Maríu jartegnir - Af Basilio byskupi
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
 |
Af Basilio byskupi
B (varianter fra A)
Þá er Julianus keisari hafði kastat kristni ok blótaði ok lét pína marga kristna menn ok helga guðs vini, þá sagði keisarinn[1] þat, at hann skylldi koma til borgar þeirar, er Basilius byskup réð fyrir, ok pína hann ok alla þá menn, er eigi villdu[2] neita guði[3]. Þá er enn heilagi Basilius byskup heyrði þessi orð Julianus[4], þá bauð hann, at allir skylldu[5] fasta ok vaka at[6] Maríu kirkiu ok biðia guð miskunnar ok hina heilögu mey guðs móður Maríu. Þá sýndiz hin heilaga María byskupi með miklum fiölða heilagra meyia[7] [ok vitraðiz[8] fyrir Basilio [á nótt einni[9], þá er byskup þóttiz helldr vaka en sofa, ok mælti þessi orð fyrir leiði Merkurius[10], er þar[11] var iarðaðr: „Rís upp þú, Merkurius, sagði hon, ok tak vápn þín ok drep Julianum keisara.“ En vápn hans héngu á kirkiuvegginum. Eptir þat gékk byskup til leiðis[12] Merkurii, ok sá at vápn hans vóro í brautu ok herklæði. En litlu síðar kom aptr spiót hans ok öll hærklæði, ok vóru þá öll blóðug. Þá sagði Basilius byskup fólkinu feginssögu, at Julianus níðingr var dauðr, ok sagði frá því, hveria miskunn guð gerði fyrir verðleik hinnar helgu meyiar Marie. Ok þá er keisarinn var lokinn skialldborg, þá sá þeir er vörðinn hélldu yfir honum, at hann var lagðr spióti í gegnum, ok fékk þegar bana. En þeir vissu eigi, hverr honum [hafði bana veitt[13], ok er þetta víða sagt í ritningum ok [þó einkanliga[14] í sögu Basilius byskups.
D (varianter fra E)
Fra þvi er Merkurius drap Julianum
Sem Julianus gudnidingr war wordinn keisari ok hann for til bardaga mot Persidis[15], het hann gudunum, at, ef hann feingi sigr skylldi hann færa þeim i forn blod kristinna manna. I þessi ferd kom hann til borgarinnar Cesaream. Hinn mikli Basilius byskup þeirar sỏmu borgar, er fyrrvm hafdi verit hans skolabrodir, kom i mot honum med sinum monnum. Sem keisare sier byskup, sagdi hann: „Yfir hefir ek vnnid þik, Basilius[16], i visdom.“ Hann suarar: „Gud villdi, at þu kendizt vid sanna speki.“ Basilius[17] gaf keisaranum .iii. byggbraud. Hann baud sinum þionustumonnum ath taka wid þessu, en fa[18] byskupinum i [stadinn hey[19], suo segiandi: „Bygg þat sem hann gaf oss, er bufiar fodr, taki hann þar i mot hey.“ Sem Basilius tok vid, sagdi hann: „Wer gafvm ydr, keisare, af þui sama, sem wer ꜳtum, enn þier gafut oss i mot þat, sem þer fædit med [skynlausar skepnur[20].“ Sem keisarenn heyrir þetta, verdr hann ꜳkafliga reidr ok segir: „Widr þetta hey skalltu fædazt verda, medan þu lifir, þuiat sem ek fer aptr med sigri, ok ek hefir vndir mik lagt Persis[21], skal ek eyda þessa[22] borg ok lata hana eria vpp, suo ath hon hafi þadan af i sier helldr miol enn menn[23]. Weit ek, at þu eggiar lydinn, ath hann brioti[24] mitt bod, viliandi eigi dyrka hina helgu Dianam, hueria er ek vegsama, helldr spotta þeir hana.“ Sem hann hefir þetta sagt, ferr hann til Persidem.
Hinn helgi Basilius ferr aptr i borgina ok kallar saman allan lydinn ok sagdi þeim ord keisarans, gefandi þeim gott rad, huersu [þeir mætti fordazt hans reidi[25], ok segir suo: „Siait fyrir, brædr minir, yduarri heilsu ok virdit einkis yduarn fiarhlut hia ydru lifi ok fridi, ok ef gud vill, ath þessi grimmi konungr lifi, þa mykium[26] ver hans reidi med fegiofum, bidiandi iafnliga til guds ok hans modur Marie, at þau leysi oss or þessum haska.“ Sem hann hefir þetta sagt, fara allir heim til sinna husa, ok tok huerr sina peninga, sem hann orkadi eptir sinvm rikdomi, ok baru gladir[27] til hins helga Basilium byskups, at hann geymdi. War þat mikit[28] gull ok silfr. Hann geymir þetta godz i sinne fehirdzlu ok ritadi nafn huers sem eins medr sinum peningum, suo segiandi: „Gud er mattugr at lægia hans ofbelldi ok gefa oss aptr vort godz.“ Þa baud hann ollum lyd, at þeir skylldi fara vpp i fiallit Didimi[29] til musteris guds modur Marie ok bidia þar þria daga samfast, ath gud eyddi radi þessa illa keisara. Sem þeir wỏktu ok badu til guds med audmiuku hiarta, syndizt hinum helga Basilio i suefni, sem mikill fioldi [himnesks hers[30] væri ꜳ fiallinv, ok i millum þeira sat ein hin dyrligazta drottning. Hon taladi til hỏfdingia þeira, sem næst henne satu: „Kallit[31] mer Merkurium, hann skal fara ath drepa Julianum [gudniding, þuiat hann lastar[32] son minn sannan gud.“ Þessi helgi riddari Merkurius kom fyrir hana med sinum vopnum, ok sem hon hefir sagt, huert[33] hann skal, ferr hann brott skiotliga. Þuilika vitran vm dauda Juliani sa [Libanius questor[34] ath tign, sem hann var i Perside.
Hinn mikli Basilius ottazt þessa syn, ok þegar hann waknar, ferr hann [i borgina til legs hins helga[35] Merkurij, þar sem vopn[36] hans voru wardueitt, ok sem hann finnr ecki þar vopnin[37], kallar hann til sin kluckarann, spyriandi eptir, huar þau wæri. Hann sor[38] vm, ath þau voru þar um kuelldit i þeim sama stad, sem þau voru vaun. Hinn helgi Basilius trvdi nu sanna vera[39] þessa vitran. Ferr hann nu aptr[40] ꜳ fiallit ok finnr lydinn sofanda. Hann vekr þa vpp ok eggiar ꜳ, at þeir bidi til guds med ollu hiarta, segir hann þeim þessa vitran, sem honum hafdi tedst ok kuezt hyggia, at ꜳ þeiri sỏmu nott mundi hinn grimmi konungr Julianus[41] drepinn. Hann ferr enn aptr til borgarinnar, ok sem hann kemr til leidis hins helga Merkurij, finnr hann þar hans vopn, ok var spiotit alblodugt[42]. Hann bidr nu allan lydinn fara til hofudkirkiunnar, ok þacka þar allir samt gudi med goduilia lofandi hann fyrir sina myskunn ok hans modur. Nu sem allr lydr helldr hatid sakir dauda Juliani medr mikilli gledi, kemr Libanius questor Juliani i borgina berandi ollum þau bod, ath sa illi konungr var daudr, ok segir suo: „Þa er Julianus var vidr ana Eufraten ok hans riddarar helldu vỏrd vmkringis hann, kom einn riddari okunnigr aluæpntr. Hann reid suo ꜳkafliga med miklum gny, ath ollum vard mikil ogn ath. Hann lagdi sinu spioti i gegnum konunginn. Riddarinn for þegar i brott, suo at eingi madr sa hann sidan. Sa uesli madr let sitt lif kallandi hꜳrri rỏddu gudlastan. Sem hann kendi sig at voru kominn dauda, tok hann at lasta Krist, suo segiandi: „Sigradir þu enn galuerski, sigradir þu.“ I þessu let sa vesli madr lif sitt.“ Libanius sagdi ok þa vitran, sem honum tediz ꜳ þeiri sỏmu nott, ꜳ þann hꜳtt ath ollu sem hinn helgi Basilius sꜳ. Fellr hann þꜳ til fota byskupinum ok bidr hann veita sier helga skirn, ok sem hann var skirdr, skildizt hann alldri vid Basilium.
Um morgininn kallar hinn helgi Basilius saman allan lydinn, ok bydr ath huerr [skal taka[43] sina peninga, þa sem hann vardueitti. Þeir suara allir sem einum munni: „Ef ver willdum gefa daudligum konungi þetta godz, ath hann eyddi eigi voru borg, huersu miklu helldr vilium[44] ver gefa þessa hluti odaudligum konungi, er oss frelsti af suo miklum haska. Nu er allt þetta godz i þinu valldi, skipa þu[45] sem gud gefr þier vizku til.“ Hann vndrazt þeira godfysi, ok fær huerium hinn þridia hlut af sinu godze nær naudigum, enn annat lagdi hann til [kirkiu vppgerdar[46] gudi til heidrs ok hans modur, er þa leysti fra dauda med suo fagrligri iarteign. Sem lydrinn i Anthiochia heyrdi dauda Juliani, helldu þeir almenniliga hatid med miklum fagnadi, syngiandi suo i sinum leikum: „Þu hinn heimskazti! sigradi gud, ok sigradi Kristr hans, huar ero nu spꜳr þinar?“
Fotnoter:
- ↑ konungrinn A.
- ↑ villdi A.
- ↑ Kristi A.
- ↑ Juliani A.
- ↑ skylldi A.
- ↑ ok fara til B.
- ↑ manna B.
- ↑ [tilf. A.
- ↑ [um nótt A.
- ↑ hins helga Merkurii A; rettet fra Merkurins i Ungers tekst.
- ↑ hann B.
- ↑ legs A.
- ↑ [banaði A.
- ↑ [mgl. A.
- ↑ Persis E.
- ↑ Basili E.
- ↑ ok E.
- ↑ gefa E.
- ↑ [mote gras E.
- ↑ [skynlausa skepnu E.
- ↑ Persas E.
- ↑ þina E.
- ↑ vin E.
- ↑ dirfizt at briota E.
- ↑ [med skal fara E.
- ↑ mykim E.
- ↑ tilf. E.
- ↑ ofrefli tilf. E.
- ↑ tilf. E.
- ↑ [himneskra hirdsueita ok herskapar E.
- ↑ saal. E; Kalla D.
- ↑ [er med miklu drambi lastar ok fyrirsmar E.
- ↑ honum huat E.
- ↑ [Libanus sophistoquestor E.
- ↑ [til leidis hins helga guds piningarvotz E.
- ↑ saal. E; bein D.
- ↑ saal. E; wopn hans D.
- ↑ suarar suo E.
- ↑ synena ok tilf. E.
- ↑ upp E.
- ↑ vera tilf. E.
- ↑ allt blodugt E.
- ↑ [taki E.
- ↑ skulum E.
- ↑ þui E.
- ↑ [uppgiordar kirkiunne E.
