Forskjell mellom versjoner av «Benedictus Saga»

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
m
m
Linje 14: Linje 14:
  
  
<big><big>'''Benedictus Saga'''</big></big><br>(''Codex Holm. 2 folio.'')
+
<big><big>'''Benedictus Saga'''</big></big><br>(''Codex Holm. 2 folio'')
  
  

Revisjonen fra 14. mai 2016 kl. 17:10

Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


For at alle norrøne tegn som blir brukt i denne artikkelen skal vises korrekt må du ha fonttypen OldNordicTimes installert på din PC eller Mac. OldNordicTimes skal lagres i Fonts i Windows eller installeres i fontboken i Mac OS.


Heilagra Manna Sögur


Benedictus Saga
(Codex Holm. 2 folio)


C. R. UNGER

Christiania 1877


Her byriar sogu ens helga Benedicti abota

Sꜳ madr var, er gofugliga lifdi lif sitt, en hann het Benedictus, ok var hann svo sem hann het, en þat þydiz blezadr at voru mali. Hann hafdi gamals manz hiarta þegar ꜳ ungum alldri ok lifdi allan alldr sinn i godum sidum ok skildi hug sinn fra ollu munodlifi; hann var þa her i heimi, er hann matti neyta þessa fagnada, en þo fyrirlet hann heiminn med allri fegrd sinni svo sem þornadan. Hann var ættadr or heradi þvi, er Nursia heitir, ok selldr til læringar i Romaborg. En er (hann) sa, at margir foru oviliavegs, þeir sem at nami voru, þa ugdi hann ser, at veralldar speki mundi fyrirfara honum, ef hann bergdi nockut af vitro heimsins. Hann fyrirleit huss ok audæfi fodur sins ok for brott fra nami ok leitadi heilagrar atferdar ok villdi gudi einum þiona. Hann for heiman ovis visliga ok ospakr spakliga. En er hann hafdi þat fyrir ser radit at fara i eydimIrk, fylgdi honum fostra hans, er honum unni mikit, ok er þau komu til stadar þess sem kalladr er Effide, þa dvolduz þau þar nockura dagha ok þionodu gudi at kirkiu Petrs postola. Þat var einn dagh, at fostra hans bad konur lia ser trog, ok villdi hon sællda miIl, en hun setti þat yfir bord ok geck i brott, ok er hon kom aptr, þa var þat fallit ofan ok brotid i tvo hluti. Hon vard hrygg, er hon sa trog þat brotid, sem henne var led. En er Benedictus milldr ok sidsamr sa fostru sina (grata), þa hafdi hann brItt trogsbrotin med ser ok geck til bænar med tarum, en er hann reis upp af bæn, þa var trogit svo heillt, at eingan brest matti ꜳ finna. Þa huggadi hann fostru sina ok selldi henne þat trog heillt, sem brotid var. En er þessi tidendi spurduz, þa toku bæiarmenn trogit ok festu upp til synis i kirkiudyrum, ok heck þar marga vetr sidan fyrir margra manna augum, ath þa mætti allir skilia, hversu dyrliga Benedictus hafdi upp hafit atferd sina.


Fra Benedicto

2. En er Benedictus villdi helldr hafa vil ok erfidi fyrir guds sakir en hefiaz upp i metnadi þessa heims, þa flydi hann fostru sina ok for i eydimork til þess stadar er Sublacus heitir; hann er .xl. milna fra Romaborg, ok sprettr þar vatn upp hreint ok kallt. En er Benedictus for þangat, þa mætti honum munkr sa er Romanus het ok spurdi, hvert hann færi. En hann sagdi ok bad hann leyna adra menn. Sa gerdi svo ok feck honum einsetumanz buning ok þionadi honum i allar þurftir, sem hann matti. En Benedictus stadfesti sig i einum hellisskuta ok var þar þria vetr ollum monnum okunnigr nema Romano. En sia Romanus var i munklifi skamt i brott þadan. Hann for iafnan leyniliga ok færdi Benedicto braud, þat sem hann dro af fæzlu sinni, en til hellisins matti eigi gagnleid fara fra munklifinu, þvi at hamarr geck fyrir hellinn þadan, en Romanus let siga ofan til hans braud i festi. I þessu reipi hafdi hann bundit biollu litla, til þess at Benedictus vissi, þa er Romanus kæmi ath færa honum fæzlu. En hinn forni fiandi aufundadi velgerning þeira ok kastade steini a biolluna ok braut i sundr, en Romanus let eigi nidr falla þionustu sina ok miskunnarsyslu, er hann hafdi upp tekit.


Capitulum

3. En er gud almattigr villdi Romanum lata hvilaz af erfidi ok syna monnum lif heilags Benedicti, þa vitradiz drottinn presti nockurum i draume paskanott ena fyrstu ok mællti vit hann: «Þu lætr gera þer krasir, en þræll minn svelltr skamt fra þer.» Prestrinn reis upp þegar ok for paskhadaghinn sialfan ath leita þræls guds i hvern hellisskuta ok hitti hann um sidir. En er þeir funduz, þꜳ kvodduz þeir blidliga ok lofudu gud ok ræddu leingi um himneskt lif. Sidan mællti prestrinn: «Mautumz vit nu, þvi at paskar ero i dag.» Benedictus svaradi: «Veit ek, at paskar ero, þviat ek nada at finna þik.» En Benedictus var langt fra monnum kominn ok vissi eigi, ath þa var paskadaghr. Þa mællti prestrinn vit hann: «I dag er upprisutid drottins, ok samir þer eigi at fasta, þviat ek em til þin sendr af gudi, at vit takim badir saman giafir guds.» En þeir lofudu badir gud ok mItIduz. Sidan for prestrinn heim. En fam dIgum sidar fundu fehirdar Benedictum i hellisskuta einum, ok er þeir sa hann skryddan skinnklædum, þa hugdu þeir, at þeir mundi sia dyr. En er þeir urdu visir, at guds þræll var þar i einseto, þa sneruz margir til miskunnar guds fra dyra lifi. Tok þa at kynnaz nafn hans um næstu stadi, ok komu margir menn til hans ok færdu honum likams fæzlu, en þeir toku andar fæzlu i mot af honum.


Um freistni fianda vit Benedictum

4. Þat var einnhvern dagh, þa er Benedictus var einn saman, ath fiandinn kom at freista hans, þviat svort fluga flaug nær andliti hans, svo at hann matti taka hana med hendi ser, en hann gerdi krossmark yfir ser, ok flaug hun þegar ꜳ braut. En þa kom til hans likams freistni, su er hann hafdi alldri slika reynt adr ne sidan. Kona var su ein, sem enn illgiarni andi leiddi fyrir hugskotz augu honum ok brendi svo hug hans med girndar elldi i alite konv þessarrar, at hann matti trautt standazt. En er hann hafdi miIg svo einradit brott at fara or einsetu ok finna konuna, þa leit guds miskunn til hans, ok hvarf hann aptr til sins sialfs, ok sa hann hia ser klungr ok þyrni. Sidan for hann or fItum ok velltiz leingi berr i þyrninum, þar til er hann var allr sꜳr ok blodIgr, ok vo hann þa sigr a freistninni, er hann sneri henne i sarleik, ok gerdi hann þa andar sarit at likams sꜳrum ok slokti svo synda loga, þann sem brunnit hafdi i hiarta honum; en fra þeiri stundu þa hvarf svo Ill likams freistni fra honum, ath hann kendi eigi sidan likams losta i likama sinum. Sidan toku margir menn at fyrirlata heim þenna ok geraz hans lærisveinar, þviat þat var makligt, at hann yrdi lærifadir krapta, þav sem hann vo sighr ꜳ laustum.


Fra svikrædi

5. Đa geck saga fra iarteinum hans, ok vard hann frægr monnum af gæzku sinni. Munklifi var skamt þadan, en þar var aboti andadr; munkar komu at finna Benedictum ok badu, at hann skylldi vera forradandi feira. En hann sagdi svo, at eigi mundi sidir þeira saman koma. En er þeir badu hann miok, þa veitti hann þeim bæn þeira, ok er hann hellt vel stiorn i munklifinu ok lofadi eingum at ganga af rettri gItu sidsemi til hægri handar ne vinstri, þa toku munkarnir at fysaz illz hugar ok sokudu sialfa sig, er þeir skylldu þess bedit hafa, at sa væri forradandi þeira, er svo fiarri var skapi þeira ok sidum. En er þeir sꜳ, at hann lofadi þeim ecki þess at gera, sem motstadligt var munka lIgum, þa kunnu þeir illa þvi ok villdu rada dauda hans, ok bundu þat rꜳd saman, at þeir blondudu eitri dryck hans. En er honum var ker þat fært, sem daudadryckr var i, þa gerdi hann at vanda sinum krossmark a mot eitrinu ok blezadi, adr hann tæki vit kerino, en þa sprack i sundr kerit fyrir krossmarkino, svo sem hann lysti steini ꜳ. Þa skildi guds madr, at daudadryckr var i kerinu ok matti eigi standaz lifs mark. Hann reis þegar upp ok heimti brædr til sin ok mællti vit þa blidliga: «Miskunni gud almattigr ydr, brædr minir! hvi gerdut þer þetta vit mik? Sagda ek ydr fyrir, at eigi mundi sidir vorir saman koma, farit þer nu ok leitit ydr forradamanz þess, sem vit ydvart skap er, þviat ek mun eigi leingr her vera med ydr.» Ok er hann hafdi þetta mællt, þa for hann aptr i einsetu sina ok vardveitti hug sinn i guds augliti.


Fra Placido ok Mauro

6. En er heilagr Benedictus skein svo mIrgum iarteinum i einsetunni, þꜳ sIfnoduz margir til guds þionostu i þeim stad ok gerduz lærisveinar hans. Hann let þar giora .xii. munklifi med fulltingi drottins vors Jesus Kristz ok setti forradsmenn til allra ok .xii. munka i hvert munklifi. En hann hafdi med ser þa fꜳ menn, sem hann willdi læra til guds þionostu. Þa toku gaufgir menn or Romaborg at selia honum sonu sina til læringar. Evicius het Romaborgar madr, er honum selldi son sinn til fostrs, en hann het Maurus; annarr madr het Tertullus, er honum selldi son sinn til læringar, sa het Placidus. Maurus tok þegar a unga alldri at skina i godum sidum ok likiaz lærifedr sinum; en Placidus var ungr sveinn ok þotti gott manzefni vera. En i einu munklifi af þeim .xii., er Benedictus hafdi gera latid, var munkr sꜳ einn, er eigi matti vera ꜳ bænum, ok gerdi nockura fanyta syslu. En forradandi þeira het Pompeianus, hann avitadi munkinn opt um ostadfesti sina, en er hann batnadi eigi vit þat, þa var hann leiddr fyrir Benedictum, hann avitadi munkinn ok um heimsku sina. En er munkrinn kom heim, þa mundi hann eigi ord Benedicti leingr en tvo daga, en enn þridia dag þa var hann iafnt sem adr. Þa var enn sagt Benedicto. Hann svaradi: «Ek mun koma at bæta hann.» En þa er hann kom þangat ok tidum var lokit, en munkar stodu a bænum, þa sa Benedictus, at svartr sveinn tok i klædi munksins, þess er eighi matti ꜳ bænum vera, ok dro hann ut. Þa mællti Benedictus vit Pompeianum abota ok Maurum lærisvein sinn: «Siae þit, hverr munk þenna leidir fra bænum?» Þeir kvoduz eigi sia. Hann mællti: «Bidium vær nu, at þit megit ok sia, hverium munkrinn fylgir.» En er þeir voru ꜳ bænum tvo daga, þa sa Maurus þessa syn, en Pompeianus matti eigi sia. Ok er bæn þeira var lokit, þa geck Benedictus ut or kirkiu, ok sa hann munkinn standa uti syslulausan ok laust til hans med vendi, en fra þeim degi þorde eigi enn svarte sveinn, er fiandinn var, at teygia munkinn fra bænum, ok var hann avallt sidan stadfastr ꜳ bænum sem adrir munkar.


Fra vatnleyse

7. Af þeim munklifum, sem Benedictus hafdi giIra latid, voru þriu, þau er stodu uppi i fiallzhlid, ok var torvellt at sækia vatn, af þvi er brattlendi var ok nær mannhaski. Þa komu munkar or þessum munklifum[1] ok mællto vit Benedictum: «Vær eigum illt til vatz ok hIfum hvern dag erfvidi, ok er oss naudsyn, at færd se munklifin.» En hann bad þa heim fara ok huggadi þa i ordum. En ena somu nott þa geck Benedictus upp i fiallit ok Placidus sveinn med honum, ok var leingi ꜳ bæn ꜳ hamri einum. Sidan reisti hann upp steina þria, þar sem hann hafdi stadit, ok for heim eptir þat; en ongvir vissu, at hann hafdi farit. En er munkar komu enn ok baro upp vandrædi sin fyrir Benedictum, þa svaradi hann: «Farit þer nu ok grafit hamar þann, sem þer siait steina þria uppreista nyliga, en gud ma letta erfidi ydru ok gefa ydr vatn or hamri.» Þeir foru ok fundu hamarinn votan, þann sem Benedictus hafdi þeim til visat; en er þeir holodu hamarinn, þa fell vatn ut or biarginu, sva at þadan gerdiz lækr af fra þvi or fiallinu til siovar allt til þessa dags.


miraculum

8. Þat var enn ꜳ annarri tid, at einn madr kom til munklifis Benedicti, ok var vit honum tekit, ok gerdiz hann þar munkr. En Benedictus selldi honum snidil i hond ok bad hann hIggva upp þyrni i stad þeim, er hann villdi lata giIra apalldrsgard, en þat var a vatzbacka. En er hann hio upp þyrninn ovarliga, þa stIck snidillinn or skaptinu ok fell a vatnit, en þat var diup margra fadma, en verkmadrinn vard ogladr ok sagdi med hryggleik. En er Benedicto var saght, þa geck hann þangat ok tok snidilsskeptid ok retti þat i tiIrnina; en þegar rendi iarnit nedan af grunni til skeptisins svo sem fiskr til aunguls. Sidan seldi hann munkinum snidilinn ok mællti: «Vinn þu nu ok eigi ogladr.»


Fra Benedicto ok Mauro

9. Þat var um dagh, er Benedictus var i husi sinu, en Placidus sveinn for at taka vatn. En er hann sokti keralldinu i vatnit, þa fell hann sialfr a vatnit, ok baro straumar hann þegar langt fra lande. En er Benedictus vissi þat, þa kalladi hann Maurum lærisvein sinn ok mællti: «Renn þu, Maure brodir, ok biarg sveininum, er for at taka vatn, ok er hann nu fallinn ꜳ watnit.» Þꜳ gerdiz þar undarligr hlutr ok oheyrdr, sidan er Petr postole for af þessum heimi. Maurus tok blezan af Benedicto ok rann þegar til vatzins ok for þar til, er hann kom at Placido, ok þottiz hann ꜳ iordu fara, er hann rann a vatninu, ok tok hann sveininn ok leiddi til landz. En er þeir komu ꜳ land, þa leit Maurus aptr ok undradiz, er hann hafdi þat giort, sem hann mundi eigi þora, ef hann vissi, ok sagdi Benedicto, hvat gerdz hafdi. En Benedictus eignadi þat hlydni hans en (eigi) sinum verdleik. En Maurus taldiz eingan hlut eiga i þvi takni, er hann gerdi ovitandi. En Placidus skildi þessa þrætu ok mællti: «Ek sa Benedictum koma til min ok leiddi hann mik til landz.»


Fra Florencio presti

10. Prestr sa var er Florencius het, hann fretti til iarteina Benedicti ok vard lostinn illzku diofuls ok tok at aufunda guds win ok lasta atferd hans. En er hann sa, at hann matti þvi ecki a leid koma vit adra menn at lasta Benedictum, helldr vox dag fra degi dyrd hans ok vegr vit gud ok menn, ok sneruz margir til betra lifs eptir hans dæmum ok þionodu gudi, þa tok prestrinn at fyllaz illzku i mot honum, þviat hann villdi hafa manna lof ok vinna ecki til. Hann vard svo blindr af illzku sinni, at hann sendi Benedicto braudleif eitri blandinn, en Benedictus tok vit hleifnum þacksamliga, en þeygi leyndiz fyrir honum, hvert grand i leifnum var. Hrafn var vanr at koma or skogi i hvert matmal ok taka braud or hendi Benedicto, en er hrafninn kom ath venio, þa kastadi Benedictus hleifinum fyrir hrafninn, þeim er prestrinn sendi Benedicto, ok mællti: «I nafni drottins Jesus Kristz tak þu leif þenna ok ber hann þangat, er einginn finni.» Þa tok hrafninn at gapa munni ok rann umhverfis leifinn, breiddi vængi ok skrækti, svo sem hann syndi, ath hann villde hlydne hallda vit Benedictum, en hann mætti eigi. Þa mællti Benedictus vit hann i annat sinn ok et þridia: «Tak þu hleifinn ohræddr ok kasta þar, sem alldri megi finnaz.» Þa tok hrafninn upp leifinn ok tok i hleifinn ok var horfinn þriar stundir, ok kom aptr sidan ok tok braud or hendi honum, sem hann var vanr. En er guds madr sa vaxa illzku prestzins i mot ser, þa harmadi hann syndir hans ok bad fyrir ovin sinum. En er Florencius matti eigi deyda likam Benedicti, þa villdi hann fyrirfara Indum lærisveina hans ok sendi .vii. goligar meyiar at leika i apalldrsgardi fyrir augliti þeira, til þess at hugskot þeira mætti spillaz ok snuaz til lostasemi. En er Benedictus sa þat or husi sinu, þa þottiz hann vita, hvadan þetta rad var komit, ok fyrir hans sakir var giort, ok hugdi hann þat, at lærisveinar hans mundi eigi freistnina[2] standaz. Hann gaf þa rum Ifundinni, ok kom hann til allra munklifa ok kirkna, er hann hafdi gera latid, ok skipadi Illu, sem hann villde. En hann hafdi fa munka med ser ok for i brott ok flydi reidi Florencij fyrir litillætis sakar. En er Florencius stod i husi sinu ok spurdi brottfIr heilags Benedicti ok fagnadi þvi, þa fell nidr undir honum loptit, þat er hann stod ꜳ, ok kom hann daudr a iIrd. En Maurus lærisveinn Benedicti sagdi honum þat, en Benedictus var eigi leingra farinn en .x. milor. Þa mællti Maurus vit hann: «Hverf aptr þu, fadir, þviat sa er nu daudr, er þik hatadi.» Ok er Benedictus heyrdi þat, þa vard hann hryggr ok felldi tꜳr ok gret dauda ovinar sins ok þat annat, er lærisveinn hans fagnadi dauda hins. Hann baud ok idran ok skript lærisvein(in)um fyrir þat, er hann þordi at fagna dauda ovinar hans.


Fra ferd Benedicti

Luca Giordano: Et mirakel av sankt Benedikt

11. En heilagr guds madr heilt fram fIr sinni, sem hann hafdi ætlat, en þeygi matti hann fordaz þat, er sialfr lærifadir illzku bardiz i mot honum ok freistadi hans a marga vega. Þorp þat var, sem kallat var Kassinum ok komit ofarliga i fiallzhlid, en þann stad kalla Nordmenn Montakassinn. Þar stod hof fornt, ok var blotad mannlikan þat, er kallat var solar ꜳs, en alla vega fra hofinu voru stadir þeir, sem eignadir voru diolum. Þar hofdu langa æfi blot verit, ok var enn fioldi þorpkalla, þeira er blotudu ok trudu ꜳ þessa villu. En er Benedictus kom þar, þa braut hann nidr skurdgodit ok stalla þess ok brendi tre ok skoga, er blotadir voru. En hann gerdi kirkiu enum helga Martino or hofinu, en þar sem stallrinn hafdi verit, þar gerdi hann bænahuss Johanne baptiste ok sneri til tru þeim, er i nand voru. En hinn forni fiandi matti þat eigi standaz, ok kom hann fyrir augsyn Benedicti svartr ok hrædiligr, ok brann elldr or augum hans ok munne, ok hugdiz mundu skelfa hann ok kalladi, svo at allir heyrdu ord hans, en Benedictus einn matti sia hann, ok nefndi hann ꜳ nafn þrysvar. En er Benedictus svaradi honum eigi, þa sneri hann nafni hans ok mællti: «Bolvadr en eigi blezadr, hvat sækir þu ath mer.» En er fiandinn sa, at hann mundi eigi mega skelfa hann med ognum, þa leitadi hann annarra væla, ok hafdi enn sami verr. Þat var um dag, ath munkar skylldu giora huss, en steinn var sa, er þeir villdo hafa i vegginn, en er þeir mattu eigi hræra hann or stad, ok stod hann ꜳ iordu, þa kom til fioldi manna ok matti ecki at gera. Þa skildu allir, at fiandinn þyngdi steininn, er fioldi manna mattu hann hvergi hræra. Sidan var sagt Benedicto, ok kom (hann) til ok blezadi steininn, ok var þeim þa ecki fyrir ath færa hann þangat, sem þeir villdu.


Fra sionhverfing fianda

12. En Benedictus[3] mællti, at þeir skylldu grafa stad steinsins ok vita, hvat þar væri undir folgit. En er þeir grofu til, þa fundu þeir þar skurdgod giort or eiri, ok var þvi kastad i elldahuss um aptaninn. En um nottina syndiz ollum, sem elldr brynni af skurdgodinu, ok logadi husit allt af þeim elldi, ok er þeir baro vatn i elldinn, þa vaknadi Benedictus[4] oc sagdi, at sionhverfinga elldr væri giIrr fyrir þeim, en hann letz eigi[5] elld þar sia. Þa geck Benedictus til bænar ok kalladi munkana til sin, ok bad hann þa signa sig. En er[6] þeir gerdu svo, þa hvarf allr elldr fiandans fra augliti þeira, en þeir sa, at husit stod heillt.


Fra slægd fianda ok lækning munks

13. Þat var enn um dag, ath munkar hlodu vegg hafan, en Benedictus sat inni i husi sinu, þa syndiz fiandi honum[7] ok hlo ok letz fara skylldu til brædra, þar sem þeir voru at verki sinu. Benedictus sendi þegar mann ath segia munkum þetta ok bad sva mæla: «Verit þer varir, brædr, þvi at illgiarn andi mun koma til ydvar i dag.» En er sendimadr hafdi varla lokit mali sinu, þa hristi fiandi i sundr vegginn, er þeir hlodu, ok lamdiz einn audigs manz son undir. En brædr urdu hryggvir, eigi af falli veggiarins helldr af meidingu munksins, ok sogdu Benedicto, hvat ordit var. En hann bad bera til sin enn lamda, ok sva var giort. Hann var allr lamdr ok nær hvert bein brotid, en þo var hann iendr. Benedictus vafdi hann i mautli sinum ok lagdi hann nidr i rum sitt ok sendi ut adra munka, sidan fell hann til iardar ok bad fyrir enum siuka. En ꜳ somu stundu vard sa heill, ok sendi Benedictus hann til syslu sinnar. Þa for sa til verks sins, ok nꜳdi fiandi eigi at fagna dauda hans. Benedictus hafdi spaleiksanda ok vissi fyrir oordna hluti, ok sa hann þat, sem hann væri hia sialfr, er hann var hvergi nær staddr.


Fra Benedicto ok brædrum

14. Sa var sidr munka, er þeir voru sendir ꜳ bæi eda til borga, at þeir skylldu hvergi mataz nema heima, ok hafdi vandi sia leingi halldiz. Þa voru munkar sendir um dag, ok hIfdo þeir dvalizt i husum einnar[8] sidsamrar konu, en adr þeir foru þadan, þa motIduz þeir, ok er þeir komu heim, baduz þeir blezanar af Benedicto. En hann mællti vit þa: «Hvar mItuduz þer?» En þeir kvoduz hvergi mataz hafa. Hann mællti: «Hvi l(i)ugit þer? þa er þer komut til husa konunnar, þa atud þer ok druckut.» Hann kvad a, hvat þeir hIfdu at verdi ok svo hversu marga vindrycki þeir drucku. Ok er þeir sꜳ, ath þeir mattu hann þess(u) eigi leyna, þa fellu þeir til fota honum ok badu ser liknar, en hann fyrirgaf þeim þessa afgerd ok ætladi svo, at þeir mundi sidr þora at misgera i annat sinn, er þeir mattu sia, ath þeir mattu eigi leyna hann þvi, sem þeir giordu.


Fra munk einum

15. Valentinianus het munkr einn, sa var lærisveinn heilags Benedicti, en hann atti brodur þann, er sidsamr var ok olærdr madr. Hann var vanr ꜳ hverium misserum at koma til munklifis ok finna brodur sinn, ok þann dag fastadi hann iafnan. En er hann for um dag til munklifissins, þa kom annarr madr i fIr hans, ok hafdi sa fæzlu med ser, ok er þeir hIfdu leingi geingit, þa mællti fIrunautr hans vit hann: «Mautumz vit nu, at eigi mædimzt vit ꜳ gItunni.» Hann svaradi: «Eigi mun ek þat giora, brodir, þviat ek em vanr at fasta, þa (er) ek fer at finna Benedictum.» Þa foru þeir enn, ok sidan bad sa, er fæzluna hafdi, ath þeir mundi matazt. En hinn gerdi eigi bragd ꜳ fostu sina. Þa foru þeir badir, en hiti var mikill, ok mædduz þeir, ok þa fundu þeir[9] fyrir ser vIll fagran ok vatn hreint. Þa mællti sa enn, er fæzluna hafdi: «Her er vatn hreint ok vollr fagr, ok er ockr vel fallit ath mataz her ok hvilaz nockut, at eigi þrioti ockr a leidinni.» Munks brodir sa hvilldarstad fagran ok heyrdi fIgur ord, ok settiz hann þa nidr, ok mItuduz þeir. At kvelldi kom hann til munklifissins ok geck fyrir Benedictum ok beiddi blezanar; en hann bar ꜳ bryn honum þat, sem hann gerdi a gItunni, ok mællti: «Hvat er nu, brodir, enn illgiarni andi, sa er mællti vit þik fyrir munn forunautz þins, hann teygdi þik um sinn ok annat ok matti eigi tæla þik, en ed þridia sinn gat hann þik teygdan til þess sem hann villdi.» Þa kannadiz hinn vit ostyrkt hugar sins ok fell til fota Benedicto ok idradiz syndar sinnar.


Fra konungi ok Riggo

16. Konungr þiodar þeirar, sem Gothi ero kalladir, het Totila, hann var grimmr madr ok forvitinn; hann fretti þat, at Benedictus hafdi spaleiksanda, ok villdi hann reyna þat ok sendi þau ord, at hann mundi koma til munklifis Benedicti, ok kvad a dagh um. Einn skutilsveinn hans het Riggo, konungrinn feck honum klædi sin ok skryddi hann konungs gerve ok sendi med honum þria riddara, þa sem honum sialfum voru vanir at fylgia, ok sendi med honum alla þionostumenn, þa sem konungi skylldu þiona. En er Riggo kom til munklifis Benedicti skryddr purpura ok efldr allri konungs þionostu, þa sat Benedictus uti ok sꜳ ꜳ fIr þeira. En þegar er hann kom nær svo þangat, at þeir namuzt mal ꜳ mille, þa kalladi Benedictus ꜳ hann ok mællti: «Legg nidr þu, sonr, buning þann, sem þu hefir, þviat eigi er þitt eigin.» En Riggo fell þegar til iardar ok idradiz, er hann hafdi gert hadung þessa guds þræli, ok allir gerdu þeir idran, er honum fylgdo þessa eyrindis. Sidan risu þeir upp ok foru aptr þegar ok sIgdu konungi med hræzlu, hve bratt þeir voru fundnir ath freistni sinni.


Fra konungi

17. Eptir þat for konungr sialfr til munklifissins. En þa er hann sa Benedictum guds þræl sitianda, þordi hann eigi nær honum ath koma, ok fell hann til iardar. En guds madr mællti vit hann tysvar eda þrysvar, at hann skylldi upp risa. En hann þordi eigi, adr Benedictus tok i hond honum ok reisti hann upp ok asakadi hann um grimmleik sinn ok sagdi honum i fꜳm ordum, hvat verda mundi wm hagh hans, ok mællti hann: «Mart illt hefir þu giort ok giorir, stilltu þik nu um sidir at illzku þinni[10]. Þu munt koma til Romaborgar ok heria ut um haf, ok muntu .ix. vetr hafa velldi þar en deyia ꜳ enum .x.da.» Ok er konungr heyrdi þetta, þa ottadiz hann miok ok bad Benedictum bidia fyrir ser. Þa for hann i brott ok var alldregi sidan iafngrimmr sem adr. En þat sannadiz allt, sem Benedictus hafdi um hann spꜳd, hann kom til Romaborgar ok for allt til Sikileyiar ok do ꜳ tiunda vetri þadan frꜳ.


Benedictus rak dioful fra odum klerk

18. A þeiri tid var klerkr einn ordinn odr af diofli i borg þeiri, sem kollut er Aqvinensis, en Constancius byskup leiddi hann til margra helgra stada, at hann mætti þar heilsu fa. En guds vottar villdu honum eigi af þvi heilsu gefa, at kraptr Benedicti skylldi ollum auglios verda. Þa var enn odi klerkr leiddr fyrir Benedictum; en hann bad fyrir honum til guds ok rak i brott enn forna fianda. En er hann var heill, þa mællti Benedictus vit hann: «Far þu nu ok et eigi kiot sidan, ok tak eigi vigslur fleiri, en nu hefir þu; en ꜳ þeim degi, sem þu dirfiz þess, þa muntu odr verda i annat sinn.» Klerkrinn for heim heill ok vardveitti nockura stund þat, er Benedictus baud honum. En þa er margir vetr voru lidnir, þa sa klerkrinn, at þeir hofdu fleiri vigslur en hann, sem yngri voru, en andadir voru enir ellre, ok gleymdi hann ordum Benedicti, þviat langt var þadan lidit, ok tok þa vigslur fleiri. En þegar vard hann gripinn af enum sama diofli ok var odr, medan hann lifdi sidan.


Fra Benedicto ok Theoprobus

19. Theoprobus het einn gIfugr madr, er til tru hafdi horfit af kenningum Benedicti, ok var vinr hans mikill, þviat hann var radvandr madr. Hann hafdi komit til husa Benedictus um dag, ok sa hann guds vin hardla hryggvan; þat sa hann ok, at hann felldi tꜳr, ok var hann þo eigi ꜳ bænum. Þa spurdi Theoprobus, hver sok væri til hrygdar hans. En Benedictus svaradi: «Munklifi þetta mun allt eydaz, er ek hefi gera latit, ok sa audr allr, sem her er til lagdr, mun koma i hendr utlendum monnum at rettum guds domi, ok mætta ek trautt geta af gudi, at hann veitti mer andir brædra.» Þessi ord Benedicti heyrdi Theoprobus. En su spasaga kom fram miklu sidarr, þviat Langbarda herr kom um nott, þa er munkar voru i svefni, ok toku allt þat, er femætt var, en gud hlifdi svo þrælum sinum, at þeim sialfum var ecki mein gert, ok fylltiz þa fyrirheit, þat er gud het Benedicto, ath hann mundi vardveita andir brædra, þo at hann selldi audæfi þeira heidnum monnum.


Fra sendimanne til Benedictum

20. Madr var sendr um dag til munklifiss Benedicti ath færa honum tunnur tvær fullar vins. En sa, er sendr var, færdi Benedicto adra tunnuna, en adra fal hann a gItu sinni. Benedictus vissi, hvat hann hafdi giort ok tok vit tunnunni þacksamliga. En adr sendimadrinn færi a braut, þa mællti hann vit hann: «Hygg attu, sonr, ath eigi dreckir þu or tunnunni þeiri, sem þu falt ꜳ gotunni, helldr halladu, ok sia hvat i byr.» En sꜳ for i brItt ok villdi reyna, hvat þat væri, sem honum var sagt, ok halladi tunnunni. En þar skreid or hIggormr. Þa idradizt hann illzku sinnar ok hræddiz hann þa grand hugar sins, er hann sa grand i vinino.


Fra Benedicto ok munk hans

21. Bær var skamt fra munklifi Benedicti. I þeim stad var mikill fioldi þeira manna, sem tru hIfdu tekit af ordum Benedicti. Þar voru ok nunnur, ok sendi Benedictus opt munka þangat ath telia tru fyrir monnum. Hann sendi einn dag þangat munk ath vanda sinum, ok taldi sa tru fyrir monnum. En adr hann for heim, þa gafu nunnur honum duka, en hann stack i serk ser ok villdi ser nyta. Þar voru laug munka, at allir skylldu eiga saman þat, er þangat var sent, þo at einum væri fyrst gefit. Ok er hann kom heim, þa asakadi Benedictus hann ok mællti: «Fyrir hvi geck ilzka i serk þer?» En sa duldiz vit ok let, ath hann vissi eigi, um hvat hann var avitadr. Benedictus mællti: «Wissir þu eigi, at ek var þar i hia, er nunnunnar gafu þer dukana ok þu letz þa i serk þer?» En sa fell til fota Benedicto ok tok dukana or serk ser ok gerdi idran fyrir heimsku sina.


Fra kertisveini Benedicti

22. Þa er Benedictus sat at bordi einnhvern aptan, ok skylldi hallda kerti fyrir honum eins riks manz son, er hann matadizt; en ofmetnadar andi kom i briost honum, ok hugsadi hann þetta: «Hvat manna er sia þess, at ek skal honum þiona ok hallda liosi fyrir honum?» Benedictus leit til hans ok mællti: «Hvat er nu, brodir? sign þu þik ok hiarta þitt.» Þa kalladi hann þangat munka, ok mællti, ath kertit skylldi taka fra þeim er hellt, ok bad hann sitia kyrran fra þeiri stundu. En þa var hann spurdr af brædrum, hvat honum væri, en hann sagdi, hversu hann hafdi drambat i hugskotinu i gegn guds þræli. Þa var þat ollum liost, at ecki matti leynaz fyrir Benedicto, þat sem hann villdi vita, er eigi mattu hugrenningar leynazt fyrir honum.


Fra Benedicto oc ꜳran(!)

23. Þat var enn ꜳ einni tid, at oꜳran gerdi mikit, ok margir menn urdu matþrota. Þat oꜳran kom ok i munklifi Benedicti, ok var þar svo giorla matr þrotinn, at .v. braudleifar voru eptir til nattverdar. En (er) Benedictus sa munka oglada, þa leitadi hann at hugga þa med blidum ordum ok mællti: «I dag er oss vant fæzlu, en a morgin munum vær gnott hafa.» Ok enn næsta dag eptir þa funduz .cc. mæla hveitis i seckum fyrir husdyrum hans. En þat vissi eingi sidan, hvadan su fæzla var komin. Ok er brædr sꜳ þetta, þa gerdu þeir gudi þackir ok efudu alldregi sidan um fyrirheit heilags Benedicti.


Fra Benedicto ok brædrum

24. Einn gofugr madr var sa, er gera villdi lata munklifi i landi sinu, en hann bad enn helga Benedictum, at hann sendi þangat lærisveina sina, þa sem hefdi forrad þess stadar. Benedictus sendi þangat brædr ok kvad a, hverr aboti skylldi vera eda hverr prior, ok mællti, adr þeir færi: «Fari þer nu, en ek mun koma at nefndum deghi ok syna ydr, hvar kirkiu skal giora, ok sva hversu per skulut hvert huss setia at þeim stad.» Þeir toku blezan af Benedicto ok foru sidan, ok biugguz vit þangatkomu hans at ollu eptir megni, sem makligt var. En ꜳ þeiri nott, sem næst var fyrir þann dag, er Benedictus het at koma, þa syndiz hann i draume tveimr munkum, þeim sem hann hafdi til forrads ætlada at munklifinu, ok sagdi þeim glIgliga ok syndi, hvar þeir skylldu hvert huss lata gera. En er þeir voknodu, þa sagdi hvor brodirinn odrum, hvat dreymt hafdi, ok trudu ecki ꜳ drauminn, helldr væntu þeir, at Benedictus mundi koma um daginn eptir. En er hann kom eigi, þa foru þeir til fundar vit hann ogladir ok mællto: «Vær bidum þin, fadir, ok væntum, at þu mundir koma ok syna oss, hversu vær skylldim gera þann stad, sem þu hetz, ok komtu eigi.» Hann svaradi: «Fyrir hvi mælit þit þetta, þviat ek kom, sem ek het yckr.» En þeir mællto: «Hvenar komtu?» Hann svaradi: «Fyrir hvi munit þit eigi, þar sem þit sIgdut badir, ath ek kom til yckar, ok synda ek yckr alla husaskipan; farit þit nu ok giorit svo, sem þa var yckr sagt.» En þeir foru heim ok undruduz penna atburd ok gerdu, sem þeim var kent i drauminum, alla husaskipan.


Fra nunnum tveimr

25. Nunnur tvær voru skamt fra munklifi Benedicti, en þessar konur voru ættgaufgar at þessa heims virding. Einn sidsamr madr færdi þeim likams fæzlu. En iardligh tign giorir opt ogofugleik andar, ok mega þeir menn sidr lægia sig fyrir gudi, sem at nockuru hafa odrum monnum ædri verit. Þat vard ok þessum konum, þviat þær stilltu eigi vel tungu sina ok voru avitsamar vit þann mann, sem þeim þionadi med gæzku, ok gerdu hann opt reidan. En er svo hafdi leingi verit, þa for sa madr ok sagdi Benedicto, hversu ohægar konur þær voru vit hann. Ok er Benedictus heyrdi þetta, þa for hann ok hitti þær ok mællti svo: «Stillit þit betr tungu yckra, ella mun ek setia yckr i bann.» Þessi bannsetningu ægdi hann þeim, en gerdi eige. Þær blotnodu ecki vit ord hans. Þær lifdu skamma stund sidan ok voru grafnar i kirkiu. En er messur voru sungnar i þeiri kirkiu, þa syndizt sva konu þeirri, sem þær hafdi fæddar ok þar fornadi gudi, ath þær risu upp or grofum sinum ok gengo or kirkiu ꜳvallt ath upphafi messu. En er hon sa þat opt, þa kom henne i hug, hvat Benedictus hafdi mællt vit þær, er hann het þeim bannsetningu, ef þær stillti eigi betr tungu sina. Þa var madr sendr til guds vinar, ok var honum þetta sagt med ahyggiu. En hann gerdi oflatu ok mællti: «Fari þer nu ok færit oflatu þessa gudi fyrir Indum þeira, ok munu þær eigi sidan vera i banni.» Þa var su oflata gudi færd fyrir þeim, ok voru þær eigi senar sidan ganga[11] or grofum sinum, þott messur væri sungnar, þviat Benedictus hafdi sættar þær vit gud.


miraculum

26. Munkr einn var sa ungr ath alldri, sem of mikit unni fIdur sinum ok modur, ok for sva um dag til þeirra, ath hann hafdi eigi tekit blezan af Benedicto ne leyfi til at fara. Ok enn sama dagh, sem hann kom til þeirra, þa vard hann braddaudr. En er hann var grafinn, þa war liki hans kastat or grofinni annan dagh. Þa rann fadir hans ok modir til fundar vit Benedictum ok fellu til fota honum ok badu med tarum, ath hann veitti þeim miskunn. En hann sendi hlut af holldi drottins ok mællti: «Farit þer nu ok leggit þetta corpus domini yfir briost sveininum ok grafit hann.» En er þat var giort, þa tok vit likama hans iord.


Enn fra odrum munk

27. Sa var annarr munkr, er hugr hans var ostadfastr ok undi hann eigi i munklifi Benedicti, en guds madr talde opt fyrir honum med blidum ordum, at hann skylldi þar una, en munkrinn let eigi at ordum hans ok bad hann leyfis til brautfarar. En guds þræli vard hermt vit ounatsemd hans ok mællti, ath hann skylldi brott fara, ef hann villdi. En þegar sem hann geck or klaustragardzhlidi, þa sa hann dreka standa fyrir ser med gapanda munni ok let, sem gleypa hann mundi. Þa tok munkrinn ath hrædazt ok banda hondum, svo sem hann verdiz nockuru, ok kalladi hatt ok mællti: «Rennit hingat þer, þviat dreki sia vill svelgia mik.» En brædr foru til ok mattu eigi drekann sia, en þeir leiddu heim munkinn skialfanda. Þa het hann þvi, at hann mundi alldregi sidan fysaz brott or munklife, ok þat efndi hann.


miraculum

28. Đat var enn wm dagh, at leiddr var fyrir Benedictum sweinn sa, er hina verstu likþra hafdi, svo at hꜳr fell af hIfdi honum, ok allt hIrond hans var fullt vogs ok hriuft. En fadir hans leiddi hann fyrir enn sæla Benedictum, ok gaf hann honum þegar heilsu i nafne Jesus Cristz.


Fra manne einum

29. Sꜳ madr kom til mals vit Benedictum, er giallda atti .xii. skillinga, ok hafdi eigi til. Hann sagdi Benedicto til vandrædis sins, at hann matti eigi giallda þat, sem hinn heimti at honum. En Benedictus hafdi þa eigi silfr til at gefa honum, en kvaddi þo hinn blidliga ok mællti: «Kom þu hingat ꜳ tveggia natta fresti, þviat nu er ecki til i dagh ath gefa.» En a þeim dIgum .ii. var Benedictus sa bænum þrꜳsamliga. Hinn kom enn þridia daghinn, ok þa funduz þrettan skillingar silfrs ꜳ aurk þeiri, sem full var hveitis. Benedictus bad selia silfrit enum volada manne ok mællti, at hann skylldi giallda .xii. skillinga ok hafa sialfr enn þrettanda til þurftar sinnar.


miraculum

30. Sa madr var enn einn, sem ovinr hans villdi fyrirkoma ok blandadi eitri dryck hans. En sa dryckr matti eigi fyrirfara honum, en þo gerdiz honum sott af þvi, ok vard margr litr ꜳ likama hans. Þessi madr var leiddr fyrir Benedictum, en þegar er hann tok hendi ꜳ honum, þa vard hann heill, svo sem alldregi hefdi hann siukr verit.


Um oaran

31. A þeirri tid sem oꜳran gerdi i heradi þvi, er Kampania heitir, þa hafdi Benedictus gefit aumum monnum alla fæzlu, þa sem i munklifinu var, nema vitsmiIr litit i einu keri. Þa kom subdiakn, sa er Agapitus het, ok bad gefa ser vidsmiIr, en guds madr Benedictus, er allt villdi gefa fyrir guds sakir, til þess ath hann mætti eignazt ꜳ himne allt med gude, þa mællti hann, at gefa skylldi þat et litla vitsmiIr, sem eptir var. En sa sem eptir var sendr villdi eigi framm selia. Benedictus spurdi litlu sidar, ef hann gerdi, sem mællt var. En hann kvedz eigi giort hafa, ok sagdi, at ecki væri eptir, ef hann gæfi þetta. Þa vard Benedictus reidr ok mællti wit annan mann, ath hann skylldi kasta ut glerkerinu i glugg, þviat hann villdi eigi þat nyta lata, sem med singirni ok ohlydni var vardveitt. En undir glugginum var borit saman griot mart, ok er kerinu var utkastad, þa kom þat ꜳ steina, ok brotnadi eigi ok eigi slagnadiz nidr vidsmiIrit. Þa mællti Benedictus, at kerit skylldi taka ok gefa þurfamonnum þat, sem i var. Sidan heimti hann munka til sin ok avitadi enn ohlydna mann um otru sina ok singirni. Ok er þvi var lokit, þa geck Benedictus til bænar med brædrum.


miraculum

32. En i þeim stad, sem þeir voru a bænum, stod ketill tomr ok breitt klædi yfir, ok er þeir hofdu leingi stadit, þa tok ath lyptaz klædit, þat sem yfir ketilinn var breitt. En er þat var af tekit, þa var ketillinn fullr vidsmiors, svo at þa rann alla vega yfir. Ok er Benedictus sꜳ þat, þa let hann falla bæn sina, ok þa let af at ganga yfir ketilinn. Þa tok enn ohlydni madr ath skammazt otru sinnar, er hann sa, ath Benedictus sannadi med iarteinum þat, sem hann kendi med ordum, ok var eingi sꜳ sidan, er efadi um fyrirheit hans, þviat hann hafdi ꜳ einu augabragdi ketil fullan vidsmiors golldit þeim i stad glerkers, þess er miIg sva var tomt.


Fra Benedicto ok odum manni

33. Đat var enn um dag, at Benedictus for til kirkiu til bænar, ok þa kom enn forni fiandi ꜳ mot honum i asionu illz læknis ok hafdi horn i hendi. Benedictus spurdi, hvert hann færi. Fiandinn svaradi: «Ek fer til brædra at gefa þeim dryck.» Benedictus for til bænar. En hinn illgiarni ande slo ædi ꜳ munk þann, er taka skylldi vatn, ok velltiz hann ꜳ iIrdu ok mællti orar. Ok er Benedictus geck fra bæn sinni ok sa enn oda munk, þa laust hann a kinn honum ok rak svo fiandann fra honum, at hann þordi eigi sidan til hans at koma.


Fra rikismanni einum

34. Rikismadr var sa, er Zalla het, grimmr madr ok vafdr i villu þeiri, sem Arrius hafdi bodit. Hann var svo illr vit kristna menn, at kennimenn eda munkar nadu trautt med fiIrvi ath fara, þeir sem honum mættu. Þat var um dagh, at hann neyddi þorpkarll nockurn med kvolum til, at hann selldi honum fe sitt allt. En þorpkarlinum vard þat a munne, at hann kvedz allt fe sitt sellt hafa enum helga Benedicto. En sia enn grimme madr Zalla let þa af at kvelia hann, helldr batt hann hendr hans ꜳ bak aptr ok rak hann fyrir ser, til þess at hann syndi honum, hverr sia Benedictus væri, er vit fenu hafdi tekit at hans sIgn. Þorpkallin for fyrir, en Zalla reid eptir, þar til er þeir komu til munklifissins. Þa sat Benedictus uti fyrir husdyrum sinum ok sa a bok. Þa mællti þorpkallin vit Zallam: «Her er sa Benedictus, er ek gat fyrir þer.» Þa leit Zella reiduliga til Benedictum ok ætladi, at hann mundi skelfa hann i ognum sinum sem adra menn, ok mællti med akalli vit hann: «Ris upp þu skiott ok giallt mer aura manz þessa, er þu hefir vit tekit.» Þa heyrdi Benedictus kallit ok leit til hans fra bokinni, er hann hellt ꜳ. «Tak þu feit, kvad Zalla, ok sel oss.» Benedictus svaradi Ingu ok sa, hvar þorpkallinn stod bundinn. En vit þat losnudu Ill bond af honum, ok er hann stod laus, þa hræddiz enn grimme Zalla vit takn þetta ok fell til fota Benedicto ok bad ser liknar. En guds madr leit eigi til hans, helldr kalladi hann brædr, at þeir leiddi hann til blezanar. En er þat var giort, þa asakadi Benedictus hann miok um grimleik sinn ok bad, at hann batnadi. En Zalla for a braut ok gerdi ecki mein þorpkarlli, ok var eigi iafngrimmr sidan.


Fra einum þorpkarle

35. Annar þorpkarll kom um dag med lik sonar sins til munklifis Benedicti ok spurdi, hvar hann væri. En Benedictus var ꜳ akri med brædrum. Ok er þorpkallinn vissi þat, þa kastadi hann liki sonar sins fyrir kirkiudyr. En hann rann a mot Benedicto, er hann geck af akri med brædrum. En þorpkallinn kalladi þegar a Benedictum, er hann sa hann: «Gialltu mer son minn! Gialltu mer son minn!» Benedictus svaradi: «Weiztu, ath eigi tok ek son þinn fra þer.» Þorpkallin mællti: «Daudr er hann, en þu kom ok reis hann af dauda.» Benedictus vard hryggr ok mællti: «Farit brott þer, farit brott þer, þviat þetta er vort verk eigi, helldr postola guds almattigs; til hvers bindit þer oss byrdar, þær sem vær megum eigi bera.» En kall var þrꜳr a bæn sinni ok sor þess vit gud, at hann mundi eigi brott fara, fyrr en Benedictus gæfi lif syni hans. Benedictus spurdi, hvar likit var. Hann sagdi ok kvad vera fyrir kirkiudyrum. En er guds þræll kom þangat, þa fell hann a kne hia likinu til bænar ok hellt hIndum til himins ok mællti: «Drottinn! littu eigi syndir minar, helldr tru þessa manz, er lifs bidr syni sinum, ok gialltu likama hans Ind, þa sem þu tokt ꜳ braut.» En er hann lauk bæn sinni, þa hrærdiz likit ok hof sveinninn upp augu sin. Benedictus tok i hInd honum ok selldi hann lifanda ok heilan fedr sinum.


Fra syskinum Benedicti

36. Benedictus atti systur, ok var hun nunna ok þionadi gudi, en hun het Scolastica. Hun var von ath koma ꜳ hverium misserum til brodur sins, en þau funduzt a bæ þeim, sem skamt var fra munklifi Benedicti, þviat þar skylldi eingin kona koma. En er þau funduz um dagh, þa ræddu þau um himneskar dyrdir þann dag til nætr, ok motoduz bædi saman. Þa mællti Skolastica: «Ek bid þik, brodir, at þu farir eigi a brItt i nott, ok rædum vid enn um dyrd guds.» Hann svaradi: «Mer er eigi lofat at vera annars stadar en heima.» Þa var svo vedri farit, at heid var um allan himin. Ok er Skolastica heyrdi svIr hans, þa laut hun a bordit i gaupnir ser ok bad til guds, ok er hun hof upp hofdi sino, þa var regn svo mikit ok elldingar ok reidarþrumur, at Benedictus matte eigi ut ganga ne fIrunautar hans. En heilug mær hafdi svo bedit af ollum hug, at taralækirnir fellu af bordinu, ok kom þat allt senn a iord ok regn or lopti. En er Benedictus sa, at hann matti eigi ꜳ brott fara fyrir vedrs sakir, þa mællti hann vit systur sina: «Miskunne gud þer, systir, hvi gegnir þat sem þu gerdir?» Hon svaradi: «Ek bad þik, ok villdir þu eigi hlyda mer, bad ek gud, ok hlyddi hann mer. Far þu heim nu, ef þu villt, ok gack ut.» En engum manne þotte fært, ok var Benedictus þar naudigr, sem hann villdi eigi verit hafa. En þau voktu þa nott alla ok ræddu um himneska hluti.


Fra helgum Benedicto

37. Annan dag eptir for hvort þeira til heimilis sins, ok er .ii. dagar voru þadan lidnir, þa sat Benedictus i husi sinu ok leit upp til himins, ok þa sa hann Ind systur sinnar fara til himins i dufu liki. Hann fagnadi dyrd hennar ok gerdi þackir gudi ok sagdi munkum andlat hennar ok sendi munka eptir likinu, ok var hon lagin i grof þa, sem Benedictus hafdi ser gera latit, ok var þat makligt, at þau færi i eina grof, er bædi hIfdu eina ast til guds.


Fra Servando diakna

38. Diakn ok aboti munklifis þess, er Liberius hafdi gera latit, var vanr at koma ꜳ hverium misserum til munklifis Benedicti, en hann het Servandus. Ok er hann var kominn til fundar vit Benedictum, ræddu þeir dag þann allan um fagnat himinrikis, þann sem þeir lIngudu badir miok til. Ok er svefntid kom, var Benedictus ofarla i stIpli nockurum, en Servandus var nedarr, ok matti ganga milli þeira. En undir nidri var hus þat, sem hvilldu i lærisveinar þeira, ok voru sofnadir, en Benedictus vakti ok stod ꜳ bæn wit glugg. Þa leit hann ut ok sa lioss svo mikit koma af himni, at Ill foruzt myrkr nætrinnar, ok vard svo liost sem um midian dagh. En med liosinu sa Benedictus allan heiminn senn svo sem undir einum solargeisla, þat sa hann ok med, at einglar guds baro aund Germani byskups i elldligri asionu til himins. Þa kalladi Benedictus ꜳ Servandum tysvar eda þrysvar. En Servandus stod upp þegar, er hann heyrdi, ok leit ut ok sa liosit, ok þotti mikils um vert takn þetta. Þa sagdi Benedictus honum alla syn, þa sem fylgt hafdi liosinu. Sidan sendi Benedictus mann ena sImu nott til borgar þeirar, er Kampania heitir, ok bad hann spyria at Germano byskupi, ok er sendimadr kom þangat, þa var byskup andadr, ok hafdi ꜳ þeiri stundu andaz, sem Benedictus sꜳ ond hans fara til himins.


Andlat Benedicti

39. En a þeim vetri adr Benedictus andadiz, þa sagdi hann fyrir nockurum lærisveinum sinum andlatzdag sinn. Hann baud þat ok þeim, at þeir segdi eigi odrum, en þeir bædi þess alla munka, at þeir leiddi athuga, ef nockur takn birtiz i andlati hans. Sex dogum fyrir andlat sitt let hann luka upp grIf sinni. Þa tok hann ridosott mikla, ok vox sottin miok, ok enn setta dag let hann lærisveina sina bera sig til kirkiu ok tok corpus domini ok let munka ganga undir hendr ser, ok stod hann sva ok hellt hIndum til himens, ok andadiz, þa er hann var a bæn. En ꜳ þeim degi vitradiz enn undarlig syn tveimr munkum, odrum þeim er var heima i husi sinu, en odrum þeim er var fiarre þangat. Þeir sꜳ badir gItu fagra skinandi mikilli dyrd ok liose; hun lꜳ i austr fra husi Benedicti til himins; ꜳ þeirri gotu stod madr biartr i dyrlighum buningi ok spurdi, hverr gItu þessa ætti, en munkarnir letuz eigi vita. Þa mællti hann vit þa: «Þessa gItu stigr Benedictus guds vinr til himens.» En af vitran þesse vissu þeir andlat Benedicti iafnvist, er fiarri voru, sem þeir, er þar voru hia. Hann var grafinn i kirkiu Johannes baptiste, þeiri sem hann hafdi gera latid or heidnu hofi, ok synir hann þar margar iarteiner ok svo i helli þeim, er Sublacus heitir, er hann bygdi fyrst i einsetu.


Miraculum

40. Kona nockur var vitlaus, reikadi nætr ok daga um fioll ok heidar, skoga ok vIllu, ok hafdi hun þat eitt hvilldar, er mædi eda svefn neyddi hana til. Hun kom a nockurum degi til hellis Benedicti ok hvildiz þar fyrir þreytleika sakir ok sofnadi þar, en hun vaknadi heilvita, ok var svo heil alla æfi sina sidan, sem hun hefdi alldregi verit vitlaus. Vær skulum bidia Benedictum guds vin, at hann arne oss miskunnar, er svo hefir i sinu lifi greida gItu geingit ok gefit dæmi ollum sinum sporgIngumonnum, at hann mun marga eptir ser leida til himinrikis, ok arnat fae þess vit gud, ath af hans bænum batnim vær ok bætt faim til fullz vor vond verk, ok vær lifim til batnadar, þat sem eptir er lifdaga vorra, ok ath þeim lidnum mætim vær fyrir þeim fagnadi, sem vinnz um allar alldir. Amen.


Fotnoter

  1. munkligum Cd.
  2. freistnini Cd.
  3. byskup Cd.
  4. byskup Cd.
  5. ein Cd.
  6. Bn (d. e. Benedictus) tilf. Cd.
  7. þeim Cd.
  8. einnrar Cd.
  9. ser Cd.
  10. sinni Cd.
  11. þær gengu Cd.