ser en suo sem ord hofdu um farit. Þorir suarar suo. ver hofum skip mikit ok lidsmanna skylmt. þiki mer ok j haskaferdum slikum æigi godum dreingium of aukit. Foru þeir vm sumarit oftazst þann ueg senn skipin gengu til. þa er byrlæide var þa gek mæira skip þeirra Kalla ok sigldu þeir þa undan. en þegar huassara var sigldu þeir þegar eftir þeim. voru þeir Þorir sealldan aller samt en uissuzst þo til jafnnan. En er þeir komu til Biarmalandz þa lỏgdu þeir til kaupstadar. tokzst þa kaupstefnna fengu þeir menn aller fullfeinge fiar er fe hofdu til at veria. Þorir fek of gravoru bior ok safala. Karlli hafde ok allmikit fe þat er hann keyfte j skinnavoru. En er þar uar lokit kaupstefnnu þa sigldu þeir vt eftir anne Vinu. uar þa sagt j sundr fride uit landzmenn. en er þeir koma a haf vt þa æiga þeir skiparastefnnu. spurde Þorir huort monnum er nockurr hugr a at ganga |[256] upp a land ok fa ser fiar. Margir suorudu at þess væri fuser ef fefỏng lægi vit ok væri þau bryn firir. Þorir sagde at fe munde fazst ef ferd su tækizst vel en æigi oruænt at nockurr haski gerdizst j forinne. aller sogdu at til þess uilldu rada ef fiaruon væri. Þorir suarar. at þann ueg uar þar hattr þa er audgir menn letuzst at lausafe skyllde skipta med hinum dauda ok ỏrfum hans. skyllde hann hafa halft edr þridiung edr minne. þat fe skyllde bera j skoga edr hauga ok ausa vid molldu. stundum voru hus at ger. Hann segir at þeir skyllde buazst til ferdar at kuelldi dags. uar ok suo mællt at æingi skyllde renna fra odrum. æinge skyllde ok eftir vera þa er styrimadr sagde at j brot skyllde fara. Fair menn voru eftir at skipum.
Þorir hundr ok þeir brædr foru til Biarmalandz
194. Nv ganga þeir upp Þorir ok þeir brædr. voru fyst uellir slettir ok þar næst mork mikil. Þorir gek fystr en þa þeir brædr sidar Kalli ok Gunnstæinn. Þorir bat menn fara hliodliga ok hleypti af tream berki suo at huert sæi fra odru. þeir komu þa fram j æitt riodr mikit en j riodrinu var skidgardr harr ok hurd firir ok læst .vj. menn af landzmonnum skylldu uaka yfir skidgardinum hueria nott sinn þridiung huerir .ij. Ok er þeir komu til skidgardzins þa voru uokumenn heim farnir en þeir er þar næst skylldu uaka voru æigi komnir a uollinn. Þorir gek at skidgardinum ok krækti upp a oxinne. las sig upp eftir skaftinu ok for suo inn um skidgardinn ỏdrum megum hlidsins. hafde Kalli komizst yfir gardinn. komu þeir iafnnsnemma (til) hurdarinnar toku þa fra slagbrandana ok luku þa upp hurdina. gengu menn þa inn j gardinn. Þa mællti Þorir. j gardi þessum er haugr hrærdr saman med gulli ok silfri ok molldu ok skulu menn þar til fara. en j gardinum stendr god Biarma ok heitir Jomali er æinge suo diarfr at hann ræni. Sidan gengu þeir a hỏginn ok toku fee suo mikit sem mest mattu þeir ok baru j klædin sin. fylgde þar molld mikil sem uon uar at. Sidan mællti Þorir at menn skyllde j brot fara. nu skulu þit brædr Kalli ok Gunnstæinn fyrr fara en ek mun sidarr. Sneru þa allir vt til hlidsins en Þorir uæik aftr til Jomalans. tok silfrbolla er stod j kniam honum var hann fullr upp af silfrpeningunum. steyfti hann j kellting ser en dro a hond ser hodduna er yfuir uar bollanum. hann gek þa vt til hlidsins. Þeir forunantar voru þa allir komnir vt or skidgardinum. urdu þa varir vit at Þorir hafde eftir dualizst. Karli huarf aftr at læita hans ok hittuzst þeir firir innan hlidit. sa Kalli at Þorir hafde þar silfrbolla. sidann rann Kalli at Jomala. hann sa at digurt men uar a halsi honum. Kalli færde upp exina ok hio[257] j sundr tygilinn a halsi honum er menit var fast vid. uard hỏggit suo mikit at hofudit fauk af Jomala. vard þa brestr mikill suo at ollum þeim þotti undr j. tok Kalli þa menit foru þeir þa j brott. En iafnnskiott sem brestrinn hafde ordit komu fram uardmenn ok blesu þegar j hornn sin. þar næst heyrdu þeir þa alla uega fra ser ludrblastr. sottu þeir þa fram at skoginum. en þeir heyrdu aftr at riodrinu óp ok kall ok voru þar Biarmar komnir. Þorir hundr gek sidazst allra sinna manna en .ij. menn gengu firir honum ok baru sek mille sin. þar uar þa þui likazst j sem aska. þar tok Þorir j med hendi ser ok sadi þui j slodina. stundum kastade hann þui fram yfir lydinn. foru suo or skoginum a uolluna. Þeir heyrdu at herr Biarma for eftir þeim med gaulon illri. sottu þeir þa eftir þeim fram ór skoginum a tuær hendr þeim en huergi komu þeir suo nærr þeim ne uopn þeirra at mein yrde at. en þat[258] kannazst þeim af at Biarmer sęi þa ecki. En er þeir komu til skipa sinna þa gengu þeir Kalli fyst a skip. þuiat þeir voru fremstir adr en Þorir uar lengst a lande. þegar er þeir komu a skip sin kostudu þeir tiolldum af ser ok slogu festum sinum. sidan drogu þeir segl upp. gek skipit bratt vt a haf en þeim Þori tokz allt sæinna ok allt oaudradnara. en er þeir komu af ser tiolldum ok toku til segls þa voru þeir Kalli komnir langt undan lande sigldu huorirtueggiu yfir Ganduik. Þa var lios nott sigldu þeir brædr nætr ok daga allt til þess er þeir komu nockurnn dag at eyiu nockurre sid um aftan. lægdu þeir segl ok kỏstudu ackerum ok bidu þeir straumfallz þuiat raust mikil var firir þeim. Þa komu þeir Þorir eftir þeim. liggia þeir þar vm ackeri.
Þorir drap Karla
195. Þeir Þorir skiota nu bati. gek hann þar a ok menn hans ok reri til skipa þeirra Kalla. Þorir gek upp a skipit. þeir brædr hæilsadu honum vel en Þorir bæiddi Kalla fa ser menit. þuiat ek þikiumzst makligazstr at hafa kostgripe þa er þar voru teknir þuiat mer þottu þer min at niota er þer komut skadlaust undan er mer þottir þu Kalli styra oss til hinnar mestu vhæfu. Þa suarar Kalli. Olafr konungr a fe þat allt er ek ferr |[259] med ok ek afla j ferd þessi. nu ætla ek honum menit. far þu a fund konungs ef þu uill. kann þa vera at hann fai þer menit ef hann uill firir þui æigi hafa at ek tok af Jomala. Þa segir Þorir at hann vill at þeir fari a land upp ok skipti fæingi sinu. Gunnstæinn suarar ok sagdi at skiptizst straumar ok væri mal at sigla. Sidan draga þeir upp stræinge sina ok segl. en er Þorir sa þat ferr hann ofan a batinn. reru þeir til skipsins. Þeir Kalli hofdu þa dregit upp segl sith ok voru þa langt komnir adr þeir Þorir hofdu komit upp seglinu. foru þeir suo at þeir Kalli sigldu firir ok hofdu huerirtueggiu vid allt segl. þeir foru suo þar til er þeir komu j Gæisuer. þar er bryggiulægi fyst er nordan ferr. þar komu þeir huorirtueggiu aftan dags ok logdu til hafnar j b(r)yggiulægi. logdu þeir Þorir innar (j) hofnina en þeir Kalli lagu j vtanverdri hofninne. En er þeir hofdu tialldat þa gek Þorir a land upp ok þeir miog margir saman. fara þeir til skips Kalla hỏfdu þeir þa um buizst. Þorir kallar vt a skipit ok bat styrimenn a land ganga. þeir brædr gengu a land ok nockurir menn med þeim. þa hof Þorir hina somu rædu sem fyrr ath hann bad þa a land fara ok bera fe til skipta þat er þeir hofdu tekit at herfange. Þeir brædr sỏgdu at æinge naudsyn væri til þess fyrr en þeir kæmi j bygd. Þorir segir at þat se ecki siduenia at skifta herfangi æigi fyrr en hæima ok hætta suo til um dræingskap manna. þeir toludu nockurum ordum ok þotti sinn ueg huorum. þa sneri Þorir j brott ok er hann var skamt kominn þa uæik hann aftr ok mællti at forunautar hans skylldu þar bida hans. hann kallar a Kalla. ek uil mæla vid þig æinmæli segir hann. Kalli gek j moti honum. en er þeir hittuzst lagdi Þorir spioti til hans ok a honum midium suo at j gegnum hann stod. Þorir mællti. kenna muntu þar Kalli æinn Biarkéyinginn hugda ek at þa mundir kenna spiotit sels(h)efnni. Kalli do þegar en þeir Þorir gengu þegar til skipsins. Gunnstæinn sa þegar a fallit Kalla. runnu þeir til ok toku likit ok baru til skips sins. brugdu þegar tiolldum ok hæimtuzst fra landi sidan undu þeir upp segl ok foru læidar sinnar. Þeir Þorir sa þat. þa reka þeir af ser tiolldin ok buazst sem akafligazst. en er þeir undu seglit þa (g)ek j sundr dragræipit for seglit ofan þuerskipa. uar þeim Þori þat duol mikil adr þeir kæmi upp segli j annat sinn. voru þeir Gunnstæinn langt komnir adr skridr uar a skipi Þoris. þeir gerdu bæde sigldu ok reru. sligt hit sama gerdu þeir Gunnstæinn. komu þeir fyrr j Lengiuuik þa snua þeir þar at lande. drozst sæint saman med þeim. þegar at eyiarsund tokuzst til þa var þeim Gunnstæini miukara at uikia skipe sinu en þo drogu þeir Þorir eftir. ok þa er þeir Gunnstæinn komu firir Lengiuuik þa snua þeir þar at lande ok hliopu af skipe sinu a land upp. af stundu komu þeir Þorir eftir þeim ok hlaupa a land eftir þeim ok elltu þa. kona æin gat folgit þa Gunnstæin ok holpit honum ok er suo sagt at su væri miog fiolkunnig. ok foru þeir aftr til skips ok toku fe þat allt er a uar skipinu en baru a griot j stadinn. fluttu skipit vt a fiordinn ok hiuggu a rauf ok sỏktu nidr. sidan foru þeir Þorir heim til Biarkeyiar. Þeir Gunnstæinn foru fyst holdu hỏfde ok fluttuzst a smabatum um nætr en lagu um daga. foru suo til þess er þeir komu fram yfir Biarkey ok allt til þess er þeir komu or syslu Þoris. Gunnstæinn for fyst j Langey ok dualdizst þar skamma stund. for þa þegar sudr a læid ok letti æigi fyrr en hann kom sudr j Þrandhæim ok hitti þar Olaf konung ok sagde honum tidende þau sem ordit hofdu j Biarmalandzferdinne. Konungr let illa yfir ferdinne ok baud Gunnstæini med ser at vera ok segir at hann skal retta malit Gunnstæins þa er hann mætti. Gunnstæinn þecktizst bod þat ok dualdizst med Olafi.
Fundr þeirra Olafs konungs ok Aunundar konungs
196. Suo uar sagt fyrr at Olafr konungr uar þann uetr j Sarpsborg en Knutr hinn riki sat j Danmark. Ỏnundr konungr ræid þann uetr yfir hit vestra Gautland ok hafde meir en .xxx. hundrat manna. foru þa menn j mille þeirra Olafs konungs. gerdu þeir sin a mille stefnulag ok skilldu hittazst vm uorit uit Konungahellu. frestudu þeir fundinum firir þa sok at þeir uilldu uita hueria tilætlan Knutr konungr hefdi. En er a leid uorit biozst Knutr konungr med lide sinu at fara uestr til Æinglandz. hann setti ettir j Danmorku Hordaknut son sinn ok þar med honum Ulf jall son Þorgils sprakaleggs. Ulfr atti Astride dottur Suæins konungs ok systur Knutz konungs hins rika. þeirra son uar Sueinn konungr er sidan uar konungr yfir Danmark. Ulfr jarll uar hinn mesti merkismadr. |[260] Knutr konungr for austr til Æinglandz. en er þat spurde Olafr konungr ok Ỏnundr konungr þa hittuzst þeir j Elfinne vit Konungahellu. var þar fagnnafundr med þeim ok vinattumal mikil suo at þat var bratt bert gert firir alþydu. en þo mælltu þeir marga hluti sin a mille þa er þeir vissu .ij. æinir ok vard þat sumt sidarr framgæingt ok ollum augliost. En at skilnade konunga skiptuzst þeir giofum vit ok skildu þeir vit suo buit. for þa Ỏnundr konungr a land upp en Olafr konungr for nordr j Uikina en sidan vt a Agdir ok þadan nordr med landi. ok la hann miog lengi j Æikundarsunde ok bæid þar byriar. spurdu þa at Erlingr Skialgsson ok þeir Jadarbyggiarnir med honum lagu j safnade ok hofdu her mannz. Þat uar æinn dag at menn toludu mille sin um uedr huort væri sunnanuedr edr utsynningr edr huort þat uedr væri segltekt edr æigi firir Jadar. toludu þat flestir at osiglanda væri. þa suarar Halldorr Brunason. þat munda ek ætla segir hann at siglanda mundi þikia þetta uedr firir Jadar ef Erlingr Skialgsson hafde uæitzslu buit firir a Jadri. Þa mællti Olafr konungr at af skylldi taka tiolldin ok leggia vt skipin. var suo gert. sigldu þeir þann dag firir Jadar ok dugdi uedrit hit bezsta ok logdu at um kuelldit j Huitingsey. for konungr þadan nordr a Halogaland ok for þar at ueitzslum.
Bod Olafs konungs til Jslandz. capitulum.
197. Þat uar æinnhuernn tima er Olafr konungr hæimti til mals uit sig þa er ko(m)nir voru af Jslande Þorodd Snorrason Gelli Þorkoksson Stæin Skaptason Egil Hallzson. þa tekr konungr til mals. þer hafit j sumar uakit þat mal at þer villdit buazst til Jslandz en ek hefui æigi uæitt andsuor her til vm þetta mal. nu vil ek segia ydr huernn ueg en vil vera lata. Gelli ætla ek til Jslandz at fara ef hann vill flytia þangat eyrendi min. en adrir menn þeir sem nu eru her þeir munu æigi fara til Jslandz fyrr en ek spyr huernn ueg þeim malum er tekit er þu Gellir skallt þangat flytia. En er konungr hafde þetta upp borit þa þotti þeim er fusir voru ferdarinnar ok bannat var suik vit sig ok þotti seta sin ill ok ofrelsi. En Gellir bjozst til ferdarinnar ok for um sumarit til Jslandz ok hafde med ser ordsendingar þær er hann flutti fram annat sumarit a alþinge. En su var ordsending konungs at hann bæiddi þess Jslendinga at þeir skyllde taka vid þeim lỏgum er hann hafde sett j Noregi en uæit honum af sade[261] þegnngillda ok nefgillde firir nef huert þann er .x. peninga gera olu uadmals. þat fylgde þar med at hann het med vinattu sinne ef þeir uillde þessu iata en elligar afarkostum þeim er hann mætti vit komazst. Yfir þessu satu menn lengi ok redu um sin a mille ok (kom) þat asamt at lyktum med alþydu at næita ollum skatti ok ollum alogum þeim er kratt var. For Gellir þat sumar vtan ok a fund Olafs konungs ok hitti hann vm haustit j Uik austr þa er hann uar kominn af Gautlande ofan. suo sem enn mun sagt uerda sidarr j sogunne. Þa er a læid haustit sotti Olafr konungr nordr j Þrandheim ok hellt sidan lide sinu til Nidaross ok let þar efnna til uetrsetu. sat Olafr konungr þann uetr j kaupange sa var hinn tiunde uetr hans konungdoms.
Her hefr vpp þaatt Steins Skaptasunar
Trvfastr madr ok traustr uar hinn hæilagi Olafr konungr Haralldzson vit vine sina ok undirgefinn lyd suo alldri vmbreytti hann sinum ordum vtan stora naudsyn. hann var hardr ok vueginn þriozskum monnum ok þralatum j ollum stodum þar sem hann atti guds rettar at reka en þolinmodr um sinar motgerdir ok bidlundar godr vid alla goda menn. var þat iafnan ecki audfundit a konungi huersu honum likade. hellt hann ok kapsamliga ollu sinu riki ok krununnar rett huerir sem a uilldu sæilazst orettliga ok gerdi a þui ongann manna mun sem enn mun lysazst sidarr j sỏgunne. Ketill iamti het madr hann uer son Onundar jalls or Sparabui j Þrandheimi hann flyde firir Eystæine konungi hinum illrada austr vm Kiol. hann bygde þar sem nu hæitir Jamtaland. austr þangat flyde fiolde mannz or Þrandheimi firir ofriki Eysteins konungs. konungr skattgillde Þrandheim ok setti þar yfir konung er Saurr het. Sonarson Ketils het Helsingr ok Þorir odru nafnni. hann uar kendr uit Helsingialand. Þat bygde hann. En er Haralldr hinn harfagri ruddi riki firir ser þa stucku enn firir honum fiolde manna or lande Þrændir ok Naumdęlir ok gerdizst þa enn bygdin austar um Jamtalend ok foro sumir allt austan[262] j Helsingland ok uoru þar lydskylldir undir Suiakonunga. En er Hakon Adalstæinsfostri uar konungr yfir Noregi þa settizst fridr ok kaupferd ór Þrandheimi til Jamtalandz. en firir sakir vinsælda konunga þa sottu Jamtar austan a fund konungs ok iattudu þa hlydni sinni ok gulldu honum skatt. setti hann þeim lỏg ok landzrett uilldu þeir helldr luta undir hans konungdom en undir Suiakonung |[263] þuiat þeir voru komnir af Nordmanna ætt. suo gerdu Helsingiar aller þeir er ættadir voru nordan um Kiol. ok Helsingiar stadfestu þat med fullu ok hellz þat lenge sidan allt til þess er þeir Olafr konungr Haralldzson ok Olafr Suiakonungr dæilldu um landaskipte. þa hurfu Jamtar ok Helsingiar til Suiakonungs ok redu þa landaskipti austan Eidaskogr ok Kiolr nordr allt til Finnmerkr. tok Suiakonungr þa skatt af Jamtalande ok Helsingialande. en Olafi konungi þotti þat komit hafua j sattmal met[264] þeim Suiakonungi at annan ueg skyllde fara af Jamtalande en at fornnu hafde farit. en þo hafde þat lengi stadit at Jamtar hofdu Suiakonungi golldit skatt ok þadan hofdu syslumenn verit yfir landi. uilldu þa Suiar ecki annat heyra en undir Suiakonung hyrfui allt land þat er la firir austan Kiol. var þa suo sem oft eru dęmi til þott megsemd ok uinattu væri med konungunum at þo villdo huorirtueggiu hafa riki þat allt er þeir þottuzst tiltolu æiga. hafde Olafr konungr fara ord um þat latit til Jamtalandz at þat uar hans uile at Jamtar uæitti honum hlydni en het þeim afarkostum elligar. en[265] Jamtar hofdu gert rad sin at þeir villdu hlydne veita Suiakonungi.
Steinn drap aarman(n) Olafs konungs
199. Þoroddr son Snorra goda ok Stæinn Skaptason undu illa vid er þeir voru æigi sialfradir. Steinn Skaptason var manna fridazstr synum ok bezst at ser gerr vm jþrottir skalld gott ok skartzmadr mikill metnnadarfullr[266]. Skafti fadir hans hafdi orta drapu vm Olaf konung ok hafde kent Steini ok uar suo til ætlat at hann skyllde færa konungi kuædit. Stæinn batzst æigi orda ok amælis vid Olaf konung bæde j sundrlausum ordum ok samfostum. badir voru þeir Þoroddr ouarmælltir. sogdu suo at konungr uillde verr hafa en þeir er sonu sina hỏfdu sent honum j trunad en konungr lagde þa j ofrelse. konungr ræiddizst vid ord þeirra. Þat var æinnhuernn dag er Stæinn Skaptason var firir konungi at hann spurde hann ef hann villde hlyda kuædi þui er Skapti fadir hans hafde ort um hann. Konungr suarar. hitt mun fyst til vera Stæinn at þu kuedir þat er þu hefir um mig ort. Steinn sagde at þat uar ecki er hann hafde ort. em ek ecki skalld segir hann en þo at ek kynna at yrkia þa munde ydr þikia þat sem annat um mig helldr litiluęgiligt. Gek Steinn þa j brott ok fann huar for ok þottizst vita huar til mællt var. Þorgæirr het armadr konungs er red firir bui hans j Orkadal hann uar þa med konungi ok heyrde a uittal þeirra konungs ok Steins. for þa Þorgæirr heim. Litlu sidarr var þat a æinnehuerri nett er Stæinn hliop j brott ór bænum ok skosueinn hans med honum. foru þeir upp um Gaularas ok suo ut til þess er þeir komu vt j Horradal[267]. at kuellde koma þeir til konungsbus er Þorgeirr red firir. baud Þorgeirr þeim þar at vera um nattina ok spurde hueriu gegnndi[268] vm ferdir hans. Steinn bat hann fa ser hest ok sleda med. sa hann at þar var heim ekit kornni. Þorgæirr suarar. æigi uæit ek hueriu sætir um farar þinar huort þu ferr nockut j konungs leyfui. þotti mer hinn fyrra dag ecki miukt fara med yckr konungi. Steinn suarar. þo at ek se æigi sealfrade firir konungi þa skal ek æigi suo firir þrælum hans. Þa bra hann suerdi ok drap armanninn en tok hestinn ok bad sueininn hlaupa a bak. en Steinn settizst j sleda. foru þeir ueginn ok þa nott alla til þess er þeir komu ofan a Mære j Surnnadal. sidan fara þeir ok fa ser flutningar yfir fiordu ok foru sem akafligazst. Ecki sogdu þeir vig þetta þar sem þeir komu ok sogduzst vera konungsmenn. fengu þeir forbæina godan þar sem þeir komu. Þeir komu at kuellde dags j Gizska. for hann til bus Þorbergs Arnnasonar. var hann æigi hæima en kona hans var hæima Ragnnhilldr dottir Erlings Skialgssonar. færr Steinn þar allgodar vidtokur þuiat þar voru adr kunnlæikar myklir met[269] þeim. Sa atburdr hafde ordit adr þa er Steinn hafde farit af Jslande. atti hann þa sealfr skip þa er hann kom af hafui utan at Gizska ok lagu þar uit eyna. þa la Ragnnhilldr at golfui ok skyllde verda letteri ok uar allith halldin. en prestr uar æinge j eyiunum ok æigi þar nærr. uar þa komit til skipsins ok spurt ef þar væri prestr nockurr. þar uar æinn prestr a skipinu er Brandr het uestfirzskr ok ungr madr ok lærdr helldr litt. sendimenn badu prest fara med ser til hennar. honum þotti þat uandi mikill en uisse fakunnande sina ok uillde hann æigi fara. þa lagde Stæinn ord sin til vid prest ok bat hann fara. Prestr suarar. fara mun ek ef þu uill fara med mer þiki mer at þer mikit traust til umrada. Steinn sagdi at hann kuetzst fara mundu. Þeir foru til bæiarins ok þar til er Ragnhilldr uar. litlu sidar fæddi hon barnn var þat męr ok þotti helldr vmattulig. þa skirde prestr barnnit en Steinn hellt þui undir |[270] skirnn. Stæinn gaf meyinnne fingrgull. Ragnhilldr het Steini vinattu sinne fullkominne ok hann skyllde þangat koma a hennar fund ef hann þættizst nockurs vid þurfa. Steinn segir at hann mun æigi fleirum meyium til skirnar hallda ok skilduz at suo bunu. En nu uar þar komit er Stæinn heimti þessi vilmæli ath Ragnhilldi ok segir huat hann hefir hent ok suo þat at hann mun ordit hafua firir konungs ræide. Hon segir at magnni vm liduæitzsluna bat hann þar bida Þorbergs ok skipade Stæini hit næsta Eystæini horra[271] syni sinum. hann var .xij. vetra gamall. Steinn gaf giafir Ragnhilldi ok Eystæini.
Fundr þeirra konungs ok Þorberghs
200. Nv er fra þui at segia at Þorbergr kemr heim ok hefir adr spurt allt vm farer Stæins ok uar hann helldr ofrynn. Ragnnhilldr gek til mals vit hann ok sagde honum vm farar Stæins ok bat hann taka uit honum ok sea a mal hans. Þorbergr suarar. ek hefui spurt segir hann at konungr hefir latit æiga ỏruarþing eftir Þorgæir ok Stæinn uar utlægr gerr. suo þat at konungr er honom hinn ræidazsti ok kann ek mer mæiri suinnu en takazst a hendr vtlægan mann ok hafa þar firir konungs ræide. latt þu Stein brott fara sem skiotazst. Ragnhilldr suarar at þau skylldu bæde j brott fara edr vera þar bæde. Þorbergr bad hana fara huert er hon villde. uænti ek þess segir hann at þu komir skiott aftr þuiat ek ætla at her muni þin metord mest. Þa gek fram Eysteinn son þeirra. hann segir at hann mun æigi eftir vera ef Ragnhilldr ferr j brott. Þorbergr segir at þau lysti mikit þralynde uit sig j skaplynde a þessu male. ok er þat uænst at þit radit þessu er þo þikir yckr allmikit varda en of[272] miog er þer ættgengt Ragnhilldr at uirda allitils ord konungs. Ragnhilldr suarar. ef þer uex allmiog j augu at hallda Stæin þa far þu med hann a fund Erlings fodur mins edr fa honum þat foruneyti er hann komizst j fride. Þorbergr segir at ecki mundi hann þangat flytia hann ok mun þo Erlingi ærit mart til verda vit Olaf konung. Steinn uar þar vm uetrinn. en eftir jol komu til Þorbergs sendimenn konungs med þeim ordum at Þorbergr skal koma til konungs firir midea fỏstu ok er lagt rikt vid þessa ordsending. Þorbergr bar þetta firir vine sina ok læitade rads uid þa huort hann skyllde a þa hættu leggia at fara til Olafs konungs at suo felldu male. en flestir lottu ok kolludu þat rad at lata fyrr Stæin af hondum en fara a fund konungs. Þorbergr uar en fusari at leggiazst æigi þessa ferd undir hofut. Nockuru sidar for Þorbergr til motz vid Finn brodur sinn ok bar þetta mal firir hann ok bat hann fara med ser. Finnr suarar at honum þotti illt kuenriki sligt at þora æigi firir konu sinne at hallda æinord sinne vid lanardrottin sinn. kost muntu æiga segir Þorbergr at fara huergi en þo ætla ek at þu farir æigi minnr firir hrædzslu sakir en hollustu vid konung. Skilduzst þeir vid suo buith ok voru badir ræidir. Sidan for Þorbergr til Arnna brodur sins ok sagde honum þetta mal suo buit ok bat hann fara til konungs. Arni suarar. undarligt þiki mer um þig mann suo uitrann ok firirlæitinn er þu skallt rasat hafa j suo mykla vgiptu at hafua fæingit konungs ræide þar er æingi bar naudsyn til. þat uar nockurt uorkunnarbragd at madr helldi frænda sinn edr fostbrodr en þetta allz æinge at hafa tekizst a hendr mann islenzskann ok utlaga konungs ok hafa sealfan sig j uede ok alla frændr sina. Þorbergr suarar. satt er þat er mællt er at æinn er audkuise ættar huerrar. su ohamingia er mer nu audsæzst fodur mins huersu honum glaptizst sona æignin er hann atti þann sidazst er æingi likende hefuir uorrar ætter ok dadlaus er. mundi þat sannazst ef mer þætti æigi vid modur mina skom mællt at ek mundi æigi kalla þig uornn brodr. þa for Þorbergr j brott ok hæim ok uar helldr okatr. sidan sendi hann menn nordr til Þrandheims a fund Kalfs brodur sins ok bat hann koma til Agdanes a mot ser. ok er sendimenn komu til Kalfs þa het hann ferd sinne ok hafde æinge ord firir.
Vm ferd þeirra brædra. capitulum.
201. Þat er at segia fra Ragnhilldi at hon sendi ord austr a Jadar til Erlings fodir sins bat ham senda ser lid þadan. Sidan foru synir Erlings Sigurdr ok Þorir ok hafdi huorrtueggi þeirra tuitogsessu ok hafde .ix. tigu manna. en er þeir komu nordr til Þorbergs þa tok hann uel vid þeim. biozst hann þa til ferdar ok hafde Þorbergr tuitỏgsessu ok for nordr læidar sinnar. en er þeir komu nordr þa lagu þeir firir þeim brædr Þorbergr Finnr ok Arnni med .ij. tuitogsessur. fagnar Þorbergr uel brædrum sinum ok sagde at þa hefde (þeir) tekit bryningunne. Finnr quat þess sealldan hafa þurft vid sig. Sidan fara þeir med lide sinu ollu nordr til Þrandheims ok uar þar Stæinn j fỏr. ok er þeir komu til Agdanes þa uar þar Kalfr firir ok hafde hann tuitỏgesessu uel skipada. foru þeir lide sinu til Holms ok lagu þar um nott. en um morgininn attu þeir tal sin a |[273] mille. villdu þeir Kalfr ok synir Erlings at þeir færi med ollu lidenu hæim til bæiarins ok letu þa skæika at skopudu. en Þorbergr villde at fyst væri med uægd farit ok lata bod bioda. samþyktizst Finnr ok suo Arnni þessu rade. var þa þat af radit at þeir Finnr ok Arni foru til fundar vid Olaf konung ok voru fair menn saman. Konungr hafde spurt um fiolda þann er þeir hỏfdu ok uar þa helldr stirdr j vidrtali þeirra. Finnr baud bod firir Þorberg brodur sinn ok suo firir Stein. baud at hann skyllde greida suo mikit fe sem hann uillde en Þorbergr skyllde hafa landzuist ok uæitzslur sinar en Stæinn lifsgrid ok lima. Konungr suarar. suo litz mer sem þessi fỏr muni suo vera hæiman ger at þer munit þickiazst hafa haft rad vid mig edr meirr. en þess mundi oss sizst uara af ydr brædrum at þer mundit med her fara moti oss. kenni ek rad þessi at þeir Jadarbyggiarnir munu hafua upphafit en ecki þarf mer fe at bioda. Þa suarar Finnr. æigi hofum uær brædr firir þa sok lid suo mikit saman dregit at uær munum ydr ofrid bioda konungr. helldr berr hitt til at ver uilium ydr fyst bioda uora þionustu. en ef þer næitit ok ætlit Þorborgi nockura afarkosti þa munu ver fara med lid uort a fund Knutz hins rika. Þa læit konungr vit honum ok mællti. ef þer brædr vilit uæita mer suardaga til þess at fylgia mer utanlandz ok innan ok skiliazst æigi uit mig nema mitt se lof edr leyfui til. æigi skulu þer leyna mig ef þer vitit radin mer suikræde. þa uil ek sættazst vit ydr. Sidan ferr Finnr aftr til lidsins segir þessa kosti er konungr hefir gert. bera þeir nu saman rad sin. segir Þorbergr at hann vill þenna kost firir sina hond. er ek ofus at flyia af æignum minum ok sækia til vtlendra hofdingia ætla ek mer sæmd at Olafi konungi ok at uera þar sem hann er. Þa mællti Kalfr. onga æida mun ek uinna konungi en uera þa æina hrid j lande er ek helld uæitzslum minum ok odrum metordum ok konungr uill uera minn vin ok er þat minn uile at suo gerum ver aller. Finnr suarar. til þess mun ek hætta at lata konung rada skildaga med ockr. Arnni Arnnason suarar. ek er radinn Þorbergr brodir at fylgia þer þo at þu vilir beriazst vid konung. þa skal ek ok æigi skiliazst vid þig enn ef þu tekr betra rad ok mun ek fylgia yckr Finni ok taka þann kost er þit takit yckr til handa. Gæingu þeir a æitt skip brædr Þorbergr Finnr ok Arnni ok reru inn til bæiarins ok gengu allir a konungs fund. for þa fra(m) þetta sattmal at þeir brædr suordu konungi æida. þa læitade Þorbergr Stæini grida vid konung en konungr segir at Steinn skyllde fara huert er hann uillde firir honum. en ecki mun hann med mer vera sidan segir konungr. Þa foru þeir Þorbergr ut til Holms til lids sins. for þa Kalfr inn a Eggiu en Finnr for til konungs en Þorbergr ok annat lid þeirra for heim. Steinn for hæim med sonum Erlings ok vm uorit snemma for hann uestr til Æinglandz ok til fundar uit Knut konung ok var med honom lengi j godu yfirlæti.
Finnr kugadi Þori hund firir vijg Kalla
202. Þa er Finnr Arnnason hafde litla hrid dualizst med Olafi konungi uar þat æinnhuernn dag at konungr kallar Finn til mals uid sig ok enn fleiri menn þa er hann var uanr at hafa radagerdir uit ok sagdi suo. su radagerd stadfestizst j skapi minu at ek ætla j uor at bioda vt læidangri af ollu lande bæde at lide ok skipum ok fara med her þann allan er ek fæ j moti Knuti konungi hinum rika. þuiat ek uæit um tilkall þat er hann hefir hafit upp til rikis j hendr mer at hann mun æigi ætla þat firir hegomamal at hafa. nu er þat at segia þer Finnr at ek uil at þu farir sendifor mina nordr a Halogaland ok hafir utbod ok biodir þar ut almenning at lide ok skipum ok stefnir þui nordr[274] til motz vid oss a Agdenes. Sidan nefndi konungr flæire menn. sendi hann suma menn inn j Þrandheim en suma sudr j land suo at hann let þetta bod fara um allt land. Þat er sagt fra ferdum Finnz at hann hafde skutu ok a nærr .xxx. manna. en er hann uar buinn þa for hann þar til er hann kom a Halogaland. þa stefnndi hann þing vit bændr. bar þar upp eyrendi sin ok krefr læidangrs. bændr attu j herade skip stor j læidangrfỏr. skipnduzst þeir uel vit ordsending konungs ok biuggu skip sin. en er Finnr sotti nordr a Halogaland þa atti hann þing en sendi menn sina fra ser at kuedia utbod lidsins þar sem honum syndizst. Finnr sendi menn til Biarkeyiar til Þoris hundz let þar krefia leidangurs sem annars stadar. en er Þori komu ord konungs þa biozst hann til ferdar ok skipade huskollum sinum skip þat er hann hafde haft adr um sumarit til Biarmalandz. bio hann þat med sins æins kostnade. Finnr stefnndi þangat j Uogana ollum þeim er nordr voru þadan. þar kom saman vm uorit lid mikit ok bidu þar allir til þess er Finnr kom nordan. þangat uar þa kominn Þorir hundr. En er Finnr kom let hann þegar blasa til motz ok husþing(s) læidangrslidenu en a þui þinge syndu menn uopnn sin. suo uar ransakat vtbod j huerri skipræidu. en er þat uar græitt þa mællti Finnr. þig uil ek at þessu quedia Þorir hundr. huert bod |[275] uilltu bioda Olafi konungi firir uig Kalla hirdmann(z) hans edr firir ran þat er þu tokt fee þat er hann atti nordr j Lengiuuik. nu hafui ek umbod hans til þessa mals en ek uil nu uita suor þin. Þorir litadizst um ok sa til huorrartueggiu handar ser standa marga menn aluopnada kendi hann Gunnstæin brodur Kalla ok marga adra frændr hans. skiot eru bod min Finnr allt mal uil ek leggia a konungs dom þat er honum þikir at vid mig. Finnr suarar. þat er nu uenst at þer se minne virdingar af unt þuiat nu munt (þu) uerda at fosta a minn dom ef sættazst skal. Þa ætla ek enn alluel komit segir Þorir ok skal þat ecki unden draga. Gengu þeir þa fram til festu ok skilde Finnr firir allt um þetta mal. sidan segir Finnr upp sættina at Þorir skyllde giallda konungi .x. merkr gullz en Gunnstæini ok þeim frændum adrar .x. merkr. en firir ran ok feskada hinar þridiu .x. merkr ok giallda nu upp þegar. Þorir suarar. þetta er mikit fegialld. Finnr suarar. hinn er annar kostr at lokit se sætt allri. Þorir suarar at Finnr munde lea fresta at hann læitade laun vid forunauta sina. Finnr bat hann giallda þar þegar j stad ok þo þat umfram at Þorir skylldi fram selia med þat hit mykla er hann tok af Kalla daudum. Þorir kuetzst ecki men tekit hafa. Þa gek fram Gunnstæinn ok sagde at Kalli hefdi menit a halse þa er þeir skilduzst. en þa uar j brottu er uer tokum lik hans. þorir segir at hann hafdi ecki huglæitt um men þat en þo at uær hefdim þadan haft nockut men þa mundi þat hæima liggia j Biarkey. Þa setti hann spiotzodd firir briost Þori ok mællti at hann skyllde fram selia menit. Þorir tok þa menit af halsi ser ok selldi fram menit. sidan sneri Þorir j brott ok til skips sins. Finnr gek ut a skipit eftir honum ok mart manna med honum. gek Finnr eftir skipinu ok toku þeir upp rumin. en uit siglu sa þeir undir þilium nidri tunnur .ij. myklar suo at þeim þotti mikil furde at. Finnr spurde huat j tunnunum væri. Þorir sagdi at þar var j drykkr hans. Finnr mællti. hui gefr þu oss ecki at drecka suo mikinn dryk sem þu hefir. Þorir mællti vid mann sinn at renna skyllde j bolla. sidan uar rent j bolla var þeim gefit at drecka ok uar þat hinn bezsti dryckr. þa bad Finnr Þori uega feet. Þorir gek eftir skipinu aftr ok fram ok talade vid ymsa menn. Finnr kallar ok bat hann bera fram feet. Þorir bat hann ganga a land upp ok kuetzst var mundu græida fet. þa gek Finnr a land upp ok menn hans. þa kom ok Þorir ok græidde fet. uar þa uegit ór æinum siod .x. merkr. þa let hann fram knytiskauta marga uar j sumum mork uegin sumum half edr aurar nockurir. Þa mællti Þorir. þetta er lanfe er ymsir menn hafa let mer þuiat uppi er skiott silfr mitt allt þat er ek a. Sidan gek Þorir vt a skip en er hann kom aftr uo hann smam ok smam. þa læid a daginn. En þegir þinginu uar lokit þa gengu menn til skipa sinna ok biugguzst til brottlỏgu. toku menn þa at sigla er bunir voru. kom þa suo at flestir menn hofdu siglt. Sa Finnr þa at þynntizst lid um hann. kolludu menn a hann ok badu hann vera buinn. var þa enn æigi ueginn þridiungr fiarins. þa mællti Finnr. sæint gelldr þu fet Þorir se ek at þer þikir mikit at greida af hendi. skalltu nu ok kyrt uera lata fyst ok giallda nu konungi þat er eftir er. Stod þa Finnr upp ok sneri burt. Þorir hundr suarar. uel þiki mer þat Finnr at vit skilium en uilia skal ek til hafua at giallda þessa skulld suo at konungi þiki æigi uangolldit ok badum yckr. Þa gek Finnr til skips sins ok siglde. Þorir uard sæint buinn or hofninne. en er segl kom upp þa helldu þeir ut um Uestfolld ok sidan a haf ut ok suo sudr med landi at siar uar j midium hlidum edr stundum uatnnade land. let suo ganga þar til er þeir sigldu j Æinglandz haf ok kom hann fram a Æinglande. for sidan a fund Knutz konungs ok tok hann uel uit honum. kom þa þat upp at Þorir hafdi of lausafiar. hafde hann þar þat fe er hann hafde tekit j Biarmalandz ferdinne ok þeir Kalli. en j tunnum þeim hinum myklum var botnn skamt fra ỏdrum botnni ok uar þar j mille dryckr en tunnan huortueggi uar full af gram skinnum ok bior ok safala. Var Þorir þar med Knuti konungi. Finnr Arnnason for med lid þetta til Olafs konungs ok sagde honum allt fra ferd sinne ok suo þat at hann kuezst hyggia at Þorir væri ór landi farinn ok uestr til Einglandz a fund Knutz hins rike. ok ætla ek hann vera oss alloþarfan. Konungr suarar. þui truum uer at Þorir mun oss uera otrur ok þiki mer hann iafnan betri firr mer en nærr.
Aasmundr Grankelsson hrakti menn Hareks
203. Asmundr Grankelsson var þann uetr a Halogalandi j syslu sinne ok uar hæima med fedr sinum Grankeli. Þar liggr til hafs vtver æitt er bæda var at uæida sela ok fugla egguer ok fiskuer en þat hafdi at fornnu lagit til bæiar Grankels. en Harekr or Þiottu hafde uæitt tilkall. uar þa suo komit at hann hafdi haft af uerinu gogn nockur missari en þa þottizst Asmundr ok þeir fedgar |[276] hafua konungs traust til allra rettra mala. foru þeir badir fedgar a fund Hareks ok sogdu ord ok iartæignir Olafs konungs at Harekr skyllde lata af tilkall vm verit. Harekr suarar þungliga. segir at Asmundr for til konungs med syslu[277] rógi fyrr ok nu med þessu tilkalli hefui ek oll sannynde til mins mals. skylldir þu Asmundr kunna at ætla þer hof þo at þu ser mikill firir þer er þu hefir konungs traust ok ef þer skal hlyda at drepa hofdingia en ræna oss[278] ok gera slik obatauerk vid oss er þikiumz firirmenn ok kunna at hallda til fullz þott oss væri iafnnbornir menn. en nu er þat allfiarri at þer set iafnnadarmenn minir firir ættar sakir. Asmundr suarar. þess kenna margir af þer Harekr. at þu ert frændstorr ok ofreflismadr sitia ok margir firir skordum hluta firir þer en þo er þat likligazst Harekr at þu uerdir j annan stad til at læita at hafa fram uiafnnat en uit mig edr taka suo miog aflaga som þetta er. Skildu þeir uit suo buit. Harekr sendi huskalla sina .x. edr .xij. med rodrarferiu mykla. þeir foru j verit toku þar allzskonar uæideskap ok hlodu feriuna. en er þeir uoru j brott bunir þa kom þar at þeim Asmundr Grankelsson med .xxx. manna ok bad þa laust lata fang þat allt er þeir foru med. huskallar Hareks suorudu um þat helldr obratt. sidan uæ(i)ttu þeir Asmundr þeim atgongu. kendi þa lidsmunar. voru þa huskallar Hareks sumir særdir en sumir bardir en sumir a kaf reknir ok fæingit allt borit a skip þeirra ok hofdu þeir Asmundr þat med ser. Koma huskallar Hareks hæim uit suo buit ok segia honum fra ferd sinne. Harekr suarar. þetta mun orka tidenda þuiat þat hefir ecki fyrr gert uerit at beria mina menn. Uar þetta mal kyrt ok lagde Harekr æigi ord j ok uar hinn katazsti. Harekr let bua um uorit æina tuitogsessu var þat skip alluel buit at monnum ok ræida. for þa Harekr um uorit j leidangr. En er hann fann Olaf konung þa uar þar firir Asmundr Grankelsson. þa kom konungr a stefnnulagi med þeim ok sætti hann þa ok festu þeir á konungs dom. sidan let Asmundr flytia fram vitni sin þau at Grankell hafde att verith. en konungr dęmdi eftir þui. vrdu þa botalausir huskallar Hareks en dęmt verit til handa Grankeli. Harekr segir at honum var skamlaust at hlita konungs domi huernig sem mal þetta skipadizst sidan.
Fra Þoroddi ok dryckiuskap bonda
204. Þoroddr Snorrason dualdizst j Noregi at radi Olafs konungs þa er Gellir Þorkelsson fek leyfui til at fara til Jslandz suo sem fyrr var ritat ok var hann þa med Olafi konungi ok undi illa vid ofrelsi sitt. þuiat hann skylldi æigi fara ferdar sinnar þangat sem hann uillde. Ỏnduerdan uetr þann er Olafr konungr uar j Nidarosi þa lysti hann þui at hann villde senda menn til Jamtalandz at heimta skatt. en til þeirrar farar voru menn ofusir þuiat af lifui voru teknir sendimenn Olafs konungs þeir er hann hafdi fyrr senda Þrand hinn huita ok þa .xij. saman suo sem fyrr var ritat. ok hofdu þeir Jamtar sidan halldit lydskylldu[279] undir Suiakonung. Þoroddr Snorrason baudst til þessarar farar þuiat hann hirti alldri huat yfir hann gengi ef hann væri sialfrade. þat þektizst konungr ok foru þeir Þoroddr .xij. saman. Þeir komu fram austr a Jamtalandi ok sottu heim þann mann er Þorir het. hann uar þar lỏgmadr ok mestr ordamadr þar fengu þeir godar uittokur. En er þeir hofdu þar dualizst litla stand þa baru þeir upp eyrendi sin firir Þori. hann suarar ok sagdi at firir þeim suorum redu ỏngum mun sidr adrir landzmenn[280]. en hann quezst þings skylldu lata kuedia. Var suo gert at ỏruarþing var upp bodit ok stefnt þangat fiolmenni. for Þorir til þingsins en sendimenn duolduzst at hans medan. Þorir bar upp mal þetta firir alþydu. en þat kom asamt med þeim ỏllum at þeir skylldu ongan skatt giallda Noregs konungi. en sendimenn villdu sumir heingia lata en sumir uilldu þa hafa til blotz. en þat var af radit at þa skyllde hallda þar til er syslumadr Suiakonungs kæmi þar. skylldu þeir þa starfa firir þeim sligt er þeir villdu med rade landzmanna en gera þat yfirbragd a at sendimenn væri uel halldnir ok at þeir skyllde skattzsins bida ok skyllde skipta þeim a uistir .ij. huerium saman. Þoroddr var uit annan mann at Þoris. þar var jolauæitzsla mikil ok samburdarỏl. margir voru þar or þorpum ok drucku allir samt vm iolin. Annet þorp var þadan skamt þar bio magr Þoris rikr ok audigr. hann atti son uaxinn. þeir magar skylldu drekka half jol at huors þeirra ok fyrr at Þoris. þeir magar druckuzst a en Þoroddr a bondason ok uar þar kappdryckia mikil vm kuelldit ok kappmæli mikit ok manniofnudr mikill med Noregsmonnum ok Suium ok þui næst vm konunga þeirra bædi þa er fyrr hofdu verit ok þessa er nu voru ok suo þau skipti er verit hofdu mille landa j manndrapum ok ranum er uerit hofdu mille landanna. Þa mællti bondason. ef vorir konungar hafua flæire menn latit þa mun syslumadr Suiakonungs iafna med .xij. manna fiorui þa er þeir koma sunnan eftir jol ok uitu þer ogerlla ueslir til huers þer erut dualdir. Þoroddr hugsade sitt mal ok margir drogu glott at ok fundu hneygslyrdi ok suo konungi þeirra. for þat æigi leynt er olit mællti med þeim Jamtỏnum. en Þoroddr |[281] hafdi adr ecki j grunat. Eftir um daginn toku þeir uopnn sin ok klæde ok logdu ser til handargagnns. Eftir um nottina er menn voru sofnnadir hlupu þeir Þoroddr til skogar. en um morguninn er menn urdu varir vid brothlaup þeirra foru menn med sporhunda ok hittuzst þeir j skoginum þar sem þeir hofdu folgizst ok hofdu þa heim j skemmu. þar var grỏf diup. voru þeir þar j latnir ok hurd læst firir. hofdu þeir litinn mat en æinge klæde nema sin æin. Ok er komu mid jol for Þorir ok allir frelsingiar til mags sins skyllde hann þar drecka hinn efra hlut jolanna. Þrælar Þoris skylldu gæta grafamanna. en þeim uar dryckr ætladr nogr en þeir stilltu litt drykiunne ok gerdu sig suo ỏloda þegar vm kuelldit. en er þeir þottuzst fulldruknir þa mælltu þeir sin a mille er mat færdu grafarmonnun at þa skyllde ecki skorta. Þoroddr quat þeim kuædi ok skemti þrælunum en þeir kolludu hann munda uera uirdingamann ok gafu honum kertislios mikit. þa kuomu þeir vt er adr voru inne þrælarnir ok kolludu akafliga at hinir skylldu inn fara. en þeir voru huorirtueggia olodir suo at þeir luku huorki aftr grofina ne hurdina af skemmunne. þa reist Þoroddr j sundr j streinge felld sinn ok knyttu saman ok gerdu snỏru a endunum ok kostudu upp a skemmugolfit. þat uafdizst um arkarfot æinn ok uar fast. þeir læitodu þa upp at fara. lyfti Þoroddr upp forunaut sinum til þess er hann stod a ỏxslum honum. sidan las hann sig upp j gegnum glugginn. þar skorti æigi ræip j skemmunni ok let hann þau ofan siga j mot Þoroddi. en er hann skyllde draga hann upp þa fek hann huergi dregit hann. Þa mællti Þoroddr at hann skyllde kasta reipi um bitann j skemmunne en gera lykkiu at endanum ok bera þar j uidu ok griot suo at þat uar mæir en iafnnuęgi hans. hann gerdi suo. for þa sigit ofan j grofina. en er Þorodr kom upp þa tok hann klæde j skemmunne sem þeir þurftu. þar voru hræinstokur nockurar ok bundu ofgar a fætr ser. en adr þeir færi j brott þa logdu þeir alld j kornnhloduna en sidan j brott j nattmyrkrit. hladan brann ok mart annat j þorpinu. þeir Þoroddr foru alla nott a eydemerkr en faluzst er at degi var komit. En um morguninn uar saknnat þeirra. þa uar farit med sporhunda ok þeirra leita farit alla uega fra bænum en hundarnir roktu sporin allr til bęiarins. þuiat þeir kendu af hræinstokunum ok rỏktu þangat sporin sem klaufirnar hofdu gengit af hræinsfitiunum ok uard þeirra ecki læitat.
Þoroddr fann Arnliot gellina
205. Þeir Þoroddr voru lengi a eydimorkum ok komu æitt kuelld at æinum husabæ ok gengu þar inn. en þar sat inne kallmadr ok kona ok nefnndizst hann Þorir ok segir at su er kona hans er þar sat inne ok suo þat at þau attu husakot þat. bonde baud þeim þar at vera en þeir þagu þat. hann sagde þeim at þui uar hann þar kominn at hann hafde flyit ór bygdum firir uiga sakir. Uar þeim Þoroddi uæittr godr bæini ok motuduzst þeir uit elld. sidan uar buit um þa Þorodd j seti ok logduzst þeir til suefns en þa uar enn æigi logi af elldinum. þa sa Þoroddr at þar gek fram madr ór audru huse ok hafde hann onguan mann set iafnnmikinn. sa madr hafde skarlaks kyrtil hladbuinn ok uar hinn uegligsti sionum. Þoroddr heyrde þann hinn mykla mann auita þau vm þat at þau toku vid gestum ok hofdu uarlla ser mat. Þau suorudu. vertu æigi ræidr sialldan hefir þetta j moti borizst. uæit þu honum nockura hialp ef þu matt þuiat þu ert betr tilfærr en uit. þeir Þoroddr heyrdu þenna mann nefndan Arnnliot gellina ok suo at systir hans væri husfreyia Þoris. Þoroddr hafdi heyrt getit Arnliotz gellina ok suo þat med at hann var hinn mesti stigamadr ok illuirke. Suofu þeir Þoroddr af þa nott þuiat þeir voru mæddir af gongu. en er eftir var þridiungr nætr þa kom þar Arnliotr ok bad þa upp standa ok buazst til ferdar. þeir Þoroddr stodu upp þegar ok klædaz. var þeim gefinn daguerdr. sidan fek Þorir skid huorum þeirra. Arnnliotr redzst til ferdar med þeim. steig hann a skid þau voru bæde long ok breid. en þegar er Arnnliotr laust vit gisla sinum[282] þa uar hann huar fiarre þeim. þa bæid hann þeirra ok sagde þa huergi komazst ok bad þa stiga a skid med ser. þeir gerdu suo. for Þoroddr nær honum ok hellt undir bellti Arnnliotz en forunautr Þoroddr hellt honum. skræid Arnnliotr þa sem hann væri laus. þeir komu til sæluhus nockurs þa er þridiungr var af nott. drapu þeir þar upp elld ok biuggu ser til matar. en er þeir motuduz þa mællti Arnnliotr bad þa ongu nidr kasta af matnum huorki bæinum ne mola. Arnnliotr tok upp silfrdisk ok mỏtuduzst þar af. en er þeir voru mettir þa hirde Arnnliotr leifar þeirra. sidan biugguzst þeir til reknna. j annan enda hussins uar loft uppi af þuertriam foru þeir þangat a loftit ok |[283] logduzst þar til suefnns. Arnnliotr hafde hỏggspiot mikit ok var falrinn gullrekinn en skaftit suo hatt at hann tok hendi til fals en hann var gyrdr suerde. þeir hofdu vopn sin ok klæde uppi a loptinu hia ser. Arnliotr bat þa vera hliodsama. hann la fremstr a loptinu. litlu sidar komu þar til hus .xij. menn ok voru kaupmenn foru þeir til Jamtalandz med varning sinn. en er þeir komu j husit gerdu þeir mikit vm sig ok voru katir ok gerdu firir ser ellda stora. en er þeir mỏtuduzst þa kostudu þeir vt bæinum ollum. sidan biugguzst þeir (til) relinna ok logduzst nidr j set. En er þeir hofdu litla hrid sofit þa kom þar til hussins trollkona æin mikil en er hon kom inn sopadizst hon um fast tok bæin ok allt þat er henni þotti ast ok slo j munn ser. þa greip hon þann menn er nęstr henni uar ok ræif hon þann allan j sundr ok kastadi j elldinn. þa uoknnudu þeir vid illan draum ok hlupu upp. en hon færde til hellar huernn at ỏdrum suo at æinn uar eftir a lifui. hliop hann þa innar undir loftit ok kallar til hialpar ser ef nockurr uæri sa a loptinu er honum mætti hialpa. Arnnliotr sæildizst j moti honum ok kipti upp a loptit. þa for hon fram at elldinum ok tok at eta menn þa er stæiktir voru. þa stod Arnnliotr upp ok greip spiot sitt ot setti spiotit mille herda henni suo at oddrina tok ut um briostit. Hon brazst vid hart ok kuat uit illiga ok hliop vt. Arnnlioti uard laust spiotit ok hafde hon þat med ser. Arnnliotr gek ut ok ruddi at hræum mannanna ok setti firir hurdina ok bætti þat er hon hafde fra brotit. suofu þeir þa þat er eftir uar nætrinnar. En er lysti stodu þeir upp ok atu mat sinn. en er þeir voru mettir mællti Arnnliotr. nu munu uer her skllia. skulu þer fara eftir uagnnabraut þessi er þeir kaupmennirnir foru j giar en ek mun læita spiotz mins. mun ek hafa at verkkaupi þat er mer þykir fenytanda af þui er þessir menn attu. skalltu bera quediu mina Olafi konungi ok seg honum suo at hann er suo manna at mer er mest foruitne a at finna en quedia min mun honum litils þikia uerd. Tok hann þa upp silfrdisk ok dukinn med ok mællti. færit konungi gripi þessa ok segit at þat er quedia min. Sidan buazst þeir til ferdar huoritueggia ok skiliazst þeir at suo mælltu. for Þoroddr ok þeir forunautar ok suo sa madr er undan hafdi komizst til þess er þeir fundu Olaf konung ok fundu hann j kaupangi ok segir Þoroddr honum allt fra ferdum sinum ok bar honum quediu Arnnliotz ok færde honum gripina. Konungr suarar. þat uar illa er Arnnliotr kom ecki a minn fund ok er skade mikill er suo illt skal liggia firir hraustum dreing ok merkiligum manni. Þoroddr uar sidan med Olafi konungi þat er eftir uar uetrar ok fek leyfui af honum at fara til Jslandz eftir um sumarit. þeir Olafr konungr skildu þa med vinattu.
Fra ferd Olafs konungs vm Nore(g)h
206. Olafr konungr for nu med lide sinu ok hafdi læidangr vti firir ollu lande. fylgde honum þa allir lendir menn nema Einar þambaskelfuir. hann hafde nu vm kyrt hæima setit at buum sinum sidan hann kom j land ok þionade ecki Olafi konungi. atti Æinar stormyklar æignir ok hellt sig uel ok rikmannliga. hann hafde ỏngar ueitzslur konungs. Olafr konungr hellt lide sinu sudr um Stade dræif þa enn til hans mikill fiolde ór herudum. þa hafdi Olafr konungr skip þat er hann hafdi gera latit um uetrinn er Uishundr var kallat allra skipa bezst. var a framstafninum vishundar hỏfuth gullbuit. Þess getr Sighuatr.
- Lyngz bar frekr til fæingiar
- fiugstyggs sonar Tryggua
- giolnar galli molnu
- gud uillde suo rodnar.
- annarr leth a unnir
- Olafr buinn hala
- langr þo driugt hina digri
- dyrshornn Uishund sporna
For konungr þa sudr a Hordaland. hann spurde þar þau tidende at Erlingr var farinn or lande ok hafde haft lid mikit skip .iiij. edr .v. hann hafde sealfr skæid mykla en synir hans tuitỏgsessur ok hofdu siglt uestr til Æinglandz a fund Knutz hins rika. For þa Olafr konungr sudr med landi ok hafde allmikit lid. hann læiddi at spur(n)ingum ef menn visse nockut til Knutz hins rika. en þat kunnu allir at segia at hann uar uestr a Æinglande. þat uar ok sagt med at hann hefdi leidangr vti ok ætladi til Noregs. en firir þa sok at hann hafde lid mikit en hann fek ecki hit sanna spurt huert hann skyllde stefnna til motz vid Knut. en monnum þotti ser illa gegnna duol j æinum stad med lid suo mikit. þa red hann þat af at sigla sudr til Danmerkr ok hafde lid þat allt med ser er uigligazst var ok bezst buit en gaf huerium þeim fararleyfui. suo sem quedit er.
- Olafr knyrr und arum
- ordsniallr Uishund nordan
- brytr annar gramr uti
- undheims dreka sunnan.
Nu for þat lid heim er honum þotti minnzst fylgd j. hafde Olafr konungr mikit lid ok fritt ok voru þar flestir lendir menn ór Noregi nema þeir er adr uar sagt at ór lande væri farnir edr eftir voru heima.
Olafr heriade til Danmerkr
207. |[284] Þa er Olafr konungr for til Danmerkr ok hellt lide sinu til Siolandz en er hann kom þar þa uæitti hann uppgongu. var bæde landzfolkit rænt en sumt drepit sumt hrakt ok bundit ok flutt suo til skipa. en allt flydu undan þa er þar kom ok uard af þui æingi uidrtaka ok gerde hann þar hit mesta heruirke. En er Olafr konungr uar a Siolande þa spurde hann þau tidende at Ỏnundr konungr hafde her uti ok for med læidangr mikinn austan firir Skaney ok heriade hann þar. uar þa bert gert vm radagerd þa er þeir Olafr konungr ok Onundr konungr hỏfdu haft j Elfinne er þeir gerdu sattband sitt at þeir skylldu badir uæita motstodu Knuti konungi. Fór Onundr konungr til þess er hann fann Olaf konung mag sinn. en er þeir funduzst þa gerdu þeir bert firir lide sinn ok landzmonnum at þeir ætludu undir sig at leggia Danmork ok bæida ser uittoku af landzmonnum. en þar uar sem vida annarstadar finnzst dęmi til at þa er landzfolkit verdr firir hernnade ok hafua æigi styrk til vidtoku þa iata flestir þeim alogum er ser kaupa fridinn. uard þa suo at margir gengu til handa konungunum ok iatudu þeim hlydni. logdu þeir land undir sig þar sem þeir foru en heriudu at odrum kosti. Sighuatr getr þessa hernndar j drapu þeirri er hann orti um Knut konung.
- Knutr vard und himnum
- hygg ek ætt ath frett
- Haralldz j her
- huger vel duga.
- let ser lydr Gauta
- lid sudr ór Nid
- Olafr iofurr
- arsæll fara.
- Þordut nordan
- namzst þat med gram
- til sletz sualer
- Selunz kilir.
- enn med annan
- Ỏnundr Dỏnum
- a hendr honum
- herr sænskan ferr.
Herbunadr Knutz konungs til Noregs
208. Knutr hinn riki hafde spurt uestr til Æinglandz at Olafr Noregskonungr hafdi farit med lide sinu til Danmerkr ok þar uar ofridr mikill j riki hans. tok þa Knutr konungr lide at safnna. drodz þa saman bratt her mikill ok fiolde skipa. var Hakon jall annar hofdinge firir þeim her. Sighuatr skalld kom þat sumar til Æinglandz uestan ór Rudu af Uallande ok sa madr med honum er Bergr het. þeir hofdu þangat haft kaupferd hit fyrra sumarit. Sighuatr orti visur þær er kalladar eru Uestrfaravisỏr ok er þetta upphaf at.
- Bergr hefir minzst hue margar
- morgun Ruduborgar
- bord let ek j fỏr fyrda
- flest j arminn vestra.
En er Sighuatr kom til Æinglandz for hann a fund Knutz konungs ok uillde bidia ser lofs at fara til Noregs. Knutr konungr hafde lagt vid hann firir kaupskip ỏll fyrr en hann hafde buit her sinn. En er Sighuatr kom til Knutz konungs þa gek hann til konungs herbergis ok uar þat læst ok stod hann lengi vti. en er hann hitti konung þa fek hann lof sem hann uillde. Sighuatr quat þa.
- Vtan vard ek þa er Jota
- anspilli fek stillir
- męlld sa herr firir halldi
- husdyr firir spyriazst.
- en eyrendi oru
- attungr j sal Knuti
- Gorms berr ek oft a armi
- iarnnstukur vel luka.
En er Sighuatr uard þess uarr at Knutr konungr byr herfỏr sina a hendr Olafi konungi ok hann visse huern styrk hann hafdi þa quat hann.
- Ort tegazst Olaf gerua
- allt hefir sa er fiorualltan
- konungs dauda mun ek kuida
- Knutr ok Hakon ati.
- halldi landuordr þo at ualldit
- ualla Knutr ok ialla
- dælla er fyst a fialli
- fundr ef hann sealfr kemzst undan.
Ok enn quat hann.
- Atti jall at sætta
- allframr buendr gamla
- ok þeir er oftar toku
- Olaf at þui mali.
- þeir hafua fyrr af fari
- fram er Æireks kyn mæira
- hofdu keyft en heiftir
- Hakon saman bundit.
Knutr kom lide sinu til Danmerkr
209. Knutr hinn riki hafdi buit her sinn ór lande. þa hafde hann of skipahers. hann sealfr hafde dreka þann er lx var at rumatali voru þar ok a hỏfut gullbuin. Hakon jall hafde annan dreka er var fertogr at rumatali voru þar ok gullbuin hỏfut a en segl bæde voru stofut med bla ok raudu ok grænu oll voru skipin stæind firir ofan sia. morg ỏnnur hofdu þeir stor skip ok uel buin. Þess getr Sighuatr j Knutz drapu[285].
- Knutr uar und himnum
- herr austan ferr
- frid fylkis lid
- franeygr Dana.
- skræid uestan uidr
- uar glæstr sa er bar
- utan audskota
- Adalrads þadan.
- ok baru j byr
- bla segl vid ra
- dyr dỏglinga for
- dreka landreka.
- en þeir er komu
- kilir uestan til
- voru læid lidu
- Limafiardar brim.
Suo er sagt þa er Knutr konungr hellt þeim her uestan af Æinglande ok kom ollu lide sinu hæilu til Danmerkr ok lagdi til Limafiardar ok uar þar firir mikill safnadr landzmanna.
Raad Vlfs jarls ok Dana. capitulum.
210. Vlfr jall Sprakaleggsson hafde settr verit til landgæzslu j Danmorku þa er Knutr konungr for til Æinglandz. hafdi hann sellt j hendr Ulfi jalli son sinn þann er kalladr uar Hordaknutr. uar þat hit fyrra |[286] sumar sem fyrr var ritat. En þeger er Knutr konungr uar j brottu þa sagde Ulfr jall at konungr hafde bodit þat eyrendi at skilnade þeirra at hann villde at þeir tæki til konungs yfir Danauelldi Hordaknut son hans. fek hann firir þa sỏk hann oss j hendr. hefui ek segir hann ok margir hofdingiar þat kært firir konungi af monnum þikir þat uande mikill at sitia her konunglausir en hinum fyrrum Danakonungum þotti þat fullræde at hafa konungdom yfir Danauellde æinu saman en þa er hin fyrri æfui uar redu margir þessu riki. en þo gerizst þat nu myklu meira uandkuæde en fyrr hefir uerit þuiat uær hofuum her til nad j fride at sitia firir utlendum hofdingium en Noregskonungr ætlar at heria a hendr oss ok er monnum þo grunr a at Suiakonungr muni ok til þeirrar ferdar radazst. en Knutr konungr er nu a Einglande. Sidan bar jall fram bref ok innsigle Knutz konungs þau er sonnudu allt þetta er jall bar upp. þetta eyrendi studdu margir hofdingiar ok af þeirra fortỏlum allra saman red landzfolkit þat af at taka Knut til konungs. ok uar suo gert a þui sama þinge. En at þessi radagerd uar uphafsmadr Emma drottning. hafde hon latit gera bref þessi ok latit jnnsigla. hafde hon med brỏgdum nad jnnsigle konungs en hann sialfr uar leyndr ollu þessu. En er þeir Hordaknutr ok Ulfr jall urdu þess varir at Olafr konungr uar kominn nordan ór Noregi med lid mikit þa foru þeir til Jotlandz þat uar megin mest Danauelldiss. skaru þeir þar upp herỏr ok stefnndu þeir saman her miklum. En er þeir Hordaknutr ok Ulfr jall urdu þess uarir at Suiakonungr uar þar kominn firir longu med her sinn þa þottuzst þeir æigi hafa traust til at leggia til bardaga uit þa bada. þa helldu þeir safnnadi a Jotlandi ok ætlỏdu at veria firir konungum en skipaherinn drogu þeir saman j Limafirde ok bidu suo Knutz hins rika. En er þeir spurdu at Knutr uar uestan kominn til Limafiardar þa gerdu þeir sendimenn til konungs ok drotningar Emmu ok badu at hon skyllde uerda uiss huort konungr uar þeim ræidr edr æigi ok lata þess uerda uara. drotning ræddi þetta mal firir konungi ok segir at Hordaknutr son þeirra uill bæta ollu þui er konungr uillde at hann hefde þat gert er konungi þætti j moti skapi. (Konungr svarer) at Hordaknutr hafde ecki sinum radum fram farit. hefir þat suo tekizst segir hann[287] sem uon uar at at hann uar barnn at alldri ok ouiti er hann uillde konungr hæita ef nockurnn uanda beri til handa honum at land þetta mundi herskillde farit ok leggiazst undir utlenda hofdingia ef æigi kæmi uorr styrkr til. nu ef hann vill nockut uit mik sættaz þa fari hann a uornn fund ok leggi nidr hegomanafnn þat er hann hefir sig konung kallat. Sendi drotning þessi sỏmu ord Hordaknuti. ok þat med at hon bad hann (æigi) þessa ferd undir hỏfut leggiazst sagde sem uar at hann mundi æigi styrk til hafa at standa j moti fedr sinum. En er þessi ordsending kom til Hordaknutz þa leitadi hann rads uit jall ok uit adra þa er þar voru. en þat fannzst bratt þegar landsfolkit spurdi at Knutr hinn gamli uar kominn þa dreif til hans allr mugr lids ok þotti þar traust sitt allt. sa jall at .ij. voru kostir firir hondum annathuort at fara a fund Knutz ok leggia allt a hans ualld edr flyia undan af lande a burt. en aller fystu Hordaknutr at fara a fund fỏdr sins[288] ok gerdi hann suo. En er þeir hittuzst þa fell hann til fota honum ok lagdi innsigli j kne honum þat er hans nafnn fylgdi. Knutr konungr tok j hond syni sinum ok setti hann suo hatt sem fyrr hafde hann setit Ulfr jall sendi Suein son sinn a fund konungs. Suæinn uar systerson konungs. hann bad grida fodur sinum af konungi ok baud at setiazst j gisla af hendi jalls. þeir Suæinn ok Hordaknutr voru iafnngamlir. Knutr konungr sendi þau ord til jarlls at hann safnnade her ok skipum ok færi suo til fundar uit hann en sidan talade þeir um sattmal sitt. Jarll gerde sem hann bat.
Hernadr Olafs i Danmork
211. En þa er Olafr konungr ok Ỏnundr konungr spurdu at Knutr konungr uar uestan kominn ok þat at hann hafdi oflyianda her þa sigldv þeir firir Skaney. taka þa at heria ok brenna herut sækia suo austr firir land til motz vid Suiariki. en þegar at landzfolkit spurde at Knutr konungr uar uestan kominn þa uerd ecki af handgongu vid konunga. Þessa getr Sighuatr.
- Gatut drottnar
- Danmork spanit
- undir sik sokum
- snarir herfarer.
- þa let snarpla
- Skaney Dana
- haulldr heriade
- hỏfutfremzstr iofurr.
þa sottu konungar austr firir landit ok logdu at þar er hæitir ain helga ok duolduzst þar um hrid. spyria þeir at Knutr kongngr for med her sinn austr eftir þeim. þa bera þeir rad sin saman ok taka þat rads at Olafr konungr ferr med lide sinu a land upp allt a merkr til uatz þess er ain helga fellr ỏr. gerdu þar j árosinum stiflu med vidum ok torfui ok stifldu suo uppi vatnnit |[289] ok skaru þar diki stor ok hleyptu saman fleire votunum ok gerdu þar vida floa en j arfarueginn hiuggu þeir storvidu. þeir voru þar i starfui marga daga ok hafde Olafr konungr tilstilli um vmbrot þessi en Ỏnundr konungr hafde starf firir skipahernum. Knutr konungr hafdi spurt til ferdar konunga ok suo skada þann allan er þeir hofdu gert j riki hans. hellt þa til motz vid þa þar er þeir lagu j anne helgu ok hafde hann mæirr en halfu meira (lid) en þeir badir. Þess getr Sighuatr.
- Læit af iofurr
- ættmanna fanz
- Jotlandz etazst
- jlendr af þui.
- ualdi folldar
- flest ran Dana
- hlifskiofld hafa
- hofutfremzstr iofur.
Olafr konungr ok Onundr veittu Knuti ahlaup
212. Þat uar æinnhuern dag at niosnarmadr Ỏnundar konungs sa sigling Knutz konungs ok atti hann þa æigi langt þangat. þa let Onundr konungr blasa herblastr. raku menn þa tiolld af ser ok herklædduzst reru þeir upp ok vt eftir hof(n)inne ok austr firir landit lỏgdu þeir þa saman skipin ok tæingdu ok biugguzst til bardaga. Ỏnundr konungr hleypti niosnarmonnum upp a landit ok foru þeir a fund Olafs konungs ok sogdu honum þessi tidendi. Þa let Olafr konungr briota stifluna ok hleypa anne j farueginn en fór vm nattina ofan til skipa sinna. En er Knutr konungr kom firir hofnnina þa la herr konunga buinn til bardaga þotti honum þa sid dags at leggia til orrostu vid þa vm þat er herr væri buinn allr. þuiat floti hans var mikill ok þurfti vidan sia at sigla ok var langt j mille hins fysta skips ok hins sidazsta suo þess at vtazst for ok hins er næst er landi. vedr uar litit. Knutr konungr sa at Sviar ok Noregsmenn hofdu rudda hofnnina. þa lagdi hann inn j hofnina ok suo oll skip sem rum hỏfdu en þo la meginherrinn vt a hafinu. Um morguninn er liost var ordit þa var lid þeirra[290] sumt a tali en sumt a landi uppi at skemtan sinne annarri. þa finna þeir æigi fyrr en þar geysazst at þeim uotnn med fossfalli. þar fylgdu vidir storir ok rak at skipum þeirra en skipin meidduzst firir en uotnin flutu vm alla vollu. folkit allt þat er a landi var ok mart þat er a skipum var tyndizst firir en eller þeir er þui nadu hioggu festar sinar ok leystuzst ut ok rak skipin sundrlaus. drekann mykla er Knutr konungr var a vard laus ok rak ut firir strauminum. vard honum ecki audsnuit med arum rak hann inn at flotanum konunganna. en er þeir kendu skipit þa logdu þeir at alla ueg umhuerfis. en firir þa sok at skipit uar bordmikit suo sem borg væri en fioldi manna a ok ualit lid hit bezsta ok uar skipit ecki audsott. en stundin uar skom adr en Ulfr jall kom at med lide sinu ok uard hord orrosta. þui næst dræif at herr Knutz konungs ollu megin at þeim. Þa sa konungar Olafr ok Onundr at þeir munde þa unnit hafa at sinne þann sigr sem þeim vard audit at sinne. letu þa siga skipin a homlu ok leystuzst j brott or her Knutz konungs ok skildu flotana. En firir þa sok at atlagan þessi hafdi ecki þann ueg tekizst sem Knutr konungr hafde til skipat ok hofdu skipin ecki fram lagit sem ætlat var. ok uard ecki af atlogu j annat sinn ok konnudu þeir Knutr konungr lid sitt ok toku at binda sar sinna manna ok skipudu þa lidinu ok biugguzt vm. En er þeir hỏfdu skilizst ok ser fór huerr flotinn kỏnnudu þeir Olafr konungr þa lid sitt ok fundu at þeir hỏfdu ecki mannspell fæingit. þa sa þeir ef þeir bide þar þess er Knutr konungr hafde buit her sinn allan þann er hann hafde ok legdi at þeim at lidsmunr var mikill suo at litil von var at þeir munde sigr hafa en auduitat ef orrosta yrde at þar mundi verda allmikit mannfall. nu uard þat rad þeirra at roa lidinu ollu austr med landi. en er þeir sa at floti Knutz konungs for ecki eftir þeim þa ræistu þeir upp segl sin. Ottarr suarti getr þess j drapu þeirre er hann orti um Knut konung.
- Suium hnecktir þu soknna
- siklingr ỏr hinn mykla
- ulfr þar er ain helga
- ulfs bæitu fek hæitir.
- hellzstu þar er hrafnn ne sualltat
- huatradr ertu lade
- ognnar staf firir iofrum
- uggr tuæimr uit kyn bæima.
Þordr skalld Suartzson[291] orti erfuidrapu um Olaf konung helga. su er kollut Hrodadrapa ok er þar getit þessa fundar.
- Atti Egda drottinn
- Olafr þrumu stala
- uit agætann Jota
- audling þann er gaf hringa.
- skautat skarft at moti
- Skanunga gramr hanum
- Suæins uar sonr at ræyna
- slægr þaut ulfr um hræfui.
Bod Onundar konungs vid Olaf konung
213. Olafr konungr ok Ỏnundr konungr sigldu austr um Suiakonungs uelldi ok at aptni dags logdu þeir at lande þar sem hæitir j Bardzuik. lagu þar konungar um nottina. en þat fannzst a um Suia at þeim uar bratt hæim at fara. þuiat mikill hlutr Suiahers sigldu um nattina austr med landi ok lettu æigi fyrr sinne |[292] ferd fyrr en þeir koma heim til sins hæimilis. nu er Ỏnundr vard þess verr þa lysti af degi. þa let hann blasa til husþings. gek þa lid allt a land ok var þing sett. Ỏnundr konungr tok til mals. suo er segir ham sem þer vitit Olafr konungr at ver hofum farit j sumar aller saman j hernnat vida vm Danmork ok hỏfum feingit fe mikit en ecki af londum. en ek hefui haft j sumar halft fiorda hundrat skipa en nu er æigi mæirr eftir en hundrat skipa. nu litz mer suo sem uær munum ecki til sæmdar dueliazst her æigi med meira lid en uær hỏfum þo at þer hafit .lx. skipa sem þer hafit haft j sumar. nu þiki mer[293] uisligra at fara aftr j riki mitt ok er gott hæilum uagni heim at aka ver hofum aflat j ferd þessi en latit ekki. nu vil ek Olafr magr bioda ydr at þar farit med oss ok verim aller samam ok takit sligt af minu riki sem þer fait ydr uel halldit ok þat lid sem ydr fylgir. gerum þa er vór kemr sligt er oss synizst. en ef þu uillt æigi þann kost þa er þat til at hafua land vort til yfirferdar. þa skal ydr þat hæimillt at fara landueg j riki yduart nordr j Noreg.
Fra Olafi konungi ok Onundi konungi. capitulum.
214. Olafr konungr þackade Ỏnundi konungi vinsamlig bod er hann baud honum. en þo ef ek skal rada selir hann þa mun annat rad tekit ok munu ver hallda saman her vorum þeim er nu er eftir. hafda[294] ek fyst j sumar adr en ek for or landi[295] halft fiorda hundrad skipa. en er ek for or landi þa ualdi ek af her þeim ollum af þat lid er mer þotti bezst ok skipade ek þessa .lx. skipa er nu hefui ek her. nu litz mer suo sem yduart lid muni þat j brott hafua hlaupit er dadlausazst er ok uest fylgd er j en ek se her alla hirdstiora ydra ok hofdingia ok ueit ek at þat lid mun bezst til uopnns er hirdin er. hofum uær enn mikinn her ok skipakost ok suo god ath uer megum vel liggia uti a herskipum sem herkonungar hafa gert jafnan a uetrum. en Knutr konungr mun litla hrid liggia j anne helgu þuiat þar er ecki hofn skipaher hans mun hann fara austr eftir oss. þa skulu ver ok hallda undan ok mun oss bratt dragazst lid. en er hann snyrr aftr þangat er hafnir þær eru er hann ma leggia j flotanum ollum þa mun þat vera mart lid ỏngum mun sidr heimfust en herr uorr. uæntir mig at uer hofum suo vm buit j sumar at þorpkallinn viti huat hann skal vinna j sumar bæde a sio ok lande a Skaney. ok mun herr Knutz dræifazst bratt vids uegar ok uæit þa æigi huerium sigurs uerdr audit. hofum fyst niosnir af huert rad hann tekr upp. Lauk Olafr konungr suo mali sinu at allir menn gerdu godan rom at ok uar þat rads tekit sem hann villde vera lata. voru þa niosnir gerdar til lids Knutz konungs en þeir lagu þar badir konungarnir.
Knutr konungr baud Vlfui tafl
215. Knutr konungr sa þat at þeir konungarnir helldu austr med landi. þa gerde hann ord ok lid a land upp ok let menn sina rida dag ok nott suo sem lid konunga for hit ytra. foru þa adrir niosnarmenn aftr en adrir fram. vissi Knutr koungr a huerium degi tidenda af ferd þeirra voru niosnarmenn j ferd þeirra konunga. En er hann spurde at mikill hluti lids þeirra var fra þeim farinn þa hellt hann her sinum aftr til Siolandz ok lagdizst i Eyrasund med her sinn allann. la sumt vid Sioland en sumt vid Skaney. Knutr konungr ræid upp til Hroiskelldu dag hinu næstu firir Michaelismessu ok med honum suæit manna. en þar hafde gert ueitzslu j moti honum Vlfr jarll magr hans ok uæitti allkapsamliga ok var allkatr. Konungr uar famalugr helldr. jarll orti orda a hann ok læitade þeirra malsemda er hann uænti at konungi mundi betr þikia. konungr suarar fa. þa spurde jarll ef hann uillde tefla skaktafl. hann jattade þui. toku þeir þa skaktafl jalls ok leku. Ulfr jall var rikazstr j Danmorku þegar er konung leid. systir Ulfs jalls uar Gyda er atti Gudini jarll Ulfnadsson. voru þeirra synir Haralldr Æinglakonungr Tosti jall Ualþiofr jall Mỏrukari jall Sueinn jall. Gyda het dottir þeirra er atti Jatuardr hinn gode Einglakonungr.
Taflbraugd Vlfs jarls ok vmtal
216. En er þeir leku at taflinu konungr ok jarll þa lek konungr[296] fingrbriot mikinn. þa skæki jarll af honum riddarra. konungr bar aftr taflit ok sagde at hann skyllde annat læika. jall ræiddizst ok skaut nidr bordinu stod upp ok gek j brot. Konungr mællti. rennr þu nu Ulfr hinn ragi. Jarll suarar ok snerizst aftr vid j dyrunum ok mællti. lengra mundir þu runnit hafa j anne helgu ef þu hefdir þui matt vit koma. kalladir þu þa æigi Ulf hinn raga er ek lagda til at hialpa þar er Suiar ok Nordmenn bordu ydr sem hunda. Gek jall þa j brott ok vt ok for til suefnns. |[297] litlu eftir gek konungr til suefnns. Eftir vm morguninn þa er konungr klæddizst þa mællti hann vit skosuein sinn. gak þu til Vlfs jarlls segir hann ok drep hann. Sueinninn gek ok uar j brottu vm hrid ok kom aftr. þa mællti konungr. drap þu jall. Æigi sagdi hann þuiat hann var genginn til kirkiu Lucis.
Konungr leet drepa Vlf jarl
217. Madr het Juarr norrænn at ætt hann var hirdmadr konungs ok herbergissueinn hans. konungr mællti til Juars. gaktu ok drep jall. Juarr gek til kirkiu ok innar j korinn ok lagdi suerdi j gegnum jarllinn. fek jall þar bana. Juarr gek aftr til Knutz konungs ok hafdi alblodykt suerdit j hendi. Konungr spurde. drap þu jallinn. Jvarr suarar. suo gerda (ek) vist herra. Þa gerdir þu vel quat konungr. En eftir er jall var drepinn þa letu munkar læsa kirkiuna. Þa var þat sagt konungi. hann sendi menn til munka ok bad þa lata upp kirkiuna ok syngia tidir. þeir gerdu suo sem konungr bat. en er Knutr konungr kom til kirkiu þa keyfti konungr iardir myklar til kirkiunnar suo at þar var herat mikit. hofzst sa stadr miog. Sidan ræid konungr til skipa sinna ok la þar lengi vm haustit med allan her sinn.
Konungr spurdi at Knutr hellt til Eyrasundz
218. Þa er Olafr konungr ok Ỏnundr konungr spurdu at Knutr konungr hafdi halldit til Eyrasundz ok hann la þar med her sinn þa attu konungar husþing. taladi konungr Olafr ok sagdi at þetta hafdi farit at getu hans at Knutr hafdi æigi uerit lengi j anne helgu. ok uænti ek nu at flæira skal fara at getu minne vm vidrskifte uór. Knutr hefir nu litinn fiolda hia þui sem hann hafdi en hann mun hafa minna sidarr. þuiat þeim er æigi olæidara en oss at liggia vti a skipum j haust. ok mun oss sigrs verda audit ef oss skortir æigi þra ok tilrædi. hefuir suo farit j sumar at ver hỏfum haft lid minna en þeir hafua (latit) firir oss bæde menn ok fe. Þa toku Suiar at mæla suo. at þat var ecki rad at bida þar frera ok uetrar þo at Noregsmenn eggiudu þess. vita þeir ogerlla huer islỏg her kunna at verda er fryss haf allt oftliga a uetrum. vilium ver fara heim ok vera æigi her leingr. Gerdu þa Suiar kur mikinn ok mællti huerr j ordastad annars. var þat radit at Ỏnundr konungr ferr þa heim med her sinn en Olafr konungr var þa enn eftir j Danmorku.
Niosnarmenn Knutz konungs foru med febod
219. Enn er Olafr konungr atti tal uit lid sitt þa læitade hann rada vid hỏfdingia huert rad þeir skylldu upp taka. en þar kom litt asamt med monnum. kalladi annarr þat rad er annar kallade orad ok uolkuda þeir miog leinge rad firir ser. Niosnarmenn Knutz konungs voru j her þeirra iafnnann ok komu þeir ser j tal vid marga menn ok hofdu þeir fram febod ok vinattumal af hendi Knutz konungs. en þar letu margir leidaz eftir ok selldu þeim trunat sinn at þeir skylldu gerazst menn Knut(z) konungs ok hallda riki undir hann er hann kęmi j Noreg. toku þeir þa vid fegiofum en sumum var hæitit sidarr. en hinir voru allmargir er adr hofdu þefat[298] stormanligar giafar. firir þui at þat var satt at segia fra Knuti konungi af huerir at a hans fund komu þeirra manna er honum þotti nockur virding at ok hann villdu þydazst þa fek huerr af honum fullar hendr fiar. vard hann af þui storliga vinsæll ok var mest vm orlæti hans vid vtlenda menn ok þa er leingst voru at komnir.
Olafr konungr taladi vid menn sina
220. Olafr konungr atti oft tal ok stefnur vid sina menn[299] ok spurdi at radagerdum. en er hann fann at sitt lagdi til huerr þa grunadi hann at þeir væri sumir j hans lide at annat rædde en radligazst þætti ok munde æigi radit huort allir mundi honum retta skulld giallda um trygdina. Þess eggiudu margir at þeir skylldu taka byr ok sigla til Eyrarsundz ok suo til Noregs. segia at Daner munu ecki þora at þeim leggia þo at þeir lægi firir med mikit lid. en Olafr konungr uar suo mikill uitzskumadr at hann sa at sligt var ofæra. visse at annan veg hafdi Olafi Trygguasyni farit þa er hann var falidadr þa er hann hade orrostu firir Suoldr en Danir þyrde æigi at beriazst. visse konungr af j her Knutz konungs uar fioldi Nordmanna. grunadi konung þa at þeir er sligt mælltu mundi hollare vera Knuti konungi en honum. uæitti Olafr konungr þa orskurd ok segir suo at menn skulu buazst þeir er honum vilia fylgia ok fara landueg hit efra vm Gautland ok suo til Noregs. en skip vor segir hann ok allan þunga þann er uer megum æigi eftir oss flytia uil ek senda austr j Suiakonungs uelldi ok lata þar uarduæita til handa oss.
Ræda konungs ok Hareks
221. |[300] Harekr ór Þiottu suarar mali konungs. segir suo at þat er audsætt segir hann at æigi ma ek fæti fara til Noregs. ek er madr gamall ok þungfærr ok uónligt at ek æigi hundz alldr einn olifat. ætla ek mik traudan at skiliazst vid skip mitt hefui ek þar lagt stund a um skip þat ok bunat þess suo at mer er læitt at lia ouinum minum fangs a skipe þui. Konungr suarar. far þu med oss Harekr uær skulum bera þig eftir oss ef þu matt æigi ganga. Harekr quat.
- Radit hefuig at rida
- rinleygs hedan minu
- lads dynmari læida
- longum helldr en ganga.
- þott leggfiotr liggi
- lundr j Eyrasundum
- kann þiod keski minne
- Knutr a herskipum vti.
Þa let Olafr konungr bua ferd sina. hofdu menn jganngsklæde sin ok uopnn sin ok þat sem fekzst af ræidskiotum þa uar klyfiat af klædum ok lausafe. en hann sendi menn ok let flytia austr j Kalmarner skip sin ok settu þar upp ok fluttu ræida ok annan uarnnat til uarduæitzslu. Harekr gerdi sem hann hafdi sagt at hann bæid fyst byriar ok sigldi sidan vestr[301] firir Skaney ok allt til þess er hann kom at holminum ok uar aftan dags en byrr var at blasande. þa let hann lægia seglit ok suo taka ofan uedruita en sueipa skip allt firir ofan sio med gram tiolldum ok let roa j nockurum rumum aftr ok fram en let flesta menn sitia lagt j skipinu. Nu sa uardhallzmenn Knutz konungs ok toludu um sin a mille huat skipa þat mundi vera ok gatu þess at fluttir mundu vera salltkallar edr sild er þeir sa fa menn a ok litit lid en skipit syndizst þeim gratt ok bradlaust ok þotti þeim sem skipit munda skinit af solu ok sa þeir at skipit uar sett miog. En er Harekr kom fram vm herinn þa let hann ræisa uiduna ok draga segl upp ok setia upp gyllta vedruita. uar seglit huitt sem drif ok stafat med raudum ok blám uendi. þa sa menn Knutz konungs siglingina ok sỏgdu mæire uon at Olafr konungr hefdi þar um siglt. Knutr konungr mællti. þat mun æigi vera þuiat Olafr konungr er madr suo uitr[302] at hann hefdi ecki æinskipa farit j geggnum her suo mikinn. munu þar ỏnnur brogd j uera þuiat þar mun hart hỏfut vid styre setit hafa. nu se ek fỏr Olafs hann mun geinginn a land med fiarhlutum. Harekr mun her hafua vm siglt vid honom færr eingi madr set. suo siglde hann æinu sinne fyrr med skæida spreinge þa er ek uillda hann fæigan ok þeim mun framar at þa siglde hann j gegnum skipastol vornn ok sagdizst minn madr. nu hefuig hitt æigi til loxs j tima mist Hareks þess manz er ek uillda fæigazstan ok suo Olaf konung en þo hefui ek farit þa fỏr at Olafr er æigi j fride sidan medan uit lifum badir. Suo segia sumir menn at Knutr muni vitat hafua um ferd Hareks ok hann mundi æigi suo farit hafua ef æigi hefdi adr vinattumal farit mille þeirra Knutz konungs ok þotti þat birtazst þa er vinattumal þeirra Knutz stadfestuzst. Harekr orti visu þessa þa er hann siglde nordr um Uedrey.
- Lockut ek Lundar eckiur
- lębaugs at þui hlæia
- skiotum æik firir vtan
- ey ne danskar meyiar.
- jord at ek æigi þorda
- ifla flaustz a hausti
- a flatslodir Froda
- foru aftr vali krapta.
For Harekr þa ferdar sinnar ok letti æigi fyrr en hann kom nordr a Halogaland ok hæim til buss sins j Þiottu.
Gellir Þorkelsson hitti konung
222. Olafr konungr for fyst um Sioland ok kom fram j uestra Gautlande ok for spa(k)liga ok fridsamliga en landsmenn væittu honum ok hans monnum godan forbæina. for konungr til þess er hann kom ofan j Uikina ok suo nordr eftir Uikinne til þess er hann kom j Sarpsborg. dualdizst hann þar ok let bua til uetrsetu. gaf konungr þa heimfararleyfui mestum hluta lids en hafdi med ser þa af lendum monnum er honum þotti bezst til fallner. þa voru med honum aller Arnnrasynir. voru þeir mest virdir af konungi. Þa kom til Olafs konungs Gellir Þorkelsson ok hafde komit adr af Jslande vm sumarit sem fyrr var sagt ok dualdizst med honum lenge vm vetrinn.
Olafr konung taladi vid Sighuat
223. Sighuatr skalld hafde lengi verit med Olafi konungi suo sem her er ritat ok hafde konungr gert hann stallara sinn. Sighuatr var ecki bradmælltr madr j sundrlausum ordum en skalldskapr var honum suo tilltækr at hann quat af tunga fram sem annat mal. hann hafdi verit j kaupferdum ok þadan for hann til Æinglandz ok hitti þar Knut konung ok þa af honum læyfui at fara til Noregs sem fyrr uar ritat. en er hann kom til Noregs for hann til fundar uit Olaf konung ok hitti hann j Sarpsborg. Sighuatr gek firir Olaf konung þa er hann satt yfir matbordum. hann kuaddi konung. konungr læit uit honum ok þagde. Sighuatr quat.
- Hæim erum hingat komnir
- hygg at iofur skattna
- menn nemi mal |[303] sem ek inne
- min stallara þinir.
- seg þu haur sess hafit hugdan
- sæim þiodkonungr bæinum
- allr er þeckr med þollum
- þinn skali mer innan.
Sannadizst fornnkuedit mal at mỏrg eru konungs eyru. Olafr konungr hafde farit vida um land ok hafde hann frett allt vm farar Sighautz at hann hafde hitt Knut konung. Olafr konungr mælti til Sighuatz. æigi uæit ek huart þu ætlar nu at vera uorr stallari edr hefir þu geordz madr Knutz konungs. Sighuatr quat.
- Knutr spurde mig mætir
- milldr ef ek hanum uillda
- hendilangr um hringa
- hugræifum Olæifui.
- æinn quat ek senn ath sonnu
- suara þottumzst ek drottinn
- god eru gumna huerium
- gnog dęmi mer sæma.
Þa mællti Olafr at Sighuatr skyllde ganga til sætis þar sem hann uanr at sitia. Sighuatr kom ser þa enn bratt j kærlæika hina somu sem fyrr.
Konungr taladi vid fiskikarl
224. Þa er Knutr konungr hafde borit fe undir hỏfdingia j Noregi kemr æinn madr at Olafi konungi a fiskibati ok festi vid styrisstæingr konungsskipe. Olafr spyrr huerr hann væri. Ek er æinn huskall quat (hann en þik) fundit æigi fyrr en nu. þat hefir til halldit at ek uerdr at uinna firir omegd minni. ek byggi .xij. aura jord er þu att ok færi ek þer landskylldir þær sem a at giallda. Konungr mællti. hui kendir þu skip uor ef eingi sagdi þer. Kall mællti. sa er æinn suo hlutrinn at ek hefir tekit mer til jþrotta. vil ek af þui þessu hrosa at ek vil byggia iordina lengr. at huert skip mun ek kenna huart at þu att edr þinir menn. Olafr konungr mællti. vera muntu at fleira glỏggþeckinn en þui muntu hrosa at þu munt tidendi þikiazst kunna at (segia) af skipafỏrum. Hann suarar. ek sa menn fara a skipe pruda ok hlioda ek hugda at þui af hueriu er þeir (hofdu) mest þungat skip sitt en þat þotti mer frasagnar uert er ek sa at þar voru toskur .ij. fullar (med) gull ok silfr. for ek sidan a brott. manade sidarr foru þeir hea mer katir. þa hugda ek at huat til tidenda væri flæira en gledi þeirra. ek sa toskur hinar sỏmu ok voru þa tomar. uggi ek at þar se margir uondir af ordnir af fỏgru fe. Æigi er þat olikligt quat konungr en nu skalltu æignnazst jord ok fe firir sỏgu þina ok kom a minn fund ef þer eydazst fe. en ef[304] Knutr edr synir hans rada lande þa uitia þu þeirra. Þat hafde verit sendiskip Knutz konungs j fyrra sinn at bera fe undir lenda menn ok toku þa þeir sex uid fenu er nefndir eru j Olafs sỏgu.
Biorn þiggr fe (af) monnum Knutz
225. Tolf sendimenn Knutz konungs þeir er fe hofdu borit undir lenda menn voru med Kalfui Arnnasyni. Þeir foru um land ok toku af monnum suardaga. Þeir spyria Kalf huort þa muni þeir vid fenu tekit (hafa) er Knuti konungi væri mestr styrkr at. Kalfr kuatzst þat vist helldr ætla en eftir er enn æinn ok mun sa torfæinginn þuiat hann er astvinr konungs en æigi er honum fegiarnnari. mun þar mestu verda til at veria enda er ok mikit mannkaupit j. Sendemenn spurdu huerr sa uar. Kalfr segir at þat var Biornn stallari. Þeir foru litlu eftir þetta fra Kalfui ok komu bradliga til Biarnar. hann fagnar þeim vel ok setti þeirra foringia ser hit næsta. Hann mællti til Biarnnar. ver fỏrum at hitta landzmenn er Knutr konungr telr sina menn nu vera ok merkir han þat annan ueg en monnum at titt. hann lysir fyrr orlæik sinn ok giaflynde en hann viti vilia yduarn. þui sendi (hann) þer fegrsta fiarhluti at honum þotti j þer mest vinkaup ok stærstu rida vm þina hollostu. en þo bæidizst hann af ydr j moti gersimum sinum at þer festit honum trunat yduarnn med suardogum at þer skulit æigi taka vid Olafi konungi orrostulaust. Hann berr þa fram æinn kistil ok tekr þar upp ór tolf gullhringa. hann mællti. lofa ek konung yduarnn en lasta ek æigi. en seg nu Biornn þat er ek spyrr þig. hefir Olafr konungr gefit þer suo mikit fe allan þann tima er þu hefir honum þionath sem Knutr konungr nu at sinne æinn tima ok þo osenum. Biornn suarar. æigi mun ek kæra a Olaf um giafalausi þuiat mart hefir hann storuel til min gert. Biornn geymir þa hringana ok hæitr suardỏgum. byrr þeim sidan uæitzslu. Ok er menn voru at uæitzslunne gerdizst Beornn okatr ok leit iafnan nidr firir sig. ok er minnzstar vonir voru bat Beornn menn sina upp standa ok taka sendimenn Knutz konungs ok festa a galga. ok suo uar gert. Nu uænti ek þess quat Beornn at þeir æigi odru a(t) hrosa þa er þeir koma heim j heluiti en ek muni þat til fiar uinna at suikia suo uirduligan lanardrottin sem ek a. ætla ok ok þetta fe suo myklu betr komit j hondum ok hirdzslu Olafs konungs en þeirra vondra suikara sem mer færdu.
Biornn kom a fund Olafs konunga
226. Beornn byrr nu ferd sina ok ridr a fund Olafs konungs þar sem hann var. hann kemr at hallardyrum. En nu skal þar til taka sem Olafr konungr var er hann sat yfuir bordum ok bat menn rada draum sinn. þeir spurdu huat hann hafde dreymt. |[305] Hann suarar. þat bar firir mig at mer þotti bearnndyre ganga at hallardyrum ok laust med hramme sinum dyruordinn ok gek sidan inn j haull ok færdi mer hofut sitt ok var dyrit miog daprligt. Ok j þessi suipan bæidd(i) Beornn dyruordu inngaungu. Dyruerdirnir vilia æigi lofa honum ok fara firir dyrnar. Beornn bregdr þa suerdi ok hỏggr dyruordinn banahỏgg en annarr tekr a ras undan. Beornn gek firir Olaf ok lagdi hofudit j kne honum ok mællti. ek færi ydr hofut mitt herra ok gerit af huat er þer uilit. Konungr mællti. hui hefir þinn hugr suo miog spillzst edr huert vandræde stendr þig. Beornn suarar. illt gerizst j lande herra þuiat menn taka fe til at suikia þig. Knutr konungr hefir sent .xij. menn med fegiofum hingat j Noreg til motz vid lenda menn þina ok gefit þeim fe til motganngs[306]. þeir komu ok til min ok færdu mer .xij. gullhringa ok eru þeir nu her herra þuiat mer þotti þeir betr komnir ydr j hondum en þeim uondum suikarum er marga hafa blekt med sinum suiksamligum talum ok fiandligum fortolum. Konungr læit a fet ok mællti. bædi er nu Beornn at Knutr setr fagran talsigann firir ydr enda verdi þer miog ueykir firir fenu ok ostyrkir. en fair hafa nu um tima til uor komit med slikum eyrendum at oss hafui fet fært en hofut þit Beornn mun þar sæmst sem nu er þat. Beornn sagdi konungi þa at hann hafdi hengia (latit) alla sendimenn Knutz konungs. Þa mællti Olafr konungr. þu hefir synt vid mig mykla hollostu ok dreingskap ok þigg nu at mer hringa þessa. Beornn þackadi konungi sem uert uar. sidan gek hann til skripta vid Sigurd byskop ok hellt alla tima vinattu sina vid Olaf konung ok fell med honum a Sticklastỏdum sem sidar mun sagt verda.
Sendir menn j Noregh
227. Erlingr Skialgsson ok synir hans aller hofdu uerit um sumarit j her Knutz konungs j suæit med Hakoni jalli. þar uar þa Þorir hundr ok hafdi metord mikil. en er Knutr konungr spurde at Olafr konungr hafdi farit til Noregs þa slæit hann læidangrinum ok gaf leyfui ollum monnum at bua ser til uetruistar. var þa j Danmorku mikill herr utlendra manna bæde enskra manna ok norrænna ok enn af flæirum londum er lid hafde komit til hersins. Erlingr Skialgsson for um sumarit til Noregs med ollu lide sinu ok þa af Knuti konungi storar vingiafir at skilnade. Þorir hundr uar eftir med Knuti konungi. en med Erlingi foru nordr j Noreg sendimenn Knutz konungs ok hofdu med ser of lausafiar. foru þeir um uetrinn uida um land sem fyrr er sagt. ræiddu þa af hondum fe þau er konungr hafdi hæitit monnum um haustit til lids ser en gafu hinum morgum er þeir feingu med fe keyft vinattu uit Knut konung. en þeir hỏfda traust Erlings til yfirferdar. gerdizst þa suo at fioldi manna snerizst til vinattu vid Knut konung ok hetu honum vinattu sinne ok þui med at uæita Olafi konungi motstỏdu. gerdu þat sumir bert þegar en hinir voru myklu flæire er leynduzst at firir alþydu. Olafr konungr spurde þessi tidendi ok kunnu margir honum at segia fra þessum tidendum. ok uar þat miog fært j fiolmæli þar j hernum. Suo segir Sighuatr.
- Feandr ganga þar þæingils
- þiod bydr oft med sioda
- hỏfgan malm firir hilmis
- haus ofallinn lausann.
- sik uæit huerr of harra
- hollan selr uit gulli
- vert er sliks j suortu
- sinn heluitis innan.
Ok enn quat hann.
- Kaup uard dapr þar er diupan
- drottinn rett af sottum
- þeir er heim a himnum
- huass elldz suikum helldu.
Oft uar su umræda þar j munne hỏfd huersu illa samdi Hakoni jalli at fara med her a hendr Olafi konungi er hann hafdi honum lif gefit þa er hann hafdi a hans ualld komit. en Sighuatr uar hinn mesti vinr jalls ok þa er Sighuatr heyrde amællt jalli þa quat hann.
- Geordi hilmir hardann
- huskalla þa jalla
- of vid Olaf fiorui
- ouægir fe þægi.
- hird nam hans at uerda
- halæit firir þui male
- dælla er oss er allir
- erum uer um suik skirir.
Olafr konungr hafdi jolabod mikit ok var komit til hans mikit fiolmenni. Þat uar hinn .vij. dag jola at konungr gek ok fair menn med honum. Sighuatr fylgdi honum dag ok nott. hann uar þa med honum. þeir gæingu j hus æitt þar voru hirdir j dyrgripir konungs. hann hafdi þa hafdan vmbunat mikinn sem landi hans uar til. hæimtir voru saman dyrgripir til þess ath gefa hit .viij. kuelld jola. þar stodu j husinu suerd æigi allfaa gullbuin. Sighuatr quat.
- Suerd standa þar sunda
- sárs leyfu uer arar
- herstillis verdr hylle
- holluzst buin gulle.
- uit tæka ek uika
- uarendr med þer sendir
- elldz ef þu mitthuert uilldir
- allualldr gefa skallde.
Konungr tok æitt suerdit ok gaf honum. þar uar gulli buinn medalkafli ok gullbuin hiollt a. uar þat allgodr gripr en giof sia uar æigi ỏfundarlaus ok heyrde þat sidarr. Þegar eftir jolin byriade Olafr konungr ferd sina til Upplanda. þuiat hann hafde fiolmenni |[307] mikit en tekior nordan ór lande hofdu ỏngar til hans komit þa um haustit er læidangr hafdi uti uerit um sumarit ok hafdi konungr þar allan afla til lagdan sem fong uoru a. þa voru ok æinge skip at fara med lid sitt nordr j land. hann spurde ok þat æitt nordan er honum þotti ecki friduænligt ok ecki truligt ef hann færi med myklu lide. red konungr firir þa sok þat af at fara til Upplanda. en æigi hafde suo langt lidit sidan hann hafde farit þar at uæitzslum sem lỏg stodu til edr uande konunga hafde verit. en er konungr sotti upp a landit þa budu honum lendir menn ok rikir bændr ok lettu suo hans sealfs kostnade. Beornn er madr nefnndr gautzskr at kyne vinr ok kunninge Astridar drotningar ok nockut skylldr henni ok hafde hon fæingit honum armenning ok syslu a ofanuerdre Hæidmork hafde hann ok yfirsoknn um Eystredale. ecki uar Beornn kærr konungi ok ecki uar hann þockasæll af bóndum. Þat hafde at borizst j bygd þeirra er Beornn red firir at þar urdu huorf stor ok stuldir a haustum. þat uoru naut ok saudir ok allzskonar fenadr. Beornn let þar kuedia þings ok lysti huỏrfum. hann kallade þa likligazsta til slikra illgeorda er satu j markbygdum ok fiarri odrum monnum. uæik hann þa male til þeirra er bygdu Eystridali. su bygd uar miog sundrlaus. var bygt vit uatnnit edr þar sem markir voru ruddar en fastadar bygdir samfastar.
Raudulfs þaattr
capitulum
Ulfr het madr er kalladr uar Raudulfr Ragnnhilldr het kona hans. Dagr ok Sigurdr hetu synir hans þeir vora efniligir menn. þeir voru a þui þinge er Beornn hafdi sett ok helldu upp suorom af hende bænda ok baru þa undan sokum. Birni þotti þeir storliga lata ok vera bramlsmenn myklir at uopnum ok klædum ok sagde þa brædr æigi olikliga til at hafa slikt gert. þeir hofdu suỏr firir ser ok slæit suo þui þinge. Litlu sidarr kom Olafr konungr til Biarnar armannz med myklu lade ok tok þar ueitzslu. þar uar mart talat til þessa mala ok kært firir konungi. sagdi Biorn at honum þottu Raudulfssynir likazstir til at uallda slikum oskilum. Var þa sent eftir Raud(ulf)ssonum. en er þeir fundu Olaf konung þa talde hann þa olikliga til þiofnadar ok bar þa undan kenzslum þessum. Þeir brædr badu konungi til sin til þriggia natta uæitzslu med ollu lide sinu. konungr het at koma ok uar akuedinn dagr til. Uar þat helldr sid dags er konungr kom til Raudulfs. hann hafde .cc. manna. konungr sa þar garda hafua ok uel lukta. en er þeir koma at hlidinu þa uar þat opit ok uel um buit. lek grind a jarnnum ok var ecki auduelligt inn at komazst ef læst væri hlidit. En er konungr ræid j hlidit þa stod bonde þar firir innann ok fiolmenni mikit ok fagnnadi hann ok aller þeir konungi ok hans monnum. stigu þeir af hestum sinum. þar hafde Raudulfr bonde ok synir hans gert bæ virduligan. Spurde konungr bonda ef þat væri kirkia hit fagra hus er þar stod j gardinum. Raudulfr svarar. þetta er suefnnskemma min[308] herra er gior uar j sumar ok er nu hit fysta alger. oll ræfr hennar voru sponþỏkt. Sidan gengu þeir til stofu ok sa konungr at þat var allmikit hus. stofan uar bordþỏkt ok uel brædd. Konungr sa þar j gardinum mỏrg hus stór ok sma ok oll fagrliga giỏr. spurde konungr ef þar væri kirkia nockur j gardinum. Æinge sagdi bondi þuiat ecki hefir byskup her komit fyrr en med ydr. Sidan let byskup reisa landtialld sitt þar a uellinum fir stofunni ok saung þar aptansỏng ok uar honum lokit j moti dags setri. eftir þat gek konungr til stofunnar ok voru kerti borin firir honum. en er hann kom j stofuna þa uar þar uel um buizst. sidan settizst konungr j hasæti þat er honum var buit. Byskup sat til hægri handar honum en drotning til uinstri handar ok þar rikiskonur vt fra henni til beggia handa. Næst byskupi sat Finnar Arnnason ok þa Kalfr Arnason brodir hans. Þorbergr sat vtar fra honum. satu þeirra yzstir Arnnbiornn ok Kolbeinn Arnnasynir ok þa Arnni brodir þeirra. þeir brædr voru allir lendir menn konungs. En er skipat uar ollu forunæyti kongngs upp a hapallana þa uar alskiput stofan hit efra med ueggium. en hæimamenn ok firirbodsmenn satu a ræidestolum. Raudulfr bonde sat at framan a þeim stol(n)um er stod firir lendum monnum. vas þar hin fegursta uæitzsla ok margskonar dryckr ok allr godr. Synir Raudulfs gengu um bæina ok skipỏdu ollu eftir þui sem bezst somdi. Konungr gerdi sig blidan ok katan ok fannzst mikit um list þa ok kurtæisi þa er þar var aa ỏllu ok suo huersu stormannliga uæitt uar ok skoruliga allt fór fram. Konungr orti a tal vid Raudulf bonda ok fannzst þat bratt a at bonde var ordfærr madr ok foruitri. gerdizst þa gledi mikil um alla stofuna vid dryckinn. Konungr spurde Raudulf margra hluta okunnra en Raudulfr hafde til allra hluta órlausnn. þat uar sumt at konungi |[309] uar adr kunnikt en sumt visse hann æigi. en allt þat er konungr visse þa var þat eftir þui[310]. nu lagde konungr af þui atrunat a rædur hans. Raudulfr sagde ok huergi lengra en konungr spurde. Olafr konungr spurde Raudulf þeirra hluta er þa veru enn æigi fram komnir huern ueg uerda mundi. en Raudulfr uæitti orskurd um flest. Þa spurde konungr huort hann væri spamadr. Raudulfr suarar. fiarri ferr þat herra segir hann. Hui ueitzstu sligt firir quat konungr er æigi er fram komit. Raudulfr suarar. legg ecki trunat a sligt þoat ek geipa mart firir ydr en ecki uæit ek sligt med sannyndum. Konungr suarar. at hefi ek hugat nokkut ok synizst mer suo sem þu segir ongan hlut framar en þu þikizst uita ok seg mer huat til berr at þu uæitzst firir ouordna hluti enda ser þu æigi spamadr. Sumt merki ek af uindum segir Raudulfr en sumt af himinlunglum solu edr tungli edr stiornum en sumt af draumum. Konungr spurde þa at serhuerium hlut þessa greina. en Raudulfr gerir þann órskurd ollum rædum konungs sem honum likar vel ræddu þeir flest um hattu draumanna. Konungr mællti. muntu kenna mer nockut rad til þess at mer birtizst draumar um þat er mer er mest foruitnni a at vita. Ecki ma ek ydr rad til þess kenna segir Raudulfr þuiat þer uitit þat adr ok allt annat myklu framarr en ek. en þat geri ek stundum segir Raudulfr þa er ek uil foruitnazst j draumi sannynde nyrra hluta at ek tek ny klædi ok ferr ek j nyia sæng þa er stendr j nyium stad. j þeim stad ok þeirri sæng edr þeirri huilu ok sligt er þa dreymir mig marka ek ok mun þa ganga eftir þui sem ek fær radit drauminn. Konungr spyrr hueria jþrott hann kynni bezst. þuiath ek se at þu munt marga hluti uel kunna. Raudulfr suarar at hann uar æinge jþrottamadr. en ef ek skal nockut til taka þa þikiumzst ek hellzst kunna drauma at skilia edr rada eftir þui sem ganga mun. Konungr spurde huort hefir þu kent sonum þinum allar jþrottir þinar. Raudulfr bat konung þa eftir spyria. Eftir þat let konungr kalla Raudulfssonu til sin ok mællti. Raudulfr fadir yckar kannazst mer uitr madr. hafui þit numit allar hans jþrottir. Sigurdr suarar hann uar ellri þeirra brædra. kann ek at sidr segir hann allar hans jþrottir at æin er su er hann hefir mer kent ok skil ek þo at ek hefui þa æigi iafnnuel numit sem hann ok er su æin af hans jþrottum mỏrgum. Huer er su segir konungr. Sigurdr suarar. þat er at greina gang himintungla solar ok tungls ok uita allan gang himintunglanna þeirra er ek se ok kenna stundir þær er merkia dægr suo at ek mega uita leingd um dag ok nott þo at ek seai æigi himintungl ok uæit ek þo grein allra stunda bæde dag ok nott. Konungr suarar. þetta er mikil jþrott. en huer er þin jþrott Dagr segir konungr. Hann suarar. litilshattar mun ydr þat þikia herra. Huer er su segir konungr. Æina jþrott hefui ek numit at fodur minum su er mer þikir hellzst frasagnar vert ok kann fadir minn þar þo myklu meira af at segia en ek kann. Konungr spurde huer su væri. Dagr suarar. þat æfla ek ef ek se uanliga j ỏgu manni ok mega ek sia allt athæfui hans ok ek uita med hueriu yfirbragdi madr sa er at ek mega þa skynia hattu hans huers hattar madr hann er ok skal ek þa uita kost ok lỏst a honum. Konungr suarar. þetta er mikit augnnabragd ef suo er sem þu segir ok fær ek þetta skiott reynt. Konungr mællti til byskups. suo uirdizst mer sem þann bonda hofum uer hæim sott at ek hyggr at ver faim æigi j uorum flocki hans lika at viti edr jþrottum edr sona hans ok þikiumzst ver þo hafa gott mannual ok æigi skal her j Noregi kostr þeirra manna er betr se mentir en þeir er nu eru med oss en þo hygg ek at oss skorti flestar uit þa fedga.
Olafr konungr ok hans menn toku ser jþrottir
229. Olafr konungr uar allkatr ok uæik sinne rædu til byskups ok spurde. hueria iþrott uili þer til taka herra byskop þa er þer þikizst til færir. Byskup suarar. þat mun ek hellzst til taka ef ek skal nockut til finna at ek skal suo syngia tidir .xij. manudr alla þær er hafa þarf þo at ek hafui ỏnga bok vid. Konungr suarar. þetta er uist mikil jþrott med þeim hætti sem er. Þa mællti byskup. herra heyra uilium uer ydra jþrott. Konungr suarar. þat skal vera. þat mun ek þa hellzst til taka at huernn mann at ek se um sinn ok uilia ek uel at hyggia þa skal ek kenna hann. Þessi jþrott er af myklu vite ok skynsemi. þa mællti Olafr konungr. þessi skemtan er uær hofum upp hafit skal fara nockuru vidara vm stofuna. Kalfr Arnnason seg huat þu tekr til jþrotta þer. Kalfr mællti. æigi mun ek mellta ræide mina huersu lengi sem ek þarf at bera hana. Þa mællti konungr vid Finn Arnnason. segia verdr þa oss þinar jþrottir. Æigi fær ek þat sagt herra segir Finnr. Finn til nockut segir konungr. Þat finn ek þa til jþrotta mer ath ek mun æigi flyia ór nockurum haska fra lanardrotni minum medan hann uill vid halldazst ok standi hann upp. Þat er uist likligt segir konungr at þer endizst þat |[311] uel. Þa mællti konungr. heyra vilium ver þina jþrott Þorbergr. Hann suarar. þat ætla ek mer at riufa huorke ord ne æid uid lanardrottinin minn. Konungr suarar. þetta er vant mal ok er þo likligt at slikum vinnizst þat bezst sem þu ert en margir hallda nu litt trunat uit mik þeir er firir skommu uar mer æingi uon at. Þa mællti konungr til Arnnbiarnnar. hueria jþrott hefir þu framazst. Arnbiornn uar sterkr madr. þat mun ek til fa segir hann at ek þikiumzst uel færr þa bogaskot ætla ek at æigi skuli sa bogi finnazst jnnanlandz at mer se æigi uopnahæfr. Konungr sagdi at suo mundi uera. Sidan spyrr konungr Kolbæin hueriar hans jþrottir væri þær er hann uilldi til taka. Hann suarar. þriar eru jþrottir minar ok eru þær allar iafnar ok þo onga framarr en uel goda frir sig bæinskeyti ok skidaferd ok sund. Konungr sagdi at hann tæki æigi mæira af en væri. þuiat þu ert uel buinn at þessum iþrottum sem þeir menn sem bezst eru buner iafnsterkir. Þa mællti konungr. seg þu Arnni huat uilltu tiltaka. (Hann suarar.) ef ek skal med landi fram sigla sneckiu minne ok se ek j aktaumum at æinge sneckia ỏnnur tuitogsessa jafnnmikil siglir hia mer at ek uilia fyrri suipta en þeir. Konungr sagdi at æingi mundi þess þurfa at fryia honom segir æingan kunna nærr at ætla vfærunne en hann huat næst ma hlyda. honengr spurde Beornn stallara hueria jþrott hann þættizst hellzst kunna. Þat mun ek hellzst til taka segir Beornn ef ek skal tala a þingum ord edr eyrendi lanardrottins mins at æinge skal suo rikr a heyra at ek tala at lægra edr skelfara huort er honum likar uel edr illa. Konungr suarar. þessu trui ek uel sidan þu uart a Uppsalaþinge ok taladir þa ok gerdir ræidan Olaf Suiakonung þuiat flestum monnum mundi þat uerda framaskortr. Sidan tỏludu þetta .ij. ok .ij. sin a mille ok sogdu til sinna jþrotta. vard af þessu mikil skemtan en konungr gek at sofua.
Olafr konungr þa veizlu hia Raudulfi
230. Raudulfr bonde fylgdi konungi til vtiskemmunnar hinnar nyiu er konungr hafde set um kuelldit ok ætlat at kirkia uæri þa uar logn uedrs ok hæiduidri ok suo at huergi annat sa en heidan himininn. Konungr spurde Sigurd Raudulfsson. huat mun uera uedrs uti a morgin. Drifa segir hann. Þat þiki mer olikligt segir konungr. Konungr gek þa til huilu sinnar ok var þar uel um buit. En er konungr gek inn j suefnnhusit uar kerti loganda borit firir honum. Hann litadizst um vti j suolonum ok hugdi at smid hussins ok skilde þegar setning a husinu at þat uar kringlott. gek hann þa inn. en firir innan sualirnar voru skialldþili umhuerfis husit. fiorar dyrr voru a skemmunne ok allra iafnnlangt a mille. en med ueggþilium voru reckiur bunar allar[312] ok allt tialldat þar er bæta þotti. en j þui husi voru ræistir upp tuttugu stafir hafir ok digrir ok stodu þeir j hring. þar uar af upp huelft rafit ok uar þat pentat allt ok pu(n)cterat en j mille stafanna voru brikr en þar firir innan voru sængr bunar rikum monnum. mattu þar liggia j .xx menn en .xl. j utskemmunne var þar skipat j hirdmonnum konungs. j midiu husenu var arinn settr ok kringlottr ok vidr med tre georr ok pallar vmhuerfis upp at ganga. en uppi a aruninnum stod sæng mikil ok ger med hinum mesta haglæik. flest tre voru þar med kopar edr iarnnum slegin ok aull pentỏt en sumt gullagt. vpp af hornnstofunum voru storir knappar af æire geruer ok gyllter en vt ór hornstofunnum voru iarnslar en þar af upp kertistikur ok stodu þar a kerti med þremr kuislum. Raudulfr segir at konungr skal fara j þa sæng er þar uar buin ef hann uil drauma foruitnnazst en drotning skal huilazst j annarre sæng nattlangt. Konungr quat suo vera skylldu. ok er hann uar af klæddr steig hann j huiluna ok lagdizst sidan til suefnns. Þa sa hann til hægri handar ser j hinu idra setinu at þar var skipat byskupi ok kennimonnum hans en til uinstri handar huilde drotning ok konur hennar. en vt fra hofdafiolinne þa lagu j þeim fiordunge Arnbiornn ok Kolbæinn Arnnasynir ok þeirra menn. en upp fra fotafiolinne la Finnr ok Þorbergr Arnnasynir. Olafr kondagr uakti lengi um nattina sem hann var uanr sỏng fyst bænir sinar sidan hugsar hann mart. Þa sa hann upp yfr sig j rafit at þar var pentadr gud sealfr ok uelldishringr hans ok þar ofan j fra æingla fylki hans en þar firir nedan himin sa er huerfdr er utan vm loft ỏll. ok þar undir voru snỏrkut himintungl en nedazst sky ok uindar ok þa fuglar en nedazst jord ok þar med gras ok vidr ok margskyns kykuende a marga land. en a nedra rafinu fyrir vtan stafina voru markadar fornarskiar ok frasagnir fra agætum konungum. ok læit konungr þar læingi a. en er hann hugande her um þa var þo sa æinn hlutr er honum þotti undarligri en |[313] allt annat at honum þotti skemman snuazst undir ser edr sængina ella. sidan fell suefnn a hann ok sofnnade hann. en er hann uaknar hugsar hann drauma sina. Þui næst dagade stod byskup þa upp til ottusỏngs. Konungr klæddizst ok gek siden ok hlyddi morgintidum. sidan gek hann j malstofu ok let kalla til sin Raudulf bonda ok sagde honum draum sinn. at hann hafde set kross med undarligum hętti ok græinde sidan med huerium hætti hann uar. Konungr mællti. þu skallt segia mer j dag eftir hamessu huat draumr þessi merkir. Raudulfr suarar. merkiligr þiki mer draumr þinn en af mun ek gera nockut. en þer skulit bæta mer herra ef þer hugsit at hann se annan ueg en ek geri af. Uedr var þykt ok drifanda sem Sigurdr hafdi sagt. þa let konungr kalla til sin Raudulfssonu Dag ok Sigurd. þa let konungr ser ut ok sa huergi skylausann himininn. þa bad hann Sigurd segia ser huar sol væri komin. Hann quat a. þa let konungr taka solarstæininn ok hellt upp ok sa hann huar gæislade ór stæininum ok markadi a þui suo til sem hann hafdi sagt. Þa spurde konungr Dag huernn hann sęi skaplaust hans. Ecki fær ek þer þat sagt herra segir Dagr en þo at ek geipi nockut vm huersdagliga menn þa er þat odruuisu. hefui ek huorki uit til ne skilning en þat er min ætlan at fatt muni vera afatt um ydra skapsmuni. Seg þu quat konungr ecki tiar undan at fara. Dagr suarar. þat herra sem flesta hendir at þu ert kuenhallr. Rett segir þu quat konungr ok erv þer fedgar langt vmfram flesta menn at vite ok hyggendi. Sidan gek konungr til messu. en er tidum var lokit þa gek konungr til malstofu ok med honom byskup ok drotning ok lendir menn Raudulfr bondi ok synir hans.
Draumr Olafs konungs
231. Þa spurde konungr Raudulf. ma suo vera sem mer syndizst j nott at sængin snerizst undir mer edr husit ella. Raudulfr suarar. þui uar suo smidat at þer skylldut rett horfa a solina ok draumr þinn skyllde þer at solu ganga ok allt þitt rad ok suo þessi foruitni. Þa mællti konungr. nu uil (ek) at þu segir drauminn ok huat er hann merkir. Raudulfr suarar. hitt mun ek fyst segia huat þu satt edr hugsadir adr þu sofnnadir. þu batt gud birta firir þer nockut huernn enda æiga munde orrosta þessi ok styriolld er nu hefir hafizst edr huernn ueg fara munde rikit hedan af en sidan signdir þu þig ok sofnnadir j nafnni krossins. Rett segir þu quat konungr. en huat segir þu af drauminum. Þer syndizst j suefnni kross standa a iỏrdunni mikill ok grænn sem gras ok likneskiu a krossinum. en er þu satt hỏfudit rodunnar ok uar þat af raudu gulli gert. en er þu satt anndlilit þa þotti þer sem þar væri vtan vmb hringr litr sem regnnbogi en uaxinn sem uelldishringr guds en innan j hringinum voru merkadir æinglar ok himnarikis dyrd. kross þessi er þu satt ok krossfesting merkir ofrid. en suo sem þu ert hỏfudsmadr þa muntu æiga hỏfudit j drauminum. ok suo sem þer þotti hofudit vera gert af raudu guili ok þar lysti af sem fyrr var sagt af lysegulli þar mun birtazst tignn þin umfrum alla menn adra j þessu lande suo sem rautt gull er dyrra huerium malmi. en þar sem asionan uar ok bæde fylgde syn ok mal ok heyrnin er þar ok uit fỏst þa uard þer synd j þessu himnariki j himneskri dyrd. þar uar þer synt j þui ỏmbun godra uerka er þu snyrr morgum manni til rettrer trudr med þinum ordum ok rikdomi. en hỏfut mannz er mæirr bollott en langt þa get ek þer synt hafa verit ecki langt lif edr eydiligt ueralldar riki. Konungr spurde. huat mun uelldishringr sa merkia er mer syndizst. Raudulfr suarar. hringr sa merkir æfui þina ok riki þitt. hringr er endalaus suo mun ok vera frægd þin. hringrinn huass upp ok nidr suo ferr ok æfi þin at hỏrd munu verda æfuilok þin ok huoss upphofin er mistud fodurins ok margra frænda gỏfggra ok þessa hæims uelldi þitt. halsinn a likneskiunne syndizst þer af kopar gerr. þat er hardr malmr ok eru klockur af geruer er mest hliod fylgir. þat riki er næst kemr eftir þig mun vera fagurt ok birtazst firir huers mannz eyrum þui nærr sem hliod storra kloknna. þar lek vm vtan skotelldr þat er hit grimmazsta herskaparfæri hrædiligt ok ostadfastligt. kopar er hardr ok styrkr þat riki mun ok vera oslỏduligt. en er þat var ofan ok nedan slitit firir malmaskipit þar mun þat riki ecki langt vera ok ỏngir afkuistir munu þar af lifna j þessu lande. þer syndizst sem ofan ór hofdinu greiddizst gulligr lockr ofan a axsllir. þat mun þat merkia at ydr uegsemd mun mest prydd j þessu landi ok vida annars stadar. Raudulfr (segir). en þa leiddir þu firir augu þer fadm ok briost rodunnar ok vt hendrnar a krossinum. þa syndizst þer geort vera af silfri. þar uar ok markadr himintungla gangr sol ok stiornnur |[314] ok tungl med birti ok fegurd. þat riki er þa kemr næst mun vera hardla uegsamligt suo sem himintungl lysa loft ok jord ok aller menn fagnna birti solarinnar ok hon er nytsamlig heiminum. hon gefr lios j uerolldina ok vermir jordina til auaxstarins suo mun ok þat riki verda kært ok astsællt gott ok farsællt ollu landzfolkinu. en þar er þu satt likneskiuna bræida fadminn þar mun sa hafa myklu meire en allir adrir hofdingiar hafa haft her j lande ok vera vidfa(d)mara at þreyngia folkinu af ỏdrum londum. en lockar þeir hinir gulligu er fellu ofan a briostit þar mun sa hinn agæti hofdinge vera ydr nockut hendilangr ok pryddr af yduarre dyrd. ok suo breidr sem var fadmrinn þa var hann stuttr ok þui mun hans riki vera ecki langt. þar næst settu firir nedan briostit bræida gerd liggia um roduna ok tok nærr allt undir hendrnar upp gerdin. uar hon or iarnni ok skygd sem suerd. þat ma kalla megingerd riki þat mun vera styrkt med mattuligum hofdingia. en þat var sumt skygt jarnn þar mun mart skygt suerd a lofti fyrr ok sidarr. en gerdin uar oll faat med brogdum ok uirduligum haglæik at þvi er þer syndizst. þar uar saga Sigurdar Fafnisbana ok Haralldz hillditannar ok enn nockut af verkum Haralldz hins harfagra. sa hofdinge mun fremia stor brogd þau er monnum mun þikia storliga vitrlig ok hagliga med sinne framkuæmd. en er þer voru a synd stormerki hinna agætazstu hofdingia ok hinne mattkozstu konunga þat mun hann allt syna med sealfum ser ok af þeirra liking mun hann fremiazst. en iarnnit er hardr malmr ok morgum monnum til skada lagdr. þat riki uænti ek at morgum þiki skadsamt fra upphafui allt til enda ok þar a medal sagdi Raudulfr. en er þu satt firir nedan gerdina kuidinn þat uar litt miogh sem bleikt gull þat uar litat ok fagrt þar var fad a flur ok vidir ok allzkonar kuikende þau er a iordu ganga ok margsskonar blom er a iordu uex. allt þetta uar gert fagurt med hinum mesta haglæik. þat riki uar þer synt er þar mun næst eftir koma þat var gulligt sem vm hofudit. en rautt gull ok blæikt gull a ecki saman nema nafnn æitt. þat munda ek ætla at sa konungr munde hafa nafnn þitt ok vera þo æigi þinn maki. þar uar a markadr iardar auoxstr fegurd ok pryde hæimsins suo mun sa konungr pryda þetta riki med godri stiornn ok bloma myklum ok suo mikill hugleikr sem þer uar syndr suo margfalliga mun hann vera sinu folki sagdi Raudulfr. en þar er þu huglæiddir ok satt ofan lengra vm þann sama mann synndizst þer nidr fra nafla uar um skopin silfurs litr a þess er skirt er ok þo uel litt. þat silfr gengr her j landi ok med þui ma hann alla hluti kaupa en utanlandz er þat æigi gealldgæingt. sa hofdinge mun vera mikill ok ollum uegr at her j lande en utanlandz mun hans time æigi uerda sem hit skira silfr birti. en er þat silfr uar uel likat ok fagurt þar mun hann ollum uel lika ok hans riki mun standa med fegurd ok pryde ok mun hann fylgia skopum sinum allt til enda lifs sins. mun af honum kuistazst ualldit ok dreifazst j kynkuislir sem þa uar komit ofan til fota mannzsins ok suo sem hann var bolrinn þa mun hann j flestum hlutum vera iafnninge sinna firirmanna. Raudulfr mællti. þar er þer syndizst lærin ok horundslitr a fagr þar mun rikit uerda tuiskift ok mun þa rikit koma j brædraskifti. en er þer syndizst a badum lærum hỏrundzlitr þa munu þeir dæila makliga ok iafnnliga sin a mille ok suo sem fætrnir hallda upp ollum likama suo munu þeir hallda upp dęmum sinna firirmanna ok mun þeirra riki fara eftir rettri skipan ok almenniligri menzsku. Raudulfr segir. þar er ydr synndizst ofan fra kne fotleggir .ij. af tre. en þat er fornnt mal at þess mannz rad gangi a trefotam er margir hlutir takazst illa. þat riki er þa kemr mun vera hart ok illt undir at bua ok tuiskipti med frændum hygg ek at ill endimork verdi a þeirra skipti ok munu þeir þo uera af einum kynkuislum. þar mun hefiazst frænda róg ok illar dæilor. Raudulfr segir. þar næst sattu a risturnar fram ok uar þat af tre allt þer syndizst sem fæturnir væri mislỏgum lagdir a krossinum ok settir jarnngaddr j gegnum badar risturnnar en tærnar vors lagdar huer yfir adra. þa var þer synt hueriar misgongur þar munu uerda edr mislỏgur þat munu brædr berazst banaspiot eftir. þar er þu satt æinn jarnngadd j gegnum badar ristr en tærnnar fram lagdar huer yfir adra suo sem bornn gera ruta med fingrum ser þeirra afkuæmi mun huert odru mygia ok vilia til iardar koma. Nu er drauminum lokit herra segir Raudulfr ok hefui ek |[315] nu af gert þat sem mer þiki likligazst at hann þyde. Konungr bat hann hafa þok firir ok letzst þat ætla at hans iafnninge mundi uarlla fazst firir uitzsku sakir nema synir hans stige honum (i) spor. gek kongngr þa burt til malstefnnu. Um morguninn efir reynde konungr jþrottir Raudulfssona ok reyndizst eftir þui sem þeir sỏgdu. Konungr spurde huat manna Raudulfr uæri edr kona hans. Raudulfr sagdizst vera suænskr at ætt audigr ok ættstorr. en ek hliopumzst þadan med konu þessa er ek hefui at(t) sidan en hon er systir Hrings Dagssonar. þa uaknnade konungr vit ætt þeirra beggia fann hann þat at þeir fedgar voru foruitra. Sigurdr kunni dægr at græina þo at hann sæi æigi himintungl en Dagr sa kost ok lỏst a huerium manni ok reyndi konungr huorstueggia þeirra jþrottir ok uirdizst honum suo at huortueggi þeirra mundi satt fra segia. Konungr spurde Dag huernn hann sæi skaplaust Biarnnar armannna. Dagr sagdi at hann uar þiofr ok þat med at hann sagdi huar Biorn hafde folgit a bæ sinum bæde bæin ok hornn ok hudir af nautum þeim er hann hafdi stolit um haustit. er hann ualldr sagdi Dagr allra þeirra skulda er j haust hafa ordit ok hann hefir odrum kent. Dagr sagdi konungi huar hann skylldi leita fiarins hia Birnni. En er konungr for fra Raudulfi uar hann ræifdr uingiofum storum. foru synir Raudulfs þa med konungi. for konungr fyst til Biarnar ok reyndizst honum suo sem Dagr hafdi sagt. Konungr let Biorn fara or landi a brott ok naut hann drotningar at þui er hann uar æigi af lifui tekinn.
Olafr konungr let drepa Ỏlui Þorissun
232. Þorir son Oluir a Eggiu stiupson Kalfs var þa .xviij. uetra gamall hann hafdi fæingit gott kuonfang a Hæidmork var hann hinn uinsælsti madr ok þotti uænn til hofdingia. hann baud konungi heim til ueitzslu med lid sitt. konungr þektizst bodit ok for til Þoris fek þar godar vidtokur. uar þa uæitzsla hin stormanligasta ok uar uæitt allkapsamliga en ỏll voru fỏng hin bezstu. Konungr ok menn hans ræddu þat sin a mille at þeim þotti þat miog saman fara husakynne edr husbunadr ok bordbunadr edr dryckr ok madrinn sa er uæitti. Dagr let ser fatt um finnaz edr ecki. Olafr konungr uar uanr at hafa ræfdur vid Dag ok spurde hann ymissra hluta. reyndizst honum þat allt med sannyndum en Dagr sagde huort sem þat var lidit edr okomit. festi konungr þa trunat mikinn a rædum hans. þa kallar konungr Dag a æinmæli ok ræddi þa firir honum miog marga hluti. þar kom nidr ræda konungs at hann tiade firir Dag hue skoruligr madr Þorir uar. Dagr let ser fatt um finnazst ok let þat allt satt er konungr sagde. þa spurde konungr hueria skaps annmarka Þorir hefde. Dagr kuetzst hyggia at Þorir mundi uel skapi farinn ef honum væri þat suo gefit sem alþyda mætti sia. Konungr bad hann segia ser þat er hann spurde ok segir at þess uar hann skylldr. Dagr suarar. þa muntu uilia uæita mer ath ek rada hefndinne ef ek skal lostinn segia. Konungr sagdi at hann uill ecki domum sinum undir adra menn skiota ok bat hann segia ser þat er hann spurde. Dagr suarar. dyrt er drottins ord. þat mun ek til skaplastar Þori finna sem margan kann henda hann er madr of fegiarnn. Konungr spurde. er hann þiofr edr ransmadr. Dagr suarar. æigi er þat. Huat er þa segir konungr. Dagr suarar. hann uann þat til fear at hann er drottins suikari hann hefir tekit fe af Knuti konungi til þess at suikia ydr. Konungr suarar. huernn ueg gerir þu þat satt. Dagr suarar. hann hefir a hinne hægri hendi hring digran firir ofan ỏlnboga er Knutr konungr hefir gefit honom ok lætr hann ỏngann mann sea. Eftir þat slitu þeir konungr tali sinu ok var hann reidr miog. Þa er konungr sat yfir bordum ok menn hofdu druckit um hrid ok voru allkatir. Þorir gek um bæina. þa let konungr kalla Þori til sin. Hann gek framan at bordinu ok tok hondum upp a bordit. Konungr mællti. huersu gamall madr ertu Þorir. Ek er .xviij. uetra negir hann. Konungr mællti. mikill madr ertu Þorir iafnngamall ok geruiligr. Tok þa konungr hondina hægri ok strauk upp at ỏlnboga. Þorir mællti. takþu kyrt þar a ek hefui sull a hendinne. Konungr hellt hendinne ok kende at þar uar hart undir. Konungr mællti. hefir þu æigi spurt segir hann at ek er læknir ok lat mig sea sullinn. Þorir sa at þa mundi ecki tia at leyna. konungr let Þori taka hondum ok setia j iarnn. Þa gek Kalfr at ok bat Þori grida ok baud firir hann fe. margir menn studdu þat mal ok budu sitt fe fram. Konungr uar suo ræidr at ecki matti ordum uit hann koma. sagdi konungr at Þorir skyllde slikann dom hafa sem hann hafde honum ætlat. Sidan let konungr drepa Þori. en uerk þat uard at hinne mestu ofund bæde þar um Upplond ok ongum mun sidr um Þrandheim sem ætt Þoris uar mest. Griotgardr son Ỏluis ok brodir Þoris hann uar ellri þeirra brædra hann uar ok hinn geruiligsti madr ok |[316] hafde suæit um sig. hann uar þa staddr a Hæidmork. ok sidan spurdizst þangat aftaka Þoris þa uæitti hann arasir þar sem firir voru menn konungs edr fe hans. en at ỏdru hueriu hafdizst hann vid a skogum edr j odrum fylsnum. En er konungr spurde ofrid þenna þa lat hann niosnum til hallda vm ferdir Griotgardz. vard konungr uar vid huar Griotgardr hafde nattstad tekit æigi langt fra þui er konungr var. Olafr konungr for þa þegar um nottina kom þar er dagade. slogu menn hring um stofuna þer sem þæir voru inne. Þeir Griotgardr uoknudu vid uopnbrak ok manna gny. hlupu þeir þa þegar til uopnna sinna. hliop Griotgardr ut j forstofuna. hann spurde huerr firir lide þui rede. honum var sagt at þar uar kominn Olafr konungr. Hann spurde ef konungr mætti nema mal hans. Konungr stod firir dyrunum. hann sagde at Griotgardr metti mæla sligt er hann uillde ok heyri ek ord þin segir hann. Griotgardr suarar. ecki mun ek grida bidia. Hann hliop þa ut ok hafdi skiolld yfir hofdi ser en suerd brugdit j hendi. Litt uar lyst ok sa ugerlla. hann lagdi suerdi til konungs en þar vard firir Arnnbiornn Arnnason. kom lagit undir bryniuna ok rendi upp j bryniuna ok suo j kuidinn fek hann þegar bana. Griotgardr uar ok þegar drepinn ok flest allt lid hans. Eftir þessa atburde sneri konungr ferd sinne sudr aftr til Uikrinnar. ok er hann kom til Tunsbergs þa gerde hann menn fra ser j allar halfur ok syslur ok krafdi ser lids ok læidangurs. skipakostr uar litill voru þa æinge skip nema þau er bændr attu en lid drotzst uel til hans ór herudum en fatt kom um lengra. ok fann konungr þat bratt at landzfolkit mundi vera snuit af æinordinne vid konung. Olafr konungr gerdi lid a Gautland austr sendi þa eftir skipum sinum ok odrum þeim uarnnade er (þeir) hofdu eftir latit um haustit[317]. en ferd þeirra manna uard sæin þuiat þa uar æigi betra en um haustit at fara j gegnum Danmork er Knutr konungr hafde her uti um uorit um alla Danmork ok hafde æigi færri skip en .xij. .c.
Olafr fangadi Knutz menn. capitulum.
233. Þat gerdizst til tidenda at konungr gat ahent .ij. sendimenn Knutz konungs er þer hofdu eftir verit at skipta fe med lendum monnum. hann neydir þa til sagna. þeir sogdu .vj. lenda menn uit fe Knutz konungs tekit (hafa) þa er adr eru nefnndir. Olafr konungr let þessa i fride fara omeidda a mot þui sem hann hafde adr gert vid þa. Rỏgnualldr jall Brusason var þa med Olafi konungi. hann spurde hui at æigi skyllde drepa flugumenn. eru margir illir ordnir her j lande af þeirra ordum. er þu vid þa æigi odrapgiarnn er minna gera til saka. Olafr mællti. ek hefui land þetta halldit eftir guds lỏgum þuiat þat eru gods lỏg at hegnna osidu en rasa æigi eftir ræide sinne. ydr þotti stridr minn domr um þat er ek let drepa Þori ok þui skal þetta nu vitislaust er uit mig er afgert at ek a þat hæimillt at firirgefa þat. væntir ek ok (at) gud muni mer þetta hirtingarleyse æigi til sekta dęma. Foru Knutz menn þa hæilir a brott.
Olafr frettir lidsraatt
234. Þau tidendi spurduzst j Noregi at Knutr konungr dro her saman ouigan i Danmorku ok þat med at hann ætlade at hallda þui lide ollu til Noregs ok leggia þar land allt undir sig. en er sligt spurdizst þa vrdu Olafi konungi menn þui verri til taks sem hann þurfti mæirr ok fek hann af þui litit lid af bondum. Konungsmenn toludu oft þetta sin a mille. þa quat Sighuatr visu.
- Vs bydr allualldr suæifum
- Æinglandz en uer fongum
- litt se ek lofdung ottazsk
- lid fæd ok skip smærri.
- rad eru fiot ef lata
- landzmenn konung þeirra
- lætr æinord fe fyrda
- ferd lidþrota uerda.
Olafr konungr atti hirdstefnur en stundum husþing vid lid sitt ok spurde menn sina rads huat þa þætti þeim tiltækiligazst. þurfu ver æigi at dyliazst vid þat segir konunga at Knutr konungr mun koma ok vitia vór j sumar ok hefir hann her mikinn sem þer munut spurt hafa en ver hofum litit at suo bunu til motz vid her hans en landzfolkit er oss nu ecki trygt. En rædu konungs suara menn er hann orti orda a ok er þeirra orda edr andsuara her æigi getit. en fra þui er sagt at Sighautr quat visu þessa.
- Fleira getr en fryiu
- fiandr leggr oss til landz
- uerd ek firir ædru orde
- allualldz en fe giallda.
- huerr skal þegnn þora þyknni
- þengils vinn geingi
- hallda ser fra sliku
- siklings hafua myklu.
Hꜳrekr brendi inni Grankel[318]
235. Sumar þat hit sama gerduzst þau tidende a Halogalande at Harekr or Þiottu minntizst þess at Asmundr Grankelsson hafde rænta huskalla hans ok barda. bio hann skip er flaut firir bæ hans tuitugsessu er hann atti. gerdi hann þat ord a at hann ætlade at fara sudr til Þrandhæims. Æitthuert kuelld gek Harekr til skips sins med huskallasuæit sina ok hafde nærr atta tigum manna ok reru þeir v(m) nottina ok kuomu vm morgininn til bæiar Grankels. slogu þar hring um bæinn ok væittu sidan atgaungu ok logdu elld j husin. brann Grankell þar inne ok menn hans en sumir voru uti drepnir. letuzst þar allz .xxx. manna. |[319] For Harekr hæim eftir þat verk ok sat a buum sinum. Aasmudr var med Olafi konungi. var þat bæde um þa menn sem a Halogalande eru at æinge bæidde bota Harek enda baud hann ỏngar bætr eftir Grankel.
Knutr var tekinn til konungs j Noreghi. capitulum.
236. Knutr hinn riki dro saman her mikinn ok hellt til Limafiardar. en er hann var þadan buinn þa hellt hann ollu lide sinu til Noregs ok for skyndillga ok la ecki uit land austanfiardar. sigldu þa yfuir Folldina ok lagde hann at Augdum ok krafde þar þinga. koma bændr ofan ok helldu þing vid Knuti. var hann þar tekinn til konungs yfir land allt ok setti hann þar menn j syslur en hann tok giolld af bondum. mællti æingi madr a mot. Olafr konungr uar þa j Tunsbergi er herr Knutz for hit ytra um Folldina. Knutr for nordr med lande. koma þa til hans menn ór herudum ok jattudu honum hlydni. Knutr la þa j Æikundarsunde um nockura hrid. þa kom til hans Erlingr Skialgsson med lid sitt. þa bundu þeir Erlingr ok Knutr konungr vinattu sina enn af nyiu. var þat j hæitum vit Erling af hendi Knutz konungs at hann skyllde hafa land allt til forrada fra Stad ok til Rygiarbitz. Sidan for Knutr nordr leidar sinnar ok er þat skiotazst fra at segia ferdum hans at hann letti æigi fyrr en hann kom nordr j Þrandheim ok hellt til Nidaross. stefnndi hann þa j Þrandheimi viij fylkia þing ok var a þui þinge Knutr til konungs tekinn um allan Noreg. Þorir hafde farit or Danmorku med Knuti konungi ok þar var kominn Harekr ór Þiottu. gerduzst þeir þa lendir menn konungs Knutz ok bundu þat med suardaga. konungr gaf þeim storar uæitzslur ok fek þeim finnferd ok gaf þeim storgiafir ok ollum þeim lendum monnum er hann uilldu þydazst ok giæddi þa bædi at uæitzslum ok lausafe ok let þa alle hafda mæira riki en þeir hofdu adr.
Bundin vinatta med Knuti ok Einari
237. Knutr konungr hafde lagt land allt undir sig j Noregi. þa lagdi hann land allt undir sig med sio ok hit efra med fiallbygdum. þa atti hann þing fiolment bæde af sinu lande ok landzmonnum. þa lyste Knutr konungr yfuir þui at hann uill gefa Hakoni jalli frænda sinum at yfirsoknn land þat allt er hann hafde unnit j ferd þeirri ok þar fylgd(i) þat at hann læiddi j hasæti hea ser Hordaknut son sinn ok gaf honum konungs nafnn ok þar med Danauelldi. Knutr konungr tok gisla af ollum lendum monnum ok storbondum ok tok sonu edr brædr edr adra frændr ella þa er þeim voru kærstir ok honum þottu uel tilfallnir. festi konungr suo trvnat manna vid sig sem nu uar sagt. En er Hakon jall hafdi tekit vid riki j Noregi þa redzst til lags vid hann Æinarr þambarskelfir magr hans ok tok hann upp uæitzslur allar þær er hann hafde haft þa er jarllar redu firir lande. Knutr konungr gaf Æinari storgiafir ok bat(t) hann j kærlæik uit sig suo at Æinarr skyllde vera mestr ok gofgazstr otiginna manna j Noregi medan hans ualld væri yfir Noregi. en let þat fylgia at honum þotti hann bezst tilfallinn at bera tignarnafn j Noregi ef æigi er jall til edr sonr hans Endride firir ættar sakir. þau hæit virde Æinarr mikils ok het þar j mot trvnade sinum. hellzt nu enn af nyiu hỏfdingskapr Æinars ok stormenzska.
Fra Þorarni skꜳlld loftunghu
238. Þorarinn het madr ok uar kalladr loftunga islenzskr at kyne ok at sidferde skartzmadr mikill ok skalld gott. hann hafde verit lengi med Knuti konungi ok hafdi kuedit vm hann lofkuædi ok uar þat flokkr. En er konungr visse at Þorarinn hafde ort flokk um hann þa uard hann ræidr miog ok bat hann færa ser drapuna eftir um daginn þa er Knutr sæti yfir bordum. en er hann geordi æigi suo þa sagdi konungr at hann skyllde uppi hanga firir ofdirfd sina þar er hann orti dræpling um Knut konung. Þorarinn orti stef ok setti j kuædit ok jok nockurum visum. ok er þetta stef j.
- Knutr uerr grund sem gætir
- Griklandz himna riki.
Knutr konungr launade uel þat kuæde ok er su drapa kollud Hofudlausnn. Þorarinn orti adra drapu um Knut konung er hann fór um Danmork ok til Noregs ok er þar gerlla sagt fra þessum tidendum. er su drepa kollut Togdrapa. ok er þetta stefiabalk(r).
- Knutr var und solar
- sidnær med lid
- for miok mikit
- minn vinr þinnig.
- færdr or firde
- fira gramr Lima
- vt olitinn
- otrhæims flota.
- Vgdu Egdir
- audbæidis for
- suangs sigrlana
- sỏkmunna miok.
- allt uar gulli
- grams lid buit
- var sion sogu
- sliks rikari.
- Ok firir Lista
- lidu fram vidir
- haggialfrs j haf
- hart kolsuartir.
- bygt var innan
- allt brimgallta
- sudr sæskidum
- sund Æikunda.
- Ok firir fornan
- fridmenn lidu
- haug biarnagla
- hafuazst gridfastir
- þa er storr firir Stad
- stafnnklif drifu
- uarat æydilig
- ỏrbæidiss fỏr.
- Knattut sudir
- suangs miog langar
- byrrokn bera
- brimdyr firir Stim.
- suo lidu sunnan
- |[320] suỏlhæims uỏlur
- at kom nordr j Nid
- nytr herflytir.
- Þa gaf sinum
- sniallr geruallan
- Noreg nefa
- niotr ueg iotra.
- ok gaf sinum
- segig þat megi
- dags diup suala
- Danmork suala.
Her getr þess at þeim uar sion sỏgu rikri um ferdir Knutz þa er hann quad þetta þa er hann hrosade þui at hann hafde þa j fỏr verit med Knuti konungi þa er hann kom j Noreg.
Sendimenn komu aftr
239. En þeir er Olafr konungr hafdi sent austr j Gautland eftir skipum sinum þa foru þeir med þau skip er þeim þottu bezst en brendu hin. hỏfdu med ser ræida ok uarnnat er konungr atti ok menn hans. þeir sigldu austan þa er þeir spurdu at Knutr uar kominn j Noreg. þeir sigldu þa austan um Eyrasund ok suo nordr til Uikrinnar ok a fund Olafs konungs ok færdu honum skip sin. uar hann þa j Tunsbergi. En er Olafr konungr spurde at Knutr konungr fór med lid sitt nordr firir land þa hellt hann inn j Osloarfiord ok upp j uatnn þat er Drofnn hæitir ok hafdizst þar vid til þess er herr Knutz konungs uar farinn sudr um. En i þeirri ferd er Knutr konungr for j Noreg atti hann þing j hueriu fylke ok uar honum þar land suarit ok gefnar gisler. þa for hann austan yfir Folldina til Borgar ok atti þar þing. uar honum þar land suarit sem annars stadar. Sidan for Knutr konungr til Danmerkr ok hafde æignnazst Noreg orrostulaust. red hann nu firir þremr þiodlondum. Suo segir [Hallfredr harkblesi[321] er hann orti um Knut konung.
- Einglande red yngui
- æinn hofzst fridr at bæini
- baudrackr bonar nockuat
- barkriodr ok Danmỏrku.
- ok hefir odda læiknnar
- ialmfreyr undir sig malma
- hialldrỏrr haukum þuerrir
- hungr Noregi þrungit.
Erlingr sigldi eftir Olafi konungi
240. Olafr konungr hellt skipum sinum vt til Tunbergs þegar hann spurde at Knutr konungr uar farinn til Danmerkr. sidan for Olafr konungr med lid sitt þat er honum uillde fylgia ok hafde hann þa .xiij. skip. sidan hellt hann vt eftir Uikinne ok fek hann litit af fe ok suo af monnum nema þeir er bygdu eyiar edr utsker fylgde honum. gek konungr þa æigi a land upp hafdi sligt af fe ok monnum sem a læid hans uar. hann fann þa at landit var spanit undan honum. for hann sem byriade. Var þat onduerdan uetr at þeim byriade helldr sæint lagu þeir j Soleyium miog lengi ok spurdu þar þau tidende af kaupmonnum nordan ór lande. var konungi sagt at Erlingr Skialgsson hafde lidsafnnat mikinn a Jadri ok skeid hans la firir lande ok fiolde annarra manna attu skip med Erlingi. voru þat skutur ok feriur storar. konungr hellt austan lide sinu ok la vm hrid j Æikundarsunde. spurdu þa huorirtueggi til annars. fiolmenti Erlingr þa sem mest. Thomasmessu firir jol þegar j dagan tok konungr vt ór hofninne. uar þa godr byrr ok huass helldr. sigldu þeir þa nordr firir Jadar. uer vedr uott nockut. þegar fór niosnn firir Jadar hit efra en konungr siglde hit ytra. En er Erlingr uar þess uarr at konungr siglde austan þa let hann blasa lide sinu ollu til skipa. dræif þa folk allt til skipa ok biozst til bardaga en skip konungs bar skiott nord(r) at Jadri. þa stefnnde hann innlæid. ætlade hann suo ferd sina at fara inn j fiordu ok fa ser þar lid ok fe. Erlingr siglde eftir þeim ok hafde her mannz ok fiolda skipa ok voru skip þeirra audskræid þuiat þeir hofdu ecki a fleira en menn oll uopnn. gek þa skæid Erlings myklu meira en onnur skipin. let hann þa hefia ok bæid suo lids sins.
Drꜳp Erlings Skialgssunar. capitulum.
241. Þorlæifr kuæikr ok Þorlæifr huiti voru j fỏr med konungi. Þorlæifr huiti var frænde hans en hinn kertisuæinn ok redu oft firir skipe. hefir konungr af þeim iafnan tidendafrett ok niosnn. opt þottuzst þeir sia þat sem til tidende bar. þeir sogdu konungi at þeir sa skipaher Erlings Skialgssonar ok hann stefnndi eftir þeim ok mundi uilia þeirra fund hafa. Konungr suarar. Erlingr mun mik finna uilea. Sa Olafr konungr þa at Erlingr siglde eftir honom þuiat skip hans voru sett miog ok sollin er þau hofdu flotit a sia allt sumarit haustit ok uetrinn þar til. konungr sa at lidsmunr mundi vera mikill ef þeir mætti lide Erlings ollu senn. þa let hann kalla skip fra skipe at siga skyllde lata seglin ok helldr sæint en suipta af handrif. ok uar suo gerth. Þeir Erlingr fundu þat. þa kallade Erlingr a lid sitt ok bat þa sigla meira. sia þer æigi at nu lægir segl þeirra ok draga þeir undan oss. Let hann þa hleypa ór homlu segl a skæid sinne. gek hon þa bratt fram fra odrum skipunum. Olafr konungr stefnnde innan Boknn. fal þa syn j medal skipanna. |[322] sidan bat konungr lægia seglin ok roa fram j sundit. logdu þeir þa saman skipin ok gek kleppunes firir utan sundit. þa voru menn aller herklæddir. Erlingr siglde þa at sundinu ok fundu þeir æigi fyrr en herr Olafs konungs la firir þeim ok þeir sa at Olafs konunga menn reru ollum skipum senn at þeim. þeir Erlingr hleyptu ofan seglinu ok gripu til uopnna en konungsherrinn lagde ollum megum at þeim. tokzst þar orrosta ok uar hin snarpazsta. þa sneri bratt mannfallinu j lid Erlings. Erlingr stod j lyptingu a skipi sinu. hann hafde healm a hofde skiolld firir ser suerd j hendi. Sighuatr skalld hafde uerit eftir j Uikinne ok spurde þar þessi tidendi. hann var hinn mesti vin Erlings ok hafde þegit giafir af honum ok suo verit med honum. Sighuatr orti flok um fall Erlings ok er þessi visa þar j.
- Vt red Erlingr skiota
- æik sa er rad hinn blæike
- iflaust er þat iofri
- arnnar fot j moti.
- skæid hans la suo sidan
- siklings j her myklum
- snarir borduszt þar sidan
- sibyrt vid skip fyrda.
Þa tok at falla lid Erlings. ok þegar er a ortizst ok uppganga gerdiszt a skæidina þa fell huerr um þueran annann. Konungr sealfr gek vel fram. suo segir Sighuatr.
- Rackr þæingill hio recka
- ræidr gek hann um hirdir skæidir
- ualr la þraungt a þilium
- þrung var soknn firir Tungum.
- bragningr raud firir bræidum
- borduoll Jadar nordan
- blod kom uarmt a uidan
- ua frægr konungr ægi.
Suo fell uandliga lid Erlings at æinge madr stod upp a skæid Erlings nema hann æinn. uar þa bæde at æinge fek grid þoat beidde enda bæiddu fair. mattu ok ecki snuazst a flotta þuiat skip lagu umbergis. Suo segir Sighuatr.
- Aull uar Erlings fallin
- ungs firir nordan Tungur
- skæid uann skiolldungr auda
- skipsoknn uit þrom Boknar.
- æinn stod sonr at sinu
- snarr Skjalgs vinum fiarri
- j lyptingu lengi
- lætraudr a skipe audu.
Þa uar Erlingr sottr bæde j firirrumi ok af odrum skipum. rum mikit uar j lyptingunne ok bar þat miog upp fra skipunum ỏdrum ok matti ỏngu koma þangat nema skotum ok spiotalỏgum ok hio hann þat allt af ser. Erlingr vardizst suo prydiliga at æinge madr visse dęmi til at æinn madr hefde stadit suo lengi firir iafnnmargra manna atsoknn en alldri læitade hann til grida ne undankomu. Suo segir Sighuatr.
- Red æigi grid gygiar
- gedstirdr konungr firda
- skogs þo at skurir uaxi
- Skialgr hefnir ser nefnna.
- en uardkæri uerdar
- uid Bokn ne kemr sidan
- gluggs af gialfri luktan
- gæirs ofrhugi meire.
Olafr konungr sotti þa aftr at lyptingunne ok sa huat Erlingr hafdizst at hann orti orda a Erling ok mællti. ỏnduerdr horfir þu nu vid j dag Erlingr. Hann suarar. ỏnduerdir skulu ernir kloazst. Þessa getr Sighuatr.
- Onduerda bat jardar
- Erlingr sa er vel lengi
- geymdi lystr ne lamdizst
- landuỏrnn kloazst ỏrnnu.
- þa er hann at suik sỏnnu.
- sa uar adr numinn rada
- sniallr vit Utstæin illa
- Olaf tekit malum.
Þa mællti konungr. uilltu a hond ganga Erlingr. Þat uil ek segir hann. Þa tok Erlingr af ser hialminn ok lagdi nidr suerdit ok skiolldinn ok gek fram j firirrumit. Konungr stak uit honum oxarhyrnunni j kinnina ok mællti merkia skal drottins suikann. Þa hliop at Aslakr fitiaskalli ok hio med ỏxi j hofut Erlingi suo at stod j heila ok var þat þegar banasár. let Erlingr þar lif sitt. Þa mællti Olafr konungr af Aslakr skyllde hỏggua allra armazstr. nu hiott þu Noreg or hendi mer. Þa suarar Aslakr. illa er þat konungr ef þer er misbodit j þessu uerki. ek þottumzst nu hỏggua j hỏnd ydr. en ef ek hefui vid ydr misbrotit ok kunni þer mer oþỏk firir herra firir þetta verk þa mun ek hafua suo margra manna fiandskap firir þat at ek mundi helldr þurfua ydra hialp ok vinattu. Konungr sagde at suo skyllde uera. sidan bat konungr huernn mann ganga a skip sin ok buazst til ferdar sem huatligazst. munu vęr ecki segir hann ræna ual þenna. munu nu huorir hafa þat fæingit hafua. Gengu menn þa aftr a skip sin ok biugguzst sem huatligazst. en er þeir voru bunir þo reru skip bonda sunnann j sundit. þa vard sem oft berr raunir þo at lid komi mikit saman er menn fa stor slỏg ok lata hofdingia sina at menn verda æigi godir til rads ok se þa hofdingialausir. Synir Erlings voru ongir þar. uard ecki af atlogu bænda.
Buit vm lik Erlingh
242. Olafr konungr siglde nu læid sina en bændr toku lik Erlings ok biuggu vm ok fluttu hæim a Sola ok suo uel þann allan er þar hafdi fallit. ok uar Erlingr miog harmadr ok hetir þat verit mal manna at Erlingr Skialgsson hefui verit madr gofgazstr ok rikazstr j Noregi þeirra er æigi bera tignarnafnn meira. Sighuatr quat.
- Erlingr |[323] fell en olli
- allrikr tapat slikum
- bidea at betri dauda
- bragninga kom gagnni.
- mann uæit ek æinge annan
- allbratt at fiỏr latit
- æinn er sa allan kunni
- alldr fullara at giallda.
Þat segir Sighuatr at Aslakr hafui frænduig uegit ok miog vsyniu.
- Aslakr hefir aukit
- er uordr drepinn Hỏrda
- fa er skilld suo folldar
- frændtekiu styr uekia.
- ættuigum ma hann æigi
- um bitazst þar uita
- frændr skuli brædr binndazst
- bornnir mal hin fornnu.
Synir Erlings voru sumir nordr j landi en sumir j Þrandheimi med Hakoni jalli en sumir nordr a Hordalande en sumir nordr j Fiordum ok voru þeir þar (j) lidsafnnade. en er spurdizst fall Erlings ok fylgde þeirre sỏgnn vtbod mikit austann vm Agdir. ok suo um Hordaland ok Rogaland uar her vt bodit ok var þat hit mesta fiolmenni ok for herr sa med sonum Erlings nordr eftir Olafi konungi. Þa er Olafr konungr for fra bardaga þeirra Erlings siglde hann nordr um sund ok var þa dagr miog lidinn. suo segia menn at hann orti visur þessar.
- Litt mun her en hętta
- hrafnn slæit af gna peitu
- ver unnum gny gunnar
- gladr j natt firir Jadri.
- ver stiller hefir illa
- ættgodr vm rof sætta
- Erlingr bæid til arlla
- andran getith hanum.
- Litt mun halr hinn huiti
- hrafnn etr af na getnum
- ver unnum gny gunnar
- gladr j nott firir Jadri.
- suo hefir ollungis illa
- ek gek ræidr of skeidar
- iord uelldr manna mordi
- mitt ran getit hanum.
For konungr þa sidan nordr med lid sitt. hann spurde allt um bondasafnnat. þar voru þa med Olafi konungi margir lendir menn. þar voru þeir aller lendir menn Arnnasynir. Þess getr Biarnne gullbrarskalld j kuæde þi er hann orti um Kalf Arnason.
- Vast þu þar er uigs bat kosta
- uopnndiarfr Haralldz arfui
- kynnizst kapp þitt monnum
- Kalf uit Boknn austr sealfa.
- gatut gridar sota
- golig fỏng til iola
- kendr uart fystr at falli
- flettu griotz ok spiota.
- Aulld fek illt or giolldum
- Erlingr uard þar fæinginn
- odum blæik j blode
- bord firir Vthstæin nordan.
- lioss er rann þar er ræsir
- radinn vard fra lade
- logduzst lond vnd Egda
- lid þęira var meira.
For Olafr konungr til þess er hann kom nordr vm Sted ok lagdi til Hereyia ok spurde þar þau tidende at Hakon jall hafde lid mikit j Þrandheimi. Sidan læitade konungr rads vid lid sitt. Kalfr eggiade miog at sækia til Þrandheims ok beriazst vid Hakon jall þott lidsmunr væri mikill. þui rade fylgdu margir adrir. uar þa skotit til órskurdar konungs.
Drap Aslaks fitiaskalla
243. Sidan hellt konungr til Stæinauógs ok la þar vm nott. en Aslakr fitiaskalle hellt skipe sinu inn til Borgundar. dualdizst þar vm nottina þar uar ok Uiglæikr Arnneson. en um mỏrgininn er Aslakr uillde ganga til skips sins þa uæitti Uiglæikr Arrnason honum atgongu ok hefnde Erlings. þa koma menn til Olafs konungs nordan ór Frekeyiarsunde hirdmenn konungs er hæima hỏfdu setit vm sumarit ok sogdu honum þau tidendi at Hakon jall ok margir menn med honum voru komnir vm kuelldit j Frekeyiarsund ok uilea hann taka af lifue ef þeir ætti ualld a. en konungr gerde menn sina upp a fiall þat er þar er. en er þeir kuomu upp a fiallit þa sa þeir nordr til Biarkeyia at nordan for lid mikit. en konungr la þar firir med .xij. skipum. sidan let konungr blasa ok foru tiolld af skipum konungs ok toku menn til ara. en þa er þeir voru bunir ok þeir lỏgdu ór hofninne þa fór herr Þrænda nordan firir Þiotande ok hofdu halfan þridea tỏg skipa. þa stefnnde konungr firir innan Nyrfui ok inn um Haukver. en þa er þeir voru iafnnfram Borgund þa for vt skip j moti þeim er Aslakr hafde att. en er þeir hittu Olaf konung þa segia þeir honum sin tidende at Uigleikr Arnnason hafui tekit af lifui Aslak fiteaskalla firir þat er hann hafde uegit Erling. Konungr let illa yfir þeim tidendum matti þo æigi duelia firir ofride ok for þa konungr um Ueggiarsund ok um Skot. þa skildizst lid hans. þa for a brott Kalfr Arnnason ok margir adrir lendir menn ok skipstiornarmenn ok helldu til motz vid Hakon jall. en Olafr konungr hellt frem sinne ferd ok letti æigi fyrr en hann kom a Rodrarfiordinn ok lagde at j Ualdęili. gek hann upp þar a land af skipum sinum ok hafde þar .vj. skip ok setti þar upp ok fek þar til hirdzslu ræida ok skip. sidan setti þar landtiolld a eyrinne sem Sullt heitir. ok er þar fagrir uellir ok ræisti þar kross a eyrinne. en bonde sa bio a Mæri er Brusi het ok uar hann hofdinge yfir dolum. sidan kom Brusi ofan ok margir adrir bændr a fund Olafs konungs ok fỏgnudu uel konungi sem uerdugt var. en hann gerdi sig blidan j moti fagnade þeirra. þa spurde konungr ef fært uæri þar ór dalnum ok a Lesiar. Brusi sagde at urd su uar j dalnum er Sefsurd heti ok er þar huorki fært monnum ne hrossum. |[324] Olafr konungr mællti. til mun ek hætta uerda Brusi ferr. sem gud uill. komit her a morgin med eyki ydra ok a sealfa ydr ok seam huerir uexstir a eru þa er vær komum til yduar ok forum suo til urdarinnar huort uer megum þar nockur brogd j sea at komazst megi yfir med hrossum edr monnum.
Rudd gata vm Sefsurd
244. En er dagr kom þa foru bændr ofan med eyki sina suo som konungr hafdi mællt. fluttu þeir þa med eykiunum uarnnat sinn ok klæde en allt lid gek ok sealfr konungrinn. en hann gek þar til er Niosnbrecka het ok huildizst þar er hann kom upp a breckuna. ok sath hann þar nockura stund ok sa ofan j dalinn ok allt ofan j fiordinn ok mællti. erfuida ferd hafa þeir fæingit oss lendir menn uorir er nu hafa skift vm trunadinn er um hrid voru vorir vinir ok fulltruar. þar standa stæinar .ij. j breckunne sem konungr sat. Konungr stæig þar a bak hesti ok ræid til urdarinnar. þa spurde konungr Brusa eftir huort þar væri nockur sel þau er þeir mætti j bua. hann quat vera. en Olafr konungr setti landtiolld sitt ok voru þar vm nottina. En vm morgininn þa bat konungr þa fara til urdarinnar ok fræista ef þeir mætti koma vỏgnum yfir urdina. þa foru þeir til urdarinnar en konungr uar hæima. en at kuelldi komu þeir heim hirdmenn konungs ok bęndr ok kuoduzst haft hafa mikit erfuide ok komit ỏngu til uegar ok sỏgdu þeir at þar munde alldri uegr yfir leggiazst. ok voru þar adra nott ok uar konungr þa bænum alla nottina. En þegar at hann fann at dagade þa bad hann menn fara til urdarinnar ok freista enn ef þeir kæmi uognum yfir. þeir foru ok voru traudir ok segia at þeir mundi ecki geta at gort. En þa er þeir voru j brot farnir þa kom sa madr til konungs er red firir uistum ok sagde at æigi uar slatr meira en .ij. nautzfỏll. en þu hefir .cccc. þins lids. Þa mællti konungr at upp skylldi lata alla ketla ok j huernn ketil nockut af slatri. ok suo uar gert. en konungr gek til ok gerdi yfir krosmark ok bat þa bua mat. En konungr for til urdar þar sem þeir skylldu ueginn rydia. en þa er konungr kom þar þa satu þeir aller ok voru modir af erfuide. Brusi mællti. ek sagda ydr herra en þer uilldut æigi trua mer at ecki matti vinna urd þessa. Sidan lagdi konungr af ser skikkiuna ok mællti at þeir skyllde til fara allir ok freista enn. ok uar suo gert ok færdu nu þa steina .xx. menn þangat sem þeir villdu en ỏngan ueg gatu adr hrært hundrat manna. ok uar uegrinn ruddr at midium degi suo at fært var bæde monnum ok hrossum ecki uerra med klyfium en a slettum uelli. Sidan foru þeir fram til þess er vistir þeirra voru ok Olafshellir hæitir. kellda er þar nærr hellinum ok þo konungr ser þar j. En er bufe manna uerdr siukt j dỏlunum ok dreckr þar af þa batnar þui sottarinnar. Sidan for konungr til matar ok allt lid hans. Þa er Olafr konungr uar mettr þa spurde hann eftir ef sætr væri nockur j dolunum upp fra urdinne ok nęr fiallinu er þeir mætti huila vm nattina. Brusi suarar. eru sætr ok hæita Grenningar ok ma þar æinge madr vera um nætr firir trollagangi ok mæinuætta er þar eru j setrinu. Sidan mællti konungr af þeir skyllde buazst ferdar sinnar ok segir at hann uill þar vera um nottina. þa kom sa madr til hans er uistvm red ok sagdi at þar var ogrynne vista. ok uæit ek æigi huadan komnar[325] eru. Konungr þackade gude astgiof sina ok let gera margar byrdar bondum þeim er foru ofan eftir dolunum. En konungr uar at setrinu vm nattina en at midri natt er menn voru j suefni þa let a stỏdli afskræmiliga ok mællti. nu brenna mik suo bænir Olafs konungs segir su uættr at æigi ma ek her uera at hybylum minum ok uerd ek nu at flyia fra hæimile minu ok koma alldregi her sidan. En um morgininn er menn uoknudu þa for konungr til fiallzsins ok mællti vid Brusa. her skal gera bæ ok mun sa bondi er her byrr hafa ser framdratt ok alldri skal her kornn friosa þo at bæde friosi firir ofan ok nedan. Þa for Olafr konungr yfir fiallit ok kom fram j Æinbua ok uar þar vm natt. Olafr hafde þa verit konungr yfir Noregi .xv. vetr med þeim uetri er þeir Suæinn jall hofdu badir verit j lande ok med þessum er nu um hrid uar fra sagt. ok var þa skamt fra jolum er hann firirlet skip sin ok gek a land vpp sem fyrr uar sagt. Þessa græin sagde Ari prestr hinn frode konungdoms Olafs konungs er bædi uar sannsogull ok minnigr ok suo gamall madr at hann munde þa menn ok hafde sỏgur af er þeir voru suo gamlir at firir alldrs sakir mattu muna þau tidende. suo sem hann hefir ritat a sinum bokum ok nefndi þa menn til er hann hafdi frædi at numit. En þat er a(l)þydu sỏgnn at Olafr konungr hafui verit .xv. uetr konungr yfir Noregi adr hann fell. en þeir er suo telia þa telia þeir Suæin jall til rikis þann uetr er hann var |[326] sidazst j lande þuiat Olafr konungr var sidan .xv. uetr suo at hann lifde.
Olafr konungr for or landi i Gardariki
245. Sidan er Olafr konungr hafdi verit vm nattina a Lesium þa fór hann vm daginn eftir til Gudbranndzdala en sidan a Hæidmỏrk. ok syndizst þa huerir vinir hans voru. þuiat þeir fylgdu honum en hinir skilduzst þa vid hann er med minna trulæika hofdu fylgt honum ok þionat en sumir sneruzst til fullz fiandskapar suo sem bert vard. kendi þess miog vm Upplendinga at þeim likade illa aftaka Þoris sem fyrr var getit. Olafr konungr gaf hæimfarar leyfui morgum monnum. sumum þeim er bu attu ok bỏrnn firir at hyggia þuiat þeim þotti ouist huerr fridr gefinn var uarnnade þeirra manna er af lande a burt færi med konungi. gerdi konungr þa bert firir alþydu at su uar ætlan hans at fara þa or lande. fyrst austr j Suiauelldi ok gera þadan rad sin huert hann færi þadan. en bad suo vine sina til ætla ath hann munde þadan enn ætla til landz sins aftr ok læita til rikis ef gud lede honum langt lif. sagdi at þat uar hugbod hans at allt folk munde þionostu buit vid hann. en ek munde ætla segir hann at Hakon jall munde skamma stund hafua ualld yfir landinu ok mun morgum monnum þat ecki þikia undarligt þuiat Hakon jall hefir fyrr skort hamingiu vid mig. en hinu munu faer trua þott ek segi þat er mer byrr firir briosti er kemr til Knutz konungs hins rika at hann mun vera daudr a farra uetra fresti ok farit allt riki hans ok mun æingi verda uppræist hans kynslodar ef suo ferr sem min ord liggia til. En er konungr hætti tali sinu þa biuggu menn ferd sina ok sneri konungr þa med lide sinu þui er honum villde fylgia austr til Æidaskogs. þar uar þa med honum Astridr drottning ok Ulfhilldr. Magnus son hans. Rỏgnnualldr Brusason. Dagr ok Hringr af Gautlandi. Finnr Hareksson. Egill Hallzson. Tofui Ualgautzson. Þordr digri systurson Æinars þambarskelfis. Þorsteinn Ragnnhilldar son. .ij. islenzskir menn Æinarr ok Þordr. Þorlæifr kuæikr ok Þorleifr huiti. þeir Arnnasynir Finnr Þorbergr Arnne ok Kolbeinn. Gizsorr gullbrarskalld. Þormodr kolbrunarskalld ok enn fleiri lendir menn. hafde hann gott mannual. Beornn stallare fek hæimfarar leyfui for aftr til bus sins. ok margir adrir vinir konungs foru aftr til vina sinna ok bua j leyfui hans. bat konungr þess at þeir skylldu hann vita lata ef þau tidende gerduzst j lande er honum bæri naudsyn til at vita. sneri konungr þa læid sinne. Þat er at segia fra ferd Olafs konungs at hann for fyst ór Noregi austr um Æidaskog til Vermalandz ok þa ut j Uatzbæ ok þadan yfir skog þann er læid liggr ok kom fram a Nariki. þar var firir rikr madr ok audigr er het Sigtryggr. Juarr het son hans er sidan uar gỏfugr madr. þar dualdizst Olafr konungr lenge um uorit med Sigtryggi. en er sumrar þa biozst konungr ok fek ser skip for hann þa vm sumarit ok letti æigi fyrr en hann kom austr j Gardariki a fund Jarizleifs konungs ok þeirra Jngigerdar drotningar. Astridr drotning ok Ulfhilldr voru eftir j Suiþiodu en konungr hafde med ser Magnus son sinn. Jarizleifr konungr fagnadi uel Olafi konungi ok baud honum med ser at vera ok hafua þar land til sliks kostnadar sem hann þurfti at hallda lid sitt med. ok dualdizst Olafr konungr þar. Suo er sagt at Olafr konungr var sidlatr ok hænrækinn til guds allar stundir æfui sinnar. en sidan at hann fann at motstodumenn eflduzst en rikit eyddizst þa lagde hann allan hug a guds þionostu þuiat hann hafde alla þa stund er hann sat j konungdome starfat þat er honum þotti mest naudsyn at vera fyst at frida ok frelsa landit af þian vtlendra manna ok hofdingia en sidan at snua folkinu a tru retta ok þar med at setia lỏg ok landzrett. ok þann hlut gerde hann firir rettlætis saker at hegna þeim er rangt villdu gera. þat hafde mikill sidr verit j Noregi at lendra manna synir ok riker bændr foru a herskipum ok ofludu ser suo fiar at þeir heriudu bæde utanlandz ok innan. en sidan er Olafr konungr tok konungdom þa fridade hann land sitt suo at hann tok af ran oll þar j landi ok lagde suo rigt vid at hann let ỏngu ỏdru vid koma en þeir leti lif edr limar. huorki tiade bæn manna ne febod þar firir. Suo segir Sighuatr.
- Gull budu oft þar er ollu
- uthlaupum gram kaupazst
- raut en ræsir nitti
- riklundudum undan.
- skỏr let hann med hiorui
- herland skal suo veria
- ran bidu reckar trionur
- refsing konungr hnefsa.
- Læiddi mest sa er meiddi
- mỏrg dyrr konungr uỏrgum
- himna ætt at hlamma
- hann styfde suo þyfda.
- þydr let þermlazst bæde
- þiof huernn konungr ornnan
- frid bætti hann suo fota
- fylker landz ok handa.
- Visse helldr þar er huỏssum
- hundmỏrgum let grundar
- uordr med uopnum skorum
- uikingum skor rikis.
- milldr hefir morgu ualldit
- Magnus fadir gagnni
- fremd Olafs kued ek frỏmdu
- |[327] flestan sigr hins digra.
Hann let iafnna refsing hafa rikan son urikan. en þat þotti landzmonnum ofrefsan ok fyllduzst þar fiandskapar j moti er þeir letu frændr sina at domi konungs þo at sakir væri sannar. uar þat upphaf til þeirrar uppræistar er landzmenn hofdu j mot Olafi konungi at þeir þoldu honum æigi rettynde. en hann uillde helldr lata af tignn en af rettinum. En æigi uar honum su sok rett fundin at hann væri hnỏggr vit sina menn. hann uar hinn milldazsti uit vine sina. en þat bar til er menn ræistu ofrid j moti honum at monnum þotti hann hardr ok refsingasamr. en Knutr baut fram of fiar en þo urdu storhofdingiar af þui blektir at hann het huerium þeirra tignn ok riki ok þat med at menn voru fusir j Noregi at taka vid Hakoni jalli þuiat hann uar hinn uinsælazsti madr af ollum landzmonnum þa fyrr er hann red firir landinu.
Draap Jokuls Barda(r)suar
246. Hakon jall hafde þa halldit lide sinu of Þrandheimi ok farit a mot Olafi konungi sudr a Mæri sem fyrr uar ritat. en er konungr hellt inn j fiordinn þa sotti jall eftir honum. kom þa til motz vid hann Kalfr Arnnason ok flæire menn er skilduzst vid Olaf konung. uar Kalfui þar uel fagnnat. sidan hellt jall inn þangat sem konungr hafde upp sett skip sin j Kodrafiord j Valdal. tok jall þar skip þau er konungr atti ok let fram setia. voru þar menn hlutadir til skipstiornar. Sa madr var med jalli er Jokull het islenzskr madr son Barda(r) Jokulssonar ór Uatzdal. Jokull blaut at styra Vishund er Olafr konungr hafde att. Jokull orti þa visu þessa.
- Hlaut ek fra Sullt hin sæta
- sid fregn at ek kuida
- von eru hreggs at hræini
- hlyruangs skipe styra.
- þui er ostrætis atti
- Olæifr haka klæifar
- gramr uar sialfr a sumri
- sigri ræntr hinn digri.
Þat er her skiotazst af at segia er sidar uard myklu at Jokull uard firir lide myklu Olafs konungs ok sidan uard hann handtekinn ok let konungr hann til hỏggs læida. uar uỏndr snuinn j har honum ok hellt a madr. Jokull settizst nidr a backa nockurnn. þa red madr til at hoggua hann ok kom hoggit j hofut honum ok uard mikit sár. sa konungr ath þat var banasar. bat hann þa hætta. Jokull sat þa upp ok quat visu þessa.
- Suida sár af mæde
- setit hefuig oft vid betra
- und er oss su er sprændi
- otraud legi raudum.
- byss mer blod or hausi
- ben tæ ek vid þrek uentazst
- uerpr hialmgofugr hilmir
- hæidsærr a mig ræide.
En þa (do) Jokull þegar.
Fra Kaalfui
247. Kalfr Arnnason for med Hakoni jalli nordr til Þrandheims ok baut jall honum til sin ok at gerazst honum handgenginn. Kalfr sagdi at hann mundi fyrst fara inn a Eggiu til buss sins ok lata sidan gerazst rad sin. Kalfr gerde suo. en er hann kom hæim þa fann hann þat bratt a Sigride at hon uar helldr stor ok taldi upp harma sina þa er hon þottizst hafa hlotit af Olafi konungi. þat fyst er hann let drepa Ỏlui bonda minn en nu sonu mina segir hon. ok uartu Kalfr at aftỏku þeirra. Kalfr sagde at þat uar miog at hans ouilia gert at Þorir uar af lifui tekinn. baud ek segir hann fe firir hann. en þa er Griotgardr uar felldr let ek Arnnbiorn brodur minn. Hon suarar. uel er þat er þu hlautzst sligt af konungi þuiat vera m(a) þat at þu hefnir hans þo at þu megir æigi edr uilir æigi reka minna harma. satt þu þa at Þorir uar drepinn stiupson þinn edr huersu mikils at konungr virde þin ord. Þuilikar harmtolur hafde hon iafnan firir Kalfi. hann suarar oft stuttliga en þo vard hitt at lyktum at hann læiddizst eftir fortỏlum hennar ok het þui at geraz jallsmadr ef hann villde auka væitzslur hans. Sigridr sendi ord jalli ok let segia huar þa var komit um mal Kalfs. en þegar at jall uard þess viss þa sendi hann ord Kalfi at hann skyllde koma til bæiarins a fund jalls. Kalfr lagdizst þa ferd æigi undir hỏfut ok for litlu sidarr til Nidáróss ok fann þar Hakon jall ok fek þar godar vidtokur. ok toku þeir jall tal sitt ok kom allt asamt med þeim ok redu þat at Kalfr gerdizst handgenginn jalli ok tok af honum uæitzslỏr storar. þa for Kalfr sidan hæim til buss sins ok hafde hann mest yfirsoknn jnn vm Þrandhæim. En þegar er vorade bio Kalfr skip sitt er hann atti. en er hann uar buinn þa siglde hann ok hellt skipi sinu vestr til Æinglandz. þa hafdi Knutr konungr komit uestr adr ok hafde Kalfr spurt þat. hann (hafde) þa gefit jalldom Haralde syni Þorkels hins hafua. Kalfr Arnnason for þegar a fund konungs er hann kom til Æinglandz. Suo segir Biarne gullbrarskalld.
- Austr red allualldr hrista
- otala hafstali
- vard at vitea Gardu
- uigmodr Haralldz brodir.
- en um idnir manna
- æinka ek tamr at sanna
- skroki ek at skilnat yckarnn
- skiott let Knut of sottan.
En er Kalfr kom a fund Knutz konungs þa fagnnade hann Kalfi vel ok hafde hann a tal vid sig. var þat j tali Knutz konungs at hann bæidde Kalf þess at gera uppræist j moti Olafi konungi ef hann kæmi aftr j land. en ek mun segir konungr gefa þer jalldom ok lata þig rada |[328] Noregi en Hakon frænde minn skal þa fara til min ok er honum þat betr fallit þuiat hann er sa hæilhugi at ek ætla hann æigi sinu skapti vilea skiota moti Olafi konungi þo at þeir finnizst. Kalfr mællti. fus er ek til vinganar yduarrar. Stadfestiz þessi radagerd med Knuti konungi ok Kalfui biozst þa Kalfr til ferdar ok at skilnade gaf Knutr honum giafar uegsamligar. Þess getr Birnni gullbrarskalld.
- Attu Einglandz drottnni
- ognnrackr giafir þacka
- iallz nidr kom þu ydru
- otala uel mali.
- þer let folld adr færi
- frest urdu þess uestan
- lif þitt erat litid
- Lunduna gramr fundit.
Sidan for Kalfr aftr til Noregs ok kom heim til bus sins.
Hakon jarl tyndiz ok menn hans
248. Hakon jall for þat sumar ór lande ok uestr til Æinglandz. en er hann kom þangat for hann a fund konungs. fagnnade Knutr konungr honum vel. Jall atti festarmey a Einglande ok for hann ath uitea þess rads ok ætlade at gera brudhlaup sitt j Noregi en aflade til a Æinglande þeirra fanga er torfæinguzst voru j Noregi. biozst jall til heimferdar ok uard helldr sidbuinn. sigldi hann j haf er hann var buinn. en fra ferd hans er ecki annat at segia en skip þat tyndizst ok komzst æingi madr af. en þat er sumra manna sỏgnn at skip hafui set verit nordr firir Katanesi sid dags j stormi uedrs ok rak vt at Pettlandzfirde. segia þat þeir er sliku uilea fylgia at skipit muni rekit hafua j suelginn. en hitt uita menn med sannyndum at Hakon jall tyndizst j hafui ok ecki kom a land þat er a þui skipe uar. þat sama haust sỏgdu kaupmenn þau tidendi at þeir hugdu at jall væri tyndr en hitt vissu menn at hann hafde æigi komit til Noregs a þui hausti ok landit var hofdingialaust.
Biornn þiggr fe af Knuti
249. Beornn stallari sat hæima at buum sinum sidan hann hafdi skilit vid Olaf konung. Beornn var frægr madr ok spurdizst þat bratt at hann sat heima at buum sinum vm kyrt. spurdi þat Hakon jall ok adrir landradamenn. sidan gerdu þeir menn ok ordsendingar til Biarnar ok foru þeir er sendir voru ok fram komu. Biorn tok vel vid þeim. sidan kallade hann sendimenn til mals vid sig ok spurde eftir eyrendum. en sa er firir þeim uar mællti. bar quediu Knutz konungs ok Hakonar jalls ok enn flæire hofdingia. ok þat med segir hann at Knutr konungr hefir mykla spurnn af ydr ok suo þat at þu hefir lengi fylgt Olafi konungi en uerit æinge vin Knutz konungs. ok þikir oss þat illa þuiat hann uill vera um þinn ok allra annarra dugandi manna þegar þu uill af huerfa ok uera hans vin ok er þer nu sa enn til at snuazst til hans traustz ok vinattu sem gott er at læita ok lata aller menn ser soma j nordrhalfu heimsins. megu þer þat lita er fylgt hafuit Olafui konungi ok hans monnum. en er þer heriudut a land hans j fyrra sumar ok draput vine hans þa er med þockum at taka þetta er konungr bydr sina vinattu ok væri[329] þat makligra at þu bættir honum nockuru þann mannskada er þu tokt af lifui .xij. sendimenn hans ok tokth at þer fe þat er Knutr konungr sendi þer ok launadir þu honum þa æigi betr en suo. En er hann hafde lokit sinu male þa suarar Biorn ok sagdi suo. ek vil nu sitia vm kyrt hæima at buum minum en þiona ecki hofdingium. Sendimadr segir. sligt eru konungsmenn sem þu ert. kann ek þer þat at segia at þu att .ij. kosti firir hondum. sa annarr at fara utlægr af æignum þinum sem nu ferr Olafr felagamadr yduarr. hinn er annarr kostr er syniligri mun þikia at taka vid vinattu Knutz konungs ok Hakonar jalls ok gerazst þeirra madr ok selia til þess tru þina en tak her mala þinn. ok steyfu fram ensku silfri ór myklum siod. Biorn uar madr fegiarnn ok uar hann hugsiukr ok þagnnade er hann sa silfrit hugdi at firir ser huat af skyllde rada þotti mikit at lata æigur sinar en þotti osyn uppræist Olafs konungs at uera munde j Noregi. En er sendimenn sa at Birnni gekzst hugr vid fet þa kastade hann til gullhringum .ij. ok mællti. tak nu Biorn fet ok suer æida. heit ek þer þui at þetta fe er litit hea þui sem þu munt þiggia ef þu sækir heim Knut konung. En af mikillæik fiarins ok hæitum godum þa vard hann snuinn til fegirnne ok tok sidan upp fet ok gek til handgaungu vid Knut konung ok Hakon jall. foru þa sendimenn heim vid suo buit.
Biorn stallari for til motz vid Olaf konung
250. Beornn stallari spurde bratt þau tidendi at Hakon jall væri tyndr. þa snerizst skiott skaplynde hans idradizst hann þa miog er hann hafdi brugdit tru sinne vit Olaf konung. þottizst hann þa lauss vera æinkamala er hann hafdi gengit til hlydni vit Hakon jall. þotti Birnni þa gerazst nockur uon til uppræistar vm riki Olafs konungs ef hann kæmi j Noreg er þar uar þa hofdingialaust firir. byrr Biornn þa ferd sina skyndiliga ok hafdi med ser nockuru menn. fór sidan dag ok natt. Af ferdum hans er þat at segia at hann |[330] for þa a hestum er hann matti þat. þa a skipum er þann ueg bar til. letti hann æigi fyrr ferd sinne en hann kom um uetrinn at jolum j Gardariki a fund Olafs konungs ok vard konungr allfeginn er Biornn hitti hann. spurde konungr hann margra tidenda nordan ór Noregi. Biornn segir konungi at jall var tyndr ok hofdingialaust landit. þeim tidendum urdu margir fegnir þeir er Olafi konungi fylgdu ór Noregi ok þar hofdu att æignir frændr ok vine ok leku landmuner at fara aftr til Noregs. mỏrg onnur tidenda sagde Biornn or Noregi þau er honum þottu mikil foruitne a ath vita. Þa spurde konungr Biornn at vinum sinum huernn ueg þeir helldi trunath uit hann. Biornn segir at þat uar misiafnnt. sidan stod Biorn upp ok fell til fota konungi ok tok um fot konungi ok mællti. allt a guds ualldi ok ydru herra. ek hefui tekit fe af Knutz monnum ok suarit þeim trunadaræida en nu uil ek ydr fylgia ok æigi uit ydr skilia medan uit lifum badir. Konungr suarar. stattu upp Biornn sattr skalltu uit oss vera bættu þetta vit gud. vita ma ek þat at fair munu þeir vera j Noregi at æinord sinne halldi vid oss er slikir brugduzst sem þu ert. ok er þat satt at segia at menn sitia j myklum vanda er ek er fiarri en sitia firir ofride fiandmanna uorra. Beornn segir konungi fra þui huerir mest bunduzst firir at ræisa fiandskap j moti honum ok hans monnum nefnndi þar til sonu Erlings a Jadri ok adra frændr þeirra Æinar þambarskelfi. Kalf Arnnason. Þorir hundr. Harekr or Þiottu.
Draumr Olafs konungs
251. Sidan er Olafr konungr var kominn j Gardariki hafdi hann storar ahyggiur ok hugsade huert rad hann skyllde upp taka. Jarizleifr koungr ok Jngigerdr drotning badu Olaf konung dueliazst med ser ok taka þar riki j Ualgaria. ok er þat æinn hlutr af Gardariki ok uar þat folk allt heidit j þui lande. Olafr konungr tok firir ser þetta bod at hugsa. en er hann bar þetta firir menn sina þa lỏttu allir at stadfestazst þar ok eggiade konung at radazst nordr til Noregs til rikis sins. Olafr konungr hafde þat enn j radagerd sinne at leggia nidr konungs tignn ok fara vt til Jordanar ok til Jorsala edr j adra stade helga ok ganga undir regluhalld. þat taldizst oftazst j huginn at hugsa ef nỏckur fỏng mundi til verda at hann næde riki sinu j Noregi. en er hann hafde þar a huginn þa minntizst hann þess at hinu fystu .x. uetr konungdoms hans voru honum allar hlutir hagfelldir ok farsælir en sidan voru honum rad sin þungræd ok torsott. nu ifade hann um firir þa sok huort þat mundi uera uitrligt rad at treysta suo hamingiunne med litinn styrk j hendr vvinum sinum er allr landzmugrinn hafdi til slegizst at uæita honum motgaungu. slikar ahyggiur bar hann oftliga j hug ser ok skaut til guds sinu mali ok bat hann þat lata upp koma þar hann sæi at bezst gegnndi. uolkade hann þat j hugnum ok uisse æigi huat upp skyllde taka þuiat honum syndizst mæin audsen firir þui er hann taldi upp firir ser. Þat uar a æinne nott at Olafr konungr la j reckiu sinne ok uakti lengi um nattina ok hugde at radagerd sinne. en er hugrinn mæddizst miog þa sæig a hann suefn ok þo suo laust at hann þottizst uaka ok sea oll tidende j husinu. hann sa mann standa firir reckiunne mikinn ok uegligann ok hafde klædnat dyrligan. baut konungi þui j hug at þar mundi uera Olafr konungr Trygguason frændi hans. Sa madr mællti til hans. ertu miog hugsiukr vm radagerd ydra huar rad þu skallt upp taka. þat þiki mer undarligt er þer uelkit þat rad firir ydr suo ok ef þer ætlit þat firir ydr at leggia nidr konungstignn þa er gud hefir gefit ydr. sligt hit sama su ætlan at uera her ok þiggia riki af utlendum konungi ok ydr okunnum. fari þer helldr aftr til rikis yduars er þer hafit at erfdum tekit ok radit lengi firir med þeim styrk er gud gaf ydr ok latit æigi undirmenn ydra rada ydr. þat er konungs frami at sigrazst a ouinum sinum en uegligr daude at falla j Noregi med lide sinu edr ifui þer nockut at þer hafuit rett at mæla j yduarre dæilu. æigi skalltu þat mæla at dylia ydr se(a)lfa sannyndanna firir þui megi þer diarfliga sækia til landzsins at gud mun bera ydr uittni at þat er ydr æiga. En er konungr uaknade þa þottizst hann sea suip mannzsins er a brott gek ok þadan j fra herdi hann huginn ok æinhuerfde hann þa ætlan sina firir ser at fara til Noregs suo sem hann hafdi adr verit fusazstr ok fann at aller hans menn villdu hellzst vera lata. taldi hann þa þat j hug ser at audsott mundi uera er hofdingialaust uar suo sem hann hafdi spurt. ætladi hann ef hann kæmi sealfr til at margir mundi þa honum uæita. en er konungr birti þa radagerd firir sinum monnum þa toku þui þacksamliga allir.
Konungr hialpadi einum sueini
252. Litlu sidarr uard sa atburdr j Gardariki þa er Olafr konungr |[331] var þar at son æinnar gofugrar eckiu fek kuerkasull ok sotti suo miog at suæinninn matti ỏngum mat nidr koma ok þotti hann banuænn vera. Modir suæinsins gek til Jngigerdar drotningar þuiat hon uar kunn henni ok syndi henni sueininn. drotning segir at hon[332] kann þar ỏnga lækning til at leggia. gak þu sagþi hon til Olafs konungs hann er her læknir bezstr ok bid hann fara hondum vm sueininn ok ber til min ord ef hann uill æigi elligar. Hon gerde suo sem drotning mællti. en er hon fann konung þa segir hon at suæinninn var banuænn af kuerkasulli ok bat hon hann fara hondum um suæininn. Konungr segir at hann uar æingi læknir bath hana fara þangat sem læknar voru. hon segir at drotning hafde henni þangat visat ok bat mig sin ord til segia at þer legdit lækning til ef þer kynnit. þa for konungr hondum um kuerkr suæinsins ok þuklade sullinn til hann hrærde munninn. þa tok konungr braud ok braut ok lagde j kross j lofa ser sidan lagdi j munn suæininum en hann sualg nidr. þadan af tok uerk ór kuerkum suæins ok uard hann a fam dỏgum alheill. Modir hans uard allfegin ok adrir frændr. Þa uar fyst þann ueg uirt at Olafr konungr hefdi suo myklar læknishendr sem mællt er um þa menn er miog er su jþrott lagin at þeir hefde hendr godar en sidan er jartæignagerd hans uard alkunnig þa uar tekit firir sanna jartæign.
Fra faheyrdum gerdum Olafs konungs
253. Sa atburdr geordizst a æinum sunnudegi at Olafr konungr hafde suo fasta ahyggiu at hann gade æigi stundanna. hann hafde j hende knif ok trekefli ok rendi þar af sponu nockura. skutilssuæinn stod firir honum ok hellt a bordkeri sa hann huat konungr gerde ok þat at hann hugda ath odru. hann mællti. manadagr er a morgin herra. Konungr læit til hans ok hugda at huat er hann hafde gert. sidan bat konungr fa ser kertislios. hann sopade spanunum ollum j hond ser þeim er hann hafde telgt. þa bra hann þar j kertisliosinu ok let brenna sponuna j lofa ser ok matti þadan marka at hann munde fast hallda login ok bodordin ok uilia æigi yfir ganga þat er hann uisse rettazst ok ma j þessu sia huersu hann munde hefnna osiduna er hann gerde ser slika refsing firir þessa oathygle er hann sa sig gert hafua.
Olafr sagdi drauma sina
254. Sidan er Olafr konungr hafde radit firir ser at hann munde snuazst til heimferdar. þa bar hann þat upp firir Jarizleif konung ok Jngigerde drotning. þau lottu hann þeirrar farar sogdu at hann skylldi hafa j þeirra riki þat uelldi er honum þætti ser sæmiligt en badu hann æigi fara a fund fiandmanna sinna med suo litinn lidskost sem hann hafdi þar. þa sagde Olafr konungr drauma sina ok þat med at hann kuezst hyggia at þat væri guds uile ok forsia. en er þau fundu at hann hafdi radit firir ser at fara aftr til Noregs þa bioda þau honum þann fagnnat ok bæina er hann uill at þeim[333] þiggia. Konungr þacker þeim fỏgrum ordum sinn goduilea segir at hann uill fusliga þiggia af þeim þat er hann þarf til ferdar sinnar.
Fra ferdum konungs
255. Þegar a bak jolum hellt Olafr konungr a buninge. hann hafde nærr .cc. manna sinna. fek Jarizleifr konungr þeim ollum eyki ok þar med ræida suo sem hann þurfti. en er konungr uar buinn þa for hann. læiddi Jarizleifr konungr ok Jngigerdr drotning hann uegsamliga af hendi en Magnus son sinn let hann eftir uera med þeim. for Olafr konungr austan fyst a frerum allt til hafs. en er vorade ok jsn leysti þa biuggu þeir skip sin. en er þeir voru bunir ok byr gaf þa sigldu þeir ok greiddizst ferd þeirra uel ok kom Olafr konungr skipum sinum vit Gautland ok spurde þar tidende będe af Suiauellde ok Danmorku ok af Noregi ok uar spurt til sannz at Hakon jarll uar tyndr en land j Noregi uar hofdinglalaust. þotti konungi þa ok hans monnum uænt um ferd sina. sigldu þadan þa er byr gaf ok helldu til Suiþiodar. lagde konungr skipum sinum jnn j Lỏginn ok hellt upp j landit til aros gerde sidan menn a fund Ỏnundar[334] konungs ok lagde stefnu vid hann. Ỏnundr konungr uard uel vid ordsendingh mágs sins ok for til fundar vid hann suo sem hann hafde ord til sent. kom þa til Olafs konunga Astridr drotning med þa menn er henni hofdu fylgt vard þar fagnnafundr mikill fagnnade Suiakonungr uel Olafi konungi magi sinum er þeir funduzst.
Þessi er serliga þaattr Olafs konungs vm fall hans
Cristus' Mariu son sa hinn sami herra sem ecki gott uerk lætr olaunat þeim er þat astunda her j verolldinne at gera med allre ast ok elsku þa þionustu er þeir leggia uilianliga fram sealfum gude til lofs ok dyrdar en þeim healpar ok miskunnar let þessi sami Jesus Christus æigi fallnægia firir sitt starf sinum þionustumanni ok elskuligum astvin hinum hæilaga Olafi konungi Haralldzsyni sina postuligana predikan firir hueria hann hafde gude aflat sitt undirgefuit fok j Noregi ok þeim |[335] skattlondum er til þess rikis liggia nema enn helldr aukadizst hans korona firir þat pislaruætti er hann þoldi af sinum undirmonnum j eftirliking sealfs grædarans en firir frameggian vuinar allz mannkyns firir þui at hann þoldi æigi þann skada er hann þottizst bida af greindum guds eyrendreka Olafi konungi er hann dro alla undan hans uallde ok uilea suma med fogrum fortolum en suma med hirting konugligra atkuæda suo at ongum hlydda um hans daga þeim sem gud hafde hann formann yfirskipat frammi at hafa forneskiu edr fianligan atrunat flærdsamligra skurgoda. þui setti hann sinar snỏrur firir hina fornnu vini sina þa sem hann visse fra ser naudga dregna verit hafa at þeir sealfir ynne sogdum astuin allzualldanda guds Olafi konungi nockurnn likamligan skada þann er hann mætti badar hendr a festa treystande at firir þessa gilldru talsannligra suika mætti hann aftr vinna oaflatliga þann skada er hann hafde firir ordit ok Olafr konungr hafde honum gert. ok þui skal nu fyst segia huat bændr ok lendir menn hofduzst at j Noregi um þessar tidir. Þorir hundr hafdi finnferd haft þessa .ij. .uetr af Hakoni jalli ok hafdi fæingit j finnferdinne óf fiar ok att morg kaup vid Finna. hann let gera ser .xij. hræinbialba med suo mikille fiolkynge at ecki uopn festi a ok sidr en a bryniu. en hit sidarra sumarit bio Þorir langskip þat er hann atti ok skipade huskollum sinum hann stefnndi saman bondum ok krafde læidangrs allt um hinu næstu þing drozst þa saman mikit fiolmenni. for hann nordan um uorit. Harekr or Þiottu hafdi mikinn lidsafnnat ok fek mikit lid. urdu til þessarrar myklu flæire uirdingamenn þoat þessir se agætazstir. lystu þeir yfir þui at þetta lid skyllde fara j moti Olafi konungi ok veria honum land ef hann kæmi austan. Æinarr þambarskelfir hafde forrát mest allt ut vm Þrandhæim sidan lát Hakonar jarls spurdizst þuiat Æinari þotta þeir fedgar uera hellzst komnir til æigum þeirra er Hakon jarl hafde att. minntizst Æinarr þa firirhæita þeirra ok vinmala þeirra er Knutr konungr hafde uæitt honum at skilnade. let þa Æinarr bua skip gott er hann atti ok gek þar a sealfr med myklu foruneyti. en er hann uar buinn þa hellt hann skipe þui a fund Knutz konungs fagnnade konungr honum uel. sidan bar Æinarr upp eyrende sin firir konung segir suo at hann uar kominn ath vitea hæita þeirra er konungr hafde mællt at Æinarr skyllde bera tignnarnafn j Noregi ef jarls væri æigi vid kostr. Knutr konungr segir at þat mal visse allan annan ueg vid. hefui ek nu segir hann sent menn ok jartegnir til Danmerkr til Suæins sonar mins ok þat med at ek hefui gefuit honum riki j Noregi en ek uil hallda vid þig vinattu skalltu hafa þuilikar nafnnbætr af mer sem þu hefir burde til ok vera lendr madr minn. Sa Æinarr þa hlut sinn ok huer at hans eyrendi mundi uerda. biozst hann þa til hæimferdar. en er hann visse firirætlan Knutz konungs ok suo þat at mikil uon uar at Olafr konungr kæmi austann ok ecki væri fridsamligt j lande kom Æinara a j hug at æigi mundi undir at hrapa ferdinne meirr en suo sem hogligazst væri ef þeir skyllde beriazst vid Olaf konung en hafa ecki til framflutningar rikisins þa helldr en adr. siglde Æinarr þa j haf er hann uar buinn ok kom þa til Noregs er adr voru fram komin þau tidende er þar gerduzst mest a þui sumri.
Vidbuningr bænda
257. Hofdingiar j Noregi helldu niosn austr til Suiþiodar ok sudr til Danmerkr ef Olafr konungr kæmi austan ór Gardariki. fengu þeir þegar spurt er Olafr konungr var kominn til Suiþiodar. en þegar at þat uar spurt þa for herbod um land allt var stefnnt vt almenningu at lide. kom þa þar saman herr mikill. en þeir lendir menn er voru af Ỏgdum Rogalands ok Hordalande þa skiftuzst þeir. sneru sumir nordr en sumir austr ok þotti huortueggia lids vid þurfa. sneru austr synir Erlings af Jadre med lid þat allt er austr var fra þeim ok voru þeir þar hofdingiar yfir þui lide en nordr sneri Aslakr af Finneyium Erlindr ór Gerdi ok adrir lendir menn er voru þadan nordr. þessir er nu voru nefndir voru allir æidsuarar Knutz konungs til þess at rada Olaf konung af lifui ef þeim gæfui færi a þui ok mætti þeir ser suo vid koma.
Vinir Olafs konungs fundu hann
258. En er þat spurdizst j Noregi at Olafr konungr væri kominn austan til Suiþiodar þa sofnnuduzst saman vinir konungs þeir er honum uilldu fylgia. var j þeim flocki tignnazstr madr Haralldr Sigurdarson brodir hans hann uar þa .xv. uetra gamall mikill madr uexsti ok malsniallr. |[336] mart var þar annarra gofgra manna þeir fengu allz .vj. hundrat manna þa er voru af Upplondum ok stefnndu med lid þat allt austr vm Æidarskog til Uermalandz ok allt austr til Suiþiodar. spurduzst þa firir um ferdir Olafs konungs. Olafr konungr var j Suiþiod vm uorit ok hafdi þadan niosnir nordr j Noreg ok fek þadan þa æinn spurnn at ofridsamligt munde þangat at fara ok þeir menn er þadan komu lottu hann miog at fara j landit. hann hafdi æinradit at fara med lidi sinu sem adr. Olafr konungr spurde Ỏnund konung huernn styrk hann munde fa honum at uæita honum at sækia land sitt. Ỏnundr konungr sagde honum at Suium var ecki um at fara til Noregs herfỏr. vitum uer segir hann at Nordmenn eru hardir ok orrostumenn myklir. skal ek æigi sæint segia ydr huat ek uil til leggia ek uil fa ydr .cccc. manna ok uelia af hirdmonnum minum hermenn goda ok uel uopnnada sidan uil ek gefa ydr lof til at þer farit ok fait ydr sligt lid allt er þer megit ok ydr uill fylgia. Olafr konungr tok þenna kost biozst sidan ferdar sinnar. Astridr drotning uar eftir j Suiþiodu ok Ulfhilldr konungsdottir.
Þeir funduz Olafr konungr ok Sigurdr byskup ok Haralldr
259. En er Olafr konungr hof ferd sina þa kom til hans lid þat er Suiakonungr fek honum voru þat .cccc. manna. ferr konungr er Suiar komu ok stefndu fyst upp a land til marka. en þar er konungr þa ueitzslu fyst þa la firir þeim uatn er Suiar kalla sio er þat osallt uatnn ok jse þakit ok uar miog hallt. hestar voru oskuadir. þa bat konungr fara fyst til messo ok um hinn fysta lagasỏng hellt konungr firir ỏgu ser ok þegar dræif j lognni krỏmmu. sidan letti af elinu. fara þeir sidan ok uard forin þo sæin en rida stundum en fara stundum a skipe. þa sa þeir rida j moti ser .xij. menn þeir voru allir j suortum kuflum ok kendu þar Sigurd byskup ok lærda menn hans. Konungr spurde byskup hueriu gegnnde um farar hans. hann kuetzst ętla sidan at (koma) æigi aftr j Noreg. Konungr mællti hui skulum vit suo skiott skilia. Byskup suarar. þui at nu eru ill tidende j landinu hafa menn tekit uit fe Knutz. uggi ek at þu ser æigi þrem nottum leingr j landinu ok villda ek þa æigi vid vera þuiat ek uæit huernn hug lendir menn hafa til þin ætla þeir at ræisa herfloka mot þer ok hafa til sellt Knuti konungi trunat sinn ok suardogum bundit. Konungr mællti. þinn fullting uillda ek þo hafa ok minir menn þui helldr sem ek ætti skemra lif eftir ok mer væri haskinn nærr. Byskup suarar ok sagdi suo vera skylldu. þa fara þeir a fiall þat er skilr Suiþiod ok Noreg. konungr hafdi þa nærr .xij. hundrat manna ok komu þar fram er kallat var Jarnnberaland. kom þa j moti þeim lid þat er farit hafde af Noregi til motz vid hann sem fyrr var sagt. hitti hann þa Haralld brodur sinn ok margs adra frændr sina ok uine vard þar hinn mesti fagnnafundr. hofdu þeir þa aller samann .xviij. hundrat manna.
Dagr kom til Olafs konungs
260. Dagr er madr nefnndr hann er sonr Hringr konungs þess er land hafde flyit firir Olafi konungi en menn segia at Hringr væri son Dags Hringssonar Haralldzsonar hins harfagra. Dagr var frændi Olafs konungs. þeir fedgar Hringr ok Dagr hofdu stadfestz j Suiauelldi ok hofdu þar fæingit riki til forrada. Um uorit er Olafr konungr uar kominn austan til Suiþiodar sendi hann ord Dag frænda sinum at hann skyllde radazst til ferdar med honum med allan þann styrk sem hann hefir til en ef þeir fa land j Noregi þa skyllde Dagr hafua þat riki ok æigi minna en forelldrar hans hofdu haft. en er þessi ordsending kom til Dags þa fell honum þat vel j skap þuiat honum leku landmunir at fara til Noregs ok taka þar vid riki þui sem forelldrar hans hofdu haft. hann suarar skiott þessu mali ok het ferdinne. Dagr uar madr skiotordr ok fliotradr ok akafamadr mikill ok hreystimadr ok æinge spekingr at vite. Dagr safnnade ser lide ok fek hann ser nær .xij. hundrat manna. for hann med lid þat til fundar vid Olaf konung.
Vm ferd Olafs konungs ok hans manna austan til (Noregs)
261. Olafr konungr gerde ord fra seg ok sendi ord þeim monnum er þat uilldu hafa til fefangs ser at afla hlutskiptis þar sem vvinir hans væri firir ok taka upp firir þeim þa skylldu þeir til hans koma ok honum fylgia. Olafr konungr flutti þa her sinn ok for um bygdir sumr herrinn en sumr vm eydimerkr ok oftliga yfir uotnn stor. þeir drogu skip ok baru mille uattnanna eftir ser. fioldi mikill lids dræif til konungs markamanna ok stigamanna. er þar sidan vida kalladar Olafsbygdir er hann hafde nattstade. letti hann æigi fyrr ferd sinne en hann kom fram j Jamtaland. for konungr þa nordr til Kialar. skilduzst menn hans j bygdirnar ok for(u) miog sundrlaust medan þeir vissu æigi ofrida(r) uon. en er þeir skildu lid sitt fylgde konungi |[337] Nordmanna lid en Dagr for j annan stad med lid sitt.
Gaukaþorir ok Hafrafasti toku tru
262. Menn eru nefnndir þeir er annar het Gaukaþorir en annarr Hafrafasti þeir voru stigamenn myklir ok hinir mestu ránsmenn þeir hofdu med ser .xxx. sinna lika. þeir brædr voru mæire ok sterkari en adrir menn æigi skorti þa hug ok aræde. þeir spurdu til þessa hers er þar for yfir land ok mælltu j mille sin at þat munde vera sniallrædi at fara til konungs ok fylgia honum til landz sins ok ganga j folkorrostu med honum ok reyna sig suo þuiat þeir hofdu æigi fyrr j bardaga uerit þeim er lide uar fylgt þeim uar forvitne a at sea konungs fylking. þetta rad likade uel forunautum þeirra gerdu þeir ferd sina til fundar vid Olaf konung. en er þeir komu þar þa gengu þeir med suæit sina firir Olaf konung ok hofdu þeir aluæpnat sitt. þeir kuoddu konung. hann spurde huat manna þeir væri. þeir nefndu sig ok sogduzst vera þarlandzmenn. þeir baru þar upp eyrende sin ok badu konungi fylgd sina. Konungr suarar. suo litzst mer sem j ydr mvni vera god fylgd ok erum ver fusir vid ydr at taka edr huort eru þer skirdir menn edr æigi. Gaukaþorir suarar at hann uar huorki kristinn ne heidinn. hofum ver felagar ỏngann atrunat annan en træystum afli voru ok sigrsæli ok uinnzst oss þat at gnogu. Konungr suarar. þat er skade mikill er menn suo lidsamligir skulu æigi a Krist trua skapara sinn. Gaukaþorir suarar. er nockurr sa j þinu lide konungr at mæira hafui a degi uaxit en vit brædr. Konungr bat þa skirazst lata ok taka tru retta þar med. ok fylgit þa oss sidan skulu uer þa gera ydr uirdingamenn mykla. en ef þit vilit þat æigi þa farit aftr til idnar yckarrar. Þa suarar Hafrafasti. sagdi at hann uill æigi uit skirnn taka. snua þeir sidan j brott. Þa mællti Gaukaþorir. þetta er skỏm mikil at konungr þessi gerir oss lidræka þar kom alldri fyrr at ek uera æigi hlutgeingr vit adra menn skal ek alldri aftr huerfa at suo bunu. Sidan skutuzst þeir j suæit med ỏdrum markamonnum ok fylgdu flockunum. sækir Olafr konungr þa uestr til landz sins.
Olafr konungr sagdi byskupi syn (sin)a
263. En er Olafr konungr for uestr til landzsins ok vm Kiol ok sotti þa uestr af fiallinu suo at land lægdi uestr at sia. mart lid for fyrr en konungr enda mart sidarr. ræid hann þar er rumt uar vm hann. uar hann hliodr ok mællti ecki vid adra menn. ræid suo læingi dags at hann sazst vm. þa ræid byskup at honum ok mællti. spurde huat hann hugsade er hann var suo hliodr. þuiat konungr uar iafnngladr ok margtaladr vid menn sina j ferdum ok gladr iafnan vid þa er nærr honum voru. Konungr suarar med mikille ahyggiu. underliga hluti hefir firir mig borit um hrid. ek þottumzst sia yfir Noreg er ek læit uestr af fiallinu kom mer þat j hug at ek hafde marga daga verit gladr j þui lande. mer gaf þa stora syn suo at ek sa um allan Þrandheim ok þui næst um allan Noreg. ok (er) su syn hafde verit firir ỏgum mer þa sa ek þui næst allt þar til er var siorr (ok) land þar til er ek sa um allan hæiminn. ek kenda ok gerlla þa stade er ek hefui fyrr set suo ok þa stade er ek hefui spurnn af ok iafnnuel þa er ek hefui æigi fyrr heyrt getit bæde bygda ok obygda suo vijd sem verolldin er. Byskup sagde at þessi syn uar storum hæilaglig.
Fundr þeirra Olafs konungs ok Kalfs Arnnasunar
264. Litlu eftir þenna atburd ser konungr rida a mot þeim .v. menn þar uar Kalfr Arnnason. hann kuaddi konung uirduliga en konungr læit vid honum ok bat gud geyma hans. Konungr spurde huert hann ætlade at fara er hann uar suo ofarliga a fiollum. hugda ek þig mæira starf mundu firir hondum æiga nu j landinu er þu skallt uinna þer til jalldęmis en at fara sem uæidemenn a fiall upp. Kalfr suarar. her mun ek lyckiu lata a læid minne er ek hefui ydr fundit en starf mitt er æigi litit j lande en þo er þat ecki minnr j uoxst færth en tignarnafnns uænnti ek mer ecki af Knuti konungi. en þat er satt at uær hofum tekit uit feam Knutz konungs ok hæitit þui at taka æigi uit þer orrostulaust en lidsafnnadr mikill er a Stiklastodum ok eru þar bændr margir þeir er reka þikiazst æiga harma sinna vid ydr hefui ek þar ok mykla suæit manna er ek ætla til styrks vid ydr. en j fystu er lidit er fylgt mun ek uera j bondaflocki ok minir menn ok skiota dynskot j flok yduarnn. en upp fra þui er blod kemr a jord uilium uær aller þinir menn vera þuiat ver erum þa lausir allra orda ok æida vid Knut konung. Konungr þagnnade um hrid ok mællti sidan til Þorbergs. huersu skulum ver trua ordum Kalfs. Æigi uæit ek þat quat Þorbergr Kalfr er ockar vitrari en tillaga vissa ek æigi uerr vm hrid ok uggi ek at litt niotum uer hans vitz vid edr hinna betri rada hans. Finnr letzst georlla sea kunna truskap Kalfs þo at hann væri æigi at spurdr þuiat Kalfr er slægr sem refr. snui þer uond j har honum ok uil ek hoggua hofud af honum edr virgul um hals honum en ek mun skiota stocki undan fotunum ok se hann suo upp |[338] festr a galga ok læida honum suo landrat ok drottins suik. Ræidr ertu nu Finnr quat konungr er þu uill drepa lata brodur þinn edr spara æigi þinar hendr at tyna honum ok somir þer æigi suo at gera. Finnr suarar. þat somir mer vel herra þui at firir skommu kendir þu mer þat at hneckia vỏndu rade ef ek se glæp a manni. þeim mun betra er mer at drepa brodr minn en adra menn sem mer er skylldra at hneckia firir honum uondu rade. Finnr ætlade þa at Kalfi en hann nade þui ecki þuiat konungr let hallda honum. Kalfr sneri þa annan ueg ok letti æigi fyrr en hann kom aftr til lids sins.
Konungr[339] kom j Verdæla fylki
265. Sidan er Olafr konungr sotti ofan af fiallinu þa var bærr sa firir þeim er a Sulu hæitir j ofanuerdri bygd j Uerdelafylki. en er þeir konungr sottu ofan at bænum þa lagu akrar vid ueginn. Konungr bat menn fara spakliga ok spilla æigi okrum firir bonda. gerdu menn þat uel medan konungr uar uit en þeir Suiar er sidar foru þa gafu þeir ecki gaum at þui ok hleyptu menn suo um akrinn at hann uar allr nidr lagdr at iordu. sa bonde er þar bio er nefndr Þorgeir ok uar kalladr fleckr hann atti .ij. sonu frumuaxsta. Þorgeirr fagnnade uel konungi ok hans monnum ok baud honum allan þann forbæina er hann hafde fỏng a. Konungr tok þui uel ok spurde Þorgeir at tidendum ok huat tijt veri þar j lande edr huort safnnadr nockurr væri gerr j moti honum. Þorgeirr segir at lid mikit var saman dregit þar j Þrandhæimi ok þar voru komnir lendir menn nordan ór lande ok sunnan. en æigi uæit ek segir hann huort þeir ætla þui lide at stefnna ydr a hendr edr annarsstadar. Sidan kærde Þorgeirr firir konungi skada sinn ok ospekt konungsmanna er þeir hofdu nidr brotit akra hans. Konungr sagde at þat uar illa ordit er honum var mæin gert. sidan ræid konungr þar til er akrinn hafdi stadit ok sa hann at allr uar at iordu lagdr. hann ræid umhuerfis ok mællti suo. þess uænti ek segir konungr at gud muni læidretta skada þinn bonde ok mun akr þinn bættri a uiku fresti (en) adr en hann spilltizst. vard þat hinn bezsti akr sem konungr sagde. Konungr dualdizst þar vm nott en um morguninn bio hann ferd sina. hann sagde at Þorgeirr bonde skyllde fara med honum en hann baud til ferdar sonu sina. Konungr sagde at hann skyllde fara med honum. en suæinarnir villdu æigi eftir vera. Konungr bat þa æigi fara en þeir uilldu æigi letiazst lata. þa villdu konungsmenn binda þa. Konungr mællti er hann sa þat. fari þeir aftr munu þeir koma. Suo for sem konungr sagde vm suæinana.
(Völsa þáttr)
Konungr cristnadi menn nordr vkunnigha
266. Olafr konungr spurde þa enn af nyiu at land var enn vijda litt kristit en hann lagde mikinn hug a at snua lydnum til almenniligrar truar um allt sitt riki bæde um eyiar ok anndnes. Eftir þui sem j einn fornu kuæde visar til bygde a æinu andnese nordarliga j Noregi þar sem god langskipahỏfnn var undir fiarri meginbygdinne ok suo þiodlæid einn bondi ok husfreyia nỏkkut olldrut. þau attu .ij. bỏrnn son ok dottur at þui sem j upphafui kuædissins segir ok suo hefr.
- Karll hefir buit
- ok kona olldrut
- (a) anndnesi
- æinhueriu.
- atti son
- vid sæima bil
- dræingr ok dottur
- driugskyrliga.
Þar var ok þræll ok ambatt. bondi uar spakr madr ok ohlutdeilinn en kelling var suarkr mikill ok red miog firir hybyla hattum dagliga. bondason var katr ok gledefullr glennzsugr ok uppiuodslumikill. bondadottir var ellri næm ok natturuuitr þoat hon hefdi æigi vid fiolmenni upp uaxit. bonde atti etiutik stora er Lærir het. onguer skyniar hofdu þau a hæilagri tru. Suo bar til a æinu alidnu hausti at æykhestr kallz do var hann miog fæitr ok med þui at heidnir menn hofdu hrossakiot ser til fædu var hestrinn til gerr ok nyttr. ok j fystu er fleginn var rak þræll af honum j æinu þann lim sem eftir skapan natturunnar hafua þesskyns kuikende til getnadar sem ỏnnur dyr þau sem aukazst sin a mille ok eftir þui sem fornnskalldin visa til hæitir uingull a hestum. ok suo sem þrællinn hefir hann af skorit ok ætlar nidr at kasta a uỏllinn hea ser hleypr bondason til hlæiannde ok gripr vid ok gengr inn j stofu þar var firir modir hans dottir hennar ok ambatt. hann hristir at þeim uingulina med morgum kallzyrdum ok quat visu.
- Her megit sea
- helldr rỏskligan
- vingul skorinn
- af uigs fỏdur.
- þer er ambatt
- þessi Volsi
- allodaufligr
- innan læra.
Ambattin skellir upp ok hlærr en bondadottir bat hann vt bera andstygd þessa. Kerling stendr upp ok gengr at odru megin ok gripr af honum ok segir at huorki þetta ne annat skulu þau onyta þat sem til gagns ma verda. gengr fram sidan ok þurkar hann sem vandligaz ok uefr jnnan j æinum linduki ok berr hea lauka ok onnur grỏs suo |[340] at þar firir mætti hann æigi rottna ok leggr nidr j kistu sina. lidr nu suo a haustit at kelling tekr hann upp huert kuelld med æinhuerium formala honum til dyrkanar ok þar kemr at hon uendir þangat til ollum sinum atrunade ok helldr hann firir gud sinn læidande j somu uillu med ser bonda sinn ok bornn ok allt sitt hyski. ok med fiandans krafti uex hann suo ok styrknar at hann ma standa hea husfreyiu ef hon uill ok at suo gervu tekr kelling þann sid at hon berr hann j stofu huert kuelld ok kuedr yfir honum visu fyst manna færr sidan bonda ok suo huerr fra ỏdrum þar til sem kemr at lokum til ambattar ok skylldi huerr madr kueda yfir honum visu. fannzst þat a huers þeirra ummælum huersu hueriu þeirra var vm gefit.
Olafr konungr hitti andnesmenn
267. Þat hafde verit æinhueriu sinne adr en Olafr konungr uard landflotta firir Knuti konungi at hann hellt skipum sinum nordr med landi. hann hafde frett af þessu andnesi ok þeirri otru er þar for fram ok med þui at hann villde þar sem annars stadar folkinu snua til rettrar truar segir hann firir læidsogumanninum at hann skal af vikea læidinne ok til þeirrar hafnnar er liggr undir fyrr græinda andnesa þuiat byrr uar hægr. koma þeir sid dags j þessa hỏfnn lætr konungr tialda yfir skipum en segir at þeir skulu a skipum liggia vm nottina en hann uill ganga heim til bæiar ok bidr fara med ser Finn Arnnason ok Þormod Kolbrunarskalld. Þeir taka ser allir grakufla ok steypa utan yfuir klædi sin ok ganga suo heim til bæiar um kuelldit j hume vikia af til stofu ok setiazst a beck annan ok skipa suo sessum at Finnr sitr innzstr þa Þormodr en konungr yzstr. bida þar til þess er myrkt er ordit suo at eingi madr kemr j stofu. ok eftir kemr innar kona med liosi ok var þat bonda dottir hon heilsar monnum ok spyrr þa at nafnni en þeir nefnduzst aller Grimar. hon gerir þa upp lios j stofunne. hon ser iafnan til gestanna ok lengst horfir hon a þann er yzstr sitr ok suo sem hon byzst fram at ganga uerdr henni liod a munne ok mællti suo.
- Ek se gull a gestum
- ok guduefiar skickiur
- mer fellr hugr til hringa
- helldr uil ek bing en liuga
- kunni ek þig konungr minn
- kominn ertu Olafr.
Þa suarar hann tilkomumadr sa er yzstr sat. latt þu kyrt yfir þui þu ert kona hyggin. Ecki skiptuzst þau flæirum ordum vid. gek bonda dottir fram ok litlu sæinna kemr inn bonde ok son hans ok þræll. setzt bonda j hægsæte sonr hans upp hea honum an þræll yfir lengra fra honum. eru þeir katir vid gestina af kyrt þeirri. sidan er snuit hybylum a læid ok tekit bord ok settr matr fram. bonda dottir settizst upp hea brodur sinum en ambatt hea þræli. Grimar sitea aller samt sem fyrr var sagt. sidazst kemr innar kerling ok berr Uolsa j fangi ser ok gengr at hægsætinu firir bonda. ecki er þess getit at hon queddi gestina. hon rekr af dukana af Uỏlsa ok setr a kne bonda ok quat visu.
- Aukinn ertu Uolse
- ok vpp vm tekinn
- lini gæddr
- en laukum studdr
- þiggi Maurnir þetta blæti
- en þu bonde sealfr
- ber þu at þer Uolsa.
Bondi let ser fatt vm finnazst tok þo vid ok quat visu.
- Munde æigi
- ef ek um rada
- blæti þetta
- borit j aftan.
- þiggi Maurnir
- þetta blæti
- en þu son bonda
- se þu vid Volsa.
Bondason greip vid honum ok yppir Volsa ok vindr at systur sinne ok quat visu.
- Bari þar beytil
- firir brudkonur
- þær skulu uingul
- uæta j aptan.
- þ. M. þetta blæti
- en þu dottir bonda
- drag þu at þer Volsa.
Hon gerir ser helldr fatt vm en vard þo at at fylgia hybylahattum tok helldr tæpt a honum ok quat þo visu.
- Þess suer ek vid Gefion
- ok vid godin ỏnnur
- at ek naudig tek
- vit nosa raudum.
- þ. M. þ. bl.
- en þræll hiona
- þrif þu vid Volsa.
Þrællinn tekr vit ok quat.
- Hlæifr væri mer
- halfu sæmri
- þykkr ok okkvinn
- ok þo nidr
- en Uỏlsi þessi
- a uerkdogum.
- þ. M. þ. blæti
- en þu þy hiona
- þrystu at þar Vỏlsa.
Ambattin tekr vid honum miog blidliga uefr hann at ser ok klappar honum ok quat visu.
- Vist æigi mætta ek
- uid um bindazst
- j mig at keyra
- ef vid æin lægum
- j andketu.
- þ. M. þ. blæti
- en þu Grimr gestr uorr
- grip þu vid Volsa.
Finnr tok þa vid ok hellt a. hann quat þa visu.
- Legit hefuig uida
- firir andnesium
- snæfgum hondum
- segl upp dregit.
- þ. M. þ. blæti
- enn þu Grimr gride minn
- grip þu vid Uolsa.
Hann fek þa Þormode. tok hann vid ok hugde at allgl(ỏ)ggliga huersu Uolsi er skapadr brosti hann þa ok quat visu.
- Sa ek æj fordum
- þo hefuig farit vida
- flent redr fyrri
- fara med beckium.
- þ. M. þ. blæti
- en þu Adalgrimr
- tak enn vid Volsa.
Konungr tok vid ok quad visu.
- Verit hefuig atyrir
- ok stafnnbui
- ok odduiti
- allra þioda.
- þiggia M. þ. blæti
- en þu hundr hiona
- hirtu baknn þetta.
Hann kastade þa fram a golfit en hundrinn greip þegar upp. en er kerling sa þat þa var hon oll a flugi. bra henni miog vid ok quat visu.
- Huat er þat manna
- mer okunnra
- er hundum gefr
- hæilagt bleti
- hefui mig um hiarra
- ok a hurdasa
- vita ef ek |[341] borgit fæ
- blætinu helga.
- legg þu nidr Lerir
- ok lat mig æigi sia
- ok suelg æigi nidr
- sartikin rỏg.
Konungr kastar þa af ser dularklædunum. þeckizst hann þa. telr hann þa tru firir þeim ok uar kelling treg til truarinnar en bondi nockuru fliotare en med krafti guds ok kostgæfui Olafs verdr þat at lyktum at þau taka oll tru ok eru skird af hirdpresti konungs ok helldu uel tru sidan er þau urdu askynia a huernn þau skylldu trua ok þektu skapara sinn. sa nu huersu illa ok omannliga þau hofdu lifat ok oligt ollum odrum godum monnum. ma þat j sliku synazst at Olafr konungr lagde allan hug a at eyda ok af ma alla osidu ok hæidni ok fordęduskap æinn ueg a hinum yzstum utskogum Noregs uelldis sem j midium herutum meginlandzsins. hafde hann a þui mesta hugsan ad draga sem flesta til rettrar truar. er þat nu ok audsynt ordit at hann hefuir suo gert þessa hluti ok alla adra at gude hefir likat.
Konungr þaa feizlu(!) hia bonda einum
268. Nv er þar til taka sem fyrr var fra horfuit at konungr ræid fra Þorgæiri af Sulu. þa sea þeir rida .iij. menn j moti ser þat var æinn bonda ór Ueradal. hann quaddi konung ok mællti. þat er eyrendi mitt herra at segia ydr at menn hafa tekit vid fe Knutz konungs til þess at suikia land undan ydr en ek hefui æigi vit tekit þuiat ek var ecki at kuaddr en ek fór til þess a yduarnn fund at ek vil bioda ydr til .ij. natta uæitzslu med ollu lide ydru. Konungr suarar. hyggr þu at huat þu mælir edr uæitzstu fiolmenni mitt. Bondi mællti. æigi hefui ek þat talit en get ek til at æigi se fleira en .xiij. hundrut en æigi færra en .xj. Konungr mællti. vel segir þu at ek hefir .xij. hundrut manna ok munu ver þiggia uæitzslu. Heim ferr bondi at bua ueitzslu ok bidr þa æigi troda akra sina. þat munda ek vilea sagdi konungr en æigi er hægt at st(i)ornna .xij. hundrudum manna. þeir fara nu unnz þeir koma at ỏkrum bonda ok rida millum fram akranna. Þormodr kolbrunarskalld kemr at fram med suæit sina ok mællti. sealfrade hefui ek verit sidan ek var .vij. uetrum ellri ok hefui ek sealfr radit forum minum sidan ok suo skal en vera. Hleypir um akrinn midiann ok suo huerr at odrum unnz akrinn uar allr nidr brotinn. þeir koma a uæitzsluna. Konungr quat þa omakliga uæitzslu at þiggia suo ospakliga sem þeir hofdu farit. bondi suarar. sea þottumzst ek þat at þer mundit æigi geta ollum skadlaust styrt .xij. hundrudum manna enda mun vera annathuort at fagnnadr mun suo mikill verda j lande þessu ath um þetta mun æinkis verth þikia ella mun sannazst hit fornnkuedna at suo skal bol bæta at bida annat mæira. Konungr ok lærdir menn voru j husum jnne en tiolld voru vti yfir almenninge. hæimamenn unnu natt med degi. Þormodr kolbrunarskalld hyggr at radi sinu min(n)izst heitz þess er hann het a Grænlandi at fasta .ix. drottins daga en eta kiot fostudaga .ix. adr hann dræpi Þorgrim trolla. Þormodr uaknar ok uill efnna heitit kemr at sodgreifa ok tekr æitt mỏrbiuga ok brytr j sundr etr halft. Sodgreifinn mællti. ertu konungs madr. Þormodr mællti. satt er þat. Sodgreifi taladi. litt er uandat lid med konungi ok mun honum æigi uel lika ef hann uæit huat þu gerir. Þormodr suarar. oft gerum ver annat en konungr uill uæit hann stundum en stundum æigi. Sodgræifi mællti. æigi muntu Krist leyna. Ecki ætla ek þat segir Þormodr en annathuort mun ockr Krist mæira a skilia en halft morbiuga ella munu vit verda uel asattir. Konungr byzst snemma vm morguninn ok vill bida lids sins a aifanga ok þackade uel bonda bæina sinn.
Gaukaþorir ok hans menn toku skirn
269. Þa flytia þeir her sinn ut til Stafa. en er hann kom a Stafamyrar þa atti konungr duol. hann spurde þa til sannz at bændr foru med her j moti honom ok þat med at hann munde þa æiga orrostu bratt. þa kannade hann lid sitt ok var skodat manntal þa funduzst þar .ix. hundrat heidinna manna. en er konungr visse þat þa bat hann þa skirazst lata sagde at hann vill æigi hæidna menn hafa med ser munu ver segir hann ecki mega treystaz lidsfiolda gude skulu ver treystazst þuiat med krafti ok miskunn munu ver sigr fa en æigi blanda hæidnu folki vid vora menn. Er þetta heyrdu heidnir menn þa baru þeir saman rad sin ok at lyktum letu skirazst .cccc. manna en .v. hundrat uæittu kristni ok sneri þat folk aftr til sins landz. Þa ganga þar fram þeir brædr Gaukaþorir ok Hafrafasti ok bioda konungi sitt lid. hann spurde ef þeir hefde tekit skirnn ok tru retta. Gaukaþorir segir at þat uar æigi. Konungr bat þa taka vid tru edr fara a burt at odrum kosti. þeir sneruzst þa j brott ok toku tal sin a mille ok toludu sin a mille huert |[342] rad þeir skylldu upp taka. Þa mællti Hafrafasti. þat er at segia þa minu skapi at ek vil æigi aftr huerfa ok mun ek fara til orrostu ok væita lid ỏdrum huỏrum en æigi þike mer skipta j huorum flocki ek er. Þa suarar Gaukaþorir. ef ek skal til orrostu fara þa vil ek konungi lid uæita þuiat honum er lids þorf mæire. en ef ek skal a gud trua huat er mer verra at trua a Huitakrist en a annan Krist nu er þat mitt rad at ver latim skirazst ef konungi þikir þat mycklu male skipta. fỏrum þa sidan til orrostu med honum. Hafrafasti suarar. þu rett j fystu fỏr okkare nu skalltu enn rada en ecki kenni ek mer af þessu ok væit ek at konungr mun rada sigrinum edr huort hann ferr lifs af Stiklastỏdum edr æigi. Hui uæitzstv þat quat Gaukaþorir. Þui quat Hafrafasti at konungr er biartr at ek ma æigi sea j moti honum ok ætla ek at þat se sigrblomi hans ok æigi mun ek betr kunna firir mer en konungr firir ser ok ef ver fỏrum til soknar ok tokum skirnn þa kaupi konungr firir vora hond vid Krist sinn. Nu jatta þeir aller at taka vid tru ganga sidan til konungs ok segia at þeir uilea skirazst lata. voru þeir þa skirdir af hirdpresti konungs ok byskupadir. Konungr tok þa j hirdsidu med ser ok segir at þeir skulu vera undir merki hans j orrostu. uar þat kallat dreglalid j framgaungu.
270. Olafr konungr hafde þa til sannz spurt at skamt mundi vera til þess er hann munde æiga orrostur vid bændr. en sidan er konungr hafde skodat lid sitt ok hafde hann þa mæirr en .xxx. hundrada manna ok þotti þat þa vera mæiri herr en menn hefdi þar fyrr set j jafnnfatæku lande. Sidan talade konungr firir lide sinu ok mællti suo. ver hofum mikit herfolk ok fritt lid. nu vil ek segia monnum hueria skipan ek vil hafua a lide voru. ek mun lata merki mitt fara fram j midiu lide ok skulu þar fylgia hirdmenn ok gestir ok þar med þat lid er til uor kom a Upplondum ok suo þat lid er her kom til uór j Þrandheimi en til hægri handar fra uoru merki skal vera Dagr Hringsson ok med honum þat lid allt er hann hafde til foruneytis vid oss ok skal hann hafa annat merki en til uinstri handar fra voru merki skal vera þat lid er Suiakonungr fek oss ok allt þat lid er til uór kom j Suiavellde ok skulu þeir hafa hit þridea merki. vil ek nu at menn skiptizst j suæitir ok hæimtizst saman frændr ok kunningiar þuiat þa mun huerr annars bezst gæta ok huerr annan kenna. ver skulum marka lid uort ok gera herkumbl a hialmum vorum ok skiolldum draga þar a med blæikiu. en er ver komum j orrostu þa skulum ver aller hafua eitt ordtæki fram fram Kristz menn krossmenn konungsmenn. ver munum hliota þunnar fylkingar er ver hofum litit lid þuiat ek vil æigi at þeir kringi um oss lide sinu. skipumzst ver nu j suæitir en sidan skal suæitum skipa j fylkingar en menn skulu vera med aluæpnni dag ok nott þar til er uær vitum huort fundr vorr mun verda ok bonda. Sidan er konungr hafde talat þa fylktu þeir lide sinu ok skipudu eftir þui sem konungr hafde fyrir sagt. en eftir þat atti konungr stefnur vit suæitarhofdingia. voru þa þar komnir þeir menn er konungr hafde sent j herat at krefia lids. þeir kunnu þau tidendi at segia ór bygdinne þar sem þeir komu at þar uar alæyda af uigum monnum ok uar þat folk allt farit j bonda safnnat. en þar er þeir hittu menn þa villdu fair þeim fylgia en flestir suorudu þij at firir þa sok satu hæima at þeir villdu huorigum fylgia ok uilldu æigi beriazst j mot Olafi konungi ok æigi j moti frændum sinum ok hofdu þeir fatt lid fæingit. Þa spurdu konungr menn rads edr huat þeim þætti tiltækiligazst. Finnr suarar mali konungs. segia mun ek huernn ueg gert mundi vera ef ek skal rada. þa mundi ver fara herskillde um allar bygdir ok ræna fe ollu en brenna suo uandliga bygd alla at alldri stædi kot eftir. giallda suo bondum drottins suik. hygg ek at margir munu lausir j flockinum ef þeir sea reyk ok loga hæim til husa sinna en vitu ogerlla huat tijtt er um bỏrnn konur ok gamalmenni fenat edr annat frændlit. vænti ek segir hann ef nockurir rada til at riufa safnnadinn at þa munu bratt raufaz fylkingar þuiat suo er bondum gefit at þat rad er þa er nyiazst þa er þat ỏllum kærazst. En er Finnr lauk male sinu þa gerdu menn þar at godann rom likade morgum þat vel at rada til fefanga en ollum þotti bęndr makligir til skada en likligt þat er Finnr sagde at bændr mundi margir lausir j safnnade honum(!). Þormodr Kolbrunarskalld samþykti mest þessu radi ok quat visu.
- Brennum oll firir innann
- innan þau er ver finnum
- land skulum huer med hiorui
- herbiorgum grams veria.
- yss hafui allra husa
- Jnnþrændr kol sinna
- angr mun kuæigt j klungri
- kalld ef ek ma uallda.
En er Olafr konungr heyrde akafa lydsins þa krafde hann ser hliods ok mællti. hafa bændr verdleika |[343] til þess at suo veri gert sem þer bæidit ok ecki mundir þu þar litilvirkr ath þui Þormodr en annat mun ek rads taka en brenna land vort. Þat hafui þer þo gert herra at brenna land firir bondum. Satt er þat Þormodr at ek hefui þat gert at brenna bæi firir þeim ok uæitt þeim storar adrar refsinger. gerda ek þa þat at þeir gengu af tru sinne adr en toku upp blot ok villdu ecki lata at vorum ordum ok attu ver þa guds rettar at reka ok erv þessi drottins suik myklu minna verd þo at þeir halldi æigi tru sina vid oss ok munu þo þessi æigi þikia litils verd þeim er mandomsmenn vilea vera. nu á ek her nockura heimilld a at væita nockura fridun er þeir misgera vid mik en þa (eigi) er þeir hỏtuduzst vid gud. nu uil ek at menn fari spacliga ok geri æigi heruirke vil ek fara fyrst til fundar vit bændr sættumzst ver þa er þat vel en ef þeir hallda bardaga vid oss þa erv þar .ij. kostir firir hondum. en ef ver follum j orrostu þa er þui vel radit at fara þangat æigi med ransfe. en ef ver sigrumzst þa skulu ver vera arftokumenn þeirra er beriazst j moti oss þuiat þar munu sumir falla en sumir flyia ok hafua huorirtueggiu firir gert allri æigu sinne. er þa gotth at ganga til storra bua ok bæia vegligra en þess nytr æinge madr er brent er. er ok suo ransfe at þat ferr at spellum meire hlutr en þat er nytt er af. skulu ver nu fara dræift vt eftir dolunum ok hafa med oss alla viga menn þa er uer fám skulu ver ok hoggua bu edr taka adra hluti þa er menn þurfu til matar ser en menn geri ekki heruirke annat vel þiki mer at þer drepit niosnarmenn bonda ef þer takit þa. þa skal Dagr fara ok hans menn hit nedra fram eftir dỏlunum en uer munum fara vt þiodlæid ok hittazst at kuelldi ok hafa aller æinn nattstad.
Vin vard af vatni
271. Konungr ræid huitum hesti vm daginn en þa er minnzst var vón drap hestrinn fæti ok stok j sundr fotrinn j honum. huerr madr baud konungi sinn faraskiota en Olafr konungr quatzst annathuort ganga skylldu edr rida hinum sama hesti þuiat hann quat bysna skylldu til battnadar. Konungr batt þa fot a hestinum hofdu þeir þa duỏl nockura á sifanga ok uar hestum hagi fæinginn. ok er þeir kuomu aftr til hesta er þeirra gættu sa þeir þa at hestrinn var hæill uordinn sa er konungr hafde ridit. Konungi hafde varmt ordit um daginn bat hann þa færa ser uatnn j keri. hann bat byskup blezsa. hann gerdi suo. Konungr tok med ok læit a ok mællti æigi uil ek mungat drecka. ok bat sueininn taka uatnn j annat sinn. hann gerde suo. en er hann kom aftr þa blezade byskup fek sueinninn þa konungi kerit en er konungr sa þa mællti hann. sidr uil ek miod drecka en mungat a fostutidum. Kuaddi konungr þa til hirdprest sinn at taka uatnn. hann ferr ok tekr uatnnit. Sigurdr byskup blezsar þa enn ok færr konungi. Konungr mællti er hann hafde vid tekit. sidr uil ek vin drecka en miod edr mungat. Byskup mællti. þigg þu feginn dryk þenna. sa gefr þer er hæimillt a. Konungr dreckr þa af kerinu ok lofadu aller nærr uerandis menn gud sem verdukt var.
Tilskipan konungs vm folkit
272. Sva er sagt at Olafr konungr fylkti lide sinu þa skipade hann skialldborg þa er hallda skyllde firir honum j bardaga ok hina sterkuzstu menn valdi hann þar til ok þa er snarpazstir voru. þa kallade hann skalld sin til sin ok bat þa ganga j skialldborgina. skulu þer segir konungr her vera ok sia þau tidende er her georazst ok er ydr þa æigi segiannsaga til er þer skulut fra segia ok yrkia um sidan. þar uar þa Þormodr kolbrunarskalld. Gizsorr gullbrárfostri. Hofgarda Refr ok hinn fiorde Þorfinnr munnr. Þa mællti Þorfinnr til Gizorar gullbrarfostra. stỏndum æigi suo þrỏngt lagsmadr at æigi nai Sighuatr skalld rumi sinu þa er hann kemr hann mun vera vilia firir konungi ok æigi mun konungi annat lika. Konungr heyrde þetta ok suarar. ecki þarf Sighuati at snæida þo at hann se æigi her oft hefir hann oss vel fylgt. hann mun nu ok bidea firir oss ok munu ver þess miog þurfa. Þormodr suarar. vera ma þat konungr at ydr se bæna mest þorf en þunt mundi vera um merkisstỏngina af aller hirdmenn ydrir væri a sudruegh uar þat ok satt at ver toldum at þui þa er æinge fek rum firir Sighuati þo at mæla ætti vid ydr. Þa mælltu þeir sia a milla sỏgdu at þat væri vel fallit at yrkia þa aminningarvisur nockurar vm þau tidende er þa mundo bratt at hendi berazst. Þa quat Gizsỏrr.
- Skulu ogladan ifa
- ord fregnni þau borda
- buuumzst vid þraung a þinge
- þegns dottir megi fregnna.
- þoat sigrrunnar suinner
- segi uon Hedins kuonar
- uerum j ala eli
- austr bragnninge traustir.
Þa quat Þorfinnr munnar.
- Rockr at regnni myklu
- randa gardz hins harda
- uill vid vise sniallan
- |[344] Uerdęla lid beriazst.
- uerium alualld ỏruan
- ỏlum tæitan ma suæita
- fellum Þrænder j Þundar
- þess eggia ek nu hreggi
Þa quat Þormodr kolbrunarskalld.
- Ala þrỏng at eli
- ỏr stiklanda myklu
- skilldu æi skelknir haulldar
- skalmolld uex nu falma.
- buumzst vid sokn en slæknir
- seggir skulu ord um fordazst
- er at geirþinge gaungum
- gunnreifir med Olæifi.
Visur þessar namu menn þa þegar ok hafua verit sidan at minnum hafdar.
Fra Olafi konungi
273. Þat hafdi verit æitt sinn er Olafr konungr var j Gardariki at Jngigerdr drotning for or lande læidar sinnar. sa Olafr konungr a for hennar ok quat visu.
- Fagr stod er bar brude
- blackr syndizst mer sprucki
- oss let yndiss missa
- augfỏgr kona a hauge.
- keyrde gerdr ór Gaurdum
- godlat uala slodar
- æik en æin glỏp sækir
- jall huernn konur allar.
Ok enn quat hann.
- Ar stod ok enn dyra
- jalla doms med blomi
- hardla græn sem Haurdar
- huatt missari vissu.
- nu hefir beckiar tre bliknnat
- bratt Mardallar grati
- lind hefir laufui bundit
- limnord j Gaurdum
Ma þat a þessum augsynazst at honum hefir vit Jngigerde verit betr en flestar konar adrar. er þat nu liost uordit at henni hefir þat verit hin mesta hofutgæfa ok huerium ỏdrum er uit hann hafua j vinattu verit.
Konungr let skriptaz fyrir
274. Sidan bio Olafr konungr ferd sina ok sotti vt eftir Dolum hann tok ser nattbol ok kom þar saman allt lid hans ok lagu undir berum himne ok vndir skiolldum sinum. en þegar at lysti bio konungr her sinn fluttuzst þa enn ut eftir dỏlunum er þeir voru bunir. þa komu til konungs bændr miog margir ok gengu flestir j lid med honum ok kunnu aller æitt at segia at lendir menn hefde saman dregit her vuigann ok ætla at hallda bardaga vid Olaf konung let hann þa huernn mann til skrifta ganga uit byskup ok lærda menn ok syngia Pater noster. sidan let hann syngia messo ok taka corpus domini en þa er menn geingu til skripta foru þeir Gaukaþorir ok Hafrafasti med flok sinn at sitia æinhuers stadar. Konungr spurde hui þeir gerde æigi sem adrir menn. Ecki hofum ver til at huisla vid byskup sagde Gaukaþorir. Ecki mun þat suo vera quat konungr en þat megi vera at þer berit þar ecki mikinn vana til. Let konungr þa verda sagt þeim til skriftargangs ok breyttu þeir ser sidan sem adrir menn. Þa tok konungr nockurar merkr silfrs ok fek j hendr æinum bonda. fe þetta skalltu varduæita ok skipta sidan leggia sumt til kirkna en sumt til kennimanna ok ỏlmosumanna ok gefa firir sal þeirra manna er falla j orrostu. Bondi spurde. skal fe þetta gefa firir saal yduarra manna. þa suarar konungr. þetta fe skalltu gefa firir sal þeirra manna er med bondum eru j orrostu ok falla firir uopnum vorra manna en þeir menn er oss fylgia j orrostu ok þar falla þa munu ver biargazst at aller saman.
Vidrtal konungs ok Þormodar
275. Þa natt er Olafr konungr la j safnadenum ok adr er fra sagth uakti hann longum ok bat til guds firir ser ok ỏdru lide sinu ok sofnnade litt ok rann hofge a hann j mot deginum. en er hann uaknnade þa rann dagr upp. Konungi þotti helldr snemt at uekia herinn. þa spurde hann huort Þormodr skalld uekti. hann uar þar nærr ok spurde huat hann uillde honum. Konungr sagde. tel þu oss kuæde nockut. Þormodr settizst upp ok quat suo hatt at miog suo heyrde um allann herinn en hann quat Biarkamal hinu fornnu. en adr en hann tok til spurde Þormodr hui Sighuatr skalld skyllde æigi skemta ok launa gullinhialltan er þu konungr gaft honum j jolagiof j fyrra uetr. Konungr mællti. uæitzstu æigi at Sighuatr er nu æigi her. æinge mun oss nu þarfari en hann er hann bidr firir oss a sudruegum. Þormodr suarar. þa mun þat nu gera huorr okkar sem tilfærr er ek mun drygia kallmenzsku ok skemtan j dag en hann spilar fingrum sinum at Romi. Þetta er upphaf at kuædinu.
- Dagr er up kominn
- dynia hana fiadrar
- mal er uikingum at uaka
- ok vinna erfuide.
- uaki ok uaki
- uina hỏfut
- aller hinir æzstu
- Adils ok Suia.
- Harr hinn hardgræipe
- Hrolfr skiotande
- ættgodir menn
- er ecki flyia.
- uek ek ydr at vine
- ne at uifls runnum
- helldr uek ek ydr at hỏrdum
- Hilldar læike.
Þa uaknnade lydrinn ok er lokit uar kuedinn þa þockudu menn honum ok fannzst monnum mikit vm ok þotti uel til fundit ok kolludu huskalla huỏt. Konungr þackade honum skemtan sina. sidan tok hann gullhring ok gaf honum. Þormodr þackade honum giofina ok mællti. godan æigu uær konunginn en uant er at sia huersu langlifr verdr en su er bæn min konungr at þer latit ockr huorki skilia lifs ne dauda þuiat ek uillda fara til æinnar gistingar ok þer j kuelld. Þat skal ok vera quat konungr ef vit fỏrum badir lifs af Stiklastodum. Ecki þiki mer þa iafnnmikit a liggea quat Þormodr en hitt er satt at ek uil ecki lifa eftir þig þuiat ek hefir rannsakat rad mitt ok synizst mer suo at sidan er ek uar .vij. uetrum ellri hafui sa æinn hlutr verit mer til healpar framlæidis er ek (hefi) fylgt þer ok þinu foruneyti ok þickiumzst ek þat ecki med odygd gert hafua. Væit ek at þu munt ecki hirda at lifa eftir mik quat konungr en æigi uæit ek huort vit erum iafnnbunir til at fara til æinnar gistingar. edr huersu gamall madr ertu edr huersu marga menn hefir þu drepit j æinuige. Þormodr suarar. ek er nu nockuru meirr en halffertỏgr en mer þiker uon at ek muna .xiij. monnum hafa at bana ordit. Ecki þiki mer þu miog gamall quat konungr en þo mun ek þui heita þer at þu komir til nockurrar huilldar eftir seond þina ok munt þu æigi mega minna vid koma en dægr komi firir huernn mann er þu hefir uegit. Hins bæidda ek þig herra at skilia alldri vid ydr. Konungr suarar. aller munu ver ok saman fara at ek ma rada medan þer uilit æigi uit mig skiliazst. Þa mællti Þormodr. þess uænti ek herra huort sem fridr er uerri edr betri at ek se nærr ydr staddr medan ek a þess kost huorir sem sigr kunna at hafa. Sidan quat Þormodr visu.
- Þer mun ek enn unnz ỏdrum
- alualldr náir skalldum
- nær vettir þu þeirra
- þingdiarfr vm kne huerfia.
- braut komumzst ver þo væitinn
- valtafnn frekum hrafnni
- vist eigum þat uoga
- uiggrudr edr þar liggium.
Konungr let drepa Hrut ok hans menn. capitulum.
276. Olafr konungi fluttizst nu vt eftir dỏlunum for þa enn Dagr med sinu lide adra læid. Konungr letti æigi fyrr sinne læid en hann kom a Stiklastade. þa sa þeir her bonda ok for þat lid dræift miog ok var suo mikit at af huerium stig dræif lid en vida þat er storflockar foru saman. þeir sa huar for suæit manna ofan or Ueradal ok hofdu þeir þar verit a niosn ok foru nærr þui er lid konungs var ok fundu æigi fyrr en skamt uar a mille þeirra suo at menn mattu kennazst. Þar uar Hrutr af Uiggiu med .xxx manna. Hrutr atti konu ok son er Lodinn het hans son var Sigurdr ullstræingr er stad setti j Nidarholmi. Sidan mællti konungr. þat man ek at Hrutr taldizst uorr uinr uil ek at Gizsỏrr ok Egill Hallzson fari med gesta suæit j mot Hruti ok taki hann af lifui. Voru menn til þess fliotir. þa mællti konungr enn til Jslendinga. suo er oss sagt at þat se sidr yduar at bændr se skylldir a haustum at gefa huskollum sinum slagasaud. nu uil ek þar gefa ydr hrut til slatrs. Þeir suorudu. uel helldr þu konungr a glediordum til minnis astuinum þinum. Hinir islenzsku voru þessa verks audeggiadir foru þegar at Hruti med ỏdrum monnum uar Hrutr drepinn ok ỏll suæit hans toku þeir þar uopnn ok fe ok skiptu med ser. Konungr nam stad ok stoduade herinn er hann kom a Stiklastade ok buazst þar uit. menn gerdu sem konungr bæiddi. sidan uar skotit a fylkingu ok sett upp merki. Dagr uar þa enn æigi kominn med sitt lid ok misti þess fylkingararms. Þa mællti konungr at þeir Upplendingar skylldu þar taka vid merke. þiki mer þat rad segir konungr at Haralldr brodir minn se æigi j orrostu þuiat hann er barnn ath alldri. Haralldr suarar. ek skal at visu vera j orrostu en ef ek er æigi suo sterkr ath ek mega æigi uallda suerdi mins þa kann ek þar rad til at binda skal hỏnd mina uit medalkafla. æinge skal vera uilea betri þer en ek at vera oþarfr bondum ok uil ek fylgia suæitungum minum. Suo segia menn at Haraldr kuæde þa visu þessa.
- Þora mun ek þann arm ueria
- þat er eckiu munr nockurr
- riodum ver af ræide
- rond er ek j hlyt standa.
- gengr at greppr hinn iunge
- gunnblidr þar er slỏg rida
- her þa menn at morde
- mot a hæl firir spiotum.
Haralldr red ok var hann j orrost(u).
Konungr talar med Þorgils bonda
277. Þorgisl alma het bonde sa er bio a Stiklastodum hann uar sonr Grima hins goda. Þorgisl baud konungi lidsemd sina at vera j bardaga med honum en sagdizst þo tekit hafa vit feam Knutz konungs. Olafr konungr mællti. þat litz mer þa rad at hea siti beggia vinir. mattu þo hafa þok firir bod þitt en su lidueitzsla þikir oss henteri at þu biargir monnum uorum eftir bardaga þeim er sarir erv en uæit hinum vmbunat er falla j orrostu. suo ok ef þeir atburdir verda at ek falla j bardaga þessum veit vmbunat like minu eftir þui sem naudsyn berr til ef þat er þer æigi bannat. Þorgisl het þessu konungi sem hann beiddi.
Konungr taladi fyrir lydnum
278. Nv er Olafr konungr hafde fylgt lide sinu þa talade hann firir þeim ok mællti suo. menn skylldu herda hugina ok ganga diarfliga fram ef orrosta yrde sagde hann hofum ver lid gott ok mikil en þott bændr hafui nockuru mæire lid þa mun audna sigri rada er þui firir ydr at lysa at ek mun æigi flyia or þessi orrostu skal ek annat huorth sigrazst a bondum edr falla her ella. uil ek þess bidea at sa hlutr komi |[345] upp er gud serr at oss gegni bezst. skulu ver þui treysta at ver hỏfum rettara at mæla en bændr ok þo þat med at gud man frealsa oss eftir orrostu þessa ella uæita oss myklu mæire laun firir þat allt lát er ver hofum her en ver kunnum oss at æskia. en ef ek hlyt vm at mæla eftir orrostu þessa þa skal ek gæda ydr huernn eftir sinum verdlæikum ok þui huernn ueg huerr gæingr fram j orrostu. mun þa ef ver hỏfum sigr negt bæde land ok lausir aurar at skipta med ydr er fara adr med ouinir uorir. uæitumzst uel ok rennum a sem hardazst j fystu skiott mun um skiptazst er lidsmunr er mikil æigum uón af skiotum atbundum en hitt mun oss þungt falla at ver beriumzst til mæde ok uerde menn af þui ouigir. munu uer æiga minne dæilldarlid en þeir er ymser ganga fram en sumir huilazst ok hlifa ser. en ef ver gerum suo harda hrid at þeir snua undan er fystir eru þa mun falla huerr um annan þuerann ok verda þeirra ofarar þess at mæire sem þeir erv flæire saman. En er konungr hætti tỏlu sinne þa gerdu menn mikinn rom at mali konungs ok eggiade huerr annan j akafa.
Draumr hins heilaga Olafs konungs
279. Þordr Faluson bar merki Olafs konungs. suo sagde Sighuatr skalld j erfuidrapu þeirri er hann orti um Olaf konung ok stællti eftir Uppræisterdrapu.
- Þordr fra ek þar suo hardan
- þreifzst ognn med Oleifi
- god foru þar gæirum
- giort sig saman hiỏrtu.
- stỏng bar hatt firir hringa
- hialldrs modum gram brodur
- fulld uann fagliga gyllda
- framlundadr Ỏgmundar.
Olafr konungr uar suo buinn at hann hafde gylltan healm a hofde ok huitan skiolld ok lagdr a kross af gulle. j annarre hende hafde hann kesiu þa er nu stendr j Kristzkirkiu j Nidáróse vid alltare. hann var gyrdr suerde er Hnæitir het ok uar hit bitrazsta suerd ok gulli buinn medalkafli hann uar j hringa bryniu. Þess getr Sighuatr skalld.
- Aulld uann Olafr fellda
- ỏflgan sigr hinn digri
- gek soknnþorinn sækia
- syniur fram j bryniu.
- enn er austan nefnna
- hofzst hilldr med gram milldum
- mart segig bert j hiarta
- blodrost Suiar ódu.
En er Olafr konungr hafde fylgt lide sinu þa voru bændr huergi nær komnir. Þa mællti Olafr konungr at lidit skyllde nidr setiazst ok huila sig. settizst konungr þa nidr ok allt lid hans. Þa hallade konungr ser ok lagde hofudit j kne Finne Arnnasyne þa rann a hann suefnn ok uar þat um hrid. þa sa þeir her bonda ok settu þeir til motz vid þa ok hỏfdu upp sett merki sin ok uar þat hinn mesti mugr manna. Þa uakti Finnr konung ok sagde at bændr sottu þa at þeim miog. en er hann uaknnade þa mællti hann. hui uaktir þu mig Finnr ok letzst mig æigi niota draums mins. Finnr suarar. ecki munde þig þess dreyma at æigi munde skylldara at uaka ok buazst vid hernum er at oss ferr edr siai þer æigi huar nu er komit bondalidit. Konungr mællti. ecki eru þeir suo nærr oss at æigi uæri betr at ek hefda sofit. Þa mællti Finnr. huat dreymde ydr herra er ydr þikir suo mikil missa j er þer uoknnudut[346] æigi sealfir. Þa sagde konungr draum sinn er hann þottizst sea stiga fra himnum ok þottizst hann þar ganga j loft upp ok suo langt at hann sa himininn opnazst ok þangat la stiginn til. uar ek þa segir hann kominn j hit efzsta stigit er þu uaktir mig. Finnr mællti. ecki þiki mer draumr yduar suo godr sem ydr mun þikia. ætla ek þetta vera firir feigd yduarre ef þetta er nockut annat en suefnnorar æinir er firir ydr hefir borit. þar er þeir voru staddir voru her a æinne þufu. konungr tekr berin ok rennir j lofa ser. þa sa konungr huar upp voru sett merki bonda. hann mællti þa. vesỏl ber quat hann. Rognnualldr Brusason suarar. mismællt uard þer nu konungr. lid mundir þu nefnna vilea. Rett segir þu jall quat konungr æigi muntu minna mismæli mæla þa er þu att skamt olifat. Þat gek eftir sem segir j iallasỏgum.
Fra Arnlioti gellina er hann kom til Olafs konungs
280. Enn uard sa atburdr þa er Olafr konungr kom a Stiklastade at madr æinn kom til hans þar. þui þotti þetta nynæmi at æigi þotti þessi madr odrum likr þeim er þa hofdu til konungs komit. hann uar madr suo harr at æinge tok betr en j oxl honum. hann uar allfridr madr synum ok fagr a hár hann uar uel uopnnadr ok hafde healm a hofde ok j hringabryniu. skiolld raudan ok gyrdr suerdi bunu hafde j hende gullrekit spiot mikit ok suo digurt skaptit at handfyller uar j. sa madr gek firir konung ok kuaddi hann ok spurde ef konungr villde þiggia lid at honum. Konungr spurde huat manna hann væri edr huat hann heti edr huadan hann væri kyniadr. hann suarar. ek a kyn a Jamtalande ok Helsingialande ok hæiti Arnnliotr ok kalladr gelline kann ek ydr þat hellzst fra mer at segia at ek uæitta forbæina monnum ydrum þeim er þer sendut a Jamtaland |[347] at hæimta þar skatt ok fek ek þeim j hendr silfrdisk æinn er ek senda ydr til jartæignna at ek uillda vera vin yduar. Þa spurde konungr huort Arnnliotr veri skirdr edr æigi. Æigi suo ek uita sagde hann. A huernn truir þu sagdi konungr. A matt minn ok meginn sagde Arnliotr ok hefir mer sa atrunadr unnizst at nogu her til. Þa ætla ek at þu skulir nu trua a Jesum Cristum er skapat hefir himin ok iỏrd ok menn alla segir konungr ok til hans skulu ok fara allir menn eftir daudan þeir er godir eru ok rettlatir. nu muntu vilea taka skirnn ok fara til bardaga med mer. Æigi uil ek skirnn taka quat Arnnliotr ok munu mer þo bita jarnn æi sidr en æinhuerium annarra manna. Skilia munu vit þa quat konungr. Geingr Arnnliotr þa j burt ok setzst nidr æinn samann. þa mællti hann. þetta er þo kynligt at einn er sa madr j hæimi at ek uillda vid uingazst en hann gerir mig nu lidrękan en ek se þann margan fylgia honum at ek þikiomzst æigi uerr uigr. enda uæit ek æigi huat suo illt fylgir skirnn þessi at æigi mune þat betra at fylgia hinum gỏfgazsta manni ok taka skirnn helldr en skilia vid hann. For Arnnliotr þa aptr til konungs. Konungr spurde þa. uilltu nu a Krist trua. Arnnliotr suarar. heyrt hefui ek getit Huitakristz en ecki er mer kunnikt um athofnn hans edr huar er hann rædr firir. nu mun ek trua þui ollu er þer segit mer uil ek nu fela allt mitt rad ydr a hendi. Siden uar Arnnliotr skirdr ok kent þat af frædum er konungi þotti skylldazst vera ok skipade konungr honum j ỏnduerda fylking firir merki sinu þar er uar Gaukaþorir ok Hafrafasti ok suæitungar þeirra.
Her er þaattr vm fall Olafs konungs
Ymr þat ok æpir ferr ok flygr firir huers mannz eyru huersu illa ok omanliga bændr breyttu vid sinn herra ok hỏfdingia j daligum drottins suikum er þeir flærdsemliga fromdu at fella retten konung fra lande ok þui uikr nu sogunne þangat sem fyrr var fra horfit at lendir menn ok bændr hofdu saman dregit her ouigan þegar þeir spurdu at Olafr konungr uar austan farinn or Gardariki ok hann uar kominn til Suiþiodar ok þeir spurde at hann kom austan til Jamtalandz ok ætlede at fara austan vm Kiỏl til Vermalandz þa stefnndu þeir hernum jnn j Þrandheim ok sofnaudu þa saman allra alþydu þegnn ok þræl ok fara suo inn til Veradals ok hỏfdu þeir suo mikit lid at æinge madr uar sa þar er set hefde iafnnmikinn her saman kominn. uer þar sem iafnan kann at verda j myklum her at lid var allmisiafnnt. þar var mart lendra manna ok mikill fiolde rikra manna ok bonda en þo var hitt allr mugr er voru þorparar ok verkmenn ok var þat allr meginherrinn er j Þrandheimi hafde saman safnaz ok uar þat lid allmiog geyst til fiandskapar vid Olaf konung.
Tala Sigurdar byskups hins danska
281. En er Knutr konungr hafde lagt land undir sig j Noregi sem fyrr uar ritat ok þat med at hann setti þar til landz Hakon jall. hann fek jalli hirdbyskup þann er Sigurdr het hann uar danskr at kyne ok hafde hann lengi verit med Knuti konungi var byskup sa akafr j skape ok sundrgerdamadr j ordum sinum. uæitti hann Knuti konungi orda fullting mikit en hann uar hinn mesti ouin Olafs konungs. sa byskup uar j her þessum ok talde oftliga firir bondalide ok eggiade miog uppræistar moti Olafi konungi. Sigurdr byskup talade a æinu husþinge þar var þa mikit fiolmenni. harm tok suo til orda. her er nu saman komit lid mikit suo at j þessu hinu fatæka landi mun æigi kostr at sea meira her innlendzskann. skyllde nu uel at halldi koma þessi styrkr fiolmennis þuiat nu er ærin naudsyn til ef Olafr þessi ætlar enn æigi af at letta at heria a ydr. uandizst hann þui þegar aa unga alldri at ræna fe ok drepa menn ok for til þess vida vm lond en at lyktum for hann hingat til landz ok hof suo upp at hann ouingadizst mest vid þa er bezstir voru ok rikastir sem er herra Knutr konungr er aller eru skylldir til at þiona sem kunna ok settizst hann j skattland hans sligt hit sama væitti hann Suia konungi. en jarlla Suein ok Hakon rak hann af ættlæifdum sinum en sealfs sins frændum uar hann þo grimmazstr er hann rak konunga alla af lande a burt var þat þo uel sums kostar þuiat þeir hofdu adr brugdit tru sinna ok suardỏgum uit Knut konung en fylgt þessum ollum oradum er hann tok upp. nu slæit þeirra vinattu makliga hann uæitti þeim uæitzslur[348] en tok under sig riki þeirra ok æignir ok eyddi suo j lande ollum tignum monnum. en sidan munu þer uita huernn ueg hann hefir buit vit lenda menn drepit hina agætuzstu en margir ordnir landflotta firir honum. hann hefir ok farit vida vm landit med ransmonnum brent herudin en rænt ok drepit folkit edr huerr er þa her rikra manna er æigi mune æiga storar sakir vid hann. nu ferr hann med vtlendan her ok erv þat flest markamenn ok stigamenn ok adrir ránsmenn. ætli þer hann nu munu linara er hann ferr med |[349] þetta ilþyde er hann gerda þa sligt heruirke er aller lottu hann þeir er honum fylgdu. kalla ek þat rad at þer minnizst nu orda yduarra vid Knut konung edr huat hann red ydr ef hann læitade enn aftr til landz huernn ueg þer skylldut hallda frelse ydru þui er Knutr konungr het ydr bat ydr standa j moti ok reka af hondum oalldarflocka þessa. er nu sa til at radazst j moti þeim ok drepa nidr illþyde þetta ok lata þar liggia huernn sem kominn er nema þer vilit helldr draga hræ þeirra j hollt ok hreyse. veri æingi suo diarfr at þa flyte til kirkuna[350] þuiat þeir eru uikingar ok illrædismenn. En er byskup hætti tolu sinne þa gerdu menn at rom mikinn ok gulldu aller samþycke at gera sem hann bæidde j stride ok motgerdum vit Olaf konung.
Tal bænda ok raadagiordir
282. Lendir menn þeir er þar voru saman komnir attu stefnur ok radagerdir ok skipudu þa huernn ueg fylkia skyllde edr huerir hofdingiar uera skyllde firir lidenu. Þa mællti Kalfr Arnnason. þat er bezst til fallit at Harekr ór Þiottu gerizst hofudsmadr firir her þessum þuiat hann er kominn af ætt Haralldz hins harfagra hefuir konungr a honum allþungan hug firir sakir uigs Grannkels mun hann sitia firir hinum mestum afarkostum ef Olafr konungr kemr en til rikis en Harekr er reyndr miog j orrostu ok madr metnnadargiarnn. Harekr suarar at þeir menn voru til þess betr felldir er þa voru a lettazsta skæide ok ungir at alldri en ek er nu madr gamall ok ecki uel færr til orrostu. en frændsemi er med ockr Olafi konungi en þo at hann uile þat litils virda vid mig þa samir mer þo æigi at ganga framar j flok j moti honum en æinhuerr annar j uorum flocki. ertu Þorir uel til fallinn at uera hỏfudsmadr at hallda bardaga moti Olafi konungi erv þar nogar sakir til bæde attu honum at hefnna frænda latz ok þess at hann rak þik or lande ok af æignum þinum. hefir þu þui hæitit bæde Knuti konungi ok frændum þinum at hefnna Asbiarnar edr ætlar þu at betra færi muni gefazst vid Olaf konung en suo sem nu er at hefnna þeirrar suiuirdingar allrar saman. Þorir suarar mali hans. ecki ber ek traust til at ræisa merki mitt j moti Olafi konungi edr gerazst hofdinge firir lide þessu. hafua lendir menn her mannmug mestan kann ek storlæti þeirra at þeir munu ecki mer uilea hlyda edr odrum haleyskum manni en ecki mun þurfa at minna mig a þær saker er ek a at giallda Olafi konungi. man ek þat manna lát er Olafr konungr hefir af lifui tekit fiora menn ok alla gỏfga at metordum ok kynferdum. Asbiornn brodurson minn Þori ok Griotgard systursonu mina Olui faudur þeirra ok er ek huers þeirra skylldr at hefnna. nu er þat fra mer at segia at ek hefui ualit af huskollum minum .xi. þa er snarpazstir eru ok ætla ek at ver skulum ecki vid adra meta at skipta hoggum vid Olaf konung ef ver komumzst j færi vid hann.
Kaalfr Aarnason tok at tala firir bondum
283. Kalfr Arnason tok þa til mals. þess munu ver þurfa vm rad þat er ver hỏfum upp ræist at gera nu æigi at hegomamali er herrinn er saman kominn. munu uer annars uit þurfa ef ver skulum hallda bardaga vid Olaf konung en þess at huerr færi sig undan at taka upp uanda þenna þuiat suo megu uer til ætla þo at Olafr konungr hafui æigi mikit lid hea her þeim er uer hofum þa er þar þo ỏruggr odduite firir ok mun allt lid hans vera honum hlydit ok truth til fylgdar en (ef) ver verdum nu nockut er hellzst skulum firir vera foringiar lidsins ok vilium ver æigi nu treysta á herinn ok eggia ok væita forgaungu þa mun þegar fiolde lidsins þat er stall mun drepa ór hiarta ok þui næst huerr ser rads leita. en þo at herr se her mikill þa munv ver koma j þa raun ef Olafr konungr ferr med her sinn a hendr oss er oss osigr viss nema ver seem oskelfir sealfir radamennirnner en mugrinn geysizst fram med æinn samþycke. en ef æigi verdr suo þa er oss betra at hætta æigi til bardaga ok mun sa kostr audsæzstr þickia at hætta a miskunn Olafs konungs ef hann þotti þa hardr er minne voru sakir til en nu mun honum þikia. en þo uæit ek at suo mun monnum skipat j lide hans at mer mun þar grida kostr ef ek uil þess læita. nu ef þer uilit sem ek þa uil ek at Þorir ok þu Harekr ganga(!) undir merki þui er ver skulum upp ræisa ok fylgia sidan. gerumzst ver ok aller snarpir ok skeleggir j þessum radum er ver hofum upp tekit ok holldum suo fram bondahernum at æigi megi a oss finna ædruna ok mun alþydu fram eggia er ver erum gladir at fylkia ok eggia lidit. En er Kalfr hafde lokit at tala eyrendi sitt þa uikuzst aller undir rædu hans ok sỏgdu at þeir uilldu at Kalfr sęi rad firir þeim uilldu aller at Kalfr uære hỏfdinge firir lidino ok skipade þar huerium er hann uillde.
Bændr skipudu fylkingar
284. |[351] Kali het madr er baudzst til at bera merki j moti Olafi konungi ok þegar hann hafde þetta talat vard hann blindr ok matti ecki vera j bardaga fengu þeir þa til annan mann merki at bera. Kalfr let þa upp setia merki ok skipade huskollum sinum undir merkizstong ok þar med Hareki ok lide hans en Þorir hundr uar med suæit sina j ỏnduerdum fylkingarbrodde firir merkinu. þar uar ok ualit af bondum suæitir a tuær hlidar Þori þeir er snarpazstir voru ok bezst uopnnadir uar su fylking bæde long ok þyck ok voru þar j valdir Þrændir ok Haleygir. en til hægra uegs fra fylkingunne uar sett onnur fylking ok til vinstre handar fra adalfylkingunne voru Rygir ok Hordar ok Sygnir ok hofdu þeir hit .iij. merke. Þorstæinn knararsmidr er madr nefnndr hann uar mikill ok sterkr smidr godr ok kaupmadr mikill uigamadr ok oæirinn um alla hluti hann hafde ordit osattr vid Olaf konung ok hafde konungr tekit af honum kaupskip nytt ok mikit er hann hafde gert var þat firir ospektar sakir ok þegnngillde er hann atte at giallda. Þorsteinn uar þar þa j hernum hann gek fram firir fylking ok þar til sem Þorir hundr stod hann mællti suo. her uil ek uera j suæit med ydr Þorir þuiat ek ætla ef vit Olafr konungr hittumzst at bera uopnn a hann ef ek ma uera suo nærr staddr ok giallda honum skiptoku er hann rænti mik skipe þui er æitt uar bezst haft j kaupferdum. Þeir toku vid Þorstæine ok gek hann j suæit med þeim.
Bændr ok lid þeirra kom til Stiklastada
285. En er skipet uar til vm fylkingar þa toludu lendir menn ok badu menn gaum gefa at um stỏdur sinar huar huerium var skipat edr undir hueriu merke þa skyllde huerr vera edr huersu nærr honum var skipat merkinu. badu þa vera menn uakra ok stiota at ganga j fylking þegar ludrar kuæde vid ok herblastr kæmi upp ok ganga þa j fylking. þeir attu þa enn læid langa at flytia herinn ok uar þess at von at fylkingar mundu berazst j hergaungu. Sidan eggiudu þeir lidit. Þa mællti Kalfr at aller þeir menn er harma sinna ætti at reka vid Olaf konung skylldu þa fram ganga under merki þat er fara skyllde j moti konungs merki ok vara minnigir þeirra meingerda er hann hefde þeim uæitt. segir at þeir munda æigi komazst j betra fære at hefnna harma sinna ok frelse sig suo fra anaud ok þrælkum er hann hefir ydr undir lagt er sa nu segir hann blæydemadr er æigi berst nu diarfliga þuiat (æigi) er sakleyse vid þa er j moti eru munu þeir æigi spara ydr ef þeir komazst j færi. At mali hans uar georr allmikill romr uar þa kall mikit ok eggian um allan herinn. sidan fluttu þeir bændr her sinn til Stiklastada. Þar var firir Olafr konungr med lid sitt þeir voru j ỏnduerdu lide Kalfr Arnnason ok Harekr ór Þiottu fram firir merkinu. en er þeir mættuzst þa tekzst æigi allskiott arasin þuiat bændr frestudu atgaunga firir þa sok at lid þeirra for huergi nærr iamfram ok bida þeir þess er sidarr for. Þorir hundr hafde farit sidazst med sina sueit þuiat hann skyllde til gæta at ecki slægizst at af lide þeirra þa er heróp kæmi upp edr lid sæizst. Olafr konungr gerde þui æigi atgaungu at hann bæid Dags. Suo er sagt at bændr hofdu æigi minna lid en .xij. þushundrat. En Sighuatr segir suo.
- Olmr er um harmr sa er hilmir
- hafde gulli uafdan
- jofurr kræiste sa er austan
- aflfatt medalkafla.
- gagnn fengu þui þegnar
- þeir er halfu flæire
- huotut tælde þat hilldar
- huorunge fry ok voru.
Konungr taladi til Kalfs ok Þoris ok bonda
286. Þa er lid huorratueggiu stod ok menn kenduzst þa mællti konungr hui ertu þar Kalfr edr huat uerdr nu af fridinum þeim er þu hetzst oss austr a fialli. Kalfr mællti. riufazst mun sa fridr. Hui skal þat kuat konungr þuiat uinir skildu ver sudr a Mæri ok illa samir þer at beriazst j moti mer edr skiota gæigrskoti j moti oss þuiat her eru fiorir brædur þinir. Kalfr suarar. mart ferr nu annan ueg en bezst munde sama. skilduzst þer suo at æina vid oss at naudsyn bar oss til at fridazst vid þa er eftir voru verdr þar nu huerr at vera sem staddr er en sættazst mundu ver ef ek skyllda rada. Þa suarar Finnr. þat er mark at um Kalf ef hann mæler vel þa er hann radinn til at gera illa. Konungr mællti. vera kann Kalfr at þu uiler sættazst en ecki fridsamliga þiki mer þu lata. en huersu fuss ertu at vita þinn hluta ef vit komumzst heiler brott. Ecki fuss quat Kalfr. Þo mun ek segia þer quat konungr. huorki mun ek ræna þig lifui ne fiarhlutum. sudrgaungu byd ek þer sætzstu vid gud þa ertu sattur vid mig. Þorir hundr quat konungr uilltu uita þinn hluta ef ek kem lifs af Stiklastodum. Ecki renn ek fra þui quat Þorir. Æigi mun ek bioda þer sudrgongu quat konungr slika menn þarf j lande at uinna þat allt er konungr þikizst þurfa ok æinge dugande |[352] madr uill uinna. Þorgeirr af Kuiststodum edr Kuelldrum mællti. þer konungr skulut nu hafua slikann frid sem margir hafa adr af ydr hafdann ok munu þer nu þess giallda. Konungr suarar. æigi þarftu Þorgæir suo miog at lysazst til uors fundar þuiat æigi mun þer audit verda sigrs a oss j dag þuiat ek hof þig til rikis af litlum manni edr mantu glogt huat titt uar jolin fyrre en nu voru. Morg hefui ek jol suo drukkit quat Þorgeirr at ek hefir æigi j minne lagt. Ek mun þig þa a minna quat konungr. þa vartu innan hirdar med mer ok bart æigi þitt hỏfut lægra en ek mitt. uandada ek at þer hina smærri hluti sem hina stærri uillda ek at þu gengir fra þuiat med þer se ek sizst nockuru hluti hæfa. Þorlæifr kueikr streingde þa hæit at uerda þess mannz bani er fystr ynne a Olafi konungi. Gizsorr gullbrarfostri tok til orda. þat er tijtt vt a Jslande at hafua akuędisverk þikiazst þeir þa komnir til huilldar eftir erfuide sitt er uerki er lokit. Konungr suarar. þar standa gegnt þer j fylkingu brædr .ij. ok er annar ramr at afli en annar fiolkunnigr þa verr þu þig fryiu ef þu feller þa bada. Gizsorr suarar. þar skal at snua sem þu uisar áa[353] tæigr mun hardslægr en stund ecki laung þo mun rada huersu jarnn bita.
Framganga Þoriss hundz
287. Þorir hundr gek þa fram med suæit sina firir merkit ok kallade. fram fram buandmenn. Þa lustu bændr upp heropi ok skutu bæde ỏrum ok spiotum. Olafr konungr mællti at hans menn skylldu ok sla upp heropi. æptu þeir þa herop. en er þui uar lokit þa eggiudazst þeir suo sem þeim uar kent ok mælltu suo. fram fram Kristzmenn krossmenn konungsmenn. En er þetta heyrdu bændr þeir er stodu vt j arminn þa mælltu þeir sligt hit sama sem þeir heyrdu þa mæla. en er bændr adrir heyrdu þat þa hugdu þeir þat vera konungsmenn ok baru uopnn a þa. borduzst þeir þa sealfir ok fell mart adr þeir kenduzst vid sig. Uedr uar biart ok skæin sol j hæide. en er orrostan tokzst þa laust roda a himininn ok a solina ok adr en lette gerde myrkt sem vm nott. Olafr konungr hafde fylkt þar sem hæd nockur uar ok steyptuzst þeir ofan a lid bonda ok uæittu suo hart athlaup at fylking bonda bognade suo miog at þar stod þa briost fylkingar konungs sem adr hofdu stadit þeir sem efstir voru j bonda lide ok var þa buit mart bonda lid at flyia en lendir menn ok huskallar þeirra stodu fast ok uar þa allsnỏrp orrosta. Suo segir Sighuatr.
- Vijtt er folld und fotum
- fridbann uar þar monnum
- þa red j bỏd brada
- bryniat folk at dynia.
- þa er arliga ærit
- alms med biarta hialma
- mikill uard a stad Stikla
- stalgustr er ofan þustu.
Bændr eggiuduzst ok knuduzst til framgaungu. Þess getr Sighuatr.
- For j fylking þeirra
- fram idrazst nu midre
- snarir funduzst þar Þrændir
- þess uerks buendr merki.
Þa sotti at lid bonda ỏllu megin. hiuggo þeir er fremstir voru en þeir er þar voru næst lỏgdu spiotum edr skutu ỏrum edr kỏstudu grioti edr handsỏxum ok flettiskeptum. gerdizst þa mannskædr bardagi. Konungr mællti þa. ek se margan fỏdur þann er son edr brodir stendr a mot en nu se ek æigi at at þui megi gera annat en ek uil þess bidea huernn mann at ganga fra þadan er þeir kenna sina naunga j mot ser ganga. Arnnliotr het bondi hann suarar konungi. sonu atta ek .ij. þa er æigi voru adrir uænni iafnnbornir ok hirde ek æi þo at ek verda huorumtueggia þeirra at bana ef þeir uilea æigi skilea uit suo uont rad en æinum hlut kuidum uer at ver holldum æigi þer hæilum herra en æinge mun þinna manna uilia vid þig skilia. Þa tok at falla mart af huorumtueggium j fustu hrid. fellu þeir Arnnliotr gellini Gaukaþorir ok Hafrafasti ok suæit þeirra ỏll ok hafde huerr þeirra mann firir sig edr .ij. en sumir flæire. þa þyntizst skiott firir framan merki konungs. bat konungr Þord bera fram merkit en hann fylgde sealfr merkinu. en su suæit manna er hann hafde til ualit at vera ser nærr j orrostu voru þeir menn j hans suæit er uopnndiarfazstir voru ok bezst bunir. Þess getr Sighuatr.
- Mest fra ek merkium næstann
- minn drottinn fram sinum
- stong uard gyllt at ganga
- gnogr styrr óx þar fyrre.
Olafr konungr gek fram ór skialldborginne ok j ỏnduerda fylking ok er bændr sa j ỏgu honum þa hrædduzst þeir ok felluzst þeim hendr. Þess getr Sighuatr.
- Gæirs hygg ek grimligt væri
- gunnræifum Olæifui
- lofrækendum lita
- leons j huassar sionir.
- þordu æi þrænskir uirdar
- þotti herssa drottinn
- ogurligr j ỏgu
- ormfran sea hanum.
Þa uard allhord orrosta. gek konungr þa sealfr fram j hỏggorrostu. Suo segir Sighuatr.
- Raud j recka blode
- rỏnd med gumna hondum
- dreyrug suerd þar er dyran
- drott þiodkonung sotti.
- ioku at iarnna læike
- Jnnþrændir soknn stinna
- rekinn uar |[354] grár j ræikar
- raudbrunan hior tunum.
Olafr konungr bardizst þa alldiarfliga. hann hio til Þorgæirs af Kuistỏdum lendz mannz er fyrr var getit vm þuert andlitit ok j sundr nefbiorg af hialminum ok klauf hỏfudit firir nedan ỏgun suo at nærr tok af. en er hann fell þa mællti konungr. huort er þat satt er ek sagda þer Þorgæir at þu munder æigi sigrazst j ockrum uitskiptum. J þeirre suipan skaut Þordr nidr merkistỏnginne suo hart at stỏngin stod. þa hafde Þordr fæingit banasár ok fell hann þar undir merkinu. þa fellu ok þar Þorfinnr munnr ok Gizsorr gullbrarfostri ok hafde hann soknn att uid þa .ij. menn er honum voru ætladir ok drap hann annan þeirra en særde annan adr hann fell. Suo sagde Hofgardarefr.
- Einn hafde gny gunnar
- gall bals hárs skala
- runu askr vit roskua
- regnndiarfr .ij. þegnna.
- dalsteypis hio draupnnis
- dỏggfrey bana hỏggui
- hann raud iarnn en annan
- arstrauma uann saran.
Þa uard þat er fyrr uar sagt at himinn uard hæidr en sol huarf at syn ok gerde myrkt. Þess getr Sighuatr.
- Vndr lata þat ytar
- æigi smatt er matti
- skyniordungum skordu
- skylauss rỏdull hlyia.
- driug uard a þui dægri
- dagr nade litt fogrum
- orrostu fra ek austan
- atburd konungs furda.
J þann tima kom Dagr Hringsson med þat lid er hann hafde tok hann þa at fylkia lide sinu ok setti upp merki. en firir þui at myrkr var mikit þa vard ecki skiott vm atgongu þuiat þeir vissu æigi vist huat firir var en þo sneru þeir þar at er firir voru Rygir ok Hỏrdar. voru þessir atburdir margir iafnnsnemma edr sumir litlu fyrr en sumir ok ma æigi alla senn segia.
Fall hins heilaga Olafs konungs
288. Kalfr ok Olafr hetu frændr Kalfs Arnnasonnr þeir stodu a adra hlid honum ok voru menn myklir ok hraustir. þeir voru synir Arnfinnz Arnnasonar Armodssonar. a adra hlid Kalfi Arnnasyni gek fram Þorir hundr. Olafr konungr hio til Þoris vm þuerar herdarnar suerdit bæit ecki en suo syndizst sem dust hryti ór hræinbialbanum. Þessa getr Sighuatr.
- Milldr fann georst hue galldrar
- grams silfurs meginrammir
- fiolkunnigra Finna
- fullstorum barg Þori.
- þa er hyrsendi hundi
- huna gulli bunu
- slæt red sizst at bita
- suerde laust vm herdar.
Þorir hio til konungs ok skiptuzst þeir þa vid nỏckurum hỏggum ok bæit ecki suerd konungs þar er hræinbialbinn var firir en þo vard Þorir sarr a hende. Suo quat Sighuatr.
- Þollr dylr sannrar snille
- sæims en þat fra ek hæima
- huerr siai hundz verk stærri
- hugstors en vann Þorir.
- er þuergarda þorde
- þrottr er fram um sotti
- gnya j gegnn at hoggua
- gunnrackr konungmanne.
Beornn stallari hio þa til Þoris hunds bitru suerde ok bæit ecki a. hann spurde konung þa. huat skal at gera vid þa menn er æigi bita jarnn. Konungr suarar. beria skal þa er æigi bita iarnnin. Beornn gek þa j brot ok fek ser æinn staur ok aftr til Þoris ok mællti suo. bydr konungr oss at beria hunda þa er æigi bita jarnn. Hann laust þa til Þoris suo mikit hỏgg at hann uar nærr j ouiti. en en Þorir rakner vid greip hann spiot sitt ok leggr til Biarnar ok j gegnum hann ok mællti þa. skulu ver bauta biornnuna ef þer berit hundana. Beornn gek a lagit at hondum honum ok laust hann suo mikit hỏgg at hann bar æ hallt hofut sidan. Þorir mællti þa. hælumzst ek um uæidar uid adra bændr þuiat ek bautada þann biornninn er beysti vid kampinn. Þa vard allhỏrd orrosta ok j þui sneri konungr j moti þeim Kalfi frændum ok uæitti hann þa banasár Olafi frænda Kalfs. Þorstæinn knarrarsmidr hio til Olafs konungs med breidri ỏxi ok kom a fotinn vinstra vid kned firir ofan. Þorleifr kuæikr endi hæitstrenging sina ok drap Þorstæin knarrarsmid. en sumir segia at Finnr Arnnason uægi hann. en vid sar þat er konungr fek hnæigdizst hann at stæine einum ok kastade suerdinu ok bat gud healpa ser. þa lagde Þorir hundr spioti til konungs kom lagit nedan undir bryniuna ok rendi upp j kuidinn. þa hio Kalfr til konungs kom þat hỏgg hinum vinstra megin a halsinn. menn greinazst at þui huort Kalfr væitti konungi sár þetta. þessi .iiij. sár hafde Olafr konungr til liflatz. Eftir fall konungs fell su suæit oll er fram hafde gengit med honum. Biarnni gullbrarskalld quat þetta um Kalf Arnnason.
- Jỏrd red þu uiga at varda
- uigræifr firir Oleifi
- brautzstu vid bragning nyzstan
- bag þat kued ek mik fragu.
- fram gekt j styr strỏngum
- stod uerk en ód merki
- satt er at soknn vm uæittir
- sniallr undz gramr uar fallinn.
Sighuatr skalld quat vm Beornn stallara.
- Beornn fra ek aud af ỏrnu
- endr stallara kende
- hug hne hallda dugde
- hann sotti fram drottinn.
- fell j her med hylle
- hann verdugra manna
- frægr at hilmis hỏfde
- hrodaudigs sa daude.
J þessu kom Dagr at.
Tal Kalfs vid bændr
289. Kalfr Arnnason mællti þa. nu er konungr yduarr fallinn kollumzst ver nu æiga Noreg til forrada. Dagr mællti. þat væri til hugganar þeim er eftir lifdi at þer ynnit iafnnadar vm landit oss til forrada. Huerir erv til landz segir |[355] Kalfr. Byd ek sealfan mik segir Dagr. Bændr suorudu. uist æigi uilium ver þig til konungs kiosa. Dagr mællti. þa byd ek Haralld brodur Olafs ydr til konungs at taka. Bændr suorudu. ef ver uilldum æigi hafa Olaf at konungi yfir oss þa vilium ver halfu sidr Haralld brodur hans. Þa er til Hringr fadir minn segir hann vitr madr ok radinn. Kalfr suarar. Hringr er gamall ok erv ver þa konunglauser. Enda vili þer æigi mik segir Dagr ennda er ek uarlla tilfærr sakir uitzmuna landz at gæta en þo betr tilkominn at uarduæita j hendr astuinum Olafs konungs en Knutr konungr edr synir hans hafui land þetta. Kalfr suarar. aller uerdu uer þa at klækium æinum. kalli þer nu at uær hafuim uælltan konung þenna enda bregdumzst ver nu Knuti konungi. Dagr suarar. vili þer æigi æinnhuernn þenna þa skulum ver gera ydr þa hrid at þer skulut allan alldr ỏrkumbl eftir bera. Þa tokzst bardage med þeim ok kalla menn þat Dags hrid. j þeirre orrostu fell fiolde manna. æigi hofdu Þrændir reynth hardera hrid en þessa er Olafs menn gerdu sidan er Dagr kom til. þeir raku margs menn vt a ána er ofan fellr eftir Veradal ok stỏngudu þa med spiotum til bana. Haralldr Sigurdarson ok Rỏgnnualldr Brusason letu skamt storra hỏggua a mille. Finnr Arnnason mætti j bardaga Kalfi brodur sinum ok lagde spioti til hans kom j lærit. fek Kalfr mikit sár ok mællti þa til Finnz brodur sins. æigi hyggr þu nu at brodir huat er þu gerir. Finnr suarar. uæit ek huat ek uil ok suo huat er ek gerir þuiat ek uillda drepa alla drottins suikara. hafui þer mikinn glæp geruan suikit yduarnn lanardrottin þann er þer munut alldri slikann fa. Þa fell enn mart af bondum. þessir lendir menn Erlingr ór Gerde Aslakr af Finneyium. uar þa nidr hỏggit merkit firir bændum er þeir hỏfdu adr med farit. Uar þa orrosta hin akafazsta. þa sneru þeir j mot Dag Kalfr Arnnason Harekr ór Þiottu ok Þorir hundr med þa fylking er þeim fylgde. uard þa Dagr oflide borinn ok sneri þa a flotta ok allt lid hans. þat hafa menn ok sagt at Þormodr kolbrunarskalld uar þann dag j kyrtli raudum er hann biozst til bardaga ok drap upp blỏdunum firir en kyrtillinn uar sidr miog a hakit. æinn hirdmadr spurde hui hann byggizst suo. Þormodr suarar. þui at ek ætla mer lengrum afram en a bak aftr. Hann uar gyrdr suerdi þui er Olafr konungr gaf honum. hann hafde ỏxi sina j hende en ỏngua hlif. Konungr spurde Þormod hui hann byggizst æigi til bardaga sem adrer menn ok hefde onga hlif. edr ætlar þu at bændr munu æigi kunna at beriazst. Þormodr suarar. þat skulu bukallar finna j dag at ỏx min skal mer bædi skiolldr ok brynia. Þat hafa menn at minnum haft ok agætum huersu roskliga Þormodr bardiz vm daginn þuiat hann hio .ij. hondum med ỏxi sinne hinn fyrra bardagan en med suerdinu alla Dagshrid þuiat þa gek ỏxin af skaptinu. fellu margir menn firir honum suo at sæint er þeirra nỏfnn allra at skra.
Syn Þorfinnz
290. Þorfinnr skalld ok Þordr brodir hans urdu sarir miog suo at þeir voru ouigir. nu er þeir lagu j ualnum sa þeir lios yfir liki konungsins. þetta undruduzst þeir miog. Þordr tok til orda ok mællti. hui mun lios þetta yfir konunginum æigi munu þau endimi sỏnn at konungrinn se hæilagr. Þorfinnr suarar. likligt er þat at hann se hæilagr ok eru þat æigi enndime. Nu uar orrosta hỏrd ok fellu margir menn j bardaganum. en er Dagr var ofrlide borinn þa mællti hann at Olafs menn skylldu fara j æinum flocki burt med honum. Þa uar Þormodr kolbrunarskalld ecki miog sárr en ouigr sakir mæde ok uillde hann þo standa hea suæitungum sinum. æigi uar hann þui ecki sarr edr litt at hann hefde ser hlift mæirr en adrir helldr hitt at monnum þotti annars stadar auduelldra til at sækia en þar sem hann uar. Æinn madr spurde Þormod. sattu nockut skiolld minn er ek kastade ádan. Huat skal þer rỏgum skiolldr quat Þormodr. geta munda ek mer slikann skiolld ef ek uillda en æigi giafuin þann er ek hefi mist. Dalr nockurr uard firir þeim. dræifdizst þa flockrinn tueggia uegnna j brott. voru margir miog sarir ok margir mæiddir suo at til æinskis voru fęrir. bændr raku skamt flottan þuiat hofdingiar sneru brott aftr ok þar til er ualrinn la þuiat margir attu þar at læita eftir frændum sinum. Þorir hundr gek þar til er la lik Olafs konungs ok uæitti þar umbunat lagde nidr ok retti ok bræiddi yfir klæde. en er hann þerdi blodit af andlitinu þa sagde hann suo sidan at andlitit konungs var suo fagrt ok rode j kinnum sem þa er hann suæfui en myklu biartara en edr þa er hann lifde. þa kom blod konungsins a hond Þori ok rann a greipina þar er hann hafde sár fæingit ok þurfti um þat ser æigi at binda þadan j fra. suo greri skiott. uottade Þorir þetta ok þenna atburd sealfr þa er helgi Olafs konungs kom upp firir alþydu. uard Þorir |[356] hundr fystr til þess at hallda upp helgi Olafs konungs þeirra manna er þar hofdu j motstoduflocki hans verit.
Vidræda þeirra brædra eftir bardagann
291. Kalfr Arnnason læitade at brædrum sinum er þeir voru fallnir. þeir rędduzst vit j ualnum Finnr ok Þorbergr Arnnasynir en þar lagu hea þeim Arrne ok Kolbeornn daudir. Finnr mællti. hue oft hefir þu j ual verit Þorbergr brodir. Verit hefui ek nockurum sinnum segir hann ok hefir mer of allt illt þott. En huersu þiki þer nu quat Finnr. Gott segir Þorbergr þuiat her er miugt ok lint vni ek uel vid. Suo er mer ok quat Finnr at ek hefui ỏngann suida j sarum edr uæitzstu ef þau endima eru sỏnn at konungrinn se hæilagr hea ockr. Suo ertu skiotordr kuad Þorbergr at þu hyggr illa at huat þu mæler edr gair æigi ella uisser þu helgi hans firir laungu. Finnr suarar. heyrir þu huat nu er vm. Ek uæit æigi til huers þu taler segir Þorbergr. Ek þikiumz quat Finnr heyra malit hundzsins Kalfs brodur mins hann mun uilea lata græda ockr ok mun uel til gefa þuiat ek mun nu geta hofut Olafs konungs. Þorbergr mællti. uinn þu æigi a brodur þinum. Finnr suarar. hird ek æigi huers brodir hann er enda er æigi oft a þat at minnazst at ek hafa verit uitrari en konungr edr þu en geor vissa ek a fiallinu at æigi munde slik fadęmi hafua fram farit ef ek hefda þa radit at Kalfr hefde þa verit drepinn. Þorbergr mællti þa suo hatt at Kalfr matti heyra. gættu ok uinn æigi a Kalfi brodur þinum. Kalfr gek þa helldr tæpara. en þegar at Finnr sa hann þa kastade hann saxi til hans ok hliop j gegnum nidr ristina ok uard Kalfr sidan ualla ohalltr. Kalfr mællti þa. vm ser konungr nu med þer er hann unni þer æigi ohaps en visse at ek þurfti hegningar. Finnr suarar. dylstu ecki uit þat at ek uillda at þar hefde a þig komit at þig hefde sem fyst oll trỏll tekit sem þes mun skamt at bida. Kallade hann þa bæde gudniding ok drottins suikara. Kalfr mællti. sættumzst vid nu ok þigg þu at mer ytirbætr. ek hefui uerit kalladr mestr uór brædra her til en nu skal ek þikiazst minnzstr hedan fra. Finnr mællti. huerium manni muntu þikia minne ok verri ok æinge mun bætr þiggia at þer dugande manna muntu huerium manni læidr er þenna atburd spyrr. Annat uar ond Finnzs hardara en annat. Kalfr gaf ecki at þui gaum ok let Finn bera a brott ór ualnum ok suo Þorberg. uar þa hugsat um sár þeirra ok hofdu þeir æinge banuæn þuiat þeir hofdu fallit firir uopnnaburd ok mæde. Þa let Kalfr bera þa ofan til skips ok fór med þeim sealfr. en þegar er hann sneri a burt þa fór allt bondalidlt þat er þar atti hæima j nand nema þeir menn er þar storfudu at frændum sinum ok vinum þeim er sarir voru edr at likum þeirra er fallnir voru. voru menn þa fluttir heim a bæi suo at huert hus uar fullt af þeim en tialldat vti yfir mỏrgum. en suo undarliga mart folk sem þar hafde saman safnnazst j bondaherinn þa þotti þat æigi minnr fra likendum huersu skiott safnnadrinn raufzst þa er til þess tokzst ok bar þat miog til at hit mesta fiolmenni hafde þar safnnazst ór herudum ok voru þui heimfusir.
Vidrtal þeirra Þormods ok Dags
292. Svo er sagt þa er lokit var bardaganum at Þormodr gek þar at er Dagr ok hans menn hỏfdu stadar numit eftir bardagann þuiat þa var æigi uigliost firir nætr sakir. bændr satu um þa Dag at þeir skylldu æigi a burt komazst vm nottina ok ætludu þegar at þeim at ganga er lyst uar ordit. Dagr mællti. er nockurr sa madr j minu lide er rad kunni til þess at leggia at ver komimzst a burt suo at bændr æigi ỏngan kost a oss þuiat ek uæit at þeir munu þegar at oss leggia er lysir ef ver bidum her. Æinge madr uæitti suor male hans. ok er Þormodr sa at æinge fenguzst rad af þeirra hende þa mællti hann. hui munu æigi finnazst rad til þess segir hann. Dagr spurde. huerr er sa madr er suo talar vm ræistiliga. Hann suarar. sea hæitir Þormodr. Dagr mællti. ertu Þormodr kolbrunarskalld. Sa madr hinn sami segir Þormodr. Dagr mællti. huat rad er þat at þu ser til þess at ver komimzst j brott med lid uort. Þormodr suarar. þer skulut fella morkina ok gera ellda storr af hrisinu en færa stofnna sem flesta fram at eldinum ok skulu fiorir menn vera vid huernn elld en þrir menn skulu ganga um elldana jafnnan en æinn skal kynda huernn elld. en þa er þer hafuit suo gert nockuru hrid þa slockui þer alle senn elldana ok farit þa læid ydra ok gefuit huorke stad j dag ne a morgin. en bændum mun þikia sem kominn se at mugr mannz er þeir sea kuigt allt vid elldana. en er mornnar þa munu þeir sea þetta rad ok er mer þa von at þeir fari eftir ydr en þo mun þa suo mikill verda yduarr misfari at mik uæntir at ecki saki til. Dagr mællti. ertu nỏckut saarr Þormodr. Hann |[357] suarar. fiarri ferr þat. Dagr mællti. fardu þa austr j Suiþiod med mer ok mun ek þa gera uel til þin en þu att her nu æinkis godz at bida. Þormodr suarar. ecki mun þess audit uerda at ek þiena ỏdrum konungi er Olafr konungr er fallinn. Snyr Þormodr þa j brott en þeir Dagr hỏfdu þetta rad ok komazst vid þat undan. Bændr þeir er hæima atte j Veradal gæingu til hỏfdingianna Hareks j Þiottu ok Þori(s) hundz ok kærdu firir þeim sin uandræde ok sogdu suo. flottamenn þessir er her hafua undan komizst munu fara upp vm Veradal ok munu bua oþarfliga at hæimilum vorum en oss er ecki fært heim medan þeir eru þar. nu gerit suo uel farit eftir þeim[358] ok latit ecki mannzbarnn j brot komazst þuiat slikan kost mundu þeir oss ætla ef þeir hefde betr haft af vorum funde ok suo munu þeir enn gera ef ver hittumzst sidarr suo at þeir hefui mæira kost. en vera kann at þeim duelizst j dỏlunum ef þeir uita ser æinskis otta uonir munu þeir þegar fara ospakliga um bygdir uorar. Ræddu bændr um þetta morgum ordum med akafa myklum at hofdingiar skylldu fara ok drepa þat folk allt er undan hafde komizst. ok er hofdingiar tỏludu þetta sin a mille þa þottu þeim bændr mart hafua satt sagt j sinu tale. redu þa þat at Þorir hundr redzst til ferdar med Verdęlum ok hafde .vj. hundrat manna þat er hans lid uar. foru sidan. tok þa at natta. letti Þorir æigi fyrr ferd sinne en hann kom um nottina vpp a Sulu ok spurde hann þar þau tidende at vm kuelldit hafde þar komit Hringr Dagsson ok margar adrar suæitir af Olafs monnum hafua þeir þar haft nattuerdarduol en farit sidan a fioll upp. þa segir Þorir at hann mun ecki ellta þa vm fiỏll ok sneri hann þa ofan j dalina ok fengu mart annarra manna drepit. sidan foru bændr til hæimila sinna en Þorir for eftir um daginn til skipa sinna en konungsmenn þeir er sarir voru fordudu ser leynduzst j skogum en sumir fengu ser healp af monnum.
Haralldr Sigurdarson komz or bardaga
293. Haralldr Sigurdarson uar sarr miog j orrostu en Rognnualldr Brusason flutti hann til bonda æins um nattina eftir bardagann. tok þa bonde uit Haralldi ok hafde hann a laun ok let þar græda hann. sidan feck hann til son sinn at fylgia honum j brott foru þeir þa huldu hỏfde vm fioll ok eydimerkr ok komu fram a Jamtalande. Þa quat Haralldr þetta.
- Nu verdeg skog af skogi
- skreidazst litils hæidar
- huerr uæit nema ek verda
- uida frægr um ridir.
Nu er at segia fra Þormodi at honum fekzst mikils er hann var litt sárr ok hermade þat miog ok þottizst vita at hann munde æigi uerdr uera firir illra gerda sinna sakir at falla med konungi. nu bidr hann þa Olaf konung med godfyse at hann seai a med honum. hann mælltizst þa vid æinn saman ok talade. huort muntu nu hinn hæilagi Olafr konungr æigi ætla at enda vid mik þat sem þu hetzst mer at þu mundir mig æigi firir roda lata ef þin rad mætti standa. Ok þui næst heyrir hann at stræingr gellr ok er skotit ỏru ok kemr hon undir vinstri hond Þormodi ok þar a hol. uerdr hann þessu sare feginn hardla miog ok mællti. þat hygg ek at þessi madr (hafe) bezstu hæille boga upp dregit enda uæit ek at nu skall þeim er skyllde. Gengr Þormodr þangat at sem uar lik konungsins ok settizst þar nidr ok brytr skefti af ỏxinne. Þormodr heyrir mann kalla j ualnum af lide bonda. huat er þeirra manna j ual er tala megi keskimal edr gamanyrde. uar ek alldri þar staddr er aller menn væri iafnneliunarlausir ueit (ek) at margir menn munu mega mæla ser gaman þo at sarir se. Þa suarar honum madr. miog illa er ydr farit lagut a illu rade j dag en gaft æigi nu yduarr er liggit a heliar þremi. Huerr suarar mer segir hann. Heming mattu mig kalle en huerr ertu Hiarrande er mitt nafnn ok man ek at ek atti þann son er Hemingr het ok for hann til Jorsala. unna ek honum mikit. En nu mun æinge sinum fỏdur ofegnari en ek quat Hemingr hafui þer breytt of illa vid konung. Æigi hỏfum ver godu rade fylgt quat Hiarrande en þo uillda ek at þu færir hingat ok sættimzst vid. Hemingr mællti. æigi uerd ek j blode ydru bonda helldr far þu hingat ok vita ef þu nædir at deyia j blode konungsmanna ok uilldi þer þat nockur skirsla verda Hiarrandi suarar. uita uillda ek huat þer uæri at mæine. ek þikiumzst uita gerr huat manna þu mundir verda. Hann suarar. a kneam stend ek j ualnum þuiat suo er ualrinn fallinn at mer þykt at ek ma æigi falla nidr en idr eru j grase sum. edr huat er þer at meine fadir. Hiarrande mællti. spioti er ek lagdr geggnum. Þat uisse Þormodr at Hearrande skræid til Hemings ok do þar sidan en Þormodi ohægdizst miog sarit sem von var.
Daudi Þormodar kolbrunarskalldz
294. |[359] Þormodr gengr þa heim til husanna ok at æinne bygghlỏdu er menn Olafs konungs hofdu inn verit færdir þeir er sarir voru. Þormodr hafde bert suerd j hende ok er hann gek inn þa kom madr j mot honum. Þormodr spurde hann at nafnni en hann kuetzst Kimbe hæita. Þormodr spurde. vartu j bardaganum. Var ek segir hann med bændum er betr var. Erin nockut sárr segir Þormodr. Litt segir Kimbe edr huort uartu nockut j bardaganum. Þormodr suarar. var ek med þeim er betr hofdu. Kimbi sa at Þormodr hafde gullhring a hende hann mællti. þu munt vera konungs madr fa þu mer gullhringinn en ek mun leyna þer. bændr munu launa þer ospekt ef þu uerdr a uegi þeirra edr ertu nockut sárr. Þormodr suarar. ecki er ek sárr suo at læknningar þurfui enda hafdu hringinn ef þu uill. latit hefui ek nu mæira þui at mer tekr nu at þikia minna gaman at gulli en uar. Kimbi retti fram hondina ok uillde taka hringinn. Þormodr suæiflade til suerdinu ok hio af Kimba hondina ok quat hann æigi þeirre mundu stela sidan. Kimbi þolde illa. Þormodr quat hann reyna skylldu huersu sarin væri at þola. sidan for Kimbi a brott en Þormodr stod eftir. Þa hleypr madr innan or hlodunne ok sæker uidarfang. kona æin vermde uatnn j katle til þess ath fægia sar manna. Þormodr gek at æinum uandbalk ok studdizst þar vid. þa mællti konan vid Þormod. huat manna ertu huort ertu konungs madr edr ertu af bonda lide. Þormodr suarar ok quat visu.
- A ser at ver uorum
- uigræifir med Olæifui
- sár fek helldr at huoru
- huit brudr ok frid litinn.
- skinn a skillde minum
- skalld fek hrid til kallda
- nærr hafa æski askar
- eyrendan mik geruan.
Konan mællti. hui lætr þu æigi binda sar þin ef þu ert miog sárr. Þormodr suarar. þau æin hefui ek sár at ecki þarf at binda. Konan mællti. þu munt þat kunna at segia mer er ver hofum lenge um rætt j kuelld huerr bezst hefir frem gæingit j bardaganum edr minnzst hlift ser. Þormodr quat þa visu.
- Oft uar Olafs hiarta
- ód fram konungr j blode
- rekin bitu (stal a) Stikla
- stodum kuaddi lid bauduar.
- olþolla læit ek alla
- almuedrs nema gram sealfan
- reyndr uar um flest j fastri
- flæindrifu ser hlifa.
Bonde æinn kom þa j kornnhlỏduna er þau tỏludu þetta hann fór at foruitnazst huat tijtt uæri um konungsmennina. þar voru margir menn miog sarir ok let hatt j holsarum manna edr hofutsarum sem natturu er til storsára. Bonde nam stadar j hlỏdunne ok hlyddizst þadan vm ok er hann heyrde at hatt læt j holsarum manna þa mællti hann. þat er von at konunginum hafui litt gengit bardagian vid bændr suo þrottlaust lid sem þetta er at honum hefir fylgt þuiat mer þikir suo mega at kueda at þeir þoli æigi oæpende sar sin ok eru þetta fylur en ecki dugandi menn. Þormodr suarar. synizst þer suo felagi sem þeir se æigi þrottmykler en her eru inne. Ja segir hann suo synizst mer sem her se flestir menn of þreklausazstir saman komnir. Þormodr suarar. vera kann þat at nockurr se sa her inne at æigi se þrekmikill ef til er reynt ok æigi mun þer mitt sár mikit þikia þott þu hygger at þui. Bondi suarar. ek ętla þa uæri betr at þu hefdir bæde morg ok stor. Snyrr bonde þa utar eftir hlỏdunne ok ætlade ut at ganga. j þui huggr Þormodr eftir honum. þat hỏgg kom a bakit ok hio hann af honum bada þionappana. Styn þu æigi nu quat Þormodr. Bondi quat uit hatt med myklum skræk ok þræif til þionappanna badum hondum. Þormodr mællti. þat vissa ek at vera munde her inne nockur madr sa er æi munde þrottigr reynazst. er þer illa saman farit er þu finnr at þrek annara manna þar er þu ert þrottlaus sealfr. eru her margir menn miogh sarir ok uelar æinge þeirra en þu bræktir sem gæit blæsma ok uæinar sem merr þo at þu hafir æina uỏduaskæinu litlu.
capitulum
295. Eftir þenna atburd kom j hlỏduna kona med miolkskiolur .ij. su er færa ætlade dryk sárum monnum. hon mællti vid Þormod. huerr er þessi madr er her stendr vid balkinn. Hann suarar. Þormodr heiti ek. Hon mællti. hefir þu nockut verit vit bardagann j dag. Þormodr suarar. þat uillda ek ætla at þat skyllde nockurir bændr æiga at segia hæim konum sinum j kuelld at Þormodr kolbrunarskalld hafui komit til bardagans j dag en þo uilnumzst ek hins at nockurir megi ecki fra segia. Konan mællti. huerir gengi bezst fram med konunginum. Þormodr quat visu.
- Haralldr uar bitr at beriazst
- baudræifr med Oleifui
- þar gek hardra hiorua
- Hringr ok Dagr a þinge.
- redu þeir und raudar
- randir prutt at standa
- fek henþidurs blacki
- bior dỏglingar |[360] fiorir.
Konan mællti. þu munt vera sárr miog edr uilltu drecka miolk þat er sarum monnum gott til styrktar. Þormodr suarar. æigi þarf ek miolk at drecka þuiat ek er nu suo fullr sem ek hafui nysopit skyr ut a Jslande en ek er þo litt sarr. Konan mællti. hui ertu suo litlaus ef þu ert sarr þo litt. Þormodr quat þa visu.
- Vndrazst ỏglis landa
- æik hui ver sem blæikir
- farr verdr fagur af sarum
- fann ek ỏrua drif suanni.
- mik flo malmr hin dỏckui
- magni keyrdr j gegnum
- huast bæit hiartat næsta
- hetligt jarnn er ek ætla.
Konan mællti. þat þottumzst ek sea a þer at þa mundir miog sárr vera er þu uert suo litlaus ok lattu binda sár þin sem adrir menn ok lat mik sea. Sidan settizst hann nidr ok kastade klædum af ser. en er læknir sa sár hans þat er hann hafde a sidunne hon kendi þess at þar stod ỏr j en þat visse hon æigi uist huert jarnnit hafde snuit. hon hafde þar gert j stæinketli af lauk ok ỏnnur grỏs ok uellt þat saman ok gaf at eta þeim hinum sarum monnum ok reyndi suo huort þeir hỏfdu holsár þuiat þa kendi af laukinum or sarinu. hon bar þat at Þormodi ok bat hann eta. hann suarar. ber j brot ecki hefui ek grassott. Sidan tok hon spennitỏng ok uillde draga ut jarnnit en þat uar fast ok gek huergi. stod ok litit ut þuiat sarit uar sollit. Þa mællti Þormodr. sker þu til iarnnsins suo at uel megi ná med tỏnginne fa mer sidan ok let mik kippa. Hon gerde suo. þa tok Þormodr gullhring af hende ser ok gaf læknninum bat bana sligt af gera sem hon uillde. en godr er nautrinn segir hann Olafr konungr gaf mer hring þenna j morgin. Sidan tok Þormodr tỏngina ok kipte a burt ỏrinne. en a orinne voru krokar ok lagu þar a tágar af hiartanu sumar raudar en sumar huitar gular ok grænar. ok er þat sa Þormodr þa mællti hann. vel hefir konungrinn alit oss huitt er þessum kalli um hiartarætr. Þa quat Þormodr visu.
- Emkad ek raudr en riodum
- rædr gron skỏgul manni
- haukasetrs hin huita
- hugfár um mik saran.
- hitt uelldr mer at melldrar
- mordueniande feniu
- diuft ok danskra uopnna
- Dagshridar spor.
Ok er hann hafde þetta kuedit þa andadizst hann standande uit uandbalkinn ok fell æigi fyrr til iardar en hann uar daudr. Haralldr konungr Sigurdarson fyllde visuna er Þormodr hafde ort. Dagshridar spor suida sagde hann suo munde skalldit vilea kuedit hafua. Nu lykr þar æfui Þormodar med þessum atburdum sem nu voru sagdir.
Fra bændum
296. Olafr konungr fiell miduikudag hinn fiorda kalendas Augusti. þat var nærr midium degi er þeir hittuzst ok helldr firir en at midium degi tokzst orrostan en konungr fell firir nón en myrkrit hellzst fra midmunda til nóns. Suo segir Sighuatr.
- Hord er sizst hermenn gerdu
- hlif raufzst firir gram lifue
- ỏnd at Æingla sende
- omiuk konung siukan.
- ok bra Olafs fiorui
- olld þar er herr klof skiolldu
- folksodda gek fylkir
- fund en Dagr hellt undan.
Ok enn quat hann.
- Adr uitu æigi mæidar
- ognar skers ne herssar
- þiod red þæingils dauda
- þann styrk bondmanna.
- er slikan gram soknnum
- sárelldz undir felldi
- mỏrg la dyr j dreyra
- drott sem Olaf þotti.
Bęndr ræntu ecki ualinn ok uar suo eftir ỏrrostu at helldr slo otta a marga er j mote Olafi konungi hofdu verit en þo helldu þeir illuilianum ok dęmdu þat sin j mille at aller þeir menn er med konungi voru ok hỏfdu fallit skylldu hafa ongan þann umbuning edr groftr er godum monnum somde ok kỏlludu þa alla ransmenn ok utlaga. en þeir menn er rikir voru ok þar attu frændr j ualnum gafu ecki gaum at þui fluttu þeir sidan frændr sina til kirkiu ok uæittu þeim vmbunat.
Madr feck syn
297. Þorgisl alma ok Grimr son hans foru til ualsins vm kuelldit er myrkt uar ordit. Þeir toku upp lik Olafs konungs ok baru þar til er uar huskytra nockur litil ok aud annan ueg fra bænum ok hỏfdu þeir lios med ser ok uatnn. toku þa klæde af likinu ok þogu þui ok suæipudu sidan med lindukum ok lỏgdu þar sidan nidr j husinu ok huldu vidum suo at æigi mætti sea þott menn kæmi j husit. ok gæingu j brott sidan ok heim til bæiarins. Þar hafde fylgt hernum mart stafkalla huorumtueggia ok fatækisfolk þat er ser bat matar. en þat kuelld eftir bardagann hafde þat folk mart þar dualizst ok er nattade læitade þat ser herbergis vm ỏll hus bæde stór ok sma. þar var æinn blindr madr sa er sagt er fra hann var snaudr ok fór suæinn æinn med honum ok læidde hann vti um bæinn ok leitadu ser herbergis. þeir kuomu at þui sama huse er fyrr uar getit. þar voru dyrr suo lagar at nærr uard at kriupa inn. ok er hinn blinde madr kom inn j husit þa þræifadizst hann firir vm husit |[361] ok læitade huort þar mætti nockut nidr setiazst. hott hafde hann a hofde[362] ok steyptizst hottrinn firir augu honum er hann laut nidr. hann kendi firir hondum at tiornn var a golfinu. þa tok hann upp hendinne votri ok komu fingurnir vid ỏgun. en þegar bra klada a huarmana suo myklum at hann strauk fingrunum uotum vm ỏgun sin sealfr. sidan opade hann vt ór husinu ok sagde at þar matti ecki liggia inne þuiat þar var allt vott. ok er hann kom vt ór husinu þa sa hann fyst þegar skil handa sinna ok suo allt þat er nærr honum uar ok þat er hann matti sea firir nattmyrkri. hann gek þegar hæim til bæiarins ok inn j stofu. margir menn voru þar firir ok lysti hann firir þeim at hann hefde fæingit syn sina ok uar hann þa skygnn madr. en þat vissu margir menn at hann var lengi blindr þuiat hann hafde þar leinge adr verit ok gæingit vm bygdir. hann sagde at þa sa hann fyst er hann kom út ór husi æinu litlu. ok uar þar allt uott inne segir hann græip ek þar j hendinne ok nera ek uætunne um ỏgu mer. hann segir huar þetta hus stod en þeir menn er þar voru undruduzst miog þenna atburd ok toludu sin a mille huat þar munde inne vera j þui huse. En Þorgisl bonde ok sonr hans Grimr þottuzst uita huar af þessi atburdr munde vera. þeir hrædduzst miog at ouinir konungs mundu rannsaka husit. sidan leynduz þeir j brott ok foru til hussins ok toku likit ok fluttu þat j brott vt j hagann ok falu þar. foru þa sidan til bæiarins ok suofu af þa nott.
Fra Þori hund
298. Þorir hundr kom fimtadaginn ofan ór Ueradal ut a Stiklastade ok fylgde honum lid mart. þar uar ok firir mart bonda lid. uar þa enn rofinn ualrinn. fluttu menn j brott frændr sina ok vine en uæittu biorg sarum monnum þeim er menn uilldu græda. en fiolde manna hafde þar andazst sidan er lokit uar bardaganum. Þorir hundr gek þar til er konungrinn hafde fallit ok læitade liksins ok fann æigi. þa spurdizst hann firir ef nockurir menn kynne at segia honum huar lik konungs væri komit en þat visse æinge madr at segia honum. þa spurde hann Þorgisl bonda huat hann visse til liks konungsins. Þorgisl suarar. ecki uar ek j bardaga uæit ek þadan fa tidende. fara nu margar sogur. þat er nu sagt at Olafr konungr hafui hittr uerit uppi hea Stad ok suæit manna med honum. en ef hann hefir fallit þa munu suæitungar ydrir hafua folgit hann j holltum edr hraunum. En þo at Þorir þættizst vita at hann uar fallinn þa toku margir undir ok gerdu þann kurr at konungr munde hafua burt komizst ór orrostu ok skamt munde til at hann munde fa her ok fara aftr a hendr þeim. for Þorir þa til skipa sinna ok sidan ut eftir firde. þa tok at dreifazst allt bondalid ok fluttu j brot hina saru menn alla þa er hręrande voru huerr til sins hæimilis.
Fra Þorgilsi ok Grimi syni hans. capitulum.
299. Þorgisl alma ok þeir Grimr fedgar hofdu j sinne uardueitzslu lik Olafs konungs ok voru um þat miog hugsiuker huernn ueg þeir fengi til gætt um lik Olafs konungs at æigi fenge ouinir hans at misfara[363] likinu þuiat þeir heyrdu þat ordtak bonda at þat rad munde til liggea ef lik konungs fyndizst at brenna þat edr flytia a sio vt ok sockua nidr. þeir fedgar hỏfdu set vm nottina suo sem kertislios brynne þar yfir er lik konungs la j ualnum ok suo sidan er þeir hofdu folgit likit þa sa þeir iafnan lios þangat er konungrinn huillde. þeir hrædduzst at ouinir konungs munde fara ok læita liksins þar er uar ef þeir sęi þessi merki. uar þeim Þorgisle ant til þess at flytia likit til þess stadar nockurs er þeim þætti uel komit. Þeir Þorgisl gerdu kistu ok uondudu sem mest ok lỏgdu þar j lik konungsins en sidan gerdu þeir adra kistu ok baru þar j griot ok halm suo at þat skyllde mannz hofgi vera. luktu þa kistuna vandliga. ok er a brottu uar af Stiklastodum allt lid bonda þa biuggu þeir ferd sina Þorgisl ok Grimr. þeir fluttu lik konungs til skips leyniliga settu kistuna undir þiliur nidr. fek hann ser rodrarferiu nockura ok voru þeir saman .vij. menn edr .viij. ok voru þeir aller frændr hans ok vinir. kistu hafde hann met[364] ser þa er griot uar j. settu hann j skip suo at aller mattu sea. foru sidan vt eftir firde ok fengu gott læide. komu at kuellde er myrkua tok til Nidáross lỏgdu þar vid konungs bryggiu. sidan sende Þorgisl upp j bæinn ok let segia Sigurde byskupi at þar uar komit lik Olafs konungs. en er hann spurde þessi tidende þa sendi byskup menn sina ofan a bryggiur. þeir toku rodrarskutu ok logdu þar at skipe Þorgisl ok badu þa fa ser lik konungsins. þeir Þorgisl toku kistu þa er uppi stod a þiliunum ok |[365] baru a skutuna. sidan reru þeir menn vt a fiordinn ok soktu þar nidr kistunne þa uar myrkt af natt. þeir Þorgisl foru upp eftir anne til þess er þraut bæinn ok logdu þar at er Saurhlid er kallat. þat uar firir ofan bæinn. þa baru þeir upp likit ok inn j æydeskemmu nockura er þar stod upp fra ỏdrum husum. uỏktu þeir þar þa nott yfir likinu. Þorgisl gek ofan j bæinn ok fann hann þa menn at mali er hellzst hofdu þar verit uinir konungs ok spurde hann þa ef þeir villde taka vid like konungs. þat þorde æinge madr at gera. sidan fluttu þeir Þorgisl likit upp med anne ok grofu þar nidr j sand j mel þeim er þar uar. biuggu þeir suo um at æigi skyllde nyuirke a sia. hofdu þeir þessu lokit ollu adr dagade. foru þa til skips sins ok lỏgdu þegar ut ór ánne foru sidan ferdar sinnar til þess er þeir kuomu heim a Stiklastade.
Sueinn ok Alfiua komu til Noregs
300. Svæinn Knutzson ok Allifa dottir Alfinnz jallz hafde setzst til rikis a Uindlande j Jomsborg en þa hafde komit til Suæins konungs ordsending Knutz konungs fỏdur hans at hann skyllde fara til Danmerkr ok þat med at hann skyllde fara til Noregs ok taka þar uit riki ok hafa þar med konungsnafnn yfir Noregi. Sidan for Suæinn til Danmerkr ok hafde þadan lid mikit. fór med honum Haralldr jall ok mart annat rikismanna. Þess getr Þorarinn loftunga j kuæde þui er hann orti um Suæin konung Alfifuson er kollut er Glælungs kuida.
- Þat uar dullaust
- hue Danir gerdu
- docka fỏr
- med dỏglinge.
- þar var jall fyst
- at upphafui
- ok huerr madr
- er honum fylgde
- annar dræingr
- odrum betri.
Sidan fór Suæinn j Noreg ok Alfifa modir hana ok uar hann þa til konungs tekinn a hueriu lỏgþinge. hann uar þa kominn austan j Uikina er orrosta var a Stiklastodum ok Olafr konungr fell. Sueinn letti eigi ferd sinne fyrr en hann kom um haustit nordr j Þrandheinn var hann þar til konungs tekinn sem j ỏdrum stỏdum. Sueinn konungr hafde ny lỏg j lande um marga hluti ok uar þat eftir þui sem lỏg voru j Danmorku en sum myklu frekari. æinge madr skyllde af lande fara nema j konungs leyfui. en ef færi fell under konung æignn þess. en huerr er uig uægi skyllde hafa uegit lande ok lausum eyre. en ef madr uar utlægr ok tæmdizst honum arfr þa æignnadizst konungr arf þann. at jolum skyllde huerr bonde fa konungi mæli mallz af ardri huerium ok lær af uxa huerium þreuetrum ok uar þat kallat vinatoddi ok spann smiors. ok husfreyia huer rygiarto þat uar lin orotit suo mikit at spent fengi lengsta fingri ok þumalfingri. bændr skylldu upp gera hus þau oll er konungr uillde hafa a bustỏdum sinum. seau menn skylldu gera æinn lidfærann ok gera firir huernn .xv. uetra gamla(n) mann ok med homlu læiga. huerr madr er a(t) lande reri skyllde giallda konungi landuordu huadan sem hann reri. en fiskaskip huert er færi af lande a burt skyllde giallda konungi rum um þuert skip. madr huerr er færi til Jslandz skillde giallda landaura þarlendzkr ok utlendzkr. þat fylgde þessu at þa skylldu danskir menn hafu(a) suo mikinn mettnat j Noregi at æins þeirra uittne skyllde hrinda tiu Nordmanna uitnne. En er þessi lagasetning kom upp ok bert uar firir alþydu þa toku menn þegar at ræisa ulfud j moti ok gerdu kur sin j mille. mælltu þeir suo er æigi hofdu verit j motfor uit Olaf konung. taki þeir nu Jnnþrændir vinattu ok laun af Knytlingum þess er þeir borduzst vid Olaf konung ok felldu hann fra lande ok þar med uar ydr hæitit fride ok rettarbot en nu hafui þer anaud ok þrælkun ok þar med storglępi ok suiuirding ok nidingsskap. En þar uar ecki gott til motmæla. þa sa aller at ohæfuiliga uar radit. baru menn þo æigi traust til at gera uppræist j moti Suæini konungi. bar þat mest til þess at menn hefde gisla sellt Knuti konungi sonu sina edr adra frændr sina ok þat med at þa uar æinge madr til uppræistar. bratt hofdu menn amæli mikit til Suæins konungs ok kendu þat miog Alfifu þat er j mote skape þotti en þa nadizst sannmæli af mỏrgum monnum til Olafs konungs.
Fra Einari þambaskelfi
301. Uetr þann hofzst umræda su af morgum monnum þar j Þrandheimi at Olafr konungr være madr sannhæilagr ok iartæignir margar yrde at helgi hans. hofu þa margir ahæit vid Olaf konung vm þa hluti er monnum þotti mali skipta. fengu menn margir af þui heilsubot en sumir fararbæina edr adra hluti þa er naudsyn þotti til bera. Æinarr þambarskelfir uar þa kominn til bua sinna ok hafde þær uæitzslur sem Knutr konungr hafde fæingit honum þa er þeir hỏfdu fundizst |[366] j Þrandheimi ok jarllar hofdu fyrr gefit honum. Æinarr hafde ekki miog verit j motgaungu vid Olaf konung hrosade hann þui sealfr. Æinarr minntizst þess at Knutr konungr hafde heitit honum ialldęmi yfir Noregi ok suo þat at konungr endi ecki heit sitt. Æinarr uard fystr manna til at hallda upp helgi Olafs konungs virdingamanna j Noregi.
Fra þeim brædrum Arnasonum
302. Finnr Arnnason dualdizst litla hrid a Eggiu med Kalfi þuiat hann kunni þui storilla er Kalfr hafde verit j ferdinne ok bardaga moti Olafi konungi. uæitti Finnr honum iafnan hardar atỏlur af þeim sỏkum. Þorbergr Arnnason uar mycklu betr stilltr en Finnr en þo fystizst Þorbergr at fara heim til hus sins. fek Kalfr þa brædrum sinum langskip gott med ollum ræida ok godum bunade fek þeim ok frit foruneyti foru þeir heim til bua sinna. Arrnne[367] Arnnason la læinge j sarum ok uard hæill ok ỏrkumblalauss fór hann sidan til buss sins vm uetrinn. toku þeir aller grid af Suæine konungi ok settuzst þeir heima brædr aller um kyrt. Sighuatr skalld hafde þegit hæimfarar leyfui þa er Olafr konungr fór austr j Gardariki en annat sumar for Sighuatr ór lande ok sudr til Roma ok med honum Besse Skalldtorfuson. Þa quat Sighuatr visu þessa.
- Roms let en ek hellt hæima
- hermodr a fỏr godri
- giallar uond þann er gulli
- gaf mer konungr uafdan.
- sullt þa er silfri hialltat
- suerd dyrt vidir þuerdu
- logdo uopnn en uigdu
- uers ylgiar staf fylgdu.
En um haustit er þeir Sighuatr ok Besse uoru sunnan a læid þa mættu þeir Nordmonnum þeim er sỏgdu fall hins heilaga Olafs konungs. en uit þau tidende urdu þeir Sighuatr ok Besse ugladir miogh. Sighuatr quat þa.
- Stod ek a mot en mintumzst
- mỏrg brast sundr targa
- bræid ok bryniur sidar
- borgum nærr um morgin.
- munda ek þann er ende
- ỏnduerdan brum londum
- ferd minn uar þa þenna
- þordendr konungr fordum.
Suo er sagt at Besse þrutnade ok gerde dreyrraudan yfirlitz ok gat ecki gratit. hann gek aftr j borgina til Petrskirkiu ok sprak þar af helstride þui er hann hafde eftir fall hins hæilaga Olafs konungs. Besse uar þar grafinn at Petrskirkiu sem hann and(ad)izst. en Sighuatr komzst vid ok fellde tár er hann fra lat Olafs konungs. ok er menn sa at Sighuatr fellde tár þa mælltu þeir er vid voru staddir ok sogdu at Sighuati yrde okallmanliga er hann skyllde grata sỏgdu at hann munde þreklitill vera er hann uard suo ueykr vid slika tidenasỏgnn. En er Sighuatr heyrde þetta quat hann visu þessa.
- Fuss lætzst madr ef missir
- mæyiar fadmis at deyia
- keyft er ast ef eftir
- oflatinn skal grata.
- en fullhuginn fellir
- fliott styggr sa er ann drottni
- uort ár reck litz verra
- uigtar konungs arum.
Uigtár kollum ver þat sagde Sighuatr ef ver fellum vid slik tidende. Nu ferr Sighuatr sunnan kemr j Danmork ferr þa huldu hỏfde firir sakir rikis Knutz konungs þuiat hann uar grimmr ollum vinum Olafs konungs. Sighuatr kom til gistingar til æins riks bonda ok dualdizst. en þat hofdu menn til skemtanar um kuelldit þeir sem firir voru at menn ræddu um skalldskap manna ok vard suo j þeirra tỏlu at þeir amællta Sighuati vm kuedskap sinn ok tỏldu at hann hefde mart rangt ort. Þa quat Sighuatr visu þessa.
- Munu þeir er mest vm skynia
- munn uigurs dains kunna
- sitr at Sighuatr brodir
- suinnz braglỏstu finna.
- sik uill huerr at hneckir
- halldordr bodi skialldar
- ols þui at aller mæla
- iflaust gerat fifle.
En vm nattina er Sighuatr var sofnadr kom at honum dottir husbondans. hon uakti Sighuat ok mællti at hann skyllde upp standa ok a brott fara. þuiat þu uart kendr j gear aftan af visu þeirra er þu kuatt. en Knutr konungr hefir um allt sitt riki sett menn til hỏfuds þer at drepa þig ef færi gæfui a. nu muntu a morgin drepinn uera ef þu ferr æigi a burt j natt. Sighuatr ræis þa upp fliott ok for dag ok nætr þar til er hann kom j Noreg. margir menn uæittu honum amæli ok toldu at hann hafde illa skilit uit Olaf konung. þa quat Sighuatr.
- Hafua lati mig hæitann
- Huita Kristr at vite
- olld ef ek Olaf uilldag
- er ek skirr um þat firrazst.
- uatnnærin hefig uittne
- uask ek til Roms j haska
- olld leyne ek þui alldri
- annarra suo manna.
Sidan for Sighuatr til hirdar Magnus konungs ok uar med honum. gerdizst hann hirdmadr hans ok uar konungr uel til hans.
Þorir hundr sagdi Knuti jartegnir Olafs
303. Mikil var umbræda um helgi Olafs konungs ok suo um þat huerr at Knuti konungi skyllde segia. Þorir hundr quazst þat gera mundu. þuiat ek hafui jartæign fæingit af konungi ok leynt hellzsti leingi. uær hỏfum keyft at Finnum .xij. mỏtvnautar |[368] at þeir gerde oss þa bialba at ecki biti jarnn a. ermr uar skom a bialba þeim er ek hafda ek var hogguinn a hondina suo at miog suo leysti fra þumalfingrinn. en þa er uer unnum a konunginum hof hann til himins ỏgu sin. þa kom mer j hug glæpr minn ok bra mer vit miog suo at fra mer tok syn ok þa medan rann blod konungsins eftir spiotskeptinu ok upp a hond mer. þa var fingr minn vid groinn er ek tok syn ok er sem þradr liggi eftir um fingrinn. þessa iartæignn skal ek syna Knuti konungi hann uæit huersu makligr ek var. Þorir hundr ferr til Æinglandz ok segir Knuti konungi allt huersu farit hafde. Konungr vard miỏg ogladr uit þessa sỏgu. Þorir spurde hueriu þat gegnnde. Konungr suarar. ek þottumzst þat vita at annarhuor ockarr munde hæilagr vera ok hafde ek mer þat ætlat. þo skal ek nu leggia fe fystr til skrins Olafs konungs hans ouina ok trua fystr helgi hans ok æigi skal ek koma j Noreg med þui er Olafr er hæilagr. Þorir hundr for af landa a burt litlu eftir fall Olafs konungs. Þorir for ut j Jorsalahæim ok allt til Jorsala ok andadizst þar at þui er flestir mann segia. Sigurdr het son Þoris hundz hann uar fadir Rannueigar er atti Jon Ar(n)ason Arnnasonar. þeirra bỏrn uoru þau Vidkunnr j Biarkey Sigurdr hundr Erlingr ok Jardþrudr. Harekr ór Þiottu sat hæima at bui sinu þar til er Magnus Olafsson kom j land þa drap Asmundr Grannkelsson hann j trausti konungs ok eru sidan myklar frasagnir vm skipti þeirra Asmundar ok Harekssona en Kalfr sættizst vid Magnus konung.
Vmræda heilagleiks
304. Eftir Stiklastada bardada um sumarit uar su vmræda ath Olafr konungr munda sannhæilagr iafnnuel af þeim monnum er fyrr hỏfdu af ollum fiandskap j mot honum gengit. toku menn þa at snuazst til amælis vid þa menn er mest eggiudu motgangs uit Olaf konung. uar af þui einna mest kent Sigurde byskup(i). gerduzst menn þa miog hans ouinir suo mykler at hann sa þann æinn sinn kost at fara a burt ok uestr til Æinglandz a fund Knutz konungs. Sidan gerdu Þrændir menn ok ordsendingar til Upplanda at Grimkell byskup skyllde koma nordr til Þrandheims. Olafr konungr hafde sent Grimkel byskup aftr til Noregs þa er konungr fór austr j Gardarike hafde Grimkell byskup sidan verit a Upplondum. en er þessi ordsending kom til byskups þa biozst hann þegar til ferdar þeirrar. bar þat miog til er hann for at byskup trude at þat munde sannynde uera er sagt uar fra iartæignnageord Olafs konungs ok helgi hans.
Andlaat Knutz konungs ins rika
305. Þa er Suæinn konungr hafde radit lande .iij. uetr þa fellde hann Tryggua Olafsson firir innan Boknn. annan uetr eftir vard Magnus konungr jlendr. Sidan fór Suæinn konungr til Danmerkr ok tok þar vid riki med Hordaknuti brodur sinum. Suo segir Bearnni gullbrarskalld j Kalfs flocki.
- Hafua letzstu unga iofra
- erfd sem til red huerfa
- satt er at sitia matti
- Suæinn at Danmork æinne.
- kendut Kalfr til handa
- kappfusum Magnuse
- ollut er at stiller
- iỏrd hann fekzst ór Gaurdum.
Þann sama uetr uard Sueinn Alfifuson sottdaudr j Danmork en Knutr hinn riki andadizst ok þann uetr Jdus dag nouembris manadar. þa hafde hann konungr verit yfir þremr þiodlondum Æinglande Danmork ok Noregi .vij. uetr. en yfir Æinglande ok Danmork fiora uetr ok .xx. en fyst yfir Danmork æinne .iij. uetr. en hann var allz konungr .vij. uetr ok .xx. en þeir menn er glỏg(g)ligazst telia segia suo at Olafr konungr hinn helgi væri yfir Noregi .xv. uetr sidan Suæinn jall for ór lande en adr um uetrinn tok hann konungsnafnn a Upplondum. Suo segir Sighuatr.
- Olafr red hit efra
- andprudr firir þui lande
- fulla uetr adr felle
- fimtan a þui lade.
- huerr hafui fædzat hit nyrdra
- heims enda ser kendan
- skiolldungr hellt en skillde
- skemr landreki hinn fremri.
Olafr konungr uar halfertỏgr at alldri þa er hann fell at sỏgn Ara prestz hins froda. hann hafde att .xx. orrostur. Suo segir Sighuatr.
- Sumir trudu a gud gumnar
- grein uar lids a midle
- folkorrostu fylkir
- framradr tigu hade.
- fregr bad hann a hægre
- hand kristith lid standa
- fedr Magnus bid ek fagnnla
- fliott mætum gud drottni.
Nu er sagdr nockurr hlutr sỏgu Olafs konungs fra þeim tidendum er gerduzst medan hann red Noregi ok suo fra falle hans. en nu skal þat æigi nidr leggia er honum er þo mest uegsemd j at segia fra þui er helgi hans var upptekin ok fra jartæignagerd hans.
Nidranarord Alfifu til heilags Olafs konungs
Zacharias agætr kennimadr ok fadir hins blezsada Johannis baptiste spade ok firir sagde j þeim lofsỏng er dagliga synngzst j hæilagri kirkiu til lofs ok heidrs lausnara vorum |[369] ok lauarde huerr at suo uattar at blezadr drottinn Jesus Cristus formerade ok fullgerde lausnn ok frelse sins lyds j sinne uitian. sannliga uitiade drottinn Jesus sins lyds þa er hann sende sitt lysanda liosker huert at birte alla Nordrhalfuna sem uottar lifssaga ok iartæignagerd hins blezada Olafs konungs at uist æigi munu dęmi til finnazst at nockurr iardneskr konungr hafui framar hans fótspor gengit um marga hluti en þessi hans uirkta vin Olafr konungr. Grimkell byskup fór til fundar vid Æinar þambaskelfi tok Æinar feginsamliga vid byskupi. mælltu þeir sidan marga hluti suo ok þat er þar j lande hofdu stórtidende ordit. urdu þeir a marga hluti sattir sin a mille. sidan for byskup inn til kaupangs tok þar oll alþyda vel vit honum. hann fór eftir uandliga um taknn þau er sogd voru fra Olafi konungi spurdizst honum uel til þess. Sidan gerde byskup ordsending inn a Stiklastade til Þorgils ok Grims sonar hans ok stefnnde þeim vt til bæiar a sinn fund. þeir fedgar lỏgduzst þa ferd æigi undir hofut ok foru ut til bæiarins a fund byskups. þa syndo þeir ỏll þau merke er þeir hofdu viser ordit suo ok þat huar þeir hofdu folgit lik konungs. Sidan sende byskup eftir Æinari þambarskelfi ok kom Æinarr til bæiarins. hofdu þeir byskup þa tal saman vid konung ok alþydu ok badu at konungr skyllde lof til gefa at lik Olafs konungs væri tekit ór jordu. konungr lagde þar lof til ok bat byskup gera þar af slikt er hann uillde. þa uar mikill fiolde manna j bænum. Byskup ok Æinarr ok menn med þeim foru til þar sem lik konungs uar iardat ok letu þar til grafa. kistan var þa komin upp ór iordu miog suo. þat uar ok margra manna rad at byskup leti lik konungs grafa nidr j jord at Klemenskirkiu. En er lidit uar fra andlati hans .xij. manudr ok .v. nætr þa uar upp tekinn hæilagr domr hans. uar þa kista Olafs konungs spanosa sem nyskafin væri. Grimkell byskup gek þa til er upp uar lokit kistu Olafs konungs. þar uar dyrdligr ilmr. þa berade byskup andlit konungs ok uar onguann ueg brugdit asionu hans. slikr litr ok rodi j kinnum sem þa er hann munde er hann væri nysofnnadr. en a þui fundu menn mikinn mun er set hofdu Olaf konung þa er hann fell at sidan hafde uaxit hár hans ok negl þui næst sem þa munde ef hann hefde lifs uerit her j hæime þa alla stund sidan hann fell. Þa gek Sueinn konungr til at sea lik Olafs konungs ok aller hofdingiar þeir er þar uoru. Þa mællti Alfifu. fundu sæint funa menn j sandinum. ecki mundi suo vera ef hann hefde j molldu legit. Sidan tok byskup sỏx ok skar af hari hans ok af kỏmpum hans. hann hafdi haft langa kampa sỏx sem þa var tijtt. Byskup mællti til konungs ok Alfifu. nu er hár hans skorit ok kampar suo sijtt sem þa er hann andadizst en þuilikt uaxit sem na siai þer af skorit. Þa suarar Alfifa. þa þiki mer þetta hæilagr domr ef þat brennr æigi j elldi en oft hỏfum ver set hár manna hæillt ok osakat þeirra er lengr hafa j iordu legit en þessi madr. Sidan let byskup taka ser elld j glodarkeri ok blæszade. reykelsi lagde hann ok j elldinn ok þar med hár Olafs konungs. en þa er brunnit var reykelsit allt þa tok byskup har ór elldinum ok uar þa obrunnit. let byskup þetta sia konung ok adra hofdingea. þa bat Alfifa harit leggia j ouigdan elld. þa suarar Æinarr þambaskelfir ok bat hana þegia ok ualde henni mỏrg ord hord. Uar þat þa byskups atkuæde ok konunga samþycki ok domr allz heriar at Olafr konungr veri madr sannhæilagr. uar þa likami hans borinn j Clemens kirkiu ok uæittr umbunadr adr yfir haalltari. uar kisten suæiput pelli ok tialldat um guduefium. urda þa þegar margar jartæigner þar at helgi Olafs konungs.
Jarteinir hins heilaga Olafs konungs
307. Þar a melnum sem lik Olafs konungs hafde legit kom upp fagr brunar ok fengu menn bot mæina sinna af þui uatnni. uar þar uæittr umbunadr ok hefir þat uatnn uerit iafnan sidan uandliga uarduæitt. uar þar fyst ger kapella ok sett þar alltarit sem legit hafde lik konungsins en nu stendr j þeim stad Kristzkirkia. let Eystæinn erkibyskup þar setia haaltari j þeim stad sem konungrinn hafde legit þa er hann ræisti þetta hit mykla mustari. Suo er sagt at Olafskirkia stande þar nu sem þa stod eydeskemma su er lik Olafs konungs uar nattsett j. þar er nu kallat Saurhlid er hæilagr domr Olafs konungs uar borinn af skipe ok er þat nu j midium bæ. Byskup uarduæitti helgan dom Olafs konungs skar har hans ok negl þuiat huorttueggia ok suo sem þa er hann veri lifande madr j þessum heimi. Suo segir Sighuatr.
- Lyg ek Olafui æigi
- yss sem kuikar tifar
- gædi ek hellzst j hrodri
- haruoxst konungs aru.
- en hellzt þeim er son selldu
- sudr þann er ỏx j Gỏrdum
- hann fek lęss af liosum
- lausn Ualldamar hause.
Þorarinn loftunga |[370] orti um Suein konung kuędi þat er Glælungs kuida hætir ok eru þessar visur j.
- Nu hefir ser
- til sess hagat
- þiodkonungr
- j Þrandheimi.
- þar uill æ
- æfui sina
- bauga briotr
- bygdum rada.
- Þar er Olafr
- adan bygde
- adr hann huarf
- til himirikis.
- ok þar uard
- sem uitu aller
- kuikligr hattr
- af konungmanni.
- Hafdi ser
- hardla radit
- Haralldzson
- til himerikis
- adr seimbriotr
- at sætu uard
- þar er hann
- med hæilu liggr
- lofsæll gramr
- like sinu.
- Þar kua
- sem a kuikum manni
- hár ok negl
- hanum uaxa.
- þar borduegs
- biollur knegu
- um sæng hans
- sealfar hringiazst.
- ok huernn dag
- heyra þiodir
- klucku hliod
- yfir konungmanni.
- Enn þar upp
- af alltari
- Kristi þæg
- kerti brenna.
- suo hefir Olafi
- adr hann anndadizst
- syndalaus
- salum borgit.
- Þar kemr huerr
- er hæilagr er
- konungr sealfr
- krypr at gagnni.
- ok bæidendr
- blindir sækia
- þiodir mals
- sem þadan hæifir.
- Bid þu Olaf
- at hann arnni þer
- hann er guds madr
- grundar sinnar.
- hann um getr
- af gude sealfum
- ár ok frid
- ollum monnum.
- þa er þu rettir
- firir reginnagla
- boga mals
- bænir þinir.
Fra suerdinu Hneiti er atti Olafr konungr
308. Sa atburdr uard a Stiklastỏdum j orrostu sem fyrr uar ritat at Olafr konungr kastade fra ser suerdinu Hnæiti þa er hann fek sár. en æinn suænskr madr hafde [brott suerdit[371] ok tok þa upp suerdit Hnæiti ok for med þat. en sa madr komzst ór bardaga ok fór med ỏdrum flottamonnum. kom hann fram j Suiþiod ok for hann med odrum monnum heim til buss sins ok hafde hann suerdit vm alla sina æfui en sidan hans son ok huerr eftir annan þeirra frænda ok fylgde þat iafnan at huar sagde ỏdrum nafnn suerdzsins ok suo þat huadan þat uar komit. En mykla sidarr a dỏgum Kirialags Myklagardz keisara at þar uar j Myklagarde stór suæit Ueringea þa bar suo at a æinu sumri þa er konungr uar j herferd ok lagu þeir j herbudum sinum. Ueringiar helldu uord ok uoktu yfir konungi lagu þeir a uellinum firir utan herbudir en þeir er adr hofdu uakat logduzst þa nidr. þeir uoru aller aluopnnadir. þat uar þa er þeir logduzst til suefnns at huerr þeirra hafde hialm a hofde ok skiolld yfir ser suerd undir hofde ok skillde leg(g)ia hina hægri hỏnd um medalkafla. en huerr þeirra felaga sem hlotit hafde hinn efra hlut uaknnade hann j dagan þa var suerd hans j brottu en er hann læitade þa sa hann huar suerdit la a uellinum langt fra honum a burt. hann stod upp ok tok suerdit. ætlade hann at felagar hans þeir er uakat hỏfdu mundu gert hafua til spotz vid hann at uela fra honum suerdit. þeir syniud(u) þess firir sig. Slikir atburdir urdu .iij. nætr. þa undradizst hann miog sealfr ok suo adrir þeir er þetta sa edr heyrdu ok spurdu menn eftir hueriu þetta mundi gegnna. þa segir hann at suerd þat er kallat Hnæitir ok Olafr konungr hafde att ok borit sealfr j orrostu a Stiklastodum. hann segir ok huernn ueg farit hafde vm suerdit. Sidan uar þetta sagt Kirialags konungi. þa let konungr kalla til sin þenna mann er med suerdit fór fek konungr honum .iij. iafnnuægi suerdzsins af gulle en konungr let suerdit bera j Olafskirkiu þa er Uæringiar hallda. uar þat þar sidan yfir alltare. Endride iunge het lendr madr j Noregi a dỏgum þeirra Haralldz gilla Jnga Eystæins ok Sigurdar. Endride uar þa j Myklagarde er þessir atburdir gerduzst ok sagde þessa sỏgu j Noreg suo sem Æinar Skulason uottar j drapu þeirre er hann orti um Olaf konung hinn helga. ok er þat kuæde kuedit um þenna atburd ok fleire adra þott her se æigi skrifadir.
Magnus konungr let gera skrin Olafs
309. Þa er Magnus konungr Olafsson hinn (gode) uar til konungs tekinn j Noregi let hann gera skrin ok bua gulle ok silfri ok stæinum. er skrin þat giort suo sem likkista bæde at mikillæik ok ad odrum uexsti en sualer undir nidri en yfir uppi uar uaxit sem rafr ok þar upp af hofut ok bust a uęttinu. lamar a bak en hespur a firir ok þar læst med lukli. Sidan let konungr leggia j skrinit helgan dom Olafs konungs. urdu þar þa margar jartæignir. Suo segir Sighuatr.
- Geort er þeim er gott bar hiarta
- gullskrin af ueg sinum
- hrosa ek helgi ræsis
- herr sotti gud drottinn.
- þar gengr margr fra mærum
- mæidr þess konungs ræide
- hræins med helgar sioner
- hrings er blindr kom þingat.
Þa var þat j logh tekit at hallda hæilagt um allan Noreg artid Olafs konungs. uar sa dagr þegar suo halldinn sem hinu stærstu hatidir. Suo quat Sighuatr.
- Oss dugir Olafs messo
- iofur magnnar gud fagnna
- mæinalaust j minum
- Magnus fỏdur harmi.
- skylldr er ek skilfings hallda
- skollaust þess er bio gulle
- helge handar tialgur
- harmdauda mer raudu.
Jartein v(eitt) Guthormi
310. J þenna tima uar Guthormr son Ketils kalfs af Hringunese ok Gunnhilldar |[372] systur Olafs konungs hins helga j uestruiking. hann hafde fridland ok uetrsetu j Dyflinne a Jrlande ok uar þar med kærlæikum myklum med Maddade konungi. um sumarit for Maddadr konungr ok Guthormr med honum til Brethlandz ok fengu þar ogrynne fiar. Sidan logdu þeir j Ỏngulsund. þa skilldu þeir þar skipta herfange sinu. en er fram uar borit þat hit mykla silfr ok allzkonar gersimar þa uillde konungr æinn saman hafa þat allt ok virda þa litils vingun sina vid Guthorm. Guthormi likade þat illa ef hann skyllde uera hlutræningr ok menn hans. konungr sagde at hann skyllde æiga .ij. kosti firir hondum. sa annar at una þui er ver vilium vera lata en sa annar at hallda bardaga vid oss ok hafui sa þa fe er sigr hefir ok þat med at þu skallt ganga af skipum þinum. skal ek þau hafua. Guthormi syndizst mikill uande a badar hendr þotti illt at lata skip sin firir ongua tilgeỏrd þat uar ok haskasamligt at beriazst vid konung ok þat hit mykla lid er honum fylgde en lidsmunr þeirra uar suo mikill at konungr hafde .xvj. langskip en Guthormr .v. skip. Þa bat hann konung lea ser fresta .iij. nætr til umrada vit sina menn hygzst hann a þeirre stundu mega mykia konungs skaplynde ok koma sinu male j betri vingan vit hann med fortolum sinna manna. en þat fekzst ecki af konungi sem hann mællti til. þat uar Olafs messo aftan. þa kaus Guthormr ser þann kost helldr at deyia med dræingskap edr uega sigr helldr en þola skom ok suiuirding ok klækisord. Þa kallade hann a gud ok hinn helga Olaf konung frænda sinn ok bat hann þa fulltings ok healpa(r) ser ok het[373] til þess helga mannz huss at gefa tiund af ollu þui herfange er þeir hlyti ef þeir fenge sigr. Sidan fylkti hann lide sinu ok skipade j moti þeim hinum mykla her ok red til at beriazst. en med fulltinge guds ok hins helga Olafs konungs þa fek hann sigr en þar fell Maddadr konungr ok huerr madr er honum fylgde. ok eftir þann halæita sigr þa uendi Guthormr hæim ór þeirri fỏr gladr med ollum fiarhlut þeim er þeir hỏfdu. þa uar af tekit silfrinu þui er þeir hỏfdu fæingit hinn tiundi hlutr suo sem hæitit uar hinum hæilaga Olafi konungi ok uar þat ofamikit fe suo at af þui fe let Guthormr gera rodu eftir uexsti sinum edr stafnnbua sins ok er þat likneski myklu mæira en þeir menn er nu eru. gaf Guthormr rodu þa suo buna til stadar hins heilaga Olafs konungs. hefir hon þar uærit sidan til minningar sigrs Guthorms ok iartæignar hins heilaga Olafs konungs.
Kirialax konungr feck sigr firir aarnon hins heilaga Olafs konungs
311. Sa atburdr uard j Griklande þa er þar var Kirialax konungr at konungr fór a Blekumanna land. en er þeir komu a Persinna uollu þa kom þar a moti honum hæidinn konungr med oflyianda her. þeir hofdu þangat haft hestalid ok uaggna stora miog ok ofan a uigskỏrd. en er þeir biuggu um nattbolstat sinn þeir skipudu uỏgnum huerium vm annan frir vtan herbudirnar grofu þeir dike stor firir innan var þat þa uige suo mikit sem borg ueri. Konungr hinn hæidni uar blindr. en er Grickia konungr kom þar þa settu Grickir fylking þar j moti ok ridu fram huorirtueggiu ok borduzst. for þa at illa ok ohæfuiliga. flydu þa Grickir ok hỏfdu fæingit mikit mannlat en hæidingiar fengu sigr. Þa skipade konungr fylking af Frỏkkum ok Flæmingium. en sidan ridu þeir fram j moti hæidingium ok bỏrduzst vit þa ok fór sem hinum fyrrum at margir flydu en aller voru drepnir þeir er æigi komuzst undan. uar þa Grickia konungr ræidr miog hermonnum sinum. Þeir suara honum suo badu hann taka til Uæringia vina sinna. Konungr suarar sua. at hann uill æigi spilla gessimum sinum suo at læida fa menn þott þeir se huasser j moti suo myklum her. Þa suarar ordum konungs Þorir helsingr er þa red firir Ueringium. þott þar væri firir elldr brennande þa munda ek ok minir þegnar j hlaupa ef ek uissa at þat keyftizst j at þer konungr hefdit þa frid. Konungr suarar. heiti þer a hinn hæilaga konung til fulltings ok sigrs ydr. Veringiar hofdu fim hundrat manna. þa toku þeir hæit sitt ok hetu þui at gera kirkiu j Myklagarde med sinum kostnade ok godra manna stodum ok lata þa kirkia ræisa til uegs ok dyrda hinum hæilaga Olafi. Sidan runnu Væringiar fram a uỏlluna. en er þat sa hæidingiar þa segia þeir konungi suo at þar for enn lid af Grickium ok er þetta sogdu þeir æigi hand full manna. þa spyrr konungr. huerr er sa hinn tigulige madr er þar ridr a huitum hesti firir lide þeirra. Æingan seam var sỏgdu þeir. Þar var æigi minne lidsmunr en .lx. hæidingia voru j mot æinum kristnum manni en æigi helldu Væringiar at sidr til bardaga alldiarfliga. en þegar er þeir |[374] (kuomu saman) þa kom flotti j lid hæidingia af hrætzslu suo at þeir toku þegar at flyia. Ueringiar toku at drepa mikinn fiolda. en er þat sa Gricker ok Frackar þeir er adr hofdu flyit firir hæidingium sækia þa til ok reka flottann. voru þa Væringiar komnir upp j ungnaborg. uar þar hit mesta mannfall. En er hæidingiar flydu þa uard handtekinn hinn heidne konungr ok hofdu Væringiar hann med ser. toku kristner menn þa herbudir hæidingia ok uagnaborg.
Jartein Olafs konungs vid konu
312. Græifui æinn uar j Danmỏrk illr ok ỏfundsiukr. hann atti ambatt æina ættzskada ór Þrændalỏgum ok dyrkade hon Olaf konung ok trude fastliga hans hæilaglæik. en sa greifui er adr gat ok tortrygde allt þat er honum uar sagt fra þessum hins helga mannz jartæignum quat þat ecki vera nema kuitt æinn ok puta gerda ser at gamnni ok gabbi lof ok dyrd þa alla er landzfolk uæitti þeim goda konungi. En nu kom at þeim hatidardegi er sa hinn millde konungr let lif sitt upp a ok aller Nordmenn helldu. þa uillde sa hinn ouitri græifui ecki hæilagt lata ok baud ambatt sinne at hon skyllde ellda efnn til brauds a þeim degi. vita þottizst hon æde þess græifa at hann munde henni særliga þess hefnna ef hon gerde æigi þat er hann baud henni. gengr hon til þegar ok bakade ok elldi ofnninn ok uæinade miog medan hon starfade ok hæitadizst vid Olaf konung ok kuetzat alldri mundu a hann trua nema hann gerde nockuru bending ok hefnnde þessi odęmi. Nu munu þer heyra mega makligar refsingar ok sannligar iartæignir. allt uar þat iafnnskiott ok a æinne stunda at græifui þessi uard blindr badum ỏgum ok braud þat allt uard at grioti er hon hafde j ofnnin skotit ok er komit af þui grioti til hins helga stadar Olafs konungs ok vida annarstadar. Sidan hefir Olafs messa halldin uerit j Danmỏrk.
Miraculum Olafs konungs
313. Uestr a Uallande uar æinn madr suo uanhæill at hann uar krypplingr ok gek a kniam ok knuum. hann uar staddr uti a ueg ok uar sofnnadr. þa dreymde hann at madr kom til hans gofogligr ok spurde huert hann ætlade at fara. en hann nefnnde æinn bæ til. en hinn gỏfugliga madr mællti uit hann. far þu til Olafs kirkiu þeirrar er j Lundunum stendr ok muntu þar hæill verda. En sidan uaknnade hann ok for þegar a læid til Olafs kirkiu. en um sidir þa kom hann til Lunduna bryggiu ok spurde þar borgarmenn ef þeir kynne at segia honum huar Olafs kirkia væri. en þeir kuodu myklu flæire kirkiur þar vera en þeir visse huerium huar uar helgud. En litlu sidar þa gek madr at honum ok spurde huert hann gerdizst. hann sagde honum. uit skulum fara segir hin komni madr badir samt til Olafs kirkiu ok kann ek læid þangat. Sidan foru þeir yfir bryggiuna ok foru þat stræti er til Olafs kirkiu la. en er þeir kuomu til kirkiugardzhlidsins þa stæig sa yfir þreskiỏlldin þann er j hlidinu var en kryplingrinn uelltizst þar inn yfir ok ræis þegar heill upp. en þa er hann sazst vm þa var forunautr hans horfinn.
Miraculum
314. Olafr het son Haralldz konungs annar Magnus. hann lifde skamma stund sidan var Olafr konungr j Noregi. hann let gera kirkiu j Noregi j kaupange j þeim stad er Olafr konungr uar fyst iardadr ok let þar mustari bua at ỏllu. uar þa uigd Kristkirkia. uar þar þa Olafs skrin ok byskupsstoll. þar urdu þa margar iartæignir. margir settu þangat at iafnnlæingd þess er kirkian er vigd ok a þeim degi er sa guds dyrlingr Olafr konungr skildizst vid þenna heim ok for til æilifrar dyrdar. En nu hofdu flutz .iij. siukir[375] þangat til hans helgu grafar ok hugdu ser til miskunnar ok hæilsu. nu færr æinn af þeim syn sina a messu aptninum[376] er sionlauss kom þangat en a messu degmum[377] sialfum þa er heilagr domrinn uar vt borinn ok skrinit uar nidr sett j kirkiugarde. eftir uanda þa fek mallauss madr miskunn er adr uar dumbi. kona æin uar hinn þride madr er þangat hafde sott ór Suiþiod austan ok j ferd þeirri hafde hon þolat mykla naud ok uar sionlaus. treystizst hon miskunn guds ok kom þar farande a þeirri hatijd. hon uar læidd sionlaus inn j hus þess hins helga mannz en at messo um daginn ok fyr en hon uar ut sungin þa sa hon badum ỏgum hans hit helga skrin. for hon þadan a brott hæileyg med halæitum fagnnade en hon hafde blind verit vm atian ar ok gallt gude þackir.
Miraculum j Nidarosi
315. Sa atburdr gerdizst j Nidárose er skrin Olafs konungs var borit vm stræti at hỏfugt uard skrinit suo at menn fengu æigi or þeim stad borit. en sidan uar skrinit nidr sett ok brotit upp strætit ok |[378] læitat huat þar uar vndir ok fannzst þar barnns lik er myrt hafde verit ok folgit þar. uar þa þat j brott borit en aftr bætt strætit suo sem adr hafde uerit en borit skrinit at uanda.
Olafr konungr frialsade menn af elldi
316. Um daga Magnus konungs berfætz bar þat til j kaupange þar er Olafr konungr huilir at elldr kom j hus j bænum ok brann vida. þa var borit vt ór kirkiu skrin Olafs konungs ok sett a mot elldinum. sidan hliop til madr æinn huatuiss ok ouitr ok barde skrinit ok hæitadizst vit þann hinn helga mann suo at þeir hugdu at allt munde þa upp brenna nema hann byrge þeim j sinum bænum bæde kirkian ok ỏnnur hus med. let almattigr gud uid berazst kirkiubrunann en þeim hinum ouitra manni sendi hann augnaverk þegar eftir um nottina ok la hann þar allt til þess er hinn heilagi Olafr konungr bat honum miskunnar vid almatkan gud ok bættizst honum j þeirri kirkiu syn sin ok hæilsa.
Jarteinir Olafs konungs
317. Sa atburdr uard enn j kaupangi at kona æin uard færd til stadar hins hæilaga Olafs konungs sem hann huilir. hon uar suo aumlig at hon uar kreft ỏll saman suo at badir fætr lagu biugir vid knen uppi. en er hon uar oft a bænum ok hafde hæitit a hann gratande þa bætti hann henni þetta hit mykla uanhæilinde at fætr hennar ok leggir ok limir aller rettuzst ór hlyckium fra þionum ok uar sidan huerr hennar limr ok lidr med rettri skepnnu. matti hon æigi adr skrida þangat en þadan gek hon heil ok hraust til sinna heimkynna.
Olafr frelsti mann
318. Mann æinn danskann toku hæidnir menn ok fluttu til Vindlandz ok hofdo þar j bondum med odrum herteknum monnum var hann vm daga j iarnum einn saman uarduæitzslulaus en um nætr þa uar hann suo buinn j fiotri til þess at hann hlypizst æigi j brott en sa hinn aumi madr bæid alldri suefnn ne ro firir harms sokum. huglæiddi hann marga uega huat til skyllde taka edr healpræda læita kuiddi miog anaud ok hrætzslu bæde sullt ok pislum ok uænti ỏngrar vtlausnar af frændum sinum firir þui at þeir hỏfdu leystan hann fra hæidnum londum med fe ok þottizst hann vita at þeim munde þickia þa mikit firir þui ok kostnadarsamt at ganga undir hit þridea sinn. vel hefir sa madr er æigi bidr slikt illt þessa hæims sem hann þottizst bedit hafua. Nu gerde hann ser þat j hug at hlaupazst j brott ok komazst undan ef þess yrde audit. þui næst red hann til a nattarpeli ok drap adr son bonda