Maríu jartegnir - Vor frv frelsti brodur fra iötni

Fra heimskringla.no
Revisjon per 4. jan. 2022 kl. 09:55 av August (diskusjon | bidrag) (Maríu jartegnir - Vor frv frelsti brodur fra iötni)
(diff) ← Eldre revisjon | Nåværende revisjon (diff) | Nyere revisjon → (diff)
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Maríu jartegnir


Vor frv frelsti brodur fra iỏtni


D


Tveir predicarabrædr gengu ꜳ skip med þeim kỏpmonnum, er sigldu i austrveg, ok er þeir koma sinu fari i þann sio, er heitir Eystrasallt, fellr byrr, suo at kyrt stendr med ollu. Ero þeir þa komnir vpp undir eitt eydiland, var þar at sia mork hardla stor skamt fra sionum, suo at undir bar allt annat landzlegit. Kaupmenn hala sik vndir strondina, þar til er þeir na ackerislægi, kasta sidan grunnfærum ok skiota bati til landz, þviat menn voru hafreknir ok var forvitni at letta likamanum, þviat iordin var hin fysiligsta tilsyndar. Brædrnir, er ver nefndum, foru i batinn med odrum skiporum ok fluttuzt til landz, gengu sidan med spazeran tueir ok tueir fram ꜳ morkina ok skemtu ser, huat serhuern lysti. Brædr helldu ser saman, sem þeira regla bydr, ok leingra lagi reika fram ꜳ skoginn, var annarr þeira barn at alldri, enn annarr miok hnignandi, sem þeira sidr er at tempra sinar ferdir, at hinn elldri hafi raust ok yfirburd gudligra mala, enn hinn yngri læring ok þionustu.

Johann Heinrich Wilhelm Tischbein:
Einn iotun miok fiandligr, er at latinu mali kallazt monoculus i þeim londum, þuiat hann hefir eitt auga i midiu enni.

Nu lidr suo, at fyrir þeira lestr ok gledi landzins greina þeir varla timann, huersu langt orlof skipherrann hafdi gefit, snua þeir suo fremi aptr i ueg, sem allir þeira kumpanar ero til batz komnir ok bida þeira. Sem brædr hofdu litt vikit aptr i veg, heyra þeir op eitt suo mikit ok oskranligt, sem likara var ovinarins rodd enn nockurs manz. Þat sama vndr heyrizt allt fram til siofarins, ok þvi taka skiparar þat fliotazt fangarad at yta batinum ok hafa sik ut til skips med ollum skunda. Enn af predicarabrædrum er þat segianda, at i fyrstu sem opit kom vndir, snyzt hinn elldri brodirinn aptr med gudligri trv ok stendr i sỏmum sporum, þar til er þeir sia ferd mikla badir samt, þviat morkin hristir sinar limar fyrir þat ovægis afl, er hun þolir af þeim, er fram bryzt milli trianna, suo skalf ok iordin þar med, sem hestum væri ꜳ skeid ridit. Lidr nu eigi langt adr þeir lita, huar fram kemr or morkinni mikill ovin, þat er einn iotun miok fiandligr, er at latinu mali kallazt monoculus i þeim londum, þuiat hann hefir eitt auga i midiu enni. Hann skrefar at brædrunum med flugskiotre rꜳs, þuiat þeir bida fullvel med kristiligri stadfestu. Hann gripr þa bada sem litil born ok fleygir ꜳ sina auxl serhuorum þeira, tekr sidan til fota ok rennr suo mikit sem fyrr aptr i morkina, suo langan veg vm sidir at hun eydizt. Verdr þa fiall fyrir homrum lukt alla vega illiligt, vpp rennr hann vndir fiallit til bygdar sinnar. Var þar fyrir hellir storr ok suo fallinn, at fyrir midium hellisdyrunum stod klettr furduliga storr ok suo brattr, at þar matti ꜳ eingan veg vpp komazt, ok þvi var hỏggin ein sneidigata annan veg med berginu vpp at munnanum, hier strykr hann upp boluadr hundr med sitt ranfeingi ok kemr innfarandi.

Er i hellinum elldr ꜳ arni med fỏlska nockurum. Varpar hann þeim nidr ꜳ golfit, enn skytr skidu i elldinn, suo at þegar er loginn uppi. Sidan gripr hann einn iarntein suo storan, sem stafr væri, hann var attstrendr, i annan enda suo huass sem fliugandi broddr, þenna dauda flein keyrir hann i gegnum elldra brodurinn, vegr hann sidan ꜳ lopt yfir midian logann ok setr annan teinsendann ꜳ þann hlad, sem hann hafdi gert odrum megin elldzins til þuilikra gerda, enn helldr sialfr odrum megum, snyrr nu vid ok steikir, sem verda ma, þar til er litlu sidar kippir hann at ser, rifr af teininum ok slær vpp i sik med miklum traulldomi þat, er hann hafdi steikt, enn kastar teininum nidr ꜳ golfit hia ser, suo at hinn miorri endirinn veit at elldinum. Sa yngre brodir, sem eptir lifir, serr nu med harmi hugar oll þessi tidindi, ok hugsar med ser, at iafnsnart sem karl hefir lokit bradinni, mvn hann ætla honum somu helfỏr. Þvi semr hann ser karlmanligt rad med ꜳkalli til vors drottins, ok sierliga einkanliga til hans blezadrar modur iungfru sancte Marie, at hun leingi hans lif, ef þat lofazt af þeim, er ollu styrir, at hann mætti segia kristnum monnum, huersu þessi hlutr gerdizt. Nu sem husbondi stendr sem hardazt i ꜳtinu, þucklar brodirinn iarnteininum at elldinum sem hogligazt, suo at endinn nair elldinum, ok þann tima sem hann skilr, at lidr at bradinni, enn endinn mvn vera gloandi, sprettr hann vpp bædi hart ok titt, þrifr teininn ur elldinum ok þveitir gloanda framan i augat iotninum. Verdr nu vid kippr mikill, þviat hann stauckr vpp ok vill hefna sin. Er honum nu leikrinn ohægri enn fyrr, þviat tilrædi brodurins vann hann blindan med ollu. Er nu krækil blinda havrd vm hellinn innan, þviat eingi var von brottkuomv, þviat i stad sem karl feck ꜳverkann, baud hann hellisdyrnar aptr falla eptir flagda sid. Brodir hefir vm langa stund hardla gott lios af elldinum, huersu hann skal vndan fara, enn karl sækir eptir med meidzlum ok ꜳkafri reidi, berr ser vid biargit, suo at hann flakir i sundr af sarum, mædizt nu bratt med ollu saman blodrꜳs ok hofudmeini, suo at hann legst til fata vesall karl, ok ma eigi vppstanda. Hann segir þa med mikilli grimd suo fallin ord: „Eigi skal þier vinna, hid bannsetta kaugurbarn, þott þu skridir i skumaskot vndan mer sionlausum, þessar hendr skulu sin hefna ꜳ þier i morgin, þviat hellir minn skal geyma þin i nott.“

Eptir þetta legst karl nidr til suefns. Skilr brodir, at þat er leingi nætr, at hann ma enga ro hafa fyrir meinlætum ok sꜳrafari, enn þui lengr sem hann vakti, þvi hardara braut hann, sidan vpp leid ꜳ nottina. Brodir fellr nu fram enn af nyiu einkannliga næst gudi til vorrar frv sanctam Mariam, at hun skuli efla þann veg til framkuæmdar, sem hann tekr upp. Hann hafdi kynning fengit i ferdum þeira karls, at einn balkr sterkr ok storr var vm þveran hellinn i annan enda, ok þar fyrir innan var geitfe karls hardla stort, sem flagdafe er vant at vera. Hier rædr hann til i trausti guds, sem karl hefir fengit hryt mikinn, at hann þrifr einn buckinn, er stærstr var, ok kitlar hann suo klokliga med lindaknifi sinum, at bukkrinn ma deyia, enn ecki æpa. Hann flærr af honum belg med ollum ledrum ok hornum, byzt hann suo vid morni, at hann er kominn i belginn, þviat med guds tenadi ok vorrar frv ætlar hann at leggia ꜳ þa hættu at ganga i greipr iotninum, þviat hann þickizt vita, at arla morgins mvn hann feit lata fara til gras, þar med þickizt hann undirstanda, huersu haskinn er mikill, at eigi mvn karl lata saudina vt striuka ꜳn sinni grein ok ꜳtekning, at eigi fari fleiri enn kalladir ero. Þetta gerizt alla leid, sem hann hugsadi, at þegar i ottu er karl vppi, kvedr vpp dyrr ok blistrar bu til vtferdar, ok þegar feit heyrir hans herfiliga rỏdd, strykr þat hart at dyrunum. Enn karl gerir nu moti vana, sem brodir hugsadi, at sakir blindleika sins setz hann nidr i midium dyrum, suo at huerr ok einn saudr skal ongvan veg hafa annan enn millum hans fota. Ok sakir þess at brodir hafdi drepit forustusaudinn, skilr hann þegar, at allt buit mezt vid hann at ganga fyst . . . . . . . . . . . drin wrdu honum miok long, suo at hendrnar gengu eigi allt nidr at klaufunum, var þvilikt sem hann drægi fætrna eptir ser ok hlammadi fram ꜳ hellisgolfinu. Suo rædr hann til vtgongv vm þat vonda hlid, er adr greindizt. Strykr karl vm bakit ꜳ honum ok segir suo: „Ho, ho, fostri minn, flatt er enn bakit ok feitar sidur, brakar i klaufum, hlamar i helli, vind mun ꜳ vita.“

Suo skilia þeir, sem gud skipadi ok modir hans, at brodir kemzt vt af helli ok færir af ser belginn, leitar sidan ỏruggan stad ok klokan, at hann mælizt þadan fyrir vid blinda karl, sem honum likar. Hann segir suo: „Oll su bolvan, er id nedsta helviti hefir i ser, steypizt hundratfolld yfir þitt bannsetta hofud, þviat þu ert sa liotazti fiandans þræll, er finnazt ma.“ Wid þessi hardindisord fell su reidi med daudligri grimd i briost karli, at hann gleymdi sina vanfæri, tekr ꜳ ras or hellisdyrunum, ok hleypr fram ꜳ klettinn, er ver greindvm fyrr at stod i midiu, ok huat leingra, enn hann kollvarpar ser af fram ok brytr sik ꜳ hals. Enn brodir lofar sinn drottin þvi framar, þviat nu er honum eitt at ogledi at frateknu andlati brodur sins, ef farit er fra honum siglt, þviat eigi þickir honum skemtiligt at bua þar lengi. Hann tekr nu til huatra fota, sem mest matti hann orka, ok nytr þess, at hann atti goda kumpana, þviat þeir hafa halldit skipinv vid landit ok villdu eigi brott fara, fyrr enn vm veri gert, at þeir spyrdi nockut til suo valdra vors drottins þiona, sem þeir hofdu mist. Hann teiknar nu ok kallar huat er hann ma, enn þeir roa i mot honum ꜳ somu stund ok flytia til skips med miklum fagnadi. Segir hann skipỏrum sogu sina gudi til lofs ok hans haleitri modur, er blezut rikir ꜳn enda.