Ísleifs þáttr byskups

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Íslendinga sögur

Ísleifs þáttr byskups

Guðni Jónsson

bjó til prentunar

1. Frá Ísleifi, Brandi örva ok konungi.

Þat er sagt, at Ísleifr, sonr Gizurar hvíta, var vænn maðr ok tíguligr, ekki mikill vexti, manna vinsælastr. Hann var ungr í skóla á Saxlandi.
   Þess er getit eitthvert sinn, er hann fór sunnan ok kom við Nóreg, þá var með Óláfi konungi Brandr inn örvi, sonr Vermundar ór Vatnsfirði.
   Konungr virði hann mikils, ok á einni hátíð mælti konungr: "Brandr, þigg at mér skikkju þessa." Þat var skarlaksmöttull ok undir grá skinn.
   Þeir Brandr ok Ísleifr fundust í bænum, ok varð þar fagnafundr. Ísleifr var þá prestr ok félítill, er hann kom sunnan ór löndum.
   Þá mælti Brandr: "Þú skalt þiggja at mér skikkju þessa, er konungrinn gaf mér."
   Hann svarar: "Eigi hefir þú enn tapat örlyndinni, ok vil ek gjarna þiggja."
   Ok einn hátíðardag, er Brandr var at konungsborði, þá mælti konungr ok leit til hans: "Hví skal nú eigi hafa skikkjuna, Brandr, er ek gaf þér?"
   Hann svarar: "Herra, gefit hefik hana presti einum."
   Konungr mælti: "Sjá vilda ek prestinn ok vita, hver várkunn mér þykkir á, er þú lógaðir svá skjótt konungsgjöfinni."
   Menn tóku ok svá undir, at hann færi undarliga með þvílíks manns gjöf. Ok at kirkjufundi talaði Brandr til konungs: "Herra, þar stendr hann nú prestrinn við kirkjuna ok er í skikkjunni."
   Konungr leit til hans ok mælti: "Hinn veg munum vit nú breyta, Brandr, því at nú vil ek gefa honum skikkjuna, ok kalli hann til mín prestinn."
   Brandr kveðst þat gera mundu. Síðan kom Ísleifr fyrir konung ok kvaddi hann.
   Konungr tók vel kveðju hans ok mælti: "Skikkju þá, prestr, er Brandr gaf þér, hana vil ek gefa þér, ok mun ek gjalda Brandi verð fyrir, því at svá lízt mér á þik, at ek vil fela mik undir bænum þínum."
   Hann svarar: "Herra, allgóð þótti mér áðr gjöfin Brands, en þó miklu meiri virðing at þiggja af yðr við þessi ummæli."

2. Kvánfang Ísleifs byskups.

Síðan fór hann til Íslands, ok þótti frændum hans ráð at styrkja hann með kvánfangi. Hann var maðr félítill, en átti staðfestu góða í Skálaholti ok goðorð. Síðan fór hann norðr í Víðidal til Ásgeirsár. Þar bjó sá maðr, er Þorvaldr hét. Hann átti dóttur, er Dalla hét. Þeir kómu þar snemma dags, ok kvaddi bóndi þá ok bauð þeim þar at vera.
   Ísleifr kvað þá talast mundu fyrst við, - "því at svá stenzt af, at ek fer bónorðsför hingat, ok bið ek dóttur þinnar."
   Hann mælti: "Góðar fréttir ganga frá þér, en svá vil ek þessu máli svara, at þú skalt ráðast norðr hingat, ef þú vill ráðahaginn."
   Hann svarar: "Eigi get ek, at mér sýnist þat at láta staðfestu mína ok mannaforráð ok sveit, ok munum vér heldr skilja."
   Síðan sneru þeir hestum sínum ok riðu. En hon Dalla var uppi á heydes ok var in vænligsta kona. Gekk Þorvaldr þangat.
   Hon mælti: "Hverir kómu menn oss ókunnir?"
   Hann sagði henni.
   Hón mælti: "Hvert var erendi þeira?"
   Hann sagði, at bónorðsför var til hennar.
   Hon mælti: "Hversu svaraðir þú?"
   Hann segir henni þat.
   Hon mælti: "Eigi mundi þetta fyrir hafa staðit ráðahagnum, ef ek hefða ráðit."
   Hann svarar: "Ertu þessa mjök fús?"
   Hon svarar: "Fyrir þat mun ganga, því at ek hefi þá metnaðargirnd at eiga inn bezta manninn ok inn göfgasta soninn með honum, er á Íslandi mun fæðast. Þykkir mér eigi óráðligt at gera eftir þeim."
   Hann mælti: "Ekki hafa þín ráð lítit mátt hér til."
   Síðan var eftir þeim riðit. Nú segir Þorvaldr, at hann kveðst ætla, at eigi mundi þat við nema ráðahagnum, þótt eigi réðist hann norðr þangat. Ísleifr lézt þessum málum vel kunna. Síðan var hon gift honum, ok byggðu síðan í Skálaholti ok áttu at sonum Gizur ok Teit ok Þorvald, ok váru allir göfgir menn, þó at einn bæri af öllum. Gizurr var mikill maðr ok sterkr.
   Síðan var þat ráð landsmanna at hafa biskup nökkurn yfir sér, ok var til þess valinn Ísleifr, ok fór hann útan ok kom út ok var í Skálaholti, en Dalla vildi búa á hálfu landi. Þá var um óhægendi at leika með mönnum at skipta fjám með þeim. Tíundir váru þá engar, en tollar váru þá til lagðir um land allt.
   Ísleifr var inn ágætasti maðr í sínum háttum. Með honum var upp fæddr Jón Ögmundarson, er síðan var biskup á Hólum, ok mælti hann þeim lofsorðum til Ísleifs, at jafnan, þá er menn ræddu um þá menn, er vænir váru eða hagir eða at öðru vel: "Svá var Ísleifr, fóstri minn. Hann var manna vænstr, manna hagastr, allra manna beztr."
   Þá mæltu þeir: "Hverr gat nú hans?"
   Hann svarar: "Þá kemr mér hann í hug, er ek heyri góðs manns getit. Hann reynda ek svá at öllum hlutum."