Maríu jartegnir - Af leiðretting eins spellvirkia
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
St (Varianter fra E)
Af leiðretting eins spellvirkia
Sva segiz enn, at a nøckvrvm skogi var einn spellvirki sva fagnaðarlꜹss fyrir allar greinir, sem fyrr er[1] lesit af tveim brø̨ðrvm. Hann hefir skala ramgervan fvllan af ránfengi. Þar inni hefir hann ok[2] hest vø̨nan storliga, er hann reið optliga at skemtan sinni, enn[3] stvndvm til manndrapa. Ok sem hann hefir lengi legit i þvilikvm gløpvm, vitiar hans gvþlig miskvnn ok hrø̨rir til iðranar, sva at þegar i stað er fyrir brotthvarf gløpanna styrkliga raðit i hans hiarta iðraz ok yfirbø̨ta, þar með talar hann sva i sinv hiarta leynilga: „Heðan skal ek brottv verða ok riða hvatliga vm borgir ok bęi, kꜹptvn ok kastala, bioðandi hverivm manni bot ok rettindi fyrir þꜹ miklv rangindi, [er ek hefir omannliga lengi framit a þessvm skogi[4], at hverr taki sitt eigin brott af minv valldi. Enn þat godz er eptir verðr[5], skal ek tø̨ia[6] gvþs moðvr sancte Marie, til þess at gera henni eina kapellv, ok fa þar til einn kennimann, at dagliga segi hennar[7] messv.“ Sem hann hefir þvilict hvgsat ok mart annat gott til sannrar iðranar, tekr hann sinn hest ok stigr a bak, riðande þegar fram á veginn, sem gvð gerir rað fyrir.
Oc er fiandinn litr þetta [með sinni nattvrvligri margvisi[8], vndrar hann storliga miøk, hvi sia maðr riðr fra þvi sem hann er vanr, grvnar hann þegar, at nøckvt mvni vndir bva, þat sem honvm er eigi þøck á. Oc sva sem hann smasmvgliga[9] skoðar, skilr hann giørla af mannzins viðbragði ok hrø̨ringv tvngvnnar, at hann er iðrandi maðr i sinv hiarta [ok snvinn til gvðs fra sinni illzkv. Oc sem hann verðr viss hins sanna[10], eirir honvm[11] storilla, kallande at ser sina kvmpana, [skiotliga til raðs taka, fella[12] vndir honvm hestinn[13]sva hart, at hann hrytr af fram ok brytr sic a hals. Þickiaz diøflar nv vel leikit[14] hafa, gripa salna[15] þegar með [gemsi miklvm[16] ok ætla at draga hana til eilifra kvala. Enn [er þeir hafa skamt með hana farit, þa[17] minkaz holit, þviat þeim er motfør veitt, sva at engi er kostr at fara lengra. Þar er[18] komin var frv sancta Maria, bioþandi þeim staðar nema. Fiandr spyria, hvi[19] þat skvli. Drotningin segir þa, at hon vill með øngv moti, at þeir fari lengr með hennar þionostvmann. Fiandr segia þa: „Hversv ma þessi þinn þionostvmaðr vera, er alla sina lifdaga hefir legit i [stvlðvm ok[20] odaðvm?“ Var frv sancta Maria vattar þat syni sinvm kvnnigt vera, ok þvi byðr hon vndir hans dom malinv[21], ok þat verðr at standa, hvart sem [ohreinvm øndvm[22] likar vel eða illa.
Er nv fram komit fyrir varn herra, standa diøflar allfast i asakan við þenna mann, segia hann alla gøtv sinvm fotsporvm fylgt hafa ok i þvi lyktat sina lifdaga. Var frv sancta Maria riss þa i moti ok segir ovini[23] með falsi fram bera, at þessi maðr lyktaði a þeira fótsporvm [sina lifdaga[24], helldr segir hon hann i sinni þionostv gert hafa lifsins enda. Enn diøflarnir bregðaz [okvnnigir við þessa søgn[25]. Drotningin tiár þa fyrir domaranvm, hvat þessi maðr hafði smiðat ok skipat i sinv hiarta henni til sø̨mdar, [ok var tekinn a veg til fvllrar framkvø̨mðar[26]. Fiandr vilia [þessv ecki nafn gefa, kalla þetta tomt ok ønga framqvemð hafa[27]. Drotningin vill eigi þeira skilning hallda lata ok byðr vndir doms atqveði sonar sins. Varr herra Jesus Kristr talar þa: „Meðr þvi, min sø̨ta moðir, at þv segir þenna mann lyktat hafa [sitt lif[28] i goðri fyrirøtlan þer þøgiligri, ok af annarri halfv þrø̨ta ovinir þinir ok minir i moti, er þat minn vili, at mannzins hiarta [se tekit ok higat borit, at[29] þat sealft giori[30] visan vtveg a yðrvm askilnaði[31].“ Ok nv þegar er sva gert. [Enn sva sem þat fram kemr fyrir varn herra Jesvm Kristvm, byðr hann þat vera vpp lokit, at allir megi sia hvilika[32] gerð hann hefir formerat i sinvm vilia. Sem þat er gert[33], sia allir, at i hiartans innrvm lvtvm var kapella smiðvt ok kennimaðr fyrir alltari til messv bvinn. Eptir þetta [setr varr (herra) skyran orskvrð a þetta mal[34], at maþrinn skal aptr hverfa ok lifna i likama, fyllande þat allt sem aðr hafði hann fyrir øtlat [i hvgskoti[35], gvðs moðvr til sø̨mðar ok virðingar enn ser til eilifrar salvhialpar. Vrðv nv fiandr þóat nꜹðigir af at [leggia sinv mali[36], þviat maðrinn lifnaði eptir gvðs dómi, [bø̨tandi hverivm sem einvm sinar mistekivr, sem fremzt var honvm mattvligt[37], fyllande sitt fyrirheit vel ok goðmannliga, vorðinn[38] mikill siðlø̨tismaðr alla [lifsdaga eptirstandande[39] fyrir fagra iðran hvilld ok sølv fándi, i eilifvm fagnaði [takande, með eilifri gleði niotande. Sva vel sem nv var greint, fylgir sinvm malvm eilifliga blezvt ok einkannliga vegsỏmvt, fagrliga lofvt ok sø̨tliga dyrkvt mø̨r ok moðir ivngfrv sancta Maria vtan enda[40].
Codex Arn-Magn. 233 Folio
Her seghir af spelluirkia einum
Sua segiz at ꜳ nockurum skogi var einn spelluirki, hann hafdi skála rammgỏruan, fullan af ranfengi. Þar inni hefir hann hest storliga uænan, er hann reid optliga at skemtan sinni, edr enn stundum til manndrápa. Ok sem hann hefir langan tima i legit þuilikum glæpum, uitiar hans gudlig miskunn ok rærir til idranar, sua at þegar i stad er frahuarf glæpanna[41] radit styrkliga i hans hiarta, þar med talar hann sua ser i briosti leyniliga: „Hedan skal ek a brottu verda ok rida huatliga vm borgir ok bæi, kauptun ok kastala, biodandi huerium manni bót ok rettindi, sem ek hefir vmakliga framit rangindi vid, medan ek hefir ꜳ þersum skogi uerit, at huerr taki sitt eigin i brott af minu ualldi. Enn þat godz, sem eptir verdr, skal ek tæra guds modur Marie, til þers at gera henne eina kapellu ok fá þar til kennimann, at dagliga segi henne messu. Sem hann hefir þuilikt hvgsat ok mart gott annat til idranar, tekr hann sinn hest ok stigr ꜳ bak, ridandi þegar framm a ueginn, sem gud gorir rad fyrir.
Ok þegar fiandinn litr þetta med sinni naturligri marguisi, hann undrar, hui sia madr ridr fra þui, sem hann er uanr. Grunar hann þegar, at nockut muni undir bua, þat sem honum er æigi þꜹkk ꜳ, ok sua sem hann skodar smasmugliga, skilr hann giorla af manzins yfirbragdi ok ræringu tungunnar, at hann er idrandi i sinu hiarta ok snuinn til guds fra illzku. Ok sem hann verdr uiss hins sanna, eirir honum storilla, kallandi af ser sina kompána, takandi skiott til rada, fella hestinn vndir honum sua hart, at hann rytr ofan ok brytr sik ꜳ háls. Nu þickiaz þeir vel leikit hafa, gripa salina þegar med gali miklu, ok ætla at draga til eylifra kuala. Enn sem þeir hafa skamt farit, minkaz holit, þui at þeim er motferd veitt, sua at þeim er æigi kostr at fara lengra. Þar er þa komin var fru sancta Maria, biodandi þeim stadar at nema. Fiandr spyria, hui þat skyli. Drottning segir, at hon vill med ỏngu moti, at þeir fari medr hennar þeonostumann lengra. Fiandr svara þa: „Huat ma þersi þinn þionostumadr vera, er alla sina lifsdaga hefir legit i stuldum ok ránum ok i huerskyns vdadum?“ Var fru sancta Maria vattar þat sinum syni kunnigt vera, ok þui bydr hon þeim vndir hans dom ok ꜹllu malinu, ok þat verdr at standa, huart sem vhreinum ꜹndum likar vel edr illa.
Er nu framm komit fyrir varn herra. Standa dioflar allfast i sinni ꜳsakan vid þenna mann, segia hann alla gỏtu sinum fotsporum fylgt hafa, ok i þui lyktad hafa sina lifdaga. Vár fru sancta Maria riss þa i moti, segir vuini falsi fram fara, at þersi madr lyktadi a þeira fotsporum sina lifsdaga, helldr segir hon hann i sinni þeonostu hafa gert lifsins enda. Enn dioflar bregdaz vid vkunnliga. Drottning tear þa fyrir domaranum, huat þersi madr hafdi smidat i sinu hiarta henni til sæmdar, ok var tekinn ꜳ veg til fullrar frammkuęmdar. Fiandr uilia þersu ecki nafn gefa, ok kalla þetta tomt ok enga frammkuęmd haft hafa. Drottning vill æigi þeira skilning standa, ok bydr undir doms atkuædi sonar sins. Várr herra Jesus Kristr talar þa: „Medr þui, min sæta modir, at þu segir þenna mann lyktad hafa lifi sinu i godri fyrirætlan þer þægiligri, ok af annarri halfu þræta þinir vuinir ok (minir) i moti, er þat minn vili, at manzins hiarta se higat borit, at þat sealft gori visan vtueg ꜳ ydrum ꜳskilnadi.“ Ok nu þegar er sua gort. Enn sua sem hiartat framm kemr fyrir varn herra Jesum Kristum, bydr hann þat vera upp lokit, at allir megi sea, huilika gerd hann hafdi format i sinum uilia. Sem þat var gert, sꜳ allir, at i hiartans inztum lutum er kapella smidat, ok þar kennimadr fyrir alltari buinn til messu. Eptir þetta setr várr drottinn skyran orskurd ꜳ þetta mal, at madrinn skal huerfa aptr til lifs i likama, fyllandi þat allt er adr hafdi hann ætlat i hugskoti guds modur til sæmdar enn ser til eylifrar saluhialpar. Vrdu nu fiandr þo at naudgir væri af at leggia sinu mali, þuiat madrinn lifnadi eptir guds domi, bætandi huerium sem einum sinar tiltekiur, sem honum var mattuligt, fyllandi allt sitt heit val ok godmannligha, vordinn mikill sidlætismadr alla eptirstandandi lifsdaga, takandi sidan fyrir fagra yfirbot ok idran huilld ok sælu eylifra fagnada. Sua sem nu er greint, fylgir sinum malum sancta Maria.
Fotnoter:
- ↑ var E.
- ↑ mgl. E.
- ↑ eda E.
- ↑ [sem ek hefir framit E.
- ↑ stendr E.
- ↑ tæra E.
- ↑ henni E.
- ↑ [mgl. E.
- ↑ þat tilf. E.
- ↑ [mgl. E.
- ↑ þat tilf. E.
- ↑ [takandi skiott til rads, fellandi E.
- ↑ tilf. E.
- ↑ uegit E.
- ↑ salina E.
- ↑ [geysingi E.
- ↑ [þeir hafa skamt med hann farit adr enn E.
- ↑ þa tilf. E.
- ↑ huat E.
- ↑ [stuld ok rꜳnum ok med huerskyns E.
- ↑ mgl. E.
- ↑ [þeim E.
- ↑ ouininn E.
- ↑ [sinu life E.
- ↑ [vid okunnliga þessi saugu E.
- ↑ [mgl. E.
- ↑ [þui ecki sinna E.
- ↑ [sina lifdaga E.
- ↑ [lukizt upp ok E.
- ↑ saal. E; fyrir St.
- ↑ ok misgreinum tilf. E.
- ↑ rettet; hviliga St.
- ↑ [mgl. E.
- ↑ [orskurdar uor herra E.
- ↑ [mgl. E.
- ↑ [lata E.
- ↑ [mgl. E.
- ↑ saal. E; vorð St.
- ↑ [lifdaga sidann E.
- ↑ [utan enda. Amen. E.
- ↑ er tilf. Codex.
