I. Kongernes Bog

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Stjórn

I. Kongernes Bog

Huersv Abysach þionaði Dauid konungi

290. Konvngr gerðiz nv gamall en þo mæirr ỏrvasi enn alldr stoð til. þvi at kvlði nalgaðiz hỏrvnd hans sva at af klæða yl matti hann æigi hæitr verða ęða varmr. Var þat rað herbergiss svęina oc raðgiafa konvngs at læita skylldi at meyiv nockvrri. at hon þionaði oc legi i sęng hia honvm til þess at hann mętti fa verma af blavtv [oc hennar hæitv hỏrvndi. Var þa farit at þeirra raði vm allt rikit oc fvndin æin mer vng sv er af bar ǫllvm ỏðrvm at fęgrð oc ætt. hon het Abisach. Var hon þa læidd til sęngr konvngs. svaf hon hia honvm oc vermði hann oc þionaði honvm með mikilli list oc hæverskv. Konvngr ęlskaði hana sem sina fostrmoðvr en ęigi konv. þi at hann atti ecki savrvgligt samlag við hana oc ęnga brvgðning hennar hræina meydoms. Enn sva helgaðiz hennar tign af faðmlagi Dauids at allr lyðr sęmði hana. sva at af ỏllvm var hon virð sem hỏfvðdrottning yfir ỏllvm drottningvm konvngs.

Adonias let sik til konungs taka

291. Adonias het son Dauid konvngs. hans moðir het Aggith. hann var harðla friðr oc fagr synvm sva at hann geck næst Absalon at allri likams skapan. J þann tima sem faðir hans var gamall oc nær ỏrvasa. sem nv var sagt. giorði Adonias vppręist i moti honvm með miklv ofbelldi oc kavs sik sialfr til konvngs yfir riki favðvr sins at honvm vvitanda. Tok hann ser þa þegar hirð oc giorði handgengna menn. Siþan giorði hann hatiðliga væizlo sva sem nyvigðr konvngr. lęt renna vm borgina með bvmbvm oc pipvm oc lęt boða vm allan staðinn at þa var Adonias konvngr. Þessir vorv i raðagiỏrð með honvm Joab hertogi Dauids ok Abiathar byskup oc margir aðrir hỏfðingiar. at þeirri væizlo vorv oc allir konvngs synir þeir sem þa vorv a lifi nema Salomon. honvm hafði Adonias æigi boðit. þi at hann vissi at Dauid konvngr hafði hæitið honvm riki eftir sinn dag. Sadoch byskup oc Nathan spamaðr Banaias hỏfðingi oc aðrir kappar konvngs oc mestr styrkr hans hers var i engv samþykki her um meðr Adonia. Nathan spamaðr gekk þa til Bersabe drottningar moður Salomonis oc sagði sua til hennar. Er þer nǫkkut heyrinkunnikt huat nu ferr framm. at Adonias lætr nu gefa seer konungs nafn oc dregr rikit undir sik enn minn herra Dauid konungr er þersa enn uuitandi. Nu tak af mer heil raað ok hialpsamlig þer ok syni þinum Salomon. Far þu nu til fundar uið konung ok seg honum þersi tiðindi. siðan skalltu spyria huert raað hann giǫrer fyrir þer ok syni þinum. man ek þa ok til koma er þu talar uið konung ok styðia þitt maal. Bersabee drottning gekk þegar inn fyrir konung. hon hneigði sik litillaatlega ok laut honum. Sem Dauid sua Bersabee męllti hann til hennar. Þu ert með hrygðar yferbragði. huat uilltu af mer þiggia. Hun suaraði. Minn herra konungr. ek minnumz a þat er þu hefer heitit mer þinni þionostukonu fyrir guðs nafn. at Salomon son minn skylldi setiaz i þitt sęti ok rikia epter þik. Enn nu at þer uuitanda hefer Adonias laatit gefa ser konungs nafn ok ætlar at taka under sik allt rikit. enn þo seer enn allr Jsrael lyðr til orlausnar hingat sem þer erut ok biðr yðarra atkuęða minn herra. huerr setiaz skal i þitt tignarsęti epter þik. þikkiumz ek nu ok sia huersu ferr þa er þin missir uið. ef þu giǫrer ekki raað aaðr fyrir rikinu. at uið bęði ek ok Salomon son minn munum dæmð sek ok utlæg. Varla hafði hun lokit sinni ræðu aðr sueinar konungs sogðu at Nathan spamaðr uar kominn. ok sem hann kom inn i augsyn konungs. kuaddi hann konung ok siðan tok hann sua til orðz frammfallandi allr til iarðar. Hafi þer spurt minn herra konungr at a þersum degi hefer Adonias son þinn laatit drepa yxn ok fiolða ruta. ok til ueizlu hefer hann kallat bræðr sina ok Joab hertoga ok Abiathar byskup. ok sitia þeir nu i samdrykkiu með honum ok marger aðrer hǫfðingiar uiðr glaum ok gleði ok hafa uigt hann til konungs. En nu hugða ek minn herra konungr at þu myndir þersu æigi hafa raaðit utan mitt uitorð huerr setiaz [skylldi yfir sætisstol þins rikis eptir þik. Enn þat skal guði þakka at ek þinn þionn ok Sadoch byskup ok Banaias raðgiafi yðarr ok Salomon sun þinn hǫfum þersu ekki [samraaða uorðit. Dauid konungr sem hann heyrði þersi tiðindi. þa þagnaði hann [uið þersi orð nǫkkura hrið. Þui næst tok hann sua til orða með micklum harmi hugar. Eigi vilia minir synir segir hann draga mina natturu til sin. þui at ek þionaða Saul konungi marga daga uið þat at hann laa um lif mitt ok hafði þo guð kosit mik til konungs. þi at hann var reiðr Saul konungi. enn þo beið ek þers doms at er guð dæmði hann af riki. [enn æigi villda ek døma hann af riki þo at hann vęri minn uuin. Nu hefer sun minn gort þat uið mik er ek uillda æigi giǫra uið uuin minn. Nu meðr þui at Adonias hefer dæmt mik fra riki þui er guð gaf mer. fyrr enn ek segða upp eðr sa tęki mik fra er mik kaus til. fyrer þui skal hann með haðung fra falla þersari sęmð. sua sem sa fell er hina fyrstu vppreist giorði með drambi moti sinum drotni.

Konungr męllti þa til Bersabee drottningar. Þat ueit lifandi guð saa er mik leysti or huerri aanauð ok ufriði. at nu rett á þersum degi skal þat allt framm koma ok fullgiǫrazt sem ek hefer þer heitit uið guðs uitni. at Salomon skal konungr uera son þinn ok taka riki ok sitia i minu sęti epter mik. Sem hun heyrði þessor orð af konungs munni. fell hon þegar framm ok þakkaði sem makligt var þessa skipan. Þui nęst męllti Dauid konungr uið Sadoch byskup. Tak þu mul minn ok laat bua með ǫllum þeim bunaði sem hann hafði þa er ek reið honum meðr allri tign. ok set þar aa Salomon son minn ok tak með þer Nathan spamann ok Banaiam hǫfðingia ok alla hina trygguztu mina riddara ok riðit til tialldbuðar drottins ok smyrit þar Solomon til konungs. þui nęst laat taka luðra mina ok laat blaasa um alla borgina meðr hatiðlegu kalli. ok laat boða at Salomon er uorðinn konungr at guðs uilia ok at kosningi Dauid konungs. þui næst leið hingat Salomon sun minn. at ek mega fagna nysettum konungi i mitt seti. Enn at lokinni ręðu konungs. þa giorði Sadoch alla luti sem Dauid bauð honum. Enn þa er Salomon kom aptr farandi skryddr allri konungs tign. þa stóð upp Dauid sialfr [ok hneigði honum ok blezaði hann meðr þersum orðum.

Salomon til (konungs) tekinn at feðr sinum

292. Blezaðr seer þu drottinn guð minn. er þu letz þer soma at hefia mik til sua mikillar semðar af litlum stigum sem ek em nu i skipaðr. ok hefer holpit mer i mǫrgum haaskum ok leiddan mik [til þeirrar hugganar epter mart uandręði ok mart ok langt starf. at augu min megu i dag sia þann frammgenginn af minum lendum er þu hefer nu skipat i þat sęmðarsęti sem þu hefer mik aaðr i skipat. epter þui sem þu hefer mer heitit. Þers bið ek þik drottinn minn at þu tuifallder ok þrifallder manuit ok tign Dauid yfer þeima æskumanni ok giǫr hann fullkominn hǫfðingia ok stiornara þinu folki epter þinum vilia. Þui [nęrst kyrsti Dauid Salomon sun sinn ok męllti til hans. Sa guð er himnum styrer margfalldi þer frið á iǫrdu umframm alla konunga ok gefi þer af iarðar auǫxtum alla sęlu. Þers uil ek beiða þik son minn. at þu væger frændsymi uið Adoniam broður þinn. ef þu sier sanna iðran hans. fyrer þat er hann giorði suikliga oppreist i moti mer. At lokinni blezan þa suaraði Banaias ræðismaðr hans ok sagði amen. Ok enn męllti hann. Guð drottinn laati allt þetta epter þui fara sem þu hefer talat. ok sua sem drottinn hefer uerit meðr þer herra konungr sua se hann nu með syni þinum Salomon ok giǫri haaleitara hans tignarsęti ok sęmð rausn ok riki ok frialsara i alla staði enn yðart riki hefer uerit minn herra. Epter þetta męllti Dauid konungr uið Sadoch byskup ok Nathan spamann. Leiðit nu þenna unga konung Salomon i holl sina ok setið hann i hasęti mitt með ǫllum hatiðlegum fagnaði ok goðri veizlu. Enn þeir fylldu allt þat sem Dauid konungr bauð þeim.

Enn at lokinni veizlu Adonie þa heyrðu þeir sǫngua fagra pipur ok huerskyns gleði sua sem með nykomnum fagnaði um borgina. Enn Adonias spurði epter hverio gegndi sia fagnaðr folksins. hvart sv glæði var fyrir hans [sakir oc tignar ęða vorv [nockvr ny tiðendi. Oc a þeirri [stvndo sỏmo kom þar Jonathas son Abiathar byskups oc geck fyrir Adoniam[. Adonias mællti til hans. Þv ert hravstr dręingr oc mant þv hafa fram at bera nockvr goð ęrendi. Hann svaraði. Þo verðr at segia at æigi se goð. Dauid hefir gefið Salomon syni sinvm konvngs nafn ok allt sitt riki. Segir Jonathas þeim þa gersamliga allt sem fallit var. at Salomon var þa vigðr til konvngs oc i hasæti sættr favðvr sins Dauids með allri hatiðligri glæði oc allz hattar fagnaði sva sem a agættri hatið. Þa er Adonias heyrði þessi tiðendi. varð hann harðla hręddr oc allir þeir sem i raðagiỏrð vorv með honvm. oc flyði hverr til [sinna hæimkynna. Enn Adonias flyði til tialldbvðar drottins oc lagði hỏnd sina a hæilagt alltari sva sem iatandi sik til hræinlifiss oc vndir þionosto i helgv landtialdi gvðs. þvi næst sendi hann mann til konvngs ok mællti. Her skal ek dæyia. nema minn herra Salomon konvngr hæiti mer með fastmælvm. at hann drepi mik æigi þion sinn fyrir [þat er ec hefi misgert. Þa segir konvngr. Adonias er broðir minn at frændsęmi. oc vil ek giarna þyrma honvm. ef hann vill ręttliga iðraz fyrir þat er hann gerði svikliga vppræist moti feðr sinvm Dauid konvngi. ek vil bera þessa byrði með honvm fyrir gvði með þeim maldaga at hann verði iafnan kendr við trygglæik oc litillæti fyrir vtan alla flærð. enn ef nockvr flęrðsamlig agirnd verðr fvndin með honvm. þa a hann visa van hęfndar yfir hỏfði sino. Nv fari hann heim til ęigna sinna oc nioti þeirra æ meðan hann helldr þetta sem nv er męllt.

Tilskipan Dauid

293. Nv nalgaz davðadagr hins blæzaða Dauid konvngs. kallar hann þa til sin Salomon son sinn oc segir sva til hans. Nv er þat likazt son minn at ec gangi þann veg sem allir menn a iarðriki ęiga fyrir hỏndvm. Nv minnztv iðvliga at gvð hefir gefið þer spect oc mannvit. oc þvi gæym þv iafnan hans [boðorða oc ęlska hann vm alla lvti fram. Styr þv riki þinv með vitrligv ręttdømi. [sva nockvrv refsingasamr at æigi syniz riki þitt stiornarlavst fyrir þinnar ofblæyði sakir. Gęt oc með mvndangshofi harðrar ræfsingar. at æigi verðir þv fvndinn miskvnnarlavss með ofmiklvm grimleik. þo skalltv minnaz Joab frenda þins er mer hefir længi þionað með miklo starfi. oc hęfir þat æigi at synðligar sakir þęr er hann hefir i fallit fylgi honvm til helvitis. þvi at hann drap Abner ok Amasa agiæta hỏfðingia i minvm griðvm. er lengi hỏfðv þionað Saul konvngi með miklvm trygglæik. oc miog margir ero þeir aðrir er hann hefir drepið fyrir ofrkaps sakir helldr enn rettrar ręfsingar. oc er betr at þv latir hann taka her skiotu hefnd helldr en hann tyniz ęylifliga i þessvm savkvm. Hallt oc orð min við Sęmei þo at hann bavlvaði mer er ec flyði fyrir riki Absalons broðvr þins. oc þo með þeim hętti at hann hafi nockora minning þess glęps. at æigi staðfestiz sv bavlvan yfir honvm at ęylifv er hann bavlvaði mer saklavsvm. Minnztv þess at Abiathar byskup lęt fęðr sinn oc alla frendr [fyrir þat er ek var feddr j Nobe þa er ek flyði af avgliti Saul konvngs. Þess a Abiathar oc at niota. er hann for með mer oc flvtti ork drottins fyrir mer oc þolði [mǫrg vas oc vandreði fyrir minar sakir. þo gæymðv þess at hann hafi retta minning iðranar fyrir þat er hann var nv i svikraðvm við mik með Adonia broðvr þinvm oc moti mer. at sv sok fylgi [æigi honvm til davða. Ver þv son minn diarfr oc harðhendr ok þo hofsamr vm alla lvti. Giæt oc geym i ỏllvm lvtvm gvðs vilia at gera. þa man drottinn styrkia oc styðia efla oc avka riki þitt. oc manntv æignaz hvartveggia eylifa sælv oc stvndliga.

Andlat hins blezaða Dauid

294. Þi næst andaðiz hinn dyrðligi konvngr Dauid i goðri elli. oc græt Salomon konvngr davða hans marga daga oc bio groft hans [i Hiervsalem með allri konvngligri tign oc vtallegvm avðęfvm. Enn fyrir þi at nv er læiði hans tomt segir hinn helgi Jeronimvs prestr. þa er þat margra manna ætlan at hann hafi vpp risit af davða með varvm herra Jesu Cristo. eptir þvi sem gvðspiỏll visa til at margra manna likamir lifnaðv i vpprisv vars lavsnara Jesu Cristi. [Er þat oc vel trvanda. at þessi enn dyrðarfvlli Dauid konvngr man nv glæðiaz i eylifri sælv vtan enda með þeima gvðs syni lifanda sem hann bar merking vm marga lvti i þessvm hęimi. þvi at sialfr allzvalldandi gvð bar vitni hans goðlæik sva segiandi. at Dauid son Jesse gerir flest manna at minvm vilia. Dauid konvngr var þa siavtogr er hann andaðiz. hann hellt riki .xl. ara. hann var fyrst konvngr i Ebron yfir riki Jvda at ęins .vii. ar. enn siðan i Hiervsalem hellt hann .iii. ár oc þriatigi ęinvalldzriki yfir allan Jsraels lyð. En hann var þritỏgr þa er hann tok at rikia i Ebron oc Saul var fallinn.

Her hefr .iii. bok liber regum. Vpphaf rikis Salomonis

295. At frammliðnvm Dauid konvngi af þessv lifi sęttiz Salomon svn hans yfir hasæti rikiss hans oc gerðiz skiott hinn virðvligsti hofðingi. A þeim sama tima sem Dauid konvngr var andaðr geck Adonias til fvnndar við Bethsabe drottningo oc bað hana bæiðaz af Salomon syni sinvm. at hann gipti honvm til ęiginkonv Abisaich hina friðv mæy er þionað hafði Dauid i elli. Enn með þeirri athygli læitaði hann þessa kvanfangs. at hann ætlaði sva at [komaz at rikino með flærðsamligri vel. þi at sva mvndi allt folk virða. ef hann fengi Abisach. at sa veri makligastr at sitia i sęti Dauids er verðr var at liggia i sæng hans oc i þeim faðmi sem Dauid hafði helgat með sialfvm ser. Þat ætlaði hann oc sem vera myndi at bręðr Abisach oc allir hennar frendr myndi betr vnna honvm rikiss ef hann fengi hennar helldr enn þeim manni er ecki veri við þa vandabvndinn.

Nv þi at drottning var goðvilivð oc litillat með hręinv lyndi oc flærðlavso. þa kendi hon æigi vndirhyggiv oc flærð Adonie oc tok við ęrendi hans. for þegar til fvnndar við Salomon konvng. Oc sem hon kom i hỏllina. stoð konvngr vpp oc geck fagnandi moti moðvr sinni. hann lavt henne oc læiddi til sætiss með ser. Þvi næst birti drottning eyrindi sitt oc mællti sva. Ek hefi ęina litla bỏn at flytia til þin minn herra. ok vil ek eigi birta fyrr enn þv væitir mer aðr. Konvngr svaraði. Þv ert moðir min oc hæfir mer æigi at synia þer. oc vil ek giarna at þv þiggir þat er þv bæiðir meðr skynsęmð. enn þat hęfir þer at hvglæiða at þv bæiðir þess sem mer er vel væitanda. Þa mællti drottning. Ek vil þess biðia at þv giptir Abisach til ęiginkonv broðvr þinvm Adonie. Konvngr sa þegar hvat vndir þessi bęiðni bio af hendi Adonie oc svaraði ræiðr. Hvat þarft þv moðir at biðia honvm Abisach til ęiginkonv. nęma helldr ef þv vnnir honvm betr konvngsdomsins þa bið honvm rikissins. fyrir þvi at þv væitz at Adonias broðir minn er ellri enn ek oc gaf ser sialfr konvngs nafn með kosning hinna agætvzstv hỏfðingia fyrr enn faðir minn kysi mik til konvngs at gvðs vilia. Nv ero þeir sỏmv enn i dag i ỏllv fvlltingi með honvm Joab hinn rikasti hỏfðingi oc hertogi oc Abiathar byskup. Enn Abisach er af þi bezta kyni sem i er ollo rikinv oc nv virð af ỏllvm lyð hin hæsta drottning sakir fostrs þess er hon væitti feðr minvm i elli sinni. Enn ef Adonias fær hennar til konv. þa [virðir alþyðan sva at hann se makligaztr at sitia i sæti Dauids. þar sem hann er verðr at sofa i þeirri sæng oc a þeim armi sem Dauid la sialfr. Nv meðr þvi at Adonias giỏrði drottinssvik moti feðr sinvm. þa bvðvmz ek til at bera abyrgð þeirrar synðar með honvm við gvð fyrir frendsæmi ockarrar sakir. enn nv þrefalldar hann i annað sinn þav svik við mik broðvr sinn er hann hof vpp i avndverðv við sinn feðr. fyrir þvi sver ek við þann gvð er mik [skapaði oc skipaði i sæti Dauids. at Adonias skal bera savk sina oc sva hverr annarr þeirra er i þvisa niðingsraði vorv með honvm.

Þvi næst mællti Salomon við Banaiam hỏfðingia. Far þv til oc drep Adoniam broðvr minn. þvi at helldr vil ek at hann taki her skiota hefnd. [eptir þvi sem regla hæilagra laga byðr fyrir drottinssvik. helldr en hann beri niðingssavk til helvitis. Drep þv oc Joab hertoga. þvi at hann giorði .ii. niðingsverk þa er hann drap Abner oc Amasa agæta hỏfðingia i griðvm oc trvnaði Dauid konvngs. en þessi er hin þriðia savk er miklo er mest. at hann giỏrði drottinssvik moti feðr minvm þa er hann gaf Adonie konvngs nafn. oc er hann at viso tyndr annars hæims eylifliga nema hann taki iðran þessa hæims með lỏgligri refsing. Banaias giỏrði sem konvngr bavð oc drap Adoniam.

Enn sva sem Joab oc Abiathar vorv i raðagiỏrð at gefa Adonie konvngs nafn. sva vorv þeir oc i þeirri raðagiỏrð at hann skilldi biðia Abisach. Ok þa er þeir spvrðv davða Adonie. vęntv þeir ser ecki griða. Banaias tok Abiathar byskup oc læt lęiða fyrir Salomon konvng. Enn Joab flyði i tialldbvð drottins oc hællt sik þar við hæilagt alltare gvðs. Banaias kom til tialldsins oc mællti. Þat er boðskapr mins herra konvngs at þv Joab gangir vt or tialldi gvðs. Joab svaraði. Meðr þi at ec em her kominn a gvðs grið. þa skal ec her annathvart davða þola ęða i griðvm vera. Þa sendi Banaias mann til konvngs með Abiathar byskup oc læt segia honvm þessa alla lvti. Konvngr segir sendimanninvm. Far þv oc seg sva Banaia at hann dreþi Joab hvar sem hann er staddr. þi at verk hans sialfs oc domr hæilagra laga drepr hann enn hvargi ockarr. Banaias gerði sem konvngr bavð. geck inn i tialldbvð drottins oc drap Joab.

Enn konvngr mællti a þessa læið við Abiathar byskup. Vita matt þv þat. at þv ert davða verðr at ręttri reglo hæilagra laga. enn fyrir þi at þv liętz foðvr þinn oc alla frendr a ęinvm degi fyrir þat er faðir þinn fęddi Dauid i Nobe. sva bart þv oc ỏrk gvðs oc þolðir meðr feðr minvm mart vas oc ærfiði. þess skalltv niota er ek læt æigi drepa þig at sinni. Far þv nv til æigna þinna oc lif þar sem æinn plogkarll oc niot með þvi allra ęigna þinna. at þv halldir iafnan aminning iðranar þinnar fyrir drottinssvik þav er þv giỏrðir við Dauid. sva at þv skallt æcki byskuplict ęmbętte flytia. Enn vit þat vist. at sva skiott sem þv fremr nockvrn kennimannzskap vpp fra þvisa. þa er þat þinn davði. Abiathar for hæim oc hellt þetta allt sem konvngr bavð oc lifði lęngi siþan sviptr allri kennimannzskaps tign. oc fylldiz sva a honvm fyrirhæit gvðs þat er hann hafði fram talat yfir afkvęmi oc ættir Hely af Sylo. þi at Abiathar var af hans kyni kominn. Konvngr skipaði Sadoch yfirbyskup i hans stað enn Banaiam gerði hann hertoga i stað Joab.

Drepinn Nabath fyrer vhlyðni sina

296. Litlo siðarr sendi [konvngr Salomon orð Sęmei Nabath. oc sem hann kom a konvngs fvnd. segir konvngr sva til hans. Far oc hvsa þer her garð i Hierusalem til bygðar oc ver þar siþan stỏðvgr oc staðfastr at hæimili þino. enn gack ecki vtan borgar með nockvrri lavsvng. þi at ef nockvrn tima ferr þv yfir forss Cedron. þa skalltv vist vita at þat er þinn davði. oc þitt bloð man dreifaz þer i hỏfvð ef þv gerir æigi sem ec byð. Sęmei svaraði. Þessi þicki mer hinn bęzti kostr. oc skal ec þinn þionn þetta giarna gera sem þer hafið talað minn herra. Bygði þa Sęmei vm hrið i Jorsalaborg. enn eftir .iii. ar varð [þat með atbvrð. at þrælar hans hliopv fra honvm i riki Geth. ok er hann spvrði til þræla sinna. bio hann ser reiðskiota. [for siðan oc flvtti þrælana aptr i Hiervsalem. Þetta fretti Salomon konvngr oc sendi þegar eptir honvm oc sagði sva til hans. Mvna manttv Semęi hvat ec sagði þer við gvðs vitni. at a þæima degi sem þv gengir vt af Hierusalem [eftir þinni villd oc lavsvng. at þat mvndi vera þinn davði. enn þv sagðir at þer likaði þat vel. Nv þa fyrir hvi gæymðir þv æigi þess logmals er ec setta þer til ravnar oc iðranar. þar sem þv veitz með sialfs þins samvizko hveria illzko þv gerðir við feðr minn. er þv bavlvaðir honvm saklavsvm oc gryttir hann oc hans menn. nv gialldi gvð þer þessa meingiorð oc hefni þer stvndliga þina illzko. En konvngr Salomon se blæzaðr oc allt [riki Dauids se styrkt fyrir drottni at eylifo. Þvi næst bavð konvngr Banaie at drepa hann. oc sva giorði hann.

Vitran drottins við Salomon

297. Nv tok mikinn styrk oc framgang riki Salomon konvngs. hann męgðiz við Pharaon konvng a Egiptalandi. sva at hann feck dottvr hans oc flvttv hana hęim i Syon oc læt hana þar vera. meðan hann hvgsaði ser hallir oc herbyrgi oc eflði Hierusalem [at veggivm vmhverfvm. Ok meðan æigi var gert mvstari drottins [ok enn þa fornfærði lyðrinn i hæðvm ęða tvrnvm hverrar borgar. Salomon konvngr ęlskaði miog gvð oc geck fram i boðorðvm feðr sins Dauids. vtan þat at hann ferði ofr oc lỏgligar fornir i hæðvm sem siðr var til. Nv [for Salomon konvngr i Gabaon at fęra fornir. þi at þa var þat hinn mesti oc halæitasti bỏnastaðr. fęrði hann i forn yfir altari i Gabaon þvsvnd fornarkvikenda.

A ęinne nott vittraðiz drottinn Salomon konvngi i svæfni sva segiandi. Bið mik þess sem þv vill at ek vęita þer. Salomon svaraði. Mikla miskvnn væittir þv þinvm þionostvmanni Dauid konvngi feðr minvm. sva at hann geck fram i þinv avgliti með sannlæik oc rættlæti með hræinv hiarta. oc varðvæittir þv honvm micla hialp i marga staði oc gaft honvm þann son er settiz i hans rvm oc gaft mer riki eftir hann. Enn ek em einn smasvæinn sva favitzkr at ek kann varla fotvm minvm forrað meðal þessa lyðs. er þv hefir þer valið oc sva er margr at varla ma tavlv [eða ætlan a koma [fyrir fiolða sakir. Nv er sv bǫn minn drottinn minn at þv gefir vit oc visdom i hiarta mitt. sva at ek megi með ręttvisi dǫma þitt folk oc gera græin goðs oc illz. [þi at hverr megi dǫma sva mikinn fiolða þins lyðs af sialfs sins hvgviti vtan giof gvðligrar miskvnnar. Þessi orð Salomonis þocknaðiz vel drottni. oc segir hann sva til hans. Fyrir þa skylld at þv bæiddir æigi langlifis eða avðęfa ęða fa valld a þinvm ovinvm. helldr baðt þv þer gefaz vitrv til at greina doma. þa skal ec gera eptir þinv tilmæli. at ek gef sva mikla speki ok skilning i þinn hvg oc hiarta. at ęngi iarðligr maðr [se þer likr at speki hvarki aðr ne siðan. veiti ek þer eptir bęn þinni. oc þar með avðęfi oc alla dyrð. sva at ęingi konvngr verði slikr siðan. Oc ef þv gengr gavtvr minar oc varðvæitir boðorð min [sem faðir þinn. þa man ec gefa þer langa lifdaga. Þvi næst vaknaði Salomon ok kom skilning a dravm sinn. Ok sem hann kom heim i Hierusalem. ferði hann ofr oc friðsamligar fornir til tialldbvðar drottins fyrir hinni helgv ork gvðs. Siþan giorði hann agæta væizlo ỏllvm sinvm hỏfðingivm oc hirðsveitvm.

Fra domi Salomonis

Þa mællti konvngr. Gefið nv þeirri hinn lifanda svæininn sem æigi villdi drepa lata. þi at sv er moðir hans.

298. At þeirra væitzlo komv fyrir konvng at kięra sitt mal .ii. pvtvr ęða portkonvr. Oc sem þęr stoðv a hallargolfino. tok sva avnnvr til mals. Minn herra konvngr. ec bið at þęr virðiz at hæyra [hvat ec segi. Ec oc þessi kona bygðvm baðar samt i ęinv herbyrgi. Nv bar sva til sem konvr kann henda at ek var með barni. oc i natvrvligan tima fædda ek svęinbarn. enn a .iii^a. degi þaðan ifra fęddi oc þessi kona svæin. Enn nv var ęngi maðr i þessv hvsi vtan við .ii. Oc sva bar til a ęinni natt at hon sofandi hafði sva þravngt syni sinvm. at hann var davðr er hon vaknaði. Hon ręis vpp vm miðmyrknętti oc geck hlioðliga til hvilo minnar oc tekr minn svn sofanda af faðmi mer sofandi. oc setr sinn davðan i staðinn. Enn vm morgvninn arla sem ek ætlaða at gefa miolk syni minvm. þa syndiz hann davðr. ok sem ek hvgði at vandligarr i biortv liosi. kenda ec at ecki var sa svæinn minn son. Þa svarar ỏnnvr. Ecki er þetta sva sem þv segir. þi at þinn son er davðr enn minn lifir. Þv lygr segir hin. þi at þinn son er davðr enn minn lifir. Með þessvm hætti þręttvz þer a fyrir konvngi vm stvnd. Konvngr mællti vm siðir til sinna manna. Þessar konvr sem þer megvð hæyra þrætaz a vm bǫrnn sin. segir hvar aðra livga. þi at hvartveggi segiz ęiga lifanda svæin enn hvargi vill ęiga hinn davða. Færit mer nv [ęinn bitran brand. Þat var þegar giỏrt. Þa mællti konvngr. Takið nv oc [tviskiptið hinn lifanda svæinian. faið siþan sinn lvt hvarri þeirra. Þa mællti ǫnnvr. Ho ho harðla sart er mitt hiarta. Bið ec þic herra konvngr. at þer gefið henne þetta lifanda barn [enn drepit æigi. Hin kallaði i moti. Drepit oc skiptið sagði hon. þi at ec vil giarna at hvargi ockvr nioti. Þa mællti konvngr. Gefið nv þeirri hinn lifanda svæininn sem æigi villdi drepa lata. þi at sv er moðir hans. Nv sem allr Jsraels lyðr hæyrði þenna konvngs dom. ottaðvz þeir hann. þi at þeir sa mikla gvðs speki vera með honvm at dỏma sva vitrliga.

Fra rikdomi Salomonis

299. Salomon konvngr hafði nv ęinvalld yfir allan Jsraels lyð. Þessir vorv hỏfðingiar hans. Azarias son Sadoch byskups Heliareph oc Abia synir Sesa ritara. Josaphat skyringameistari. Bannias hertogi. Sadoch oc Abiathar byskupar. Azarias son Nathan spamannz var hið æzsta rað konvngs oc fremstr af þeim er fylgð helldv oc nakvæmstir vorv konvngi i allri þionostu. Zabvth kennimaðr enn son Nathan var hinn kiærasti vin konvngs. Achisar reðissmaðr innan hirðar. Adoniram skattahỏfðingi. Salomon konvngr setti oc .xii. menn yfir allt Gyðinga folk. þeir skylldo annaz konvngi borð hvert ar fra avðrv oc allri hirð hans sinn manað hverr þeirra. oc afla þar til allra lvta þeirra er þvrfti. hverr þeirra hafði mikit riki oc margar borgir oc fiolða folks til forraða. En Salomon konvngr hellt einvalld yfir ỏllvm rikivm fra þeirri miklo á er vmmerkir riki Philistim allt til endimarka Egiptalandz. sva at allir hỏfðingiar oc rikissmenn væittv honvm vingiafir oc þionoðv honvm meðan hann lifði. Enn til borðz konvngs var at ætla hvern dag .xxx. mæla similvbravðs oc [.ii. slik rvgbravð .x. yxn feita oc .xx. haggengna .c. hrvta. oc vmframm skogarhirtir oc avnnvr veiðidyr er iafnan vorv gnog. oc enn alifvglar.

Nv var Salomon yfirkonvngr allra rikia milli Evfraten oc Gaza borgar a Blalandi. oc allir konvngar þeirra landa hnigv vndir hans valld oc hellðv við hann hinn bezta frið. Sva ok innanlandz bygðv Gyðingar við sømð oc sælligi vtan vgg oc otta oc groðrsettv ser akra oc alldingarða hverr a sinni ęign oc iorðv. Salomon konvngr atti .xl. þvsvnda vagnhesta með kerrvm bardaga bvnvm oc .xii. þvsvndir riddarahesta vel tamða til orrosto. alla þessa hesta hvaratveggio olo oc ỏnnvðvz þessir .xii. greifar sem aðr er gętið oc flvttv til borðs bygg oc bravð halm oc hæy. æ þangat sem konvngr var með sinn her. þeir helldo oc honvm sialfvm borð með hinni bęztv gæymslv oc allmiklvm kostnaði hverr a sinvm tima sem þeim var skipað.

Fra frægð ok speki Salomonis

300. Nv gaf gvð Salomon konvngi harðla mikla spect [oc vitrv. divpsæi hiartans oc hvgvit. sva at hans speki oc visdomr geck langt vmfram vitrv oc visendi allra spekimæistara avstralfvnnar oc Egiptalandz. oc varð hann nafnfregr með ǫllvm þioðvm vmhverfiss. hann talði fram .iii. þvsvndir dỏmisagna [oc vm lofsamlig savngva dict. oc dispvtaði af triam cedro oc ysopo. sva af skogdyrvm oc skriðkvikendvm. af fvglvm oc fiskvm. oc komo menn til at hæyra hans speki af ỏllvm þioðvm viða vm verolld oc fra ollvm konvngvm þeim er heyrðv hann nefnðan oc getið hans speki.

Fra vinattuboðum konunganna

301. Jram konvngr af Tyro sem hann fretti at Gyðingar hỏfðv tekit Salomon til konvngs i stað favðvr sins. varð hann geysi glaðr við oc sendi þegar sina menn at hæilsa hann af sinni halfv. þi at hann hafði verið ęinn hinn kęrazsti vin Dauid konvngs allar stvnndir meðan hann lifði.

Salomon konvngr sendi þa menn a fvnnd Jram konvngs með þessvm orðvm. Giorla vissir þv vilia feðr mins. Enn þi at hann matti æigi sakir agangs oc vfriðar [er hvaðanæfa vęitti agan oc vnaðir hans riki at smiða þat hvs sem hann hvgsaði gvðs nafni at gera. enn nv hefir gvð drottinn gefið mer oc minv riki sva mikinn frið oc frelsi at ęngi andskoti ęða vfriðar akvama stvrlar mik ęða minn her. fyrir þvi hvgsa ek at smiða mvsteri mins drottins nafni eptir þvi sem sialfr gvð sagði fyrir feðr minvm. at sa hans son er settiz i tignarsęti hans skylldi smiða hvs hans hæilaga nafni til lofs oc dyrðar. fyrir þessa skylld sent þv til [smiða þinna með minvm monnvm at hỏggva mer hin goðo tre cedros i skogi Libano til þessar hvsgerðar. enn ek man giallda þinvm monnvm [slika læigv sem þv bæiðir. þi at þv væitz at ęngi minna manna [er iafnkænn i viðartalgv ęða sva hagr a tresmiði sem Sydonii.

Sem Hyram konvngr heyrði þessa orðsending Salomonis gladdiz hann harðla miog oc sagði sva. Blæzaðr se drottinn gvð er hann gaf Dauid konvngi hinn spakasta mann at ęiga at syni. þann sem makligr er at styra sva mỏrgvm lavndvm oc lyðvm. Siþan sendi hann Salomon konvngi þessor andsvỏr i mot. Heyrða ec segir hann yðvarnn boðskap oc vil ek giarna gera yðvarnn vilia. sva at svæinar minir skolo hỏggva cedros oc avnnvr hin agætazstv tre oc flytia or fialli Libano allt til siavar. Siþan skal ec sialfr viðr taka oc a skip leggia. oc flytia þar a land sem þv kant fyrir segia. Enn þv hlytr at veita mer navðsynliga hlvti til vista at fæða folk mitt. Nv gaf Hyram konvngr Salomon konvngi tre cedrina oc abigiena. sva sem hann villdi hafa. enn Salomon væitti honvm til vista .xx. þvsvndir mæla hvęitiss oc .xx. męla af hinv skięrazsta viðsmiorfi a hverio ari. Ok bvndo þeir með ser frið oc felagsskap oc helldo vel meðan þeir lifðv [allar stvnndir baðir.

Salomon let efla mvsteris smið

Fyrir þvi hvgsa ek at smiða mvsteri mins drottins nafni eptir þvi sem sialfr gvð sagði fyrir feðr minvm.

302. [Konvngr Salomon hæimti nv saman smiðv oc vinnvmenn [vm ỏll sin riki. Hann sendi .xxx. þvsvnda vinnvmanna i fiall Libanvm með þeirri tilskipan at þeir skylldi skiptaz við. sva at .x. þvsvndir veri senn at vinnv ęinn manað. ęnn siðan skylldo þeir hvilaz .ii. manaði hæima i herbergivm sinvm. Adoniram skattahỏfðingi konvngs var þeirra mæistari. Salomon hafði .lxx. þvsvnda hvskarlla þeirra er byrðar baro. [.lxx. þvsvnda þeirra manna er hann hafði i fialli at griotstarfi oc stęintalgv. oc enn vmframm þeirra tỏlo mæistarar þeir er til skipvðv oc fyrir savgðv hverri vinnv. þeir vorv .iii. þvsvndir oc .ccc. Nv bavð konvngr þessvm vinnvmỏnnvm at flytia agiætt griot til grvnndvallar mvstarissins. oc at gera ferstrenda þa stęina sem aðr hỏfðv þeir aformat steinsmiðirnir. Enn allir villdo sva gera alla lvti sem konvngr bavð. oc vorv nv til bvnir viðir oc griot at smiða hvsit.

Fra vexti ok smið musteris guðs

303. A hinv attoganda ari hins fimta hvndraðs fra þvi er Gyðingar gengo af Egiptalandi. þat var a fiorða ari rikiss Salomons a manaði zio. þa tok Salomon at smiða mvstari drottins. enn þat hvs er Salomon giỏrði gvði var .lx. alna langt þeirra sem þa vorv. enn .xx. alna bræiðt .xxx. alna hatt. Enn forskotið framm af mvstarinv. þat kavllvm ver nv forkirkio. var sva langt sem mvstarit var bræiðt .xx. alna. enn .x. alna a bræiðdina fram fra mvstarino. Glvgga gerði hann a mvstarino i hinvm hæstvm plazvm veggianna. þi at hann þilði alla veggi hvssins með þrennvm þilivm a hæðina. var hit næðsta þili .v. alna hatt enn annat .vi. [hið þriðia .vii. Hann sętti allt grinðvm ęða skotvm hit ytra vmhverfiss innan i mvsterino. sva at hvergi matti koma við veggina. Enn golf oc grvnndvellir sva veggir oc allt mvstarit var fyrst smiðat af styrkvm stęinvm oc aðr telgðvm oc algerfvm. Oc hvergi hæyrðiz i hvsinv meðan þat var smiðat hamars hỏgg ne [ỏxar talga oc til ęngra smiðartola. Allt hvsit hvælfði hann innan oc þackti með cedrinis triam. Þa kom yfir Salomon rǫdd drottins sva segiandi. Hvs þetta sem þv smiðar þat likar mer segir drottinn. ef þv gengr framm [eptir vegvm mins lỏgmals oc dǫmir rætta doma oc gæymir i alla staði minna boðorða. þa man ek efna þat sem ec hæt feðr þinvm Dauid. at ec man byggia millvm sona Jsraels i hvsi þesso oc æigi fyrirlata lyð minn.

Salomon konvngr algerði nv mvsterit oc þilði innan alla veggi [sem aðr var sagt með spiolldvm ęða spilvm cedrinis. af golfi neðan oc iafnsiðt ofanverðvm veggivm allt vt [af rafri. Enn golfið þilði hann með þeim triam er abigiena hęita. Hann giỏrði oc innan af mvsterino hvs oc pilði með fiǫlvm cedrinis i milli allt i ræfr. þat kalla þeir sancta sanctorvm. enn ver kỏllvm savnghvs. þat var iafnbræiðt mvsterino .xx. alna oc sva langt. þat var oc tvitỏgt at alnatali a hæðina. Varð nv fertogt mvsterit fram fra savnghvsino. Nv var allt þilið með cedrinis hvarttveggia hvsit bæði hit æfra oc hit nęðra sva at hvergi matti beran stęininn sia. J savnghvsino bio hann fyrir þar er setia skylldi hina helgv sattmalsỏrk drottins. oc allt savnghvsit innan læt hann þeckia með hinv skięrazstv gvlli. sva oc mvsterit fyrir framan sỏnghvsit læt hann bva með hreinv gvlli oc sæymði a spęingr oc listvr með gvllnỏglvm. oc ecki var þat i mvsterino er æigi var sem gvll eitt sæi. þar sem bæta þotti bvnaðr a. Alltarið i savnghvsino þilði hann með cedro oc þackti allt með gvlli. Siþan gerði hann [i savnghvsino tvav engla likneski chervbin af olivatriam. var hvart likneskit .x. alna hatt oc hafði .ii. vængi .v. alna hvarn. setti hann cherubin i miðiv savnghvsino. Hvarntveggia cherubin læt hann gylla. Alla veggi mvsterissins innan vmhverfiss lęt hann grafa oc penta með vndarligvm hagleik. oc giỏrði engla likneski oc manel oc ymisligar figvrvr sem kvæmi ęða liti framm or veggivnvm. sva golfið sialft lęt hann gvlli bva bæði i miðiv oc vm it ytra. Þar sem gengið var i savnghvsit gerði hann dyristafi ferstrenda oc .ii. hvrðir af olivatriam [oc skar þær oc pentaði hagliga með marghattaðvm myndvm oc manelvm oc bio allt með gvlli. Sva oc vm dyrr mvsterissins bio hann halæitliga með miklvm haglæik a marga vega skrifat. vorv þar dyristafir af olifis oc hvrðir af triam abigienis. oc allar sættar oc hasæymðar með gvllspỏngvm. Þvi næst gerði hann garðinn vm mvslerið. [.iii. plazin af telgðv grioti enn eitt af triam cedrinis. A fiorða ari rikiss sins i manaði zio hof Salomon konvngr vpp at smiða templvm domini. enn a ellipta ari rikis hans i manaði bol. sa er hinn atti manaðr. varð algiỏrt með ỏllvm bvnaði oc þarfindvm þeim sem þar þvrfti. þi at þat var vii. [ar i smið. Enn sialfs hans herbergi varð algiort a .xiii. ari.

Smiðat saltus Libani ok aðrer luter

304. Þa er algiỏrt var templvm domini lęt konvngr smiða ser herbergi þat er hann kallaði hvs saltvs Libani. þat er sva sem af skogtriam Libani. þetta hvs var hvndrað alna langt oc fimtigi alna bræiðt ęnn .xxx. alna hatt. Þetta hvs var smiðat með męira vitrlæik oc visdom marghattaðra lista oc halæitra haglæik. segir sa er savgvnni hefir snvið til sinnar tvngv af latinv. enn min fafræði kvnni skilia ęða skyra. Enn þa er ræist var hvsit. feck hann til hinn hagazsta [smið a gvll oc silfr. hann var oc fvllr skynsęmdar oc skilningar æir oc allzkonar malm at stæypa. þessi maðr het Hyram af Tiro. þi at faðir hans [hafði verit þeirra borgarmaðr. enn moðir hans var þa orðin eckia. hon var Gyðinga kyns komin af ætt Neptalim. Enn som hann kom til konvngs var hann hỏfvðmæistari at steypa æirstolpa oc [fyrir ỏllo þi sem af malmi var gert. Hann steypti oc [eitt kęr ęða en helldr hver kringlottan af æiri eftir forsỏgn konvngs til mvsteris drottins. þat kallaðv þeir enevm mare. þat er æirligr siar [at varv mali. þat var .xii. alna ofan yfir þvert þrama i milli. enn .v. alna hatt ok .xxx. alna vmmals vtan. Enevm mare setti hann til hęgri handar. þat er envm syðra megin i mvsteri drottins. En ỏll þionostokær in templo domini sva mikinn fiolða at varla [gat vegit fyrir þvnga sakir ỏll saman gerði Hyram af brendv gvlli. [Hann gerði oc gvllikt allteri oc borð af gvlli. þar skylldi a sætia hina helgv fornarhlæifa er þęir kavllvðv panes propositionis. Oc .x. kertastikvr gerði hann af skiro gvlli steyptar sva sem með lavfvm oc lilivm. skylldo v. standa til hvarrar handar at ganga i savnghvsit. þar yfir stikvrnar liosker af gvlli [oc kærtaklofa. ræykelsisskær af hræinv gvlli oc mart annat miklo flęira en ek kvnni græina gerði Hyram af gvlli til þionosto i templo domini. iafnvel hiarrarnir [er hvrðir savnghvssins oc sva sialfs mvsterissins [lekv a vorv af gvlli gervir. Sem Salomon hafði algert alla hlvti sem hann vildi i nytsemðvm oc navðsynivm mvsteriss drottins. þa læt hann þangat bera oc varðvæita i fehirðzlvm mvsterissins allt gvll oc silfr oc agæt ker er Dauid konvngr faðir hans hafði helgat oc gvði gefit.

Fra vigslvgiorð mvsteriss

305. Eptir þetta samnaðiz saman eptir boði oc bęn Salomon konvngs i Hierusalem allir hinir rikvzstv hỏfðingiar oc hertogar Gyðinga. oc þar með allir rikbornir bøndr oc allr lyðr. Sem allir avlldvngar Jsraels vorv komnir til konvngs a miklvm hatiðardegi i manaði bethanim. sa er hinn .vii^di. manaðr at þeirra tǫlv. for [konvngr Salomon með allan herinn oc hirð sina i Syon at flytia þaðan hina hælgv sattmalsỏrk drottins. toko þa kennimenn oc diaknar ỏrkina oc alla tialldbvð drottins með kervm oc avðrvm hlvtvm þeim sem tialldbvðinni fylgðu oc hafa þvrfti til hęilagrar þionosto. enn konvngr oc almvgrinn geck fyrir ỏrkinni oc sæfðv fornir savði oc navt. męira fiolða enn hægt veri at telia ęða ętlan a at koma. flvttv þeir þa ỏrkina með allri glæði oc fagnaði i mvsteri drottins oc settv hana i savnghvsino i þann stað sem henne var fyrirbvinn vndir vengi ęngla likneskianna. sva at chervbin [rættv vęngi yfir ỏrkina oc skyldv henne.

Enn þegar kennimenn vorv vt gengnir af savnghvsinv. þa fylldi þoka lios mvstarit sva at kennimenn mattv æigi standa at æmbætti. þi at dyrð drottins fylldi allt hvsit. Þa mællti konvngr. Nv sannaz þat sem gvð hefir fyrir sagt. at hann myndi byggia i þokv. Oc enn mællti hann. Nv hefi ec smiðat hvs þetta drottinn minn þer til hins styrkazsta herbyrgiss oc tignarsætiss at eylifv. Siðan sneriz konvngr oc blæzaði allan lyð oc ręttrvaðan [samansamnat Gyðinga þann er þa var við staddr. oc enn sagði hann sva. Blęzaðr drottinn gvð Gyðinga lyðs hefir þat nv fyllt [með framkvemð er hann hęt [með orðvm Dauid [konungi feðr minvm. þa er hann talaði sva til hans. Vel hvgsar þv þat Dauid sagði drottinn at þv skylir mer hvs smiða. enn æigi man þer þess avðit verða helldr þinvm syni. Nv hefir drottinn sva sannat sitt fyrirhęit segir konvngr. at hann setti mik i tignarsæti fỏðvr mins til rikiss stiornar yfir Jsrael. Ok nv hefi ek hvs smiðat hans hæilaga nafni oc þar sætt ỏrkina hęlgv i þann hæfiliga stað sem henni var fyrirbvinn. J þeirri ỏrk er friðgiỏrð sv er drottinn gerði við feðr vara þa er þeir forv af Egyptalandi.

Siþan fell konvngr Salomon a kne fyrir alltari drottins i avgliti allz lyðs oc hellt hỏnðvm til himins sva segiandi. Heyrðv drottinn gvð Jsraels. Eingi er gvð þer likr a himni ęða a iorðv. þvi at þv varðvæitir frið oc miskvnn þeim er þer þiona oc með ỏllv hiarta fylla þin boðorð. þv fvllgiorðir með frammkvęmð þat er þv talaðir með þinvm blæzaða mvnni fyrir þręl þinn Dauid feðr minn sem nv birtiz i dag. Nv þa drottinn gvð minn. minnztv þess er þv hętz honvm. at æigi skylldi ganga or hans ætt riki Jsraels. ef hans synir græiddi sinar gavngvr i þinv avgliti i alla staði eftir hans dęmi oc villtiz ęigi af þeim ręttlætissveg sem hann geck fyrir. Enn hvat mantv allzvalldandi gvð [virðaz at byggia a iorðvnni. þar sem hinir hæsto himnar ero varla verðir at taka við þer. hverso miklo siðr þetta hvs er ek hefi smiðat. Enn þo allt at æino lit a lofsavng þrels þins oc hæyr bøn mina er ek bið þik i dag drottinn gvð minn. at þv lvkir vpp avgv þin oc litir bæði dag oc nott oc a hverri stvndo yfir hvs þetta oc þenna stað. sem þv hefir hæitið at þitt nafn skylldi her byggia. Hæyrðv drottinn minn bǫnir minar oc allra þinna manna er a þik kalla i þessvm stað. oc ver þeim mivkr ok miskvnnsamr. Ef maðr verðr ofsottr af sinvm navngi oc harðliga halldinn oc komi hann fyrir þitt alltari i þessv hvsi a þik kallandi. heyrðv hann af þinvm halæita himni oc giallt sina grimð hinvm vmillda enn ỏmbvna ręttlatvm sinn goðvilia oc goðlæik. Ef þinn lyðr verðr forflotta fyrir sinvm vvinvm sakir synða sinna. er þeir hafa við þik misgiort. oc ef þeir giora iðran iatandi þinv nafni oc biðia þik miskvnnar með litillæti. hæyrðv af himni bǫn þeirra oc fyrirgef glæpi þeirra. oc læið þa aptr or herlæiðing a þa iorð sem þv gaft feðrvm þeirra. Ef himinn byrgiz. sva at æigi nai at rigna yfir iorðina sakir synða manna. ok [ef þeir kalla i þessvm stað til þin með iðran oc aflati synða. heyrðv þa drottinn minn oc fyrirlat þeim oc kenn þæim at ganga goðan veg. oc gef regn til groðrar a [iỏrð þeirra. Ef hvngr ęða hallæri kęmr a land þetta. drep æða davði. hagl eða hrið. maðkr ęða mygla. locvsta my ęða avnnvr męin þravngva þinv folki. vvina vmsatir. sar ęða sottir. fiaravðn ęða fatekt oc hverskonar tilfelli sem at kvnnv beraz til erviðiss ęða þravngsla lyð þinvm. oc ef nockorr er sa af ỏllo folki at við kanniz sin hiartasar oc [rætti hann sinar hendr til þin biðiandi i þesso hvsi. þa bið ek at þv hæyrir hann oc liknir honvm oc gialldir hveriom eptir þvi sem til vinnr. oc sva sem þv ser hans hiarta. þvi at þv ęinn kennir hiỏrtv oc [hvgar læyni allra manna. Ok til þess striðir þv misgiorandvm enn miskvnnar iðranðvm. at þinir menn ottiz þik a hverri stvnndv. Enn ef annarligr maðr sa ęr æigi er kominn af ætt Jsraels sækir til af fiarlægvm lỏnðvm þik at dyrka i þessvm stað. fyrir þa skylld at hann hafi kannaz viðr þitt halæita nafn sem hvervitna man heyrinkvnnict verða. þa mant þv sem mik væntir þenna vtlenda mann af þinv himnæskv tignarsæti gera sem hann biðr. til þess at allar þioðir a iarðriki nemi þitt nafn at ottaz sva sem þinn lyðr Jsrael. ok allir sannprofi at a þitt nafn ęr kallat yfir hvs þetta. Ef þinn lyðr ferr at þinv boði til bardaga moti sinvm vvinvm ok lægia sik ok lvta moti þeim veg sem liggr at þessi borg oc minnazk þeir þessa hvss sem ek hefi smiðat þinv nafni til dyrðar. nv hafi þinir menn misgert við þik sem verða kann. þi at ęngi iarðligr maðr lifir synðalavst. oc þar fyrir verði þeir herlæiddir [langt ęða skamt brottv af sino landi i riki vvina sinna. oc [meðr þi at þeir snviz til þin af ollvm hvg oc hiarta með fvllkomnvm goðvilia oc dyrka þic með minning þessar heilvgv borgar Hierusalem oc þessa mvsteriss. bið ec þic at þv hæyrir þa oc væitir þeim miskvnn i avgliti þeirra er þa hafa herlæiðt. þi at þesso lyðr er þin ærfð er þv læiddir af Egyptalandi vnðan þvngri þrælkan þarlendzkra manna. Ok enn bið ec drottinn minn at þv virðiz at hæyra i þesso hvsi bǫn mina þræls þins oc allra þinna manna i hveriom navðsynivm sem þeir kalla a þig. þi at þv valðir þetta folk þer til erfðar af ỏllvm þioðvm a iarðriki sem þv talaðir fyrir mvnn Moysi þins blæzaða þions.

Fra ueizlu Salomonis

306. Nv sem konvngr giỏrði enda a bỏn sinni rettiz hann vpp fra alltarino. þi at alla þessa stvnd hafði hann a kniam staðit oc halldit hỏndvm til himins. Stoð hann þa vpp oc blæzaði ǫllo rettrvvðv Gyðinga folki þvi sem þar var samankomið oc mællti hatt sva segiandi. Lofaðr oc blæzaðr se gvð drottinn varr. sa er gefið hefir frið oc frelsi sino folki. sva at æigi ęitt hit minnzta liggr eptir af ollo þi goðs er hann hęt sinvm lyð fyrir mvnn Moysi sins blæzaða þionostomannz. Nv se varr herra gvð með oss sva sem hann var með feðrvm varvm. ok æigi fyrirlati hann oss ęða kasti fra sino avgliti. nema helldr hnæigi hann hiartv var til sin. sva at ver gangim hans gavtvr oc gæymim boðorða hans oc laga oc ręttra doma vm alla lvti sem hann bavð feðrvm varvm. Ok þessi min bỏnarorð er ek hefi beðit i dag drottin gvð varn se þęgilig i hans avgliti. at hann væiti mer þræli sinvm miskvnnardom oc sinvm lyð Jsrael a hveriom tima. at ỏll veralldar bygð viti at engi er gvð vtan [varr drottinn a himnvm. Nv veri vartt hiarta sva algiỏrliga styrkt ok staðfast i vars drottins setningvm æ meðan ver lifvm sem nv i dag. Þvi næst sęfði konvngr fornir drottni oc allr Gyðinga lyðr sa er [með honvm var [.xii. þvsvndir navta oc [.cxx. þvsvndir savða. oc vigðv sva allir samt templvm domini. A þeim sama degi helgaði konvngr halfan garðinn þann hlvtan sem fram var fyrir mvsterino. oc hafði þar fornir oc brendi þar ræykęlsi oc fiỏlða fornarkvikenda sem lavg bvðv. þvi at æigi matti fyrir fiỏlða sakir kvikendanna sæfa ęða brenna yfir þat æirliga alltari er til þess var giỏrt. Konvngr giorði þa agiętt hatiðarhalld. oc með honvm allr fiỏlði Gyðinga lyðs er hann hafði til sin boðit vm allt sitt riki. Stoð sv hatið vii. daga. hinn atta dag gaf hann [orlof til brottfeðar tilkvamvfolkino. Enn hann væitti þa hirð sinni oc hỏfðingiom aðra vii. daga. sva at .xiiii. daga hellt konvngr mvsteriss helgina. At lokinni þessi veizlo for hvert til sins hęima með mikilli glæði lofandi gvð þeir alla goða hlvti er hann hafði gert við Dauid oc Salomon son hans oc allan Gyðinga lyð.

Fra þi er drottinn vitraðiz Salomoni

307. Sem [konvngr Salomon hafði algert templvm domini oc sva [sialfs sins herbergi oc alla lvti þa sem hann villdi smiða lata. þa vitraþiz honvm drottinn a sỏmv læið sem hann hafði vitraz honvm fyrr i Gabaon. oc sagði sva til hans. Hæyrt hęfi ek bǫn þina oc helgað hvs þetta sem þv smiðaðir. oc mvn min dyrð þar byggia. Ef þv læiðir þina framferð fyrir minv avgliti eftir þvi sem feðr þinn giỏrði i ęinfelldi hiarta oc iafnlyndi oc gerir alla lvti sem ek byð oc varðvęitir min lỏg oc doma. þa man ec setia þinn rikiss stol yfir allan Jsraels lyð at æilifv. sem ek sagða feðr þinvm at æigi myndi ganga vndan hans ætt riki Gyðinga. Enn ef þv oc þitt afkvæmi snyzt rangliga fra mer oc fylgir æigi minvm boðorðvm oc varðvæitir æigi þat lỏgmal sem ek hefi yðr sætt. nema enn helldr gangit eptir illvm raðvm oc dyrkit [annarra þioða gvða oc þionið þeim. þa man ek reka brottv Jsraels lyð af þesso riki sem ek hefi þeim gefið. oc sva man brott snva min asiana fra þesso mvstari sem nv hefi ek helgat minv nafni. Man þa Gyðinga lyðr verða at skavmm oc skavpi ỏllvm þioðvm oc þetta mvsteri at vsǫmð oc avgabragði. sva at hverr maðr er fram gengr hia hvsi þesso man ottaz með vndran [oc eptir spyria hvi gvð giỏrði sva við þenna landzlyð oc þetta mvsteri. Enn þeir sem vita manv andsvỏr væita. at fyrir þvi liæt gvð ganga sva marga illa lvti yfir lyð þenna. at þeir fyrirletv drottin gvð sinn. þann er feðr þeirra læiddi af Egyptalandi. enn þionaðv oc dyrkaðv annarliga gvða.

Fra þui er Salomon let borgar smiða

308. Þa er liðin vorv .xx. ar fra þi er Salomon konvngr hafði latið smiða templvm domini oc sialfs sins herbergi oc Hyram konvngr af Tyro hafði honvm þar til stoðat. sva at hann gaf honvm tre cedrina oc abigiena oc sva mikit gvll sem hann þvrfti. þa gaf Salomon konvngr honom .xx. bæi ęða kavptvn i Galilea. Ræið Hyram konvngr þa vt af Tyro at sia þessa giof. [gaf ser litið vm enn fannz þo a at honvm þocknaðiz æigi. Hyram sendi Salomon konvngi .c. pvnda [gvllz oc .:ix. pvnd. þetta gvll var þo litit til vpphafs þess kostnaðar sem hann lagði til at smiða templum domini oc sialfs sins herbergi oc kastala oc mvra [vm þessar borgir Hierusalem oc Eser Mageddo oc Gazer. Gazer hafði aðr vvnnit með hernaði af heiðnvm lyð Chananeo Pharao konvngr af Egyptalandi. gaf hann siðan borgina oc allt þat riki sem þar la til Salomoni konvngi i heimanfylgio dottvr sinnar. Enn Salomon læt vpp ręisa borgir Gazer oc Betharon hina minni oc Balaath oc Palmiram við eyðimỏrk. oc allar borgir oc bęi i sinv riki lęt hann efla oc vpp ręisa ef aðr vorv niðr fallnar ęða fyrndar. oc sętti til geymslo i allar borgir riddara sina oc iarnvarða vagna oc annan herskrvða sem hæfði hveriom stað. Ok allt læt hann þat smiða er honvm likaði i Hierusalem oc i ỏllv sinv riki. Allar eftirlæifar hæiðinna þioða oc Gyðingar hỏfðv æigi æyðt i ỏllo hans riki skattgilldi hann. Enn hann sætti þat at ængi af Jsraels ætt skylldi þræll vera. helldr gerði hann alla Gyðinga ser at hermonnvm oc hỏfðingivm. [hirðmenn oc hertoga oc riddara oc greifa. Enn vinnogreifar konvngs þeir sem fyrir vorv avllvm starfa. þeir vorv halft siętta hvndrat oc hafði hverr þeirra mart folk vndir ser er þeir stiornaðu oc skipaðv til smiðar ęða ymissar iðnar fram at flytia. Drotningin dottir Pharaonis flvttiz af Dauids borg til þeirra herbergia sem konvngr hafði latið henne gera þegar þav vorv bvin. Enn konvngr lęt þa smiða vpp borg Mello. Konvngr Salomon ferði ofr oc friðsamligar fornir þrysvar a hverio ari i mvsteri drottins.

Saba drotning kom til Salomons

309. Enn er algert var templum domini. læt hann smiðv sina raða til skipasmiðar i þeim stað er hæitir Asiongabęr. þat er skamt fra Ahilam. sv borg stendr við Rauða haf i riki Jdumea. Til at hallda þessvm skipastol með monnvm Salomons feck Hyram konvngr af Tyro sina menn þa sem hann feck skipkænazsta [oc męsta siagarpa. þeir siglðv til þess landz er hęt Ophyr. þaðan flvttv þeir oc ferðv Salomon konvngi .cccc. pvnda oc .xx. pvnd gvllz.

Fra Saba drottningu ok Salamon konvngi

Flutti hon a vlfỏlldum oc ǫðrvm eykivm agætar vrtir oc vvęgilikt gvll oc gimstęina dyrliga með marghattaðvm dyrgripvm.

310. J þenna tima for drottning Saba at profa með ęiginligri ravn hvat sannlæikr veri vm þa miklv fregð er flavg hvervitna vm heiminn af speki oc rikdomi Salomon konvngs. Kom hon i Hierusalem með mỏrgv fỏrvneyti oc miklvm avðæfum. Flutti hon a vlfỏlldum oc ǫðrvm eykivm agætar vrtir oc vvęgilikt gvll oc gimstęina dyrliga með marghattaðvm dyrgripvm. Sem hon fann konvng. talaði hon fyrir honom diarfliga alla lvti þa sem henne bio i hug oc hiarta. Enn konvngr lærði hana af mỏrgvm visdomi. ok [hvarki þeirra leyndi annat nockvt af sinv hvgarfari ok vitrv. Sem drottning sa speki Salomons oc hvs þat hit agæta sem hann hafði smiða latið oc allan hans borðbvnað oc vistagnott sva mikla sem hann hafði hversdagliga ser til borðz. þar með herbergi hans þionostvmanna. kvrtæisi klęðnað oc fagrliga skipan þeirra sem honvm þionvðv ok hæversko hans skenkara oc skvtilsveina oc þær miklo fornir sem hann offraði i mvsteri drottins. þa bra henne sva miog við at hon gat varlla hvglæiðt allan hans rikdom. hon mællti þa til konvngs. Satt er þat þo at ek tryði æigi þi sem mer var sagt a minv landi fra þinni vitrv oc visdomi. þi at nv hefi ek sialf komit oc sannprobat at mæirr enn halfv męiri er þin spect enn sv fręgð sem fra fluttiz. þi at mikla sømð oc sælv hafa þeir menn er þer na at þiona ok þer ero sva nakvęmir at þeir megv hæyra þina speki. Lof ok dyrð se drottni gvði þinvm þeim er þv likaðir sva vel at hann virðiz at skipa þer yfir [rikisstol sins lyðs Jsrael. er hann ęlskaði iafnan. Ok þvi setti gvð þik hinn hæsta konvng. at þv gerir hans vilia oc dỏmir rętta doma. Þa gaf drottning konvngi .c. pvnda gvllz oc .xx. pvnd oc marga agęta gimsteina oc marghattaðar oc miklar vrtir oc ilmandi smyrls. sva at hvarki aðr ne siðan flvttvz slik i Hiervsalem sem Saba drottning gaf Salomon konvngi. Salomon konvngr gaf [drotningv Saba alla hlvti þa sem hon villdi þiggia af honvm oc þackaði henne þær gersimar sem hon hafði gefið honvm. Vændi hon þvi næst aptr til sins rikiss með sinv fỏrvnæyti.

[Konvngr Salomon flvttiz af Ophyr a skipvm þeim er hann atti með Hyram konvngi. [mikill fiolði þeirra trea er thyma hæita oc mikil dyrðligra gimsteina gnott með ymissvm natvrvm. Af tream thymis læt konvngr [sęti bva i templo domini oc sva i hỏll sinni horpvr oc gigivr oc ỏnnvr savngfæri. Thyma ero sva fagæt tre at alldri vorv slik fyrr sen i þeim lavndvm. Salomon konvngi var fert a hverio ari .dc. pvnda oc .lx. oc .vi. pvnd gvllz. oc vmfram skatta oc landskylldir. oc kavpmenn ferðv honvm oc allir konvngar Arabie. sva hertogar oc hofðingiar er sottv til hans viða vm hæim. Hann læt gera .cc. holfinna skiallda oc bva með ręinv gvlli. sva at .dc. skillinga gvllz [gaf hann til bvnings a einn hvern skiolldinn. hann liæt oc gera .ccc. flatskiallda af ęinv saman brendo gvlli. oc kostaði .ccc. gvllpenninga þeirra er mime hæita at bva hvern sem ęinn þann skiolldinn. þessa skiolldo hvaratveggio hafði hann til hallar pryði. Þvi næst let konvngr gera einn hasætiss stol harðla mikinn af filsbęini oc þeckia allan með ravðv gvlli. .vi. gradvr vorv vpp at ganga til stolsins. Ofanverðr stollinn a bakið var kringlottr oc sem .ii. manna hendr hęlldi vpp sætinv sinvm megin hvarr. ok þar skornir sem leones .ii. hia sinni hendi hvarr. Enn .xii. smadyr giỏr enn i mynd leons hvelpa stoðv .ii. a hverri gradv er vpp var [at ganga til hasætissins til sinnar handar hvart. Alldri varð giort [slict smiði ęða annat þvilict ęða þesskyns a iarðriki bæði at efnvm oc haglæiks list.

Avll ker þav er konvnar drack af vorv af gvlli giỏr oc allr borðbvnaðr. oc ỏll þarfendi þav er hafa þvrfti til þionosto i sialfs hans herbergi. [skogarhvs Libani vorv bvin af hinv skirazsta gvlli. oc æigi þotti silfrið nockvrv verði kavpanda a hans davgvm i Jorsalaborg. þi at hans hinn mikli skipastoll hellt samflot við [skip Hyram konvngs. þeir siglðv vm sinn a hveriom þrimr arvm i þat riki er Tharsis hęitir oc flvttv þaðan ofa mikit gvll oc silfr filatænnr apynivr oc pafvgla oc aðrar torvgætar gersimar.

Nv miklaðiz Salomon konvngr vmframm iarðliga konvnga bæði at avðæfvm oc speki oc ỏllvm rikdomi. sva at þa þotti engi slik fręgð hỏfðingia oc hravstra dreingia vm allan hæim sem at fara at sia Salomon konvng oc hæyra þa spect sem gvð hafði gefið i hans briost oc hiarta. Enn allir þeir sem komo hann at finna ferðv honvm agætar giafir. kær af gvlli ger [ęða silfri. fagæt klæði ęða vapn. fasænar vrtir. hæsta ęða mvla er rikir konvngar ferðv honvm ęða sendv a hverio ari. Salomon konvngr [dro saman kerrvr oc riddara. sva at hann atti herligar kerrvr þvsvnd oc .cccc. oc .xii. þvsvndir ęinvala riddara. þeim skipaði hann sem honvm syndiz i styrkiar borgir. enn svmir vorv með honvm sialfvm i Hiervsalem. Ok sva [gerði hann avðgan at æigi var onægra silfr i Jorsalaborg enn griot. oc cedri sva nog sem skogtre. Bæði vorv honvm ferðir hestar af Egyptalandi oc þi riki er Coa heitir. [þi at kavpmenn konvngs kæypto i Coa bęði hesta oc aðrar gersimar. Ein kerra með .iiii. hiolvm var honvm send af Egyptalandi. enn þa kerrv kostaði .dc. skillinga af skirv silfri. Þaðan vorv honvm oc keyptir [halft annat hvndrat hinna bęzstv vapnhæsta. oc með sama hętti senðv honvm ęða selldo hina bæstv hæsta allir konvngar þeirra þioða er hæita Ethei ęða Siri.

Fra hormulegri villu Salomonis

311. Þvi næst gerðizt þat sem miog er sorglikt at segia oc hrygglikt at hæyra vm sva spakan oc i ỏllvm lvtvm agætan konvng sem Salomon var. at fyrir ofmikla kvinna ast bravt hann boðorð drottins. þi at gvð hafði boðit Gyðingvm at þeir skylldo æigi samtęingiazt hæiðnvm konvm. Enn nv gerðiz konvngr sva vsiðvgr at hann samlagaði ser með hinni hæitazstv ast oc hivskapar sambandi mikinn fiỏllda hæiðinna kvinna. þi at allra þioða konvngar ferðv honvm hæim dætr sinar til samlags. sva at hann atti allz .dcc. ęiginna kvenna sem drottningar veri. enn frillvr .ccc. Ok sva snero hæiðnar konvr hvg hans aflæiðiss. at fyrir þeirra ast glæymði hann gvði sinvm enn tignaði annarliga gvða oc gerði þeim hof a fiỏllvm ęða hęiðvm. Hann dyrkaði gyðiv Sidoniorvm þioða er het Astarten oc skvrðgoð Ammonitarvm er þeir kalloðv Maloth. Hann læt hof gera a fialli gegnt Jorsalaborg skvrðgoði Moab þioðar er het Chamos. Ok með sama hætti gerði hann ỏllvm sinvm ęiginkonvm þeim er hæiðnar vorv. sva at þær fornferðv gvðvm sinvm bęði kvikendi oc annat ofr. [Drottni gvði mislikaði miog við konvng þat er hann sneri [sitt hvgscot fra honvm oc hans þionosto. allra hellzt [þar sem gvð hafði aðr vitraz honvm tveim sinnvm oc æinkannliga varað hann við at hann skylldi ęigi þiona annarligvm gvðvm. Ok nv segir drottinn sva til hans. Fyrir þa skylld er þv brigðaðir ęinorð þinni oc hællzt eigi vpptękinni þionosto við mik oc varðvæittir æigi lỏgmal mitt oc þav boðorð er ek bavð þer. þa man ek svndr slita oc skipta þinv riki oc gefa þat þinvm vndirmanni. Enn þo fyrir sakir mins kęrazsta þionostomannz Dauids favðvr þins þa man ec æigi ręna þik riki meðan þv lifir. helldr man ek son þinn svipta riki. Oc enn með þvi moti at ek man af honvm taka ęign oc hlvtskipti .x. kynkvisla Jsraels. enn gefa honvm oc hans afkvæmi riki Jvda oc ęna helgv borg Hiervsalem er ek hefi valið til dyrðar mins nafns. oc enn geri ek þetta allt fyrir dygð Dauids vinar mins.

Fra orrostu ok sigri Adad

312. Nv er þat at segia sem miklo var fyrr. þa er Dauid konvngr hafði i Syrland heriað. at hann sendi fra ser i þat land er Jdvmea hęt Joab hertoga sinn með mikinn hlvta Gyðinga hers. Dvalðvz þeir Joab i Jdvmea .iii. manaði oc rakv sva harðan hernað vm allt þat riki. at þeir drapv hvern mann þann er vapnferr var oc þeir gatv nað. Maðr er nefndr Adað. hann var konvnga ættar af Jdvmea. Adað komz vndan þessvm hernaði með nockorvm monnvm. hann var þa barn at alldri. þeir flyðv af Madian oc komo þar sem hæitir Pharan. þar toko þeir ser læiðtoga til Egyptalandz oc lættv æigi fyrr enn þeir komo til fvnndar við Pharaonem konvng er þa reð Egyptalandi. Hann tok bliðliga við Adað oc gaf honvm herbergi oc hellt honvm borð. Pharao konvngr var kvangaðr oc het drottning hans Tapnes. hon atti ęina systvr [oc er sv æigi nefnd. Litlo siðarr kom Adað ser i sva mikla kerleika við konvng. at hann gipti honvm þessa konv systvr drotningar. þav gatv son er het Genebath. oc fęddi hann vpp Tapnes með sonvm sinvm i hỏll konvngs, Enn þa er þav tiðendi komo a Egyptaland at Dauid konvngr var andaðr oc Joab drepinn. þa geck Adað fyrir Pharaonem konvng oc segir sva. Nv ero davðir minir hinir mesto vvinir þeir sem mik rænto riki oc allri semð. fyrir þi vil ek nv meðr yðro orlofi fara til mins fostrlandz. Pharao bað hann fara i sinv læyfi hvert sem hann villdi. Adað for þar til er hann kom i Syrland. þar reis i moti með mikinn her [einn vikingr er het Ravztim. Hann hafði verit maðr Adadezer konvngs oc varð missattr við hann. flyði fra honvm þa oc aflaði ser svæitar oc gerðiz hermaðr. Sem þeir Adað fvnnðvz bavrðvz þeir með miklo kappi. feck Adað sigr enn Ravztim fell. Settiz Adað þa i Damaskv borg oc toko Siri hann til konvngs yfir allt Syrland. oc hellt hann siðan allar stvndir strið við Gyðinga meðan Salomon konvngr lifði.

Fra Jeroboam oc hans vppreist. capitulum

313. J þann tima hofz vpp i mot Salomon konvngi eftir gvðs vilia [oc fyrirsỏgn fyrir ohlyðni oc vsiðv konvngs ęinn af þionostomonnvm hans Jeroboam son Nabath er avðrv nafni het Semei. Jeroboam var þa frvmvaxta oc þo manna styrkaztr. er Salomon konvngr lęt drepa Nabath favðvr hans fyrir þat er hann hafði bỏlvat Dauid konvngi saklavsvm oc villdi þa æigi halda þa litlo iðranar minning sem [konvngr Salomon bavð honvm. Ok eptir davða Nabath sem Salomon konvngr sa at Jeroboam var siðlatr [oc gott mannzefni. skipaði hann honvm græifadom yfir kyn Josephs. Þvi næst bar sva til einn dag sem Jeroboam var vt genginn af Hiervsalem. þa kom i mot honvm Ahias spamaðr af Sylo. hann var [sva bvinn at hann hafði svæipað at ser yfir avðrvm clæðvm ęinvm mỏtli nyiom. Ok er þeir fvnndvz a einvm akri. tok spamaðrinn sina nyia yfirhỏfn oc ræif i svndr i .xii. hlvti oc mællti sva við Jeroboam. Tak þv nv til þin þessa .x. spotta mottvlsins. þi at sva segir drottinn gvð Jsraels. sva man ek svndr skipta riki Salomons oc gefa þer .x. ættir Jsraels. enn ęitt kyn man ek eftir lata segir drottinn sakir mins þionostomannz Dauids oc gefa syni Salomons. at afkvęmi Dauid riki yfir Jvda oc mina hina helgo borg Hiervsalem. til þess at alldri slokni ręttlætiss lampi ęða tyniz með ỏllo minning mins vinar Dauids er mer þionaði oc varðvæitti rættlætis doma oc min boðorð. Ok enn fyrir hans skylld man ec æigi taka af Salomon konvngi riki meðan hann lifir. helldr man son hans oc allt afkvæmi giallda þess er hann geck æigi vega foðvr sins oc glæymði mer gvði sinvm oc minvm boðorðvm oc fagaði hæiðin gvð. Nv man ek segir drottinn gvð þik vpp hefia oc setia konvng yfir Jsrael. Oc ef þv gengr ręttliga framm [eftir minvm vegvm oc geymir þeirra hlvta allra sem ek byð þer oc vinnr rættlæti fyrir minv avgliti i alla staði sem Dauid konvngr. þa man ek vera með þer oc efla þitt hus oc hamingiv sem ek giỏrða við hann oc gefa i þitt valld Gyðinga lyð. enn þravngva kyni Dauids oc Salomons. oc þo æigi ęylifliga. Nv sem Salomon konvngr varð allz þessa viss. villdi hann drepa Jeroboam. enn hann flyði vndan til Egyptalandz a valld Svsach konvngs er þa reð Egiptalandi. oc þar var hann allt til davðadags Salomonis. Nv ero þeir margir lvtir er mikillar frasagnar veri verðir af Salomone er her græinir æigi bæði vm speki hans oc athafnir. þi at hinn heilagi Jeronimvs visar til i þa bok er heitir Paralypomonon en a latino liber regnorum. Þat er [i margra manna vitorði at Salomon hefir sett saman .iii. bękr er sva heita. parabole Salomonis. oc ecclesiastes. oc cantica conticorvm er ęzst er allra spamanna boka oc mest lof i almatkvm gvði oc hæilagri cristni.

Andlaat Salomonis konungs

314. Salomon konvngr hellt einvalldzriki yfir ollo Jsraels folki .xl. ara oc hafði iafnan hasęti rikiss sins i Hiervsalem. Eptir þat for hann almenniliga gavto feðra sinna oc varð sottdavðr oc var gravinn i borg Dauid favðvr sins.

Af iðran Salomonis

315. Sva segir hinn heilagi Avgvstinvs byskvp er hann getr Salomons konvngs i skyring yfir Genesim. Með engv moti er þat ætlanda [ęða trvanda segir hann. at slikr spectarmaðr sem Salomon konvngr var myndi trva nockvra nytsemð i dyrkan skvrðgoða. nema helldr varð hann dreginn til slikrar vhęfo oc illzko af ofmikilli heiðinna kvinna ast. oc hann nænti eigi at hryggia sinar vnnastvr. þa giỏrði hann þat sem hann vissi fvllkomliga at vgeranda var. Sva segir oc hæilagr Jeronimus i skyring yfir Ezechielem. er hann talar vm hina siðvrsto syn hans er honvm syndiz mvsteri smiðat a fialli. þa minniz Jeronimvs Salomons sva segiandi. Þo at Salomon glæptiz miog i skvrðgoða fagan. þa giorði hann iðran fyrir glæpi sina. sem hann setti saman oc ritaði siþan þa bok er hann kallaði Proverbia. oc þar segir sva sialfr Salomon. A siðvrstvm stvndvm giorða ec iðran. oc hvgða ek at ek skyllda velia mer raðning ęða refsing. Sva segir enn Jeronimus i skyring yfir Ecclesiasten. þessa kalla ebreskir menn bok iðranar Salomonis. Hinn agæti Ambrosivs byskup kallar Salomon helgan i þeirri bok er hæitir Exameron. [oc sva i þeirri bok er hæitir Apologia Dauid segir sva Ambrosius. Hvat man ek tala af Dauid. oc hvat af hinvm helga Salomone. hvat nema hann fell af gvðligri fyrirhyggio i vstyrkt til þess at hann syndiz æigi vmfram mannliga natvrv. þi at allr fiolði Gyðinga etlaði hann vera sialfan Crist. Nv talar Ambrosivs fyrir þi ecki þar til hvart Dauid er heilagr ęða æigi. at þat er flestvm monnvm kvnnict at hann er heilagr. enn þi kallar hann Salomon helgan at hann taki af oss allan efa vm hans iðran. Sva segir hinn helgi Ambrosivs i einvm stað. þat sanna ebreskar bøkr segir hann at Salomon konvngr hafi latið sik draga .v. sinnvm vm stræti Jorsalaborgar. Þat segia ebreskir menn at hann hafi komit með .v. vavndvm i mvsteri drottins. þat sama sem hann hafði gera latið. oc með þeim vavndvm bavð hann .vii. lỏgmonnvm at beria sik oc afhyða. Enn þeir svaraðv allir einn veg. sỏgðv sik alldregi skylldo leggia hendr a crist drottins. Segiz siþan at hann hafi sialfr bart sik.

Vpphaf rikis Roboam yfer Jvda ok Hierusalem

316. Roboam son Salomonis stefnir ỏllvm Gyðinga lyð i Sichem at taka sik til konvngs þegar faðir hans var andaðr. Enn Jsraelite bera rað sin saman. oc kom þat a samt með þeim at þeir sendo boð [a Egyptaland Jeroboam syni Nabath. þi at hann hafði þar verit siðan hann [var landflotta. fyrir Salomon. Sem sendimenn komv a Egiptaland oc Jeroboam fretti davða Salomons konvngs. bra hann við skiott. oc sem hann kom i Gyðinga land. dræif til hans nær allr Jsraels lyðr. forv sva allir samt i Sichem til fvndar við Roboam. Ok sem þing var sett toloðv Jsraelite sva til Roboam konvngssonar. Hart þickir oss vndir at bva þvi þvnga anavðaroki sem feðr þinn setti a oss. Enn ef þv vill nockoð lina [hið harðazsta hans riklyndi þa vilium ver giarna þer þiona. Roboam svaraði. Farit nv brot at sinni oc komit aptr allir til min a þriðia degi. Þeir gerðv sva.

Roboam kallar þa saman ǫlldvnga oc spekinga þa sem verit hỏfðv raðgiafar Salomon konvngs meðan hann lifði. oc segir sva til þeirra. Hvert rað gefit þer til hverso ec skal svara lyðnvm. Þeir svaraðv. Þat er vart rað at þv svæigir til nockoð við lyð þenna. ver æigi miog harðr við þa i fyrsto oc tala til þeirra linliga. oc manv þeir þa allar stvndir þer þiona goðfvsliga. Roboam svaraði fa. ok fannz þat þo [a at honvm likaði æigi raðagiorð avlldvnganna. Þvi nęst kallaði hann til sin vnga menn þa sem verit hỏfðv hans læiksvæinar oc mællti til þeirra. Hvat leggi þer til. hverio ek skal svara þesso folki er mik bæiðir vægðar vm [herðv þa sem feðr minn hefir a þa lagt. Ek hefi nv læitað raðs vndir gamla spekinga er læingi hafa verit með feðr minvm. ok baðv þeir mik vægia eptir hęiðni folksins. Læiksvęinar svaraðv. Þat er vart rað at þv gerir vdællt við þik oc segir sva þessvm lyð. Minn hinn minnzsti fingr skal yðr verða bræiðari en bak favðvr mins. ok þar sem hann lagði a yðr þvngt anavðarok. þa skal ek þat a ęngan veg lina ęða lætta. heldr i alla staði [mikit a avka hans alỏgvr. Faðir minn barði yðr vavndvm ęða svipvm. enn ek skal með hỏggormvm oc haldrekvm.

A þriðia degi kom Jeroboam oc allr Jsraels lyðr [sem Roboam mællti fyrir. flvttv Jsraelite fram [savmv bæiðni sem fyrr. Enn Roboam svaraði allstvtt oc storliga. oc vm siðir talaði hann ỏll þessi orð sem hinir vngv menn hỏfðv honvm til kent oc nv var aðr sagt. Enn með engv moti villdir hann hafa rað avlldvnga at vegia almvginvm. þi at ræyndar var gvð almattigr honvm gagnstaðligr. fyrir þvi at drottinn villdi fylla með framkvęmð þat er hann hafði fyrir hæitið Jeroboam fyrir mvnn Ahie spamannz af Sylo. Nv sem hỏfðingiar Gyðinga oc allr lyðr sa at konvngsson villdi ecki vikia eptir þeirra bæiðni. savgðv sva hỏfðingiar. Hvat æigvm ver malskipti ęða vara ęrfð vndir Dauid ęða hans ættmonnvm. farðv Jsrael til þinna ęiginna staða er gvð hefir gefið þer. enn Roboam siai rað fyrir ser oc sinni hirð oc ęttlæifð Dauids. Meþ þesso ravfz þingit. oc for hvert til sins hæima. Enn Roboam let a þvi þingi gefa ser konvngsnafn oc hafði ecki męira af riki Gyðinga enn þat er bygðv ællmenn Jvde sonar Jacobs ens gamla. Oc er þat kallat þaðan af riki Juda. oc sa lyðr Jvðar ęða menn Jvða. Enn hinar .x. ęttir Jacobs þat hæitir Jsrael ęða Jsraels riki. oc þat folk Jsraels lyðr ęða Jsraelite. Ok af þesso sama þingi sendi Roboam konvngr til at handtaka einn hinn bęzsta mann af Jsraels lyð er het Vras. hann var skattahỏfðingi yfir ollo riki Gyðinga oc var hann gryttr til bana at konvngs raði. þetta verk var miog vþockat at alþyðv. Oc þegar ste konvngr i kerrv sina oc flyði helldr skyndiliga i Hiervsalem. oc alldri siðan a konvnga ęfi þionaðv Jsraelite vndir afkvęmi Dauids konvngs.

Jeroboam tok konvngdom

317. Þi næst samnaz saman allr Jsraels lyðr oc settv þing. sendo siðan eptir Jeroboaun oc tokv hann til konvngs yfir allt Jsraels riki. Enn i annan stað sem Roboam kom i Jorsalaborg. stefndi hann at ser [þegn oc þræl vm allt riki Jvda oc Beniamin. sva at hann hafði æigi fęri en [.clxxx. þvsvnda hermanna. flvtti hann her þenna oc ætlaði at beriazt a Jsrael oc vinna rikit sva aptr vndir sik. Þa kom rodd drottins yfir einn gvðs mann er het Semeias. sva segiandi. Far þv til fvnndar við Roboam konvng Jvda oc allan þann her sem hann hefir saman dregit. oc tala fram þessi orð sva at allr lyðr [heyri a. Þessa hlvti segir drottinn. Eigi skolv þer fara at beriazt við yðra bręðr sonv Jsraels. fyrir þvi snvi hverr maðr til sins heimilis. þvi at allt þetta ferr eptir minvm vilia segir drottinn. Semeias for sem gvð bavð honvm oc flvtti skavroliga sitt ęręnndi. oc þegar hvrfv allir Jvðar aptr af þessv herhlavpi oc rvfv samnaðinn. sem þeir hæyrðv þenna boðskap drottins. Jeroboam smiðaði vpp borg Sichem a fialli Effraim oc hellt þar hasęti rikissins. þvi nęst gerði hann aðra borg er het Phanvel.

Fra illgiorðvm Jeroboam konvngs

318. Jeroboam hvgsar nv ef folkit feri i Jorsalaborg at dyrka drottin i Salomons mvsteri. at þa myndi lyðrinn skipta trvnaðinvm oc hverfa aftr vndir Roboam oc myndi sva ganga vndan honvm rikit. oc ef sva [fęri veri æigi orvænt at Jsraelite drepi hann sialfan. Ok af þessi sinni hvgsan stofnar Jeroboam illt rað. Hann lætr gera .ii.kalfa af gvlli oc siðan segir hann sva til lyðsins. Hirðit æigi nv at fara i Hiervsalem. Se her ero nv gvðar þinir Jsrael þeir sem þik læiddo af Egiptalandi. Setti hann annan gvllkalfinn i Bethel enn annan i Dan. Þetta varð til mikilla glæpa. þi at nv for allt Jsraels folc at dyrka gvllkalfana eftir hans boði. Hann gerði hof oc havrga a hæðvm æða hęiðvm oc sętti kennimenn af hinvm lægstvm ęttvm lyðsins enn ecki af sonvm Levi sem gvð hafði boðit. Jeroboam sętti mikit hatiðarhalld hinn .xii. dag hins atta manaðar ars. i þa liking sem halldit var i Hiervsalem. hann gerði alltare bęði i Bethel oc Dan. A .xii. degi hins atta manaðar ste Jeroboam vpp a alltaret er hann hafði gert i Bethel at fornfæra gvllkalfinvm.

Sem hann stoð a altarinv oc brendi reykelsi fyrir skvrðgoðinv. þa kom einn gvðs maðr af riki Jvða þar i Bethel með drottins eyrendi. Ok þegar kallaði hann sem hann kom gegnt alltarinv sva segiandi. Hæyrðv alltare alltare. þessa lvti segir drottinn gvð. Svæinn man fęðaz af kyni Dauids. sa man Josias hæita. hann man sæfa yfir þik oc æigi hrvta oc hafra. helldr kennimenn heiðna oc hofpresta. oc manna bæin man hann brenna þeirra somv sem nv þiona þer oc brenna ræykelsi yfir þik. Enn þat er [mark til at þetta er drottins orð er ek flyt framm. at a þessvm degi man þetta alltare i svndr rifna oc ỏll aska niðr steypaz sv sem nv er a þvi. Sem konvngr Jeroboam heyrði hvat þessi gvðs maðr kallaði. rętti hann hond sina af alltarinv til hans oc bað sina menn taka hann. Þa varð þegar sva stirð hond konvngs at hann matti með ỏngv moti henne vikia at ser. Losnaði þa oc i svndr alltarit oc stæyptiz niðr askan sem gvðs maðr hafði sagt. Þa mællti konvngr til spamannzins. Bið þv nv gvð þinn þarflatliga at [hond min mykiz [oc mega ek vikia henne sem fyrr. Gvðs maðr giỏrði sva. oc varð þegar hỏnd konvngs hæil. Þa mællti konvngr enn til hans. Gack nv til borðz með mer oc skal ek velia þer goðar giafir. Spamaðr svaraði. Þo at þv gefir mer helming rikis þins. þa kem ek eigi til borðz með þer. ok þi siðr næyti ec fęðv i þessvm stað at ec skal æigi drecka einn vatzdryck. þvi at sva bavð minn drottinn mer. at ec skyllda her hvarki eta ne drecka oc æigi enn sama veg aptr snva sem ec for hingat. Eftir þetta for hann brotto vm annan veg enn hann hafði þangat farit.

Enn er hann hafði skammt riðit kom at honvm leo or skogi oc drap hann.

J þenna tima var einn spamaðr gamall i Bethel. synir hans voro við staddir þessa alla lvti sem fram forv a þæim degi. þeir koma heim oc sỏgðv favðvr sinvm hvat fram hafði farit. oc sva þat at gvðs maðr var brottv farinn. Spamaðrinn spvrði syni sina. hveria læið hann hafði brott farit. Þeir sỏgðv sem var. Hinn gamli spamaðr lęt hva ser asna oc reið eptir honvm sem skiotazt þann sama veg sem hinn hafði brotto farit. Oc hitti [a þar sem hann sat i dal Therebinto oc sagði sva til hans. Ef þu ert sa gvðs maðr er komt af riki Jvda. þa stig a asna þinn oc far heim með mer at snæða. Hann svaraði. Þat ma ek eigi gera. þi at gvð drottinn minn sa er mik sendi bavð mer skylldvliga hvarki at eta ne drecka i þessvm stað. Hinn svaraði. Ec em oc spamaðr ecki siðr enn þv. ok kom ęngill at mer með boðskap drottins sva segiandi. Far þv oc læið hann aptr at snæða með þer. Oc sva gat hann bleckt hann. at þeir hvrfv aftr baðir samt oc snæddv i hvsi spamannzins. Nv sem þeir satv baðir samt at borði. þa kom andi drottins yfir þann gamla spamann oc kallaði hann. sva segiandi til hins er til var kominn. Sva segir drottinn. Fyrir þa skylld at þv villdir æigi hlyða orði gvðs þins oc gæymðir æigi þess er hann bavð þer hvarki ęta ne drecka. enn nv hefir þv beði gertt i þeim stað sem hann bannaði þer. þvi man þinn likami æigi avðlazt gravft hia þinvm frenðvm ne forellrvm.

Sem þeir vorv mettir bio gestrinn asna sinn oc ręið brottv. enn er hann hafði skammt riðit kom at honvm leo or skogi oc drap hann. Ok sem farandi menn koma nęr vndrvðvz þeir miog er likit la a veginvm oc þar stoð asninn yfir. enn [hit varga dyr er þar stoð hia með skęðleik sinn grandaði æigi asnanvm oc ræif æigi likamann. Þeir gerðv vm þetta margtalað er þeir koma i Bethel. Sem hinn gamli spamaðr sa er hann hafði vælltan hæyrði þetta. mællti hann sva. Þetta er engi fvrða er dyrit hefir drepit þenna mann. fyrir þat er hann var [æigi hlyðinn gvði sinvm. enn þat grandar æigi nv honvm davðvm. þi at nv er hann heilagr. oc af hræinsaðr glępvm fyrir davðann. Bað hann þa sonv sina bva ser ręiðskiota. þvi næst for hann oc fann likit alheillt oc vskatt. enn leo stoð nær oc hafði hvartveggia varðveitt. sva at engi hrękvikendi naðv at granda. Tok þa spamaðr likamann oc setti vpp a asnann ok flvtti i borg Bethel oc grof i læiði þi sem hann hafði ser bvit. Spamaðr oc synir hans grietv yfir grefti hans. hins andaða. oc mællto með harmi hvgar. Ho ho broðir. þa mællti spamaðr til sona sinna. Þat byð ek yðr skylldvliga. at þa er ec em davðr iarðit mik i þessi sỏmo grỏf hia gvðs manni. þi at allt man þat fyllaz sem hann sagði fram með gvðs orði a mot altari i Bethel oc i gegn ỏllvm hofvm i borga hæðvm Samarie.

Fra ręðum spamanna ok spasǫgum

319. Nv er þar til at taka at Jeroboam batnaði ecki við slikar aminningar oc gvðligar benndingar. sem nv var fra sagt vm hrið. helldr geck hann fram sinn hinn versta veg sem hann hafði vpp hafið. oc setti kennimenn moti gvðs vilia af hinvm [lægstvm ęttvm lyðmanna. oc skipaði þæim yfir hof oc havrga. er hann efldi i tvrnvm ęða hæðvm hverrar borgar. Hverr sem villdi skylldi verða hofprestr ęða hæða kennimaðr. Ok með þessv moti læiddi hann i eylift tion oc tapan alla sina hirð oc hyski oc alla þa menn er honvm þionaðv.

J þann tima syktiz son Jeroboam konvngs er het Abia. Jeroboam mællti þa til drottningarinnar moðvr sveinsins. Far þv segir hann oc skipt bvningi. at [eigi megi kenna at þv ser drottning. Tak siðan .x. hlæifa bravðs oc eina krvs vins oc ker fvllt hvnangs. þetta skalltv fęra Ahia spamanni i Sylo. er mer sagði fyrir at ec myndi konvngr verða yfir Jsrael. Hann man kvnna at sęgia þer. hvart sveinn þesse man lifna ęða æigi or sott þessi. Hon gerði sem hann bavð. for oc fram kom i Sylo. Ahia var þa blindr vorðinn af elli. Enn aðr hon geck inn i hans herbergi mællti drottinn við hann. Her er komin eiginkona Jeroboam at fretta þik eptir vm sottarfar sonar sins. en þv skallt segia henne bęði þat oc annat þat sem ek man [kenna þer. Nv sem Ahia hæyrði til fota hennar er hon geck inn. mællti hann til hennar. Gack inn diarfliga drottning Jeroboam. Hvi vill þv dyliaz oc likia þik annarri konv enn þv ært. Eingiss þarftv at spyria. þi at ek hefi [hart ęryndi at segia þer. far aptr oc seg sva bonda þinvm. at þessa lvti segir gvð drottinn Jsrael. Ec hof þic vpp af litils hattar manni. oc sętta ek þik hertoga oc hỏfðingia yfir lyð minn. oc slæit ec i svndr riki Dauid oc gaf ec þer mestan lvt þess rikiss. Enn þv gerir þik vlikan minvm þionostomanni Dauid. er varðvæitti boðorð min oc fylgði mer af ỏllvm hvg oc hiarta oc gerði þat iafnan sem mer var þęgilict. Enn þi i mot hefir þv gert sva illt sem ęngi annarr fyrir þer. Þv steyptir þer skvrðgoð af malmi ok dyrkar þav enn lætr mik at baki þer oc ræitir mik þer i gegn sva til reiði. Nv man þin illzka þravngva hyski þino. þvi at ec man sla með harðri raðningarsvipv alll þitt afkvęmi oc alla þina vndirmenn meira hattar sem minna. Oc sva man ek hreinsa aflæifar þinnar ætlar oc þinna manna [af riki Jsrael a somo læið sem þvattr hræinsar klæði. Þeir sem dæyia innan borgar af þinvm sveitvngvm Jeroboam. þa manv hvndar eta. enn þa sem vtan borgar dæyia manv slita fvglar himins oc hrækvikenndi. Nv far þv heim drottning segir Ahias. oc haf þat at marki at þetta allt ero gvðs orð oc ęręndi sem ec hefi nv fram flvtt. Ok sva sem þv kęmr innan borgar i Bethel. man [smasvæinn þessi sem [þik forvitnar vm davðr. oc allr lyðr man sytandi iarða með sǫmð. þi at þessi einn fra Jeroboam kominn man fa sỏmiligan grỏft. Enn drottinn man skipa annan konvng yfir Jsraels lyð. sa man væita Jeroboam hart slag a nalægvm tima. oc man drottinn gvð [lyia oc lęmia sem ræyr i vatni oc bravt hræra þann lyð af þesso goða landi sem hann gaf feðrvm þeirra. oc hann man þa i vtlegð fęra oc dreifa þeim i ǫnnvr riki. þi at þeir gerðv ser blotskoga enn hęddv sinn herra gvð. Þetta allt man gvð gera fyrir glæpi Jeroboam. þi at æigi at eins synðgaðiz hann sialfr. helldr lęt hann allan lyð misgiora moti gvði. Þvi nest stoð hon vpp oc for [bravttv vfegin. Oc iafnskiott sem hon kom hæim oc geck inn i sitt herbyrgi. þa do svæinninn. oc for allt eftir þvi sem Ahia hafði sagt. at allir Jsraelite greto hann oc grofo með sỏmð.

Fra illzkv ok blotvm Roboam

320. Nv er þar til at taka er Roboam son Salomons rikti i Hierusalem. Hann var þa ęinvm vetri meirr enn fęrtỏgr er hann tok konvngdom yfir riki Jvda. Roboam var þegar sem hann hafði tekit rikit illa lvti iðnandi fyrir drottins avgliti. þi at hann oc hans menn afræktvz almatkan gvð. enn heiðingiar spottoðv hann oc [frændr þeirra i sinvm glæpiligvm synðvm. sva at þeir gerðv a hverri hæð oc halsi heiðinglig hof oc blotvðv bęði skoga oc skvrðgoð vndir hverio blomgvðv tre. Ok enn vmfram allar mannligar illzkvr afręktvz svmir konvr enn þyddvz karla. oc allar vmenzkvr hęiðinna þioða frỏmðv þeir. þer sem drottinn hafði mest fyrirboðit Gyðingvm.

Fra Roboam ok Susak konvngi

321. A fimta ari rikis Roboam heriaði Svsack Egyptalandz konvngr a Roboam oc tok allar fehirðzlor or mvsteri drottins oc sva konvngs [fehirðzlor. oc eigi siðr þa hina gvlligv skiolldo er Salomon konvngr hafði gera latið til pryði mvsterino. þa hafði Roboam aðr brott tekit [or mvsterino oc fęingit sinvm monnvm enn latið gera ęirskiolldv i staðinn. oc hvivitna ręnto Egyptar þvi sem þeir mattv hỏnðvm a koma. Þeir Roboam oc Jeroboam helldo oc alla stvnd strið sin i milli meðan þeir lifðv baðir. Roboam andaðiz þa er hann hafði .xvii. ar konvngr verit oc var grafinn i borg Dauid hia forellrvm sinvm.

Fra þui er Abia tok riki

322. A .xviii. ari rikis Jeroboam konvngs Jsraels tok Abia son Roboam riki eftir feðr sinn. oc var konvngr .iii. ar i Hiervsalem yfir Jvda. hans moðir het Thamar dottir Absalons. sem fyrr er getið. Abia var sliktt illr sem faðir hans oc hellt eigi gvðs boðorð. Enn þo fyrir sakir Dauids er alldri hnæigðiz fra gvðs boðorðvm a avllvm davgvm lifs sins vtan mal Vrie Ethei. þa kæykti drottinn vpp af Abia agętan lampa at lysa sinni helgv borg Hiervsalem. þi at Abia gat agætan son er het Asa. Þeir attv bardaga oc vfrið saman alla sina daga Abia oc Jeroboam konvngr Jsrael. Ok segir sva sv bok er heitir Ymago mvndi. at Abia konvngr sigraði oc drepi Jeroboam. Þa tok konvngdom eftir hann Nadab son hans oc rikti yfir Jsrael .ii. ar. hann [geck feril favðvr sins vm illzkv oc efldi allan Jsraels lyð til glæpa. Nadab for með her a hendr Philisteis oc settiz vm borg þa er het Gebethon. Baasa er maðr nefndr hann var kominn af ætt Ysachar sonar Jacobs gamla. hann var svæitarhỏfðingi i her Nadab oc drap hann við borg Philistinorvm Gebethon er þeir sato aðr vm. Enn Abia konvngr af Hiervsalem varð sottdavðr oc var iarðaðr i borg Dauids. þa hafði hann konvngr verit yfir Hiervsalem oc riki Jvda .iii. ar. Nv sa er vita vill glavgligarr ęfi þessa konvnga oc bardaga þeirra oc allra annarra vpp fra Dauid oc allt til hinnar miklo herlæiðingar Gyðinga i Babilon. þa læiti i þa bok er hæitir Liber regnorvm.

Fra hinum goða Asa konungi

323. Asa son Abia Jorsala konvngs tok konvngdom i Hiervsalem eftir fỏðvr sinn oc [rikti i Jvda ęitt ar oc .xl. hans moðir hęt Maacha. Asa var goðr konvngr sva at hann geck fram ręttliga rettan veg i avgliti drottins eftir dỏmvm Dauids konvngs frenda sins. Hann tok af lifi alla þa menn er karlla þyddvz. oc hræinsaði oc æyddi [ỏll blot skvrðgoða. er faðir hans hafði eflt oc vppræist oc Roboam favðvrfaðir hans. Maacha moðir hans var hin versta kona oc [forgangskona annarra vm blotskap. sva at hon lagðiz vt oc bygði einn helli. Hon lęt gera ser skvrðgoð i þa mynd sem karllmannz skavp oc blotaði oc lvnd ęinn oc gaf hann gvðinv. Enn [konvngr Asa setti moður sina af ỏllvm blotskap oc bravt niðr hellinn. enn brendi við fors Cedron [bęði saman blotskoginn oc þat hit skamsamliga skvrðgoð. En þi feck hann eigi til læiðar komit við folkit. at niðr legðiz fornfæringar i hæðvm [ęða tvrnvm hverrar borgar. þo var hann trvr oc ęinarðr i hiarta sinv við gvð alla sina lifdaga. Nv var þat a þriðia ari rikis Asa konvngs Jvða ær Baasa drap Nadab við Gebethon oc tok rikit eftir hann oc gerðiz konvngr yfir [Jsraels lyð. Hann æyddi sva gersamliga oc drap niðr hirð oc hyski Jeroboam. at æigi [var nỏckvt mannzbarnn eftir a lifi af hans ætt. eftir þi sem drottinn hafði talað fyrir sinn sendiboða Ahia spamann af Sylo. Alla stvnd meðan þeir vorv baðir vppi helldo þeir strið sin a milli Asa konungr af Hiervsalem oc Baasa. Baasa hellt hasæti rikis sins i þeirri borg er hęt Thersa. Þa er Baasa hafði niðr drepit allt afkvæmi Jeroboam. þa for hann með allmikinn her i riki Jvda oc ræisti þar borg er het Rama. sva at æigi matti nỏckvrr af monnvm Asa konvngs þar ganga vt æða inn. Enn Asa hafði æigi lið til [ęða styrk at stavckva honvm a brottv ęða veria riki sitt.

J þann tima ræð fyrir Syrlandi sa konvngr er het Benadab. hann sat i þeirri hỏfvðborg er hęt Damascvs. Við þenna konvng hafði Baasa Jsraels konvngr gert frið. oc ecki hafði Benadab heriað i riki Jvða. Konvngr Asa tok þa þat rað. at allt gvll oc silfr þat er hann feck til oc eftir hafði vorðit i fehirðzlvm þa er Egiptar heriaðv i Hiervsalem þat sendi hann Benadab konvngi [sva segiandi. Vær hỏfvm halldit frið allar stvndir ockar i milli oc sva feðr ockrir. þvi sendi ek þer þessar vingiafir biðiandi at þv brægðir vpp þeirri sętt [oc friðisem þv hefir her til halldit við Baasa konvng Jsraels. oc komir til með her þinn at stavckva honvm or minv riki. Benadab tok [vel orðsending Asa. Sendi hann þegar sina hỏfðingia með her i riki Jsraels [oc forv herskilldi yfir alla iorð Neptalim. Nv sem Baasa fretti þesse tiðendi. gaf hann vpp borgarsmiðina oc sneri hæim i hofvðborg rikiss sins Thersam. Enn konvngr Asa sendir þa vm allt sitt riki oc stefnir til ỏllvm lyð oc lætr briota niðr at iorðv þat sem Baasa hafði efnað til borgar Rama. Enn af þeim efnvm sem hann hafði latið til flytia smiðaði konvngr Asa .ii. borgir. het avnnvr Gabaa Beniamin enn ỏnnvr Maspha. Baasa konvngr af Thersa rikti yfir Jsrael .vi. ar oc .xx. Hann var iafningi at allri illzkv oc glæpvm hins illa Jeroboams sonar Nabath. Son Baasa het Hela.

Maðr er nefndr Annani. hans son het Hiev. þenna Hiev sendi drottinn með sinn boðskap til fvndar við Baasa. Ok sem Hiev kom [fyrir konvng sagði hann sva til hans. Þessa lvti segir drottinn gvð Jsrael til þin Baasa. Ek hefi þik vpp hafið af molldo iarðar oc sęttan þik hỏfðingia yfir lyð minn. enn þv gelldr þat sva at þv hatar mik oc hęðir enn gengr fram enn versta veg eftir dỏmvm Jeroboam oc lætr allt folk misgera i minv avgliti. þi mvnt þv fyrirfaraz sem Jeroboam oc ǫll þin ætt. oc ęngi maðr af þinni halfv man fa sỏmiligan grỏft vtan þv sialfr. þvi at þa manv hvnndar ęta sem innan borgar dæyia enn hina hrefvglar sem [i heraði deyia vtan borgar. Baasa batnaði ecki við þetta. helldr læt hann taka Hiev spamann oc drepa fyrir þessa savk er hann hafði borið framm gvðs ęrendi a mot honvm. Baasa varð sottdavðr oc var grafinn i Thersa.

Fra þui er Zambri drap Helam

324. Hela son Basa tok konungdom eftir favðvr sinn oc riki i Thersa yfir allt Jsraels folk .ii. ar. Zambri het maðr hann var hỏfðingi yfir helmingi riddaraliðs Jsraels vndir Hela konvngi. þa var sa borgargræifi i Thersa er het Arsa. Zambri er aðr var nefndr fylldiz ỏfvndar oc illzkv oc sat með svikvm vm sinn herra Hela konvng. Sva bar til at konvngr þa væizlo at Arsa borgargræifa i Thersa. þa kom þar Zambri með riddaraliði oc sotti þegar með vapnvm at herbergino. Hela oc hans menn vorv miok vindrvcknir oc varþ þvi litil vỏrnin. fell þar Hela konvngr oc allir hans menn. Var þat makliga þi at Hela framði oc fiỏlkyngi oc fylgði oc fvllgerði allar illzkvr feðr sins. Zambri drap oc niðr sva giorsamliga hirð oc hyski Hela konvngs. at æigi lifði eitt barn eftir af hans frenðvm ęða vinvm oc fyllðiz sva þat er drottinn hafði talat fyrir mvnn Hiev spamannz oc alagt fyrir glæpi þeirra feðga Baasa oc Hela.

J þenna tima hỏfðv Jsraelite heriað a Philisteos oc satv vm þa borg sem aðr er nefnd Gebethon. Var hỏfðingi [fyrir her sa maðr er nefndr er Amri. Nv þegar sem herrinn sa er i borginne sat fretti þessi tiðendi af Thersa at Zambri hafði bariz við sinn herra oc drepit. gera herhỏfðingia þat rað at þeir taka Amra til hertoga yfir allt riki Jsrael. Enn a þesse stvnðv sem Zambri hefir eyðt ỏllo afkvęmi Baasa oc Hela sonar hans i Thersa. þa settiz hann i rikit oc læt gefa ser konvngs nafn. oc rikti Zambri þręll [i Thersa .vii. daga. Amri oc herrinn [læt nv af at striða a Gebethon. snero þa hæim i rikit oc settvz með herskilldi vm borg Thersa. Oc sem Zambri ser at [bariz er a borgina oc hon man skiott vvnnin verða. gengr hann inn i konvngshỏllina sialfa oc setz þar með alla sina hirð. lętr hann siðan sla [i elldi oc brenna vpp allt saman. Nv lavk sva hæðiliga hans æfi sem maklict var. þi at hann var bęði svikall oc synðafvllr sem þeir konvngar sem verstir vorv fyrir honvm yfir Jsrael.

Einn hỏfðingi i rikinv het Thebni. faðir hans er nefndr Gineth. Enn eftir davða Zambri hofz ofriðr oc agangr með sialfvm Jsraelitis. sva at i tva staði geck allr Jsraels lyðr. villdo svmir taka Thebini til konvngs enn aðrir Amri. Þeir dæilldv þetta með ser sva miklv kappi. at hvarirtvæggio drogv at ser sem mestan her oc bỏrðvz. Oc fyrir þvi at Amri var liðfleiri. þa fell Thebini enn Amri settiz i rikit oc læt gefa ser konvngs nafn oc rikti yfir allt Jsraels folk .xii. ar. [.vi. i Thersa. en þa kæypti hann fiall æitt i Samaria fyrir .ii. pvnd silfrs. þar giỏrði hann borg er hann kallaði Samer. oc sat þar ỏnnvr .vi. ar. Hann var sliktt illr sem Jeroboam son Nabath oc geck [alla hans vegv. þvi at hann svivirði gvð drottin margfalliga i sinvm vanðskap. Hann varð sottdavðr oc grafinn i Samaria. hans son het Achab er riki tok eptir hann a .viii. ari hins fiorða tigar konvngs Asa. Achab rikti i Samaria yfir Jsrael .ii. ar oc. .xx.

Upphaf rikis Josaphat

325. Hinn goði konvngr Asa i Hiervsalem atti þa konv er het Azvba enn faðir hennar Salai. Þav Asa konvngr oc Azvba gatv son er het Josaphat. Hann var snemmendiss vitr oc vinsęll. mikill vexti styrkr oc manna friðaztr synvm. limaðr oc lataðr vel. ælskaðr miok af konvngi oc drottningv. hyrr oc hvgþeckr allri alþyðv. Þa er Asa Jorsala konvng sotti elli. giỏrðiz hann miok hrvmr til gavngv þi at verkr la i fotvm hans. Ofarliga a hans davgvm birtiz hinn agæti gvðs vinr Helias spamaðr at Thesbes þeim stað er sva hæitir. oc var hann af þi kallaðr Thesbithes. Konvngr Asa andaðiz i goðri elli oc var honvm væittr virðvligr groftr sem verþvgt var i borg Dauids frenda sins.

Tok þa riki yfir Jvda ok Hiervsalem Josaphat son hans oc for allan feril feðr sins i goðvm hlvtvm fyrir gvði oc monnvm. Josaphat tok konvngdom a .iiii. ari [Achab konvngs Jsraels oc rikti halfan þriðia tỏg ara. Hann hellt frið oc sętt við Jsraels konvnga Akab oc syni hans. hann var alla æfi hlyðinn gvði oc hans boðorðvm. Josaphat eyddi ỏllvm blotmonnvm þeim sem eftir vorv i hans riki oc faðir hans hafði æigi nað. Enn æigi nam hann af þær vvænior sem læingi hỏfðv staðit. at lyðrinn ferði fornir oc brendi ræykelsi i hæðvm hvers staðar. enn vm allt annað samði hann oc siðaði sitt riki vel oc fagrliga.

Achab konvngr Jsrael var hinn versti konvngr oc hỏfðingi. þi at hann endrnyiaði i avgliti drottins allar illzkvr hinna fyrri konvnga Jeroboam oc annarra eftir hann komandi. Ok enn [læt hann æigi ser þeirra vanðskap ęinlitan. helldr iok hann þeirra illzkvr. hann geck at æiga hina verstv kono er het Jezabel dottvr Methbaal konvngs Sidoniorvm þioða. oc fyrir hennar [blotgirni oc vandskap gerði hann hit mesta hof i Samaria oc [skvrðgoð Baal oc dyrkaði þat. oc plantaði lvnd vmhverfis hofið oc læignaði bannsettvm Baal. A davgvm Achab var vpp ræist oc endrbætt borg Hiericho af þæim manni er het Ahiel af Bethel.

J þann tima kom Helyas Thesbithes til fvndar við Achab oc mællti sva til hans. Þvi skyt ec til gvðs lifanda a himnvm. fyrir þess asionv stend ec i dag. at fyrir þina glæpi kemr langan tima or lofti hvarki dǫgg ne ręgn a iorðina nema þat verði fyrir min orð. Þegar sem hann hafði þetta mælt kom rǫdd drottins yfir hann sva segiandi. Verð a brottv hęðan oc far til forss þess er hæitir Charith oc fel þic. þar mattv drecka af forsinvm. Enn ec man segir drottinn bioða fvglvm at fæða þik. Helyas gerði sem gvð bavð honvm. for til forsins Charith oc settiz þar i læyni. þat er gegnt Jordan. Þar fæddv hann hrafnar at gvðs [vilia ok boði. sva at þeir fęrðv honom bravðhlæif oc kiotstycki kvelld oc morgin. enn hann drack af forsinvm. Oc eftir langan tima þornaði af forsinn. þvi at alldri rigndi yfir iorðina. oc hafði Helyas þa ecki at drecka. þa kom ravdd drottins yfir hann oc mællti. Ris vpp nv segir drottinn oc far i riki Sidoniorvm i þann garð ęða bæ er hæitir Sarepta. þar byr eckia ein. henne hefi ec boðit segir drottinn at fæða þik. Helyas for nv þegar oc kom i Sareptam. oc sem hann com at garðzhliði. sa hann þessa kono sem honvm var til visat. þvi at hon var vti oc las ser elldivið. Helyas kallaði a hana oc mællti. Gef mer litið vatn [i keri at drecka. Nv sem hon for at sękia vatnið kallaði Helyas [eftir henne. Giỏr sem ek bið kona segir hann. at þv fær mer i hendi þer af bravði þo at litið se. Hon svaraði. Þat segi ec satt til vitnis drottins gvðs þins. at ec hefi æigi bravð ęða fęðv meiri enn sva litið i steinkeri af miolfi at hafa ma i hendi ęða hnefa oc allitið af viðsmiorfi i koppi. Sæ nv tek ek saman .ii. tre. siðan geng ek inn oc by ek þetta hit litla til matar mer oc syni minvm. [at við farim siðan at dæyia sem við hỏfvm þessv snæðt. Helyas mællti. Hirð ecki at ottazk. far nv oc gior sem þv sagðir. Enn þo allt at ęinv giỏr mer fyrst af þessv litla miǫlfi litinn hlæif oc baka a gloðvm oc fęr mer. enn siðan [giỏr þer oc syni þinvm. þi at sva segir drottinn gvð Gyðinga. at miǫl i steinkeri man ęigi þrotna oc viðsmior i koppi æigi þverra þar til er gvð gefr regn a iorðina. Hon for nv oc giỏrði sem hann [sagði fyrir. Oc af þesso fęddi hon Helyam oc sialfa sik oc allt sitt hyski oc heimamenn. Oc þvarr hvarki fra þæim degi miỏl hennar ne viðsmiðr. eftir þi sem drottinn hafði hęitið oc talat fyrir mvnn Helye. Nockorv siðarr tok sott sonr hvsfreyio oc andaðiz. Hon mællti þa við Helyam. Gvðs maðr. hverio skiptvmz við nv við. Gecktv til þess i min herbergi at endrminntiz min ranglæti. sva at þar fyrir drepir þv son minn. Helyas bað hana fa ser svæininn. Tok hann þa likið oc lagði niðr i sæng sina oc kallaði til drottins sva segiandi. Heyrðv drottinn gvð minn. Lit þv goðvilia eckiv þessar sem ec em með. hvi villdir þv sva hryggia hana at þv lietz dæyia son hennar. Þvi næst rętti Helyas hendr sinar þrim sinnvm yfir likit oc mællti. Biþ ec þik drottinn minn at þv sendir aptr sal svæinsins i likamann. Drottinn hæyrði akall hans. oc lifnaði svæinninn. Helyas tok hann oc sętti niðr i vndirhvsið oc męllti til moðvr. Sæ nv lifir son þinn. Hon svaraði. J þessvm hlvt kỏnnvmz ek við fvllkomliga at þv ert gvðs maðr. oc sannliga er hans orð i þinvm mvnni. Þa mællti drottinn til hans. Far þv nv oc syn þik Achab til þess at ec gefa regn a iorðina. Helyas for til fvndar við Achab sem drottinn bavð honvm. Þa var mikit hallæri i Samaria sva at menn oc kvickendi do af svllti. þi at iorðin gaf ỏngan avỏxt. oc æigi gręri gras at þvrkv oc solar hita. þi at alldregi kom dỏgg ęða regn a .iii. arvm sem Helyas hafði fyrir sagt.

Her segir af Abdias

326. Abdias er maðr nefndr goðr oc gvðhræddr. hann var ræðissmaðr með Achab konvngi. þat var þa er Helyas hafði fram flvtt eftir gvðs boði spasỏgv vm þessi harðendi oc hallæri sem alagðiz Jsraels folk sakir illzkv konvngs oc Jezebel konv hans. Sem Helyas var horfinn enn Achab læt leita hans. þa bavð hin bannsetta drottning Jezabel at taka alla gvðs spamenn oc kennimenn þa sem rættrvaðir vorv oc liet drepa. Þa kom þessi Abdias sem aðr var nefndr [oc kom vndan læyniliga .c. spamanna. oc fal þa i hellvm tvæimr er hann vissi hvar vorv enn fair menn aðrir. vorv .l. gvðs manna i hvarvm hellinvm. Enn hinn goði maðr Abdias gaf þeim bęði mat oc dryck sem [þeir þvrftv at hafa. Nv sem .iii. [vetr vorv liðnir hallærissins. kallaði Achab til sin Abdiam ræðissmann sinn oc mællti. Þat er rað at við farim vm ỏll hin næsto hæroð. til allra brvnna ęða vatna er þv væizt. oc vm alla dali oc laglændi. oc vita ef við finnim nỏckvr gras æða hæy hæstvm varvm oc mvlvm at þeir mętti lifa við. Þeir skiptv þa með ser til yfirfarar. for Achab annan veg enn annan Abdias. Sem Abdias var a ferð kominn geck i moti honvm Helyas. Ok er Abdias þottiz kenna hann. fell hann þegar fram allr til iarðar sva segiandi. Hvart kenni ek rętt at her se kominn minn herra Helyas spamaðr. Hann svaraði. [Rętt kendan hefir þv mann. Nv far þv oc seg Achab konvngi at þv hefir fvndit Helyam. Abdias svaraði. Hvat hefi ek þręll þinn sva miog misgert at þv vill sęlia mik til davða vndir avxi Achab. þat væit lifandi gvð at hann hefir sennt vm ỏll riki oc til allra þioða at læita þin oc mattir þv hvergi finnazt. fyrir þa skylld hefir hann sent til allra þioða at segi til þin hvar sem þv kęmr fram. Nv ef ec fer sem þv mælltir með þetta ęrendi til konvngs. þa kann vera at andi drottins flyti þic i ęinnhvern þann stað sem mer er okvnnr. oc ef ek segi Achab til þin [en hann finni þik æigi þa er þat viss minn bani. Ec hefi ottaz drottin allan alldr minn. æða hefir minn herra þer æigi sagt verið þat er Jezabel drap gvðs vini fyrir þat er þv fannz eigi æða hverso ek skavt vnðan .c. spamanna ok fal ek þa oc fædda ec. Enn nv vilt þv senda mik til davða. Helyas mællti. Þess sver ek við gvð fyrir þess avgliti stend ek nv. at ek skal þenna dag syna mik Achab. Abdias for nv til fvndar við Achab oc sagði honvm slict sem Helyas hafði boðit honvm. Achab rann þegar moti Helya oc mællti [til hans þegar er þeir fvndvzt. Ert þv æigi sa hinn sami er skelfir oc hræddan gerir allan Jsraels lyð. Helyas svaraði. Ecki skęlfi ek lyðinn sem þv segir. helldr þv sialfr oc favðvrhvs þitt. er þer fyrirletvð gvð yðvarn enn þionit bannsettvm Baal. Enn þo lattv nv saman kalla allan Jsraels lyð oc set þing a fialli Carmelo. stefn þv oc til þess þings spamonnvm oc blotmonnvm Baal gvðs yðars. þat [er halft fimta hvndrat manna. sva lattv oc kalla a þetta þing spamenn Jezabel drottningar. þa sem hon fędir at sinv borði til þess at blota með ser skoga oc skvrðgoð. þat ero .cccc. manna.

Fra Helia spamanni ok blotmonnvm

Þa mællti Helyas til lyðsins. Handtakit nv sem skiotaz alla spamenn Baal. sva at æigi nai nỏckvrr vndan at flyia. Sem þeir vorv hỏndlaðir. læiddi Helyas þa fram at forsi Cison. oc þar drap hann þa alla.

327. Achab sendi þa boð vm allt sitt riki oc setti þing i Carmelo þar sem Helyas hafði boðit. Þar com Helyas oc .dccc. oc .l. falsaðra visendamanna oc blotmanna. Sem þingit var sett. stoð vpp Helyas oc hof sva sitt mal. Hverso leingi ætla Jsraelite sva at halltra fram tviskiptir i yðrvm trvnaði. Gęrit nv sva sem ec segi fyrir. Ef minn drottinn himna konvngr er gvð. þa þionit þer honvm með allri [tign oc trvlyndi. Enn ef hitt ræyniz sannara a þessv þingi at Baal se gvð. þa þionið honvm oc fylgit. Nv ero allir drepnir drottins spamenn nema ek einn. Enn spamenn Baal oc aðrir villospamenn ero her komnir halft .ix.^da hvndrat. Gefið oss nv .ii. yxn til fornfæringar. oc taki þer þann sem betri er oc sæfi brytiandi i sma stycki sem til heyrir þeirra tỏlo [fvllvm fiỏlða. oc leggi hverr þeirra sinn hlvt a viðarbvlvng æða alltari. oc veiti vmbvð sem þa er þeir ero vanir at brenna fornir. vtan þat at þeir skolo engan elld vndir hafa. Ek skal oc taka annan vxann oc bva vm a savmv læið sem þeir at hafa ęngan elld vndir trianvm sem ek set vxann a. siðan kalli hvarir a sinn gvð. Oc ef annarr hvarr hæyrir oc gefr elld vndir timbrit. þa er avðsynt at [saa er sannr gvð. Þa svaraði allr lyðr. savgðv allir þetta vera hina beztv tilskipan oc ena visaztv ravn hvarr gvð veri dyrkandi Baal ęða drottinn gvð Gyðinga. Þa mællti Helyas [til villospamanna. Velið nv vxann oc bvit til fornfæringar. þvi at þer eroð flæiri. enn æigi skoloð þer elldinn vndir leggia. kallið siðan a gvð yðvarn at hann gefi yðr elld. Nv sem þeir hỏfðv hlaðit alltarit af triam ok gert til vxann. þa kallvðv þeir a Baal allt fra morni oc til miðs dags oc rvnnv vmhverfiss alltarið sva segiandi. Hæyr oss nv hinn blezaði Baal gvð varr. Enn þar komv ęngi svavr a moti. Sem miðr dagr var. þa tok Helyas at gabba þa oc mællti. Kallit miklo hæra. þvi at vera kann at gvð yðvarr se a malstefnv ęða eigi gestvm at æmbætta ęða se farinn nỏckvr. vera ma oc at hann sofi. nv kallit [fyrir þi at vist se at hann vakni. Þeir kallaðv þa sem þeir mattv mest ępa oc særðv sik með knifvm [oc handavxum sem siðr þeirra var til. sva at bloð rann vm þa alla. Nv sem liðit var hadegi oc sv stvnd sem vandi var at fornfæra. en Baal væitti engi andsvỏr spamonnvm sinvm [oc ecki andsvaraði hann þeirra bỏnvm. þa kallaði Helyas til sin allan lyð. Hann fann i þeim stað hvar fyrr hafði verit alltari drottins oc var nv allt niðr brotið. Tok hann þa .xii. stæina eptir tỏlv .xii. sona Jsraels oc gerði þar af alltari drottni. Hann gerði oc vatzras ęða diki vmhverfis alltarit sva divpt sem tvęnnar arðrforar. siþan hloð hann a alltarit bvlvng af viði. þvi næst limaði hann i svndr vxann oc lagði vpp a bvlvnginn. oc mællti til þeirra manna er næstir vorv. Takit nv .iiii. sai fvlla vaz oc steypit yfir allt saman fornina oc viðinn. Þeir gerðv sva. Helyas bað þa sva gera annat sinn oc þridia. Sem þat var gert. þa var alvatt alltarit oc rann af trianvm oc fornarvxanvm. sva at fvllar vorv allar vatnrasir er hann hafði gert vmhverfiss alltarit. Þi næst geck hann at alltarinv oc mællti. Heyr þv drottinn gvð Abraham [Ysaachs oc Jacobs. Ek bið at þv synir a þessvm degi at þv ært gvð Jsraels. oc ec þræll þinn hefi alla hlvti gert [eftir þi sem þv bavðt mer. Heyrðv drottinn minn oc væit mer. at þessi lyðr fai rętta skilning af at þv ert æinn gvð. oc þv snvir sva hiỏrtvm þeirra enn a rættan veg. Sem hann hafði varla lokið bæn sinni. þa com elldr drottins af himni ok brendi æigi at æins fornina oc trein vndir. helldr oc iafnvel [sva at at engv varð steinalltarit oc molldin i nand oc allt vatnið or dikinv vmhverfis. Oc þa er lyðrinn sa þetta. fiellv allir til iarðar oc kallaðv hari ravddv sva segiandi. [Eingi er gvð nema sialfr gvð drottinn Jsraels. Þa mællti Helyas til lyðsins. Handtakit nv sem skiotaz alla spamenn Baal. sva at æigi nai nỏckvrr vndan at flyia. Sem þeir vorv hỏndlaðir. læiddi Helyas þa fram at forsi Cison. oc þar drap hann þa alla. Þi nęst mællti hann til Achab. Nv er ęngi þavrf at svellta leingr. Gack nv til herbergis snæð oc dreck. þi at nv þytr fyrir miklo regni. Þegar sem Achab var brott genginn. for Helyas a hit hęsta fiall sem þar var til i Carmelo oc lagðiz þar a grvfv til bỏnar. enn bað þionosotosvæin sinn ganga a eina hæð oc lita i haf vt ef hann sęi [nỏckvt til nylvndo. Hann gerði sva oc sagðiz ęnga nyiong sia. Þa var hæiðskerr himinn. Helyas mællti þa til svæinsins. at hann skylldi snvazt vii. sinnvm. Svæinninn gerði sva. Ok hit siỏnda sinn sem hann sneriz. þa dro vpp or [hafi litinn skyfloka. Þa bað Helyas hann fara at segia Achab. at hann skvndaði til sinnar borgar at æigi teki hann regnit. Þi næst var veðr alþyckt oc fvllt af þokv oc vindi. oc dvndi akaft regn or lopti. Þa for Achab þar til er hann kom hæim i borg sina [er het Jezrael. Enn hond drottins kom yfir Helyam. oc gyrði hann sik til gavngv oc rann sva hart. at hann kom fyrr i borg Jezrael en Achab.

Er guð talaði við Heliam spamann

Sem hann hafði sofið vm hrið. kom at honvm engill drottins oc tok a honvm oc mællti til hans.

328. Achab sagði sem hann kom hæim sinni vandv drottningv Jezabel alla hlvti þa sem Helyas hafði gert. oc hann hafði með sialfs sins hendi drepit alla spamenn þeirra. Jezabel sendi þegar boð Helye sva segiandi. Eigi þotti þer fvllgert þat. er þv hefir margan lyð svællt til bana oc byrgt sva himininn at alldrigi naði rigna a .iii. arvm. vtan nv hefir þv vegit alla spamenn vara. þar fyrir hialpi mer sva ỏll gvðin. at a morgin i þenna tima skal ek þik ræna lifinv oc æigi vægiligarr þik pina enn þv gerðir viðr einnhvernn þeirra. Helyas ottaðiz hæit hennar. stoð hann þegar vpp oc for [brotto þannig sem hvgr hans visaði honvm hælzt. Hann kom niðr i riki Jvda þar sem hæitir Bersabe. Þar læt hann eptir svein sinn. enn hann for þaðan daglæið a æyðimỏrk. Hann settiz þar niðr vndir ęinv tre er hæitir ivnipervs. þat kalla svmir menn eini. hann beiddiz þar þa at deyia oc sagði sva. Heyrðv drottinn. mal er nv at þv takir sal mina fra likam. þi at æigi em ek betri enn minir fæðr oc ero þeir davðir. Þi næst lagðiz hann niðr oc sofnaði i skvgga tressins. Sem hann hafði sofið vm hrið. kom at honvm engill drottins oc tok a honvm oc mællti til hans. Ris vpp oc snæð. þi at þv att enn langan veg at ganga. Hann litaðiz vm oc sa at hỏfði ser einn elldbakaðan bravðlæif oc ker fvllt vatz. hann at oc drack enn siðan sofnaði hann. Engillinn vakti hann ỏðrv sinni oc mællti. Ris vpp oc snæð. [þi at þv att enn langt at ganga. Hann sa enn slict sem fyrr. Enn er hann hafði snæðt oc drvckit. ręðz hann til ferðar oc geck i styrkleik þeirrar fæðv .xl. daga oc .xl. natta allt til hins hęlga fiallz gvðs. er Oreb hæitir oc avðrv nafni Synai. oc þar dvalðiz hann i helli nockorvm. Þa kom rǫdd drottins yfir hann sva segiandi. Hvat gerir þv Helya. Hann svaraði. Ek fylgi með ỏllo kappi oc kostgęfi vandlæti þino drottinn gvð allz heriar. þi at synir Jsraels hafa fyrirlatið sattmal þitt oc brotið niðr alltari þin enn slægið sverði spamenn þina. sva at ek em æinn eftir vorðinn. oc læita þeir hvern tima at taka mik af lifi. Roddin mællti. Gack vt oc statt i avgliti drottins a ofanverðv fiallino. Helyas dro yfirklæði sitt fyrir andlit ser ok geck vt i hellissdyrnar oc stoð þar. Oc enn mællti rǫddin til hans. Hvat gerir þv her. Enn hann svaraði allt a savmo læið sem fyrr. Þa mællti drottinn. Far þv nv oc snv aptr veg þinvm til Damascv borgar. þi at þar skalltv vigia til konvngs yfir Syrland þann mann er hæitir Azahel. enn þann mann er Hiev heitir son Namsi skalltv smyria til konvngs yfir Jsraels lyð. Vigia skalltv oc spamann i stað þinn Helysevm son þess mannz er hęitir Saphat. þi at þeir .iii. manv æyða ỏllo þvi folki er niddiz a mer. sva at hvern þann mann er vndan setr sverði Azahel man Hiev drepa. en Helysevs þann er Hiev fær æigi nað. [Enn eftir man ec lata oc varþveita ęinkannliga mer til þionosto segir drottinn .vii. þvsvndir af Jsrael þeirra manna sem ecki bæygia sin knę fyrir skvrðgoðit Baal. oc alla man ec frelsa fra haska þa sem hann tigna æigi ęða kyssa honvm a hỏnd.

Nv for Helyas allan veg sem fyrir la þar til. er hann fann Helyseum vti a akri. þar sem hann arði [ęinn samt a .xii. yxnvm. Helyas toc af ser mỏttvl sinn oc lagði yfir þann. Enn Helysevs fyrirlet þegar yxnina oc rann eftir Helya oc mællti. Bið ec at þv læyfir mer at minnaz við feðr minn oc moðvr. enn siðan man ek fylgia þær. Helyas svaraði. Far nv þa oc kom siðan aftr. þi at þat var mitt sem ek gerða þer. Nv sem þeir skilðvz tok Helysevs yxnina oc drap oc gerði þar af væizlv lyðnvm. þvi næst for hann til fvnndar við Helyam oc fylgði honvm oc þionaði.

Fra agietvm sigri Gyðinga

329. Benadab het konvngr yfir Syrlandi. hann dro nv saman her vvigian. sva at hann hafði með ser .ii. konvnga oc .xxx. oc mikinn fiỏlða vagna oc riddara oc margskonar herbvnað. Þegar sem hann er bvinn. flytr hann allan [sinn her vpp i Gyðingaland oc sęttiz vm Samariam oc barðiz a borgina. Hann giỏrði oc sendiboð vpp i borgina at segia Achab konvngi Jsraels með þessvm orðvm. Gvll þitt oc gersimar eiginkonvr oc agætir synir allt þetta er mitt. Achab svaraði sva. Allt a savmv læið minn herra konvngr sem þer hafið nv talað em ek oc allt mitt goðs a yðrv valdi. Benadab sendir enn sỏmv menn til hans sva segiandi. Gef mer nv i stað gvll oc silfr þitt konvr þinar oc syni. þi at a morni rętt i þenna tima dags man ek senda til þręla mina at rvpla oc rannzsaka oll þin hvs oc herbyrgi oc þinna manna. at þeir ræni oc bravt beri slikt sem þeir vilia oc þeim þickir bętra at hafa enn an at vera.

Achab kallaði þa saman alla ỏlldvnga oc vittrvzstv menn rikissins oc segir sva til þeirra. Hyggit at goðir hỏfðingiar hverso mikit ofbelldi oc viafnað Syrlandz konvngr synir oss. Hann sendi til min sem þer hæyrðvt. at minar eiginkonvr oc synir veri hans oc allar minar gersimar. oc æigi afnæitta ek at sva veri. Leggit nv gott rað til. hverso ek skal svara þessvm hans siðarra boðskap. Enn hỏfðingiar oc allr lyðr svaraði a ęinn veg hans mali. at þesso skylldi hann alldri iata ęða samþyckia. Hann mællti þa til sendimanna Benadab. Farit nv oc flytið þessi min orð til konvngs yðvars. at [alla lvti sem hann sendi mer i fyrstvm boðvm oc ek iataða honvm. þat skal allt halldaz af [minni hendi. Enn ef hann vill gera mik fatækian svein oc alla mina menn at stafkarlvm. þa er þi með engv moti iatanda. Forv þa sendimenn oc flvttv sinvm konvngi [hans orð ỏll. Syrlandz konvngr sem hann hæyrði þetta varð hann miog reiðr við oc segir sva. Ỏll min gvð hialpi mer sva. at æigi skal Jsraelitis sva mikit læifa af Samaria. at hverr þeirra hafi hnæfa fvllan molldar. farit helldr minir menn þegar i stað. kringið vm borgina oc beriz a hana. Þeir gerðv sem hann bavð.

Enn a þeirri stvnndo sem herrinn flvttizt fram at borginni. þa geck einn spamaðr fyrir Achab sva segiandi. Þessa hlvti segir varr drottinn. Nv hefir þv sęð Achab hverso mikit ogrynni hers þessi konvngr hefir. Vtan ef segir drottinn man ek a þeima degi gefa allan þenna mannfiỏlða a þitt valld. til þess at þv kenniz við at ek em drottinn gvð. Achab svarar. Hverr man mer vinna sva mikinn styrk. Spamaðrinn mællti. Sva segir drottinn. Ef þv hefir drepit hęsta hỏfðingia er i mot þer ero. hverr man þa vig vekia nema þv oc þinir menn. Nv segir sva drottinn. at þv mant sigraz fyrir freknlæik þionostosvæina þinna hỏfðingia. Konvngr læt þa telia skialldsvæina rikismanna. oc vorv þeir .cc. oc .ii. ens fiorða tigar. þa var talinn samfenginn lyðr vapnfærr sa er innan borgar var með Achab [.vii. þvsvndir. [Geck þa Achab vt af borginne vm hadegiss skeið með þenna litla flock hia hæiðingia herinvm.

Fra Benadab Syrlandz konvngi

330. Benadab Syrlandz konvngr sat oc drack i landtialldi sinv oc var allmiog vindrvckinn. oc þar með honvm aðrir .ii. konvngar oc .xxx. þeir sem komið hỏfðv til liðs við hann. Þa komv varðmenn inn fyrir hann oc sǫgðv at Jsraelite vorv þa gengnir vt af borginne. Hann svaraði. Farit þa i mot þeim oc handtakit þa alla lifandi. hvart sem þeir vilia beriaz ęða [biðia friðar oc griða. Achab ferr nv með sina menn. oc ero rikra manna sveinar fremstir fyrir merkivm. enn þar eptir fylgir annat folk. Fvndr þeirra varð skamt fra herbvðvm heiðingia. Ok er þat skiotazst af at segia. at Jsraels menn gengv [at sva. at hverr sem ęinn drap þann er hann matti fyrst af Syris. Tokv þeir þa at flyia. enn Jsraelite fylgðv þeim oc rakv flottann. Benadab konvngr komz a hest ok flyði með riddarvm. Achab oc Gyðingar drapv menn oc hesta alla þa sem þeir fengo nað ok brvtv vagna þeirra oc kerrvr. þeir rakv þa allt heim i Syriam oc gerðv þar allmikit hervirki. Þa geck einn [af spamonnvm fyrir Achab konvng oc mællti til hans. Far nv heim i riki þitt. oc bvz sva við [vm allan styrk oc afla at Syrlandz konvngr man koma at vitia þin a næsta ari.

Nv er þar til at taka at Benadab konvngr er aftr kominn i riki sitt með vsigr oc svivirðing. Þa ganga hans menn fyrir hann oc segia sva. Þat er æigi vndarligt at Gyðingar hafi sigraz a oss þessv sinni. er ver hỏfvm við bariz a fiollvm vppi. þi at þeir dyrka fiallagvðin oc þvi hafa þav verit [i sinni þeim. Nv man ecki sva fara. ef ver berivmz a iafnlendi. fyrir þvi ger sva sem ver gefvm rað til. Sent þv a brottv alla konvnga. þa sem nv ero með þer. hvern til sins rikiss. enn set i stað þeirra hỏfðingia yfir herinn. Dvbba oc aðra riddara i stað þeirra er fallit hafa af þinvm monnvm. bv til vagna oc valslavngvr. hesta oc herskrvða. vapn oc vistir oc allan tilbvnað sem fyrr. Siþan manv ver striða a slęttvm vỏllvm við Gyðinga. skalltv þa mega sia at ver vinnvm þa. ef fiallagvðin fylgia þeim æigi. Benadab hlyddi a þeirra fortỏlor oc giorði alla hlvti sem þeir gafv rað til.

Ok sem eitt ar var afliðit heimti hann saman Syros. for þa vpp i Gyðingaland oc striddi við Jsraels lyð. Syri hỏfðv her sva mikinn at drivgvm þotti ỏll iorð skriða fyrir mannfiolða. Jsraelite i annan stað heimtvz saman oc hỏfðv viðrbvnað slikan sem þeir mattv vm vapn oc vistir. forv siþan oc settv herbvðir a moti envm syrlendzka herinvm. oc þotti þeirra folk æigi meira enn litill riðvll manna hia heiðingivm. Þa geck enn einn gvðs maðr fyrir Achab konvng sva segiandi. Fyrir þa skylld segir drottinn gvð Gyðinga er Syri kalla mik fiallagvð oc ętla mik ecki fvllting mega veita minvm lyð i davlvm ęða a iafnlendi. þa man ec nv gefa alla þessa hæiðingia i þinar hendr. at allir vili at ek em einn gvð a himni oc a iorðv. sva a fiǫllvm sem i fialldavlvm. Nv er skamt i millvm þeirra oc hafa hvarirtveggiv sęttar sinar herbvðir a viðvm oc slættvm vỏllvm. Var þat .vii. daga i samtt at hvarir fylktv liði i mot ǫðrvm enn hvarigir ręðv a. Enn a .vii. degi sigv saman fylkingar. tokz þa hinn [harðazsti bardagi. oc snęri þegar mannfallinv a hęiðingia. sva at Jsraelite drapv a þeim degi af Syriss .c. þvsvnda fotgavngvmanna. Enn þeir sem [eptir lifðv flyðv i borg þa er hęitir Aphet.

Ok a næstv nott varð sa atbvrðr at borgarmvrrinn fell a þa. sva at af þi tyndvz .xxvii. þvsvndir at flottamonnvm. Enn Benadab konvngr þeirra flyði i hit styrkazsta herbergi borgarinnar oc byrgði sik þar. Þa gengv hans menn fyrir hann oc sỏgðv sva. Herra þat hefir verit almęli allar stvndir. at konvngar Gyðinga se mivkir ok miskvnnsamir við sina vvini. þegar þeir gefaz vpp oc væita þeim lotning. Nv þa leggivm niðr vapn oc villdarklæði. enn skryðvmz herviligvm harklæðvm oc vefivm var hỏfvð fatækligvm bỏnðvm. fỏrvm sva til fvndar við konvng Jsraels. oc biðivm hann griða. kann vera at hann gefi oss lif oc limar. ef ver gavngvm a hans valld viliandi. Þeir forv nv með þesso moti til fvnndar við Achab. Enn konvngr sat eptir i borginni. Sem þęir fvnndv Achab. mællti sa sem ęrendit bar. Sva segir þinn þræll Benadab. Bið ek þarfliga þina milldi konvngr. at þv gefir mer lif með slikri lavsn sem þv vill a læggia. Achab svarar. Ef hann [lifir enn oc vill vera mer sem broðir. Sendimenn tokv þegar þessi orð. hann vill giarna geraz þinn fostbroðir oc felagi sỏgðv þeir. Achab mællti. Farit nv oc latið hann koma a minn fvnd. Nv sem hann kom. setti Achab hann i sina konvngliga kerrv oc sagði sva til hans. Allar þær borgir sem faðir minn vann af þinvm favðvr með hernaði vil ec nv þer aptr gefa skattalavst oc skyllda. oc settv hasæti þins rikiss i Damasco oc efl hana sem faðir minn eflði Samariam. Ok með þessv sattmali oc friði ockar milli man ek aptr hverfa i mitt riki. Benadab toc þessa sętt sem van var. Bvndv þeir þetta svardavgvm oc skilðv at þi. For þa hvarr hæim i sitt riki.

Her segir af spamanni einum

331. Þa bað einn maðr kominn af ætt spamanna. sem hann metti sinvm felaga. at hann skylldi sla hann mikit hỏgg. Enn hann villdi vist æigi liosta saklavsan sinn vin. Þa mællti hinn. Fyrir þat sama er þv villdir æigi heyra orð drottins þins sem ek bar fram. far nv brottv fra mer sem skiotaz. þvi at it varga dyr man drepa þik fyrir þessa savk. Þat for sva. at þegar sem hann hafði fa fet gengit. kom at honvm leo oc drap hann. Enn er spamaðr fann annan sinn kvnningia. bað hann þann sla sik. Hann gerði sva oc særði hann mikit sar. Oc sva særðr rann spamaðr a veginn fyrir Achab. hann bar molld i mvnn ser oc avgv. sva at æigi matti kenna hann. þvi at [varla var likams litr a honvm oc hans asionv. Hann kallaði a konvng sva segiandi. Minn herra. vęit andsvỏr minv mali oc orskvrð. Ek þręll þinn for til bardaga með ỏðrv folki. þar varð einn maðr hertekinn. enn sa sem hann hafði feingit. læiddi hann til min sva segiandi. Þenna mann skallt þv varðvæita. oc ef hann setr fra þer. skallt þv lata lifit. ella giallda pvnd silfrs þar fyrir. Nv varð ek hræddr er hermenn sottv mik. oc læitaða ec mer hialpar higat oc þigat. enn þa er ec svipvðvmz vm. þa var hinn hertekni brott. Konvngr svaraði. Þenna skalltv þola dom. sem þv sagðir þer sęttan. Enn iafnskiott þerði [spamaðr im af andliti ser. [Kęnndi þa konvngr at hann mvndi vera af spamonnvm. Hann mællti þa til konvngs. Þessa lvti segir drottinn. Fyrir þi at þv gaft þæim frið sem rættliga var davða verðr af þinni hendi. þa attv at lata þitt lif fyrir hans lif oc giallda þinn lyð fyrir hans lyð. oc hefir þv nv sialfvm þer sett þann dom. sem þv hvgðiz mer dỏma. Konvngr for heim i Samariam oc [gaf ser ecki vm orð spamannzsins.

Fra Achab konungi ok Naboth. capitulum.

332. Þessv næst verðr at nefna ęinn hỏfðingia i Samaria er hęitir Naboth. Hann var ættaðr af þeirri borg er het Jezrael oc þar bio hann. Naboth atti ęinn vingarð mikinn oc goðan rętt hia hỏll konvngs. Achab konvngr bað Nahoth gefa ser þenna vingarð. sagði ser vel falla at gera ser þar af alldingarð. er hann var miog afastr hans herbergivm. enn kvaðz mvndv gefa honvm við annan vingarð. vtan honvm kvęmi bętr lavsafe sva mikit sem maklict veri. Nahoth sor vm við gvð. at hann skylldi með engo moti honvm vpp gefa sina frendlæifð oc favðvrarf. Achab varð miog ręiðr hans andsvỏrvm. oc feck honvm sva mikils. at hann lagðiz i reckio af oc navt hvarki svefns ne fęðv. Jezabel eiginkona hans for at finna hann oc mællti. Hvat [væit hrygð þessi oc harmr er þv þolir. Hann segir henne allt viðrtal þeirra Naboth. oc hann nair eigi vingarðinvm af honvm. Hon svaraði. Þv ert mikils hattar maðr vm marga lvti oc styrir vel riki Jsraels. Nv ris vpp skiott ok giỏr þik glaðan [enn avvirðz æigi fyrir þessa skyld. þi at ek skal skiott fanga þer þenna garð. Hon ritar nv bref vndir nafni Achab konvngs oc innsiglar meðr hans fingrgvlli oc sendir til rikborinna manna oc gęðinga Jezrael borgar. A þeim brefvm var sa boðscapr. at þeir skylldi kalla saman alla borgarmenn oc boða fỏstv vm alla borgina. oc þa er borgarmenn koma saman [setia Naboth millvm hinna hęstv hỏfðingia. siðan heimtið til .ii. blotmenn. þa er vitni beri a Naboth davðasavk. oc eptir þeirra vitnissbvrði gripit hann oc grytið til bana. Borgarmenn Jezrael forv með ỏllvm lvtvm sem bref bvðv. at .ii. hinir verstv menn lvgv a Naboð enne daligsto davðasavk. oc þar fyrir drapv þeir hann. Sendv siðan orð Jezabel at Naboth var gryttr til bana. Enn hon geck þegar fyrir Achab oc mællti. Ris nv vpp ok æignaz kavplavst vingarð Naboth. þann er hann villdi æigi selia þer við verði. þi at nv er hann davðr. Þegar sem Achab hæyrði þetta. for hann til oc tok með valldi vingarðinn.

A þeirri sỏmv stvndo mællti drottinn við Helyam spamann sva segiandi. Far þv i Samariam til fvnndar við Achab konvng Jsraels. hann er nv kominn i vingarð Naboth at taka hann með ofriki oc illzkv. Enn þv skallt sva tala til hans. Þessa lvti segir drottinn. Nv hefir þv drepit Naboth saklavsan. oc þar a ofan tekr þv [með rangendvm þa æign sem hann hefir att. Helyas for nv oc flvtti fram fyrir Achab þessor orð sem nv vorv tind. Ok enn segir Helyas sva. J þessvm stað segir drottinn sem Naboth var veginn. manv hvndar sleikia þinn davða dreyra. Achab mællti. Þorir enn vvinrinn at asaka mik. Helyas svaraði. Nv hit fyrsta hefi ek fvnndit. at þv hefir þic veðmęlltan at gera allt illt i avgliti drottins. oc þvi segir hann sialfr sva. at hann man læiða þina illzkv yfir þik oc æyða ỏllv þinv afkvæmi oc ætt enn gefa avðrvm þinar hallir oc herbyrgi. sva sem hann giỏrði við Jeroboam oc Baasa. þi at þv hefir alla vega ręitta ræiði drottins i gegn þer með þinvm illvm verkvm. oc þv hefir marga latið glæpaz Gyðinga i motgiỏrðvm við gvð. Enn af Jezabel segir sva drottinn. at hrę hennar manv hvndar slita. þi at hon eggiaði þik a allzhattar vhæfvr. sva at þv ært verri enn hverr konvngr fyrir þer. þi at þv hefir fyrir hennar ast oc aeggian dyrkað berliga bannsett skvrðgoð. þav er gert hafa Amorrei. þeir menn sem drottinn hefir fvllkomliga fra skilit ỏllo samlagi sinna manna. Sem Achab hafði hæyrt ỏll þessi orð drottins er Helyas bar fram. reif hann af ser konvngs skrvðann oc skryddiz harclæði oc hrygðarbvnaði. hann fastaði i savrgvm seck oc svaf litit. geck lagliga með lvtv hỏfði. Þa mællti drottinn við Helyam. Hvart ser þv nv hverso Achab lægir sik i minv avgliti. þar fyrir man ek eigi illzkv læiða yfir hans hvs meðan hann lifir. helldr a davgvm svnar hans. Nv var kyrt at kalla oc fritt .iii. ar milli Syrlandz oc Jsraels lyðs.

Fra Josaphath konvngi ok Achab konvngi

333. A þriðia ari fra þeim mikla bardaga sem aðr var getið. er Achab vann Siros oc gaf grið oc giỏrði sætt við konvng þeirra. þa kom Josaphat konvngr af Hiervsalem til fvnndar vð Achab konvng at hans orðsending. Achab kallar þa saman sina hirð oc svæitarhỏfðingia. oc segir sva til þeirra. Vita manv þer. at borg sv er heitir Ramoth Galaath er at ręttv vár eign oc riki. þo at ver hafim nv nockvra hrið vanrękt oc æigi gæymt at taka hana af Syrlandz konvngi. Nv vil ec vita af þer Josaphat konvngr. hvart þv vill þessa ferð fara með mer at vinna aptr borgina. Josaphat konvngr svaraði. Væitz þv [þat. at sva er fasttekinn með ockr friðr oc felagskapr. at sva er sem ęinn maðr se ec oc þv. sva minir svęitvngar ero þinir oc [þinir minir menn. Enn þo vil ek biðia. at þv læitir til drottins oc vitir hans vilia her vm. fyrr enn þv [raðir til þessar ferðar. Achab lęt þa saman samna spamonnvm sinvm. þat vorv .cccc. Hann mællti til þeirra. Hvat segi þer til. hvart ec skal fara æða æigi at beriaz a borg Ramoth. Þeir svaraðv. Sannliga skalltv fara. þi at þessa borg man drottinn gefa i þitt valld. Þa mællti Josaphat konvngr. Engi af þessvm monnvm er sannsỏgvll. sva at ver [megim enn visir verða drottins vilia her vm. þvi at þessir [menn þiona ecki gvði. Achab mællti. Eptir er enn einn af spamonnvm. sa er [ma vel segia sannan gvðs vilia. enn þo hefi ec hann hatað. þvi at hann spar mer iafnan illt enn alldri gott. þessi spamaðr heitir Micheas. Josaphat svaraði. Eigi skallt þv illa [til hans tala. þi at hann er enn bezsti maðr. Achab kallaði þa til sin einn gellding oc bað hann sekia sem skiotaz Micheam spamann. Konvngar satv nv i einvm grasgarði klęddir konvngs skrvða. a sinvm stoli hvarr þeirra. Oc þar stoð hia þeim þessi svæit spamanna sem aðr var sagt oc ravcktv fram sin visendi. Einn af þeim het Sedechias. hann giỏrði ser [sva sem eitt horn af iarni oc mællti siðan. Þessa lvti segir drottinn. Með þessvm hornvm mant þv Achab [af stanga Syriam. þar til er þv hefir alæyt. oc slikt hit sama spaðv allir spamenn oc baðv Achab fara þessa ferð oc sỏgðv goða mvndo verða. oc drottinn myndi gefa i hans vald borgina.

Nv kom sendimaðr konvngs til [fvnndar við Micheam spamann sva segiandi. Achab konvngr bað þik koma a sinn fvnd. þar ero komnir allir spamenn oc segia honvm allir sem einn fyrir farsæliga lvti vm sina herfỏr. Nv verð þv þeim samþyckr i þinvm orðvm oc væit honvm gott formæli. Micheas mællti. Þat væit lifandi gvð. at ek skal þat tala sem drottinn byðr mer. Oc þegar sem hann kom fyrir Achab konvng. mællti konvngr til hans. Micheas. hvat segir þv til. hvart ver skolvm fara at striða a borg Ramoth ęða sitia vm kyrt. Hann svaraði. Vist skallt þv fara. þi at þv mant sękia farsęllikt ęrendi. sva at drottinn man gefa þat riki i konvngs valld. Konvngr spvrði þa i annat sinn. oc sagði hann allt hit sama. Ok hit þriðia sinn segir konvngr til hans. Ek særi þik i drottins nafni. at þv segir mer æigi annat enn satt er. Þa mællti Micheas. Þat segi ek satt. at ek sa allan Jsraels lyð dræifaz vm fiǫll sem savði hirðisslavsa. oc sva mællti drottinn. Þessir hafa engan herligan hỏfðingia. fyrir þvi snvi hverr til sins heima i friði. Þa mællti Achab við Josaphat konvng. Hvart ferr nv [æigi sva sem ec sagða þer. at æigi mvndi hann mer nv gott spa heldr enn fyrr. Micheas mællti enn. Ek ætla nv þat sannaz. at æigi þvrfi at hlifazt við at segia hvat ec hefi seðt. Ek sa gvð drottin sitia yfir sitt tignarsæti oc allan himneskan her standa a tvęr hendr honvm. Þa mællti drottinn. Hverr skal svikia Achab konvng Jsraels. sva at hann fari til bardaga oc falli i Ramoth. Þa geck fyrir drottin ęinn andi sva segiandi. Ek man svikia hann með þvi moti at villa synir fyrir hans spamonnvm oc kasta lygiorðvm i mvnn ỏllvm þeim. Drottinn mællti. Þv mant hann [mega vel vęla. far nv oc gior sva. Se nv segir Micheas. hverso gvð hefir gefit lygianda i mvnn allra spamanna þinna. þeirra sem her ero nv. enn drottinn byðr slik mein i mot þer. Þa geck at sa maðr sem aðr var nefndr Sedechias. hann slo Micheam mikinn pvstr a kinn oc mællti. Hefir mik þa fyrirlatið andi drottins oc sagt þer sannendi. Micheas svarar. Þat mant þv sia a þeima degi. er þv ferr at felazt fyrir hręðzlo sakir i læyndarkofa þins herbyrgiss. Konvngr Achab bað sina menn taka Micheam oc fera .ii. borgarhỏfðingivm. hęt annarr Amos einn hinn rikasti maðr borgarinnar enn annarr Joas. Konvngr bavð sva sendimonnvm. at þessir hỏfðingiar skylldv hallda Micheam miskvnnarlavst i harðri myrkvastofv. sva at bæði angri hann hvngr oc þorsti. þar til er ek kęm aptr sagði hann með friði oc fagnaði or þessi herfor. Micheas mællti. Hæyri þer allir lyðir oc skilit sva min orð. Ef þv Achab kęmr heill aptr. þa talar alldri drottinn fyrir minn mvnn.

Nv forv [konvngar baðir þar til er þeir komv i Ramoth. þar var fyrir konvngr Syrie með [allmikinn viðrbvnað oc vagnalið mart. Þa mællti Achab við Josaphat konvng. Tak þv vapn þin oc konvngligan herskrvða ok gack i bardagann. Enn Achab skipti bvningi oc torkendi sik. er hann geck til orrosto. Enn aðr orrostan hofztk. talaði Syrlandz konvngr til sinna hỏfðingia þeirra er vỏgnvnvm styrðv. þat vorv .ii. menn oc .xxx. Gefi þer segir hann alldri gavm at nỏckorom manni ỏðrvm helldr enn konvngi Jsraels. Kostgefið með ỏllo kappi hann at fanga. Þvi næst lavst saman liðino með miklo opi oc eggian i hvarntveggia flock. Josaphat konvngr var avðkendr fra ỏllvm Gyðinga lyð sakir agætz bvnaðar. þi ætlvðv hæiðingiar hann konvng Jsraels. var þar þa æinna mest atsoknin oc akafazstr bardaginn sem hann var. Kallaði þa Josaphat hatt oc eggiaði sina menn oc barðizt sialfr alldiarfliga. Enn er vagnamęistarar heiðingia hæyrðv kall hans oc kendo at hann var ecki Achab konvngr. þa linvðv þeir þar atsokninne. enn þo vissi ęngi þeirra hvar Achab konvngr Jsraels var i orrostvnne. Enn þo sendi einn af Syriss avr af lasboga i lið Gyðinga oc þo ovitandi a hvern hann stefndi. Enn þessi ỏr nam staðar a kviði konvngs Jsrael ok rendi vpp i lvngvn. Achab stoð i kerro vm daginn oc barðiz allfræknliga. Hann mællti þa til þess mannz er styrði kerrvnni. Tak til hendi þinni oc vik mer fra bardaganvm. þi at ek hefi fengit [hættlikt sar miog harðla. Bardaginn helldzt hinn harðazsti. Ok enn stoð Achab konvngr i kerrv sinni oc lifði miog sva til aptans. enn bloð flavt vm alla kerrvna or sari konvngs. Enn aðr sol settiz þann sama dag rann kallari vm allan herinn sva segiandi. Sæki nv hverr sem einn heim i sina borg oc a oðalsiorð. þi at fallinn er konvngr Jsraels. Gyðingar flvttv Achab i Samariam oc grofv hann þar. Enn þeir hræinsoðv bloð hans af kerrvnni oc annars staðar þar sem a hafði komit við ęina tiorn ęða stoðvvatn þar i Samaria. nær þvi sem Naboth var gryttr. oc sleiktv hvndar hans bloð. sem drottinn hafði talat fyrir spamann sinn.

Mart giỏrði Achab. þat er her gręinir æigi. i borga smið enn bravt niðr svmar. sva þat at hann giỏrði hvs af filsbęini. Achab atti mæirr en .lxx. svna. oc ero .ii. nefndir. Ochozias annarr. er riki tok eptir feðr sinn yfir Jsrael. enn annarr Joram. Ochozias tok konvngdom a .xvii.^da ari rikiss Josaphat konvngs. Ochozias rikti .ii. ar yfir Jsrael. Hann for feril feðr sins oc moðvr vm alla illzkv oc vsiðv. þi at hann blotaði Baal sem faðir hans oc trvði a hann enn niddiz a gvði drottni sinvm.

Josaphat konvngr styrði vel oc fagrliga sinv riki. Hann var halffęrtogr er hann tok konvngdom eftir Asa fęðr sinn oc rikti i Hiervsalem yfir Jvda [halfan þriðia tỏg ara. Var þa længstvm goðr friðr i hans riki. þi at hann hellt iafnan sætt oc frið við konvng Jsraels. Josaphat konvngr lęt gera mỏrg skip oc bio til siglingar i þat riki er hæitir Opphyr. at flytia þaðan gvll oc aðrar gersimar. Enn þeir er með skipin forv komv æigi fram ferðinni. þi at þeir brvtv skipin þar sem hæitir Asiongber. Þa bavð Ochozias honvm. at [þeir myndi bæta oc fa til menn baðir samt at hallda. enn Josaphat villdi þat æigi.

Fra sigri Josaphat ok heiðingiar drapvz

(Innskudd fra Andre Krønikebok, kapittel 20.)

334. A davgvm Josaphat konvngs droz saman vflyiandi herr at striða a Jvda oc Hiervsalem. þat vorv þer þioðir er hęita Moabite oc Ammonite. Þessi hersaga flvttiz konvngi æigi fyrr enn hæiðingiar vorv komnir i hans riki. Josaphat konvngr kallaði þa sem iamfnan a gvð drottin. Drottinn hæyrði kall hans oc sendi sinn anda yfir þann mann er hæt Hiazael. Hann geck fyrir konvng oc mællti hatt. Hæyrið Jvda oc Hiervsalem. Hirðit ecki at ottaz. A morgin manv þer vt ganga a mot hęiðingivm oc mvn drottinn vera með yðr. A næsta degi eptir kom heiðingiaherrinn at Hiervsalem. Enn Josaphat konvngr geck þegar a moti með sitt lið þo at litið veri oc ræð til orrosto. Ok meðan bardaginn var. skipaði konvngr kennimonnvm til at syngia lof gvði [hatt með fỏgrvm hlioðvm við þessor orð. Confitemini domino. quoniam bonvs. quoniam in eternum misericordia eius. þat segir sva. Jati þer drottni. þi at hann er goðr. [þi at ęylifliga man halldaz miskvnn hans. Enn hæiðingivm bra sva við. er þeir heyrðv þenna savng. at þeir barvz vapn á oc drapvz niðr sialfir. oc gaf gvð drottinn konvngi Josaphat fagran sigr a þæim degi.

---

Fotnoter: