Eymundar þáttr af Skörum

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Flateyjarbók


Her hefr vpp þaatt Eymundar af Skỏrum


capitulum

Litlu eftir þat er Olafr Suiakonungr hafde brugdit vid Olaf konung Haralldzson þui sattmale sem geort var med þeim a Uppsala þinge bio sa madr a Skorum j uestra[1] Gautlande er Eymundr het. hann uar logmadr ok manna uitrazstr ok ordsniallazstr. hann uar ættstor ok frændmargr ok storaudigr. hann uar kalladr undirhyggiumadr ok medallagi tryggr. hann uar madr gỏfgazstr a uestra Gautlande þa er jarll uar j brottu. Þat uor er Rognnualldr jarll for ór Gautlande attu Gautar þing oftliga ok kærdu þat mal oftliga sin j mille huat Suiakonungr munde til taka. þeir spurdu at hann uar þeim ræidr firir þat at þeir hofdu uingazst vid Olaf Noregskonung helldr en halldit dæilu vid hann. Olafr Suiakonungr hafde ok borit sakir a þa menn er flutt hofdu Astride dottur hans til Noregs. mælltu þat sumir at þeir skilldu læita ser traustz til Noregskonungs ok bioda honum sina þionustu. sumir sogdu at Uestrgautar hofdu æigi styrk til þess at hallda dæilu vid Suiakonung. en Noregskonungr uerdr oss fiarri þuiat landzmegin hans er fiarre. ok er þat til at gera fyst menn til Suiakonungs ok freista ef ver komumzst j sætt vid hann. en ef þat fæzst æigi þa er sa kostr at leita til Noregskonungs. Badu þa bęndr Eymund at fara þessa ferd en hann quat ia vid ok for vid .xxx. manna. kom hann fram j eystra Gautlande. voru þar margir frændr hans ok uinir ok fek hann þar godar vidtokur. hann atti þar tal vid hina uitrozstu menn vm þetta uandmęli ok kom þat allt asamt med þeim ok þotti monnum mikit um lỏgleysur þær er konungr gerde. fór Eymundr upp j Suiþiod ok atti þar tal vid marga menn ok kom þar allt j æinn stad nidr. hann hellt fram forinne til þess er hann kom til Uppsala. tok hann ser gott herbergi um nattina. Vm daginn eftir gek Eymundr a konungs fund þa er hann sat a stefnu ok fiolment um hann. Eymundr gek firir konung ok hneigde honum ok kuaddi hann. konungr leit uit honum ok hæilsade honum ok spurde tidennda. Eymundr suarar. sma eru tidende med oss Gautunum. en þat þikir oss nymæle er Atli hinn dęlski a Uermalande for j uetr upp a markir med skid sin ok boga. hann kollu ver mestan væidemann. hann hafde fæingit a fiallinu suo mykla gravỏru at hann hafde fyllt skidkialka sinn suo sem mest gat hann fyllt ok flutt eftir ser. Þa snera hann heim af markinne. hann sa þa einn jkornna j vidum uppe ok skaut til hans ok miste. þa uard hann ræidr m(iog) ok let lausann sledann ok rennde eftir jkornnanum. en jkornninn for þangat sem mestr uar skogrinn en stundum j limar upp. þa siglde hann j mille limanna a odru tre. en er Atli skaut at honum þa flaug ę firir ofan edr nedan. en alldri for jkornninn suo at æigi sæi Atli hann. honum gerdizst suo |[2] mikit kapp a þessi uæide at hann skræid þar eftir allann daginn en æigi at helldr gat hann uæitt þann jkornna. en er myrkua tok kastade hann ser nidr j snio þar sem hann uar kominn sem hann var uanr. vedr uar a drifanda. eftir um morgininn for Atli at leita sleda sins ok fann alldri. sidan for hann heim vid suo buit. slikt eru min tidendi herra. Konungr suarar. litil tidende ef ecki er fleira fra at segia. Eymundr suarar. var enn skommu þat er tidende ma kalla at Gauti Tofason for med .v. herskipum vt eftir Gautelfui. en er Gauti la j Ekreyium þa komu þar Danir med .v. skipum storum. þeir Gauti unnu skiott .ilij. skipin en hit vta skipit komzst a haf undan ok kuomu þeir segli vid. Gauti for eftir þeim æinskipa. ok dro fyst saman. þa tok uedr at uaxa. gek þa mæira kaupskipit. þa sottizst miog hafit. villde Gauti þa aftr snua. þa gerde bratt storm uedrs ok braut þa skipit vid Hlessey ok tyndizst feit alt ok meire hlutr manna. en hans forunautar skylldu hafua bedit hans j Ekreyium. þa kuomu at þeim Danir a .xij. kaupskipum ok drapu þa alla en toku allth fe þat er þeir hofdu adr fæingit. suo gafzst þeim agirnnen. Konungr suarar. þetta eru mikil tidende ok frasogulig. en huert er þitt eyrende hingat sagde konungr. Eymundr suarar. ek ferr herra at læita uandmæla vm þat er lỏg uor greinir a ok um Uppsala lỏg. Konungr mællti. huat er þat er þu uill spyria. Eymundr suarar. þar voru .ij. menn edli[3] bornnir iafnnbornir at ætt en oiafnir at æigu ok skaplynde. þeir deillde um jardir ok gerde huorr odrum skada ok sa mæira er rikare var adr. en þeirra dæila uar nidrsett ok dęmt vmb a allzheriar þinge. hlaut sa at giallde er rikare uar adr. en at fysta sale gallt hann gagl firir gas en gris firir gamallt suin en firir halfa mork gullz gallt hann halfa mỏrk silfr en adra halfa af leire ok molldu. en umfram het hann hinum afarkostum er þetta fe tok j sina skulld. huat dæmi þer vm herra. Konungr suarar. gialldi hann fullum giolldum þat er dęmt var en konungi sinum .iij. slik. en ef þat er æigi golldit firir iafnnleingd þa fari hann utlægr af allri æigu sinne. falli fe hans allt j konungsgard ok hafui sa halft er sok atti vid hann. Eymundr skirskotade þessum orskurd undir þa menn alla er vid voru ok þar voru þingfastir ok skirskotade til þeirra laga er gengu a Uppsala þinge. Eftir þat kuadde hann konung ok gek j burt sidan. Þa hofdu adrir menn sinar kærur firir konungi ok sat hann þar lengi dags. En er konungr kom til bordz þa spurde hann huar Eymundr væri. honum var sagt at hann væri hæima j herbergi. þa mællti konungr. gangi eftir honum ok skal hann uera j bode minu. Þui næst komu inn sendingar ok þar eftir foru inn læikarar med hỏrpur ok gigiur ok mỏrg onnur saungfæri ok þar nęst kuomu inn skeinkiarar[4]. uar konungr allkátr ok hafde marga rika menn j bode med ser ok gade æigi Eymundar lỏgmannz. drak konungr þann dag allan ok suaf af um nattina.


Er konungr reed spurningar Eymundar

Um morgininn eftir er konungr uaknnade þa hugsade hann huat Eymundr hafde talat um daginn. En er konungr var klæddr let hann kalla til sin spekinga sina. hann hafde iafnan nærr ser .xij. hina uitrazsta menn. þeir satu yfir domum med honum ok redu um uandamal. en þat uar æigi uandalaust þuiat konungi likade illa ef dómum uar hallat fra rettu. en þo skilldu ỏngir þora at męla j moti honum. A þeirri stefnu tok konungr til orda ok bad þangat kalla Eymund lỏgmann. en er sendimenn komu aftr. herra segia þeir Eymundr lỏgmadr reid a burt þegar hann hafde snætt. Þa mællti konungr. segit nu godir hỏfdingiar huat visse lagafrett su er Eymundr spurde j giar. Þeir suỏrudu. herra þer munut hugsat hafua ef þat kom til annars en hann mællti. Konungr suarar. þeir .ij. edli[5] bornir menn er hann sagde fra (at) hofdu osattir verit ok þo annar rikari ok gerdi huorr ỏdrum skada þar sagde hann fra okkr Olafi digra. Suo er sogdu þeir allt sem þer segit herra. Konungr mællti. a okru male uar domr a Uppsala þinge. en huat kemr þar er hann sagde fra at uangolldit var at gagl uar firir gas en gris firir gamallt suin edr læirr halft firir gull. Arnnuidr blinde suarar. herra þat er olikazst rautt gull edr læirr en mæira skilr þo konung ok þræl. þer hetut Olafi digra dottur yduarre Jngigerdi ok er hon konungborin j allar ættir ok halfor af Uppsala ætt er tignuzat er a Nordrlondum |[6] þuiat su ætt er komin fra godunum sealfum. en nu hefir Olafr konungr fæingit Astridar ok þo at hon se konungsbarnn þa er þo ambatt modir hennar ok uinduersk. mikill munr er þeirra konunga er annarr þiggr slikt med þok ok er þat at uon at ecki megi einn konungr (n)orrænn vid Uppsalakonungi. giolldum þar aller þackir firir at þat halldizst þuiat godin hafa lengi haft rægt a ættmonnum sinum þoat nu afrækizst margir þann atrunat. Þeir voru brædr .iij. Arnnuidr blinde hann uar syndr suo litt at hann uar ualla hestfærr ok uar manna maldiarfazstr. annarr het Þoruidr stame hann fek æigi mællt .ij. ordum leingra samfast. hann uar manna gæfazstr diarfazstr ok æinardazstr. þride het Freyuidr daufui hann heyrde illa. þeir brædr voru aller menn rikir audgir ok kynstorir foruitra ok kærir konungi. Þa mællti konungr. huat uæit þat er Eymundr sagde fra Atla dęlska. Þa suarade æinge ok læit huerr til annars. Konungr mællti. segit nu. Þa mællti Þoruidr stame. Atli atsamr dęlskr folskr. Þa mællti konungr. huerr a þessa snæid. Þa suarar Freyuidr daufui. herra mæla mun ek berara ef þat skal j ydru lofui vera. Konungr mællti. tala nu Freyuidr j voru leyfui sligt er þu uill. Freyuidr tok til mals. Þoruidr brodir minn er uor er uitrazstr kallar hann þann allan æinn Atla ok atsam(an) dælskan ok folskan. þann kallar hann suo er fridrinn er læidr suo at hann keppizst til smarra hluta ok færr þa æigi en letr firir þa sok farsæliga hluti stora. nu er ek daufr ok æigi suo þo at æigi hafua ek heyrt þo marga menn sligt kæra at monnum likar illa bæde rikum ok orikum þat er þer þerra halldit æigi ord ydr uit Olaf konung digra ok hitt en uerr er þer rufut dom allzheriar er gerr var a Uppsala þinge. æigi þurfu þer at hrædazst Noregskonung ne Danakonung ok ỏngan annan medan Suia hurr uill fylgia ydr. en ef landzfolk uill snuazst a hendr ydr med æinu samþycki. þa siam uer vinir ydrir æingi rad til þau at uist se at duga mune. Konungr suarar. huerir gerazst hofdingiar at þessu vrade at rada land undan mer. Freyuidr suarar. allir Suiar uilia hafa fornn lỏg ok landzrett sinn fullan. litit a hitt herra huersu margir hofdingiar ydrir sitia nu yfir radagerd med ydr. ek ætla nu satt at segia ydr at ver sem her .vj. er kalladir erum radgiafar ydrir en allir adrir hygg ek at j brottu se rikismenn j herudum ok æiga þeir þar þing vid landzmenn. ok ydr satt at segia þa er herỏr uppskorin ok send um land ok stefnt refsingarþing. aller uer brędr hofum til verit bednir at æiga hlut j þessi radagerd en æinge uorr uillde þat nafnn æiga at heita drottins suikari þuiat æigi uar suo uorr fadir. Konungr mællti. huert orræde skulu uer nu hafua. uande mikill er til handa borinn. gefit nu rad til godir hỏfdingiar at ek fai halldit konungdominum ok fỏdurarfui minn en ecki uil ek dæila uit allann Suia her. Arnnuidr suarar. herra þat synizst mer rad at þer ridit ofan j árós uit þat lid er ydr uill fylgia. takit þar skip ydr ok farit suo ut j Lỏginn. stefnnit þar til yduar folkinu. farit æigi med stridlæti biodit monnum lỏg ok landzrett. drepit nidr herorinne mun hon enn ecki uida farit hafa yfir landit þuia(t) stundin hefir skỏm uerit. sendit menn ydra til þeirra manna er þetta rad hafua med hondum ok freista ef sia kurr mætti nidr setiazst. Konungr segir at hann uil þetta rad þeckiazst. uil ek segir hann at þer brædr farit þessa ferd þuiat ek trui ydr bezst af minum monnum. Þa mællti Þoruidr. ek mun eftir uera en Jacob fari þess þarf. Þa[7] mællti Freyuidr. gerum suo herra þuiat hann uill æigi uid ydr skilia j þessum haska en uid Arnnuidr munum fara. Þessi radagerd uard framgæing at Olafr konungr for til skipa sinna ok hellt ut j Loginn. kom honum þar bratt fiolmenni. en Freyuidr ok Arnnuidr ridu ut a Ullarakr ok hofdu med ser Jacob konungs(son) ok drogu þo dul yfir ferd hans. þeir urdu bratt uarir uit at þar uar firir safnnadr ok herhlaup bonda.


Raadagiordir Suia vid konung. capitulum.

Nv er fra þui at segia at bændr attu þing nætr ok daga. ok er þeir brædr fundu frændr sina ok uine þa segia þeir at þeir uilia radazst j flockinn en þui taka aller uel. uar þa þegar miog skotit radum undir þa ok dregzst þar til fiolment. ok mæla þo aller æitt ok segia suo. at þeir skulu æigi lengr hafa Olaf konung yfir ser ok uilea æigi honum þola ofsa ok ofdramb þat er hann uill æinkis mannz male hlyda þott storir hofdingiar segi honum sannynde. En er Freyuidr fann akafua lydsins þa sa hann j huert efnni komit var. |[8] hann atti stefnur vid landzhofdingia ok talade firir þeim ok mællti. suo litz mer ef þetta storæde skal fram fara at taka Olaf Æireksson af riki sem ver Uppsuiarnir munum firir skulu vera. hefir her iafnan suo verit at þat er Uppsuia hofdingiar hafa stadfest sin a mille þa hafua hlitt þeim radum adrir landsmenn. æigi þyrfti uorir frændr at þiggia rad af Uestrgautum um sina landstiornn. nu verdum ver æigi þeir ættlerar at Eymundr þurfui oss rad at kenna. nu uil ek at ver bindim rad uor saman frændr ok uinir. Þessu iatadu allir ok þotti uel mællt. Eftir þat snyrr allr fiolde lydsins til þessa sambandz er Uppsuia hofdingiar toku med ser. voru þeir þar hofdingiar firir Freyuidr ok Arnnuidr. en (er) þat fann Eymundr þa grunade hann huort þetta rad munde verda framgeingt. for hann þa til fundar vit þa brædr ok attu þeir tal saman. spurdu þeir brædr Eymund. hueria ætlan hafui þer um þat ef Olafr Æireksson er tekinn af lifui huernn konung uili þer þa hafua. Eymundr suarar. þann sem oss þikir bezst tilfallinn huart sem hann er af hofdingia ætt edr æigi. Freyuidr suarar. æigi uilium uer þat Uppsuiarnir at konungdomrinn gangi ór langfedga ætt hinna fornnu konunga a uorum dogu(m) medan suo god fỏng eru til sem nu eru. Olafr konungr a tuo sonu ok uilium nær annanhuornn þeirra til konungs taka ok er þo þeirra mikill munr annarr er edli[9] borinn ok suænskr at allri ætt en annar er ambattar son ok uindueskr at allri ætt halfri. At þessum orskurd uard romr mikill ok uilia aller Jacobum til konungs taka. Þa mællti Eymundr. þer Uppsuiarnir hafit ualld til þess at rada þessu at sinne en hitt segi ek ydr sem eftir mun ganga at þeir sumir er nu uilia ecki annat heyra en konungdomr j Suiþiod gangi æigi ór langfedga ætt þa munu þeir sealfir lifa ok iata er konungdomr mun j adra ætt ganga ok mun þat betr hlyda. Eftir þat letu þeir brædr læida fram Jacobum konungsson ok letu honum þar gefa konungs nafnn ok þar med gafu Suiar honum Ỏnundar nafnn ok uar suo kalladr sidan medan hann lifde. þa uar hann .x. uetra edr .xij. Eftir þat fær Onundr ser hird ok ualdi ser hỏfdingia ok hofdu þeir allir saman lid suo mikit sem honum þotti þurfa en hann gaf heimfararleyfui ollum bondamug. Eftir þat foru sendimenn mille konunganna ok þui næst kom suo at þeir hittuzst sealfuir ok gerdu sætt sina. skyllde Olafr konungr uera yfir lande medan hann lifde. hann skyllde ok hallda sætt ok frid vit Noregskonung ok suo uit alla þa menn er j þessi radagerd hofdu verit. Ỏnndr skyllde ok konungr uera ok hafua sligt af lande sem semdizst med þeim fedgum en uera skylldr at fylgia þa bondum ef Olafr konungr gerde þa nockura hlute er bændr uilldu æigi þola honum. En eftir þat voru menn sendir til Noregs a fund Olafs konungs med þeim eyrendum ath hann skyllde fara j stefnnuleidangr til Konungahellu til motz vid Suiakonung ok þat med at Suiakonungr vill at þeir tryggi sættir sinar. En er Olafr konungr heyrde þessa ordsending þa uar enn sem fyrr at hann uar giarnn til fridarins ok ferr hann med lide sinu sem akuedit uar. kom þar Suiakonungr. En er þeir magar finnaz þa binda þeir sætt sin a mille ok frid. var Olafr Suiakonungr þa godr vidmælis ok miuklatr. Suo sagde Ari prestr hinn frode at bygd su la j Hising er fylgt hafde ymizst til Noregs edr Gautlandz. Þa mælltu þeir konungarnnir sin a mille at þeir skylldu hluta um æignn þa ok kasta til te(n)ingum ok skyllde sa hafa er stærra kastade. Þa kastade Suiakonungr firir sex tuo ok mællti at Olafr konungr þyrfti æigi eftir at kasta. Hann suarar ok hristi teningana j hendi ser. enn eru tuo sex a tenningunum ok er gude minum enn litit firir at lata þau opp horfa. Hann kastar ok koma upp .ij. sex. þa kastar Suiakonungr enn .ij. sex. þa kastar Olafr Noregskonungr eftir. uar þa a odrum sex en annar hraut j sundr ok voru þar a .vij. ỏgun. ok æignadizst hann bygdina. Æigi hofum ver heyrt getit fleire tidennda a þeim funde. skilduzst konungarnir sattir. Eftir þessi tidende er nu uar fra sagt sneri Olafr konungr lidinu allr j Uikina. for fyst til Tunsbergs. dualdizst þar litla hrid ok for þa nordr j land ok um haustit allt nordr j Þrandheim ok let þar bua til uetrsetu ok sat þar um uetrinn. Þa uar Olafr æinualldzkonungr yfir ollu þui riki er haft hafde Haralldr hinn harfagri ok þui framarr at þa uar hann æinn konungr j lande. hann hafde þa feingith med fride ok sætt þann hluta landz er Su(i)akonungr hafde haft en tok hinn hluta med uallde ok red firir sem annars stadar en Danakonungr hafde att. Knutr konungr red j þann tima bæde firir Æinglande ok Danmork ok uæitte ecki tilkall til Noregs j þann tima suo at framgæingt yrde.




Fotnoter:

  1. j tilf. Cd.
  2. 397
  3. edlu Cd.
  4. skeinkarara Cd.
  5. edla Cd.
  6. 398
  7. Þetta Cd.
  8. 399
  9. edlu Cd.