Orkneyinga saga

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Flateyjarbók

Orkneyinga saga

Fundinn Noregr

Forniotr hefir konungr hæitit. hann red firir Jotlandi er kallat (er) Finnland ok Kuenland þat er liggr firir austan hafsbotnn þann er gengr til motz vit Ganduik. þat kollu ver Helsingiabotnn. Forniotr atti .iij. syne het æinn Hlerr er uer kollum Ægi annar Logi þride Kari. hann var fadir Frosta faudur Snærs hins gamla. hans son het Þorri hann atti .ij. syne het annarr Nór en annarr Gór. dottir hans het Goi. Þorri var blotmadr mikill. hann hafde blot a hueriu are at midium uetri þat kolludu þeir þorrablot. af þui tok manadrinn hæiti. Þat var tidenda æinn uetr at þorrabloti at Goi huarf j brott ok var hennar læita farit ok finnzst hon æigi. ok er sa manadr leid let Þorri fa at bloti ok blota til þess er þeir yrde uissir huar Goi væri nidr komin. þat kolludu þeir goiblot. æinskis urdu þeir uisir um hana at helldr. iij. vetrum sidarr streingdu þeir brædr heit at þeir skylldu hennar leita. ok skipta sua leitinne at Norr skyllde leita um lỏndin en Gorr skyllde leita vm vtsker ok eyiar ok for hann a skipum. huortueggi þeirra brædra var fiolmennr. Hellt Gor skipum sinum vt eftir hafsbotnum ok suo j Allannz haf. sidan kannar hann uida Suiasker ok allar eyir er liggia j Eystrasallti eftir þat j Gautasker ok þadan til Danmerkr ok kannar þar allar eyiar. hann fann þar fręndr sina þa er komnir voru af Hle hinum gamla ór Hlessey. ok hellt hann þa enn fram ferdinne ok spyrr ekki til systur sinnar. En Norr brodir hans bæid þess er snio lagde a heidar ok skidfæri gerde gott. eftir þat for hann af Kuenlandi ok firir jnnan hafsbotnninn ok kuomu þar er þeir menn voru er Lappir heita. þat er a bak Finnmork. en Lappir uilldu banna þeim yfirfor ok tokzst þar bardagi. ok sa kraftr ok fiolkynge fylgde þeim Nor at vvinir þeirra urdu at giallti þegar þeir heyrdu herop ok sa uopnum brugdit ok lỏgdu Lappir a flotta. En Norr for þadan uestr a kiolu ok uar læingi vti ok sua at þeir uissu ekki til manna ok skutu dyr ok fugla til matar ser. foru þar til er uotnn hnigu til vestrættar af fiollum. þa fara þeir med uotnnunum ok kuomu at sia. þar var firir þeim fiordr mikill sem hafsbotnn væri. þar uoru bygdir myklar ok dalir storir gengu at firdinum. þar var safnnadr firir þeim ok redu þeir þegar til bardaga vid Nor. ok for þeirra skipti eftir uana. allt folk fell þar edr flyde en Nórr ok hans menn gengu yfir sem lok yfir akra. for Norr um allan fiordinn ok lagde undir sig ok geordizst konungr yfir þeim herudum er þar lagu innann fiardar. Nórr dualdizst þar um sumarit | þar til er sniafade a hæidar. þa stefnnde hann upp eftir dalnum þeim er sudr gengr af firdenum. sa fiordr er nu kalladr Þrandheimr. suma menn sina lętr hann fara hit fremra um Mærina. hann lagde undir sig huar sem hann fór. ok þa er hann kemr sudr yfir fiallit þat er uar firir sunnan dalsbottninn sotti hann sudr eftir dỏlunum þar til er hann kom at uatnne myklu er þeir kỏlludu Miỏrs. þa snyrr hann enn uestr a fiallit þuiat honum uar sagt at menn hans hỏfdu farit vsigr firir konungi þeim er Soknni het. þa kuomu þeir j þat herat er þeir kỏlludu Ualldres. þadan foru þeir til siofar ok kuomu j langan fiord ok miofan er nu hæitir Sognn. þar var fundr þeirra Sokkna ok attu þeir þar orrostu mykla þuiat Soknna bra ekki vid fiolkyngi þeirra. Nórr gek fram hart ok skiptuzst þeir Sokni hỏggum vid. þar fell Sokni ok mart lid hans.

Ferd Nórs eftir Noregi at leita sy(s)tur (sinnar)

Eftir þat for Nórr j fiord þann er nordr gengr af Soggne. þar hafde Sokne firir radit er nu hæitir Soknadalr. þar dualdizst Nórr læinge ok hæitir þar nu Norafiordr. þar kom til motz uid hann Górr brodir hans ok hafde þa huorgi þeirra spurt til Goi. Górr hafde ok undir sig lagt land allt et ytra er hann hafdi sunnan farit. ok þa skiftu þeir londum med ser brædr. hafde Norr meginland allt en Górr skal hafua eyiar þær allar er hann ferr stiornnfỏstu skipe mille ok meginlandz. Ok eftir þat ferr Nórr til Upplanda ok kom þar sem nu hæitir Heidmork. þar red sa konungr firir er het Hrolfr ór Biargi hann uar son Suada jỏtuns nordan af Dofrum. Hrolfr hafde numit a brott af Kuenlandi Goi Þorra dottur. hann fór þegar til motz vid Nor ok baud honum til æinuigis. þeir bỏrduzst læingi ok uard huorgi sárr. eptir þat sættuzst þeir ok fek Norr systur Hrolfs en Hrolfr fek Goi. Þadan sneri Norr aftr nordr til rikis þess er hann hafde undir sig lagt. þat kallade hann Norueg. red hann þui riki medan hann lifde. en synir hans eftir hann ok skipta þeir lande med ser. ok toku sua riki at smæckazst sem konungar toku fiolgazst ok greinduzst sua j fylki.

Beitir feck Noregh

Górr hefir ok verit kalladr sækonungr hans synir uoru þeir Hæiti ok Bæiti. þeir uoru sækonungar ok ofstopamenn myklir. þeir gengu miog a riki sona Nórs ok attu þeir margar orrostur ok sigrỏduzst vmsir. Bæitir lagde inn j Þrandheim ok heriade þar. hann la þar er nu hæitir Bæitissærr edr Bæitisstỏd. þar let hann draga skip ór Bæitisstỏd innanuerd(r)e ok nordr yfir Æiskrueid þar ganga Naumudalir at nordan. hann settizst j lyfting ok hellt vm hialmuỏl ok æignadizst land allt þat er var a bakborda ok eru þar margar bygdir. Hæitir son Górs uar fadir Sueida sækonungs fỏdur Halfdanar hins gamla fỏdur Juars Upplendinga jalls fỏdur Æysteins glumru fỏdur Rỏgnnualldz jalls hins rike ok hins radsuinna.

Riki Haralldz konungs ok Rognualldz jarls

Rognualldr jall gek til landz med Haralldi hinum harfagra. en hann gaf honum yfuirsoknn yfir Mæri huoratueggiu ok Raumsdali. hann atti Ragnnhilldi dottur Hrolfs nefiu. þeirra son var Hrolfr er uann Normandi. hann uar sua mikill at hann baru ỏngir hestar hann uar kalladr Gaunguhrolfr. fra honum eru komnir Rudu jallar ok Æingla konungar. þeirra synir voru þeir Juarr ok Þorir þegiande. Raugnualldr atti ok fridlusonu. het Halladr ok Hrollaugr ok Æinar hann uar yngzstr. Haralldr hinn harfagri for a æinu sumre vestr um haf at hegnna uikingum er honum læiddizst ofridr þeirra er heriudu j Noreg vm sumrum en uoru j Hiatlande edr Orknneyium a uetrum. Haralldr lagde undir sig Hiatland Orknneyiar ok Sudreyiar. hann fór allt uestr vm Maun ok eyddi Manar bygdina. hann atti þar margar orrostur ok eignnadizst laund sua langt uestr sem æingi Noregs konungs hefir læingra fæingit sidan. ok j æinne orrostu fell Juarr son Raugnualldz jalls. en Haralldr konungr siglde uestan þa gaf hann Raugnualldi j sonar bætr Hiatland ok Orknneyiar. en Rognualldr jall gaf Sigurde brodur sinum bæde londin. hann uar stafnnbui Haralldz konungs. konungr gaf Sigurdi jalls nafnn adr hann fór uestan. Sigurdr uar ok eftir uestr þar.

Drepinn Melbrigda jarl af Sigurdi

Sigurdr jall geordizst hofdingi mikill hann gerdi felag sitt vid Þorstæin raud son Olafs hins huita ok Audar hinnar diupaudgu ok unnu þeir Katanes allt ok mikit annat af Skotlandi Mærhæfui ok Ros. hann let gera borg a sunnanverdu Mærhæfui. þeir mælltu fund a mille sin Melbrigda tonn Skota jall ok Sigurdr jall ok semia mal sin a a millum j akuednum stad med .xl. manna huorr. ok þa er nefnndardagr kom hugsade Sigurdr jall Skota vera otrua. hann let bua .lxxx. manna a .xl. hesta. ok þa er Melbrigda jall gat at lita mællti hann vid sina menn. nu eru ver suiknir af Sigurdi jalli þuiat ek se .ij. mannzfætr a huerri hrosssidu ok munu menn vera halfu fleire en faraskiotar. herdum nu hugina ok læiti huerr | uorr at hafua mann firir sig adr en ver latimzst. Nu buazst þeir vid. ok er Sigurdr gat at lita þat skipar hann radageord sinne ok mællti hann vid sina menn. nu skal fara af baki helmingr lids uors ok koma j opnna skiolldu þa er saman lystr lidinu. en ver munum rida at sem huatazst ok stỏkkua j sundr fylkingu þeirra. Nu uard þar hardr bardagi ok æigi langr adr Melbrigdi jall fellr ok allt hans foruneyti. en Sigurdr jall let festa hỏfud þeirra vid slagalar til agætis ser. ok þa rida þeir heim ok hrosudu sigri. ok er þeir voru a læid komnir þa uillde Sigurdr jall keyra hest sinn med fæti ok lystr kalfuanum a tỏnn þa er skagde ór hỏfde Melbrigda jalls ok skæindizst ok laust j uerk ok þrota ok þat leiddi hann til bana. ok er Sigurdr hinn riki heygdr a Ekkials bakka. Guthormr het son Sigurdar. hann red æinn londum æinn vetr ok do barnnlaus. En er Rognnualldr Mæra jall spurde anndlát þeirra fedga sendi hann vestr Hallat son sinn ok gaf Haralldr konungr honum jalls nafnn. Halladr komzst uestr ok settizst j Hrossey en vikingar foru vm vteyiar ok annes ok drapu menn ok rænntu. bændr kærdu skada sinn firir Hallade jalli ok þotti hann litt retta hlut þeirra. þa læiddizst Hallade tignin ok uelltizst or jalldominum ok tok upp haulldz rett ok fór aftr til Noregs ok þotti hans fỏr hin haduligazsta.

Ferd Einars til eyiar

Uikingar .ij. danskir settuzst j eyiarnar. annarr het Þorir treskegg en annar Kalfr skurfa. en er Rognualldr jall spyrr þetta likar honum storilla ok heimtir til sin sonu sina Þori ok Hrollaug. Hrolfr var þa enn j hernnade. Rognualldr spurde huorr þeirra uillde uestr j eyiarnar. Þorir bad hann firir sea vm sina ferd. Jall suarar. suo segir mer hugr um at her mune þinn þroski mestr vera ok liggia uegar þinir ekki hedan. Uilltu fadir segir Hrollaugr at ek fara. Jall suarar. ekki mun þer jalldoms audit verda. vt uilea uegar þinir til Jslandz. þar muntu auka þina ætt ok mun gỏfug uerda. Þa gek fram Æinarr hinn yngzsti son hans ok mællti. uilltu at ek fara til eyianna ok mun ek þui hæita þer sem þer mun mest vndir þikia at ek mun alldri koma þer j augsyn sidan ok a ek vid litit gott her at stydiazst ok óruęnt vm at minn þroski uerde annarstadar minne en her. Jall suarar. olikligr ertu til hỏfdingia firir sakir modur þinnar þuiat hon er þrælborin j allar ættir. en satt er þat at þui betr þikir mer sem þu ferr fyrr j brott en kemr sæinna aftr. Rognualldr jall fek Æinari tuitỏgsessu alskipada en Haralldr konungr gaf honum jalls nafnn.

Drepnir vikingar

Einarr siglde uestr til Hiatlandz ok dræif mart lid til hans. eftir þat for hann sudr til Orknneyia til motz vid þa Kalf skurfu ok Þori treskegg. var þar bardagi mikill ok fellu þeir badir vikingarnir. Þa var þetta kuedit.

Hann gaf Treskegg trỏllum

Torfuæinar drap Skurfu.

Eftir þat lagdi Æinarr undir sig lỏndin. hann geordizst hinn mesti hỏfdinge. hann fann fystr manna at skera torf ór jỏrdu til elldiuidar a Torfnesi a Skotlande þuiat illt var til elldiuidar j eyiunum. Æinarr uar mikill madr uegsti liotr æinsynn ok þo manna skygnnstr.

Bardagi Einars jarls ok Halfdanar konungs sunar

Þa er synir Haralldz harfagra voru rosknir georduzst þeir ofstopamenn myklir ok vhægir innannlandz sem fyr segir. Snæfridar synir Halfdan haleggr ok Gudrỏdr lioma drapu Rỏgnualld Mæra jall. þui uard Haralldr ræidr miog ok uard Halfdan landflotti uestr um haf en Gudrỏdr sættizst vid fỏdur sinn en Halfdan haleggr kom j Orknneyiar. stỏk Æinarr jall or eyium ok upp a Skotland. en Halfdan geordizst konungr yfir eyium. Æinarr jall kom aftr a sama áre. ok er þeir funduzst vard bardagi mikill ok hafde Æinarr jall sigr en Halfdan hliop firir bord. Æinarr quad visu.

Set gat ek Hrolfs ór hende

ne Hrollaugi fliuga

daurr a dela mæingi

dugir oss faudur hefnna.

en j kuelld medan knudum

vm kerstraumi romu

sitr þegiandi vm þetta

Þorir jall a Mære.

Vm morgininn eftir fundu (þeir) Halfdan halegg nordr a Rinars hæd. jall let rista blodỏrnn a baki honum med suerdi ok skera fra rifin hrygginum ok draga þar vt lungun ok gaf hann Odni til sigurs ser ok quad visu.

Margr verdr senn at saudum

seggr med fỏgru skeggi

en ek at ungs j eyiu

allualldz sonar falli.

hætt segia mer holdar

vid hugfullann stilli

Haralldz hefuig skard j skillde

skal ek æi ugga þat hỏggit.

Eftir þat lætr hann kasta haug eftir hann ok quad visu.

Rekit tel ek Rangnnualldz dauda

rett skiptu þui nornir

nu er folkstudull fallinn

at fiordunge minum.

hlydi snotrir seggir

þuiat sigri uær radum

skatt uel ek honum hardan

af Hafættu grioti.

Ok er þetta spyrst til Noregs þa urdu brædr hans storilla vid ok hæituduzst at fara j eyiar ok hefna hans en Haralldr olli at frestadizst. Æinarr jall quad þetta þa er hann spurde heitan þeirra.

Eru til (mins) fiors margir

menn vm sannar deilldir

ór ymissum attum

osmabornir | giarnir.

en þo uita þeyge

þeir adr mig hafui fellda

huerr jlþornar arnnar

vndir hlytr af stundu.

Nỏkkuru sidarr for Haralldr konungr uestr vm haf ok kom j eyiar. Æinarr stok ór eyium ok yfir a Katanes. eftir þat foru menn a mille þeirra ok sættuzst þeir. Haralldr konungr lagde gialld a eyiarnar ok bad þa giallda .lx. marka gullz. Æinarr jall baudz til at hallda æinn upp gialldinu ok æignaz odul þeirra ỏll. en bændr uilldu þat þuiat hinir audgu hugduzst leysa mundu odul sin en hinir snaudu hỏfdu ekki fe til. Æinarr greidde upp gialldit ok uar þat leinge sidan at jallar attu odul oll adr Sigurdr jall gaf upp Orknneyingum odul sin. Haralldr konungr for aftr til Noregs. en Æinarr jall red firir Orknneyium leinge æfui ok vard sottdaudr. hann. atti .iij. sonu het æinn Arnnkell annarr Erlendr þride Þorfinnr hausakliufr. Þa er Haraldr harfagri anndadizst var Æirekr blodỏx .ij. uetr konungr. þa kom Hakon Adalstæins fostri j land en Æirekr stỏk a burt sem fyr segir. Arnnkell ok Erlenndr jallar synir Torfuæinars fellu a Æinglande med Æireki konungi blodỏx sem fyrr er ritat. Gunnhilldr ok synir hennar foru sidan til Orknneyia ok toku þær undir sig ok duolduzst þar um hrid. þadan foru þau til Danmerkr ok giftu adr Ragnnhilldi dottur Æireks ok Gunnhilldar Arnnfinne syne Þorfinnz jalls ok settizst Þorfinnr jall at eyium. hann var hỏfdingi mikill ok herskárr. hann uard sottdaudr ok er hann heygdr j Rognnualldsey a Hauga hæide ok þotti verit hafa mikilmenni.

Draap Hauardz

Þorfinnr atti .v. sonu. het æinn Hauardr hinn ársæli annar Hloduerr hinn þride Liotr .iiij. Skuli .v. Arnnfinnr. Ragnhilldr Æireksdottir red Arnnfinne bonda sinum bana j Myrkholu a Kalanesi en hon giftizst Hauardi hinum arsæla brodur hans. Hauardr tok jalldom ok uar godr hofdinge ok ársæll. Æinarr kliningr het madr systurson Hauardz hann uar hofdinge mikill ok hafdi sueit mykla ok uar j hernade a sumrum. hann þa ueitzslu at Hauardi ok at þeirri uæizslu tỏludu þau mart Ragnhilldr ok Æinarr. kallade hon slikan mann uel til hofdingia fallinn ok betr hentan jalldom en Hauarde frenda hans ok kallade þa konu uel gifta er slikan mann ætti. Æinarr bad hana ekki taka slikar rædur kuat hann mann gỏfgazstann j eyium ok hana fulluel gifta. Ragnhilldr suarar. skammer munu verda samfarar okkar Hauardz hedan fra. satt er þat at verda munu menn til (j) eyium þeir er æigi mun allt j augu uaxa ef þu firirmant þer tignarinnar. Vid slikar fortaulur hennar gekz Æinare hugr til agirnne ok suika vid jall frenda sinn. ok sỏmdu þat sin a millum at hann skyllde drepa jall en hon skyllde giftazst honum. Ok nỏkkuru sidarr biozst Æinarr til ferdar þeirrar ok þa mællti spamadr æinn er var med honum. ger þetta uerk æigi i dag helldr a morgin ella munu leingi ættuig uera j ætt yduarre. Æinarr let sem hann heyrde þetta æigi. Hauardr uar þa a Stæinsnese j Hrosey. þar uar fundr þeirra ok bardagi hardr ok æigi langr adr jall fell. heitir þar nu Hauardz tæ(i)gar. Ok þa er þessi tidendi spyriazst þotti Æinarr ordinn nidingr mikill af verki þessu. þa uillde Ragnhilldr ekki sambland æiga vid hann ok kallar þat lygd æina at hon hefde þar j heitum verit. sendi hon þa eftir Æinari hardkiỏft. hann var son annarar systur Hauardz. ok þa er þau funduzst sagde hon skom at slikum frendum hans er æigi uilldi hefnna hans. kallaz allt uilia til vinna at jalls yrde hefnnt. er þat ok auduitat sagde hon at sa mun mest metinn af ollum godum monnum er jalls hefnir. hefir sa ok unnit til rikis hans. Æinarr suarar. þat er mællt fra segir hann at þer mælit stundum annat en ydr er j skapi. en sa er þetta uerk gerir mun uilea þat firir hafua at þu halldir þeim j hendr rikinu ok þeim hlutum odrum er æigi mun þikia minna skipta. Slita sua rædunni. Eftir þetta for Æinarr hardkioftr at Æinari kliningi ok drap hann. en Ragnnhilldr sendi eftir Lioti brodur þeirra ok giftizst honum. Liotr tok jalldom ok gerdizst hofdingi mikill. Æinarr hardkioftr hafde nu drepit frenda sinn en var æigi nærr jalldomi en adr. unir hann nu storilla sinum hlut uillde nu afla ser manna ok sækia med magni til eyianna. honum uard illt til manna þuiat Orknneyingar uilldu þiona sonum Þorfinnz hausakliufs. ok nokkuru sidar let jall drepa Æinar hardkioft.

Bardagi Liotz ok Skula

Skuli brodir Liotz for upp a Skotland ok var þar gefuit jalls nafnn af Skotakonungi. sidan for hann ofan a Katanes ok aflade ser þar lids ok for þadan j eyiar ok deilldi þar til rikis vid Liot brodur sinn. Liotr safnar lide ok for til motz vid Skula ok var fiolmennri. en er þeir funduzst uillde Skuli ekki annat en beriazst. vard þar hardr bardagi ok sigradizst Liotr en Skuli flyde yfuir a nes. ok þangat ferr Liotr eftir honum ok dualdizst þar vm hrid ok uard fiolmennr. ok þa ridr Skuli ofan af Skotlandi med her mikinn ok funnduzst þeir Liotr j Dỏlum a Katanese ok var þar orrosta mikil. | Skuli hafdi her mikinn er Skotakonungr hafde fæingit honum ok Magbiodr jall ok voru Skotar hinir akaufuzstu j ỏnduerdre orrostu. Liotr jall bad menn hlifa ser ok standa þo sem fastazst. en er Skotar fengu ekki at gert eggiade Liotr sina menn ok var sialfr hinn akafuazste. ok er sua hafde stadit vm hrid þa raufzst fylking þeirra Skota ok eftir þat flyia þeir en Skuli hellt upp bardaga en fell þo at lyktum. Liotr tok undir sig Katanes ok var þa vfridr milli Skota ok Liotz jalls þuiat Skotar undu illa ofaurum sinum. Þa er Liotr jarll uar a Katanesi þa kom ofan Magbiodr jall af Skotlande med her mikinn ok funduzst þeir Liotr jall a Skidamyre a Katanesi. ok hafdi Liotr jall ekki lids vid en þo gek Liotr sua fast fram at þeir viknnudu firir Skotarnir. ok var skammr bardagi adr þeir flydu er lifuit þagu en fiolde var sárt. Liotr uendi aftr med sigri ok var lidit miog sart. Liotr jall hafde ok feingit sár þat er hann læidde til bana.

Bardagi

Lauduerr tok ialldom eftir Liot ok var mikill hỏfdingi hann atti Audnu dottur Kiaruals Jrakonungs. þeirra son var Sigurdr digri. Lauduerr uard sottdaudr ok er heygdr j Hỏfnn a Katanesi. Sigurdr son hans tok jalldom eftir hann. hann vard hofdingi mikill ok vidlendr. hann hellt med ualldi Katanes firir Skotum ok hafde huert sumar her vti. hann heriade j Sudreyiar a Skotland ok Jrland. Þat var a æinu sumre at Finnlæikr Skota jall hastlade Sigurde uỏll a Skidamyre at nefndum degi. en Sigurdr gek til frettar vid modur sina hon uar magrkunnig. Jarll sagde henni at æigi munde minne lids munr en .vij. menn vm æinn. Hon suarar. ek munda þig hafua leingi upp fætt j ulllaupi minum of ek vissa at þu mundir æinart lifa. ok rædr audna lifui en eigi huar madr er kominn. betra er at deyia med sæmd en lifua med skom. tak þu her vit merki þui er ek hefir gỏrt af allri minne kunnattu ok uæntir ek at sigursællt mun uerda þeim er firir er borit en banuęnt þeim er berr. Merkit var geort af myklum hannyrdum ok agætligum haglæik. þat var gert j hrafnn mynd ok þa er vindr blæss j merkit þa uar sem rafnn bæindi fluginn. Sigurdr jall uard ræidr miog vid ord modur sinnar ok gaf Orknneyingum odul sin til liduæitzslu ok for til Finnlæiks jalls a Skidamyre ok fylktu huorirtueggiu lide sinu. ok þa er orrostan se saman uar skotinn merkismadr Sigurdar jalls til bana. Jall kuadde annan mann til at bera merkit ok þa er barizst uar vm hrid fell sa. .iij. fellu merkismenn jalls en hann hafde sigur ok fengu þa Orknneyingar odul sin.

Fundr Olafs ok jarls

Olafr Trygguason siglde uestan at Orknneyium sem fyrr var getit. en þuiat Petlandzfiordr var æigi færr þa lagde hann skip sin a lægi j Asmundaruoge vit Rognnualldzey. en þar a uoginum la firir Sigurdr jall Lauduersson med .iij. skipum ok ætlade þa i hernat. en þegar Olafr konungr visse þat at jall var þar firir þa let konungr kalla hann til mals vid sig. En er jall kom a konungs skip hof Olafr konungr sua rædu sina. Þat mun þer kunnikt Sigurdr jall at Haralldr hinn harfagra for med her sinn uestr hingat þa er hann hafde eignazst allan Noreg. vann Haralldr konungr vndir sig Orknneyiar ok Hiatland ok mikit riki annat her firir vesten haf. gaf konungr eyiarnar ok Hiatland jarlle sinum Rỏgnuallde hinum rika j sonar bætr en Rognnvalldr gaf Sigurde brodur sinum. gerdizst Sigurdr þa jall Haralldz konungs. Annan tima for Haraldr konungr aa hendr Æinare jalli med allmikinn her. gengu þa godgiarnir menn a millum þeirra konungs ok Æinars ok sættuzst þeir at þui at konungr kallade ser allar Orknneyiar ok Hiatland. lauk sua med þeim at jarll gallt konungi .lx. marka gullz firir drap Halfdanar haleggs sonar hans en Æinarr jall hellt lỏndin af Haralldi konungi. Litlu sidar kom austan af Noregi Æirekr konungr Haralldz son. voru þa jallar synir Torfuæinars lydskylldir Æireki konungi ok þat til marks vm (at þeir fengu konungi mikit lid til hernadar. en annan tima er Æirekr konungr kom til eyianna) hafde hann j brott jalla tuo med ser Arnnkel ok Erlend en let firir londin Þorfinn jall brodur þeirra. en þeir badir fellu a Æinglande med Æireki konungi. Eftir þat kuomu synir Æireks af Æinglandi ok hỏfdu þeir þa ualld yfir eyiunum. en þa er þeir uoru hedan j brottu skipudu þeir lỏndin Arnfinne jalli magi sinum. eftir þat tok riki fyst Hauardr (af) brodur sinum. þa Liotr. sidazst Lauduerr fadir þinn. Nu hefuir þu Sigurdr jalldom yfir riki þessu er ek kalla mina æignn sem allt annat þat riki sem att hefir Haralldr hinn harfagri ok huerr hans ættmanna tekit (i) arf eftir annan. þu uæitzt at nu eru synir Æireks ok Gunhilldar flestir af radnir. en þo at Ragnnhilldr systir þeirra lifue þa synizst mer sem hon mune þa illzsku drygt hafua a Orknneyingum at huergi æigi hon rad ne riki helldr hafui hon fullkomliga firirgert sinu fe ok fiorui ef þær udadir eru allar sannar er af henni eru sagdar sem monnum þikir miog ugganda ok æigi olikligt at se. Nu med þui Sigurdr jall at sua hefir til borit at þu ert kominn a mitt ualld þa attu .ij. kosti firir hendi miog | vjafnna. sa er annarr at þu skalt taka tru retta ok georazst minn madr ok lata skirazst ok allir þinir vndirmenn. skaltu þa æiga vissa uon virdingar af mer ok at hallda sem minn vndirmadr med jalls tignn ok fullu frelsi þetta riki sem þu hefir adr haft. ok þar a ofan þat er myklu er mæira vert af rikia j æilifum fagnade j himnariki med allzualldanda gude. er þer þat vist ef þu helldr oll hans bodord. hinn er annar kostr at miog er daligr ok vlikr hinum fyrra at nu j stad skaltu deyia. ok eftir þinn dauda skal ek grimliga geisa lata elld ok jarnn vm allar Orknneyiar brenna ok bæla bygd ok menn nema þetta folk vile frelse hafua ok trua a sannan gud. ok nu ef þu ok þinir undirmenn vilia þenna upp taka sem sidarr var nefnndr þa muntu ok allir þeir er a ymislig skurgod trua hædiliga kueliazst j heluitis loga eftir bradan bana med daligum diỏflum utan enda. En er Sigurdr jall hafde heyrt sua langt ok sniallt eyrendi Olafs konungs herdi hann huginn honum a moti ok mællti suo. þat er þer at segia Olafr konungr at ek hefui æinradit firir mer at ek vil æigi ok æigi ma ek ok æigi skal ek firirlata þann sid er minir frendr ok forfedr hỏfdu firir mer þuiat ek kann mer æigi betri rad en þeir ok æigi ueit ek at sa atrunadr se betri er þu bodar en hinn er ver hỏfum adr alla æfui haft ok halldit. Ok med þui at konungr sa jall þrahallda a sinne villu greip hann son hans iungan er hann hafde þar med ser ok þar hafde upp uaxit j eyiunum. þenna son jalls bar konungr fram a saxit ok bra suerde ok biozst at hỏggua suæininn sua mælande. nu muntu Sigurdr jall sia mega at ek skal ỏngum manni æira þeim er æigi uill almatkum gude þiona edr hlyda minum fortỏlum ok þeim hinum blezsada bodskap til heyra. ok þui skal ek nu þegar j stad þenna þinn son þer firir augum drepa med þessu sama suerde er ek helld a nema þu ok þinir menn þionit minum gude. þuiat hedan ór eyiunum skal ek æigi fyrr fara en ek hefui framit ok fullgert hans hit agæta eyrendi ok (þu) hefir skirn tekit ok son þinn sa er nu helldig a. Ok sua sem jall var þa vid kominn kaus hann þann kost er konungr uillde ok betr gegnndi at taka tru retta. var jall þa skirdr ok allt folk j Orknneyium. Sidan gerdizst Sigurdr jall eftir veralldar virdingu jall Olafs konungs ok hellt af honum lỏnd ok len ok fek honum j gisling þann sama son sinn er adr var af sagt. sa het Huelpr eda Hunde. let Olafr skira sueininn med Lỏduers nafni ok flutti med ser til Noregs. Sigurdr jall batt eidum allt sattmal þeirra. Þui nęst siglde Olafr konungr burt af Orknneyium en setti þar eftir presta at sida folkit ok kenna þeim hæilug fræde. skildu þeir Olafr konungr ok Sigurdr jall med vinattu. Lifdi Hloduerr skamma stund. en eftir þat (er) hann er daudr uæitti Sigurdr jall Olafi konungi ỏngua lydskylldu. hann gek þa at æiga dottur Melkolfs Skotakonungs ok var þeirra son Þorfinnr.

Þaattr iarlanna Einars Þorfinnz Sumarlida

Litlu sidarr en þeir Olafr konungr Trygguason sættuzst ok Sigurdr jall Hloduersson. gek jall at æiga dottur Melkolfs Skotakonungs ok uar þeirra son Þorfinnr jall. Sigurdr jall atte .iij. sonu adra. het æinn Bruse annarr Sumarlide þride Æinarr rangmunnr .v. uetrum eftir Suoldrar orrostu fór Sigurdr jall til Jrlandz til lids med Sigtrygge konungi silkiskegg en setti sonu sina hina ellri til landa en Þorfinn son sinn fek hann j hendr Skotakonungi til fostrs modurfỏdur sinum. En er Sigurdr jall kom til Jrlandz helldu þeir Sigtrvggr konungr her þeim til motz vid Brian Jrakonung ok vard fundr þeirra fostudaginn langa. þa vard æinge til at bera hrafnnsmerkit ok bar jall sealfr ok fell þar en Sigtryggr konungr flyde. Briann konungr fell med sigri ok gagnni.

Fra þeim brædrum

Eftir fall Sigurdar jalls toku synir hans riki ok skiptu j þridiunga Sumarlide Bruse ok Æinarr. Þorfinnr var med Skotakonunge .v. uetra gamall þa er Sigurdr fadir hans fell. Skotakonungr gaf þa Þorfinne dottursyne sinum Katanes ok Sudrland ok jalls nafnn ok setti menn til landrada med honum. Þorfinnr jall var bradgerr j uexsti manna mestr ok sterkazstr suartr a hár ok þegar er honum óx alldr uar þat audsætt at hann var agiarnn. þeir brædr voru olikir j skaplynde Æinarr ok Bruse. Æinarr var madr stridr ok agiarnn oþydr ok hermadr mikill. Bruse var madr hoguærr stilltr vel litilatr ok malsniallr. Sumarlide var likare Brusa j skaplynde. hann var ellzstr þeirra brædra ok lifde skemzst ok vard sottdaud(r). Efter andlat hans talde Þorfinnr jall til rikis j Orkneyium. Æinarr sagde at Þorfinnr hefde Katanes ok Sudrland þat riki er att hafde fadir þeirra ok talde þat meira en þridiung eyia ok villde æigi unna Þorfinne skiftis. en Brusi villde unna ok let uppe skipte firir sina hond. vil ek æigi segir hann agirnnazst mæira af riki en þann þridiung sem ek á at rettu. Þa tok Æinarr undir sig .ij. hlute eyia gerdizst hann þa rikr ok fiolmennr. var oft a sumrum j hernade ok hafde vtbod mikil j lande en allmisiafnnt vard til fæingiar. tok bęndum at læidazst þat starf en jall hellt med freku ỏllum alỏgum ok let ỏngum hlyda mot at mæla. Æinarr uar hinn meste ofstopamadr. gerde j hans riki hallære mikit af starfui ok fekostum þeim er bændr hỏfdu. en j þeim hluta landz er Brusi hafde uar ár mikit ok hoglife bondum. var hann þui vinsęll.

Fra Þorkeli fostra

Madr het Amunde rikr ok audigr hann bio j Hrossey j Sanduik a Hlaupandanese. Þorkell het son hans allra manna geruiligazstr þeirra er upp oxu j Orkneyium. Amunde var vitr madr ok æinna manna mest virdr j eyium. þat var æitt vór at jall hafde vtbod mikit sem hann var uanr en bændr kurrudu illa. baru þat firir Amunda ok badu hann mæla þeim nokkura forstodu vid jall. Amunde sagde jall oahlydinn ok mun litit at skapazst en mer þikir vid uoda buit ef ver verdum rangsattir vid skaplynde huorratueggiu. mun ek mer segir hann ỏngu af skipta. Þa ręddu þeir þetta mal uid Þorkel. hann var traudr til ok het þo sinne vmsyslu vid aeggian manna. Amunda þotti hann ofskiott hæitit hafa. En er jall atte þing. þa mællti Þorkell af hende bonda. sagde naudsyn manna ok bad jall vægia monnum. Æinarr suarar vel ok segir at hann skule virda ord hans. ek hafde nu ætlat at hafa .vj. skip ór lande en nu skulu æigi mæirr en .iij. en þu Þorkell bid nu æigi þessa oftarr. Bændr þokkudu vel Þorkatli lidueitzslu sina. fór jall j uiking ok kom aftr at hausti. En eftir vm uorit hafde jall enn vtbod ok atti þing vid bændr. þa talade Þorkell enn ok bad jall uęgia hondum. Jall suarar ræiduliga ok sagde at hlutr bonda skyllde miog uestna vid hans rædu. hann gerde sig suo odan ok ræidan at hann sagde at | þeir skylldu annat uór æigi badir hæiler a þinginu. slæit vid suo buit þinginu. En er Amunde vard varr vid huat þeir Þorkell hofdu vit atzst bad hann Þorkel burt fara. for hann yfir a Katanes til Þorfinnz jalls ok var þar leinge sidan ok fostrade hann er jall var jungr ok var sidan kalladr Þorkell fostri ok var hann agætr madr. Fleire voru þeir rikismenn er flydu ór Orknneyium firir ofriki Æinars jalls. flydu flester til Þorfinnz jalls sumir til Noregs ok til vmisra landa.

Fundr þeirra brædra

Þegar Þorfinnr jall uar roskinn þa gerde hann bod til Æinars brodur sins ok bæiddizst af honum rikis þess er hann þottizst æiga j Orknneyium en þat var þridiungr. Æinarr tok þui obratt at minka sig suo. en er Þorfinnr jall spyrr þat þa bydr hann vt lide af Katanese. en er Æinarr jall vard varr vid þa safnar hann lide ok ferr j mote Þorfinni ok ætlar at beriazst vid hann. Brusi jall safnar ok lide ferr til motz vid þa ok berr sattmal j mille þeirra. vard þat at sætt at Þorfinnr jall skyllde hafua þridiung rikis j Orknneyium sem hann atti at rettu en Brusi jall ok Einarr jall logdu saman sinn hluta. skyllde Æinarr jall hafa forrad firir þeim ok landuỏrnn. en ef misdaude þeirra yrde þa skyllde sa þeirra land taka eftir annan er læingr lifde. en sa maldagi þotti æigi iafnnligr þuiat Brusi atti son er Rognnualldr het en Æinarr var sonlaus. setr Þorfinnr jall menn til at varduæita riki þat er hann atti j Orknneyium.

Liflaat Eireks jarls Hakonar sunar

Knutr son Sueins konungs tok riki j Danmork eftir fodur sinn. þa sendi (hann) ord Æireki jalli at hann kæma til motz vid konung þuiat jall var miog frægr af hernade sinum. hann bra vid skiott ok bio ferd sina kom hann til motz vid Knut konung var jalli þar vel fagnat. Æirekr jall var a Æinglande einn uetr ok atti nokkurar orrostur. sa var hinn .xiij. uetr hans rikis j Noregi. jall var miog frægr af sigri þeim er hann fek vid Suoldr ok a Herunga uoge. Þess getr Þordr Kolbæinsson j Æireksdrapu.

Ek hefui leyfs þar er lofda

lofkenda fra ek sendu

at hialmsomum hilme

hiallr drottna bod jalli.

ath skylldeliga skyllde

skil ek huat gramr letz uilea

enndr at asta funde

Æirekr koma þeirra.

Eirekr jall hafde þing sett j Noregi adr hann for j brottu ok skipade logum j lande. hann setti eftir j Noregi landz at gæta Hakon son sinn ok fek hann j hendr Æinari þambarskelfi magi sinum at hann skyllde hafa landrat firir honum. Hakon jall var þa .xviij. vetra en Sueinn jall hafde þa halft land til forrada. A þui þinge talade Æirekr jall suo. ek vil þess bidia Suein brodur minn ok alla rikismenn j lande at æigi ræne Hakon sinum hluta landz þo at nokkurr kalli til. en skom bid munu at þui at til mun uerda madrinn er ek er a brottu at kalla til landzsins ok þui radumzst ek a brott at ek uil æigi þat hafa saman at hafa radit þann mann ór lande er gỏfgazstr uar en ætlazst nu til at veria þeim land er æinge mun ædri til koma ok fara þa naudigr ór lande. Lauk hann þa suo sinne rædu. for hann nu brott ór Noregi med her mikinn ok var med Knuti konungi sem fyrr segir ok suo þa er hann uann Lundunaborg. Æirekr jall bardizst ok firir uestan Lundunadorg ok fellde Ulfkel snilling. Þess getr Þordr Kolbæinsson.

Gullkenner let gunne

grædis hest firir vestan

þundr vo leyfdr til landa

Lundun saman bundit.

fek regnnþorins rekka

rỏnn af þingamonnum

vgglig hỏgg þar er eggiar

Vlfkels blar skulfuu.

En er hann hafde æinn uetr uerit med Knuti konungi þa biozst hann vm haustit eftir til Romferdar. en adr hann hof þa ferd upp fek hann til læknni at skera ser uf. en j þui er læknirinn midade til huar hann skyllde af skera gek at þeim madr. segia sumir at þat væri Knutr konungr en hitt segia flæire at þat væri æinn af þeim monnum er voru a Orminum med Olafi konungi Trygguasyni. Sa madr mællti til læknnissins. þar munda ek nu nokkuru meirr. Læknirinn spurde. huersu myklu mæirr. Suo sagde hann at æigi þyrfte oftar en um sinn at skera. Gek þessi madr þa j brott en læknirinn gerde eftir ordum hans ok skar mæira af uf jalls en hann hafde adr ætlat. blæddi þa akafliga suo at æigi vard stoduat. fek Æirekr jall af þui bana ok þotti verit hafa hinn meste hofdinge.

Aslakr feck Gunnhilldar

Þa er Sueinn jall Hakonarson ok Hakon Æireksson redu Noregi eftir þat er Æirekr jall uar ór lande farinn gerdu þeir sætt vid Ærling Skialgsson ok var bundin med þui (at) Aslakr son Erlings fek Gunnhilldar dottur Sueins jalls. tok Erlingr þa allar uæitzslur þær er Olafr konungr Trygguason hafde ueitt honum. gerd(izst hann) | hinn mesti aastuin jalla.

Þaattr þeirra Orkneyingha

capitulum

Mikill hermadr Æinar jall j Orkneyium Sigurdarson jalls hann þotti æingi iafnnadarmadr. hann heriade a Jrland ok bardizst j Ulfreksfirde vid Konufỏgur Jrakonung. fek Æinarr jall þar usigr mikinn ok mannalat. Annat sumar eftir fór Eyuindr urarhornn uestan af Jrlande ok ætlade til Noregs. uedr uar huast ok stormr mikill. þa sneri Eyuindr til Asmundaruogs ok la þar uedrfastr um hrid. En er þat spyrr Æinarr jall þa hellt hann þangat lide miklu tok hann þar Eyuind ok let drepa en gaf grid flestum monnum hans. foru þeir heim til Noregs um haustit ok a fund Olafs konungs ok sogdu honum aftoku Eyuindar. Konungr suarar fa vmd ok fannzst þat a þo at honum þotti mannskade mikill ok miog j moti ser gert. um flest uar konungr famælltr þat er honum þotti ser miog j moti skapi. Þorfinnr jarll sende Þorkel fostra sinn vt j eyiar at heimta saman skatta sina. Æinarr jall kende Þorkatli miog uppræist þa er Þorfinnr jall hafde tilkall haft vt j eyiarnar. for Þorkell skyndiliga ór eyiunum yfir a nes. spurde Þorfinnr jall at hann uar þess viss ordinn at Æinarr jall ætlade honum dauda ef æigi hefde vinir hans edr frændr gert honum niosn. nu mun ek æiga þann a baugl at lata þann verda fund ockarnn jalls at um skifti med okr en þann annann at fara leingra a brott ok þangat at jall æiga alldri | ualld yfir mer. Þorfinnr jall fysti þess miog at hann skyllde fara austr til Noregs motz vid Olaf konung. muntu segir jall mikils metinn huar sem þu ert med tignum monnum. en ek væit beggia yckart skaplynde þitt ok jalls at þit munut skamma stund mundazst til. Biozst þa Þorkell a fund Olafs konungs ok for um haustit til Noregs ok var vm uetrinn med Olafi konungi j myklum kærlæikum. hafdi konungr Þorkel miog vid rad sin þotti honum sem var Þorkell vitr madr ok skorungr mikill. fann konungr þat j tali hans at hann misiafnnade miog frasognn vid jalla ok uar vinr mikill Þorfinnz en lagde þungt til Æinars jalls. Ok snemma vm vorit sende konungr skip uestr vm haf a fund Þorfinnz jalls ok ordsending þa at jall skyllde koma a hans fund. hann lagdizst æigi ferdina undir hofut þuiat vinattumal fylgdu ordsendingunne.

Þorkell drap Einar jarl. capitulum.

Ðorfinnr jall for austr til Noregs ok kom a fund Olafs konungs. fek hann þar godar vittokur ok dualdizst þar leinge vm sumarit. en er hann biozst uestr þa gaf Olafr konungr honum langskip mikit ok gott med ollum ræida. Þorkell fostri redst til ferdar med honum jalli ok gaf jall honum þat skip er hann hafde uestan. skilduzst þeir konungr ok jall hinir bezstu uinir med myklum kærleikum. Þorfinnr jall kom um haustit til Orkneyia. en er Æinarr jall spurde þetta þa hafde hann fiolment ok la aa skipum. Brusi jall for til fundar vid þa brædr ok bar sætt a mille þeirra. kom enn suo at þeir sættuzst ok bundu þat æidum. Þorkell fostri skyllde þa j sętt tekinn ok vinattu vit Æinar jall ok þat uar ok mællt at huorr þeirra skyllde odrum ueita uæitzslu ok skyllde jall fyrre sækia j Sandvik til Þorkels. En er jall var þar a uæitzslu þa var þar uæitt kappsamliga. jall var ecki katr. þar var mikill skali ok dyrr a badum endum. þann dag er jall skyllde burt fara ok buazat þa skyllde Þorkell fara med honum til uæitzslu. Þorkell sendi menn fram a leidina a niosnn þa er þeir skylldu fara um daginn. en er þeir komu aftr sogdu þeir Þorkatli at þeir fundu þar þrennar satir ok uopnnada menn. ok hyggium ver þer satt at segia at suik muni undir vera. En er Þorkell spurde þetta þa frestade hann buninge ok heimti saman menn sina. Jall bad hann buazst ok sagde mal ath rida. Þorkell sagde at hann atti mart (at) annazst. hann gek stundum vt en stundum inn. Elldar voru a golfinu. þa gek Þorkell inn um adrar dyrr ok med honum einn madr er nefnndr er Halluardr. hann uar islenzskr madr austfirzskr af ætt. hann lauk aftr hurdinne. Þorkell gek innar eftir skalanum mille elldzsins ok þess at jall sat. Jall spurde. ertu nu buinn. Þorkell suarar. ek er buinn nu. Þa hio Þorkell til jalls j hofudit. Jall steyftizst fram a golfit. Halluardr mællti. her se ek alla uesta fangarads er þer dragit jall æigi af elldinum. Hann keyrde þa spaurdu under hnackabæin jalli ok kifti honum upp ath pallinum. Þorkell ok þeir badir felagar geingu vt skyndiliga vm adrar dyrr en þeir geingu inn. stodu þar vti menn Þorkels med aluæpuni. Jallsmenn toku til hans ok uar hann þa daudr en ollum felluzst hendr til hefnnda. var þat ok at bradan bar ath miogh enda varde ỏngan mann þessa verks af Þorkatli. voru menn ok flestir uopnnlausir inne en margir adr vinir Þorkels godir. bar þat til med audnu þeirre er Þorkatli var lagit lengra lif. for Þorkell þa til skip(s) sins en jarlls menn j burt. Þorkell siglde þann dag j burt ok austr j haf ok uar þat eftir uetrnætr. koma þeir þa med hæilu ok holldnu til Noregs. for Þorkell þegar a fund Olafs konungs ok fek hann þar godar vidtỏkur. let konungr yfir þessu uerki uel. var Þorkell med honum um uetrinn.

Vidtal þeirra brædra

Eftir frafall Æinars jalls tok Brusi jall þann hluta landz er adr hafdi haft Æinarr jall þuiat þat uar med margra manna vitorde huerium skildaga þeir Æinarr ok Brusi hỏfdu felag gert. Þorfinni jalli þotti þat rettazst at halfar eyiar hafdi huorr þeirra en þo hafde Brusi .ij. uetr huornntueggia hlut eyianna. en um uorit kallade Þorfinnr til landz uith Brusa at hann vill hafua helming landa. en Brusi gaf æigi jakuęde vid þetta. attu þeir stefnnur at þessum malum. geingu þa at vinir þeirra at semia þetta mal. ok kom suo at Þorfinnr let ser ecki annat lika en hafua helming eyia en segir þat med at Brusi þurfti æigi mæira en þridiung med þat skaplynde sem hann hefir. ek unda þui segir hann at hafa þridiung landz þann er ek tok eftir fỏdr minn j arf. kallade ok æingi til j hendr mer. en nu hefui ek tekit annan þridiung eftir brodur minn at rettum maldỏgum. en þo at ek se uanfærr til at deila kappi vit ydr frænde þa mun ek þa annars aleita | en iatta undan mer riki. Þeir skildu at suo bunu malstefnu þessa. en er Brusi sa at hann mundi æigi standa iafnnfætis vid Þorfinn. þuiat hann hafde riki mykla mæira ok traust af Skotakonungi modurfỏdur sinum. þa red Brusi þat af at fara ór lande austr a fund Olafs konungs ok hafde med ser Rognnualld son sinn ok var hann þa tiu uetra. En er jall hitti konung þa tok hann uel vid honum. en er jall þar upp eyrende sin ok segir konungi allan malauoxat þann er uar med þeim brædrum ok bat konung uæita ser styrk til at hallda riki sinu. baut þar fram j moti fullkomliga sina vinattu. Konungr suarar ok tok þar fyst til mals er Haralldr hinn harfagri hafde æignazst odul ỏll j Orkneyium en jallar hafua sidan haft j len en alldri at æignn. ok er þat til iartæignna segir hann at þa er Æirekr blodỏx ok synir hans voru j Orkneyium þa voru jallar þeim lydskylldir. en er Olafr Trygguason frænde minn (kom j land) þa gerdizst Sigurdr jall fader yduarr hans madr. nu hefui ek tekit eftir hann allann arf. nu uil ek gera þer þann kost at þu gerizst minn madr. mun ek þa fa þer eyiar j len. skulu uit þa freista ef ek uæiti þer minn styrk huort betr skal at hallde koma edr Þorfinni brodur þinum traust Skotakonungs. en ef þu uill æigi þenna kost þa mun ek eftir læita þeim æignum ok odulum er uorir frændr hafa att uestr þar. Þessar rædur hugfesti jall med ser ok bar firir vine sina ok læ(i)tade rads vid þa hueriu hann skyllde iatta. huort hann skyllde at þessu sættazst vid Olaf konung ok gerazst hans madr. en hitt er mer osynna huerr minn hlutr verdr at skilnade uorum ef ek kued nei vid þuiat konungr hefir bert gert firir mer tilkall at hann þikizst æiga eyiarnar. en vid storræde hans ok þat at uer erum her komnir þa mun honum litit firir at gera þat af uorum kosti sem hann uill. En þo at jalli þætti a huorutueggia andmarki þa tok hann þann kost at leggia allt a konungs ualld bæde sig ok riki sitt. tok þa Olafr konungr af jalli ualld ok forrad yfir ollum erfdalondum ok gerdizst jall þa konungs madr ok batt þat suardogum.

Ferd jarls til Noregs

Þorfinnr jall spurde at Brusi brodir hans uar farinn austr a fund Olafs konungs af sækia traust af honum. en firir þui at Þorfinnr hafde farit fyrr a fund Olafs konungs ok komit ser þar j uinattu þa þottizst hann æiga þar uel firir buit ok visse at þar munde margir fylgia hans male. Gerir Þorfinnr jall þat rad at hann byrr ferd sina sem skyndiligazst ok for til Noregs ok ætlade at sem minnzstr skyllde verda misfari þeirra Brusa ok ecki skyllde eyrende hans til lykta koma. ok er Þorfinnr hitti konung uar þat annan ueg en hann hafde ætlat. þuiat þa er hann kom a fund Olafs konungs uar lokit ok greitt allt um sattmal þeirra konungs ok Brusa. Þorfinnr jall visse ok æigi at Brusi hafde upp gefit riki sitt fyrr en Þorfinnr jall uar kominn a fund Olafs konungs. En þegar þeir hittuzst Þorfinnr jall ok Olafr konungr þa hóf konungr upp hit sama tilkall til rikis j Orkneyium sem hann hafde haft vid Brusa ok bæidde Þorfinn þess hins sama at hann skyllde iata konungi þeim hluta landa er hann atti adr. Jall suarar uel ordum konungs ok sagde suo at honum þotti mikit undir um uingan hans. ok ef þer herra sagde jall þikizst þurfa liduæitzslu minnar mot ỏdrum hofdingium þa hafui þer fullt til þess unnit. en mer er æigi hent at væita ydr handgaungu þuiat ek er adr jall Skotakonungs ok honum lydskylldr. En er konungr fann vndandratt j suorum jalls um þessa malalæitan er hann hafde adr upphafit þa mællti konungr. ef þu jall uill æigi gerazst minn madr þa er sa annarr kostr at ek setia þann mann yfir Orknneyiar er ek uil. en ek uil at þu uæitir þa suardaga at kalla ecki til landa þeirra ok lata þa j fride uera af þer er ek set yfir. en ef þu uill onguann þenna kost þa mun suo þykia þeim er ek set yfir sem ufridar muni þeim af þer uon. ma þer þa æigi undarligt þikia at dalr komi moti holi. Jall suarar ok bad konung gefa ser frest at hugsa þetta mal. Konungr gerde suo gaf jarlli stund ok orlof at rada um þetta vid uine sina. þa bæiddi jall þess at konungr skyllde lea honum frest til annars sumars ok fari hann heim þa fyst. er hæima radunæyti mitt allt segir hann en ek er bernskr madr firir alldrs sakir. Konungr bad hann þa kiosa annathuort. Þorkell fostri uar þa med konungi. hann sendi menn leyniliga til jalls ok bat hann æigi þat firirætlazst huat er honum var j hug at skiliazst suo vit Olaf konung at þeir væri æigi sattir suo sem hann uar kominn j hendr konungi. þottizst hann sia at æinbeygdr uar kostr at lata konung æinn ollu rada. þotti þeim sa þo æigi kiỏruisligr at æiga ỏnga uon sealfr til ættleifdar sinnar ok uæita suardaga til þess at þeir hefde j fride þat riki er ecki voru til bornir. en firir þui ath honum syndizst ouist um brottfỏr sina þa kiore hann þat at ganga til handa konungi ok gerazst hans madr sem Brusi brodir hans hafde gert. Konungr fann þat at Þorfinnr uar myklu | skapstærri en Brusi. trude hann þui Þorfinni uerr. sa konungr þat at hann munde þikiazst æiga styrks uon af Skotakonungi þo at hann brygdizst j þessu sattmale. skilde konungr þat af uizsku sinne. Brusi gek tregligar at ỏllu sattmale en mællti þat æina um at hann ætlade ser at hallda. en þar er Þorfinnr uar gek hann gladr at ollu. þegar hann hafde radit firir ser huernn hlut hann skyllde upp taka þa gek hann glatt at ollum skildaga ok dro um þat ỏngan hlut er konungr bæiddi hit fysta kuelld. en þat grunade konung at hann munde ætla at gera eftir sumar sættir.

Konungr segir vpp sættir

Þa er Olafr konungr hafde hugsat firir ser allt þetta mal let hann blasa til fiolmennrar stefnnu ok let þangat kalla jalla bada. þa mællti hann. sattmal uort Orknneyinga jalla uil ek nu birta firir alþydu. þeir hafa nu iatat minu æiginordi yfir Orknneyium ok Hialltland(i) ok gerst minir menn ok bundit þat suardogum. ok uil ek nu gefa þeim j len Brusa þridiung en Þorfinni annan suo sem þeir hafa fyrr haft. en þann þridiung er atti Æinarr jall þann læt ek falla undir mig firir þa sok at hann drap Eyuind urarhorn hirdmann minn ok felagsmann kærann. uil ek sea firir þeim hluta landz þat er mer synizst. þat uil ek ok til skilia vid yckr brædr jalla mina at þit takit sættir af Þorkatli Amundasyne firir drap Æinars brodur yckars. uil ek at domr se undir mer ef þit uilit þui iata. En þat uar sem annat at þeir iattudu þui ollu er konungr mællti. gek þa Þorkell fram ok festi a konungs dom ok slæit suo þessu þinge. Olafr konungr dęmde bætr firir Æinar sem firir .iij. lenda menn en firir sakar skyllde nidr falla þridiungr giallda. Þorfinnr jall bat ser brottfararleyfis konung. en er þat fekzst biozst hann skyndiliga. en er hann var albuinn þa uard þat æinn dag er jall drak a skipe at þar kom firir hann uouæifliga Þorkell Amundason ok lagde hofudit j kne honum ok bad hann af gera sligt er hann uillde. Jall spurde hui hann gerde suo þar sem ver erum adr sattir at konungs domi ok statt upp. Hann gerde suo ok mællti. sætt þeirre er konungr gerde j mille uor mun ek hlita a mille uor Brusa. en þat sem til yduar kemr af skulu þer æinir rada. þo at konungr hafu(i) mer skilit æignir minar edr landzuist j Orknneyium þa kann ek suo skaplynde yduart at mer er ufært j eyiarnar nema ek fari j trunade ydrum uil ek þat festa ydr segir hann at koma alldri til Orknneyia huat sem konungr mællti vm þat. Jall þagnnade ok tok seint til mals ok mællti. villtu Þorkell at ek dęma vm ockr mal en hlita æigi konungs domi þa mun ek þat hafua upphaf at sætt ockarre at þu skalt fara med mer til Orknneyia ok vera med mer ok skiliazst eigi vit mik nema mitt leyfui se til. vera skylldr til at veria land mitt ok allra hluta þeirra er ek uil gera lata medan vit lifum badir. Þorkell suarar. þat skal a ydru uallde herra sem allt annat þat er ek ma rada. Gek Þorkell til ok festi jalli allt þat er hann quad a. Jall sagde at hann munde sidarr um fegiolld a kueda. en hann tok þa suardaga af Þorkatli. snerizst hann þegar til ferdar med jalli. for jall þegar er hann var buinn ok sazst þeir konungr alldri sidan. Brusi jall dualdizst eftir ok biozst mæir af tomi. en adr jall for j brott atti Olafr konungr stefnu vid hann ok mællti. þat synizst mer at ek muna þig hafa at trunadarmanni vm þetta mal þar firir uestan hafit. ætla ek at þu skalt hafua .ij. hlute landz til forrada þa sem þu hefir adr haft. vil ek at þu ser æigi minne madr edr orikari en þu uart adr er þu ert mer handgeinginn. en ek uil festa suo trunat þinn med þui at her se eftir med mer Rỏgnnualldr sonr hinn. se ek þa ef þu hefir mitt traust ok .ij. hluti landa at þu matt uel hallda þig firir Þorfinni jalli. Brusi tok þat med þockum at hafua .ij. hluti landa. dualdizst Brusi þa litla hrid adr hann for j burt ok kom um haustit uestr til Orkneyia. Rognualldr Brusason uar eftir med Olafi konungi. hann uar allra manna fridazstr hárit mikit ok gult sem silki. hann uar snemma mikill ok sterkr ok manna geruiligazstr bæde firir uitz sakir ok allrar atgerui. hann uar lengi med Olafi konungi. Þess getr Ottarr suarti j drapu þeirra er hann orti um Olaf konung.

Gegnn erut þer at þegnum

þiodskiolldungra goda

halldit hæift a uelldi

Hialltlendingum kennir.

æigi uard a jordu

ognnbradr adr þer nadut

austr aa er eyium uestan

ynglingr undir sig þryngi.

Þa er brædr foru uestr til Orkneyia Þorfinnr ok Brusi þa tok Brusi .ij. hluti landz til forrada en Þorfinnr þridiung. uar hann iafnnan a Katanese ok a Skotlande en setti menn sina yfir eyiarnar. hafde Brusi æinn landuornn firir eyiunum. En j þann tima uar þar miog herskatt þuiat Nordmenn ok Danir heriudu þangat miog ok j uestruiking ok komu oft uit Orknneyiar þa er þeir foru uestr edr uestan ok namu þar nesnám. Brusi talde at þui vit Þorfinn brodur sinn er hann hafde ỏngar utgerdir firir Orkneyium edr Hiatlande en hafde skatta ok skylldr af sinum hluta. þa baud Þorfinnr honum þann kost at Brusi skyllde hafa þridiung landz en Þorfinnr .ij. luti ok hafa æinn landuornn firir hond beggia þeirra. en þo at þetta skifti yrde æigi bradfæingis þa er þo suo sagt at þetta skifti hafui fram farit þa er Knutr konungr hinn riki hafui undir sig lagit (Noreg) en Olafr konungr var or lande farinn. Þorfinnr jall Sigurdarson hefir verit gofgazstr jall j Orkneyium ok haft mest riki Orkneyinga jalla. hann atti mikit riki a Skotlande ok Jrlande. hann æignnadizst | Hiatland ok Orkneyiar ok Sudreyiar. Suo segir Arnnorr jarllaskalld.

Hringstride uard hlyda

herr fra þussa skerium

rett segig þiod hue þotti

Þorfinni til Dyflinnar.

Þorfinnr uar hinn mesti hermadr. hann tok jalldom tuæuetr ok red meirr en .lx. uetra ok uard sottdaudr a ofanverdum dỏgum Haralldz Sigurdarsonar. en Brusi andadizst a dogum Knutz hins rika litlu eftir fall Olafs konungs hins helga.

Orkneyingha þaattr

| Olafr konungr Haralldzson fek ỏnga lydskylldu af Þorfinne jalli sidan er þeir skildu eftir sattmal þeim Brusa jalls allra saman. gerdizst Þorfinnr jall nu hofdinge mikill manna mestr a uoxst liotr yfuirsyndar suartr a hár skarplæitr ok nockut skolbrunn ok hinn hermannligsti. hann uar kapsmadr mikill ok agiarnn bæde til fear ok metnadar sigrsęll ok kænn j orrostum ok godr arædis. hann uar þa .v. uetra gamall er Melkolfr Skotakonungr modurfadir hans gaf honum jalls nafnn ok Katanes til yfirsoknar en þa uar hann .xiiij. uetra er hann hafde utgerdir firir lande sinu ok heriade a riki annarra hỏfdingia. Suo segir Arnorr jallaskalld.

Hilmir raud j hialma

hreggi skilfings eggiar

fór adr fimtan uæri

fetriodr hugins uetra.

georr letz grund at ueria

gedfræknn ok til sækia

errinn Æinars hlyri

æingr mann j skyranne.

Þorfinnr jall hafde styrk mikinn af Skotakonungi. dro þat miog riki hans fram j Orkneyium er sa styrkr uar honum suo nærr. Skotakonungr andadizst þa er þeir brædr voru sattir. tok þa riki j Skotlande Kall Hundason. hann þottizst æiga Katanes sem hinir fyrri konungar. uillde hann þar hafa skatta af sem annarsstadar en Þorfinnr jall þottizst æigi hafua ofmikinn arf eftir modurfỏdur sinn þo at hann hefde Katanes. þotti honum ser ok fyrri hafa gefit uerit ok uillde þui æinga skatta af giallda. geordizst nu af þessu fiandskapr mikill ok heriudu huorir a adra. Karl konungr uillde setia þann hofdingea a Katanes er Moddan het. hann uar systurson hans ok gaf honum jalls nafnn. ræid Moddan þa ofan af Skotlande ok efldizst at lide j Sudrlande. geingu þa niosnir til Þorfinnz jalls dro hann þa her saman um Katanes kom þa Þorkell fostri utan af Orknneyium med mikit lid til motz uid Þorfinn jall ok hỏfdu þeir þa synu mæira her. ok þegar er Skotar uissu þat at Þorfinnr jall hafde mæira lid þa uard þeim sæinna um arasina ok ridu sidan upp j Skotland. Þorfinnr jall lagde undir sig Sudrland ok Ros ok heriade uida um Skotland. snere þadan aftr a Katanes en Þorkell ut j eyiar. læidangrlid for heim. jall sat a Katanesi j Dungalsbæ ok hafde .v. langskip ok suo nokkut mart lid at þau voru uel skiput. Moddan kom a fund Karls konungs ok sagde honum sinar farar oslettar. Karl konungr uard ræidr miog er heriat uar a land hans. gek hann þegar a skip ok hafde .xi. langskip ok mikit lid ok hellt þa nordr firir Skotland. hann sende Moddan aftr a Katanes med lid mikit ok ræid hann id efra um Skotland. var suo stefnnth at hann skyllde þadan at koma ok skyllde Þorfinnr jall þa verda j klofanum. Nu er at segia fra Kalli konungi at hann letti æigi fyrr en hann kom a Katanes ok uar skamt a mille þeirra. Þorfinnr jall tok þat rad sidan at hann stæig a skip ok hellt vt a Petlandzfior(d) ok ætlade til Orknneyia ok uar suo skamt a mille þeirra. ok er þeir sa segl Karl konungr er þeir sigldu austan a fiordinn ok sigldu þegar eftir þeim. þeir Þorfinnr jall stefnndu austr med eyium ok ætludu til Sanduikr. hann lagde austan undir Dyrnes. gerde þegar ord Þorkatli at hann skyllde safnna lide. Þorfinnr jall la undir Dyrnese ok hafde sid komit. en um morguninn er liost uar finna þeir æigi fyrr en Karl konungr rærr þar at þeim a .xi. skæidum. voru þa .ij. kostir firir hondum. sa annarr at hlaupa a land en leyfa skipin ouinum sinum ok feet allt. hinn annarr at leggia til motz uid konung ok lata audnu rada. Þorfinnr jall heitr þa a sina menn ok bat þa briota upp uopn sin. kuezst æigi uilea a flotta leggia. bat þa roa at rỏskliga. tæingia þa huorirtueggiu skip sin. Þorfinnr jall eggiar lid sitt miog ok bat þa uera akafa ok gera harda hina fystu hrid. kallar Skota fa standazst munu. Þesse orrosta var bæde hord ok lỏng. Suo segir Arnorr jallaskalld.

Endr hyck Karli kendu

kyndum lofut bryniu

land uara lofdungs kindar

laust firir Dyrnes austan.

fim sneckium hellt framme

flugstyggr af hug dyggum

rausnar madr at ræsis

ræidr ellifu skæidum.

Ad lỏgdu skip skatnar

skilit fell herr a þiliur

suomu jarnn j aumu

od bord Skota blode.

stall drepa stræingir gullu

stal bæit en rann suæiti

broddr flo bifduzst oddar

biartir þeingils hiarta.

Þorfinnr jall eggiar nu akafliga lid sitt ok uard þar allhỏrd hrid. hellduzst þeir litt Skotarner firir framan siglu a konungsskipinu. þa hleypr Þorfinnr jall aftan ỏr lyptingunne ok fram a skipit ok bardizst allhraustliga. ok er hann sa at þyntizst skipanin konungs eggiade Þorfinnr jall sina menn til uppgaungu. ok er þat sa Karl konungr þa bat hann hoggua tæingslin ok leggia burt ollum skipaher sinum allbradliga taka til ara sinna ok leggia | fra. þa koma þeir Þorfinnr jall stafnliam a konungsskipit bat Þorfinnr jall þa upp bera merki sitt ok fylgde mikil suæit manna med honum. þa hliop Karl konungr af skipe sinu med þa menn er upp stódu en mestr hluti uar fallinn a þui skipe. Karl konungr hliop a annat skip ok bat þa taka til ara ok logdu þa Skotar a flotta en Þorfinnr ellti þa. Suo segir Arnorr.

Þruma uar þeyge skemri

þat uar skiott med spiotum

mætr uit minna neyti

minn drottinn rak flotta.

gall adr grams menn felli

gunnmárr und her sárum

hann uo sigr firir sunann

Sanduik rudu branda.

Þorkell fostri drap Moddan

Kall konungr hellt undan sudr til Breidafiardar ok safnnar þa lide af nyiu. Þorfinnr jall uæik aftr eftir bardagann. kom þa Þorkell fostri til motz uit hann ok hafde mikit lid. sigldu þeir þa sudr til Breidafiardar eftir þeim Kalli konungi. Ok þegar er þeir komu uit Skotland toku þeir at heria. þa uar þeim sagt at Moddan jall uar nordr a Katanesi j Þorsá ok hafde þar mikit lid. hann hafde ok sent til Jrlandz eftir lide þuiat þar atti hann marga frændr ok uine ok beid hann þess lids. Þa gera þeir þat rad at Þorkell fostri for nordr til Kataness med suman herinn en Þorfinnr jall la eftir uit Skotland ok heriade þar. Þorkell fór leyniliga þuiat honum uar allt landzfolk traust ok trutt a Katanesi. gek æinge niosnn firir honum þar til er hann kom a Þorsa a nattarþeli ok tok hus a Moddani jalli ok baru at elld. Moddan svaf j lofti einu. hann hliop ut ok j þui er hann hliop ofan firir loftsualarnar hio Þorkell suerde eftir honum ok kom a halsinn ok tok af hofudit. Eftir þat gafuzst menn upp en sumir komuzst a hlaupi undan. þar uar mart manna drepit en gefit grid sumum. Dualdizst Þorkell þar skamma hrid adr hann for til Breidafiardar. hafde hann þa her allan med ser þann er fekzst a Katanesi ok um Sudrland ok Ros. mætti hann þa Þorfinni jalli a Mærhæfui ok sagde honum sligt er gerst hafde j hans læikum. þackar Þorfinnr jall honum uel sitt starf. lagu þeir badir þar vm hrid.

Fra Orkneyinghum

Nv er at segia fra Kalli konungi af hann for upp a Skotland eftir orrostu þeirra Þorfinnz jalls ok efldizst at lide at nyiu. hann dro her saman sunnan af Skotlande hit uestra ok hit eystra ok allt sunnan af Satiri. þa kom ok til motz uit hann herr af Jrlande er Moddan jall hafde eftir sent. sende hann þa uida til hofdingia eftir lide ok stefnde her þeim ollum til motz vid Þorfinn jall ok uard fundr þeirra a Torfuese firir sunnan Bæfiord. þar uard orrosta hord ok hofdu Skotar her mykla meira. Þorfinnr jall uar j onduerdri fylkingu sinne. hann hafde gullrodinn healm a hofde ok gyrdr suerde spiot j hende ok hio ok lagde badum hondum. Suo er fra sagt at hann væri fremzstr allra sinna manna. hann gek þar at sem firir uar fylking þeirra Jranna. uar hann suo akafr j fystu med sina suæit at þeir hrucku þegar firir ok fengu sidan alldri uidrettu. let Kall konungr þa bera fram merki sitt til motz vid Þorfinn jall. uar þa hardr bardaga vm hrid ok lauk med þui at Kall konungr lagde a flotta en sumir segia hann fall(i)t hafa. Suo segir Arnnor(r) jallaskalld.

Ulfs tuggu raud eggiar

æitt þar er Torfnes heitir

ungr olli þui þengill

þat uar manadag framar.

sungu þar til þinga

þann firir Eckial sunnan

suerd er siklingr bardizst

snarr uit Skotlandz harra.

Hatt bar Heallta drottinn

healm at gæira salmi

ógnnstærir raud Jrum

odd j ferdar broddi.

minn drottinn hlaut mattar

milldr und bretzskum skillde

hende Hloduers frænde

hermennn en tok brenna.

Þorfinnr jall rak flottan allt upp a Skotland ok lagde undir sig landit huar er hann fór ok allt sudr a Fifi en sende Þorkel fostra fra ser med sumt lidit. En þa er Skotar vissu at jall hafde fra ser sent sumt lidit foru þeir þa at honum er adr hỏfdu undir hann gengit. ok þegar Þorfinnr jall uard uerr uit suik þeirra hendir hann saman menn sina ok for a moti þeim. uard Skotum þegar sæinna um arasina er þeir vissu jall vera vidbuinn. Þorfinnr jall red þeger til bardaga er hann mætti Skotum en þeir nentu æigi at ueria sig. sloguzst þegar a flotta a merkr ok skoga. ok þa er Þorfinnr jall hafde rekit flottann hæimti hann saman lid sitt ok sagde at þa uillde hann brenna lata allt herat þuiat hann uillde geallda Skotum suo suikin. foru menn þa um þorp ok bæi ok brendu huatuetnna suo at æigi stod kot eftir. drapu mennina þa er þeir fundu. en konur ok gamalmenni droguzst a merkr ok skoga med uælon ok uæinan. keyrdu sumt firir ser ok hertoku. Suo segir Arnorr jallaskalld.

Tynduzst bol þa er brende

brazst ath þat dægr haske

stỏk j reyr en roknnu

raudr elldr Skotauellde.

mordkenner gallt monnum

mein a sumri æinu

fengu þeir um þengil

þremr ainnum hlut minna.

Eftir þetta for Þorfinnr jall nordr eftir Skotlande til | skipa sinna ok lagde undir sig land huar sem hann fór. for þann þa nordr a Katanes ok sat þar um uetrinn. en huert sumar þadan fra hafde hann læidangr vti ok heriade um sumrum med lide sinu ỏllu.

Af framaverkum Þorfinnz jarls

Þorfinnr jall gerde þat framaverk j Orknneyium at hann uæitti allri hird sinne ok morgum odrum rikum monnum allan uetr j gegnum bæde mat ok mungat suo at æinge madr þurfti j skytning at ganga. suo sem ollum hofdingium er tijtt j odrum londum konungum ok jorlum at uæita um jol hird sinne ok gestum. J þenna tima andadizst Bruse jall ok tok Þorfinnr jall þa undir sig allar eyiar. En þat er sagt fra Rỏgnnuallde Brusasyne at hann uar j orrostu a Stiklastodum þa er Olafr konungr fell. komzst Rỏgnualldr j brott med ỏdrum flottamonnam. hann flutti ór orrostu Haralld Sigurdarson brodur Olafs konungs. uar Haralldr sárr miog. kom Rỏgnnualldr honum til lækningar at æins litils bonda en Rỏgnualldr fór austr um Kiol til Jamtalandz ok þadan til Suiþiodar a fund Onundar konungs. Haralldr uar med bondanum þar til er hann uar græddr. fek bonde honum þa son sinn til fylgdar vid hann ok fór hann þa austr til Jamtalandz ok til Suiþiodar huldu hỏfde. ok þa er þeir skildu j kiorr æinum þa quad Haralldr visu þessa.

Nu uerd ek skog af skogi

skreidazst litils heidar

huerr ueit nema ek verda

vida frægr um sidir.

Haralldr kom j Suiþiod ok for til fundar vid Rognualld jall. foru þeir badir austr j Gardariki ok mikit lid annat þat er verit hafde med Olafi konungi. þeir lettu æigi fyrr en þeir komu austr j Holmgard a fund Jarizlafs konungs. tok hann uit þeim forkunnar vel firir sakir hins hæilaga Olafs konungs. gerduzst þeir þa landuarnnarmenn hans firir Gardariki aller saman ok Erlingr jall sonr Rognualldz jalls.

Magnus Olafsson til konungs tekinn j Noregi

Rognnualldr Brusason var eftir j Gardariki þa er Haralldr Sigurdarson for j Myklagardz riki. hafde Rỏgnualldr þa landuỏrnn um sumrum en uar j Holmgarde um uetrum. konungr uirde hann mikils ok þar eftir ỏll alþyda. Rognualldr jall uar huerium manni mæire ok sterkare ok manna fridazstr synum atgeruimadr mikill suo at æige fannzst hans iafninge. Suo segir Arnorr jallaskald at Rogunalldr atti j Gaurdum .x. orrostur.

Dæilldizst af suo at alldri

ol grafninga þelar

gunnar niordr j Gordum

gunnbradr tiu hade.

Æinarr þambarskelfir ok Kalfr Arnaason sottu Magnus Olafsson austr j Gardariki. uar Rognnalldr firir þeim j Aldeigiuborg. var þa vit sealft buit at hann munde ganga at Kalfui adr en hann gerde hann varan vid huersu af stod um ferdir þeirra. segir Æinarr at Kalfr idradizst glęps þess er hann hafde fellt hinn hæilaga Olaf konung fra landi. uill hann þat nu bæta a Magnuse syni hans. segir hann Rỏgnualldi at Kalfr uill hefia Magnus til rikis ok efla hann j moti uikingum Knytlinga. ok eftir þat sefazst Rỏgnualldr. bæidir þa Æinarr þambarskelfir þess at Rỏgnualldr skuli radazst til ferdar med þeim upp j Holmgard ok finna þar Jarizleif konung ok flytia fram eyrendi sin ok segia at þeim uar suo læitt ordit riki Knytlinga ok mest Alfifu at þess geck ekki yfir þa at þeir uile þeim lengr þiona. bidia þa þess at Jarizleifr skuli fa þeim Magnus Olafsson til hofdingia. flytr Rognualldr þa þetta mal med þeim ok Jngigerdr drottning ok margir adrir gofgir menn. Jarizleifr konungr uar þess traudr at fa Magnus j hendr Nordmonnum suo sem þeir hofdu buit vit fodur hans. en þat tokzst þo at .xij. hinir gofguzstu menn soru æida at þetta uar allt trutt. Rognualldi jalli gaf Jarizleifr konungr upp æidinn firir trunadar sakir. Kalfr sor þann æid Magnusi konungi at hann skal fylgia honum utenlandz ok innan ok gera þa hluti alla er Magnusi þætti þa sitt riki meira edr frialsara en adr. Eftir þat toku Nordmenn Magnus til konungs ok gerduzst honum handgeingnir. duolduzat þeir Æinarr j Holmgarde þar til er læid jol. foru þa ofan til Aldæigiuborga(r) ok ofludu ser þar skipa. foru þegar austan er isa leysti um uorit. redzst Rognualldr Brusason til ferdar med Magnusi konungi. foru fyst til Suiþiodar ok hedan til Jamtalandz ok suo austan um Kiol til Ueradals. ok þegar at Magnus konungr kom j Þrandheim gek allt folk undir hann. for hann þa ut til Nidaross ok uar þa til konungs tekinn a Eyrarþinge yfir allt land. Eftir þetta voru skipti þeirra Magnuss konungs ok Sueins konungs.

Rognvalldr beiddi Magnus at fara til eyia

Þa er Rỏgnualldr jall Brusason kom j Noreg þa spurde hann andlat Brusa fỏdur sins. hann fretti þa at Þorfinnr jall hafde tekit undir sig allar eyiar. fystizst þa Rỏgnualldr jall at fara til odala sinna ok bat at Magnus konungr skyllde gefa honum orlof til þessarrar ferdar. Magnus konungr sa at þat uar naudsyn Rognualldz ok tok uel undir þetta mal. gaf Magnus konungr þa Rognualldi jallsnafnn ok þriu langskip ok uel skiput. fek honum þa j len þann þridiung eyia sem Olafr | konungr hafde attan ok hann hafde fæingit Bruse jalli fodur Rognualldz. hafde Magnus konungr Rognualld fostbrodur sinn j fullkominne vinattu sinne ok quad honum hæimilann skylldu sina styrk nærr sem hann þyrfti. skilduzst þeir med hinum mestum kærleikum.

Fra ferd Rogualldz

Rỏgnualldr jall Brusason siglde austr til Orknneyia ok for fyst til bua þeirra er fadir hans hafde att. gerde þa ordsending til Þorfinnz jalls frænda sins ok bæiddizst at hafa þann þridiung eyia sem fadir hans hafde att. hann let ok segia Þorfinne jalli at Magnus konungr hafde skipat honum j len þann þridiungh landa er Olafr konungr hafde att. bæiddizst hann nu at hafa .ij. hluti med uilld Þorfinnz jalls frænda sins. En j þenna tima atti Þorfinnr jall deilur myklar vid Jra ok Sudreyinga. þottizst hann þa miog þurfa lidsinnis manna ok uæitti hann þau andsuor sendimonnum Rognualldz at hann skal rikit taka j sitt ualld þann þridiung sem hann a at rettu. en þann þridiung sem Magnus kallar ser þa iattodu ver þui Olafi konungi hinum helga meirr af þui at þa voru uær komnir j greipr honum en hitt at oss þætti þat rettligt. mun þa ok samþycke ockart Rỏgnvalldz frænda bezst at vit innumzst litt til um þann þridiung landa. hefir hann leinge at deilldum farit. en ef Rognualldr uill vera mer hollr goduiliamadr þa þiki mer þat riki uel komit er hann hefir ser til skemtanar ok badum ockr til styrks. er mer bratt lidsinne hans vid mæira en skattar þeir er ek tek þar af. Eftir þat foru sendemenn aftr ok segia at Þorfinnr jall hafui iatat honum .ij. hlutum landa ef hann uill vera honum styrksmadr sem uera ætti firir frændsemis sokum. En Rognnvalldr letzst til þess æins kalla er hann þottizst æiga. en firir þui at Þorfinnr jall gaf suo auduelliga upp londin kuezst (hann) at visu vilea vera honum sinnadr ok fullkominn vin eftir þui sem frændsemi þeirra stod til. tok nu Rognualldr undir sig tuo hluti landa.

Bardagi þeirra brædra(!) Þorfinnz ok Rognualldz

Snemmendis vm uorit sendi Þorfinnr jall ord Rognualldi frænda sinum ok bæidir þa at hann færi j hernat med honum ok hafa fiolmenni sligt sem hann fengi. En þegar at Rognualldi kuomu þessi ord brazst hann uit þegar ok dro her saman ok safnnar at ser skipum ollum þeim er hann fek. ok er hann uar buinn for hann til fundar vid Þorfinn jall. hafde Þorfinnr jall þa buit her sinn ok tok hann þa alluel vid Rognualldi frænda sinum ok lỏgdu þa saman lag sitt. þeir frændr heriudu um sumarit vm Sudreyiar Jrland ok Skotlandzfiord. Þorfinnr jall lagde undir sig þar sem þeir foru. Vm sumarit attu þeir orrostu mykla þar sem Uatzfiordr hæitir. orrostan tokzst snemmendizst ok fengu þeir frændr sigr. Þess getr Arnnorr jarllaskalld.

Væit ek þar er Uatzfiordr hæitir

uásk j myklum haska

mins uit mannkyns reyne

merki drottins verka.

þiod bar skiott af skæidum

skialldborg fire morgum

georlla fra ek at ginde

grar ulfr um gua sarann.

Eftir orrostu þessa uendu þeir aftr til Orknneyia ok satu um kyrt þann uetr. For suo fram .viij. uetr at Rognualldr jall hafde tuo hluti eyia suo at Þorfinnr jall uandade ecki um. en huart sumar voru þeir j hernade stundum badir samt en stundum ser huorr þeirra sem Arnnorr segir.

Ymizst uann sa er unne

i(r)sk fell drott þa er sotti

balldra edr bretzskar alldir

bra elldr Skota uelldi.

Med þeim frændum uar ofallt uel er þeir funnduzst. en ef verri menn gengu a mille þeirra þa voru iafnnan græinir taladar. sat Þorfinnr jall lỏngum a Katanesi þar sem Gaddgedlar heita þar mætizst Skotland ok Eingland.

Af hernadi Þorfinnz jarls

Ðat er a æinu sumre er Þorfinnr jall heriade um Sudreyiar ok Skotland. hann hafde gert fra ser lid sudr a Æingland at strandhỏggi en undan honum uar rekit fee allt. En er Æinglismenn verda uarir uit ferd uikinga sofnnuduzst þeir saman ok foru at þeim ok toku af þeim fe allt en drapu af þeim menn alla þa er dugande voru en sende aftr ræningia nockura ok badu þa segia Þorfinni jalli huersu þeir leiddu uikingum ran ok hrifsan. hỏfdu þar um morg hadulig ord. foru siden a fund Þorfinnz jalls ok sỏgdu honum sinar ofarar. hann let illa yfir þui er menn hans hỏfdu tynnzst en kuezst þar ecki mega at hafua. en til þess kuezst hann alluel fallinn at giallda Æinglismonnum had ok spott þat er þeir drogu her at en skilia quaz hann mundu fyst at sinne med þeim. en ef hann veri heill at sumri sagde hann at þeir skylldu finnazst.

Her segir af hernadi Þorfinz jarls til Jrlands ok vidara

J þenna tima uar Hỏrdaknutr yfir Æinglande ok Danmork. eftir þat for Þorfinnr jall til Orknneyia ok sat þar um uetrinn. snemma um vorit hafde hann utbod um allt riki sitt. sende þa bod Rognuallde frænda sinum ok þui iatar Rognualldr. Rognualldr hafde utbod um allt sitt riki. Þorfinnr jall dro her saman um Orknneyiar ok Katanes hann hafde ok mikinn her af Skotlande ok Jrlande ok um allar Sudreyiar drozst honum lid. hellt hann her þeim ollum til Æinglandz suo sem hann hafde heitit þeim. | Hỏrdaknutr uar j Danmork er þetta uar tidenda. en þegar at jallar komu vid Eingland toku þeir at heria ok at ræna. en þeir hỏfdingiar er þar voru til landuarnnar settir foru a mot þeim med lide ok uar þar orrosta mikil ok hord ok fengu jallar sigr. Eftir þat foru þeir uida um Æingland ok heriudu drapu menn ok brendu bygdina huar sem þeir foru. þessa getr Arnnorr.

Ein uar su er Æingla minner

egghrid ne mun sidan

hatt vid helming mæira

hringdrifr komit þingat.

bitu suerd en þar þurde

þunngeor firir Maun sunnan

Rognnualldz kind und randir

ramligt folk hins gamla.

Stỏng bar jall a Æingla

ættgrund en raud stundum

ue bat uise knyia

uerþung ara tungu.

hyrr óx haler þurru

herdrott rak flotta

æimr hratt en laust lioma

limdolga nærr himnw.

Þorfinnr jall atti .ij. folkorrostur a Æinglande en morg slỏg ok manndrap uæitti hann j ỏdru lagi. hann la þar miog suo allt sumar j gegnum en um haustit for hann heim til Orknneyia um uetrinn.

Kalfr flydi til Orkneyia

J þenna tima uard Kalfr Arnnason landflotta firir Magnusi konungi. for hann uestr vm haf til Þorfinnz jalls mágs sins. Þorfinnr atti þa Jngibiorgu jallamodur dottur Finnz jalls Arnnasonar. uar Kalfr þa j myklum kærlæikum vid Þorfinn jall. hann hellt suæith mykla sinna manna. uard jalli þa kostnadarsamt. uoru þeir ok þa margir er þat mælltu firir honum at hann skyllde æigi Rỏgnualld hafua lata .ij. hluti eyia suo mikinn fekostnat sem hann hafde sealfr. ok eftir þat sendi Þorfinnr jall menn ut j eyiar ok bæidiz þess þridiungs af Rỏgnualldi jalli er att hafde Æinarr jall rangmudr. En er su ordsending kom þa bar jall þat firir uine sina. eftir þat kallar hann þangat sendemenn Þorfinnz jalls. Rỏgnvalldr segir at þann hlut eyia er þeir kalla til hefde hann tekit j len af Magnusi konungi ok konungr kallade þat sina fỏdrlæifd. nu quad hann Magnus konung ualld a æiga huerr þeirra þann hlut eyia skyllde hafa. en æigi kuetzst hann lata skylldu ef þat være konungs vile at hann hefde. Foru sendemenu uit þetta a burt ok segia Þorfinni jalli þessi ord. kolludu uisa uon at þetta munde æigi fazst þrautarlaust. En er Þorfinnr jall heyrde þetta uard hann ræidr miog ok quad þat osannligt at Magnus konungr ætti brodurarf hans. kallar þat mæirr uerit hafa firir þui iattat at þeir voru þa komnir j greipr Olafi konungi helldr en þat uæri rett arfskifti. nu þiki mer Rognualldr æigi uel launa mer er ek hefui hann nu latit hafa j frelse rikit um hrid ef ek skal nu æigi na brodurarfui minum nema ek beriumzst til. Uard Þorfinnr jall um þetta suo ræidr at æigi myklu sidar sendir hann menn j Sudreyiar ok upp a Skotland ok dro at ser lid. lysti hann þui at hann mun fara a hendr Rỏgnualldi jalli ok hæimta þa uægdarlaust þat er hann nade æigi þa er hann læitade med fride eftir. Ok nu er þetta sagt Rỏgnualldi jalli. þa stefnnde hann at ser vinum sinum ok kærir þetta firir þeim þat er Þorfinnr jall frænde hans ætlar at fara med her ok ofride a hendr honum. læitade hann þa eftir huernn styrk þeir uilea uæita honum kallazst æigi uilea lata sitt at ollu oreyndu. en er hann beiddi órskurdar um þetta mal þa lỏgdu menn her allmisiafnt til. sumir mælltu eftir Rỏgnualldi jalli ok tỏldu uorkunn at hann uillde æigi midla rikit. en hinir voru sumir er þat mælltu at uorkunn væri at Þorfinnr uillde hafa rikit um hrid er Rognualldr hafde adr haft þann hlut er Æinarr jall hafde att. toldu þat ok orad at Rỏgnualldr legde til bardaga uit Þorfinn uit þat lid sem hann fengi af .ij. hlutum eyia þar sem Þorfinnr hafde þridiung ok Katanes ok mikinn hluta af Skotlande ok allar Sudreyiar. þeir menn voru at þat mælltu at læitat munde um sættir. beida þess at Rỏgnvalldr jall byde Þorfinni jalli helming eyia ok mætti þann ueg enn semiazst frændemi þeirra. En er Rỏgnualldr fann þat at sitt lagde huerr til en aller lỏttu hann uppræistar þa birte hann uilea sinn. sagde at hann uill æigi midla riki sitt med næinu sattmale. letzst helldr mundu at sinne gefa upp rikit ok sækia a fund Magnus konungs fostbrodur sin ok læita eftir huernn styrk er konungr uill fa honum til at hallda riki sinu. Eftir þetta byrr hann ferd sina ok ferr austr til Noregs. lettir eigi fyrr en hann kemr a fund Magnuss konungs. ok er hann er þar kominn segir hann konungi allan malauoxst. Konungr fagnar uel Rỏgnualldi jalli ok baud honum med ser at vera suo lengi sem honum likade ok taka len af ser suo mikit at hann fengi uel halldit sig ok lid sitt. en Rỏgnualldr jall sagde konungi af hann uillde at hann fengi honum afla til at sækia riki sitt. Magnus konungr kuetzst at visu skylldu sinn styrk til leggia eftir þui sem hann beidde. Dualdizst Rỏgnvalldr skamma stund j Noregi adr en hann byriade ferd sina uestr til Orknneyia. hafde hann þa mikit lid ok fritt er Magnus konungr hafde uæitt honum. þat fylgde ok med at hann sende ord Kalfui Arnnasyne at hann skyllde hafa æignir sinar ok landzuist j Noregi ef hann uætti Rỏgnualldi jalli j skiftum þeirra Þorfinnz jalls.

Bardagi firir Raudabiorgum

Rognualldr jall siglde af Noregi uestr til Orknneyia ok kom af hafui uit Heatland ok dro at ser | lid ok for þadan sudr j Orknneyiar. stefnde til sin vinum sinum ok efldiz þadan at lide. Þorfinnr jall uar a Katanesi ok komu honum þegar niosnir um ferdir Rỏgnualldz jalls. dro hann at ser lid um Skotland ok Sudreyiar. Rỏgnualldr jall let þegar fara ordsending Magnuss konungs til Kalfs Arnnasonar ok tok Kalfr þui ollu likliga er konungr hafde mællt. Rỏgnualldr jall dro saman her sinn j Orknneyium ok ætlade yfir a Nes. en er hann kam a Petlandzfiord þa hafde hann .xxx. stórskipa. þar kom j moti honum Þorfinnr jall ok hafde .lx. skipa ok flest sma. uard fundr þeirra firir Raudabiorgum ok logdu þegar til bardaga. þar uar ok kominn Kalfr Arnnason ok hafde .vj. skip ok oll stór ok lagde ecki til bardaga. Ok nu tekzst hinn hardazsti bardagi. eggiade huortueggi jall lid sitt. en er suo hafde fram farit vm hrid snyrr mannfallinu a hendr Þorfinnr jalli. uar þat mest af þui at bordamunr (uar) mikill. Þorfinnr hafde mikit skip ok uel buit ok lagde hann þui fram alldiarfliga. en er rudduzst hin smæri skipin þa uar lagit at jallzskipinu a bæde bord. uoru þeir þa stadder allnaudugliga. fell þa fiolde mannz af skipe jalls en sumir urdu miog sarir. eggiade Rognualldr jall þa sina menn til uppgaungu. En er Þorfinnr sa j huert oefnni komit uar let hann hoggua skip sitt or tæingslum ok reri til landz. hann let leggia af skipi sinu .lx. lika. þar gengu af aller þeir er ouigir uóru firir sara sakir. þa baud Þorfinnr Arnori jallaskalldi at ganga af skipe. hann uar j jalls suæit ok j kerlæikum myklum. hann gek a land ok quat visu.

Dreing er j gegnn at ganga

gott er at fylgia drottni

olld leynig þui alldri

ofuss syne Brusa.

oss er ef jallar þessir

ógnbradir til radazst

hỏrd mun uin raun verda

uandligr kostr firir handum.

Þorfinnr jall skipar skip sitt af hinu bezsta lide er hann hafde til. eftir þat ferr hann til fundar vid Kalf ok bad hann lids. sagde suo at Kalfr munde ecki fa keyfta vinattu Magnuss konungs er hann uar ordinn adr landflotti. er þu fekth þa æigi til gætt er hann uar adr kominn j allmykla kærlæika. mattu suo ok ætla ef Rognualldr sigrazst a oss ok gangi riki þeirra Magnuss konungs her firir uestan hafit at þu munt þa ecki her uel kominn. en ef ver sigrumzst þa skal ydr ỏngan hlut skorta er ek a kost. eru uit firir ongum manna uppnæmir her firir uestan hafit ef vith erum badir a æinu rade. mantu ok æigi uilea uita þat a þig at liggia hea sem kattr j hreyse þar er ek beriumzst til frelsis huarumtueggium. eru þær ok teingdir med ockr at huorum samir þat betr at uæita lid ỏdrum sidan uennzslalausir menn era j moti. En er Kalfr heyrde eggian Þorfinnz het hann a sina menn ok bat þa leggia til bardaga med Þorfinni jalli. greiddu nu atrodrinn badir saman Þorfinnr jall ok Kalfr. ok er þeir komu til orrostu uar herr Þorfinnz buinn at flyia en fiolde fallinn. jall lagde fram skip sitt a mot skipe Rognualldz jalls ok uard þar hin hardazsta orrosta. Suo segir Arnorr.

Huornntueggia sa ek hoggua

hird a Petlandzfirde

uor þrifuzst mein ath meiri

min audgiafua sina.

siarr blerr en dræif dreyre

dỏckr a saumfỏr klocka

skaut a skialldrim suæita

skockr uar blode stockinn.

Kalfr lagde at hinum smærrum skipum Rỏgnvalldz ok hraut þau skiott þuiat þar uar bordamunr mikill. En er leidangrslid þat er ór Noregi uar komit sa rodin skip hea ser þa leystu þeir skip sitt ór tæingslum ok lỏgdu a flotta suo ath fa æin skip voru eftir med jallz skipe. tok þa orrostan at hallazst. Suo segir Arnorr jallaskalld.

Gramr munda sa gỏmlu

gunnbradr und sig lade

hann fek myklu minna

mannspioll koma ỏllu.

ef jlendra endils

ættstafr hafa knætti

uellti herr um hiallta

hialmþrotta lid drottins.

Ok nu er meginherrinn hafde flyit þa lỏgdu þeir Kalfr ok Þorfinnr jall badir at skipi Rỏgnvalldz jalls ok fellu þa miog menn Rognualldz jalls. Ok er Rỏgnvalldr jall sa j huert oefni komit uar ok hann matti æigi sigrazst a þeim Þorfinni ok Kalfi þa let hann hoggua tæingslin ok lagdizst a flotta. uar þa alidinn miog dagrinn ok tok at myrkua. Rognualldr jall siglde þegar a haf vm nattina ok suo austr til Noregs. letti æigi fyrr en hann kom a fund Magnuss konungs. hann tok vid honum vel sem fyrr ok baud honum med ser at vera. ok þar dualdizst Rognualldr jall um stund.

Þorfinnr jarl lagdi vndir sig eyiar

Nu er at segia fra Þorfinni jalli at um morgininn eftir orrostuna let hann roa um allar eyiar at læita flottamanna. voru margir drepnir en sumir gengu til grida. lagde Þorfinnr jall þa undir sig allar eyiar. let þa huernn mann ganga til handa ser iafnnuel þa er voru æidsuarar Rognualldz jalls. settizst Þorfinnr þa j Orknneyiar med fiolmenni en dro faung at ser af Katanesi. en Kalfr Arnnason sendi hann j Sudreyiar ok let hann þar sitia til styrks vid sig. En er Rỏgnvalldr jall hafde dualizst med Magnusi konungi um hrid segir hann konungi at hann uill læita aftr til eyia. en er konungr heyrde þat þa kalladi hann þat oradligt fyrr en uetri letti af | ok siarr tæki at þidna kallazst þa uilea fa honum lid sem hann þurfti ok gnogan skipakost. Rỏgnualldr suarar suo. kuetzst nu æigi uilea tyna lide Magnuss konungs kallar þat æigi mega radazst nema med storu mannspelle ef hann drægi her a hendr þeim Þorfinni jalli suo mikit riki sem þeir hafua uestr þar. ætla ek nu at fara uestr a æinu skipe ok skipa þat sem bezst. uæntir mig at þa se ecki borin niosn firir oss. mun þa annathuort uera ef ek kem j eyiar at ek mun koma a ouart ok megum uær þa skiott fa unnit þann sigr er uær sem trautt edr æigi unnit uit lidfiolda. en ef uart uerdr uit uora ferd þa latum uær enn hafit gæta uór. Magnus konungr bat hann fara sem honum likade en koma enn til sin þegar hann uillde. Ok eftir þetta byrr Rognualldr skip sitt ok vandar menn til. reduzst þar til ferdar med honum hirdmenn Magnuss konungs nockurir. hafde hann a skipe æinuala lid. ok er þeir voru bunir sigldu þeir j haf þat var onduerdan uetr ok fengu uel byre.

Rogualldr komz at eyium

Rognualldr kom af hafui vit Hiatland. spyrr hann þa at Þorfinnr jall var j Orknneyium ok hafde ecki fiolmennt. voru honum þa ongar vonir ofridar um hautri hellt Rognualldr þegar sudr j Orknneyiar. Þorfinnr jall uar j Hrossey ok ugde ecki at ser. en þegar at Rỏgnualldr kom j Orknneyiar hellt hann þangat er hann spurde til Þorfinnz jalls ok kom suo a ouart at æigi uard uart vid fyrr en þeir hỏfdu tekit allar dyrr a husum þeim er Þorfinnr jall ok hans menn voru inne. þat uar um nott ok voru flestir menn j suefni en jall sat þa enn ok drak. baru þeir Rognualldr elld at bænum. en er Þorfinnr jall uard uarr uit ofridinn sende hann menn til dyranna ok let eftir fretta huerir firir ofride rede. uar þa sagt at Rognualldr jall væri þar kominn. menn hlupu þa til uopnna ok matti þo ecki uỏrnn uit koma þuiat ollum uar uarit ut at ganga. tok(u) husin þa skiott at loga. rędde Þorfinnr þa vm at menn skyllde bæida vthgaungu þeir er gridum skylldu na ok þess uar læitat vid Rognualld jall. leyfde hann vtgaungu konum ollum ok ofrealsum kallmonnum en kallar þa hirdmann Þorfinnz flesta at honum munde æigi betri lifs en daudir. uoru þeir menn ut dregnir er grid uoru gefin. tok þa bærinn at brenna. Þorfinnr jall tok þat rad at hann braut undan husunum skialldþile æitt ok hliop þar ut. hann hafde Jngibiorgu konu sina j fadmi ser en nidmyrkr uar a. komzst hann burt med reyknum suo at jalls menn urdu æigi uarir uid. reri hann þegar um nottina til nes æinn a bati. Rỏgnualldr jall brende bæina allan ok þa menn alla er inne uoru ok æinge madr ętlade annat en Þorfinnr jall munde þar hafa latizat. Ok eftir þat for Rognualldr um allar eyiar ok lagde undir sig. sende þau ord yfir a nes ok suo til Sudreyia at hann ætlade ser þat riki sem Þorfinnr hafde haft. mællti þa æinge madr a mot honum. Þorfinnr jall uar þa a Katanesi a laun med vinum sinum ok for æinge frett af þui at hann hafde komizst ór brennu.

Rognvalldr jarl drepinn.

Rognnalldr jall sat j Kirkiuuoge ok dro þangat fỏng oll þau sem hann þurfti til uetrsetu. hann hafdi þa fiolmenni mikit ok rausnn mykla. Litlu firir jol for jall med suæit mykla j Papey hina litlu eftir mỏlltum er hæita skyllde til jola. Ok vm kuelldit er þeir voru j eyiunum satu þeir lenge uit bakstrellda ok ræddi sa um er elldinn kynde at elldiuidrinn tæki at fætkaz. þa mællti jall mismæli. þa eru uer ok fullgamler er þessir elldar eru brunner. en hann uillde suo mællt hafua at þeir uære þa fullbakadir. ok er hann fann tok hann til orda. mismæle mællta ek nu ok hefui ek æigi mællt mismæle fyrr suo at ek muna. kemr mer nu þat j hug er Olafr konungr fostri minn mællti a Stiklastỏdum þa er ek fann mismæle hans. ef suo bæri til at ek mællta mismæle at ek skyllda suo uit buazst at ek munda þa skamt æiga olifat. kann ok uera at Þorfinnr frænde minn se a lifui. Ok j þui heyrdu þeir at bęrrinn uar horfinn monnum. uar þar kominn Þorfinnr jall ok baru þegar elld at husunum ok hlodu kost mikinn firir dyrunum. Þorfinnr leyfde utgaungu ollum ỏdrum en jallsmonnum. ok er menn voru ut geingnir flestir gek madr j dyrnnar ut j linklædum æinum ok bat þa Þorfinn jall sæilazst j moti honum diaknanum. en sa studdi hondunum a balkinn ok stiklade ut yfir balkinn ok mannhringinn suo at hann kom huar fiarre nidr ok þegar j brott j nattmyrkrinu. Þorfinnr jall bat þa eftir hallda ok segir at þar fór jall ok er þetta hans færlæikr en æinskis mannz annars. Foru menn at læita hans ok skiptuzst j suæitir. for Þorkell fostri med sianum at leita ok heyrdu þeir at racki go j siofar urdinne. Rognualldr jall hafde haft skikkiuracka sinn med ser. Þorkell gerde hann handtekinn ok bat menn vinna at jalli ok bauth fee til. æinge uard til at helldr. þa uann Þorkell sealfr at honum firir þui ath | hann visse at annartueggia þeirra uard at luta firir ỏdrum. Þorfinnr jall kom þa at ok lastade ecki verkit. Duolduzst þa j eyiunum vm uetrinn ok uar drepin sueit su ỏll er Rỏgnuallde hafde þangat fylgt. En um morguninn eftir toku þeir byrding ok hlodu af mallti. gengu þar a sidan ok letu skiolldu þa vid stafna er þeir Rỏgnvalldr jall hỏfdu atta. letu ok æigi flæire menn a skipe en jalli hofdu fylgt. reru sidan til Kirkiuuogs. ok er þat sa suæitungar Rỏgnualldz þeir er firir voru hugdu þeir at Rognualldr jall munde þar fara ok hans menn. gæingu a mote þeim slypper aller. Þorfinnr jall let þar taka .xxx. manna ok drepa. voru þeir flestir hirdmenn Magnus konungs ok vinir hans. jall gaf grid æinum hirdmanne konungs ok bat þann fara austr til Noregs at segia Magnusi konungi tidendin.

Groftr Rognualldz jarls

Lik Rỏgnualldz jalls var flutt til Papeyiar hinnar meire ok uar þar iardat. ok er þat mal manna at hann hafui æinn verit bezst mannadr ok vinsælstr af ollum Orknneyinga jollum ok allri alþydu uar hann miog harmdaude. Eftir þat lagde Þorfinnr jall undir sig allar eyiar ok mællti þa æinge madr honum j moti. Snemma um uorit kuomu þessi tidende austr til Noregs firir Magnus konung ok þotti honom hinn mesti skade at Rognualldi fostbrodur sinum ok kuetzst þegar skylldu hefnna hans er honum gæfui tom til en hann hafde þa mikinn ofrid vid Suæin konung Ulfsson.

Þorfinnr jarl kom til Haralldz(!) konungs

J þenna tima kom til Noregs Haralldr konungr Sigurdarson fỏdurbrodir Magnus konungs ok gaf Magnus konungr honum halfann Noreg. voru þeir badir konungar yfir Noregi æinn uetr. þa budu þeir vt leidangri af ollum Noreg ok ætlỏdu sudr til Danmerkr. En er þeir lagu j Sęley reru .ij. langskip j hofnnina ok at skipe Magnus konungs ok gek madr af skipinu j huitum kufle ok aptr eftir skipinu ok suo upp j lyptinguna. konungr sat yfir mat. þessi madr kuaddi konung ok laut honom ok tok til braudhleifs eins ok braut af ok át. konungr tok quediu hans ok retti at honum kerit er hann sa at hann at braudit. konungr læit til hans ok mællti. huerr er þessi madr. Ek hæiti Þorfinnr segir hann. Ertu Þorfinnr jall segir konungr. Suo er (ek) kalladr uestr þar segir hann ok er ek her kominn med .ij. tuitoghsessur ok skipadar helldr uel at þui sem uer æigum kosti. nu uil ek roa þenna læidangr med ydr ef þer uilit þiggia at mer lid. en allt mitt lid ok ek sealfr skal a guds uallde ok ydru herra firir þau stormæla ok ek hefuig mot ydrum uilea brotit. Þa geingu menn til ok heyrdu tal þeirra. Satt er þat Þorfinnr jall ef fund ockarnn bæri saman at ek ætlade at þu skylldir æigi kunna at segia fra skilnade ockrum. en nu er þo suo uitlatit at æigi byriar minne tign at ek lata drepa þig. skaltu nu ok fara med mer en sætt ockra mun ek upp segia j betra tomi. Þorfinnr jall þackade konungi ok gek a skip sitt. Konungr laa miog lenge j Sęley drozst þa herr til hans ór Uikinne. hann ætlade þadan at sigla sudr undir Jotland þegar byr gæfui. Þorfinnr jali uar lỏngum a tale vid konung. var konungr uel til jallz ok hafde hann miog uid radagerdir sinar. Þat uar æinn dag at jall gek a konungsskipit ok aftr j lyptingina. konungr bat hann sitia hia ser. settizst jall nidr ok drucku badir saman ok voru katir. madr gek j lyftingina j raudum kyrtli mikill ok uaskligr. sa kuaddi konung. konungr tok blidliga quediu hans. var þat hirdmadr konungs æinn. þessi madr tok til orda ok mællti. þig er ek kominn at finna Þorfinnr jall. Huat uill þu mer segir jall. Ek uil uita hueriu þu uill bæta mer brodur minn er þu letz drepa uestr j Kirkiuuoge med odrum hirdmonnum Magnus konungs. Hefir þu æigi heyrt þat segir jall at ek er ecki uanr at bæta þa menn fe er ek læt drepa. finnzst þat j þui at mer þikir vidazst sakar til hafa verit er ek hefui mennina drepa latit. Ongu skiptir mig huersu þu hefir uit adra menn gert ef þu bætir þenna er ek a eftir at mæla. let ek ok þar fe nockut en ek uar læikinn sealfr haduliga. uerdr mer þat skylldazst at mæla eftir brodur minn ok mig. uil ek hafua þar sæmdir firir en konungr ma þat upp gefa er til hans er gert ef honum þiker þat æinskis uert er hirdmenn hans eru læiddir ut ok hỏggnir nidr sem saudir. Jall suarar. skil ek þat at þat mun minn kosti her fram draga er þu aatt ecki uolld aa mer. ertu æigi sa madr er ek gaf þar grid. At visu segir hann kosti attir þu at drepa mik þar sem adra menn. Þa suarar jall. þat er satt sem mællt er at marga hendir þat er minnzst uarir. ætlada ek þa at ek munda huerge þess koma at ok munde þess giallda at ek uæri of fridsamr vid ouine mina en nu gelld ek þess er ek hefui þer grid gefit. æigi mundir þu hropa mig firir hofdingium j dag ef ek hefda þig drepa latit sem adra lỏgunauta þina. Konungr læit vid jalli ok mællti. þar kemr þo enn Þorfinnr jall at þu þickiz of fa drepit hafua mina hirdmenn obætta. Uar konungr þa suo raudr sem dreyre. Jall spratt þa upp ok gek ofan ór lyptingunne ok a skip sitt. var þa kyrt um kuelldit. En vm morguninn er | menn voru uaknnadir uar kominn a byrr. reru menn þa þegar ór hofninne. siglde konungr þa sudr j Jotlandz haf med ollum flotanum. fór skip jallz nærr til hafs ỏnduerdan daginn. en er a tok at lida a daginn stefnde jall uestr j hafit. er fra honum ecki at segia fyrr en hann kom til Orknneyia ok settizst þar at riki sinu. Magnus konungr ok Haralldr sigldu til Danmerkr ok dualdizst þar um sumarit. uillde Suæinn konungr ecki hallda til motz vid þa. uar hann a Skaneyre med her sinn. A þui sumri tok Magnus konungr sott þa er hann læiddi til bana. lyst(i) hann þa firir alþydu at hann gaf Haralldi fodurbrodur sinum allt Noregs riki.

Ordsendingar jarls til konungs

Þorfinnr jall red nu Orkneyium ok ollu rike sinu. Kalfr Arnnason var ok longum med honom. stundum var hann j uestruiking ok heriade um Skotland ok Jrland. hann uar ok j Æinglande ok var um hrid firir Þingamanna lide. Þa er Þorfinnr jall spurde at Magnus konungs sende hann þa menn austr til Noregs a fund Haralldz konungs med uinmalum. segir suo at hann uill gerazst vin hans. en er ordsending kom til konungs tok hann þui uel ok het konungr honum sinne vinattu. Ok þa er þessi ordsending kom aftr til jalls bio hann ferd sina ok hafde uestan .ij. tuitỏgsessur ok mæirr en hundrat manna ok allfritt lid. for hann þa austr til Noregs ok fann konung a Hordalande. tok hann uit honum forkunnar uel ok at skilnnade þeirra uæitti konungr honom godar giafuar. for jall þadan sudr med lande ok suo til Danmerkr. for hann þar um land ok fann Suein konung j Alaborg. baut hann jalli til sin ok uæitte honum dyrdliga væitzslu. þa gerde jall þat bert at hann ætlade sudr til Roms. En er hann kom j Saxland fann hann þar Hæinrek kæisara ok tok hann forkunnar uel vit jalli ok gaf honom margar stórgiafar. hann fek honum hesta marga. ræid jall þa til sudrfarar. for hann þa til Roms ok fann þar pafann ok tok hann þar lausnn af honum allra sinna mala. Uendi jall þadan til heimfarar ok kom med hæilu aftr j riki sitt. let hann þa af herferdum lagde þa hug a stiornn lyds ok landz (ok) a lagasetning. Hann sat jafnan j Byrgisherade ok let þar gera Kristzkirkiu dyrligt musteri. þar var fyst settr byskupsstoll j Orknneyium. Þorfinnr jall atti Jngibiorgu jallamodur. þau attu .ij. sonu þa er ór barnnæsku komuzst het annarr Pall en annarr Erlendr. þeir voru mykler menn ok fridir ok mæirr j modurætt sina. menn uitrir ok hoguærir. jall unne þeim mikit ok þar med oll alþyda.

Fra andlaati Þorfin(n)z jarls rika

Þorfinnr jall hellt ollu riki sinu til daudadags. er þat sannliga sagth at hann hafui rikazstr uerit allra Orknneyinga jalla. hann æignnadizst .ix. jalldoma a Skotlande ok allar Sudreyiar ok mikit riki a Jrlande. Suo segir Arnnorr jallaskalld.

Hrafnsfæde uard hlyda

herr fra Þussaskerium

rett segig þiod hue þotti

Þorfinnr til Dyflinnar

Þorfinnr jall var þa .v. uetra gamall er Mæ(l)kolfr Skotakonungr modurfadir hans gaf honom jallz nafnn. en sidan uar hann jall .lxx. uetra. hann andadizst a ofanuerdum dỏgum Haralldz Sigurdarsonar. hann er iardadr at Kristzkirkiu j Byrgisherade þeirre er hann hafde gera latit. uar jall miog harmdaude j erfdalondum sinum en um þau lond er hann hafde lagt undir sig med hernade þa þotti morgum ofrelsi mikit at bua undir riki hans. hurfu þa a brottu mỏrg riki undan þau er jall hafde undir sig lagt ok læitỏdu menn ser traustz undir þa hofdingea er þar voru odalbornir til rikia. gerdizt þa bratt audsær misser at frafalle Þorfinnz jalls. Þessar visur voru kuednar um orrostu þeirra Rognualldz jalls Brusasonar ok Þorfinnz jalls.

Fragum Finnz hue magi

fylgdut Kalfr um dylgior

ok letz þu a sia sneckiur

snarla lagt at jalle.

aræda uartu eyda

ofuss syna Brusa

hlæde rudr en tedut

heiftminnigr Þorfinni.

Oskepnan uard uppi

endr þa er mỏrgum kende

halegt rog at hniga

hord þar er jallar bỏrduzst.

nærr reduzst astmenn orir

elldhrid en uard sidan

elld fek mæin hin millda

morg firir Raudabiorgum.

Biort uerdr sol at sortna

sỏckr folld j lỏg dỏckann

brestr erfuidi hit eystra

allr brunar siarr med fiollum.

adr at eyium fridum

inndrottar Þorfinni

þeim healpe gud geyme

gædingar uel tædu.

Upphaf rikis þeirra Paals ok Erlendz ok ættartolur

Nv toku synir Þorfinnz jalls riki eftir hann. uar Pall þeirra ellre. uar hann ok firir þeim j radum. ecki skiptu þeir londum med ser ok urdu þo lengstum uel sattir a sin skipte. Jngibiorg jallamodir giptizst Melkolfui Skotakonungi er langhals uar kalladr. þeirra son uar Dungadr Skotakonungr fadir Vilhialms hins agæta mannz. hans son het enn Vilhialmr ỏdlingr er aller Skotar uilldu til konungs taka. Pall jall Þorfinnzson fek dottur Hakonar jalls Juarssonar | ok attu þau morg bornn. son þeirra het Hakon. þau attu dottur þa er Þora het. hon uar gift j Noreg Halldore syne Bryniulfs ulfallda. Bryniulfr het son þeirra er atte Gyride Dagsdottur. ỏnnur dottir Pals het Jngiridr er atti Æinarr Uorsakrakr. Herbiorg het hin þridea dottir Pals hon uar modir Jngibiargar rognnu er atti Sigurdr a Uestnese ok voru þeirra synir Hakon pik ok Bryniulfr. Sigridr uar enn dottir Herbiargar modir Hakonar barnns ok Herborgar er Kolbæinn hruga atti. Ragnnhilldr het hin fiórda dottir Pals jalls. hon uar modir Bendikz fodur Jngibiargar modur Erlings erchidiakns. Bergliot het enn dottir Ragnnhilldar er atti Hauardr Gunnarsson. voru þeirra synir Magnus ok Hakon klo ok Dufniall ok Þorsteinn. Þetta eru allt jalla ættir ok gædinga j Orknneyium ok koma þessir menn aller vid sỏg(u)na sidar. Erlendr jall Þorfinnzson atti þa konu er Þora het ok uar Sumarlida dottir Ospakssonar. Modir Ospaks uar Þordis dottir Hallz a Sidu. Erlingr ok Magnus voru synir þeirra en dætr þeirra Gunnhilldr ok Cecilia er Jsakr atti ok uoru synir þeirra Endride ok Kolr. Jatuor het dottir Erlings laungetin Bergr het son hennar.

Her segir af Haralldz konungs falli ok dauda dottur hans

Þa er þeir brædr Pall ok Erlendr hofdu riki tekit j Orkneyium kom austan ór Noregi Haralldr Sigurdarson med her mikinn. hann kom fyst vid Hiatland. þadan for hann til Orkneyia. þar let hann eftir Ellisif drottningu ok dottur þeirra Mariu ok Jngigerde. Ór Orkneyium hafde hann lid mikit reduzst jallar badir til ferdar med konungi. for konungr þadan sudr til Æinglandz ok lende þar sem hæitir Klifland ok uann Skardaborg. sidan lagde hann at vit Hallarnes ok atti þar orrostu ok fek sigr. Miduikudag mesta firir Mathiasmessu atti hann orrostu j Joruik vid jalla Ualþiof ok Mỏrukara þar fell Mỏrukare. sunnudag eftir uar su borg gefin j ualld Haralldi konungi er stod uid Stafnnfurdubryggiu. gek hann a land at skipa stadinn. þar setti hann eftir Olaf son sinn ok jalla Pal ok Erlend ok Eystæin orra mag sinn. J þeirre landgaungu kom j moti Haralldi konungi Haralldr Gudinason med allmikinn her ok j þeim bardaga fell Haralldr Sigurdarson. Eftir fall konungs kom Eystæinn orri fra skipum ok jallar ok gerdu allharda hrid. þar fell Eystæinn orri ok miog suo allr Nordmanna herr. Eftir þa orrostu leyfde Haralldr konungr Olafi syne Haralldz ok jỏrlum brottfor af Æinglande ok her þeim ollum er æigi hafde flyit. siglde Olafr vt vm haustit af Hrafnnseyre ok suo til Orkneyia. ok þann dag ok a þeirre stundu er Haralldr fell vard Maria braddaud dottir hans ok er þat mal manna at þau hafui æins mannz fior haft. Olafr uar um uetrinn j Orkneyium ok uar hann hinn mesti vin jalla frænda sinna. þær voru bræd(r)adætr Þora modir Olafs konungs ok Jngibiorg modir jalla. Olafr for um uorit austr til Noregs ok uar þar til konungs tekinn med Magnusi brodur sinum. en er þeir brædr redu Orkneyium þa var samþycke þeirra mikit ok gott langa hrid. en er synir þeirra toku at megnnazst þa gerduzst þeir ofstopamenn mykler Hakon ok Erlingr. Magnus uar þeirra kyrrlatazstr. alle(r) voru þeir mykler ok sterkir ok uel mentir vm alla hluti. Hakon Palsson villde vera firirmadr þeirra brædra. þottizst hann vera mæire burdum en synir Erlendz þuiat hann uar dotturson Hakonar jalls Juarssonar ok Ragnnhilldar dottur Magnus konungs goda. villde Hakon at vinir hans hefdi ór skiptum mæira hlut þar en þeir at hnigu til sona Erlendz. en Erlendr uillde ecki at synir hans hefde lægra hlut þar j eyium. kom þa suo at þeir frændr mattu ecki asamt vera ok uar med þeim ecki ohætt. Þa attu fedr þeirra hlut at med (þeim). þeir skylldu semia malit. var þa fundr til lagdr ok fannzst þat bratt a at huorr þeirra hnæigde eftir sinum sonum ok urdu æigi asattir. gerdizst nu osamþycki med þeim brædrum ok skilduz osattir ok þotti þat morgum mikill skade.

Saattarfundr Magnus ok Hakonar

Eftir þetta foru godgiarnir menn j mille þeirra ok læita um sættir. var þa lagdr sattarfundr med þeim j Hrossey. a þeim funde geingu saman sættir þeirra med þui moti at þa uar skift eyium j helminga suo sem verit hafde med þeim Þorfinne ok Brusa. stod suo um hrid. Hakon uar þa iafnan j hernade sidan hann þroskadizst gerdizst hann þa ofstopamadr mikill. ok læitodu miog a þa menn er þionodu undir þa fedgana. kom þa enn suo at þeir urdu osattir ok foruzst at med fiolmenni. Hauardr Gunnason ok aller adrir gædingar jalla baru enn samann med ser ok baru sattmal a mille. villdu þeir Erlingr fedgar þa æigi sættazst suo at Hakon væri þar j eyium. en med þui at vinum þeirra þotti mikit j abyrgd um dæilur þeirra þa | felldu þeir bæn at Hakoni at hann leti þetta æigi firir sættum standa at hann færi burt ór eyium at sinne. gek þa enn sættin saman at godra manna rade. Eftir þetta for Hakon burt ór eyium fyst austr til Noregs ok fann þar Olaf konung kyrra. þetta var ofarliga a hans dỏgum. dualdizst Hakon þar nockura stund. sidan for hann austr til Suiþiodar a fund Jnga konungs Steinkelssonar ok tok hann vid honum uel. hann fann þar vine sina ok frændr. hlaut hann þar hina mesta heidr af vinsęldum Hakonar modurfỏdur sins. hann hafdi halldit riki af Stæinketli Suiakonungi sidan er hann uard landflotti firir Haralldi Sigurdarsyni. hafde hann þar ordit hinn vinsælsti bæde af konungi ok landzmonnum. Annarr dotturson Hakonar jalls Juarssonar uar Hakon er kalladr uar hinn norræni. hann uar fadir Æireks hins spaka er konungr uar j Danmorku eftir Eirek konung eymuna. Hakon dualdizst j Suiþiod vm hrid ok uar Jngi konungr uel til hans. en er suo hafde fram farit vm hrid þa leku honum lendmunir at sækia uestr til eyia. Þa uar j Suiþiod ungh kristni. voru þa margir menn þeir er foru med fornneskiu ok þottuzst af þui verda frodir ok uiser margra hluta þeirra er æigi voru framkomnir. Jnge konungr uar uel kristinn madr ok voru honum læidir aller fornneskiumenn. lagde hann mykla stund a at eyda ouenium þeim er leinge hofdu fylgt hæidninne. en landzhofdingiar ok storbændr kurrudu illa er um uar uandat osidu þeirra. kom þui suo at bęndr toku ser annan konung þann er þa hellt til blota Suæinn broder drottningar ok var kalladr Blotsuæian. firir honom uard Jnge konungr landflotta j uestra Gautland. en suo lauk þeirra skiptum at Jnge konungr tok hus a Suæine ok brende hann inne. eftir þat tok hann allt land undir sig. eyddi hann þa enn usidum morgum.

Fra ordum visindamanz

Þa er Hakon Palsson uar j Suiþiod hann hafde frett til at þar j lande var sa madr er for med visende ok spadom huort er hann hafde til þess fiolkynge edr adra hluti. honum gerdizst foruitni a mikil at finna þann mann ok vita huer(s) hann yrde viss um forlỏg sin. ok eftir þetta for hann til þess mannz ok fann hann at lyktum j siobygd nockurre. for hann þar at uæitzslum ok sagde hondum um arferd ok adra hluti. en er hann fann þenna mann þa fretti hann eftir huersu honum munde gangazst til rikis edr annarrar hamingiu. Visendamadr spurde huat manna hann uæri. hann sagde nafnn sitt ok ætt sina at hann uar dotturson Hakonar Juarssonar. þa sagde visendamadr. hui muntu uilea taka af mer visendi edr sagnir. væitzstu þat at hinir frændr þinir hafua litinn hug haft a þesshattar monnum sem ek er ok ma þer þorf vinna ath þu læitir eftir at vita forlỏg þin af Olafi hinum digra frænda þinum er þer hafuit allan trunat a. en grunr munde mer a uera at hann munde æigi litilæti til hafua at segia þer þat er þig foruitnar edr vera æigi suo mattugr ella sem þer kallit hann. Þa suarar Hakon. ecki uil ek honum amæla. ætla ek þat mæir at ek mun æigi uerdlæika til hafua at taka af honum visende en hitt at æigi muni hann vera suo uolldugr at ek mætta taka firir þat af honum visende. en þui hefui ek a þinn fund farit at mer hefir þat j hug komit at her mun huorgi þurfa at ỏfunda annan firir mannkosta saker edr trubragda. Sa madr suarar. uel likar mer þat at ek finn þat at þu þickizst þar æiga allt traust er ek er ok framar en trua su er þer hafit med farit ok adrir frændr þinir. er ok suo at þeir er a sligt stundu er undarliga farit. fara med fostur ok uỏkur ok ætla at þar af muni þeim uæitazst þeir hlutir er þeim er foruitnne a at vita. en þo at þeir stunde a sligt þa verda þeir þui sidr visir þess er þa foruitnar sem þa skiptir meira. en ver leggium oss j ỏngar meingerdir ok verdum ver þo iafnan viser þeirra hluta er vinum uorum þikir male skipta at þeir gengi oduldir. nu mun suo fara med ockr at þu munt þess niota fra mer er ek skil þat at (þu) þickizat helldr mega taka sannynnde af mer en kennimonnum Jnga konungs þeim er hann þickizst allt traust undir æiga. skaltu koma a þriggia natta fresti skulu vit þa freista at ek kunna at segia þer nockura hluti þa er þig foruitnar. Eftir þat skilia þeir ok duelzst Hakon þar j bygdinne. ok at lidnum þremr nottum for hann ath finna visendamann. var hann þa j huse nockuru æinn saman ok uarpade mædiliga ỏndinne er hann gek inn. strỏk hendinne vm ennit sagde at hann hafde mycklu til kostat adr hann yrde þeirra hluta viss er hann skyllde foruitnaz. Hakon quezst þa heyra vilia sin forlỏg. spamadrinn tok til orda. ef þu uil(l) forlỏg þin vita þa er þar langt um at tala firir þui at þau eru mikil ok af lifue þinu ok stundan munu mikil stortidende hliotazst ok er þat mitt hugbod at (þu) uerdir æinualldzhofdinge yfir Orknneyium at lyktum | en kann uera at þer þiki langt at bida. hygg ek ok þat at þar mune þitt afkuęmi rikia. en af uestrfỏr þinne þeirre er þu ferr næst til Orkneyia munu mikil stortidende af gerazst þa er þeir hlutir uerda framgæingnir er þar af mun leida. þu munt ok a þinum dỏgum lata gera glæp þann er þu munt annattueggia fa bætt edr æigi vid þann gud er þu truir a. en spor þin liggia lengra vt j heim en ek fæ set en þo hygg ek at þu munir her bera bæinin j nordrhalfunne. nu hefuig ek sagt þer þa hluti er ek mun at sinne. nu rædr þu huersu þu skallt vit una þitt eyrende. Hakon suarar. mykla sỏgnn segir þu ef sỏnn er en þat ætla ek at betr muni vera en þu segir vm minn hag. ma ok uera at þu munir þetta æigi med sannyndum set hafua. Spamadr bat hann þui af trua sem hann uillde en quad þetta mundu fram fara.

Af radagerdum Hakonar Paalssonar

Eftir þetta fór Hakon til fundar vid Jnga konung ok dualdizst med honum skamma stund. tok þa orlof af konungi til brautfarar. Hakon for fyst til Noregs a fund Magnus konungs frænda sins ok tok hann vel vid honum. þar frettir hann þau tidende af Orknneyium at Erlendr jall ok synir hans rede þar mestu ok voru alluinsælir en Pall fadir hans uar helldr afskipta litill vm rikit. þat þottiz hann ok spyria af þeim monnum er uestan komu ok hellzst mælltu trunat firir honum at Orkneyingar mundu litt langa til at hann kæmi uestr þangat ok hofdu þeir frid godan ok kyrrsæti en ugdu ef Hakon kæmi vestr at af honum mundi standa ofridr ok styriolld. En er Hakon hugsade þetta firir ser þa þotti honum eigi oruænt at þeir frændr munde hallda riki firir honum en lata honum æigi ohætt ef hann kæmi uestr þangat æigi med fiolmenni. tok hann þat rad at sækia at Magnus konung at hann kæmi honum til rikis j Orknneyium.

Rædur Hakonar fyrir Magnusi konungi

Þetta var eftir er Magnus konungr hafde latit af lifue taka Steigarþore ok Egil ok frelsade landit af ollum ofride. Hakon uar vitr madr ok þottizst hann skilia a rædum Magnus konungs er þeir rædduzst vid at konungr munde vera storrádr ok agiarnn a riki annarra hofdingia. Hakon tok þær rædur firir konungi af þat væri hofdingsbragd at hafa leidangr vti ok heria vestr vm haf ok leggia undir sig eyiar sem gerde Haralldr hinn harfagri. segir ok ef hann fenge riki j Sudreyium at þadan væri hægt at heria a Jrland ok Skotland ok ef hann kæmi undir sig Uestrlondum at þadan væri gott at eflazst med styrk Nordmanna a moti Æinglismonnum ok hefnna suo Haralldz Sigurdarsonar fỏdurfỏdur þins. En er þeir tỏludu þetta fannzst þat a at konungi fell þetta vel j skap. kallade at þetta væri vel talat ok hỏfdingliga ok nærr sinu skaplynda. en þat skalltu hugsa Hakon segir konungr ef ek geri þetta firir ord þin ok aeggian at fara med her uestr vm haf at þer skal ecki a uvart koma þott ek borag frekan atsug til rikis þeirra er liggia uestr þar ok gera ek at þui ỏngan manna mun. En er Hakon heyrde þenna orskurd let hann ser fatt vm finnazst ok grunade huar til mællt munde. let hann þa af at eggia konung a næinar ferdir. þurfti þa ok litils vid þuiat eftir þessa rædu sende konungr bod vm allt riki sitt at læidangr skyllde vti vera gerde hann þat bert firir alþydu at hann ætlade her þeim at hallda vestr vm haf huat sem sidarr gerizist til tidenda j hans ferdum. biugguzst menn þa til þessarar ferdar a ollu lande. Magnus konungr hafde med ser son sinn til þessarar ferdar .viij. vetra gamlan er Sigurdr het hann var uel mannadr.

Herferd Magnus berbeins vestr vm (haf)

Þa er þeir brædr Pall ok Erlendr rédu Orknneyium kom austan ór Noregi Magnus konungr. hann hafde her mikinn. honum fylgdu margir lendir menn Vidkunnr Jonsson Sigurdr Hranason Serkr ór Sogne Dagr Æililfsson Skopti ór Gizska Ỏgmundr Finnr ok Þordr Eyuindr ỏlbogi stallari konungs Kali af Ỏgdum Sæbiarnarson Þorleifssonar hins spake er Hallfredr mæidde ok Kolr son hans. Kali var spekingr mikill ok kærr konungi ok orti vel. Þa er Magnus konungr kom til Orkneyia þa tok hann jalla Pal ok Erlend ok sende þa austr til Noregs en setti Sigurd son sinn yfir eyiar ok fek honum raduneyti. Magnus konungr fór j Sudreyiar ok fylgdu honum synir jalla Magnus ok Erlingr synir Erlendz jalls ok Hakon Palsson. En er Magnus konungr kom j eyiar tok hann at heria fyst j Liodhusum ok uann þar (sigr). ok j þeirre ferd uann hann allar Sudreyiar ok toku hondum Logmann (son) Gudrodar Sudreyia konungs. þadan for hann sudr undir Brethland ok atti orrostu mykla j Ỏngulseyiar sunde vid jalla tuo bretzska Huga hinn digra ok Huga hinn pruda. ok er menn brutu upp uopnn sin ok biugguzst til orrostu settizst Magnus Erlingsson nidr aftr j firirruma ok uopnazst æigi. konungr spyrr hui hann sæti. hann letzst þar vit ongann mann sakir æiga. vil ek þui æigi beriazst. | (Konungr mællti). far þu undir þiliur nidr ok ligg æigi her firir fotum monnum ef þu þorir æigi at beriazst þuiat ek ætla þer æigi tru til ganga. Magnus tok salltara ok saung um bardagan en hlifde ser ecki. orrosta þessi uar bæde hord ok long ok uar bæde skotit ok hoggit. var þat læinge at æigi matti sea j millum huernn ueg hniga munde. Magnus konungr skaut af handboga ok annarr madr haleyskr hea honum. Hugi prude bardizst al(l)hraustliga. hann uar suo buinn ok bryniadr at ecki uar bert a honum nema augun. Magnus konungr bat hinn haleyska at þeir skyti badir senn til hans. gerdu þeir ok suo. kom onnur orin j nefbiorgina en ỏn(n)ur j augat ok uar su konungi kend.

Andlaat Kala

Eftir fall Huga flydu Bretar. Magnus konungr red þa sigri myklum. hafde hann þar ok latit goda menn marga en fiolde sárr. j orrostu þessi hafde Kali fengit sar mỏrg ok æinge allbanuæn. Eftir orrostu þessa uende Magnus konungr aftr hit sydra med Bretlande ok Skotlande. þa hafde hann unnit allar Sudreyiar ok Ongulsey þat er þridiungr Bretlandz. Magnus konungr hafde gert Magnus Erlendzson skutilsuæin sinn ok þionade hann iafnan at konungs borde. eftir bardagan j Ỏngulseyiar sunde lagde Magnus konungr a hann oþocka mikinn. hann hafde ecki sárr ordit þott hann hefde (ecki) hlift ser. leyndizst hann a brott um nott fra konungi ok leyndizst um hrid j skogum medan konungsmenn leitadu hans. Magnus kom fram j hird Melkolfs Skotakonungs ok dualdizst þar vm hrid en stundum uar hann j Bretlande (med) bvskupi nockurum. hann uar ok a Æinglande en ecki kom hann til Orkneyia medan Magnus konungr lifde. Magnus konungr hellt sunnan med Skotlande. þa komu j moti honum sendimenn Melkolfs Skotakonungs ok badu hann sætta. segia suo at Skotakonungr uill fa honum allar þær eyiar er liggia firir uestan Skothland ok hann fære stiornnfostu skipe mille ok meginlandz. Eftir þat lagde Magnus konungr sunnan at Satiri ok let draga skutu yfir Satiris hæid en hann hellt um hialmuỏl ok æignadizst suo allt Satiri. þat er betra en hin bezsta ey j Sudreyium nema Mỏn. hon gengr vestr af Skotlande ok æid miott firir ofan suo at þar eru iafnan dregin skip yfir. Magnus konungr hellt þadan j Sudreyiar en sendi menn sina j Skotlandzfiordu. roa med ỏdru lande vt en odru inn ok eignar ser suo allar eyiar firir uest(an) Skotland. Þa gerde konungr þat bert at hann munde sitia um uetrinn j Sudreyium en leyfdi þeim monnum er honum þotti mest naudsyn a uera heim at fara. en er lidsmenn vissu þat þa gerduzst þeir heimfusir ok kurrudu illa um brottuist sina. Konungr atti þa tal vit raduneyti sitt ok þa sa hann yfir sar manna. þa fann hann Kala ok fretti at sarum hans. hann quazst litt groa ok letzst æigi uita til huers draga munde. konungr læitade rada vit hann. Kali spurde. er æigi þat ath nu skiotiast vinir ydrir. Konungr letzst ætla at þat væri æigi. Kali bat hann æiga uopnatak ok kenna suo lid sitt. konungr gerde suo ok saknar þa margra manna ok segir til Kala. Þa quat Kali þetta.

Hue launa þer þinir

þingrikir hỏfdingiar

uestr bifazst reingr j rostum

reynþu oss konungr huossir.

Þa suarar konungr.

Aud hefuig minn þann er monnum

margtæitum red ek uæita

huf let ek klockuan klifa

kolgur illa folginn.

Eftir þetta hellt konungr uỏrd ef menn hlypizst fra honum. Þa er Magnus konungr uar j Sudreyium þa fek hann til handa Sigurde syni sinum Biadmonio dottur Myrkkiartans Jrakonungs Þialbasonar af Kunnaktum. þa var Sigurdr .ix. uetra en mærin .v. uetra. þenna vetr andadizst Kali or sarum. J Ỏngulseyiar sunde hafde fallit Sigurdr snæis lendr madr af Ỏgdum frænde Kala.

Fæddr Kali

Um uorit snemma for Magnus konungr ór Sudreyium ok fyst til Ỏrkneyia. þa fretti hann andlat jalla ok hafde Erlendr andazst j Nidarose hann var þar jardadr en Pall j Barguin. þa gifti Magnus konungr Gunnhilldi dottur Erlendz jalls Kol Kalasyne j fodurbætr ok fylgde henni heiman nockurar æignir j Orkneyium ok bu j Papule. Erlingr son Erlendz jalls segia sumir menn at fallit hafui j Ỏngulseyiar sunde en Snorre Stulluson segir hann fallit hafua a Ulazstiri med Magnusi konungi. At brudhlaupi Kols gerdizst Erlendr madr konungs ok for austr j Noreg med konungi ok hæim a Agdir med konu sina ok settizst at buum sinum. þau Kolr ok Gunnhilldr attu .ij. bỏrn het son þeirra Kali en dottir Jngirid będe voru þau hin mannuænstu ok fædd upp med ast mikille.

Sigurdr var til konungs tekinn

Þa er Magnus konungr hafde lande radit .ix. uetr for hann ór lande uestr um haf ok heriade a Jrland ok uar vm uetrinn a Kunnakto en um sumarit eftir fell hann a Vlazstiri Bartholomeus messodag. En er Sigurdr spurde fall fỏdur sins j Orkneyium for hann þegar austr til Noregs ok uar þar til konungs tekinn med brædrum sinum Eystæine ok Olafi. Sigurd(r) let eftir dottur Jrakonungs firir uestan hafit. Æinum uetri edr .ij. eftir | fall Magnus konungs komu uestan vm haf Hakon Palsson ok gafu konungar honum jalls nafnn ok riki sligt sem burdir hans stodu til. for hann þa uestr vm haf ok tok undir sig riki j Orknneyium. hann hafde iafnan fylgt Magnusi konungi medan hann lifde. hann uar med honum j hernade austr a Gautlande sem segir j drapu þeirri er ort er vm Hakon Palsson.

Magnus feck jarls nafn

Þa er Hakon jall hafde riki haft j Orkneyium kom ofan af Skotlande Magnus son Erlendz jalls ok bæiddizst at taka vit fodurlæifd sinne. þat likade bondum uel þuiat hann var alluinsęll hann atti þar marga frændr ok maga þa er giarnna villdu honum til rikis hallda. þa atti modur hans sa madr er Sigurdr het þeirra son uar Hakon karll þau attu bu j Papule. Þa er Hakon jall spurde at Magnus jall uar kominn j eyiarnar dro hann lid at ser ok uillde æigi upp gefa. Eftir þat foru vinir a mille ok leitỏdu um sættir. kom þui suo at þeir sættuzst at þui at Hakon gaf upp riki halft ef þat væri atkuæde Noregs konunga. Magnus for þegar austr til Noregs a fund Æystæins konungs þuiat Sigurdr uar þa vt farinn j Jorsalaheim. Eysteinn konungr tok uit honum forkunnar uel ok gaf honum upp fodurlæifd sina halfar Orkneyiar ok jalls nafnn. for Magnus jall uestr vm haf a uit rikis sins ok urdu þar fegnir frændr ok uiner ok oll alþydu. samdizst þa vel frændsemi þeirra Hakonar er vinir attu hlut j. uar þa ár ok fridr gódr j Orkneyium medan vinattu þeirra hellzst.

Fra Magnusi jarli

Hinn heilagi Magnus eyiajall uar hinn agætazsti madr mikill at uexsti dreingiligr ok skyrlegr at yfirlitum sidgodr j hattum sigrsæll j orrostum spekingr at vite malsniallr ok riklundadr ỏrr af fe ok storlyndr radsuinnr ok huerium manni uinsælli blidr ok godr uitmælis uit spaka menn ok goda en hardr ok oæirinn uit ránsmenn ok uikinga. let drepa miog þa menn er heriudu a bændr ok landzmenn. let hann taka mordingea ok þiofa ok refsade suo rikum sem orikum ran ok þyfskur ok ỏll oknytti. æigi uar hann vinhallr j domum. virde hann mæira gudligan rett en mannuirdingar mun. hann var storgiofull vid hỏfdingea ok rika menn en iafnan væitte hann þo mesta huggan fatækum monnum. j ollum hlutum hellt hann rikuliga guds bodord þiade sinn likama j mỏrgum hlutum þeim er j hans lofligu lifue voru birtir firir gude en leynt firir monnum. synde hann þa radagerd sina at hann bat ser æinnar meyiar hinnar dyrdligstu ættar af Skotlande ok drak brudhlaup til. bygde hann .x. uetr hia henne suo at hann spillti huorskis þeirra losta ok uar hræinn ok fleklaus allra saurlifis synda. ok er hann kende freistne a ser þa for hann j kallt uatnn ok bat ser fulltings af gude. margir voru þeir hlutir adrir ok dyrdligir mannkostir er hann synde sealfum gude en leynde mennina.

Fra Magnusi ok Hakoni

Ðeir frændr Magnus ok Hakon hofdu landuornn nỏckura hrid suo at þeir voru vel samþyckir. Suo er sagt j kuæde þui er ort er um þa at þeir hafui barizst vid þann hỏfdingia er Dufniall heti ok uar manna firnare en brædrungr jalla ok fell hann firir þeim. Þorbiornn het gỏfugr madr er þeir toku af lifue j Borgarfirde a Heatlande. fleire eru þau tidende er kuædit uisar a at þeir hafue badir samt at verit þo at her se æigi græiniliga fra sagt. En er þeir frændr hofdu nockura stund lande radit þa uar en sem oftarr ok iafnan kann uerda at margir illgiarnir menn urdu til um at spilla frændsemi þeirra. drozst Hakon þa ogiptumenn meirr a hendr þuiat hann uar miogh ỏfundsiukr um uinsældir ok hofdingskap Magnus frænda sins.

Fra Magnusi jarli

Tvæir menn eru þeir til nefnndir er voru med Hakoni jalli er æinna uest gengu a mille þeirra frænda Sigurdr ok Sighuatr socki. þui rógi kom suo med umtale uondra manna at þeir frændr drogu þa enn lid saman ok for huor j moti odrum jalla med myklu lide. þeir helldu þa badir til Hrosseyiar þar sem þingstod þeirra uar Orkneyinga. en er þeir komu þar þa fylktu huorirtueggiu lide sinu ok biugguzst til bardaga. þa voru þar jallar ok allt stormenni ok voru þar margir beggia uinir þeir er allan hlut attu j at sætta þa. gengu margir þa a mille med dreingskap ok goduilea. Þessi fundr var a langafỏstu. En vid þat er margir godgiarnir menn attu hlut at at skirra uandrædum med þeim en uæita huorigum til ohæfu uit annan þa bundu þeir sætt sina med æidum ok handsolum. ok er þadan lidu nockurar stundir þa eindagade Hakon jall med false ok fagrmælum stefnudag hinum sæla Magnusi jalli at æigi skyllde snuazst edr onytazst frændsemi þeirra ok stadfastlega nygeorr fridr. skyllde þessi fundr til stadfestu fridar ok sættargerda þeirra a mille j paskaviku vm uorit j Egilsey. þetta likade Magnusi jalli sem fullkominn hæilhuga fridr (an) allra grunsemda | suika ok agirndar ok skyllde huorr þeirra hafa .ij. skip ok iafnnmarga menn. suordu þess badir at hallda þær sættir er hinir vitrozstu menn redu upp at segia þeirra a mille. En er paschatidin gek af buazst huorirtueggiu til þessa fundar. stefnde Magnus jall til sin þeim monnum ollum er hann visse vera godgiarnnazsta ok likligsta til umbota med þeim frændum. Hann hafde .ij. skip ok iafnnmarga menn sem mællt var. ok er hann var buinn hellt hann til Egilseyiar. ok er þeir reru j logni ok sækyrru þa ræis bode a skipe þui er jall styrde ok fell yfir skipith þar er jall sat. Menn jalls undruduzst miog þenna atburd er bode fell j logni þar sem æinge madr uisse von til at fyrre hafde fallit ok diupt uar undir. þa sagde jall. æigi er þat kynligt at þer undrizst þetta en þat er hugsan min at þetta se firirbodan liflatz mins. kann vera at þat komi fram er firir er spad um Hakon jall. skulum vær suo hugsa uort mal at ek get at Hakon frænde minn mun bua æigi um heillt vit oss a þessum funde. Menn jalls urdu bryggir vit þessi ord er hann sagde suo bradar vonir sins liflatz ok badu hann gæta lifs sins ok fara æigi a trunat Hakonar jalls. Magnus jall suarar. fara skal nu at sinne ok verde allt at guds vilea um vorar ferdir.

Atferd Hakonar jarls at Magnusi jarli

Nv er at segia fra Hakoni jalli at hann stefnde at ser lide myklu ok hefir herskip morg ok oll skiput sem til bardag skyllde leggia. ok er lidit kom saman gerir jall þat bert firir monnum at hann ętlade at a þeim funde skyllde um skipta med þeim Magnusi jalli suo at þeir skylldu eigi badir firir Orkneyium. Margir hans menn letu uel yfir þessi radagerd ok logdu til mỏrg ord ferllig. voru þeir med uestum tillỏgum Sigurdr ok Sighuatr socki. toku menn þa rodr mikinn ok foru akafliga. Hauardr Gunnarsen uar a jallsskipe vinr ok radgiafui jarlla ok uar badum þeim iafnnhollr. Hakon hafde leynt hann þessu órade er Hauardr uillde vist æigi vid sæma. Ok er hann visse jall suo stadfastan j þessu orade þa hliop hann af iallzskipinu a sund ok suam j ey æina obygda. Magnus jall kom fyrr til Egilseyiar med lid sitt. ok er þeir sa ferd Hakonar jalls sa þeir at hann hafde .viij. herskip. þottizst hann þa vita at vm suik munde buit. sotti Magnus jall þa upp a eyna med lid sitt ok til kirkiu til bęnar ok uar þar um nottina en menn hans budu at veria hann. Jall suarar. leggia uil ek æigi lif yduart j hættu firir mik. ok ef æigi uerdr fridr settr med ockr frændum þa verde sem gud uill. Monnum hans þotti sannazst þat er hann hafde sagt. Nu af þui ath hann uisse firir um lifstunder sinar huort er þat uar helldr af hugspeki hans edr gudligri uitran þa uillde hann æigi flyia ok æigi fara langt fra funde ouina sinna. hann badst firir rækiliga ok let syngia ser messu.

Bod Magnus jarls

Hakon ok hans menn hlupu upp um morguninn ok runnu fyst til kirkiunnar ok rannsokudu hana ok fundu jall æige. hann hafde vid þridea mann gengit annan ueg a eyna j leyne nockut. ok er hin(n) helge Magnus jall sa at þeir læitỏdu hans þa kallar hann a þa ok segir huar hann var. bat hann þa æigi an(n)ars læita. ok er Hakon sa hann þa hliopu þeir þangat med ope ok uopnabrake. Magnus jall uar þa a bæn sinne er þeir komu til hans. ok er hann lauk bæn sinne þa signnde (hann) sig ok mællte til Hakonar jalls med stadfostum hug. æigi geordir þu vel frænde er þu gekt a æida þina ok mikil uon at þu gerir þetta mæirr af annarra illzsku en þinne. nu uil ek bioda þer .iij. kosti at þu gerir þenna nockurnn helldr en spiller æidum þinum ok latir drepa mik saklausann. Menn Hakonar spurdu huernn hann byde. Sa er hinn fysti at ek mun ganga sudr til Roms edr allt vt j Jorsalaheim ok sækia heim helga stade ok hafa .ij. skip ór lande med þui sem ver þurfum at hafa ok bæta huorstueggia ockars sal. þess mun ek sueria at koma alldri til Orkneyia. Þessu var skiott næitat. Þa mællti Magnus jall. nu med þui at lif mitt er a ydru uallde ok ek hefui j morgum hlutum til sekta gert uid almatkann gud þa sentu mik upp j Skotland til vina ockarra beggia ok se ek þar varduæittr ok .ij. menn med mer til skemtanar. sea þu suo firir at ek nai æigi or þeirri varduæitzslu at koma. Þessu uar skiott næitat. Magnus mællti. en(n) er eftir æinn kostrinn sa er ek mun bioda þer ok ueit gud at mæirr se ek firir yduarre sal en lifue minu. en betr samir þer þat þo en tyna lifue minu. lat mik aflima sem þer likar adr augum ræna ok set mik j myrkuastofu. Þa mællti Hakon jall. þa sætt tek ek ok æigi beidi ek framarr. Hofdingiar hlupu þa upp ok mælltu til Hakonar jalls. drepa munu uer nu annanhuỏrnn yckarnn ok æigi skulu þit badir fra þessum degi londum rada. þa suarar Hakon jall. drepit hann helldr þuiat fyrr uil ek rada riki ok londum en deyia suo bratt. Suo segir Holldbode rettordr bonde j Sudreyium fra vidrædu þeirra. hann uar þa met Magnusi annarr hans manna er þeir gerdu hann handtekinn.

Haalshaugg Magnus jarls

Sva var hinn virduligi Magnus jarl gladligr sem honum væri til veizlu bodit huarki | mællti hann med stygd ne reidiordum. ok eftir þessa rædu fell hann til bænar ok lau(t) j gaupnir ser ok hellt(i) vt morgum taarum j guds augliti. Þa er hinn helgi Magnus jarl var til dauda raadinn baud Hakon Ofeigi merkismanni sinum at drepa jarl. en hann neitti med hinni mestu reidi. þa neyddi hann Lifolf steikara sinn til at bana Magnusi enn hann tok at grata haastofum. ei skalltu grata þetta sagdi jarl þvi at frægd er i at vinna slikt. vertu med stadfostum hug þvi at þu skallt hafa klædi min sem sidr er til ok lỏg hinna fyrri manna ok eigi skalltu hrædaz þviat þu gerir naudigr ok sa er þer naudgar misgerir meira enn þu. Enn er jarl hafdi þetta mællt steypti hann af ser kyrtlinum ok gaf Lifolfi. siþan bat hann ser leyfis at bidiaz fyrir ok þat var honum veitt. hann fell til iardar ok gaf sik gudi ok færdi honum sialfann sik i forn. eigi at eins bad hann fyrir ser edr vinum sinum helldr ok þar med fyrir vuinum sinum ok banamonnum ok fyrirgaf þeim af ollum hug þat er þeir misgerdu med hann ok iatti gudi sinar misgerdir ok bad þær af ser þuaz i vthellingu blods sins ok fal ond sina gudi a hendi ok bad guds eingla koma i mot saal sinni ok færa hana i huilld paradisar. þat segia sumir menn at hann tæki corpus domini þa er honum var messan sungin. Þa er guds vinr var til hoggs leiddr mællti hann til Lifolfs. stattu fyrir mer ok hogg mik i hofud mikit saar þviat eigi samir at hogga hofdingia sem þiofa. styrkstu aumr þviat ek hefir bedit fyrir þer til guds at hann likne þer. Eftir þat signdi hann sik ok laut hann vndir hoggit ok leid ỏnd hans til himins.

Birtizst heilagleikr Magnus jarls

Sa stadr var aadr mosottr ok gryttr enn litlu sidarr birtuz verdleikar Magnus jarls vid gud sua at þar vard grænn vollr er hann var veginn. ok syndi gud þat at hann var fyrir rettlæti veginn ok hann odladiz fegurd ok grænleik paradisar er kallaz iord lifandi manna. Hakon jarl leyfdi eigi at iarl væri til kirkiu færdr. Andlaatzdagr Magnus jarls er tueim nattum eftir Tiburcius messo. þa hafdi hann iarl verit yfir Orkneyium .vij. vetr ok þeir Hakon baadir saman. þa var lidit fra falli Olafs konungs fiorir vetr hins aatta tigar. þa voru konungar yfir Noregi Sigurdr ok Eysteinn ok Olafr. þa var lidit fra burdi Cristz .m. ok niu tigir ok ein(n) vetr.

Færdr til kirkiu likami jarls

Eftir fundinn þa hafdi Þora modir Magnuss jarls bodit baadum iorlum til veizlu ok nu kom Hakon jarl til veizlun(n)ar eftir vig hins helga Magnuss jarls. Þora geck sialf vm beina ok bar jarli dryck ok hans monnum þeim er at viginu hofdu verit sonar hennar. ok er dryckr feck aa jarl þa geck Þora fyrir hann ok mællti. nu ertu einn kominn hingat herra enn ek vænta yckar beggia. muntu nu vilia gledia mik at guds vitni ok manna. ver mer nu i sunar stad enn ek mun þer j modur stad. þarf ek nu miok þin(n)ar miskunar ok at þu leyfir mer at sun minn se til kirkiu færdr. ver mer nu sva bæna sem þu vill at gud se þer a doms degi. Jarl þagnar ok hugsar maalit er hon bad sva miukliga gratandi at hon nædi sun sinn til kirkiu at færa. hann leit vid henni ok felldi taar ok mællti vid hana. graf þar son þinn senn þer likar. Siþan var jarl færdr til Hrosseyiar ok grafinn i Cristzkirkiu þeirri er Þorfinnr jarl leet gera.

Jarteinagerdir Magni martiris

Bratt eftir þetta syndiz optliga himneskt lios yfir grefti hans. siþan toku menn at heita aa hann ef i haaska voru komnir ok greiddiz þeirra maal sem þeir beiddu. Jafnan var kendr himneskr ilmr yfir grefti hans ok fengu þar siukir menn heilsu. Þvi næst gerdu menn ferd sina bædi af Orkneyium ok Hialltlandi er vanheilir voru ok voktu at leidi hans ok toku þat allra sinna meina. enn þo þordu menn eigi þersu miok vpp at hallda medan Hakon jarl lifdi. Sua er sagt vm þa menn er mest voru i sokum vm fiorraad vid hinn helga Magnus jarl at þeir do flestir illum dauda.

Jarteinagerd sæls guds vinar M(agnus)

J þenna tima var Vilhialmr byskup i Orkneyium hann var þar fystr byskup. þa var byskupsstoll at Cristzkirkiu i Byrgisheradi. Vilhialmr var byskup .vj. vetr ens seaunda tiger. hann tortrygdi leingi helgi Magnus jarls þar til er birtuz hans verdleikar sva framarliga at gud let hans heilagleik þeim mun hærra vaxa sem meirr var tilreynt ok segir i iarteinabok hans.

Sudrferd Hakonar jarls

Eftir vig Magnus jarls tok Hakon Paalsson riki allt vndir sik i Orkneyium. let hann þa alla menn ganga til eida vid sik ok trunadar þeir er aadr hofdu þionat Magnusi jarli. gerdiz hann þa hofdingi mikill ok hafdi alaug mikil vid vini Magnus jarls þa er honum þottu mest i moti ser verit hafa i þeirra vidrskiptum. Nockurum vetrum sidarr bio Hakon ferd sina or landi ok for sudr til Roma. j þeirri ferd for hann til Jorsala sem sidr er til palmara sotti þangat helga doma ok laugadiz i anni Jordan. eftir þat vendi hann aftr til odala sinna ok tok vndir sik riki i Orkneyium. hann gerdiz þa stiornsamr ok fridadi vel riki sitt. setti hann þa i Orkneyium ny lỏg þau er bondum hugnudu myklu betr enn þau er aadr hofdu verit. toku vid sligt at vaxa vinsældir hans | kom sva at Orkneyingar stundudu ecki annat enn hafa Hakon at hofdingia ok hans afspringi.

Ættartala. capitulum.

J þenna tima er Hakon jarl hafdi riki i Orkneyium bio sa madr i Dali a Katanesi er Maddan het gaufugr madr ok vel audigr. hans dætr voru þær Helga ok Frakaurk Þorleif. Helga Maddadar dottir var frilla Hakonar jarls ok var þeirra sun Haralldr er kalladr uar hinn slettmali enn Jngibiorg dottir þeirra er atti Olafr bitlingr Sudreyia konungr. Margret var enn dottir þeirra. Frakaurk Maddadardottir var gift þeim manni er het Liotr nidingr i Sudrlandi ok var þeirra dottir Steinuor hin digra er atti Þorliotr i Rekavik. þeirra son var Aulfir rosta ok Magnus Ormr ok Maddan Eindridi ok Audhilldr dottir. aunnur dottir Frakarkar var Gudrun er atti Þorsteinn haulldr fiaransmunnr. þeirra son var Þorbiorn klerkr. Hakon Palssun aatti sun er Paall het ok uar kalladr hinn vmaalgi hann var faalyndr ok vinsæll. med þeim brædrum var aavallt faatt er þeir voxu vpp. Hakon Paalssun var sottbitinn þar i eyiunum ok þotti þat mannskadi mikill þviat vm hans daga ofanverda var fridr godr en bondum var grunr a vm samþycki þeirra brædra.

Drap Þorkels fostra

Eftir andlaat Hakonar jarls toku synir hans riki ok voru þeir snemmendis vsamþyckir ok skiptu med ser riki i helminga. gerdiz þaa braatt greinir miklar med stormenne ok hurfu gædingar miok i tva stadi. Haralldr jarl hellt Katanesi af Skotakonungi ok var hann þar lỏngum enn stundum uppi i Skotlandi aatti hann þar marga fręndr ok vini. Þa er Haralldr jarl var staddr i Sudrlandi kom til hans sa madr er Sigurdr het ok var kalladr sun Adalbrikz prestr hann var kalladr slembir. hann kom ofan af Skotlandi ok hafdi verit med David Skotakonungi ok hafdi hann lagt a hann virdingar miklar. Haralldr jarl tok vid honum forkunar vel. for Sigurdr vt i eyiar med Haralldi jarli ok Frackaurk Moddansdottir þviat þa var endadr Liotr nidingr brodir(!) hennar. hofdu þær systr þa mikil landraad med Haralldi jarli. Sigurdr slembir var i miklum kærleikum vid aull þau. þa fylgdi honum Audhilldr dottir Þorleifar Moddansdottur er siþan aatti Hakon klo. Audhilldi hafdi aatta Eirikr stræta. þeirra sun het Eirekr slagbellir. þa er þau komu vt i eyiar Frakaurk ok Sigurdr geriz sueitardrattr mikill ok heimti huartueggi jarla at ser vini sina sem flesta. enn þeir voru kærazstir Pali jarli Sigurdr a Vestnesi er atti Jngibiorgu hina tignu frændkonu jarla ok Þorkell Sumarlidasun er iafnan var med Pali jarli ok var kalladr fostri hann var frændi Magnus jarls hins helga ok var manna vinsælazstr. virdu sva vinir jarls at Þorkell mundi þa sitst spara til deilu fyrir sakir harma þeirra sem hann hafdi bedit af Hakoni jarli faudur þeirra. Þessu kom sva at þeir Haralldr jarl ok Sigurdr slembir giordu til Þorkels fostra ok draapu hann. Enn er þat spurdi Paall jarl let hann ser allmiok mislika ok safnadi þegar lidi at ser. enn er þess vurdu uisir vinir þeirra beggia foru menn a millum ok leitudu vm sættir aattu þa allir hlut i at þeir skylldu sættaz. Pall jarl var sva reidr at hann vill eigi sættaz nema þeir menn allir væri brott gerfir er at viginu hofdu verit. enn med þvi at bondum þotti stor mein a deilum þeirra þa logdu allir ord til at þeir skylldu sattir verda. kom þvi sva at Sigurdr var brott gerr or Orkneyium ok þeir menn allir er Pali jarli þotti mest sakadir vm verk þetta. Haralldr jarl hellt vpp botum eptir vig Þorkels. þat var ok mællt i þersi sætt at batna skylldi frændsemi þeirra ok skylldu þeir vera baadir samt vm iul ok allar hinar stærstu haatidir. Sigurdr slembidiakn for brott or Orkneyium ok vpp i Skotland ok dualdiz þar vm hrid med Melkolmi Skotakonungi i godu yfirlæti. þotti hann þar hinn mesti afreksmadr i ollum karlmannligum iþrottum. dualdiz hann vm hrid i Skotlandi aadr hann for vt i Jorsalaheim.

Haralldr jarl drepin af galldri

Þat var vm daga þeirra brædra at þeir skylldu taka veizlu i Qrfioru at bui Haralldz jarls ok skylldi hann þa kostnadi vpp hallda þau iỏl af beggia þeirra hendi. var hann þar þa i vidbunadi miklum ok starfui. þær systr voru þar Frakaurk ok Helga med iarli ok saatu þær i litilli stofu at saumum sinum. Haralldr jarl geck i stofu þar er þær saatu systr a þuerum palli ok hann saa linklædi a millum þeirra nysaumat huitt sem drift. jarl tok vpp klædit ok sa at þat var vida gullsaumat. Jarl spyrr. huerr aa gersemi þersa. Frakaurk svaradi. þat er ætlat Pali brodur þinum. Hui vandi þer honum sua miok klædi. eigi leggi þer iafnmikla stund aa at sauma mer klædi. Hann var nystadinn vpp ok var i skyrtu ok linbrokum ok hafdi kastat motli aa herdar ser. hann kastadi af ser mỏtlinum ok rakti i sundr klædit. modir hans þreif til ok bad hann eigi aufunda þott brodir hans ætti god klædi. Jarl hnyckir af henni ok bioz til j at fara. þa hnyckti Frakaurk af ser falldinum ok reytti sik kuat þar vid liggia lif hans ef hann færi i klædit. þær greetu þa badar miok. Jarl for i ei at sidr ok leet falla ofan vm sik. enn iafnskiott sem klædit hrundi ofan vm hann kom hrollr i hỏrund honum ok bratt fylgdi þar verkr mikill ok af þvi lagdiz | (hann) j reckiu ok laa skamma rid aadr hann andadiz. þotti þat vinum hans skadi mikill. Þegar eftir hans andlaat tok Pall brodir hans riki allt med samþycki allra bænda. Paall jarl virdi sva sem þær hafdi honum ætlat gersemi þersa sem Haralldr jarl hafdi i farit ok fyrir þær sakir villdi jarl ecki vistir þeirra i Orkneyium. foru þær i brott or eyiunum med allt skulldalid sijtt ok fyst a Katanes ok þadan vpp i Skotland til bua þeirra er Frakork aatti þar. þar fæd(d)iz vpp med henni Erlendr son Haralldz medan hann var yngstr. þar fæddiz ok upp Aulfir rosta son Þorliotz vr Rekavik ok Steinny dottir Frakarkar. Aulfir var manna mestr rammr at afli ok vppivodslumadr mikill ok vigamadr en mesti. þar fæddiz vpp Þorbiorn klerkr son Þorsteins haulldz. þar fæddiz ok upp Margret dottir Hakonar jarls ok Helga Moddansdottir ok Eirekr slagbellir. þessir voru allir ættstorir menn ok miklir fyrir ser ok þottuz allir eiga mikit tilkarl til rikis i Orkneyium. þeir voru brædr Frakarkar Magnus hinn orfi ok Ottarr jarl i Þorsey. hann var gofugr madr.

Fra Paali jarli

Paall jarl red þa Orkneyium ok var allvinsæll hann var allfamalugr ecki taladr a þingum leet miok adra raada rikinu med ser. hann var hoguærr ok dæll i ollu vid folkit milldr af fee ok spardi einga hluti vid vini sina. hann var vherskaar ok sat miok i kyrsæti. þa var i Orkneyium mart gofugra manna þeirra er kom(n)ir voru af iarla ættum. Þa bio a Vestnesi i Hrolfsey gaufugr madr er Sigurdr heitir. hann aatti Jngibiorgu hina tignu. enn modir hennar var Herborg dottir Paals jarls Þorfinnzsunar. þeirra synir voru Bryniulfr ok Hakon pik. þeir voru allir gædingar Pals jarls. þa voru synir Hauardz Gunnasunar enn gædingar Pals jarls ok Hakon klo sua Þorsteinn ok Dufniall. modir þeirra var Bergliot enn hennar modir Ragnhilldr dottir Pals jarls. Erlingr het madr er bio a Katanesi. hann aatti fiora sonu ok alla vel menta. Olafr het madr er bio i Gareksey. annat bu aatti hann i Dungaalsbæ a Katanesi. Olafr var it mesta afarmenni ok hafdi miklar virdingar af Pali jarli. Aasleif het kona hans. hon var vitr ok ættstor ok hin mesta fyrir ser. Valþiofr het sun hennar annar Sueinn þridi Gunni allir voru þeir vel mentir. Jngigerdr het systir þeirra. Sigurdr jarlsmaagr aatti Þoru modur Magnus jarls þeirra son var Hakon karl. þeir fedgar voru hofdingiar miklir. J Rinarsey bio su kona er Ragna het Þorsteinn het sun hennar gilldr madr fyrir ser. Kugi het bondi er bio i Vestrey vitr madr ok audigr a Gefsisnesi. Helgi het bondi er bio i Vestrey i þorpi þvi er þar er. Þorkell fletta bio i Vestrey vdæll ok mikilhæfr. Þorsteinn ok Haflidi voru vvinsælir menn. J Suiney a Petlandzfirdi bio felitill madr hans synir voru þeir Aasbiorn ok Murgadr hinir vaxligzstu menn. J Fridarey bio saa madr er Dagfinnr het. Þorsteinn het madr er bio a Flugunesi i Hrossey hans synir voru þeir Þorsteinn krokauga ok Bliann þeir voru vdelir menn. Jatuor dottir Erlendz jarls bio a Knarrarstodum ok Borgar son hennar. þau voru helldr vuinsæl. Jonn vængr bio i Haaey a Vpplandi. Rikgardr bio a Breckum i Streaumsey. þeir voru vrikir menn ok frændr Olafs Hrolfssunar. Grimkell het madr er bio a Glettunesi. Þessir menn allir koma uid soguna sidarr.

Em ek sitz ytar hnektu

iarlla sætt er ek vætti

iofn fenguz hræ hrofnum

hægintrudr at sægia.

sleit fyrir eyiar vtan

allvalldr blaa tialldi

hafdi hrægsuol dufa

hrimi fast vm lima.

Fraagum Finz hue maagi

fylgdud Kaalfr vm dylgiur

ok leetz þu a sia sneckiur

snaarla lagt at jarli.

arædi vartu eyda

vfuss syni Brusa

hlædirudr enn redut

heiptminnigr Þorfinni.

Vskepnan vard uppi

endr þa er morgum kendi

haaligt rog at hniga

haurd þar er jarlar borduz.

nær reduz aastmenn orir

alldhrid er vard sidan

aull feck mein hin millda

mỏrg fyrir Raudabiorgum.

Biort verdr sol at suartri

saukkr folld i maar dỏckan

brestr erfidi et eystra

aallr brunar siaar med fiollum.

aadr at eyium fridum

inndrott Þorfinni

þeim hialp gud ok geymi

gædingr minni fædaz.

Fra Kala er siþan vard jarl. capitulum.

Kaali sat at buum sinum a Qgdum ok var allra manna vitrazstr. han for ecki til Orkneyia. Kolr var spekingr mikill. Kali son hans vox þar vpp ok var hinn efniligzsti madr medelmadr vexsti kominn vel a sik limadr manna bezst liosiarpr a haarslit manna litillatazstr ok vinsælazstr ok atgiorfismadr mikill. hann orti visu þessa.

Tafl em ek aurr at efla

iþrottir kann ek .ix.

tyni ek traulla runum

tijd er bok ok smidir.

skrida kann ek aa skidum

skyt ek ok ræ sua at nytir

huartueggia kann ek at hyggia

harpslaatt ok bragþaattu.

Kali var iafnan med Solmundi frænda sinum syni Sigurdar sneisar. han var gialldkeri i Tunsbergi ok aatti bu a Austrỏgdum. hann var hofdingi ok hafdi sueit mikla vm sik.

Af Kala ok Gillakrist

| Þa var Kali .xv. vetra er hann for med kaupmonnum vestr til Einglandz ok hafdi godann kaupeyri. þeir helldu til þess kaupstadar er Grimsbær heitir. kom þar mikit fiolmenni bædi af Noregi ok Orkneyium af Skotlandi ok Sudreyium. þar fann Kali þann mann er nefnndiz Gillakristr. hann spurdi marx af Noregi ok taladi flest vid Kala ok geriz þar felagsskapr. hann sagdi Kala i trunadi at hann het Haralldr ok var sun Magnus berbeins en modir hans var i Sudrey. frettir hann þa Kala huersu honum mundi fagnad i Noregi ef hann kæmi þar. Kali segir at honum þotti likligr Sigurdr konungr til at fagna honum vel ef eigi spillti adrir vm. Þeir Gillakristr ok Kali skiptuz giofum vid at skilnadi ok het huar odrum sinni vinattu fullkominne huar sem fundi þeirra bæri saman.

Fraa þeim Kala ok Joni

Eptir þat for Kali vestan a hinu sama skipi ok komu vtan at Ỏgdum ok helldu þadan til Biorgyniar. þa kuat hann visu.

Vær hofum vadnar leirur

uikur fimm megingrimmar

saurs er ei vant þar er vorum

vidr i Grimsbæ midium.

nu er þat er mas of myri

meginkatliga latum

branda elg a bylgiur

Biorgyniar til dynia.

En er þeir komu til beiarens var þar fiolmenne mikit bædi nordan or landi ok sunnan ok fiolmenne mikit af odrum londum er þangat hofdu flutt gæzsku mikla. gengu þeir skipueriar i skytninga at skemta ser. Kali var skartzmadr mikill ok (hafdi) sundrgerdir miklar er hann var nykominn af Einglandi. fanz honum þa mikit vm sik ok morgum odrum þviat hann var godrar ættar ok sialfr vel mentr. En i þeim skytningi er hann drack var einn madr er Jonn het ok var Petrsson Serkssonar or Sỏgni. hann var þa lendr madr. modir hans het Helga dottir Hareks af Sętrum. Jonn var aburdarmadr mikill. Vnnr het gofug husfreyia er gardinn atti þann er þeir drucku i. gerdiz þa med þeim Joni ok Kala felagsskapr ok skildu med kærleikum. for þa Jonn heim til bua sinna enn Kali for austr a Agdir til fodur sins. Kali var ok longum med Solmundi frænda sinum. geck sua fram nockur missare at Kali var a sumrum i kaupferdum en heima a vetrum edr med Solmundi.

Kali for i Dollzhelli. capitulum.

Þat var eitt sumar at Kali hafdi farit vestr til Þrỏndheims. hann laa vedrfastr i ey þeirri er Dollz heitir. J eyinne var hellir er kalladr var Dollzhellir. var þar kollut feevan. þeir kaupmenn gengu til ok gengu (i) hellinn ok hofdu þar hitt et mesta torfæri. komu at þar er vatn var vm þueran hellinn ok treystiz einginn yfir at leggiaz nema Kali ok madr er Haavardr het huskarl Solmundar ok logduz yfir vatnit ok hofdu snæri a medal sin. Kali lagdiz ok hafdi elldskid i hendi ok elldzvirki medal herda. komu a land. þar var hraunott ok odaunan mikit. fengu þeir varla tendrat liosit. þa ræddi Kali vm at þeir mundi eigi lengra fara. ok gerdi þar vordu til minnis. Þa quad Kali visu.

Her hefi ek hafann reistann

hardgediodum varda

Dollz i dockum helli

draug leita ek sua bauga.

eigi veit hue yta

vnnskida ferr siþan

langa braut ok liota

leid yfir vatnid breida.

Eftir þat hurfu þeir aftr ok komu heilir til manna sinna. ok er ecki getid vm ferdir þeirra at til tidenda yrdi annat. ok er þeir komu til Biorgyniar þa for Kali i sama skytni(n)g til Vnnar husfreyiu. þar var ok Jonn Petrsson ok heimamadr hans sa er Bryniolfr het. mart var þar annarra manna þott her se ei nefndir.

Fra Haauardi ok Bryniolfi

Þat var eitt kuelld er þeir Jonn ok Kali voru geingnir at sofa en margir saatu eftir ok drucku. var mart talat. menn voru druknir ok kom þar at rætt var vm manniofnut ok þat huerir gofgazstir þætti lendra manna i Noregi. flutti Bryniolfr þat at Jonn Petursson væri bezst mannadr ok ættborinn af hinum yngrum monnum fyrir sunna(n) Stad. enn Hauardr felagi Kala taladi til Solmundar ok segir hann at eingu verr mentann enn Jonn. kalladi at Vikueriar mundi hann meira virda enn Jonn. Her af geriz deila mikil. ok er eylit męllti med þeim þa vard eigi betr stillt enn sva at Hauardr hliop vpp ok feck tre eitt ok lystr þui i hofud Bryniolfi sua at hann fell i vvit ok toku menn til hans. enn Hauardi var i brott skotid ok a fund Kala ok sendi hann sudr til Aluidru til prestz þess er Rikgardr het. ok berr honum ord min til at hann taki vid þer þangat til er ek kem heim austr. Kali feck honum mann til fylgdar ok roa þeir sudr þar til er þeir koma til Græningiasundz. þa mællti Hauardr vid foronaut sinn. nu eru uit komnir vr hundahliodi ok munu vit nu hlifa ockur ok leggiaz nidr til suefns. Nu er þar til at taka er Bryniolfr vitkadiz ok var honum fylgt a fund Jons ok segir honum allann þenna atburd ok þat ath | manninum var i brott skotit. Jon gat sannz til Havardz ok let taka rodrarskutu ok voru þar aa tiu menn ok var Bryniolfr fyrir þeim. roa siþan sudr þar til er þeir koma til Gręningasundz. var þa liost af degi. þa sa þeir at skip laa fyrir þeim a fiorunni. ok ma vera segir Bryniolfr at þeir kunni nockut at segia fra þeim Hauardi. gengu þeir vpp ok fundu þa. voru þeir Hauardr þa nyvaknadir. Bryniolfr berr þegar vopn a þa ok voru þeir þar vegnir badir felagar. ok foru nu med þessi tidendi aftr til biarins ok segir til Joni. ok eftir þetta vissi allr bæiarlydrinn. Kali let ser miok misbodit i vigum þessum. ok er menn foru i milli þeirra Jons segir Jon at hann vill at Kali dæmi þat er honum þotti ser misbodit. þar skylldi fyrir vtan konungs rettr ok adilar maals. ok toku þeir Kali þenna kost enn þo voru engir kærleikar med þeim þadan i fra. For Kali heim eftir þenna atburd. ok er þeir fedgar finnaz ok segir Kali fra tidendum þessum ok maalalyktum þa segir Kolr. vndarliga þotti mer þer synaz er þu tokt nockura sætt fyrr enn Solmundr vissi. þicki mer þu vant vidkominn ok mega litinn lut i eiga nema leita vm sættir. ok eigi mundi Solmundr sua gera ef þinn huskarl hefdi verit drepinn. Kali suarar. þetta mun vera sannmæli fadir at ek mun hafa skiott a litid ok vartu fiarri at kenna mer radin. mun þat oft synaz at (ek) mun eigi iafndiupuitr sem þu. enn ek hugsada at Solmundr væri eigi sinum soma at nær þott ek neitta þeim at mer væri bodinn. kalla ek yckr Solmundi eigi suiuirding i at hafa einskopun fyrir yckarnn málalut ef hann bydr yckr enn ef er mer a huart til þarf at taka. en vandalaust kalla ek mer vid Bryniolf medan ek hefir eingum vmmælum upp lokit ok vid eingu fe tekit. Mart toludu þeir fedgar þar vm ok þotti sinn veg huorum þeirra. sendu þeir siþan menn at segia Solmundi þessi tidendi.

Fra Joni ok Solmundi

Eftir þat funduz þeir Solmundr ok þeir fedgar. villdi Kolr at menn væri sendir til Jons at leita vm sættir. enn Solmundr ok Halluardr brodir Hauardz villdu ecki annat enn mann(h)efndir ok kalla vfallit at bidea saatta. enn þo vard þat raada tekit sem Kolr villdi med þui moti at Kolr het at skiliaz eigi fyrr vid þessi maal enn Solmundr hafdi sinn soma. skylldi ok Kolr aull raad fyrir gera. Enn er sendimenn komu aptr segia þeir at þungliga var suarat þeirra maalum ok Jonn syniadi þuerliga at bæta þann mann er aadr hafdi til vhelgi ser verkat. Solmundr kuat þetta eigi fiarri fara getu sinni at þat mun eigi til sæmdar at bidia Jon til sætta. bad nu Kol til leggia þau raad er dygdi. Kolr suarar. vill Hallvardr sik i nockura hættu leggia til hefnda eftir brodur sinn ok kann vera at þo verdi litid framgeingt. Halluardr kuez sik ecki spara vilia til hefnda þott þat se nockur mannhætta. Þa skalltu fara leyniliga nordr i Sogn til þess mannz er Vni heitir. hann byrr skamt fra Joni. hann er vitr madr ok nockut fevani þviat Jonn hefir leingi þreyngt kosti hans hann er vin minn mikill ok nu hniginn nockut aa alldr. honum skalltu færa sex merkr vegnar er ek sendir honum til þess at hann leggi raad til at þu komir hefndum fram vid Bryniolf edr annan heimamann Jons þann er honum þicki eigi minna laat i. enn ef þetta verdr framgeingt þa skal Vni koma þer a Studlu til Kyrpingaorms frænda mins ok suna hans Ogmundar ok Erlings ok þicki mer þa sem þu ser heim kominn. bid Vna siþan selia iord sina ok radiz til min. Halluardr byz til ferdar ok er fra hans ferd edr naatstodum ecki at segia fyrr enn hann kemr einn dag at kuelldi til Vna ok nefndiz ecki sinu nafni. þeir Vni spurduz almælltra tidenda ok vm kuelldit er menn saatu vid ellda þa fretti gestrinn miok eftir tignum monnum i Sogni ok Hỏrdalandi. Vni sagdi at þar þætti engi lendr madr rikari enn Jonn bædi fyrir ættar sakir ok enn viafnadar ok spurdi ef þeir hafdi eingar raunir þess sudr i landit. hann gestrinn vard faarr vid er hann mællti sua. Ok eftir þat drifu menn fra elldinum sua at þeir vrdu tueir einir eftir. þa tok Vni til orda ok mællti. huart nefndiz þu adan Halluardr. Nei sagdi gestrinn ek nefndumz Saxi vm kuelldit. Vni mællti. af er þa minn vandi ok þat munda ek ætla ef ek heta Bryniolfr at þu hetir Halluardr. enn þo skulum vit nu ganga at sofa. Gestrinn tok til hans ok mællti. eigi skulu vit enn ganga. Selldi þa fram fesiodinn ok segir at Kolr sendi honum silfr þat med kuediu sinne til þess at þu legdir til med mer at ek kæma fram hefndum (vid) Bryniolf eftir brodur minn. ok segir honum allt raad Kols. Vni mællti. makligr væri Kolr gods fra mer enn eigi ma ek vita huers af verdr audit vm hefndina vid Bryniolf enn hingat er hans von aa | morgin eftir klædum frillu sinnar. Ok nu fylgir Vni honum ut til rossahus er stod fyrir dyrum vti ok fal i etustalli. þat var fyrr enn menn stodu vpp enn inne hafdi hann legit vm nottina. þa er Halluardr hafdi litla rid verit i rosshusinu þa saa hann at fraligr madr var kominn a stadinn ok kallar at konan skylldi bua sik. hon tekr klædi sin ok berr vt. þickiz Hallvardr þa vita huerr vera mun. gengr þa wt. Bryniolfr hafdi þa af ser lagit vỏpnin er hann batt klædin konunnar. ok þegar þeir finnaz hỏggr hann Bryniolf banahogg. geck Halluardr þa aftr i rossahusit ok fal sik þar. Medan vigit var vegit hafdi konan geingit inn at minnaz vid heimamenn ok er hon kom wt saa hon verks vmmerki ok hliop inn med kalli ok felmti sua miok at henni hellt vid vvit ok sagdi þo tidendin. Vni bondi hliop vt ok sagdi at gestrinn mundi verit hafa flugumadr. ok sendi þegar menn Joni at segia tidendin ok eggiar sem mest at leita eftir manninum. ok fyrir þat grunadi engi madr Vna vm þersi raad. Hallvardr var i rossahusinu þar til er af leid hin mesta leitin. enn eftir þat for hann med raadi Vna til þess er hann kom a Studlu til Orms ok suna hans. þeir fengu honum foruneyti heim austr. toku þeir Kolr ok Solmundr vel vid honum ok vndu þeir nu vel sinum lut. Nu spyriaz þesse tidendi vida. verda menn nu vissir ens sanna. likar nu Joni allþungt. Lida nu sua þau misseri ok annan vetr er at dro iolum bioz Jonn heiman med .xxx. manna ok bra aa þat at fara a kynnisleit til Olafs modurbrodur sins. ok sua gerdi hann ok feck þar godar vidtokur. segir Jonn at hann ætlar þadan austr a Agdir a fund Solmundar. Olafr latti þess sagdi at ecki laa hans lutr vndir þott þeir skilde sva bunir. Jonn letz þvi eigi vna at Bryniolfs væri vhefnt. Olafr letz ætla at lijtt mundi hans lutr batna vid þat þott hann leitadi eftir. enn þo hafdi hann þadan .xxx. manna ok for med haalfu hundradi lids austr it efra ok koma a vuart þeim Solmundi ok Kol. Enn er Jonn var nyfarinn heiman nordan braaz Vni vid skiott ok for sudr a Studlu til þeirra Orms ok fengu þeir honum foruneyti sudr til Kols ok kom hann þar at iolum ok sagdi at Jonn var i atfor vid þa. Kolr gerdi þegar niosnir alla uega þagat sem Jons var at vỏn. hann for þegar til motz vid Solmund ok saatu þeir frændr med fiolmenni. þeim kom niosn vm farar Jons ok gerdu þegar j mỏt honum. var fundr þeirra vid skỏg nockuru slær þar þegar i bardaga. voru þeir Kolr myklu lidfleiri ok hofdu sigr. enn Jon leet marga menn ok flydi siþan a skoginn. hann vard sarr a fæti ok grori þat saar sva illa at hann var iafnan halltr siþan ok kalladr Jon fótr. hann kom heim nordr a langafostu ok þotti hans ferd helldr hædilig. Nu leid vetr þessi enn vm sumarit eftir leet Jon drepa tva frændr Kols Gunnar ok Aaslak.

Sættir Orkneyia

Litlu sidar kom Sigurdr konungr til beiarens ok voru þa kærd fyrir honum þessi vandkuædi. Eftir þetta gerir konungr ord huorumtueggium ok stefndi til sin. komu þeir þa til konungs med frændr sina ok vini. var þa leitat vm sættir. kom þa sva at konungs domr skylldi vera a ollum maalum ok geingu huarir til festa vid adra. Sigurdr konungr gerdi þa sætt þeirra med raadi hinna vitruzstu manna. var þat bundit i sætt þeirra at Jon Petrsson skal fa Jngiridar Kolsdottur skylldi þa takaz vinatta med teingdum. vig felluz i fadma. atfor vid þa Kol ok saar Jons var likat vid mannalaat austr þar. enn saarum var saman iafnat enn bættr skacki. skylldu huorir odrum lid veita innanlandz ok vtan. þat fylgdi ok sætt þessi at Sigurdr konungr gaf Kala Kolssyni Orkneyiar haalfar vid Paal iarl Hakonarsun ok iarlsnafn medr. hann gaf honum ok nafn Rognualldz iarls Brusasunar þuiat Gunnhilldr modir hans sagdi Rognualld verit hafa giorfiligazstan allra iarla i Orkneyium ok þotti þat heillavænt. þenna lut Orkneyia hafdi aatt Magnus iarl modurbrodir Kala. Eftir sætt þessa skilduz þeir med kærleikum er aadr voru fiandmenn.

Andlaat Sigurdar konungs

Þenna vetr sat Sigurdr konungr austr i Oslo. enn vm vorit a langafostu tok hann sott ok andadiz einni nott eftir Mariu messu. þa var Magnus son hans þar i bænum ok atti þar þing ok var til konungs tekinn vm allt landit eftir þui sem menn hofdu suarit Sigurdi konungi. hann tok allar konungligar fehirdzlur i sitt valld. Haralldr gilli var þa i Tunsbergi er hann fretti laat Sigurdar konungs. þa hafdi hann stefnur vid vini sina. sendi hann þaa eftir þeim Rognvalldi fedgum. þuiat hann hafdi verit iafnan vin hans siþan þeir funduz i Englandi. þeir fedgar hofdu ok mest til leidar komit vm skirslu Haralldz vid Sigurd konung med fulltingi margra lendra manna Jngimars Sueinssunar ok Þiorstolfs Aslasunar. var þat raad þeirra Haralldz at eiga Haugaþing þar i Tunabergi. var þar Haralldr til konungs tekinn yfir haalft land. voru þat kalladir naudunga eidar er hann hafdi suarid fodurleifd sina ser af hendi aadr hann nædi skirslunni. drifu þa menn til hans ok gerduz honum handgeingnir ok vard hann allfiolmennr. þa foru ord a millum þeirra Magnus konungs ok stod sva fiora vetr aadr en sættum vyrdi aa komit med þui at haalft land skylldi hafa huarr vid annan. enn Magnus konungr hafdi langskip ok bordbunat ok fehirdzlur | allar ok vndi hann þo verr sinum lut. hann fiandskapadiz a alla vini Haralldz konungs. Magnus konungr villde eigi halldaz laata giof þa er Sigurdr konungr gaf Rognualldi Orkneyiar ok iarldom þuiat hann fylgdi fastaz maalum Haralldz konungs aadr lauk skiptum þeirra ollum. Þeir Magnus ok Haralldr voru þria vetr konungar yfir Noregi sua at hellz sætt þeirra at kalla enn hit fiorda sumar borduz þeir aa Fyrileif. þa hafdi Magnus konungr nær .lx. hundrad manna enn Haralldr .xv. hundrat manna. Þessir voru hofdingiar med Haralldi konungi Kristrodr brodir hans Rognualldr iarl Jngimar af Aski Þiostolfr Aalason ok Solmundr. Magnus konungr feck sigr en Haralldr flydi. þar fell Kristfrỏdr ok Jngimar. hann kuad visu þessa.

Flaugd hauttu mik

til Fyrileifar

æ var ek vfuss

til orrostu,

mik bitu orfar

af aalmboga

mun ek alldregi

a Ask koma.

Haralldr konungr flydi austr i Vik til skipa sinna ok for sudr til Danmarkar a fund Eiriks konungs eymuna. hann veitti honum Halland til yfirferdar ok langskip aatta reidalaus. Þiostolfr Aalasun selldi iardir sinar til skipa ok vopna ok sotti Haralld konung til Danmarkar vm haustid. Haralldr kom at iolum til Biorgyniar ok la i Floruvogum vm iolin. Eftir iolin leggia þeir til bearens. vard þar litil vidrtaka vard Magnus konungr handtekinn a skipi sinu ok meiddr enn Haralldr konungr tok vndir sik land allt. enn vm vorit eftir endrnyiadi Haralldr konungr giofina vid Rognualld vm eyiar ok iarlsnafn.

Af raadum Kols

Þat raad gerde Kolr at senda menn til Orkeyia ok beida Pal jarl at hann gæfi vpp halfar Orkneyiar sem Haralldr konungr hafdi gefit Rognualldi. skylldi þa ok takaz vinatta med þeim ok heil frændsemi. en ef Paall jarl varnadi þess þa skylldu þessir menn hinir somu fara a fund Frakarkar ok Aulfis rostu ok bioda þeim helming landa vid Rognualld jarl ef þau villdu sækia med her af Pali jarli. Enn er þersir komu til Orkneyia a fund Pals jarls ok baaru fram sin erendi þa segir Pall jarl. skil ek tilkarl þetta at þat er efnat med raadi ok langri vndirhyggiu. hafa þeir sỏtt at þessu Noregskonunga at hafa riki vndan mer. nu vil ek eigi þui launa þann vtrunat at gefa riki mitt þeim manni er eigi (er) nær kominn enn Rognualldr enn varna bro(d)orsyni minnum edr systursyni. þarf (h)er eigi langt vm at tala þuiat ek mun veria Orkneyiar med styrk vina minna ok frænda medan gud ann mer lifs. Saa þa sendimenn sijt erendi huert þangat mundi verda. fara þeir a brott ok sudr a Petlandzfiord til Katanes ok sua sudr i land a fund Frakarkar ok bera þar vpp erndi sin at þeir Kolr ok Rognnualldr jarl bioda þeim Aulfi halfar eyiar ef þau vilia vinna af Pali jarli. Frakaurk suarar. satt er þat at Kolr er spekingr mikill ok vitrliga er þetta seet at leita hingat afla þuiat ver hofum frændafla mikinn ok marga teingdamenn. ek hefir nu gifta Margretu Hakonardottur Moddadi jarli af Atioklum er gofgazstr er af ættum allra Skotahofdingia. Melkolmr fadir hans er brodir Melkolfs Skotakonungs fodur Dauids er nu er Skotakonungr. hofum ver ok morg sannlig tilkaurl rikis i Orkneyium enn erum sialf nocku(r)er raadamenn ok kollud nockut diupvitr. kemr oss ok eigi allt a vuart i vfridum. enn þo þicki mer gott at eiga felag vid þa fedga fyrir margra luta sakir. skolu þer þau min ord segia þeim fedgum at vit Olfir munum koma til Orkneyia annat sumar at midiu sumri med her a hendr Pali jarli. komi Rognualldr jarl þa til motz vid oss ok laati þa deila vm stafn vid Pal jarl. enn ek mun i vetr draga at mer lid af Skotlandi ok Sudreyium af frændum vinum ok maagum. Foru nu sendimenn austr til Noregs ok segia sua buit þeim fedgum. Þenna vetr eftir byz Rognualldr jarl til vestrfarar ok þessir hofdingiar med honum Solmundr ok Jonn. þeir foru vm sumarit eftir ok hofdu fritt lid ok ecki mikit .v. skip edr .vj. þeir komu til Hialltlandz at midiu summri ok frettu ecki til Frakarkar. þaa logduz aa anduidri stỏr. þa logdu þeir skipum sinum i Aalasund enn foru at veizslum vm landit ok fỏgnudu bændr þeim vel. Enn þat er at segia fra Frakaurk at hon ferr vm vỏrit i Sudrey ok eflaz þau Aulfir þadan at lidi ok skipum. þau fengi .xij. skip ok aull smaa ok helldr lijtt skipud. ok nær midiu sumri helldu þau til Ork(n)eyia ok ætla til motz vid Rỏgnualld jarl sem mællt var ok byriar þeim helldr seint. þar var Aulfir rỏsta hofdingi fyrir þui lidi ok var honom ætladr iarldomr i Orkneyium ef þau fengi. þar var Frakaurk i faur ok mart hennar skulldalid.

Bardagi Paals jarls ok Aulfuis

Þa var Paall jarl i Hrolfsey a Vestnesi at Sigurdar a veizslu. ok er hann spurdi at Rognualldr jarl var kominn til Hialltlandz þa var ok spurt at herr safnadiz or Sudrey a hendr honum. gerdi jarl þa ord Kuga i Vestrey ok Þorkatli fleetti þeir voru vitrir menn ok morgum odrum gædingum stefndi hann til sin. A þessi stefnu leitadi Paall jarl raada vid vini sina. enn þat syndiz eigi aullum einn veg. sumir villdu laata midla riki vid adrahuora ok hafa eigi huaratueggio i moti ser enn sumir reedu at jarl færi yfir a Nes til vina sinna ok vita huern afla hann | fengi þar. Pall jarl suarar. eigi vil ek nu bioda þeim riki mitt er ek syniada þa þuerliga þa er þeir leitadu vel eptir. þicki mer ok vhofdingligt at flyia land mitt at aullu vreyndu. vil ek þat raad taka at senda menn i nott ath safna lide vm allar eyiar. forum siþan i mot þeim Rognvalldi jarli ok laatum siþan suerfa til stals med oss aadr Sudreyingar komi. Var þat raad haft sem Pall jarl villdi. Sa madr var þa med Pali jarli er Sueinn het ok var kalladr briostreip. hann var hirdmadr jarls ok metinn mikils af honum. hann var iafnan i vikingu vm sumrum enn aa vetrum (med) jarli. Sueinn var mikill madr vexti ok sterkr suartr ok vhamingiusamligr hann var forn miok ok hafdi iafnan vti setid. hann var stafnbui jarls. Þessir hofdingiar komu þegar vm nottina til Pals jarls Eyuindr Melbrigdason ok hafdi skip alskipat. annat hafdi Olafr Rolfssun or Gareksey. þridia hafdi Þorkell flettir. fiorda Sigurdr. et fimta hafdi jarl. þessum .v. skipum helldu þeir til Hrolfseyiar ok komu þar vm aften vid solar setr. droz þaa lid til hans vm nottina enn skipin fenguz eigi fleiri. þeir ætludu vm daginn eftir at sigla til Hialltlandz i moti þeim Rỏgnvalldi jarli. Enn vm morgininn er sol var skamt farin komu þeir menn til Pals jarls er seet kuoduz hafa fara langskip sunnan af Petlandzfirdi. kuoduz eigi vita huart er voru .xij. edr .x. þeir jarl þottuz vita at þar mundi fara herr Frakarkar. bad jarl þa roa j mot þeim sem hardaz. þeir Olafr ok Sigurdr baadu at farit væri tomliga. sagdi at lid mundi til þeirra koma a huerri stundu. ok þa er þeir voru austr fra Tannskaarunesi sigldu þa langskipin austan fra Mula ok voru .xij. saman. þeir jarl teingdu þaa saman skip sin. Þa kom til hans Erlingr bondi af Tannskaarunesi ok synir hans ok budu honum lid sitt. þa hofdu þeir sva þraungt a skipunum at þeir þottuz eigi mega fle(i)rum monnum vid koma. bad jarl þa Erling flytia at þeim griot medan þeir mætti fyrir vfridi. ok þa er þeir hofdu vm buiz komu þau Aulfir ok greiddu þegar atrodr ok hofdu þau lid fleira enn skip smæri. Aulfir hafdi skip mikit ok lagdi hann þui at skipi jarls ok var þar hin hardazsta orrosta. Olafr Rolfssun lagdi fram sitt skip at hinum smærstum skipum Aulfars ok var þar bordamunr mikill ok hraud hann a skamri stundu .iij. skip Aulfis. Aulfir lagde sva fast at skipi jarls at frambyggiar allir hrukku aptr vm siglu. þa eggiar Aulfir fast menn sina til vppgaungu ok hleypr sialfr vr lyptingunni ok fram i skipit ok gengr sialfr fystr vpp. Sueinn briostreip var fremstr allra jarls manna ok bardiz allroskliga. Jarl ser nu at Aulfir er vpp kominn a skipit ok eggiar nu fast sina menn. hleypr nu or lyptingunni ok fram i skipit. ok þa er Aulfir ser þat þreif hann vpp flottiskeptu ok fleygir til jarls ok kom a skiolldinn ok fell hann þegar a þiliur nidr. þa var ỏp mikit. J þui bili tok Sueinn briostreip vpp stein mikinn ok fleygdi til Aulfis ok kom fyrir briost honom ok vard hoggit sva mikit at hann fell þegar wtbyrdiss ok i kaf. Hans menn gaatu tekit hann ok drogu vpp i skip ok vissu menn eigi huart hann var lifs edr daudr. þa hlupu sumir til ok hiuggu teingslin ok villdu flyia. þa voru ofan reknir allir Aulfis menn af skipi jarls. toku þeir þa at flyia. Aulfir raknadi vid ok bad þa eigi flyia enn þa leet eingi se heyrdi huat hann mællti. Jarl rak þa flottan austr vm Rossey ok sva fyrir austan Rossey ok Rognvalldzey ok sva a Petlandzfiord. dro þa i sundr med þeim. snyr jarl þa aftr. ok þar er þeir hofdu bariz laagu aud fimm skip Aulfis tok jarl þau ok skipadi þau sinum monnum. Fỏstudaginn var bariz en vm nattina leet jarl bua skipin. safnadiz þa til hans fioldi lids ok tva(u) langskip. vm morgininn hafdi hann tolf skip ok aull vel skipud. Laugardaginn sigldi hann til Hialltlandz ok kom a vuart þeim er gættu skipa Rognvalldz jarls. let Pall jarl drepa mennina enn tok til sin feit ok skipin. Vm morgininn kom þeim Rognvalldi jarli niosn. hlaupa þeir þa saman ok hafa bondasafnat mikinn. foru siþan ofan til strandar ok eggiar þa Pal jarl at ganga aa land ok beriaz vid sik. enn Pall jarl trudi eigi Hiolltum ok villdi eigi a land ganga en baud at þeir skylldu faa ser skip ok berdiz a skipum. Enn þeir Rognvalldr jarl saa at þeir fengu eigi skip a Hialltlandi sva at þeim væri þat færi ok skildu þeir vid sua buit. foru þeir Pall jarl til Orkneyia. en þeir Rognvalldr jarl voru a Hialltlandi vm sumarit enn fluttuz til Noregs vm haustid med ymsum kaupmonnum ok þotti þeirra ferd hin hædiligzsta. Enn er Rognvalldr jarl kom heim austr ok þeir funduz fedgar spurdi Kolr huart Rognvalldr yndi illa vid ferd sina. hann suarar ok leet sijtt erendi helldr vvirduligt. Kolr suaradi. eigi þicki mer sva. mer þickir mikit at gert et Hialltar eru vinir ydrir ok betra farit enn heima setid. Rognvalldr suaradi. ef þu | lofar þessa faur þa mun vera annathuart at þu munir vvandari at vorum lut enn ek hugda edr þu munt sia þa luti i vorri ferd er ver hugsum eigi eftir. vil ek nu giarna at þu siair raad fyrir oss ok verdir sialfr i ferd med oss. Kolr suarar. eigi skal nu bædi gera audaellda allt fyrir þer enn koma sialfr huergi nær. mun ek viliu miok minum raadum fram fara þess at ek halla eigi ydrum soma. Rognvalldr suarar. giarna vilium ver þinum raudum fram fara. Kolr suarar. þat er hitt fysta mitt raad at þu gerir ord til Haralldz konungs ok annarra vina þinna at þeir fai þer i vỏr lijd ok skip til vestrfarar enn ver drogum at oss allan afla þann er var faum i vetr ok raadum sua til i annat sinn at annathuart se at ver faam eyiarnar edr liggium þar eptir olla. Þat byr mer i skapi segir Rognvalldr jarl at fara ei margar slikar sem þessi er ver forum vm rijd. ætla ek þat flestum hug er nu forum.

Raadagiord þeirra Rognvalldz jarls

Ragnvald Jarl
Treskulptur i St Magnus Cathedral, (Kirkwall, Orknøyene)

Paall jarl for til Orkneyia eftir þat er hann hafdi skip þeirra tekit Rỏgnvalldz jarls. hann aatti þa at hrosa miklum sigri. hann hafdi vinabod mikit ok baud til sin gædingum sinum. þat var raad tekit at hlada vita j Fridarey. skylldi þar elldi i sla ef herr veri seenn fara fra Hialltlandi. þa var annar viti a Rinarsey ok sua a fleirum eyium sua at sia mætti vm allar eyiar. skylldi Þorsteinn sun Hauarz Gunnasunar hafa Rinarsey enn Magnus brodir hans Sandey. enn Kugi Vestrey. Sigurdr a Vestnesi Hrolfsey. Olafr Hrolfssun for til Kataness i Dungalsbæ ok hafdi þar yfirsokn. Valþiofr sun hans bio þa i Strionsey. Pall jarl veitti þa giafir sinum monnum ok hetu þa allir honum sinni vinattu fullkominni. hann hafdi fiolment vm haustid þar til er hann spurdi at þeir Rognvalldr jarl voru i brottu af Hialltlandi. var þa i eyium tidendalaust ok leid sua fram at jolum. Pall jarl hafdi þa jolabod mikit ok efnadi til at bui sinu þui er var i Jorfioru ok baud þangat morgum monnum. þangat var bodit Valþiofi Olafssyni vr Straumsey. þeir foru .x. a teinæringi ok tynduz allir a Vestfirdi atfangadag jula ok þotti þat mikil tidendi þuiat Valþiolr var manna bezst mannadr. Olafr fadir hans hafdi sueit mikla a Katanesi. þar voru synir hans Sueinn ok Gunni ok synir Grims or Suiney Aasbiorn ok Margadr enir vaskligzstu menn. þeir fylgdu iafnan Sueini. Þat var þrim naattum fyrir iol at Sueinn Olafssun var roinn til fiska Aasbiorn ok Margadr. enn Aasleif husfreyiu ok Gunni sun þeirra Olafs voru farin til heimbods skamt i brott til vina sinna. enn vm nattina eftir kom Aulflr rosta i Dungalsbæ med sueit þa er hann hafdi haft vm sumarit i viking ok tok hus a Olafi Rolfssyni ok baaru þegar elld at ok brenndu hann inni vid setta mann en leyfdu odrum vtgongu. þeir toku allt lausafe ok foru vid suo buit i brott. Siþan er Sueinn kalladr Aasleifarsun. hann kom heim atfangadag fyrir iol ok for þegar nordr a Petlandzfiord komu vm midnætti i Suefney til Grims fodur þeirra Asbiarnar. steig Grimr a skip med þeim ok fluttu þeir Suein til Skaalpeids a Knarrarstadi. Arnkell het madr er þar bio ok synir hans Hanefr ok Sigurdr. Grimr ok þeir fedgar sneru þadan aftr ok gaf Sueinn Grimi fingrgull. þeir Hanefr ok Sigurdr fylgde Sueini i Jorfioru. þar var Sueini vel fagnat. fylgdu menn honum til Eyuindar Melbrigdasunar frænda sins en Eyuindr leiddi Suein fyrir Pal jarl ok fagnar Pall jarl honum vel ok fretti at tidendum. Sueinn sagdi laat fodur sins. Jarl leet illa yfir þi ok kuad miok af ser leitt hafa. baud hann Sueini med ser at vera. Sueinn þackadi jarli bỏd sitt.

Sueinn drap Suein

Eftir þat foru menn til aftansongs. þar var mikill husabærr ok stod i hallendi ok var brecka aa bak husum ok þa er a kom leitid var fyrir ofan Aurridafiordr. a honum liggr Damisey. þar var kastali j eyiinni ok gætti sa madr er Blaann het sun Þorsteins a Flydrunesi. Þar i Jorfioru var dryckiuskaali mikill ok voru dyrr vid eystra gaflad sunnan a hliduegg ok stod kirkia dyrdlig fyrir skaaladyrum ok nidr at ganga til kirkiunnar fra skaalanum. enn er inn geck i skaalann var a vinstri hond hella mikil en fyrir innan aulker bædi morg ok stór enn i gegn vtidyrum var stofa. Þa er menn komu fra aptansong var monnum skipad i sæti. leet jarl Suein Aasleifarsun sitia et næsta ser innar fra en vtar fra jarli sat Sueinn briostreip et næsta. enn þa Jon frændi Sueins briostreips. Þa er bord voru vpptekin komu menn þeir er sogdu druknun Valþiofs Olafssunar ok þotti jarli þat mikil tidendi. þa bad jarl at eingi skylldi segia Sueini Asleifarsyni vm iolin ok kuat honum þo ærit mart til ahyggiu. ok vm kuelldit er menn hofdu druckit geck jarl at sofa ok flestir menn. en Sueinn briostreip geck vt ok sat vti vm nottina eptir veniu sinni. ok vm nattina stodu menn vpp ok hlyddu tidum. ok eftir haamessu gengu menn til borda. Eyuindr Melbrigdasun hafdi mest forraat a veizlunni med jarli ok sat ecki vpp. skutilsueinar ok kertisueinar stodu fyrir bordi jarls en Eyuindr skeinkti þeim nofnum sitt ker huorum þeirra. þa þotti Sueini briostreip | Eyuindr skeinkia hærra i sijtt ker enn taka fyrr vid enn Sueinn Asleifarsun hafdi druckit af sinu keri ok kalladi Suein drecka sleituliga. þar hafdi lengi verit faatt med þeim Sueini briostreip ok Olafi Rolfssyni ok sua þeim nofnum siþan er Sueinn Aasleifarsun þroskadiz. Ok er druckit hafdi verit vm stund þa (var) farit til nonu. enn er menn komu inn þa var mællt fyrir minnum ok druckit af hornum. þa villdi Sueinn briostreip skipta hornum vid nafna sinn. þotti þat vera litid. Eyuindr vatt þaa miklu horni i hond Sueini Asleifarsyni. ok baud þat nafna sinum. þa reiddiz Sueinn briostreip ok mællti firir munni ser sua at nockurir menn heyrdu ok sua jarl. Sueinn mun Sueini at bana verda ok Sueinn skal Sueini at bana verda. þessu var a dreif drepit. var nu druckit allt framan til aptansỏngs. ok er jarl geck wt þa geck Sueinn Asleifarsun fyrir honum enn Sueinn briostreip sat eftir ok drack. Enn er þeir komu fram i aulstofuna kom Eyvindr eftir þeim ok bra Sueini aa einmæli. hann spurdi. heyrdir þu huat nafni þinn mællti þa er þu hafdir bodit honum hornit. Eigi sagdi hann. Eyvindr hermdi þa ordin ok sagdi at þat mundi fiandinn hafa mællt fyrir munn honum vm nottina. mun hann ætla þer dauda enn þu skalt verda fyrr at bragdi ok drepa hann. Feck Eyvindr honum auxi i hond ok bad hann þar standa hia hellunni j skugganum ok bad hann hoggua framan i moti Sueini ef Jonn gengi fyrir honum. enn ef Jonn gengi sidarr þa bad hann Suein hoggua eftir nafna sinum. Jarl gek til kirkiu ok gaf eingi gaum at þeim Eyuindi. en þeir Sueinn briostreip ok Jonn gengu vt litlu sidarr enn jarl. hafdi Sueinn briostreip suerd i hendi þuiat hann bar iafnan suerd þott adrir væri vopnlausir ok geck Jonn fyrri. lios bar at vtidyrunum enn vedr var þungt. ok er Sueinn briostreip kom at vtidyrunum hio Sueinn Asleifarsun framan i enni honum ok rasadi hann vid enn fell eigi. ok er hann retti vid þa sa hann mann standa i dyrunum ok hugdi at sa hafdi særdann hann. þa bra hann suerdinu ok hio i hofut honum ok klauf hann i herdar nidr. vard þar fyrir Jonn frændi hans ok fellu þeir þar badir. Eyuindr kom þa at ok leiddi Suein Asleifarsun i stofu þa er gegnt var vtidyrum ok var hann þar dreginn vt vm skiavindauga. þar hefir Magnus Eyuindarsun hest buinn til reidar ok fylgdi honum a brott a bak bænum ok sua i Aurridafiord. toku þeir þa skip ok flutti Magnus Suein i Damisey ok flutti hann þar i kastala enn Blaann fylgdi honom vm morgininn nordr til Eigilseyiar a fund Vilhialms byskups. þa var byskup at tidum er þeir koma þar. ok eptir messu var Sueini fylgt leyniliga til byskups ok segir Sueinn honum tidendin lat fodur sins ok Valþiofs ok vig þeirra Sueins ok het a byskup til traustz. byskup þackadi honum fyrir vig Sueins briostreips ok kuad þat landreinsun verit hafa. leet byskup Suein þar vera vm iolin enn eftir þat sendi byskup hann til Sudreyia i Tyruist til þess mannz er Holldbodi het ok var Hundasun. var hann þar hofdingi mikill ok tok allvel vid Sueini. dualdiz hann þar vm vetrinn ok var vel virdr af allri alþydu.

Fra Paali jarli

Nockuru sidar enn vigin hofdu verit i Jorfioru hlupu menn til fra kirkiunni ok var Sueinn borinn inn i hus þuiat hann var enn eigi erendr ok vissi þo ecki. andadiz hann vm nottina. þa let jarl skipa monnum i sæti ok vildi viss verda huerr valldit hefdi vigunum ok var þa saknat Sueins Asleifarsunar. þottuz menn þa vita at Sueinn hafdi vegit. þa kom Eyuindr at ok mællti. þat mega menn sia at Sueinn briostreip mun veitt hafa Joni liflaat. Jarl mællti at eingi madr skylldi blaasa haar af hofdi Sueins ok segir hann eigi þetta fyrir sakleysi gert hafa. enn ef hann fordaz minn fund segir hann þa mun hann ser illa geta i þui. Þotti monnum þat likligaz at Sueinn mundi farit hafa i Papule til Hakonar karls brodur hins helgu Magnus jarls. hann var hofdingi mikill spaakr ok hofsamr. Ecki spurdi jarl til Sueins a þeim vetri ok leet hann gera Suein vtlægann. Þa er vora tok for jarl vida vm Nordreyiar at landzskylldum sinum. hann vingadiz þa miok vid stormenne ok gaf nær a tuær hendr. Jarl kom i Straumsey ok gaf Þorkatli fletti bu þat er aatt hafdi Valþiofr Olafssun til þess at hann skylldi viss verda huar Sueinn væri nidr kominn. Þorkell mællti. eigi kemr nu at þui sem mællt er at morg eru konungs eyru. enn þott þu ser jarl þa þicki mer vndarligt at þu hefir ecki freett til Sueins enn ek vissa þegar at Vilhialmr byskup sendi hann til Sudreyia til Holldboda Hundasunar ok hefir hann þar verit i vetr. Jarl mællti. huat skal ek gera vid byskup er sliku hefir bellt. Þorkell suarar. eigi er at gefa byskupi sakir a þessu vid þat sem nu liggr aa. muntu þurfa allra vina þinna ef þeir Rognvalldr koma austann. Jarl segir at slikt er satt. Pall iarl for þadan til Rinarseyiar ok þa veizlu at Raugnu husfreyiu ok Þorsteini syni hennar. Ragna var vitr kona. þau aattu annat bu i Papey. þar sat jarl þriar nætr þuiat honum gaf eigi til Kuga j Ve(s)trey. þau jarl ok Ragna toludu mart. segir hon jarli at honum var litill skadi at vm Suein briostreip þott hann væri garpr mikill. hlautz þu af honum vvinsældir miklar. væri þat mitt raad vm þann vanda sem at ydr horfir | at þer gerdit ydr vini sem flesta ok væri vsakgiafir. viilda ek at þer gæfit ei sakir Vilhialmi byskupi edr odrum frændum Sueins Asleifarsunar helldr villda ek at þu gæfir vpp byskupi reidi þina ok þui framar at þu letir senda ord i Sudrey eptir Sueini ok gefa honum vpp reidi þina ok eignir sinar til þess at hann væri þer þuilikr sem fadir hans. hefir þat leingi verit sidr hinna gofguzstu manna at geri mikit fyrir sakir vina sinna ok afla ser sua traustz ok vinsælda. Jarl suarar. vitr kona ertu Ragna enn eigi hefir þu hlotid jarlsnafn i Orkneyium. eigi skalltu her landraadum styra. heyr a endemi at ek munda Sueini fee til sætta gefa ok ætla at þat mundi mer vega sigr til handa. Hann gerir sik her reidann vm ok mællti. gud skipti med ockur Rognvalldi jarli frænda ok laati sua ganga huorum sem gert hefir. ef ek hefi vid hann misgert þa er nu maal at bæta. enn af hann vill ganga a riki mitt þa þicki mer sa minn vinr mestr er mik eflir til þess at ek fa halldit riki minu. ek hefi Rỏgnvalld alldri seenan. hefir ek þui sidr at minni vitund honom misbodit at þat er frændr vorir hafa gera latid þa vita menn at ek aatti þar eingan lut at. Margir suorudu at miok væri vsyniu a hann leitat at beriaz til rikis vid hann enn eingi mællti i moti. Þa er aa tok lijda vorit leet Pall jarl hallda vita a Fridarey ok Rinarsey ok nær i ollum eyium sua at huern maatti sia fra odrum. Madr het Dagfinnr Lauduerssun er bu aatti i Fridarey vaskligr madr. hann skylldi gæta þess vitans ok sla elldi i ef herr væri seenn fara fra Hialltlandi. Rognvaldr jarl sat vm vetrinn heima aa Qgdum at buum þeirra fedga ok gerdi ord til frænda sinna ok vina enn suma fann hann ok beiddi at þeir mundi efla hann til vestrfarar at lidi ok skipum ok vikuz flestir vel vid naudsyn hans. enn vm gỏi sendi Kolr tua byrdinga or landi annan vestr til Englandz at kaupa vist ok vopn enn odrum hellt Solmundr sudr til Danmerkr at kaupa þar slikt sem Kolr sagde fyrir þuiat hann hefir nu alla ætlun a bunadi þeirra. sua var ætlat at þessir byrdingar skylldu komnir i land at paschum enn þeir ætla at bua ferdina eftir paschaviku. hafdi sitt langskip huarr þeirra fedga enn Solmundr hafdi hitt þridia. þeir Kolr hofdu ok vistabyrding. Enn er þeir komu til Biorgyniar var þar fyrir Haralldr konungr. hann feck Rognvalldi langskip alskipat. Jonn fotr hafdi ok langskip. et setta hafdi Aaslaakr sun Erlandz or Hernum. hann var dottursun Steigarþoriss hann hafdi ok vistabyrding. þeir hofdu .vj. storskip .v. skutur enn þria byrdinga. Þa er þeir laagu til byriar i Hernum kom skip vestan ok spurdu þeir tidendi af Orkneyium ok sua huern vidrbunat Pall jarl hafdi ef Rognvalldr jarl kæmi vestr þangat.

Raad Kols jarls(!)

Rognvalldr jarl leet blaasa til huspings er þeir laagu i Hernum ok taladi þa vm vidrbunat Pals jarls ok hue mikinn fiandskap Orkneyingar syndu vid hann er þeir ætludu at veria honum frændleifd sina þa er Noregs konungar hofdu honum gefit at reettu ok talar þar vm langt erendi ok sniallt ok ætladi sua at fara til Orkneyia at faa þær edr lataz ella. gerdu menn godan rom at maali hans ok hetu honum traustri fylgd. Þa stod Kolr vpp ok mællti. spurt hofum var af Orknayium at þar vilia allir mann aa mỏt ydr risa ok veria riki yduart med Pali jarli. vilia þeir seint af laata þeim fiandskap er þeir hafa vpp tekit vid ydr frændi. nu er þat mitt raad at leita þangat traustz er nogt er til at saa vnni ydr rikis er aa at rettu enn þat er inn helgi Magnus jarl modurbrodir yduarr. vil ek at þu heitir aa hann at hann vnni ydr frændleifdar þinnar ok sinnar erfdar. at þu latir gera steinmusteri i Orkneyium i Kirkiuvỏgi er þu fær þat riki þat er ecki se annat dyrdligra i þui landi ok latir Magnusi jarli helga frænda þinun ok leggir þar fee til sua at saa stadr maatti eflaz ok yrdi þangat komit hans helgum domi ok byskupsstolinum med. Þetta þotti ỏllum raadligt ok var þetta heit fest. Eftir þat leetu þeir i haf ok gaf þeim byr godann ok toku Hialltland ok wrdu þar huorir odrum fegnir. kunna Hialltar at segia þeim morg tiþendi af Orkneyium ok duolduz þeir þar nockar(a) rijd.

Af Kol ok Vna

Þat var eitt sinn at Kolr spyrr Vna er fyrr var getid. hann var þa er hann reez til þegar hniginn at alldri eftir er hann hafdi verit i fiorraadum vid Bryniolf. þa spyrr Kolr. huart villtu Vni gefa til raad at brugdit verdi vitanum i Fridarey edr annaz þat at eigi verdi annar kueiktr. kued ek þik at þessu fyrir þui at ek veit at þu ert vitrari enn þeir flestir adrir er her eru nu þott her se nu virdingamenn meiri. Vni suarar. eingi er ek raadamadr ennda vil (ek) eigi gera herhlaup med minum raadum. vil ek þi þat kiosa sem sidarr skal at gera at ek ætla þat helldr | af sialfum mer til at taka. Ok litlu sidarr leet Kolr bua morg sma skip ok sneri aa leid til Orkneyia. þar voru eingir hofdingiar i for nema Kolr. ok er þeir koma sua langt at þeir ætludu at sia mundi ferd þeirra fra Fridarey þa let Kolr draga segl vpp a ollum skipum enn skipadi til monnum at hamla sua at sem minz gengi skipin þott vindr legdiz eftir ok let hann eigi setia hærra enn i mitt tre enn draga sua vpp sem þeir hofdu leingr farit. segir Kolr at þa mun seen verda faur þeirra or Fridarey sem þangat naalgaz meirr skipin. kann þa vera at þeir slai elldi i vitann enn fari sialfir a fund Paals jarls ok segi honum. Enn þegar seenn var vitinn a Fridarey þa leet Þorsteinn Rỏgnusun kynda vita a Rinansey ok eftir þat var kueiktr huerr at odrum vm allar eyiar. enn bændr allir foru til jarls ok var þetta hitt mesta herlaup. Enn er Kolr saa at vitinn brann bad hann sina menn aftr fara. kuad vera mega at þetta yrdi nockurum at syndrþycki. ferr Kolr aftr til Hialtlandz vid saa buit ok segir at nu skal Vni taka til sinna raada. Vni kuedr til farar med ser þria menn hialtlenzka. þeir taka sexæring einn ok nockur fong onnur ok veidarfæri. þeir foru til Fridareyiar ok sagdiz Vni vera noręnn madr enn kuez hafa kuongaz i Hialltlandi ok aatt þar sunu. kuez hafa verit ræntr af monnum Rognvalldz jarls ok mælir hitt hardazsta til þeirra. hann tekr ser þar husavist ok roa synir hans til fiska enn hann er heima at gæta fanga þeirra. hann kemr ser i tal ok kunnleika vid þa menn er þar eru fyrir ok þockadiz hann vel.

Fra Orkneyingum

Eftir þat er Dagfinnr hafdi brennt vitann for hann a fund Pals jarls sem fyrr var getid ok þar komu allir gædingar jarls. var þa halldit til frettum vm ferdir þeirra Rognvalldz jarls ok þotti monnum vndarligt at þeir kuomu huergi fram en þo helldu þeir saman lidinu þria daga. þa toku bændr at kurra illa ok segia at þat var folska mikil at brenna vita þott fiskimenn sæiz fara med baatum sinum. var þa skellt a Þorstein Rỏgnuson at honum hefdi illa tekiz er hann hafdi kueikt vitann a Rinansey. Þorsteinn suarar ok kuez ei annat kunna enn ellda vitann er hann sa brendann a Fridarey ok kuad þetta af Dagfinni hlotiz hafa. Dagfinnr suarar. mykla oftar hliota menn illt af þer enn þu megir mer þat kenna. Þorsteinn bad hann þegia ok hliop vpp med auxi ok hio hann þegar banahaugg. þa hlupu menn til vopna ok vard þar bardagi. þetta var (i) Rossey skamt fra Kirkiuvaagi. Sigurdr af Vestnesi ok synir hans Hakon klo ok Bryniolfr veittu Hlodue fodur Dagfinnz enn Þorsteini veittu frændr hans. þa var sagt jarli ok for hann til ok var leingi aadr hann gæti skilit þa. Þa talar Kugi or Vestrey langt erendi ok sagdi sua. gerit eigi jarli skomm þessa at þer sialfir beriz sin a millum þuiat þurfa munu þer allra yduarra manna innan litils tima. gętum þess þa at ver seem eigi vfærir edr rangsaattir. enn þetta mun hafa geingit eftir vilia ok raadum vuina vorra ok verit prettr þeirra til þess at eyda sua uitunum. enn nu er vaan þeirra a hueriu dægri at þeir komi ok gerum sua uort raad. [Dagfinni mun her hafa einginn illulli til geingit enn verit nockuru bradari enn skylldi. Gat Kugi her allz til ens sanna ok for vm morgum ordum vitrligum. kom þa sua at huarirtueggiu villdu at iarl skipadi enn þo var þat raadit at þeir rufu samnadinn ok foru menn heim. enn sa madr var til feinginn at gæta vitans i Fridarey er Eirekr het. Ok þa er Vni hafdi litla hrid verit i Fridarey kom hann at Eireki ok mællti. villtu at ek gæta vitans siþan ek gerir ecki annat ok ma ek vel sitia eintomi vid. Eirekr þaa þat. Enn þegar er menn voru eigi nær þar bar Vni vatn i vitann ok gerdi sua votann at huergi festi elld aa.

Eytt vitum i Orkneyium

Þeir Rỏgnvalldr jarl mælltu at þeir mundi þers bida er a stædiz misganga straumanna ok austanvedr þuiat þa er varla fært a milli Vestreyiar ok Hrosseyiar. enn austanvedr maa sigla fra Hialltlandi til Vestreyiar. ok þess væntu þeir Rỏgnvalldr jarl ok komu friadagsaptan i Vestrey i Hofn til Helga er þar bio. þa vard eingum vita vpp skotid þuiat þa er seglin voru seen or Fridarey bioz Eirekr at fara til Paals jarls enn senndi menn til Vna at ellda vitann. ok er saa kom þar þa var Vni a brottu. enn er saa villdi ellda vitann þa var sua vỏtr at eigi maatti elld a festa. ok er Eirekr spyrr þetta þyckiz hann sia huersu farit hefir. ferr siþan a fund Pals jarls ok segir honum. Enn er Rognvalldr jarl var kominn til Vestreyiar hliopu þeir saman eyiarskeggiarnir ok gera þeir Kugi ok Helgi raad fyrir þeim. þat er hitt fysta at leita grida til jarls ok fara sua skipti þeirra at Vestreyingar ganga vndir Rỏgnvalld iarl ok sueria honum eida.

Rognvalldr red Orkneyium

Sunnudag hafdi Rognvalldr iarl tidir þar i þorpinu ok stoda þeir vti hia kirkiunni. þa sa þeir huar gengu xvj. menn slyppir ok kollottir. þeim þottu þeir vndarliga bunir. jarlsmenn ræddu vm huerir vera mundi. Þa kuat jarl visu.

Sextan hefir ek senar

senn ok topp i enne

iardar ellde firdar

ormvangs saman ganga.

þat baarum ver vitni

vestr at her see flestar

sia liggr vt vid Elon

ey kollottar meyiar.

Eftir helgina foru menn Rognvallda jarls þar vm hinar næstu bygdir ok gengu allir menn vndir iarl. Þat var einn nott i Vestrey at jarlsmenn hofdu niosn af at eyiarmenn mundu eiga launþing til suikrædu vid Rỏgnvalld jarl. enn er jarl feck niosn af þa stod hann vpp ok for til þingsins. enn þat var tidenda | at jarlsmenn hofdu barda marga eyiarskeggia enn tekit Kuga bonde ok settan i fiotra ok kuat hann verit hafa vpphafsmann at þessu raadi. flutti Kugi maal sijtt ordfærliga ok fluttu margir adr(ir) þat ok sonnudu med honum. Þa kuad jarl þetta.

Liggia se ek at leggium

lauss bannar þer raasir

kuelldfỏrlaustum karli

Kugi iarnin biugu.

ægit alldri Kugi

aftr muntu settr af prettum

naudr er at nyta eida

naattþing ok hallt saattum.

Jarl gaf þar ollum monnum grid. bundu þeir þa at nyiu felag sijtt.

Fra Rognvalldi jarli ok Pali

Þa er Rognvalldr jarl var kominn i Orkneyiar ok margir menn hofdu vndir hans valld geingit þa var Paall i Rossey ok hofdu þeir þar þing ok raadagiord vid sina menn. beiddi iarl vmraada hue med skal fara þessu vandmæli. enn menn toku þar misiafnt aa ok var þat sumra raad at skipta skylldi londum vid Rognvalld iarl. enn flestir rikismenn ok sua bændr villdu kaupa Raugnvalld a brott med fe ok budu þar sina kosti til. sumir fystu at beriaz skylldi ok kolludu þat fyrr hafa vel tekiz. Rognvalldr jarl hafdi haft niosnarmann a þinginu. ok er þeir koma til hans fretti jarl skaald eitt er þar hafdi verit. (hann kuad).

Heyre ek hitt at orir

hafa dolgar skap folgit

þeingill rikr af þingi

þann kuitt buandmanna.

at valldandar villdi

vargsediandi margir

at þu vigg a brim byggir

brandz enn Paal at landi.

Eftir þetta sende jarl Rognvalldr menn a fund byskups ok beiddi hann medalferda ok sendi eftir Þorsteini Rognosyni ok Þorsteini Hauardzsyni or Sandey ok bad þa leita vm sættir med þeim frændum. kom byskup þui a leid at seet voru halfs manadar grid til vmleitunar leingri sætta. vard þa skipt eyiunum huar huorir skylldu kostnat aa hafa þessa stund. for þa Rognvalldr jarl til Rosseyiar enn Pall iarl for i Rolfsey. Ok i þenna tima vrdu þau tidendi þar i eyiunum at þeir frændr Sueinn Asleifarsun ok Jonn vængr af Vpplandi or Haaey ok Rikgardr fra Breckum or Strionsey. foru at Þorkatli fletti til bwss þess er Valþiofr hafdi aatt ok brendu hann inni med .ix. mann. þeir foru eftir þat a fund Raugnvalldz jarls ok gerdu honum þann kost at þeir mundu fara til Pals iarls med frændabaalk sinn ef Rognvalldr jarl villde eigi vid þeim taka. Jarl veik þeim eigi af hendi. ok þa er þat spurdi Haflidi Þorkelssun for hann þegar a fund Paals iarls er hann spurdi brennu fodur sins ok tok Paall jarl vid honum. Eftir þetta bunduz þeir Jonn a hendi Rognvalldi jarli. giordiz hann þa braatt fiolmennr þar i eyiunum ok vinsæll. Raugnvalldr iarl leyfdi heimfor þeim Joni ok Solmundi ok Aaslaaki ok morgum odrum lidsmonnum sinum. enn þeir villdu bida vmskipta. þa sagdi Rognvalldr jarl. þat hygg ek ef gud vill at ek fai riki i Orkneyium at hann muni gefa mer styrk til ok hinn helgi Magnus jarl frændi minn at hallda þi þott þer farit heim til eigna yduarra. Eftir þat foru þeir heim til Noregs.

Suein(n) fangadi Paal jarl

Vm vorit snemma hafdi Sueinn Aasleifarsun farit or Sudreyium ok vpp aa Skotland at finna vini sina. hann dualdiz leingi (i) Atioklum med Moddadi iarli ok Margretu Hakonardottur ok toludu þau marga hluti leyniliga. þar fretti Sueinn ofrid or Orkneyium ok gerdiz hann þa fuss þangat at fara ok finna frændr sina. hann for fyst til Kataness i Þorsey ok med honum gỏfigr madr er Liotolfr het. med honum hafdi Sueinn verit leingi vm vorit. þeir komu til Ottars iarls i Þorsey brodur Frackakar ok leitadi Liotolfr vm sættir med þeim Ottari ok Sueini vm þat er Frackauk hafdi giora latid ok hellt Ottar(r) jarl þar botum vpp af sinni hendi. jarl het ok vinattu sinni Sueini. enn Sueinn het þi Ottari jarli at hann skylldi styrkia Erlend son Haralldz hins slettmaala til þess at hann fengi fodurleifd sina i Orkneyium þa er hann villdi til kalla. Sueinn skipti þar skipum ok hafdi Þorbiorn byrding ok aa .xxx. manna. tok hann þadan vtnyrding yfir Petlandzfiord ok sua fyrir vestan Hrossey ok sua til Efiusundz ok eftir sundinu til Rolfseyiar. A eyiarendanum var hofdi mikill ok vrd stor vndir nidri. þar laa oft otr i vrdinni. ok er þeir Sueinn reru eftir sundinu tok hann til orda. menn eru þar a hofdanum ok munu ver þar at leggia ok vita tidendi af þeim. vil ek at menn breyti nockut vmbuningi sinum. skulu ver rækia hudfỏt vor ok skulu þar nidr leggiaz .xx. menn enn .x. skulu roa. ver skulum fara hofsamliga. Enn er þeir dragaz at eyiunni kalla menn af hofdanum at þeir skylldi roa til Uestnes ok færa Pali iarli þat er þeir hofdu a skipinu. þeir þottuz mæla vid kaupmenn. Enn Paall jarl hafdi verit vm nattina a Vestnesi at Sigurdar a veizslu. jarl hafdi stadit vpp snimma ok hofdu þeir .xx. menn farit sudr a eyna at veida otr er laa i vrdinni vndir hofdanum. þeir ætludu heim til dagdryckiu. byrdingsmenn reru at landi ok spurduz þeir almæ(l)tra tidenda. spurdu byrdingsmenn huatan þeir væri at komnir. fretta þeir ok huar jarl væri. þeir segia at hann væri þar a vrdinni. þetta heyrdu þeir Sueinn þar er þeir laagu i hudfotunum. bad Sueinn þa þar at leggia er eigi mætti sia af hofdanum. þa mællti Sueinn at þeir skylldu vopnaz ok vinna þegar a jarlsmonnum er þeir fyndiz. ok sua gera þeir. þar drapu þeir .xix. menn enn sex fellu af Sueini. þeir toku Pal jarl med valldi ok leiddu a skip ok sneru stafnhafi ok foru aftr hina somu leid fyrir vestan Hrolfsey ok viku aa milli Haaeyiar Grimseyiar ok sua fyrir austan Suelg. þadan til Breidafiardar ok eftir honum til Eckialsbacka. þar let hann eftir skip sijtt ok .xx. menn. enn þeir foru þar til | er þeir komu til Atiokla a fund Maddadar jarls ok Margretar systur Paals jarls. var þeim þar vel fagnat ok setti Maddadr jarl Paal jarl i haasæti sijtt. ok er þeir hofdu nidr seetz kom Margret inn gangandi med mikla kuennasueit ok huarf til brodur sins. Eftir þat voru menn feingnir til skemtunar vid þa. var Pall jarl helldr faarr sem eigi var vndarligt at hann mundi hafa ahuggiur miklar. ecki er getid orda þeirra Paals jarls ok Sueins medan þeir foru badir saman. þau Maddadr jarl ok Margret ok Sueinn Asleifarsun gengu sa tal. enn vm kuelldit eftir dryckiu þa var þeim Sueini fylgt til suefnhus einum saman ok voru þar læstir ok for sua huert kuelld medan þeir voru þar.

Fra Sueini Asleifarsyni er hann for til Orkneyia

Þat var einn dag at Margret lysti þui at Sueinn Asleifarsun skal fara til Orkneyia a fund Rognvalldz jarls ok bioda honum kost aa huarn hann vill helldr til rikis med ser i Orkneyium Pal jarl edr Haralld sun þeirra Maddadar þreuetran at alldri. Ok er Pall jarl vard aheyrdsli suarar hann. þat er fra minu skapi at segia at ek er sua farinn fra riki minu at eigi munu menn til slikra ferda spurdaga haft hafa. vil ek ok alldri koma siþan til Orkneyia. se ek at þessi hefnd mun af gudi gefin fyrir þiofnat vorn frænda. enn ef gudi þickir þat mijtt riki þa vil ek gefa þat Haralldi ef hann maa niota. enn ek vil at mer see feingit fee at stadfesta mik j munklifi nockuru ok hafi þer vord aa sua at ek komumz eigi a brott þadan. enn ek vil Sueinn at þu farir i Orkneyiar ok segir at ek se blindadr ok þo at fleira meiddr þuiat vinir minir munu sækia mik ef ek er heill madr. kann þa vera at ek mega eigi synia at fara til rikis mins med þeim þuiat ek get at þeim mune þickia meiri skadi at skilnadi vorum enn þeim mun vera. Ecki er getid fleiri orda iarls enn þessa. Eftir þat for Sueinn Aaleifarsun til Orkneyia enn Pall iarl var eftir i Skotlandi. Ok er þetta frasỏgn Sueins vm þenna atburd. enn þat er sỏgn sumra manna er verr samir at Margret hafi radit til Suein Asleifarsun at blinda Pal iarl brodur sinn ok setia i myrkuastofu. enn siþan redi hon til mann annan at ueita honum þar lijflaat. enn eigi vitum ver huart sannara er. enn þat er monnum kunnigt at alldri siþan kom hann til Orkneyia ok ecki riki hafdi hann a Skotlandi.

Fra Rognvalldi jarli ok Sueini Asleifarsyni

Þat var tidenda a Vestnesi þa er seinkadiz heimkuoma jarls þa let Sigurdr bondi senda menn at leita þeirra. enn er þeir komu þar er vrdin var sa þeir mannfallit. þa hugdu þeir at jarl mundi þar fallit hafa. foru heim ok sogdu þessi tidenndi. Sigurdr for þegar til at kanna valinn ok fundu þar .xix. jarlsmenn enn þeir voru .vj. menn þar er þeir kendu eigi. eptir þat sendi Sigurdr menn til Eigilseyiar a fund byskups at segia honum þessi tidendi. ok for byskap þegar a fund Sigurdar ok toku tal vm þersi tidendi ok gat Sigurdr at þetta mundi vera af raadum Rognvalldz jarls. ann byskup suarar þi at aunnar raun mundi aa verda enn Rognvalldr jarl mundi suikit hafa Paal jarl frænda sinn. get ek segir byskup at adrir nockurir muni þetta vuerkan giort hafa. Borgar sun Jathuarar Erlendzdottur er bio at Geitabergi hann hafdi seet byrdinginn er sunnan fỏr ok sudr aftr. enn er þat spurdiz þa hugdu menn at vera mundi af raadum Frackakar ok Aulfis rostu. Enn er þessi tidendi spurduz vm eyiarnar at Pall jarl var a brottu ok einginn vissi huat af honum var vordit þa leitudu þeir ser raada ok voru þeir flestir er þa foru a fund Rognvalldz jarls ok suordu honum hlydni. enn Sigurdr a Vestnesi ok synir hans Bryniolfr ok Hakon klo kuodoz eingum manni mundu eida sueria medan þeir vissu ecki til Pals iarls huart hans væri vỏn til edr eigi. fleire menn voru þeir er neittu suardogum vid Rognvalld jarl. enn þeir voru summir er stund a kuoddu edr a dag nær þeir mundi til handa ganga ef þa spurdiz ecki til Paals jarls. Enn er Rognvalldr jarl saa at vit mart stormenne var at eiga þa tok hann a eingu þuerliga þui er bændr beiddu. ok lidu sua fram stundir at hann atti iafnan þing vid bændr ok gengu æ nockurir honom til handa aa hueriu þingi. Þat vard til tidenda einn dag j Kirkiuvági at Rognvalldr jarl aatti þing vid bændr. ok er menn voru a þinginu vard seet at .ix. menn vopnadir gengu fra Skaalpeidi til þingsins. ok er þeir komu a þingit kendu þeir þar Suein Asleifarsun ok var monnum foruitni aa huat hann segdi tidenda. Sueinn hafdi a skip(i) farit sunnan til Skaalpeids ok latid þar eftir skipit enn þeir gengu til Kirkiuvỏgs siþan. Ok er þeir komu a þingit þa hurfu at honum frændr hans ok vinir ok spurdu hann tidenda. enn hann suaradi faa ok bad kalla byskup til sijn. enn byskup fagnadi Sueini vel þuiat þar hafdi leingi verit vinaatta. gengu þeir aa tal .ij. ok (segir) Sueinn byskupi þa allt vm sinar ferdir þat er satt var ok bad hann nu vm raada med ser þenna vandalut. Byskup mællti. þetta eru mikil tidendi er þu segir Sueinn ok er meire vỏn at vit verdim ockur eigi einhlitir vm þetta maal ok vil ek at þu bidir min her enn ek mun flytia maal þijtt fyrir alþydu ok Rognvalldi jarli. Geingr þa byskup til þings ok kuedr ser hliods. ok er þat fiekz þa talar byskup vm maal Sueins ok sagdi fyrir huat hann hafdi farit or Orkneyium edr huert afelli Pall jarl hafdi veitt honom fyrir vijg Sveins briostreips hins vesta mannz. beiddi byskup þa Rognvalld jarl grida til handa Sueini ok alla alþydu. Þa suarar Rognvalldr jarl. heit ek Sueini gridum þriar nætr fyrir mik. enn sua þicki mer þu byskup vndir brun at lijta sem þit Sueinn munit kunna at segia fra nockurum þeim stortidendum | (er) enn eru eigi vpp borin. vil ek at þu takir Suein i valld þijtt ok abyrgiz hann enn ek vil eiga tal vid hann a morghin. Ja ia sagdi byskup giarne vill hann vid ydr tala ok sem fyrst ok þinn madr vill hann geraz ef þer vilit vid honum taka. Jarl suarar. ecki þickia mer ofmargir minir vinir i þessu landi enn þo munu ver fleira tala aadr enn ek iatta þui. Siþan ganga þeir a tal .iiij. Rognvalldr jarl Kolr fadir hans byskup ok Sueinn Aasleifarsun. segir Sueinn þa liuft ok leitt sem farit hafdi med þeim Pali iarli enn þeir gerdu þat raad at laata fara af þinginu hitt nesta fiolmenne. Jarl stendr vpp vm morgininn eftir ok gaf monnum þa heimfarar leyfui. enn er raufz fiolmenni a þinginu þa heimti hann serhuern mann til maals vid þa ok leet aadr alla menn heita Sueini gridum þa er vid voru medan hann segdi tidendin. enn vm morgininn eftir var til feingin Magnus(!) karl brodir hins heilaga Magnus jarls at segia Sigurdi a Vestnesi ok sonum hans vm farer jarls ok þat at hans var ecki vaan til rikis ok hann var meiddr. Sigurdr segir. mikil tidendi þicki mer vm fraferd jarls enn hitt þicki mer þo þyngz er hann er meiddr þuiat þers mundi hann huergi kominn at ek munda eigi fara a hans fund. Ok sua hefir hann sagt vinum sinum siþan at Hakon mundi eigi vmeiddr a brott hafa farit ef hann hafdi lidsafla til haft þa er hann sagdi honum þessa sogu. sua þotti honum mikils vm vert. Enn eftir þessi tidendi geingu allir menn i Orkneyium til handa Rognvalldi jarli ok gerdiz hann nu einn hofdingi yfir þessu riki er aatt hafdi Pall jarl. ok eigi myklu sidarr var markadr grunduollr til Magnuskirkiu ok aflat smida til ok for sua mikit fram verkinu aa þeim misserum at minna geck aa fiorum edr fimm þadan i fra. Kolr var þar mestr tilannadarmadr smidarinnar ok hafdi mest forsogn aa. Enn er fram tok at lijda smidinni vard jarli kostnadarsamt ok eydduz miok feen. þa leitadi jarl raada vid fodur sinn. enn Kolr lagde þat til at jarl skylldi færa lỏg a þui at jarlar hofdu tekit odul ỏll i erfd eftir menn. enn erfingiar leystu til sin ok þotti þat helldr hart. Þa leet Rognvalldr jarl kuedia þings ok baud bændum at kaupa odỏlin sua at eigi þurfti at leysa ok kom þat asamt med þeim sua at ollum likar vel. enn giallda skylldi jarli mork af hueriu plogslandi vm allar eyiar. en þadan i fra skorti eigi fe til kirkiusmidar ok er þat smidi allmiok vandat.

Jon byskup kom af Skotlandi

Þa er Rognvalldr jarl hafdi raadit .ij. vetr Orkneyium þa tok hann iolaveizlu at bui sinu þui er heitir a Knarrarstodum. þat var hinn setta dag iula at skip var seet fara sunnan af Petlandzfirdi. vedr var gott ok stod jarl vti ok mart manna hia honum ok hugdu at skipinu. þar var saa madr er Rolfr het ok var hirdprestr jarls. Ok er þessir menn toku land þa geingu þeir fra skipi ok hofdu jarlsmenn taul aa at vera mundo .xv. menn edr .xvj. enn i ỏnduerdu lidinu geck madr i blaarri kaapu ok haf(di) brugdit haari vndir hufu. hann hafdi rakat skegg vm hokuna framanverda en vrakada huaptana ok heck þar sijtt ofan. þessi madr þotti þeim nockut vndarligr. enn Rolfr segir at þat var Jon byskup ofan af Skotlandi af Atioklum. þa geck jarl a moti þeim ok fagnar vel byskupi. setti jarl byskup i haasæti sijtt enn þionar sialfr fyrir borde sem skutilsueinn. Vm morgininn eftir veitti byskap tidir snimma ok þa for hann nordr til Eigilseyiar a fund Vidialms byskups ok var þar til tiunda dags iola. þa foru þeir baadir byskuparnir a fund Rognvalldz jarls med virduligu foroneyti ok baaru vpp erendi sin. þeir segia fra einkamaalum Sueins Asleifarsunar ok Maddadar jarls þat at Haralldr sun þeirra skylldi bera jarlsnafn ok hafa Orkneyiar haalfar vid Rognvalld jarl enn Rognvalldr jarl skylldi raad hafa fyrir þeim ok sua þott Haralldr þroskadiz ok villdi sijtt huarr þeirra þa skylldi Rognvalldr jarl raada. var Sueinn ok þar med ok bar þetta med byskupi. Gerdu þeir Rognvalldr jarl þat raad at fundr var lagidr vm vorit a langafostu a Katanesi ok geck þa saman sættin med þessum skildaga ok var bundin eidum hinna bezstu manna af Orkneyium ok af Skotlandi. For þa Haralldr Maddadarsun vt i Orkneyiar med Rognvalldi jarli ok var honum þa gefit jarlsnafn. þa for i eyiarnar med Haralldi jarli Þorbiorn klerkr. hann var son Þorsteins haulldz ok Gudrunar dottur Frackakar. hann var vitr madr ok mikill fyrir ser. hann fostradi þa Haralld jarl ok reed miok fyrir honum. Þorbiorn kuongadiz i Orkneyium ok feck Jngiridar Olafsdottur systur Sueins Asleifarsunar. var Þorbiorn þa ymizat vt i Orkneyium edr vppi i Skotlandi ok var hinn fræknazsti madr ok hinn mesti viafnadarmadr vm flesta luti. Sueinn Asleifarsun tok vndir sik eignir þær allar er aatt hafdi Olafr fadir hans ok Valþiofr brodir hans. gerdiz hann þa hofdingi mikill ok hafdi iafnan fiolment med ser. hann var vitr madr ok forspaar vm marga luti. viafnadarmadr ok vfyrirleitinn. eigi voru j þann tima þeir .ij. menn fyrir vestan haf er meira haattar þætti vera enn þeir Sueinn ok Þorbiorn maagar. voru þa med þeim kærleikar miklir.

Brenna Frackakar

Ðat var eitt sinn at Sueinn Asleifarsun kom at maali vid Rognvalld jarl at hann skylldi faa honum manna afla ok skip til þess at hefna þeim Qlfui ok Frackỏk brennu Olafs fedr sins. Jarl mællti. ætlar þu eigi þat Sueinn at ockr mune nu ecki verda mein at Qlfui ok Frackỏk kerlingu þeirri er til einkia er fær. Sueinn suarar. iafnan munu mein at þeim medan þau lifda. enda ætlada ek þa til annars er ek giorda stærst fyrir þinar sakir (enn) at þu mundir eigi slikt veita. Jarl suarar. | huat legg ek þa til er þer likar. Sueinn suarar. tuau skip vel buin. Jarl kuad sua vera skylldu sem hann beiddi. Ok eftir þat byrr Sueinn faur sijna ok er hann var buinn sigldi hann sudr til Borgarfiardar ok tok wtnyrding til Dufeyra. þat er kaupstadr a Skotlandi. enn þadan for hann in fyrir Mærhæui ok til Eckialsbacka. þadan for hann til Atiokla til Maddadar jarls. þa feck hann Sueini leidtogha þa er leid kunnu vm fioll ok merkr þar sem hann villdi fara. for hann þadan hitt efra vm fiỏll ok skoga fyrir ofan allar bygdir ok kom fram i Hialmundal nær midiu Sudrlandi. Enn þau Aulfir hofdu hueruetna haft niosnir þar er þeim þotti vfridar vỏn or Orkneyium enn þessa leid var þeim eingi van hermanna. wrdu þau eigi fyrr vor vid herinn enn þeir Sueinn voru komnir i lid nockura a bak bænum Frackakar. þar kom i mot þeim Aulfir rosta med sextigum manna. slær þar þegar i bardaga ok verdr litil vidrtaka. hrauckua þeir Aulfir heim at bænum þuiat þeir naadu eigi skoginum. þar vard [mannfioldi mikill. Enn Aulfir hliop vpp til Hialmundalsaar ok sua vpp i fiallit ok for þadan til Skotlandzfiardar ok sua vt til Sudreyia ok er hann or sogunni. Enn er Aulfi dro vndan foru þeir Sueinn heim a bæinn ok ræntu þar huiuetna. en eptir þat brendu þeir bæinn ok alla þa menn er inni voru ok let Frackok þar lif sijtt. Þeir Sueinn gerda þar hitt mesta hervirki i Sudrlandi aadr þeir foru til skipa sinna. eftir þat laagu þeir vti vm sumarit ok heriudu vm Skotland. kom Sueinn at hausti til Orkneyia a fund Rỏgnvalldz jarls tok hann vel vid Sueini. for Sueinn þa yfir a Nes i Duggalsbæ ok sat þar vm vetrinn. J þenna tima kom til Sueins ordsending Holldboda or Sudreyium at Sueinn skylldi koma til lidueizlu vid hann þuiat þar hafdi komit Haulldr af Bretlandi ok hafdi elltan Holldboda or buum sinum ok rænt fee miklu. sa madr het Hrodbiartr er sendr var enskr at kyni. Sueinn braa skiott vid er honum voru send ordin ok kom vt i Orkneyiar til motz vid Rognvalld jarl ok bad Rognvalld jarl at hann skylldi faa honum lid ok skip. jarl spurdi huat Sueinn villdi þa at hafaz. hann kued þann mann hafa ser ord sent er sizst aatti hann nij vid at kueda ok honum hafdi þa bezst gefiz er hann þurfti mest vid er flestir foro a hendr honum. Jarl suarar. vel veri þa ef þit skildiz vinir enn vtruir eru flestir Sudreyingar enn geta maattu drengskapar þins. enn ek mun fa þer tuau skip alskipud. Þetta likar Sueini vel ok for þa til Sudreyia ok fann eigi Holldboda fyrr enn hann kom vestr i Maun þuiat hann hafdi þangat stockit. Enn er Sueinn kom i Maun þa vard Holldbodi honum feginn ok þar i Maun hafdi haulldrinn sa hinn bretzki gert heruirki mikit i raanum ok manndraapum ok vijda i Sudrriki. Fyrir honum hafdi fallit gaufughr madr er Andress het. hann aatti eftir konu er Jngirid het ok sun er het Sigmundr. Jngirid husfru atti fee mikit ok bw stor. Þat raad gerdi Holldbodi at hann bædi hennar. enn er þat var vakit vid hana þa mællti hon at S(ueinn) skylldi þat til raadahags vinna at hefna Andres bonda sins. Sueinn suarar at hann mætti gera Bretum skada nockuru. en eigi ma ek vita huers af verdr audit vm mannalaat. Ok eftir þat fara þeir Sueinn ok Holldbodi i hernat ok hofdu .v. skip. þeir heriudu vm Bretland ok geingu þar vpp er heitir J(arls)nes ok gera þar heruirki mikit. Þat var einn morgin at þeir geingu vpp i þorp nockurt ok var þar litil vidtaka. flydu bændr or þorpinu enn þeir Sueinn ræntu þar huiuetna ok brendu .vj. bæi fyrir daguerd sinn. þa var þar med Sueini islenzkr madr er Eirekr het ok kuat þetta.

Bæir eru brendir

en buendr ræntir

sua hefir Sueinn hagat

.vi. i morgin.

gerdi hann einum

ærinn þeirra

leigir þar kol

leigumanni.

Eptir þetta foru þeir til skips sins ok laagu vti vm sumarit ok fengu mikit herfang enn haulldrinn hliop i ey þa er Lund heitir. þar var vijgi gott. saatu þeir Sueinn þar vm nockura rijd ok fengu ecki at giort ok foru heim um haustit i Maun.

Af herferdum Sueins ok Hornboga

Þenna vetr gerdi Sueinn brudkaup til Jngiridar ok sat þa med sæmd mikilli. Vm vorit dro hann menn at ser ok for a fund Hornboda ok beiddi hann lids. enn hann taldiz vndan ok let at menn væri i athofnum margir enn sumir i kaupferdum ok feck Sueinn þar ecki af. enn þat var raunar at þeir haulldrinn hofdu sætz a laun ok bundit lag sijt med fegiofum. Enn Sueinn for eigi at sidr ok hafdi þa þriu skip ok vard litid til fiar aundvert sumar. enn er a leid foru þeir sudr undir Jrland ok toku þar kugg einn er munkar attu or Syllingum ok ræntu. hann heriadi ok vida a Jrlandi ok toko þar mikit fe ok foru vm haustid heim i Maun. Þa hafdi Sueinn Asleifarsun skamma stund heima setid at hann heyrdi þann kuitt at Hornbodi mundi honum eigi trur. enn Sueinn duldiz vid þat. Ok eina nott vm varit var þat tidenda at vardmenn Sueins kuomu ok sogdu at vfridr for at þeim. þeir Sueinn hlupu til vỏpna ok wt. þeir saa huar menn foru med elld at bænum ok hofdu lid mikit. þa lupu þeir Sueinn a hỏl einn ok vorduz þadan. þeir hofdu ludr ok blesu. enn þar er þyckbyllt ok drifu menn til lids vid þa Suein sua at þar kom at þeir letu fra er til voru komnir. sloguz þeir Sueinn eptir ok elltu þa. þar fell mart manna i flottanum enn fioldi var saart af huorumtueggium aadr þeir skildu. Enn fyrir þessu lidi red Hornbodi ok hafdi hann dregit vndan i flottanum. for hann þar til er hann kom i Lundey. tok haulldrinn vel vid honum ok hellduz þeir saman. Sueinn for heim ok hafdi fiolment ok vardholld mikil þuiat hann trudi illa Sudreyingum ok selldi iardir sinar er a leid vetrinn til lausafiar ok for snimma vm vỏrit sunnan til Liodhusa. hafdi hann gert mikit heruirki i þessarri ferd.

Fra Rognvalldi jarli ok Sueini

Þa er Sueinn var i Sudreyium hafdi Rognvalldr jarl farit a Katanes ok tok veizlu i Vik med þeim manni er Haralldr het. Sueinn het son hans ok var hinn vaskligzsti madr. Enn | er jarl var aa veizlu kuomu þeir Þorbiorn klerkr ofan af Skotlandi ok sagdi þau tiþendi at Þorsteinn haulldr fadir hans var drepinn ok hafdi jarl einn drepit hann. Enn þat hofdu menn aa maali hue tidrætt þeim Rognvalldi jarli var ok Þorbirni þuiat jarl gaadi varla at luka maalum sinum fyrir tali þeirra. For Þorbiorn þadan vt i eyiar med jarli enn Sueinn Hroallzsun gerdiz þa skutilsueinn jarls. Þorbiorn hafdi þa verit vm rijd a Skotlandi. hann hafdi drepa laatid tua menn þa er verit hofdu at brennu Frackakar med Sueini Asleifarsyni. Enn er Sueinn kom vr Sudrey þa for hann heim i Gareksey til buss sins enn ecki a fund Rognvalldz jarle sem hann var vanr er hann kom or hernadi. Enn er Sueinn kom or Sudrey vm sumarit ok jarl spurdi at hann var heim kominn spurdi hann Þorbiorn huat hann ætladi hui Sueinn mundi eigi finna hann. Þorbiorn suarar. þess get ek at Sueini misliki vid mik þuiat ek let drepa þa menn er verit hofdu med honum at brenna Frackakar. Jarl mællti. eigi vil ek at þit seet missaattir. Ok eftir þat for Rognvalldr jarl (i) Gareksey ok leitadi vm sættir med þeim ok var þat auduellt þuiat badir þeir villdu at jarl skipadi. siþan gerdi hann þa saatta at sinni ok hellz su sætt leingi siþan.

Fra keskiordum Rognnvalldz jarls

J þann tima kom til Orkneyia islenzkt far eitt. þar var a sa madr er Hallr het sun Þorarins breidmaga. hann for til vistar i Rinansey til þeirra Þorsteins ok Rognu. hann vndi þar illa ok bad Þorstein at hann kæmi honum til Rognvalldz jarls. þeir foru a hans fund ok villdi jarl eigi vid honum taka. Enn er þeir kuomu heim þa spyrr Ragna hue fariz hafdi. Hallr kuad þa visu.

Sennda ek son þinn Ragna

saunn koma maal fyrir bragna

hans var haalig idia

hirduistar mer bidia.

hafa kuez hodda ryrir

hinn er hæstum veg styrir

neitti hann gropana gran(n)a

gnott vigligri manna.

Litlu sidarr for Ragna a fund Rỏgnvalldz jarls at eredum sinum. hon var sua buin at hon hafdi gaddan rautt a hofdi gert af rossahaari. Ok er jarl sa þat kuad hann.

Alldri (h)ef ek freitt þar er felldu

framstallz konur allar

uerdr at menia myrdir

miukordr hofuddukum.

nu tær hlauck vm hnacka

hoddstrindar sem binda

skrydiz brudr vid brædi

bengagls merar tagli.

Ragna mællti. her kemr nu at þui sem mælt er at faarr er sua vitr at allt siai sem er. þuiat þetta er af hesti enn eigi af mere. Hon tok þa silkiduk ok falldadi ser med ok taladi eigi at sijdr maal sijtt. Jarl tok henni helldr seint i fystu enn myktiz rædan sua sem aa leid. ok feck hon þat erende sem hon villdi er hon feck hirduist Halli ok var hann leingi siþan med Rognvalldi jarli. Þeir ortu badir saman haattalykil hinn forna ok letu vera .v. visur med huerium hætti. enn þa þotti oflangt kuedit ok eru nu tuær kuednar med huerium hætti.

Fra Rognvalldi ok Suein Asleifarsyni

Þat er sagt at Sueinn Asleifarsun spurdi at Hornbogi var kominn i Sudrey. þa bad hann Rognvalld jarl fa ser lijd til at hefna sin. Jarl feck honum .v. skip ok styrdi einu Þorbiorn klerkr enn odru Haflidi sun Þorkels flettis. þridia Dufniall sun Hauardz Gunnasunar. fiorda Rikgardr Þorleifarsun. fimta Sueinn Asleifarson. Enn þegar er Holldbodi spurdi til Sueins þa flydi hann or Sudreyium. Þeir Sueinn draapu mart manna i Sudreyium enn ræntu vida ok brendu. þeir fengu mikit fee enn naadu eigi Hornboda ok alldri kom hann i Sudreyiar siþan. Sueinn villdi vera i Sudreyium vm vetrinn enn þeir Þorbiorn villdu heim ok foru þeir vm haustid sunnan til Kataness ok komu i Dungalsbæ. ok er þeir skylldu skipta herfangi sinu þa mællti Sueinn at allir skylldu iafnmikit hafa nema hann hafdi hofdingia lut þui hann kuez einn hafa fyrir verit ok sagdi jarl hafa fengit þa til lids vid sik. hann leetz ok einn hafa sakir aatt vid Sudreyinga enn þeir eingar. en Þorbiorn þottiz eingum mun sidr hafa til wnnit ok verit eigi sijdr fyrirmadr enn Sueinn. villdu þeir ok (at) allir skipstiornarmenn hefdi iafnan lut. enn sua vard at vera sem Sueinn villdi þui hann var myklu mannfleiri þar a nesinu. Enn Þorbiorn for vvt i Orkneyiar a fund Rognvalldz jarls ok sagdi hue farit hafdi med þeim Sueini ok likadi þeim illa er hann hafdi gert þa hlutręninga. Jarl kuad þat eigi mundu einu sinni finnaz a at Sueinn veri eingi iafnadarmadr. enn þar mun enn koma at hann mun taka giolld fyrir sitt ranglæti. enn eigi skỏlu þer vm þetta deila ek skal fa ydr iafnmikit af minu sem þer misset vid hann. vil ek ok ecki at þer kallit a hann vm þetta ok væri vel ef eigi leiddi stærri vandkuædi af honum. Þorbiorn suaradi. gud þacki ydr herra þann sỏma er þer gerit til vor ok eigi munu ver deila vid Suein vm þetta. enn alldri siþan skal ek vera vin hans ok gera skal ek honum nockura suiuirding her a moti. Ok eftir þetta segir Þorbiorn skilit vid Jngigerdi systur Sueins ok sendi hana yfir aa nes til Sueins. tok hann vid henni vel enn þotti ger til sijn suiuirding mikil. var þa med þeim fiandskapr. kom þar at þui sem mællt er at forudin siatzt bezt vid. þa er Sueinn var i Sudreyium þa hafdi hann sett Murgat Grimssun i Dungalsbæ til forraada ok feingit honum i hendr syslu þa er hann hellt af Rognvalldi jarli. enn Murgadr var sakgæfuinn ok aleitinn ok vard hann vuinsæll vid sinn viafnat. enn þeir er mest vurdu fyrir viafnadi hans stucku a fund Hroalldz ok helldu sik þar. af þui gerdiz fiandskapr med þeim Hroalldi ok Murgad. Litlu sidar for Murgadr sudr til Vikr vid tugtugta mann at erendum sinum. ok aadr hann kom sunnan veitti hann heimsokn Hroalldi bonda ok drap hann ok nockuru menn fleiri. foru sidan til Dungalsbæiar a fund Sueins. þa safnar Sueinn monnum ok ferr til Lambaborgar ok bydz þar vm. þar var vijgi gott ok sat hann þar med sextigi manna ok flutti at ser vistir ok onnur faung þau er þeir þurftu at hafa. Borgin stod a sæfuarhỏmrum nockurum enn steinveggr var fyrir ofuan vel smidadr. biorgin gengu langt med sianum annan veg. Þeir gerdu þa margar vspecktir a Katanesi i raanum ok fluttu þangat | til sin i borgina ok gerduz miok vuinsælir.

Af ferdum Sueins Astleifarsunar

Tidendi þersi koma til eyrna Rognvalldi jarli ok Sueini Hroalldzsyni. beiddi Suein(n) jarl fulltingis at hann leidretti þetta maal. fluttu þetta margir menn med Sueini. kom þui sua at Rognvalldr jarl braz vid ok for yfir til nes ok þessir hofdingiar med honum Þorbiorn Haflidi Þorkelssun Dufniall Hauarson ok voru þeir hinir tillagavestu a hendr Sueini. þeir foru til Dungalsbear ok var Sueinn þa i brottu. þeir spurdu at Sueinn var i Lambaborg. foru þeir jarl þaa þangat. ok er þeir kuomu til borgarinna(r) þa spyrr Sueinn huerr fyrir lidinu redi. honum var sagt at Rognvalldr jarl reed fyrir. Sueinn fretti jarl eftir erendum. Jarl suarar at hann vill at hann seli Murgard fram i valld þeirra. Sueinn spyrr huart hann skal grid hafa. Jarl letz þui eigi vilia heita. Þa mællti Sueinn. eigi nenni ek at selia Murgat fram i valld þeirra Sueins Hroalldzsunar edr annarra vuina minna þeirra sem med ydr eru enn giarna villda ek vera saattr vid ydr herra. Þa suarar Þorbiorn klerkr. heyr huat drottinssuikinn mælir at hann villdi giarna saattr vera enn hefir aadr rænt land hans ok lagiz vt sem þiofr. launar þu illa jarli margann soma er hann hefir til þin gort sem þu munt ollum þeim er þu maatt þui vid koma. Sueinn suarar. eigi þarftu Þorbiorn her sua mart til at leggia þuiat ecki mun fyrir þin ord gert. enn þat er hugbod mitt at þu munir honum verstu launa þann soma er hann hefir til þin gert aadr þit skilit fyrir þui at eingir munu gæfu af þer hliota þeir er nockut eigu vid þik. Þa mællti Rognvalldr jarl at menn skylldu ecki skatyrdaz. Eltir þat settuz þeir vm borgina ok bonnudu allar atflutningar ok geck sua miok leingi at ecki maatti atsokn vid koma. ok er eydduz vistir þeirra þa kalladi Sueinn saman sina menn ok leitadi raada vid þa. enn allir menn mæltu eins munni at hans forsia villdu hafa medan hennar væri kostr. Þa tok Sueinn til orda ok mællti. þat syniz mer vuirduligaz at suelta her enn ganga siþan a valld vuina sinna. hefir ok þetta sua farit sem likligt var at oss mun baadi skorta vid Rognvalld jarl vit ok gæfu. enn her hefir verit leitad vm sættir ok grid ok hefir huarki feingiz Murgardi felaga minum. enn veit ek at kostr mun her odrum monnum grida enn ek nenni eigi at selia hann fram vndir auxi. nu er þat eigi rett at her (gialldi) sua margir hans vandræda þott ek nenna eigi at skiliaz vid hann at sinni. Ok eftir þetta tok Sueinn þat raad at knyta saman snæri þau er þeir hofdu enn vm nattina letu þeir þa Suein ok Murgad siga ofan or borginni a siainn ok eftir þat toku þeir sund ok laugduz fram med biorgunum þar til er þraut hamrana. eftir þat stigu þeir fotum a land ok foru vpp i Sudrland ok sua til Mærhỏfi ok þadan til Dufeyra. þar fundu þeir orkn(eyska) menn a byrdingi het sa Halluardr er fyrir þeim var enn annarr Þorkell þeir voru .x. saman. þeir Sueinn gengu a skip med þeim ok foru .xij. saman a byrdingi sudr fyrir Skotland þar til er þeir koma i Maeyiar. þar var þa munklifi Ballduini het aboti sa er fyrir reed. þar voru þeir Sueinn ok hans menn .vij. nætr vedrfastir ok sogduz vera sendir a fund Skotakonungs af Rognvalldi jarli. Munkar grunudu sỏgn þeirra ok ætludu vera raansmenn ok sendu til landz eftir monnum. en þa er þeir Sueinn verda þess varir þa hlaupa þeir a skip ok ræntu stadinn fe miklu. þeir foru a brott ok inn eftir Myrkuafirde. þeir fundu i Eidinaborg David Skotakonung. tok hann vel vid Sueini ok baud þeim at vera med ser. Sueinn sagdi konungi allan maalavoxt þangatkuomu sinnar ok hue farit hafdi med þeim Rognvalldi jarli aadr þeir skilduz ok sua þat er þeir hofdu rænt i Maeyium. Voru þeir Sueinn vm hrid med Skotakonungi i godu yfirlæti. Dauid konungr sendi menn til þeirra manna er fiar hofdu mist fyrir Sueini i ferdinni ok leet þa sialfa virda skada sinn en bętti sinu fe huerium sinn misse. Dauid konungr baud Sueini at sækia konu hans i Orkneyiar enn faa honum slikar sæmdir i Skotlandi at hann mætti vel vid vna. Sueinn birti vilia sinn fyrir konungi ok sagdi sua at hann villdi at Murgadr væri þar eftir med konungi enn hann sendi ord til Rognvalldz jarls at hann tæki sættum vid hann enn Sueinn lezt vilia leggia allt sitt maal a valld Rognvalldz jarls. kuez þa iafnan vel vidr vna er þeir voru saattir enn þa illa er þeir voru vsaattir. Dauid konungr suarar. bædi er nu at jarl þersi mun vel vera enda þickir ydr þat eina vera er til hans veit. hættir þu nu a hans trunad enn fyrirlætr þat er ver biodum þer. Sueinn lezt hans vingan alldri laata vilia en sagdiz þo vilia bidia konung at hann veitti þetta. konungr quad sua vera skylldu. Dauid konungr sendi menn nordr i Orkneyiar med giofum ok þeirri ordsending at jarl skylldi taka sættum vid Suein. for þa ok Sueinn i eyiar nordr enn Murgadr var eftir med konungi. Sendimenn Davids konungs foru a fund Rognvalldz jarls. tok hann vel vid þeim ok sua giofum þeim er konungr sendi honum ok het sættum. tok hann siþan Suein i frid ok fulla vinaattu ok for hann þa til bua sinna.

Fall Valþiofs jarls

Þa er þeir Sueinn ok Murgadr voru a brottu or Lambaborg toku þeir er i borginni voru þat raad at gefa vpp stadinn i valld Rognvalldz jarls. spurdi hann huat þeir vissu til Sueins ok þeirra Murgadar sidazst enn þeir sogdu sem var. Ok er jarl heyrdi þat mællti hann. satt er þat at segia eingra manna iafningi er Sueinn þeirra er ver eigum kosti her med oss. eru slik brogd bædi dreingilig ok hardfeinglig. enn eigi vil ek nidaz aa ydr þott þer hafit vafiz i þesso vandkuædi med Sueini. skal huerr yduarr fara i fridi fyrir mer. For jarl þadan heim i Orkneyiar enn sendi Þorbiorn klerk med .xl. manna a skipe sudr til Breidafiardar at leita þeirra Sueins ok spurdiz ecki til hans. þa talar Þorbiorn fyrir þeim at þeir færi vndarliga. rekumz eftir Sueini a leid fram | en hofum spurt at Valþiofr jarl faudrbani minn er skamt hedan med litla sueit manna. ok ef þer vilit fara at honum med mer þa vil ek þui heita ydr at mer skal eigi fara sem Sueini at ek gera ydr hlutræninga ef oss berr herfang i hendr. þuiat fe þat er ver faum skolu þer hafa enn skipta mer þui einu til handa er þer vilit þuiat mer þickir betri frægd enn fe. Eftir þat foru þeir þar til er Valþiofr jarl var a veizlu ok toku hus a þeim ok baaru þegar elld at. þeir Valþiofr hlupu til dyranna ok spurdi huerr fyrir elldinum redi. Þorbiorn sagdi til sin. Valþiofr baud bætr fyrir vijg Þorsteins enn Þorbiorn kuat ecki þurfa vm sættir at leita. þeir Valþiofr vorduz vel vm rijd. enn er elldrinn sotti þa hlupu þeir vt ok vard þa skamt vm vorn þeirra þuiat þeir voru þrekadir miok af elldi. fell þar Valþiofr jarl ok .xxx. manna med honum. Þar fengu þeir Þorbiorn fe mikit ok hellt hann oll heit sin dreingiliga vid sina menn. foru þeir eftir þat vt i Orkneyiar a fund Rognvalldz jarls ok let hann vel yfir þeirra erendi. var þa kyrt i eyiunum ok fridr godr. J þann tima bio einn vngr madr i eyiunum er Kolbeinn hruga het ok var hitt mesta afarmenni. Þann let þar gera steinkastala godan var þat oruggt vigi. Kolbeinn aatti Herbiorgu systur Hakonar bæns en modir þeirra var dottir Herborgar Palsdottur. þessi voru born þeirra Kolbeinn karl Biarni skaalld Sumarlidi Aaslakr Frida. þau voru aull mikils haattar.

Fra Eindrida vnga

J þann tima redu synir Haralldz gilla i Noregi. var Eysteinn þeirra elldzstr enn Jngi var skilgetinn ok hofdu lendir menn aa honum mesta(r) virdingar. let hann þa raada ollu þui er þeir villdu. J þenna tima hofdu þessir lendir menn mest raad med honum Augmundr ok Erlingr synir Kyrpingaorms. þeir giordu þat raad med Jnga konungi at hann skylldi senda ord Rognvalldi jarli ok veitti honum sæmligt heimbod. sogdu sem satt var at jarl hafdi verit mikill vin fodur hans ok baadu hann gera ser uid jarl sem kærazst sua at væri hans vin meiri en brædra hans huat sem i kynni at geraz med þeim. jarl var frændi þeirra brædra ok hinn mesti vin þeirra. Enn er þessi ord komu til Rognvalldr jarls veikz hann vid skiott ok bio ferd sina þuiat hann var fwss at fara til Noregs at finna frændr sijna ok vini. Til þessar ferdar beiddiz Haralldr jarl fyrir foruitnis sakir ok skemtanar. hann var þa .xix. vetra gamall. Ok er iarlar voru bunir foru þeir vesten med kaupmonnum ok hofdu sæmiligt foruneyti ok komu vm vorit snemma til Noregs. fundu þeir Jnga konung i Biorgyn. tok Jngi konungr alluel vid þeim. fann Rognvalldr jarl þar marga vini sina ok frændr. dualdi hann þar vm sumarit miok leingi. Þat sumar kom vtan af Miklagardi Eindridi vngi. hann hafdi þar verit leingi a maala. kunni hann þeim þadan at segia morg tidendi ok þotti monnum skemtan at spyria hann vtan or heime. Jarl taladi iafnan vid hann. ok eitthuert sinn er þeir toludu þa mællti Eindridi. þat þicki mer vndarligt jarl er þu vill eigi fara vt i Jorsalaheim ok hafa eigi sagnir einar til þeirra tidenda er þadan eru at segia. er slikum monnum bezst hent þar sakir yduarra lista muntu þar bezst virdr sem þu kemr med tignum monnum. Ok er Eindridi hafdi þetta mællt fluttu þetta margir adrir med honum ok eggiudu at hann skylldi geraz fyrirmadr at ferd þessi. Erlingr lagdi her morg ord til ok sagdi at hann mundi raadaz i ferdina ef jarl villdi geraz fyrirmadr. Ok er þessa fystu sua gaufgir menn þa het jarl ferdinni. ok er þeir jarl ok Erlingr reedu þetta med ser þa volduz margir gaufgir menn til þessar ferdar. þessir lendir menn. Eindridi vngi skal leid segia Jonn Petrsson Aaslaakr Erlendzsun Gudormr maulr Kollr af Halllandi. sua var mællt at eingi þeirra skylldi meira skip hafa en þritugt at rumatali nema jarl ok eingi skylldi hafa buit skip nema hann. þui skyllde sua gera at eingi skylldi annann aufunda fyrir þat at sijt lid edr skip hafdi betr buit annar helldr enn annar. Jonn fotr skal gera laata jarli vtfararskip ok vanda sem mest. Rognvalldr jarl for heim vestr vm haustid ok ætladi ath sitia .ij. vetr i riki sinu. Jngi konungr gaf jarli langhskip .ij. helldr litil ok einkar fỏgur ok gerr mest til rodrar ok voru allra skipa skiotuz. Rognvalldr jarl gaf Haralldi jarli annat skipit þat het Fifua enn annat het Hialp. þessum skipum helldu jarlar vestr vm haf. Rognvalldr jarl hafdi ok þegit storgiafir af vinum sinum. Þat var þridiadags kuelld er jarlar letu i haf ok sigldu allgodann byr vm nattina. Miduikudag var stormr mikill enn vm nattina vrdu þeir vid land uarir. þa var myrkr mikit. þeir saa bodaslodir aullum megin hia ser. þeir hofdu aadr samfloti halldit. Þa var eingi kostr annar enn sigla til brottz baadum skipunum ok sua gerdu þeir. þar var vrd fyrir enn litid forlendi enn hamrar hitt efra. þar hellduz menn allir enn tyndu fe miklu. sumt rak vpp vm nattina. Rognvalldr jarl bargst þa enn allra manna bezst sem iafnan hann var sua kaatr at hann leek vid fingr sina ok orti nær vid huert ord. hann dro fingrgull af fingri ser ok kuat visu.

Heingi ek hamri kringdann

hanga riupu taugar

grimnis sylg a gaalga

ginunngs bruar linna.

sua hefir gloraddar gladdann

gagfellz mik þetta

lỏms at ek leik vid mina

lautir hellis gauta.

Ok er þeir hofdu vpp borit faungin foru þeir a land at leita bygda þuiat þeir þottuz vita at þeir munda vid Hialltland komnir. þeir fundu braatt bæi ok er þa skipt monnum i bygdir. þar wrdu menn jarli fegnir er hann kom ok spurdu menn at vm ferdir hans. Jarl kuad visu.

Brast þa er bædi lesti

baud hraunn skada monnum

suut feck vedrit vata

vinum Hialp | ok Fifu.

se ek at sia mun þickia

snarlyndra faur iarla

sueit gat vaas at visu

vinna hofd at minnum.

Husfruin bar skinnfelldar skickiu at jarlli. hann tok vid hlæiandi ok retti hendr a moti ok kuat.

Skek ek her skinnfelld hrockinn

skraut er mitt æfarlitid

stor er sa er stendr yfir aurum

stafnuaullr yfirhaufnum.

feingr er enn af vngum

alfangs mari gongum

brim rak hest vid hamra

huns skrautligir bunir.

Þa voru gerfir fyrir þeim elldar storir ok bokuduz þeir þar vid. gridkona kom inn ok skalf miok ok mællti i skia(l)ftanum ok skildu menn eigi huat hon mællti. Jarl kuez skilia tunga hennar.

Dwsi þer enn Aasa

atatata liggr i vatni

hutututu huar skal ek sitia

helldr er mer kallt vid elldinn.

Jarl senndi menn sina .xij. til Einars i Gullberuvik enn hann letz eigi munda vid þeim taka nema jarl kæmi sialfr. Ok er Rỏgnvalldr jarl spyrr þetta þa kuat hann.

Ala kuez Einarr vilia

eingan Rognvalldz drengia

mer fellr gautz a goma

gialfrs nema jarlinn sialfann.

veit ek at hraaz i heitum

hugþeckr firum ecki

inn geck yggs þar er brunnu

elldar sijd a kuelldi.

Jarl dualdiz miok leingi a Hialtlandi ok for vm haustid sudr til Orkneyia ok sat i riki sinu. Þat haust kuomu til hans hialltlenzkir menn .ij. het annarr Aarmódr ok var skaalld. annarr Oddi hinn litli Glumsson ok orti enn vel. jarl tok vid þeim baadum til hirduistar. Jarl hafdi julabod mikit ok baud monnum til ok gaf giafir. hann retti gullrekit spiot at Ármodi skaalldi ok skelfdi vid ok bad hann yrkia visu a moti.

Eigi metr hinn itri

alvalldr giafar skaalldi

ygga vid adra seggi

elstærir mer færa.

sniallr bar glæst med gulli

grundar uaurdr at mundum

budlungr nyzstr it bezsta

blodkerti Aarmodi.

Þat var einn dag vm iolin at menn hugdu at tiolldum. þa mællti jarl vid Odda hinn litla. gerdu visu vm athofn þess mannz er þar er aa tialldinu ok hafdu kuedna þina visu þa er ek hefi lokit minni visu. haf ok eingi þau ord i þinni visu er ek (hefi) i minni visu. Jarl kuat.

Lætr vm auxl sa er vtar

alldrenn stendr a tialldi

siglreyr saudins vaara

slidrvaund ofan rida.

eigi mun þo at ægir

aurbeidanda reidiz

blikrudr bỏduars iokla

beinrangr framar ganga.

Oddi quat.

Stendr ok hyggr at hauggua

herdilwtr med suerdi

bandaalfr beidir rindi

balldr vid dyrr a tialldi.

fyrr muna hann med hiorfui

hætt nu er maal at sættaz

hlædendr hleypiskida

hlunz adr geigir se wnninn.

Jarl hafdi ok Vilhialm byskup i bodi sinu vm iolin ok marga gædinga sina. þa gerdi hann bert vm raadagerd sina at hann ætladi wt i Jorsalaheim. bad hann byskup þa til ferdar med ser þuiat hann var Parisklerkr godr ok villdi jarl at hann væri tulkr þeirra. hann veitti jarli þetta ok het ferdinni. Þessir menn reduz til ferdar med Rognvalldi jarli Magnus sun Hauardz Gunnasunar Sueinn Hroalldzsun. þessir eru af hinum minnum Þorgeirr skotakollr Oddi hinn litli Þorbergr suarti Ármodr skaalld Þorkell krokauga Grimkell af Flettunesi Biarni sun hans. Ok er þessir .ij. uetr eru lidnir er þeir skylldu tilbunat hafa for Rognualldr jarl or Orkneyium snemma vm vorit austr til Noregs at vita huat þeim lidi hinum lendum monnum vm bunadinn ok er jarl kom til Biorgyniar voru þeir þar fyrir Erlingr ok Jonn jarlsmaagr. þar var ok Aaslakr kominn enn Guthormr kom litlu sidarr. þar kom ok skip þat fyrir Biorgyn er Jonn fotr hafdi laatit gera jarli ok vandat forkunnar miok at smid ok buit allt. þar voru gylldir allir ennispænir ok vedrvitar ok vida annarstadar buit. var þat skip hin mesta gersemi. Eindridi kom iafnan til biærens vm sumarid ok sagdi at hann mundi hina sidarri viku buinn enn þa var komin. Jarlsmenn kurruda illa er þeir þurftu sua leingi at bida. villdu sumir at eigi væri hans bedit ok sogdu at menn hofdu farit slikar ferdir þott Eindridi væri eigi i ferd. ok nockuru sidarr kom Eindridi til bærins ok kalladiz þa buinn. bad jarl þa sigla þegar er þeim þætti byrvænt. Ok er sa dagr kom er honum þotti leidi gefa lỏgdu þeir ỏr bænum vnndu a segl sin ok var helldr vedr litid. geck skipit jarls litid þuiat þat þurfti byr mikinn. adrir hofdingiar lægdu seglin ok villdu eigi sigla fra jarli. ok er þa bar vt vm eyiarnar tok at huessa vedrit. gerdiz þa sua huast vedrit at þeir þurftu at suipta a hinum smærum skipunum. enn jarlsskipit geck þa mikit. Þeir sa þa sigla eftir ser .ij. skip mikil ok gengu þegar eftir ok vm þa fram. þat skip var annat vandat miok. þat var dreki ok voru bædi hofud ok krokar fyrir miok gullbuin. þat var hlyrbiart ok steint allt fyrir ofan sio þar er bæta þotti. Jarlsmenn mælltu at þar mundi Eindridi fara ok hefir hann þat litt halldit er mælt var at eingi skylldi buit skip hafa nema þer herra. Jarl suarar. mikill er ofsi Eindrida ok er þat vorkunn at hann vili ecki iafnaz vid oss sua sem ver erum vanfærir vid hann. enn vant er þat at sia huart gæfan ferr honum fyrir edr eftir. skulum ver ecki skapa ferd vora eftir skefdum hans. Bar þa Eindrida skiott vm fram a hinu meira skipinu enn jarl hellt samflota a sinum skipum | ok forst þeim vel. kuomu þeir vm haustid til Orkneyia at heilu ok hỏlldnu.

Fra Rognvalldi jarli ok Orkneyingum

Þat var þaa raadit at þeir mundi þar sitia vm vetrinn. saatu sumir a sinum kostnadi enn sumir voru med bỏndum enn margir med jarli. J eyiunum var sueim mikit ok skildi þa aa Orkneyinga ok Austmenn vm kaup ok kuennamaal ok mart vard þeim til. bar jarl þar mikinn vanda at gæta til med þeim þuiat huorirtueggiu þottuz honum allt gott eiga at launa ok allz gods fra honum verdir. Fra Eindrida er þat at segia at þeir komu vid Hialltland ok braut þar hitt goda skipit i spỏn ok tyndi miklu fee enn hitt id minna skipid helltz. en Eindridi var vm vetrinn a Hialtlandi ok sendi menn til Noregs ok let gera ser austrfarar skip. Madr het Arni spytuleggr skipveri Erlendz hann for i Orkneyiar vm vetrinn ok þeir .x. saman. Aarni var viafnadarmadr mikill hraustr ok hardraadr. þeir felagar saatu a sinum kosti vm vetrinn. Arni keypti malt ok slaatr at landzseta Sueins Asleifarsunar. enn er hann heimti verdit dro Aarni vndan. enn i annat sinn er hann kom til voru honum golldin afaryrdi. enn aadr þeir skildi laust Arni hann auxarhamars haugg ok mællti. far ok seg kappanum Sueini er þu hætir iafnan ok laat hann retta lut þinn ei muntu meira vid þurfa. Hann bondinn for ok sagdi Sueini ok bad hann retta sinn lut. Sueinn suarar faa ok kuez eingu mundu vm heita. Einn dag vm vorit for Sueinn Aasleifarsun at landzskylldum sinum ok þeir .iiij. saman a teinæringi. leid þeirra laa hia ey þeirri er þeir Arni saatu i. ræddi Sueinn vm at þeir mundi þar at leggia. fiara var a mikil. Sueinn geck vpp einn ok hafdi auxi eina a laagu skapti ok ecki fleira vapna. hann bad þa geyma skips sua at eigi fiaradi vppi. þeir Arni spytuleggr saatu i skemmu einne skamt fra sio. geck Sueinn til skemmunnar ok inn. þeir Arni voru þar .v. fyrir ok heilsuda Sueini. hann tok kuediu þeirra ok taladi vm vid Arna at hann skylldi greida maal bondans. Arni kuat gott tom at þui vera. Sueinn bad hann gera fyrir sin ord ok greida maalit. Arni kuez þar ecki mundu fyrir gera. Sueinn kuez þa litils ok mundu vm beida ok i þui setti hann auxina i haufud Aarna sua at stod a hamri. honum vard laus auxin. Sueinn hliop vt (ok) fỏrunautar Arna eftir honum ofan a fioruna. lupu þeir hart leiruna ok vard einn skiotaztr ok var þar i hendingum med þeim Sueini. þaunglar storir laagu aa fiorunni i leirnum. Sueinn greip vpp einn þaungulinn ok rak i andlit þeim er næstr honum stod. þessi madr greip til augnanna baadum haundum ok þerdi or leirinn enn Suein dro vndan ok til skips sins ok for heim i Gaar(eks)ey. Litlu sidarr for Sueinn yfir a Katanes at erendum sinum ok sendi ord Rognvalldi jarli at hann skylldi sættaz a vig Arna spytuleggs. ok þegar at honum kuomu þau ord stefndi hann at ser þeim monnum er eftirmaal aattu vm vig Arna ok samdiz þat sua at þeim hugnadi ok hellt sialfr botum vpp. marga vspekt adra bætti hann af sinu þa er gior var vm vetrinn bædi af austmonnum ok Orkneyingum. Vm vorit snemma stefndi jarl þing i Rossey. komu þangat allir hofdingiar þeir er i hans riki voru. gerdi hann bert fyrir þeim at hann ætladi brott or Orkneyium ok vt i Jorsalaheim. sagdi ok þat at hann mundi rikit faa i hendr Haralldi jarli frænda sinum beiddi ok þers alla vini sina at veita honum hlydni ok fylgia honum vel huers sem kynni vid at þurfa medan hann þurfti brottu at vera. Haralldr jarl var þa nær .xx. at alldri. hann var mikill vexti ok sterkr liotr madr ok vel vitr þotti monnum hann vænligr til hofdingia. Rognvalldr jarl bioz vm sumarit or Orkneyium ok vard sidbuinn þuiat þeir wrdu leingi at bida Eindrida adr skip hans kom austan or Noregi. Ok er þeir voru bunir helldu þeir brott or Orkneyium fimtan storskipum. þessir voru skipstiornarmenn Rognvalldr jarl Erlingr skacki Vilhialmr byskup Aaslakr Erlendzsun Guthormr Magnus Hauardzsun Sueinn Hroalldzsun Eindridi vngi ok þeir er honum fylgdu. þeir sigldu or Orkneyium sudr vndir Skotland ok sua til Englandz. ok er þeir sigldu til Nordimbralandz fyrir Hueruminni þa kuat Armodr.

Hraunn fyrir Hueru minne

haaleit þar er vær beittum

sueigir lauk enn lægiaz

laund fyrir Veizlu saundum.

eigi drifr i augu

allda laudri falldin

dreingr ridr þraatt af þingi

þeim er nu sitr heima.

Þeir sigldu þadan sudr fyrir England ok sua til Vallandz. Ecki er sagt fra ferd þeirra fyrr enn þeir koma til sæborgar þeirrar er Nerbon heitir. Þat var þar tidenda at jarl sa var andadr er þar hafdi fyrir raadit stadnum er Geirbiorn het. hann aa eftir dottur einn vnga ok frida er Ermingerdr het. hon uardueitti faudurleifd sina at raadi hina gaufgzstu frænda sinna. þeir gerdu raad med drottningu at hon skylldi bioda Rognvalldi jarli til virduligrar veizlu sogdu ok at vida mundi hennar frægd vera ef hon fagnar sua vel gaufgum monnum sua langt sem þeir voru at komnir ok vida mundi hennar frægd beraz. drottning bad þa fyrir raada. Ok er þetta var radit voru menn sendir til jarls at segia at drottning bydr honum til veizlu med sua miklu fiolmenni sem hann villde sialfr. jarl tok þui vel ok þacksamliga valdi hann allt lid sijtt hitt bezsta til ferdar med ser. ok er þeir komu til veizlunnar var þar hinn bezste fagnadr ok eingi lutr sparadr sa er jarli þotti þa sinn somi meire enn aadr. Einn dag er jarl sat at veizlunne geck drottning i hallina ok margar konur med henne. hon hafde bordker a hende af gulli. hon var klædd hinum bezstum klædum hon hafdi laust haarit | sem meyium er titt ok hafdi lagt gullhlad at enni ser. hon skeinkti jarli enn meyiarnar leku fyrir þeim. Jarl tok haund hennar med kerinu ok setti hana hia ser ok tauludu þau vm daginn. þa kuad jarl.

Vist er at fra berr flestu

Froda melldrs at godu

velskufadra vifa

vỏxtr þinn konan suinna.

skord lætr haar a herdar

haukuallar ser falla

aatgiornum raud ek erni

ilka gull sem silki.

Jarl dualdiz þar miok leingi i allgodum fagnadi stadarmenn fystu jarl at stadfestaz þar ok toludu likliga vm at þeir mundi gifta honum fruna. Jarll kuez villdu fara ferd þa er hann hafdi ætlat enn quaz munda þar koma er hann færi aftr ok gera þa af slikt er þeim syndiz. Eftir þat for jarl a braut med fỏruneyti sinu. ok er þeir sigldu austr fyrir Þrasnes hofdu þeir byr godann. saatu þeir þa ok drucku ok voru allkatir. jarl kuat þa visu.

Ord skal Ermingerdar

itr dreingr muna leingi

brudr vill rauck at ridim

raanheim til Jordanar.

en er aftr fara runner

vnnviggs fyrir haf sunnan

rijrtum heim at hausti

hualfron til Nerbonar.

Þa quad Aarmodr.

Ek man Ermingerdi

vtan annnur skaup verdi

margr elr sorg vm suinna

sidan alldri finna.

væri ek sæll ef ek suæfa

syn væri þat gæfa

brudr hefir allfagrt enni

einn naatt hia henni.

Þa quad Oddi.

Trautt erum ver sem ek vætti

verdir Ermingerdar

veit ek at hosk maa heita

hladgrund konungr sprunda.

þat somir bil brima

baugastallz at aullu

hon lifui sæl vnd solar

setri myklu betri.

Þeir foru þar til er þeir komu vestr a Galiciuland .v. naattum fyrir iol ok ætludu þar at sitia vm iolin. þeir leitudu vid landzmenn at þeir mundu setia þar torg til matarkaupa. enn þat er illt matland ok þotti landzmonnum þungt at fæda sua mikinn her. Enn þat var tidenda at i landinu sat haufdingi sa er þar var vtlendr i kastalanum ok hafdi a landzmonnum miklar pyndingar. hann heriadi a þa ef þeir iattadu eigi aullu þui er hann beiddi. baud hann þeim hinn mesta vfrid ok kugan. ok nu er jarl leitdi eftir vid landzmenn vm matkaup gerdu þeir honum þar kost vm at þeir mundi setia þar torg framan til faustu enn villdu þo raada vid þa audrum lutum med nockuru moti ok skylldi Rognvalldr jarl briota straum fyrir at hafa fe allt þat er fengiz af þeim. þetta berr jarl vpp fyrir sina menn ok leitadi raads vid þa huern vpp skal taka. enn flestir voru fusir a kastalamenn ok þotti þat vænligt til fanga ok gengu þeir Rognvalldr jarl at þeim kosti vid landzmenn. Enn er a leid julin kallar jarl sina menn a tal ok mællti. nu hofum ver setid her vm rijd ok hofum ecki aatt vid kastalamenn enn landzmenn letiaz helldr a kaupum vid oss. þicki mer sem þeir hugsi at þat verde lokleysa sem ver hetum þeim. er þat þo ecki dreingiligt at leita ecki vid þat er ver hofum heitit. nu vil ek hafa raad vid ydr huern veg ver skulum vinna kastalann þuiat ek veit at þer erut her raadagerdarmenn mestir. enn þo vil ek þess bidia þa menn sem her eru at huerr leggi til þat er likligaz er at dugi. Erlingr suaradi rædu jarls. eigi vil ek þegia vid ydru bodi en engi er ek raadagerdamadr er ok helldr at kuedia at þersu þa menn er fleira hafa set ok vanari er(u) slikum ferdum sem er Eindridi vngi. enn her mun fara sem mællt er at skiota mun verda til fugls aadr faai. megum ver ok freista at gefa til nockut raad fyrir huat sem kemr. skulum ver i dag ef ydr syniz þat eigi vraadligt edr audrum skipstiornarmonnum ganga til skogar allir ok beri huerr þriar axlbyrdar a baki vndir kastalann. þuiat mer lidz sua sem limit muni eigi traust vera ef mikill elldr er at borinn. skulum ver sua laata ganga þria daga hina næstu ok sia huat at skipaz. Þeir giordu sem Erlingr baud. ok er þui starfi var lokit var komit fram at iolum. villdi byskup eigi laata þeim atgaungu veita medan iolahaatidin stædi yfir. Saa hofdingi het Gudifreyr er kastalann bygdi. hann var vitr madr ok hniginn nockut a alldr hann var klerkr godr ok hafdi farit vida ok kunni margar tungur. hann var madr agiarn ok viafnadarmadr mikill. hann kallar saman menn sina er hann saa tiltekiur þeirra ok mællti vid þa. þetta raad syniz mer vitrligt ok oss skadsamligt er Nordmenn hafa vpp tekit. mun oss sua gefaz ef elldr er at borinn at steinveggrinn mun vera vtraustr vm kastalann enn Nordmenn sterkir ok hraustir. munu ver eiga von af þeim snarprar orrostu ef þeir komaz i færi. vil ek nu raadaz vm vid ydr huern vpp skal taka i þersum vanda sem oss er fallinn. Enn hans menn allir baadu hann fyrir sia. þa tok hann til orda. þat er hitt fysta mitt raad at þer skulut knyta vm mik snæri ok lata mik sijga ofan fyrir kastalavegginn. skal ek hafa vỏnd klædi ok fara i herbudir Nordmanna ok vita huers ek verda viss. Þetta var raad tekit sem hann sagde fyrir. Ok er Gudifreyr kom til Rognvalldz jarls ok sagdiz vera stafkarl einn ok mællti a vaulsku. þat skildu þeir hellz. hann for vm allar budir ok bad ser mater. hann skildi at med Nordmonnum var aufund mikil ok sueitardraattr. var Eindridi fyrir annarri enn jarl fyrir annarri. Gudifreyr kom til Eindrida ok kom ser i tal vid hann kærdi hann fyrir honum at hofdingi sa er kastalann hellt hefdi sent hann þangat. vill hann eiga vid þik felagskap ok væntir þers at þu munir honum grid gefa ef kastalinn verdr wnninn. ann hann þer betr gersima sinna ef þu villt slikt aa mot leggia enn þeim er hann vilia hafa at daudamanni. Slikt tauludu þeir ok mart annat enn jarl var leyndr. for þetta allt af hliodi i fystu. Ok er Gudifreyr hafdi dualiz vm rijd med iarlsmonnuni þa sneri hann aftr til sinna manna. enn þi fluttu þeir or kastalanum ecki þat er þeir aattu at þeir vissu eigi huart atlagan mundi takaz. þeir maattu ok | ecki trua landzfolkinu.

Rognvalldr jarl vann borg eina

Þat var .x. dag jula er Rognvalldr jarl stod vpp. var vedr gott. bad hann þa menn sina vopnaz ok let blasa lidinu vpp (til) kastalans drogu þeir þa vidinn at ok hlodu baal vmhuerfis veggina. skipadi jarl monnum til atgaungu huar huerigir skylldu at ganga. jarl gengr at sunnan med Orkneyinga. Erlingr ok Aaslaakr vestan. Jonn ok Gudormr austan. Eindridi vngi nordan. Ok er þeir voru bunir til atsoknar hlodu þeir elldi i baalit. þa kuat jarl.

Vin bar huit in hreina

hladnipt skaugul drifta

syndiz faugr er fundumz

ferdum Ermingerdar.

nu tegaz aulld med elldi

eikum fremr at sækia

rida snorp or slidrum

suerd kastala ferdir.

Þeir taka nu at sækia fast at bædi med elldi ok vỏpnum. skutu þeir þaa hart i virkit þuiat eigi maatti annarri atsokn vid koma. kastalamenn stodu laust aa vegginum þuiat þeir wrdu at gæta sijn vid skotum. þeir steyptu ok vt brennanda biki ok brennusteini ok vard iarlsmonnum litid mein at þui. for þat sua sem Erlingr gat at kastalaveggrinn hrundi fyrir elldinum er limit þoldi eigi ok wrdu a stor hlid. Sigmundr aungull het madr stiupsun jarls. hann sotti einn manna fastaz at kastalanum ok geck iafnan fram fyrir iarlinn. hann var þa varla roskinn. ok er atsokn hafdi verit vm rijd þa rucku allir inn af kastalavegginum. vedr var aa af sudri ok lagdi reykinn at þeim Eindrida. Ok þa er elldrinn tok sem fastaz at sækia let jarl bera vatn i ok kæla griotid þat er brunnit var. ok var þa huilld a atsokninni. Rognvalldr jarl kuat þa visu.

Muna mun ek iol þau er olum

austr gialdkera hraustum

vllr at Egda fiollum

vndleygiar med Solmundi.

nu ger ek enn vm adra

iafnlengd sem ek var þeirra

suerdz at sunnanverdum

suarm kastala barmi.

Ok enn quat hann.

Unda ek vel þa er vandiz

vijneik tali minu

gefinn var ek volsku vifui

vỏnarlauat a hausti.

nu ger ek enn þar er vnnum

aattgodu vel fliodi

griot verdr laust at laata

limsett ara mettann.

Þa kuad Sigmundr aungull.

Þer berit aftr er vỏrar

ord þau skaugulborda

fiallrifs fægiþellu

fleyvangs til Orkneyia.

at aungr þar er slaug sungu

seggr vnd kastala vegginn

eir þott alldri væri

itr dreingr framar gengi.

Eftir þat reed jarl til vppgaungu ok Sigmundr aungull. vard þar litil vidrtaka ok komuz þeir i kastalann. var þar margt manna drepit enn þeir er lifit þaagu gafu sik vpp i valld jarls. þar toku þeir mikit fe enn ecki fundu þeir hofdingiann ok nær einga dyrgripi. var þa þegar mikil vmræda huersu Gudifreyr mundi hafa vndan komiz. hofdu þeir þa þegar hinn mesta grun a Eindrida vnga at hann mundi honum hafa vndan skotid ok mundi hann hafa farit brott med reyk til skoger. Eftir þetta duolduz þeir Rognvalldr jarl skamma stund a Galiciulandi ok helldu vestr fyrir Span. þeir heriudu vida vm Spanland hitt heidna ok fengu þar mikit fee. þeir runnu vpp i þorp eitt enn þeir er bygdu þorpit hlupu saman ok redu til bardaga. var þar hart vidrnaam ok flydu landzmenn at lyktum enn mart var drepit. Þa kuat jarl visu.

Vỏn ek vt a Spani

var skiott rekinn flotti

flydi margr af mædi

menlundr konu fundar.

þui erum vær at vorum

væn hliod kuedia þiodum

valr tok vỏll at hylia

verdir Ermingerdar.

Eftir þat sigldu þeir vestr fyrir Span ok fengu þar storm mikinn ok laagu þar þria daga vm akkeri sua at þeir hofdu allmikit vỏs ok lagdi nær at þeir mundi þbriota skipin. Þa kuat jarl.

Skal ek ei hryggr i hreggi

hlin medan streingr ok bua

sudr fyrir Suediu bardi

sualteigar brestr eigi.

beint nam ek huitri heita

baurskord er ek for nordan

vindr berr snart at sundi

sudmar konu prudri.

Eftir þat wndu þeir segl sin ok beittu wt at Niorfasundum allfagran byr. þa kuat Oddi.

Hafdi hollvinr lofda

hinn er miod dreckr inni

sundalauks med sueigi

siau dægr muni hægri.

enn riklundadr rendi

Raugnvalldr med lid skialldat

hesti halli glæstum

hlunz at Niorfasundum.

Ok er þeir beittu at sundinu kuat jarl visu.

Vindr hefir volsku sprundi

vetrar stund fra mundum

wt berum aas at beita

austrænn skotid flaustum.

verdum ver at gyrda

vaanar hart fyrir Spaani

vindr rekr snart at sundi

suidris vid raa midia.

Þeir sigldu i gegnum Niorfasund ok tok þa at hægiaz vedrit. ok þa er þa bar or sundunum þa skildiz Eindridi vngi fra foruneyti jarls med .vj. skipum sigldi hann yfir hafit til Marseliar. enn þeir Rognvalldr jarl laagu eftir vid sundin ok toludu menn mart vm at Eindridi hefdi nu sialfr skirslu til giort huart hann hefdi Gudifrey vndan komit. Jarl let þa vinda segl sin. sigldu þeir a haf ok stefndu hitt sydra med Serklandi. þa kuat Rognvalldr jarl.

Landi vikr enn lauka

laugr tær a vid fogrum

sijd mun seggr at hrodri

seina nordr at einu.

þenna rist ek med þunnu

þijtt iardar men bardi

einum vt fyrir Spaani

aufund krok i dag hroki.

Ecki er getid vm ferd þeirra jarls fyrr enn þeir koma sudr fyrir Serkland ok laagu i naand Sardinarey ok vissu ecki til landa. þann veg var vedri farit at a logduz logn mikil þokur ok sælęgiur ok sa þeir nær ecki fra skipum ok forst þeim þui seint. Þat var einn morgin at af lypti þokunni. stodu menn vpp ok lituduz vm ok saa þeir tuær eyiar ok er þeir sa til eyianna i annat sinn þa var horfin aunnur eyin. Þetta sogdu þeir jarli. hann tok til orda. þat munu eingar eyiar verit hafa. þat munu vera skip þau er menn hafa vt hingat i heim er þeir kalla dromunda. eru þau skip sua mikil sem holmar til at sia. enn þar er annar dromundrinn hefir | legit þar mun lagz hafa vindr aa hafit ok munu þeir hafa siglt a brott. enn þessir muno vera nockurs farandi menn. Eftir þat lætr jarl kalla til sijn byskup ok alla skipstiornarmenn. tok hann þa til orda. ydr kuet ek at þessu herra byskup ok Erling frænda minn. siai þer nockut raad edr efni var at ver megin nockurn sigr a þeim vinna er a dromundinum eru. Byskup suarar. torfuellt get ek ydr verda at leggia langskipin vndir dromundinn þuiat þer munet eigi geta betr enn krækt brandauxi a bordit. enn þeir munu hafa brennustein ok vellanda bik at (færa) vndir fætr ydr ok yfir haufud. megu þer sia jarl sua vitr sem þer erut at þat er hin mesta vfæra at leggia lid sitt ok sialfan sik i sua mikla hættu. Þa tok Erlingr til orda. herra byskup segir hann. likligt er þat at þer munit þetta giorst kunna at sia at osigrvænligt mun vera at leggia at þeim. enn þann veg hygz mer at þott ver freistim at leggia vndir dromundinn at mer þickir vera mega at hinn mesta vopnaburdinn beri vt af skipunum vỏrum ef ver sibyrdum vid. enn ef eigi er sua þa megum ver skiott fra leggia þuiat þeir munu ecki ellta oss a dromundinum. Jarl tok til orda. þetta er dreingiliga mællt ok nær minu skaplyndi. vil ek þat nu bert gera fyrir skipstiornarmonnum ok allri alþydu at huerr madr skal buaz i sinu rumi ok vopna sik med hinum beztum fỏngum. siþan skulum ver leggia at þeim. enn ef þeir eru kristner kaupmenn þa er kostr at gera frid vid þa. enn ef þeir eru heidingiar sem mik varir þa mun almattigr gud vilia veita oss þa miskunn at ver munum vinna sigr a þeim. enn af herfangi þui er ver faaum þar skulum ver faa fatækum monnum hinn fimmtuganda penning. Eftir þat brutu menn vpp vopn sijn ok vijggyrdludu skip sin ok biugguz vm eftir þeim efnum sem þeir hofdu til. skipar jarl til huar huerigir skylldu at leggia. greiddu þeir þa atrodr ok logdu at sem vaskligazst.

Rognualldr vann dromundinn

Enn er þeir saa þat er a dromundinum voru at skipin reru at þeim ok menn ætludu til atsoknar vid þa toku þeir pell ok dyrgripi ok baaru wt a bordin ok gerdu þa haareysti mikit ok þotti jarlsmonnum sem þeir eggiadi Nordmenn a hendr ser. Rognvalldr jarl lagdi sitt skip aftr med dromundinum a stiornborda enn Erlingr a bakborda aftr þar. þeir Jonn ok Aaslakr (logdu) fram a sijtt bord huorr enn adrir vm mitt skip a bædi bord ok sibyrdu vid ollum skipunum. ok er þeir kuomu vndir dromundinn var hann sua bordhaarr at þeir mattu ecki vopnum vid koma. enn þeir steyptu loganda brennusteini ok loganda biki yfir þa. ok var þat sem Erlingr gat til at mestan vopnaburdinn bar vt af skipunum ok þurftu þeir ecki at hlifa ser þannig. Ok er þeim ortiz ecki aa vm soknina lagdi byskup fra sijtt skip ok tua(u) onnur ok voldu þeir þangat bogmenn sina ok logdu þeir i skotmaal ok skutu þadan a dromundinn ok var su þa mest atsoknin. færdu þeir þa vid hlifarnar en hugsudu lijtt vm huat er þeir hofduz at er vndir dromundinn hofdu lagt. Rognvalldr jarl het þa a sina menn at þeir skylldu taka auxar sinar ok hoggua bordin a dromundinum þar er minz væri iarnafarit aa. enn er menn a odrum skipunum saa athofn jarlsmanna toku þeir ok slikt raad. Þar er þeir Erlingr hofdu at lagt heck ackeri mikit a dromundinum ok var krækt fleininum a bordit enn leggrinn vissi ofan at skipi Erlings. Audun hinn raudi het stafnbui Erlings. honum (var) lypt a ackeris stockinn enn siþan heimti hann ser fleiri menn sua at þeir stodu sem þeir maattu þreyngz a stockinum ok hiuggu þadan bordin sem þeir mattu ok var þat hauggit myklu efzst. ok er þeir hofdu hoggit sua storar dyrr at þeir maattu ganga inn i dromundinn redu þeir þa til vppgỏngu ok komu þeir jarl i hinu nedri rumin enn þeir Erlingr i hinu efri. ok er huorirtueggiu koma vpp i skipit verdr þar orrosta bædi mikil ok hỏrd. A dromundinum voru Saraceni þat kaullum ver Maumetz villumenn. þar var mart blamanna ok veittu þeir hina horduzstu mottoku. Erlingr feck þar saar mikit a haalsinn vid herdarnar er hann hliop vpp i dromundinn. þat greri sua illa at hann bar iafnan hallt hofudit sidan þi var hann skackr kalladr. Ok er þeir komu saman Rognvalldr jarl ok Erlingr hrucku Saraceni vndan fram i skipit. enn jarlsmenn gengu þa vpp huerr at odrum. vrdu þeir þa fleiri ok gengu at fast. þeir saa at a dromundinum var einn madr sa at bædi var meiri ok fridari en adrir. þat hofdu Nordmenn fyrir satt at sa mundi vera hofdingi þeirra. Rognvalldr jarl mællti at þeir skylldu eigi bera vopn a hann ef þeir mætti odruuisi faa hann. þa baaru þeir skiolldu at honum ok vard sua tekinn ok færdr sidan a skip byskups ok fair menn med honum. enn þeir draapu huert mannzbarn annat ok fengu mikit fe ok margar gersimar. Þa er þeir hofdu lokit hinu mesta starfi settuz þeir þa nidr ok huilldu sik. þa kuat jarl þetta.

Erlingr geck þar er ockur

ognsterkr ruduz merki

frægr med fremd ok sigri

fleinlundr at dromundi.

hlodu ver enn vida

var blod numit þiodum

suerd rudu sniallir fyrdar

snorp blamanna gorpum.

Ok enn kuat hann.

Nennum ver at vinna

valfall ma nu kalla

aar hefir dreingr i dreyra

dromund rodit skioma.

þat mun nordr ok nordan

naddregns konan fregna

þiod beid liott af lydum

liftion til Nerbonar.

Menn ræddu vm tidendin | þessi er þar hofdu gerzst. sagdi þa huerr þat er set þottiz hafa. ræddu menn ok vm huerr fystr hafdi vpp gengit ok vrdu eigi a þat saattir. þa mælltu sumir at þat væri vmerkiligt at þeir hefdi eigi allir eina sogn fra þeim stortidendum. ok þar kom at þeir wrdu a þat saattir at Rognvalldr jarl skylldi or skera. skylldu þeir þat sidan allir flytia. Þa kuad jarl.

Geck aa dromund dockuan

dreingr reed snart til feingiar

vpp med ærnu kappi

Audun fystr hinn raudi.

þar naadu ver þiodar

þui hefir alldar gud valldit

bolr fell blaar a þiliur

blodi vapn at rioda.

Þa er þeir hofdu ruddann dromundinn þa logdu þeir i hann elld ok brendu. Ok er þat saa madrinn sa hinn mikli er þeir hofdu hertekit bra honum vid miok ok gerdiz litverpr ok maatti sik eigi kyrran hafa. enn þo at þeir leitadi orda vid hann þa mællti hann ecki ok eingann veg bendi hann ok ecki bra hann ser vid huart er þeir hetu honum godu edr illu. Enn þa er dromundrinn tok at loga sa þeir at sua sem logandi siorr hlypi i sioinn. þat feck mikils hinum hertekna manni. þat hofdu þeir fyrir satt at þeir hefdi vvandliga leitat fiarins ok nu hefdi runnit maalmrinn i elldzganginum huart er verit hafdi gull edr silfr. Þeir Rognvalldr jarl sigldu þadan sudr vndir Serkland ok laagu vndir Serklandzborg einni ok gerdo þar .vij. naatta grid vid stadarmenn ok aattu vid þa kaup ok selldu þeim sijlfr ok annat fee. Einge madr villdi kaupa hinn mikla mann. ok eftir þat gaf jarl honum fararleyfui vid .v. mann. hann kom ofan vm morgininn eftir med sueit manna ok sagdi þeim at hann var ỏdlingr af Serklandi ok hafdi þadan verit leystr med dromundinum ok ỏllu þui fe er þar var aa. letz honum ok vest þickia at þeir brendu dromundinn ok foru þar sua illa myklu fe at eingi naut. enn nu aa ek mikit valld aa ydru maali. þer skulit nu fra mer þers mest niota er þer gaafud mer lijf ok leitudut mer slikrar sæmdar sem þer maattud. enn giarna villda ek at ver sæimz alldri siþan ok lifit nu heilir ok vel. Eftir þat reid hann aa land vpp en Rognvalldr jarl sigldi þadan sudr til Kritar ok laagu þar i ofuidri miklu. Þa kuat Aarmodr visu er hann hellt vỏrd vm nattina.

Eigu ver þar er vaagi

verpr inn vm þraum stinnan

þann hỏfum ver at vinna

vardhalld a ske barda.

medan i nott hia nytri

naamduks haurundmiukri

lỏkr sefr lind hinn veyki

lijt ek vm auxl til Kritar.

Þeir jarl laagu vndir Krit þar til er þeim gaf byr til Jorsala ok komu til Akrsborgar fỏstumorgin snemma ok gengu þa vpp med pris miklum ok fararbloma þeim er þar var sialldseenn. Þorbiorn snarti orti þa visu.

Vard ek vm hrijd med herdin

hiorþys i Orkneyium

reed folkstara fædir

fyrr vm nætr til styriar.

nu berum raund med reyndum

raunsnarliga iarli

ort a vrga uaurtu

Akrsborg friamorgin.

Þeir jarl duolduz i Akrsborg vm hrid. þar kom sott i lid þeirra ok aunduduz margir menn. þar andadiz Þorbiorn suarti. Oddi hinn litli kuat.

Baaru lyng

lendra manna

fyrir Þarsnes

Þorbiorn suarta.

trad hlynbiorn

vnd hofudskaalldi

ata iord

Akrsborgar til.

Þa sa ek hann

at hofudkirkiu

siklings vin

sandi ausinn.

au þrumir grund

grytt yfir haanum

sỏlu signud

a Sudrlaundum.

Þeir Rognvalldr jarl foru þa or Akrsborg ok sottu alla hina helguzstu stadi a Jorsalalandi. þeir foru allir til Jordanar ok lauguduz þar. þeir Rognvalldr jarl ok Sigmundr aungull logduz yfir anna ok gengu þar a land ok þangat til sem var hrijskiorr nockur ok ridu þar aa knuta stora. Þa kuad jarl.

Ek hefi lagda lyckiu

leidar þueings vm heidi

snotr minniz þers suanni

swt fyrir Jordan wtan.

en ek hyck at þo þicki

þangat langt at ganga

blod fellr varmt a vidann

vỏll heimdrogum ỏllum.

Þa kuat Sigmundr.

Kaut mun ek þombiþrioti

þeim er nu sitr heima

satt er at helldr hỏfum hættann

hans kind i dag binda.

Jarl kuat.

Knut ridum ver kauda

kem ek modr i stad godann

þann i þyckum runne

þessa Lafranz messo.

Ok þa er þeir foru vtan af Jorsalalandi þa kuat Rognvalldr jarl.

Kross hangir þul þessum

þiost skyli lægt fyrir briosti

flyckiz fram aa breckar

ferd enn paalmr medal herda.

Þeir Rognvalldr jarl foru vm aummarit af Jorsalalandi ok ætludu nordr til Miklagardz ok komu vm haustid til þess stadar er heitir Jmbolum. þeir duolduz þar miok leingi i stadnum. enn ef menn genguz a moti þa er þraung var ok þottiz annarr þurfa at saa vægde gongunne er aa moti honum geck þa segir hann sua midhæfui midhæfui. Þat var eitt kuelld er þeir geingu or bænum ok Erlingr skacki geck wt a bryggiuna skipsins gengu stadarmenn i moti þeim ok mæltu midhæfui midhæfui. Erlingr var druckinn miok ok let sem hann heyrdi eigi ok er þa bar saman stock Erlingr af bryggiunni ok ofan i leirinn er vndir var ok hlupu menn hans til at draga hann vpp ok wrdu at færa hann af hueriu klædi. Vm morgininn eftir er þeir iarl funduz ok honum var sagt brosti hann at ok kuat.

Vill eigi vinr minn kalla

vard hann allr i drit falla

nær uar i þui æren

vgæfa midhæfui.

lijt hyck ek at þa þætti

þeingils maagr er hann reingdiz

leirr fellr grar of geira

golegr i Jmbolum.

Þau tidendi wurdu nockuru sidar þar i stadnum er þeir gengu or stadnum miok druknir enn menn Jons fotz sỏknudu hans enn einkis mannz annars. þeir sendu þegar at leita hans a aunnur skip ok fanz hann eigi enn ecki maattu þeir leita hans a land vm nottina. enn þegar vm morgininn er liost var vordit fundu | þeir hann hia borgarvegg veginn. enn þess vard alldri vist huerr honum hefdi bana veitt. ueittu þeir þa virduligann grỏft liki hans at heilagri kirkiu. Eftir þat foru þeir a brott ok er þeir komu nordr til Ægissness. þeir laagu þar nockurar nætr ok bidu byriar þers er þeim þotti godr at sigla nordr eftir hafinu til Miklagardz. þeir vỏndudu þa miok siglingina ok sigldu þa vid pris miklum sua sem þeir vissu gert hafa Sigurd jorsalafara. ok er þeir sigldu nordr eftir hafinu kuat jarl visu.

Ridum ræfils vakri

rekum eigi plog af akri

erium vrgu bordi

wt at Miklagardi.

þiggium þengils maala

þokum fram i gny staala

riodum gyldis goma

gerum rikz konungs soma.

Af Rognualldi jarli

Þeir Rognualldr jarl komu til Miklagardz ok var þeim vel fagnat af stolkonunginum ok Veringium. Þa var Menelaus konungr fyrir Miklagardi er ver kollum Manula. hann veitti þeim mikit fee ok baud þeim maalagiof ef þeir villdi þar stadfestazst. þeir duolduz þar miok leingi vm vetrinn. þar var fyrir Eindridi jungi ok hafdi allmiklar virdingar af stolkonungi. hann aatti faatt vid þa jarl enn afþockadi helldr fyrir þeim fyrir odrum monnum. Rognualldr jarl byriar ferd sina vm vetrinn af Miklagardi ok for fyst vestr til Bolgaralandz til Dyraksborgar. þadan sigldu þeir vestr i hafit a Pul. þar gek Rognualldr jarl ok Erlingr af skipum sinum ok Vilhialmr ok allt hit gofgazsta lid þeirra ok ỏfludu ser þar hesta ok ridu þadan fyst til Romaborgar ok sua vtan Romaveg þar til er þeir koma til Danmerkr. foru þadan i Noreg ok wrdu menn þar fegnir. ok var þessi ferd hin frægazsta ok þottu þeir meira haattar menn allir siþan enn aadr er farit hofdu. Medan þeir hofdu verit i ferdinni andadiz Augmundr dreingr brodir Erlings skaacka hann þotti meira haattar þeirra brædra medan þeir lifdu baadir. Enn eftir fall Jnga konungs var til konungs tekinn yfir þann flock Magnus sun Erlings ok Kristinar dottur Sigurdar konungs jorsalafara. enn Erlingr hafdi þa einn landraad i Noregi. Valldamar Danakonungr gaf Erlingi jarls nafn gerdiz hann þa hinn mesti hofdingi. Eindridi kom vtan nockurum vetrum sidarr enn þeir Rognualldr ok redz hann þa til Eysteins konungs þuiat hann villdi ecki eiga vid Erling. Enn eftir fall Eysteins konungs efldu þeir Eindridi ok Sigurdr sun Hau(a)rdz haullz af Reyri flock ok toku til konungs Hakon herdibreid sun Sigurdar konungs Haralldzsunar gilla. þeir felldu Gregorium Dagssun ok Jnga konung. Þeir Eindridi ok Hakon borduz vid Erling vndir Seck. þa fell Hakon en Eindridi flydi. Erlingr jarl leet drepa Eindrida junga nockuru sidar i Vik austr. Rognualldr jarl dualdiz vm sumarit a Haurdalandi er hann kom i Noreg ok fretti þadan morg tidendi or Orkneyium. var þar vfridr mikill ok geingu gædingarnir miok i tua stadi. þeir voru fair er hia sæti sua at eingan lut ætti i. var Haralldr jarl odrum megin enn Erlendr jarl i odrum stad ok Sueinn Asleifarsun. Ok er Rognualldr jarl heyrdi þetta kuat hann visu.

Nu hafa gædingar geingit

gudfion er þat liona

vpp grafaz ill raad greppa

ærit morg aa særi.

þat mun þeygi siatna

þeim er suik vinnr heima

stigum litt a laagann

legg medan vpp heldr skeggi.

Jarl hafdi eingann skipakost enn þeir skylldu laata gera honum langskip nockut. ganga þeir vel vndir þat ok iatta þui ollu sem hann beiddi ok gerdu skipin.

Rognualldr jarl for til Orkneyia

Jarl bioz vm summarit at fara vestr til Orkneyia i riki sijtt ok vard hann sidbuinn fyrir þui at hann dualdi mart. for hann vestr a kaupskipi þui er aatti Þorhallr Asgrimssun hann var islendzkr madr ok kynstorr ok atti bu sudr i Byskupstungu. jarl hafdi sueit mikla a skipi ok gofugt foruneyti. toku þeir Skotland þa er var af vetri miok langt ok laagu vid Torfnes. kom jarl litlu fyrir jul i riki sijtt.

Eysteinn konungr fangadi Haralld jarl

Nv er at segia fra þui huat til tidenda vard i Orkneyium medan Rognualldr jarl var i vtforinni. Sumar þat er jarl var farinn or landi kom austan or Noregi Eysteinn konungr sun Haralldz gilla. hann hafdi her mikinn. þa hafdi hann lagt herinum til R(inans)eyiar. þa spurdi hann at Haralldr jarl Maddadarsun var farinn til Katanes med tuitugsessa ok hafdi .lxxx. manna. hann laa þa i Þorsaa. Enn er Eysteinn konungr spyrr til hans skipar hann þriar skutur ok for vestr yfir Petlandzfiord ok sua til Þorsaar. kom hann þar sua at þeir jarl vrdu eigi fyrr varir vid enn konungsmenn geingu vpp a skipit at þeim ok gerdu jarl handtekinn. hann var leiddr fyrir konung ok foru þeirra skipti sua at jarl leysti sik .iij. morkum gullz. enn hann gaf riki sijtt i hendr Eysteini konungi sua at hann skylldi af honum hallda rikit sidan. giordiz jarl þa madr Eysteins konungs ok batt þat med saardỏgum. þadan for Eysteinn konungr til Skotlandz ok heriadi þar vm sumarit. hann heriadi vida vm England i ferd þeirri ok þottiz þa hefna Haralldz sona.

Fra Eysteini konungi

Eftir þat for Eysteinn konungr aftr i riki sijtt til Noregs ok var allmisiafnt rætt vm hans ferd. Haralldr jarl var i riki sinu i Orkneyium ok var þockasæll af flestum monnum. þa var andadr Maddadr jarl fadir hans en Margret modir hans var komin i Orkneyiar hon var væn kona ok suarri mikill. J þann tima andadiz Dauid Skotakonungr. var þa til konungs tekinn Melkolmr son hans hann var barn at alldri er hann tok riki.

Fra Haralldi. capitulum.

Erlendr sun Haralldz hins slettmaala var leingzstum i Þorsaa enn stundum i Sudrey edr i hernadi siþan Ottar jarl andadiz. hann var hinn mannvænligzsti madr | ok giorr at ser vm flesta luti milldr af fe blidr ok raadþægr manna vinsælazstr af sinum monnum. hann hafdi sueit mikla. Anakol het madr hann var fostri Erlendz ok red mestu med honum. hann var ættstorr ok hardfeingr. hann var raadgiafi Erlendz jarls. Þa er Rognualldr jarl var farinn or riki sinu wt i Jorsalaheim for Erlendr a fund Melkolms Skotakonungs ok bad at hana gæfi honum jarls nafn ok Katanes til yfirferdar sua sem hafdi Haralldr jarl fadir hans. enn fyrir þui at Erlendr aatti marga vini enn Melkolmr var barn at alldri þa gekz þat vid at hann gaf Erlendi jarls nafn ok veitti honum Katanes halft vid Haralld frænda sinn. for Erlendr þa a Katanes ok hitti þar vini sina. Eftir þat dro hann lid at ser ok for wt til Orkneyia ok beiddi ser þar vidtoku. Haralldr jarl Maddadarsun dro lid at ser er hann spurdi ok gerdiz fiolmennr. foru þa menn i milli þeirra frænda at leita vm sættir. beiddiz Erlendr haalfra eyia vid Haralld jarl ok villdi Haralldr jarl eigi vpp gefa. kom þa sua at grid voru sett þau missari. enn þat var raadit at Erlendr skal fara austr a fund Noregs konungs ok beida helmings þess er Rognualldr jarl aatti ok lettz Haralldr jarl þann lut munda vpp gefa. For þa Erlendr austr i Noreg en Anakol ok sum sueitin var eftir. Gunni Olafssun brodir Sueins Asleifarsunar hafdi getid born vid Margretu modur Haralldz jarls enn Haralldr jarl hafdi gert hann utlægann. ok af þui tokz (u)vinatta med þeim Sueini ok Haralldi jarli ok sendi Sueinn Gunna brodur sijn sudr i Liodhus til Liotolfs vinar sins er Sueinn hafdi verit med fyrr. Fugl son Liotolfs var med Haralldi jarli ok var þui faatt med þeim Sueini. Þa er Erlendr jarl for austr i Noreg for Haralldr jarl yfir a Katanes ok sat i Vik vm vetrinn. Sueinn Asleifarsun var þa i Þrazvik a Katanesi ok vardueitti þar þa stiupsona sinna þuiat hann aatti fyrr Ragnhilldi Jngimundardottur. þau voru skamma rijd asamt Olafr var son þeirra. Siþan aatti hann Jngiridi Þorkelsdottur Andreas var sun þeirra. Þat var odinsdag i efzstu viku at Sueinn var geinginn vpp i Lambaborg med nockura menn. þeir sa at byrdingr for nordan af Petlandzfirdi. þottiz Sueinn vita at þat mundi vera menn Haralldz jarls þeir er hann hafdi sent eftir skatti a Hialltlandi. Sueinn bad sina menn ganga til skipa ok leggia at byrdinginum. ok sua gerdu þeir ok toku allt þat er a var enn skutu a land monnum Haralldz jarls ok geingu þeir til Vikr ok sogdu honum. Haralldr jarl suaradi faa vm ok sagdi at þeir Sueinn myndi ymsir fe hafa ok skipti hann monnum sinum a veizslur a paschana. Þat kalla Katnesingar at jarl veri . . .

Fra Sueini Astleifarsyni

Þegar eftir paschaviku for Sueinn a byrdingi ok rodrarskutu vt i Orkneyiar ok er þeir komu a Skalpeid toku þeir þar skip af Fugli Liotolfssyni. hann var kominn sunnan or Liodhusum fra faudur sins ok ættladi til Haralldz jarls. ok i þeirri ferd toku þeir .xij. aura gullz af Sigurdi klaufa huskarli Haralldz jarls. þat fe hafdi ver(i)t fært i bæ enn þeir voru i Kirkiuvogi er aattu. Siþan for Sueinn yfir a nes ok vpp a Skotland ok fann Melkolm Skotakonung i Ardion. hann var þa .ix. uetra gamall. þar var Sueinn manad ok i allgodu yfirlæti ok bad Skotakonungr hann hafa þau gædi oll a Katanesi sem hann hafdi aadr er hann var vsaattr vid Haralld jarl. Sueinn þackadi konungi.

Fra Sueini ok Anakol. capitulum.

Eftir þat bioz Sueinn a brottu ok skilduz þeir Skotakonungr i kærleikum miklum. for Sueinn þa til skipa sinna ok sigldu sunnan til Orkneyia. þa var Anakol a Dyrnesi er þeir Sueinn sigldu sunnan ok saa þeir sigling fyrir austan Mula. þeir senda til Sueins Gauta bonda af Skeggbiarnarstodum ok beiddi Anakol at Sueinn skylldi sættaz vid Fugl vm skiptokuna þuiat þar var frænsemi ok var Fugl þa med Anakol. Enn er Gauti fann þa Suein þa sendi hann ord til Anakols ok bad þa Suein at þeir færi til Sandeyiar ok fyndiz þar þuiat hann letz fara mundu. þar var sættarfundr ok geck saman sættin enn sua kom at Sueinn skylldi gera slikt er hann villdi. Eftir þat redz Anakol til lids med Sueini ok badz i þui at koma sætt þeirra saman Erlendz jarls ok Sueins er hann kæmi austann þuiat þar var fiandskapr mikill af brennu Frackakar. þeir Sueinn ok Anakol foru til Strionseyiar ok laagu vid hofn nockurar nætr. Þa bio i Strionsey Þorfinnr Bessason hann aatti þa Jngigerdi systr Sueins er Þorbiorn klerkr (hafdi) eina laatid.

Sætt Erlendz ok Sueins

Þa er þeir Sueinn laagu vid Hofsnes sigldi þar af hafi Erlendr jarl. þeir Anakol ok Þorfinnr leita nu vm sættir med þeim Sueini ok tok jarl þungliga a sættum kuat Suein iafnan andstreymann verit hafa þeim frændum enn halldit ecki þat er þeir Ottar jarl hofdu vid mæltz at styrkia sik (til) rikis. Sueinn baud þa iarli fylgd sina. var þar vm leitad dag allann ok geck eigi sættin fyrr saman enn þeir lystu þui baadir Anakol ok Þorfinnr at þeir mundu fylgia Sueini or Orkneyium ef jarl villdi eigi sættaz vid hann. Erlendr jarl sagdi þau ord Eysteins konungs at þeir skylldu hafa þann lut Orkneyia er adr hafdi Haralldr jarl. Sueinn gaf þat raad þa er þeir voru saattir at þeir skylldu fara aa fund Haralldz jarls aadr hann fretti þetta af odrum monnum ok bidia hann gefa vpp rikit. Sua var gert sem Sueinn mællti. þeir fundu Haralld jarl fyrir Kiareksstodum ok laa hann aa skipum. Þat var Michiaalsmesso aftan at þeir Haralldr jarl sa at langskip reri at þeim ok grunudu at vfridr mundi vera. hliopu af skipunum ok i kastalann. Aarni Rafnssun het madr er hliop af skipi Haralldz jarls ok til Kirkiuvags. hann var sua hræddr at hann fann eigi fyrr at hann hefdi skiolldinn a herdunum enn hann var fastr i dyrunum. þeir Erlendr jarl ok Sueinn hlupu af skipunum ok sottu eftir þeim Haralldi jarli til kastalans ok veittu þeim atsokn bædi med elldi ok vopnum. þeir | vorduz allskoruliga ok skildi nott med þeim. Þar wrdu margir menn sarir af huarumtueggium ok voru þeir Haralldr jarl miok vpp gefnir ef leingr hefdi verit atsoknin. Ok vm morgininn eftir komu bændr ok beggia vinir ok leitudu vm sættir. enn þeir Erlendr jarl ok Sueinn voru traudir til sættanna enn þo. for þat fram at þeir sættuz at þui at Haralldr sor þess eida at Erlendr jarl skylldi hafa hans lut eyianna. skylldi hann ok alldregi til rikis kalla i hendr hanum. foru þessir eidar fram at vitni hinna bezstu manna þar i eyiunum. Eftir þat for Haralldr jarl yfir a Nes ok sua i Skotland til vina sinna. for þa faatt manna or Orkneyium med honum. Erlendr jarl ok Sueinn stefndu þing vid bændr i Kirkiuvaagi ok sottu bændr til vm allar eyiar. flutti Erlendr fram sijtt maal ok sagdi þat at Eysteinn konungr hafdi gefit honum riki i Orkneyium þat er Haralldr jarl hafdi aadr at vardueita. beiddi hann þa bændr ser vidrtoku hafdi þar bref Eysteins konungs þau er þat saunnudu er hann sagdi. Sueinn flutti ok maal jarls ok margir adrir vinir Sueins ok frændr. kom þui sua at bændr iattudu Erlendi jarli hlydni. tok hann þa vndir sik allar eyiar ok gerdiz hofdingi yfir. enn sua var mællt med þeim Erlendi jarli ok bændum at hann skylldi eigi veria Rognualldi jarli þann luta eyianna er hann aatti ef honum yrdi audit aftr at koma. enn ef Rognnualldr jarl krefdi meirr enn haalfra eyia þa skylldu bændr veria þat med Erlendi jarli. Sueinn Asleifarsun var iafnan med Erlendi jarli ok bad hann vera varann ok trua eigi of vel Haralldi jarli edr Skotum. Þeir laagu leingstum vm vetrinn a skipum ok helldu niosnum fra ser. enn er at dro iolum tok vedraatta at hardna ok for Sueinn heim i Gareksey til buss sins ok bad jarl eigi vuarann vera vm sik þott þeir skildi. ok sua gerdi jarl ok laa a skipum enn efnadi huergi i eyium stad til iolaveizlu.

Haralldr jarl kom til Orkneyia aa vuart

Þat var til tidenda enn ellefta dag jula i Gareksey at Sueinn Asleifarsun sat vid dryck med huskorlum sinum. hann tok til orda ok gneri nefit. þat er ætlan min at nu (se) Haralldr jarl a ferd komenn til eyia. Þeir suarodo huskarlarnir at þat veri vlikligt fyrir sakir storra storma þeirra er aa lagu. hann kuez vita at þeim mundi sua þickia. mun ek nu ok eigi gera jarli niosn fyrir hugbod mitt eitt enn þo grunar mik at þers muni þurfa. Ok fell þa nidr þat tal ok drucku þeir sem aadr. Haralldr jarl byriadi ferd sina wt i Orkneyiar a iulum. hann hafdi .iiij. skip ok tiutigi manna. hann laa .ij. nætr vid Gareksey. þeir lendu i Hafnarvagi i Hrossey. þeir geingu hinn þrettanda dag iula i fiord. þeir voru i Orkahaugi medan iulahelgin stod ok ærduz þar .ij. menn fyrir þeim ok vard þeim þat farartalmi. Þa var af nott er þeir komu i fiord. var þat þar tidenda at Erlendr jarl var kominn a skip sijtt ok hafdi druckit vm daginn vppi aa husi. þeir Haralldr jarl draapu þar .ij. menn. het annarr Ketill en annarr er eigi nefndr. enn þeir toku hondum .iiij. menn Arnfinn brodur Anakols ok annarr het Liotolfr ok .ij. adra. Haralldr jarl for aftr i Þorsaa ok þeir Þorbiorn klerkr. þeir brædr foru til Lambaborgar Bendict ok Eirekr ok hofdu Arnfinn med ser. Þegar vm nottina er Erlendr jarl vard varr vid vfridinn þa senndi hann mann til Garekseyiar at segia Sueini ok let hann þegar rinda skipum a sio ok for til fundar vid Erlend jarl sem hann hafdi ord til sent ok voru þeir þa a skipum leingi vetran. Þeir brædr Bendict sendu þau ord at Arnfinnr mundi þui at eins lauss laatinn ef þeir Erlendr jarl leti þa hafa skip þat er þeir aattu er tekit hafdi verit fyrir Kiareksstodum. Jarl var þess fusari at laust væri laatid skipit enn Anakol latti þess ok sagdi at Arnfinnr mundi brott komaz þott eigi væri þetta til wnnit. Þat var midvikudaginn næsta fyrir faustu at þeir Anakol ok Þorsteinn Rognusun foru yfir a Nes medr .xx. menn a skutu vm nott. þeir drogu skutuna vndir biorg nockur i einn leynivog. þeir geingu vpp ok leynduz i kiorrum nockurum skamt fra Þrazvik. þeir biuggu sua vm at sua var sem madr lęgi i hueriu rumi. komid hofdu menn til skips vm morgininn ok grunudu þeir ecki vm. Þeir Anakol saa roa menn fyrir a skipi vtan fra borg ok lenda i aarós. þa sa þeir mann rida fra borg enn annan ganga ok kendu þar Eirek. þa skipto þeir lidi sinu ok geingu .x. til siofar med aanni ok gættu at þeir kæmi eigi til skipsins enn adrir .x. geingu til bæiar. Eirekr kom litlu fyrr a bæinn ok geck til skaalhuss. þa heyrdi hann til vopnadra manna ok hliop hann þa i skaalann ok vt adrar dyrnar ok villdi til skips sins. enn þar voru menn fyrir ok var hann þa handtekinn ok færdr vt i eyiar til Erlendz jarls. voru þa sendir menn til Haralldz jarls ok segia honum at Eirekr mundi eigi fyrr lauss verda laatinn enn þeir Arnfinnr kæmi heilir til handa Erlendi jarli. ok þetta geck eftir þui sem þeir beiddu.

Sættir þeirra Haralldz jarls ok Erlendz

Um vorit eftir bioz Haralldr jarl af Katanesi ok for nordr til Hialltlandz. hann ætladi at taka af lifi Erlend junga. Enn hann hafdi bedit Margretar modur hans enn jarl hafdi syniat. eftir þat feck Erlendr ser menn ok nam hana a brott or Orkneyium ok flutti hana nordr til Hialltlandz ok settiz i Moseyiarborg ok hafdi þar vidbunat mikinn. Enn er jarl kom i Hialltland settiz hann vm borgina ok bannadi allar tilflutningar. enn þar var vhægt atsokn vid at koma. foru menn til ok leitadu vm sættir med þeim. þa beiddi Erlendr at jarl skylldi gifta honum konuna enn baud sik til styrktar vid jarl ok sagdi at honum lægi meira vid at hann fengi halldit riki sinu en þotti þat vænz til at hann gerdi ser vuini(!) sem flesta. Þetta fluttu margir menn med Erlendi ok vrdu þær malalyktir at þeir sættaz ok | feck Erlendr Margretar ok redz sidan til felags med Haralldi jarli ok foru þeir vm sumarit austr i Noreg. Ok er þat spurdiz i Orkneyiar þa gerdu þeir Erlendr jarl raad sin ok fysti Sueinn at þeir mundi fara i hernat ok afla ser sua fiar. ok sua gera þeir ok foru sudr til Breidafiardar ok heriudu fyrir austan Skotland. þeir foru sudr til Beruuikr. Knutr hinn audgi het madr hann var kaupmadr ok sat iafnan i Beruuik. þeir Sueinn toku mikit skip ok gott er Knutr atti ok var a fe mikit. þar var ok aa kona hans. eftir þat sigldu þeir sudr vndir Blyholma. Knutr var þa i Beruvik er hann spurdi raanit. hann keypti at Beruvikrmonnum .c. marka silfrs (at þeir) sætti eftir fenu. þeir voru flestir kaupmenn er eftir leitadu. þeir foru a .xiiij. skipum at leita þeirra. Þa er Erlendr jarl ok Sueinn laagu vndir Blyholmum ræddi Sueinn vm kuelldit at menn skylldu liggia tialldlausir. kuat S(ueinn) þickia van at Beruvikr(menn) mundi koma fiolmennir til þeirra vm nottina. enn vedr var huast. Gaafu þeir ecki gaum at huat sem Sueinn mællti ok lagu vndir tialldum nema a skipi Sueins var ecki tialldat fyrir aftan sigla. Sueinn sat vpp i lodkaapu a kistu einni ok kuez munda buinn vera vm nottina. Einarr skeifr het skipveri Sueins. hann ræddi vm at sogur gangi fra vm roskleik Sueins. hann er kalladr karlmadr betri enn adrir menn enn nu þorir hann eigi at hafa tiolld a skipi sinu. Vardmenn voru vppi a holmanum. Sueinn heyrdi at þeir vrdu eigi a sattir huat þeir saa. hann geck vpp til þeirra ok spurdi vm huat þeir þrætti. þeir letuz eigi vita huat þeir saa. Sueinn var allra manna skygnstr ok er hann hugdi at saa hann at skip foru at þeim nordan .xiiij. hann geck a skip sitt ok bad vardmenn ganga a skipin ok segia huat vm var. Sueinn bad menn vaka ok reka af ser tiolldin. ok eftir þat gerdiz akall mikit ok æptu flestir a Suein ok spyria huat til raads skal taka. hann bad menn vera hlioda enn kuat þat vera sitt raad at leggia skipin a milli holmsins ok meginlandzins. ok freistum at þeir sigli vm oss. enn ef þeir sigla vm oss þa mun skilia med oss. enn ef þeir hallda at oss þa roum i moti þeim ok tokum vid sem hardaz ef fund vorn berr saman. Enn adrir raadmenn mælltu i moti ok kolludu þat eitt raad at sigla vndan. ok sua var gert. Sueinn mællti. ef þer vilit vndan sigla beitid þa a hafit wt. Sueinn vard seinst buinn enn Anakol beid hans. þa geck skipit Sueins meira ok let hann þa minka siglingina ok beid Anakols ok villdi eigi at hann væri einskipa eftir. Þa mællti Einarr skeifr er þeir Sueinn sigldu vid allt segl. er ei þat Sueinn at kyrt standi skipit vart. Sueinn suaradi eigi ætla ek þat enn þat ræd ek þer at þu leitir eigi oftar a hreysti mina er þu skyniar eigi fyrir rædslu sakir huart skipit skridr edr er þat kyrt. er þat þo allra skipa skiotaz vndir segli. Sneru þeir Sueinn þa inn vndir Mosey. þa sendi Sueinn menn til Eidinaborgar at segia Skotakonungi fra herfangi þeirra. Enn aadr þeir kæmi til borgarinnar þa ridu .xij. menn i moti þeim ok hofdu (vid) slagalar hosur fullar af silfri. ok er þeir funduz spurdu þeir at Sueini Asleifarsyni. þeir sogdu til hans ok spurdu huat þeir villdu honum. Skotar sogdu at þeim væri sagt at Sueinn væri handtekinn ok Skotakonungr hefdi sent þa at leysa hann ok sogdu fra erendum sinum. Konungr taldi lijt at felati Knutz enn sendi Sueini skiolld dyrann ok enn fleiri giafir. Þeir Erlendr jarl ok Sueinn komu heim vm haustid til Orkneyia ok komu helldr sid. Þetta sumar for Haralldr jarl austr i Noreg. þa kom ok vtan af Miklagardi i Noreg Rognvalldr jarl ok Erlingr skacki ok kom jarl litlu fyrir jul i Orkneyiar i riki sijtt.

Sætt Rognualldz jarls ok Erlendz jarls

Þa foru menn þegar i milli þeirra Rognvalldz jarls ok Erlendz jarl ok leitudu vm sættir ok kærdu bændr einkamaal þau er verit hofdu med þeim Erlendi jarli at hann skylldi eigi veria Rognnualldi jarli sinn lut eyia. Var þa komit a stefnulagi med þeim jorlum i Kirkiuvaagi ok a þeirri stefnu bundu þeir eidum sætt sina. þetta var .ij. nottum fyrir jul ok sættuz þeir vid þat at halfar skylldi hafa eyiar huarr þeirra ok veria baadir rikit fyrir Haralldi jarli edr odrum ef til kalladi. þa hafdi Rognualldr jarl eingann skipakost aadr enn skip hans komu austan vm summarit. Þenna vetr var allt kyrt enn vm vorit gerdu iallar raad sitt i moti Haralldi iarli ef hann kæmi austan ok for Erlendr jarl til Hialtlandz ok skylldi sæta honum ef hann kæmi þar vid. Rognualldr jarl for yfir til Þorsar þuiat þers var van at Haralldr iarl mundi þangat þegar leita ef hann kæmi austan þuiat hann aatti þar marga vini ok frændr. Þeir Erlendr jarl ok Sueinn voru a Hialtlandi vm sumarit ok duoldu skip aull sua at engi geingu til Noregs vm sumarit. Haralldr jarl for vm sumarit austan or Noregi ok hafdi .vij. skip ok tok Orkneyiar. en .iij. þeirra urdu sæ(ha)fa til Hialtlandz ok toku þeir Erlendr jarl þau. Þa er Haralldr jarl kom i Orkneyiar þa spurde hann þau tidendi at þeir hefdi sætz Rognualldr jarl ok Erlendr jarl ok þar skylldi haalfar eyiar huarr hafa vid annan. þottiz hann þa sia sinn kost ok mundi honum ætlat ecki af londum. tok hann þa þat raad at fara yfir a Nes a fund Rognualldz jarls aadr þeir Erlendr jarl kæmi austan. þeir Erlendr jarl ok Sueinn voru þa a Hialtlandi er þeir spurdu at Haralldr jarl var kominn i Orkneyiar a .v. langskipum. biugguz þeir þa þegar til Orkneyia ok fengu i Dynraust strauma ok stor vedr ok skildi þar med (þeim). Suein bar þa aftr at Fridarey a .xij. skipum ok hugdu jarl tyndann. helldu þadan sudr til Sandeyiar ok var þar fyrir Erlendr jarl med .iij. skipum ok vard þar fagnafundr mikill. foru þeir þadan til Hrosseyiar ok spurdu þar vm ferdir Haralldz jarls.

Talat vm sættir

Nv er at segia fra þui at Haralldr jarl kom i Þorsa ok hafdi .vj. skip. Rognualldr jarl var þa i Sudrlandi ok sat þar at brudkaupi þui er hann gipti dottur sina Jngiridi Eireki slagbrell. kom honum þegar niosn at Haralldr jarl var kominn i Þorsa. | reid jarl fiolmennr ofan fra Beruvik i Þorsaa. Eirekr var frændi Haralldz jarls ok aatti mikinn lut i at sætta þa ok margir adrir med honum. ok segia at þat var einsætt at lata sik eigi a skilia fyrir sakir frænsemi ok fostrs ok langs felagsskapar er verit hafdi med þeim. kom þui sua at stefnulagi var komit a med þeim ok gridum. skylldo þeir finnaz i kastala nockurum i Þorsaa ok tala .ij. einir. enn iafnmargir menn huars þeirra skylldu vera hia kastalanum. þeir toludu leingi ok lagdiz vel aa. þeir hofdu ecki fundiz sidan Rognualldr jarl kom i land. Ok er aa leid daginn var sagt Rognualldi jarli at lid Haralldz jarls droz þangat med vagnum. Haralldr jarl kuat þat ecki saka mundo. Þui næst heyrdu þeir vt til hauggva storra ok hlupu þeir þa vt. þar var kominn Þorbiorn klerkr med mikla sueit manna ok sætti þegar averkum vid menn Rognualldz jarls. enn þeir kolludu jarlar at þeir skylldu eigi beriaz. hliopu menn þa til or stadnum at skilia þa. þar fellu .xiij. huskarlar Rognualldz jarls en hann vard saar i andliti.

Raad Sueins

Eftir þat aattu vinir þeirra lut i at koma sættum a med þeim ok kom sua at þeir sættuz ok bundu med eidum sætt sina ok efnudu nyian felagskap med trygdum ok handsolum. ok var þetta raadit at þeir skylldu þegar vm nattina vt til Orkneyia a hendr Erlendi jarli. þeir helldu .x. skipum austan a Petlandzfiord ok helldu til Rinanseyiar ok lendu i Vidivagi ok geingu þar a land. Þeir Erlendr jarl laagu a skipum sinum i Bardvik ok sa þeir þadan fiolmennit a Rinansey ok gerdu þadan niosnir. enn er þeir vrdu vissir at jarlar hofdu sætz þa var þat ok sagt at þeir mundu Erlendi jarli eigi laata kost strandhauggva edr annarra vistafanga ok mundu ætla at sitia þeim mat þar i eyinni. Þa geingu þeir Erlendr jarl a tal ok leitadi raads vid lid sijt. kom þat asamt med þeim at Sueinn skylldi raada huert raad vpp skal taka. Sueinn veitti þau audsuor at þegar vm nottina skylldu þeir sigla yfir til Katanes ok sagdi at þeir hofdu eigi styrk til at deila vid þa baada i eyiunum. gerdi hann þat yfirbragd aa at þeir mundi fara til Sudreyia ok vera þar vm vetrinn. Þat var fyrir Michials messo vm aftaninn at þeir sigldu a fiordinn. enn þegar þeir koma yfir a Nes hlaupa þeir i bygdina ok reka ofan strandhogg mikil ok hoggua a skip sin. Straumar voru miklir ok vand vedraatta ok var fiordrinn iafnan vfærr. enn þegar er leidi gaf sendi Sueinn mann a baati handan af nesinu ok sagdi at Erlendr jarl hafdi hoggit strandhogg a Katanesi ok lagu bunir at sigla til Sudreyia þegar er gæfi. Ok er þessi tidendi komu til eyrna þeim Rognualldi jarli þa skaut hann aa husþingi ok taladi fyrir lidi sinu. bad menn vera vara vm sik ok gæta sin vel ok liggia hueria nott a skipum þui at nu er þeirra Sueins a eingri stund aurfænt i eyiarnar þui helldr sem hann gerir meirr ord aa at hann muni or landi fara. A aunduerdum vetri foru þeir Sueinn or Þorsaa ok vendu vestr fyrir Skotland. þeir hofdu .vj. langskip ok aull stor ok vel skipud. þeir toku rodrarleidi. enn er þeir voru a leid komnir af nesinu foru niosnarmenn Rognualldz vt i eyiar at segia honum tidendin. Jarlar lỏgdu þa skipum sinum til Skaalpeids ok villdi Rognualldr jarl at þeir lægi a skipum vm hrid. Þa er þeir Sueinn komu vestr af Stauri ræddi Sueinn vm at þeir mundi eigi kuelia sik lengr a rodri ok bad þa snua skipunum vinda a segl sijn ok snua vndan vedrinu. þersi raadagerd þotti monnum helldr vmerkilig enn þo var sua gert sem Sueinn villdi. Enn er þeir hofdu vm siglt toku sneckiur skiott at ganga þuiat byrr var godr ok er ecki getid vm ferd þeirra fyrr enn þeir koma til Orkneyia i Vaagaland. þar spurdu þeir at jarlar laagu vid Skaalpeid a .xiiij. skipum fyrir Knarrarstodum. þar var Erlendr jungi ok Eirekr slagbrellr ok mart annarra gofugra manna. Þorbiorn klerkr var farinn vt i Papuli til Hakonar karls maags sins. Þat var .iiij. nottum fyrir Sijmonsmesso at Sueinn Asleifarsun veitti orskurd at hann villdi eggia at jorlum vm nottina. enn þat þotti monnum helldr vraadligt vid þann lidsmun sem var. Sueinn villdi þo raada ok sua var gert þuiat jarl var þess fusari.

Bardagi med jorlum

Um nattina gerdi a drifuel blautt. geck Rognualldr jarl af skipi vid .vj. mann ok ætladi i Orfioru til buss sins ok vissi ser einkiss otta vỏnir. þeir Rognualldr jarl komu a Knarrarstadi i elinu. Þar bio Botolfr begla islendzkr madr hann var skaalld gott. hann bad Rognualld jarl med ser vera vm nattina ok lagdi morg ord til. gengu þeir jarl inn ok voru dregin af þeim klædi logduz þeir til suefns. enn Botolfr skylldi vaurd hallda. Þa nott hina somu lỏgdu þeir Erlendr jarl at þeim Haralldi jarli ok komu a vvart sua at þeir Haralldr jarl wrdu eigi fyrr varir vid enn þeir heyrdu heropit. hliopu þeir þa til vapna ok vorduz dreingiliga. Þar vard mikit mannfall ok lauk sua atsokninni at Haralldr jarl liop a land þa er .v. einir menn stodu vpp a skipinu. þar fell Biarni brodir Erlendz vnga gofugr madr ok tiu tigir annarra manna med honum enn fioldi var saart. Allir jarlsmenn hliopu af skipum ok flydu a land vpp. faatt fell af þeim Erlendi jarli enn þeir toku .xiiij. skip er jarlar aattu ok allt fe þat er aa var. ok sem lokit var hinu mesta starfi frettu þeir at Rognualldr jarl hafdi gengit af skipi sinu vm kuelldit ok fyst vpp a Knarrarstadi. ok þangat foru þeir. Botolfr bondi var vti fyrir dyrum er þeir kuomu ok fagnar hann þeim allvel. þeir spurdu huart Rognualldr jarl væri nockut þar. Botolfr kuat hann þar verit hafa vm nottina. enn þeir letu akafliga ok spurdu huar hann væri nu ok kuodu hann vita munda. hann retti hondina vpp vm | gardinn ok kuat þetta.

Ferr at fuglum harri

firar neyta vel skeyta

ván a heidar hæna

hnacka dyz vnd backa.

þar lætr aalmr er olmir

vnnlinz stafir finnaz

laund verr lofdungr braandi

lynghæns dregit kyngium.

Jarlsmenn toku skeid or tuninu ok þottiz sa bezst hafa er mest gat hlaupit ok fyst hefdi valld yfir Rognualldi jarli. Enn Botolfr geck inn ok vakti jarl ok sagdi honum þau tidendi er giordz hofdu vm nottina ok sua huat jarlsmenn hofduz at. Hlupu þeir þegar vpp ok klædduz foru sidan a brott ok i Orfioru til buss jarls. ok er þeir komu þar var þar fyrir Haralldr jarl a laun. far(a) þeir jarlar þegar yfir a Nes a sinum baati huarr. annarr vid þridia mann enn annar vid fiorda mann. allir menn jarla foru yfir a Nes huerr sem ser far feck. Þeir Erlendr jarl ok Sueinn toku aull skip jarla ok ofa fe annat. Sueinn Asleifarsun let skipta ser til handa ollum gersimum Rognualldz jarls þeim er tekin voru af skipi hans ok sendi honum allar yfir a Nes. Sueinn fysti at þeir Erlendr jarl legdi skipum sinum vt i Vaagaland ok skylldi þar liggia vid fiordinn ef þeir sæi skipafarar þegar er færi fra Nesinu. þotti þadan ok gott at sæta ahlaupum ef færi gæfuiz aa. Enn Erlendr jarl red fyrir sakir aeggianar lidsmanna sinna at þeir foru nordr til Daminseyiar ok drucku þar vm daga i kastala einum miklum enn logdu huern aptan skip i teingsl ok suafu a þeim vm nætr ok leid sua fram a iolafostu.

Fall Erlendz jarls

Þat var .v. nottum fyrir iol at Sueinn Asleifarsun for austr i Sandvik til Sigridar frændkonu sinnar. hann skylldi sætta hana vid nabua hennar er Biorn het. enn aadr en hann for ræddi hann vm (vid) Erlend jarl at hann skylldi sofa a skipum vm nottina ok vera þa ei vuarari þott Sueinn væri eigi vid. Sueinn var eina nott at Sigridar frænkonu sinnar. Gisl het landseti Sigridar ok kærr vinr. hann bad Suein at hann skylldi gista þar. hafdi hann heita laatid mungaat ok villdi veita þeim Sueini. Þa er þeir koma til Gils var þeim sagt at Erlendr jarl hefdi eigi geingit til skipa vm kuelldit. ok þegar er Sueinn spyrr þetta sendi hann Murgat Grimssun til jarls ok tua menn adra ok bad hann gefa gaum at raadum sinum þott hann gerdi eigi sua hina fyrri nattina. enn þat þicki mer vggligt at ek þurfa skamma stund at gera raad fyrir jarli þessum. Þeir Murgadr foru a fund Erlendz jarls ok sogdu honum ord Sueins. Menn jarls kuodu honum vndarliga farit Sueini sogdu at honum þætti adra stund ecki vfært enn stundum var hann sua hræddr at hann vissi eigi huar hann skylldi vardueita sik edr adra. sogduz þeir mundu sofa i naadum aa landi enn fara ecki til skipa. Jarl kuat sua vera skylldu sem Sueinn mællti. ok geck Erlendr jarl til skipa ok .iiij. menn ok .xx. enn allir adrir laagu at husi. þeir Murgadr logdu i vik adra skamt þadan. Þessa somu nott komu þeir Rognualldr ok Haralldr at (v)vorum Erlendi jarli sua at vardmenn þeir er voktu a eyiunni ok skipinu vrdu eigi varir vid fyrr enn þeir geingu vpp a skipit. Ormr het madr enn annarr Vfui. þeir voru a fyrirrumi a skipi jarls. Vfui hliop vpp ok villdi vekia jarl ok gat eigi vakt hann sua var hann dauddruckinn. Wfi þrifr vpp jarl i fang ser ok hliop vtbyrdiss med hann ok i eftirbaat er flaut vid skipit. enn Ormr liop (a) annat bord ok komz a land. þar fell Erlendr jarl ok flestir þeir menn er a skipinu voru. Þeir Murgadr vauknudu vid heropit vm nottina ok toku til aara ok reru fyrir nesit. nylysi var mikit ok saa þeir at jarlar logdu fra. þottuz þeir þa skilia at vm mundi hafa skiptz med þeim. reru þeir a brott ok fyst til Rennadals ok senda menn til Sueins Asleifarsunar at segia honum huat þeir hofdu seet. Haralldr jarl villdi grid gefa monnum Erlendz jarls enn Rognualldr jarl villdi bida fyst huart lik Erlendz jarls fyndiz edr eigi. Lik jarls fanz .ij. nottum fyrir iol ok var spiotskapt seet standa vpp i þarabruki. enn þat spiot stod i gegnum Erlend jarl. þa var lik hans fært til kirkiu enn grid voru gefin monnum jarls ok sua huskorlum Sueins .iiij. er teknir voru. Jonn het madr ok kalladr vængr hann var systurson Jons vængs er fyrr var getid. Jon hafdi verit med Hakoni karli ok hafdi gert sustur hans barn ok hafdi þa hlaupiz a brott i viking med Anakol. enn nu var hann med Erlendi jarli ok hafdi þo eigi verit i bardaganum. Menn Erlendz jarls sottu allir Kirkiuvag ok gættu sin i Magnus kirkiu. Jarlar foru þangat ok var lagdr sættarfundr i kirkiu. Jonn naadi eigi fyrr sættum af jorlum enn hann het at gera brudkaup til konu(n)ar. þar soru allir menn jorlum eida ok geriz Jon vængr aarmadr Haralldz jarls.

Sueinn drap Erlend.

Eftir fall Erlendz jarls for Sueinn Asleifarsun til Rennadals ok fann þar Murgat ok kunnu honum gloggliga at segia fra þeim tidendum er giordz hofdu i Daminsey. Siþan foru þeir Sueinn til Hrolfseyiar ok koma þar at flodi siofar. þeir baaru reida allann af skipum ok saa rad fyrir. Þeir skiptu monnum i bygdir enn helldu frettum til jarla ok annarra hinna fremstu manna huat huerigir hofduz at. Sueinn Asleifarsun geck i fiallit vid .v. mann ok odrum megin til siouar ok leynduz a bæinn i myrkrinu. þeir heyrdu þar inn mælgi mikla. þeir voru þar fedgar Þorfinnr Augmundr ok Erlendr maagr þeirra. hann Erlendr hældiz vm þat at hann hafdi veitt Erlendi jarli banasaar enn allir þeir þottuz þo vel gengit hafa. Ok er Sueinn hafdi þetta heyrt geck hann inn at þeim ok þeir forunautar. Sueinn vard skiotazstr ok hio Erlend þegar banahaugg. þeir toku Þorfinn hỏndum ok hofdu med ser enn Qgmundr var særdr nockut. Þeir Sueinn foru a Þingavoll til Helga fỏdurbrodur sins ok voru þar aundverd jolin a laun. Rognualldr jarl for til Daminseyiar at jolum enn Haralldr jarl var i Kirkiuvỏgi. Rognualldr jarl sendi mann a Þingavoll til Helga ok bad hann segia sua Sueini frænda sinum ef hann vissi nockut til huar hann var at Rognualldr jarl baud honum til sin vm iolin ok | kuez vilia eiga hlut i at sætta þa Haralld jarl. Ok er Sueini komu þessi ord þa for hann a fund Rognvalldz jarls ok var med honum ofanverd jolin i godu yfirlæti.

Fra Haralldi jarli ok Sueini Asleifarsyni

Eftir iolin var lagdr sætt(a)rfundr med iorlum ok Sueini ok skulu þeir luka þeim maalum er aadr var a sætz. ok er þeir funduz atti Rognvalldr jarl mikinn hlut i at sætta þa. enn menn nær allir voru þar vm helldr tillaga hardir þeir er eigi voru frændr edr vinir Sueins. sogdu iafnan vroa af honum standa. enn þat vard at sætt at Sueinn skylldi giallda huarum jarlanna mork gullz ok hafa halfar iardir sinar ok langskip gott. Sueinn suaradi gerdinni. þa muno vorar sættir bezst halldaz ef ek er vraktr. Ecki villdi Rognvalldr jarl hafa gialldit af Sueini kuez i engu vilia hrekia hann. kuez miklu meiri þickia slægr til trygdar ok vinattu hans enn i fe. Haralldr jarl for eftir sættina til Garekseyiar ok bio helldr osparliga kornum Sueins ok þui odru sem þar var. Enn er Sueinn spurdi þetta kærdi hann fyrir Rognvalldi jarli skada sinn ok kuat slikt sættabrigdi ok quez vilia fara heim ok sia vm fong sin. Rognvalldr jarl suaradi. verþu med mer Sueinn ok mun ek senda ord Haralldi jarli þuiat hann mun verda þer ofmadr vid at eiga i deilunum þott þu ser mikill fyrir þer ok madr vaskr Sueinn villdi eigi letiaz laata ok for med hinn .x. mann a skutu i Gareksey ok kom sid vm kuelldit. þeir foru aa bak husum. Sueinn villdi at þeir kueikti elld ok bæri at skaalanum ok brendi bæinn ok þar med jarl inni. Sueinn Blaakarasun het madr hann var mest haattar þeirra manna er þa voru med Sueini. hann latti þess miok ok kuad vera mega at jarl væri eigi a bænum enn þott hann væri þar sagdi hann at þeir mundu eigi laata naa wtgongu konu hans ne dottur. enn segir at þat veri vfært at brenna þær inni. Þeir Sueinn gengu at dyrunum ok inn i fordyrnar. hliopu menn þa vpp i skalanum ok komu aftr hurdinni. vrdu þeir Sueinn varir vid at jarl var eigi aa bænum. enn þeir er inni voru gafu vpp vỏrnina ok selldu þeir Sueini vapn sijn ok gengu vt slyppir allir ok gaf Sueinn grid aullum huskorlum Haralldz jarls. Sueinn steypti nidr ỏllu mungaati sinu ok hafdi brott med konu sina ok dottur. hann spyrr Jngiridi konu sina huar Haralldr jarl væri. enn hon villdi eigi segia. Sueinn mællti. þegi þu þa ok bænd mer. Eigi villdi hon ok þat þui hon var frændkona jarls. Af hondum selldi Sueinn vapnin summ er þeir koma a skip. Enn er þetta allt saman spurdiz var lokit sættum þeirra. Haralldr jarl hafdi farit til eyiar einnar at veida hera. Sueinn hellt til Helliseyiar hon er siobrott ok hellir mikill i biorgunum ok fell siorr fyrir hellismunnan at flodunum. Þa er huskarlar jarls fengu vopn sijn af þeim Sueini þa foru þeir a fund Haralldz jarls ok sogdu honum fra skiptum þeirra Sueins. Jarl let hrinda fram skipi sinu ok eggiadi at roa eftir þeim Sueini. ok laatum nu til staals suerfa med oss. Toku þeir þa rodr eftir þeim sua at saa huorir adra ok kenduz. ok er Sueinn ser at þeir jarl draga eftir þeim þa ræddi Sueinn vm. ver munum verda at leita oss raads nockurs þuiat mer er ecki vm at finna jarl þann veg sem til er hagat vm lidsmun þann er vera mun. manum ver taka þat raad at fara til hellissins ok vita huat þar skiptiz at voru maali. Þeir Sueinn koma til hellissins at vtfalli ok settu vpp skipit þuiat hellinum veik vpp i biorg. fell þa sior fyrir hellismunnann. Þeir Haralldr jarl foru at leita þeirra vm daginn vm eyna ok fundu þa eigi. þeir saa eingar skipafarir fra eyiunni. þetta vndruduz þeir miok þotti þeim vlikligt at Sueinn mundi hafa sockit nidr. Þeir reru vmhuerfis eyna at leita skipsins ok fundu eigi sem likligt var. gerdu þeir þat þa hellz af at þa mundi borit hafa at odrum eyium. foru þeir þangat þa sem þeim þotti likaz. var þat ok miok iafnskiott at þeir reru a brott ok siarrinn fell fra hellissmunnanum. Þeir Sueinn hofdu heyr(t) vidrædu jarls ok hans manna. Sueinn let þa eftir skipit i hellinum enn tok byrding einn er munkar aattu ok helldu til Sandeyiar gengu þar vpp ok brenndu byrdinginn. enn þeir Sueinn gengu vpp a eyna ok komu a bæ þann er heitir a Vỏlunesi. þar bio saa madr er Baardr het hann var frændi Sueins. Þeir kuoddu hann wt leyniliga ok sagdi Sueinn at hann villdi þar vera. Baardr kuat hann mundu sliku raada. enn ecki þori ek at þer seet eigi a laun. Þeir gengu enn ok voru einir i husi sua at vandbaalkr einn var i milli þeirra ok annarra manna. laundyrr voru a husinu þui er þeir Sueinn voru i ok var ladit i grioti lausliga. Þann aftan kom Jonn vængr aarmadr Haralldz jarls ok þeir .vij. saman. tok Baardr bondi vel vid þeim ok voru gerfir elldar storir fyrir þeim ok bokuduz þeir vid. Jonn var odmaalugr ok ræddi vm tidendi þau er giordz hofdu vm skifti þau er jarlar hofdu vid attz ok Sueinn. amællti hann miok Sueini ok kuat hann vera gridniding ok engum truann. hafdi hann nu sætz vid Haralld jarl ok villdi þegar fara at honum ok brenna hann inni. sagdi ok alldri mundu vera frid i landi fyrr enn Sueinn væri or landi rekinn. Baardr bondi ok forunautar Jons suaradu helldr fyrir Suein. Eftir þat tok Jonn at aamæla Erlendi jarli ok kuad þat eigi skada þott hann hafdi laatiz kalladi hann þann ofsamann at eingi maatti frialst hofud striuka fyrir honom. Ok er Sueinn heyrdi þetta þa maatti hann eigi standaz ok þreif til vopna sinna ok liop at laundyrum ok hratt or griotinu. Þa vard hark mikit. Sueinn ætladi at hlaupa fyrir skaaladyrnar. Jonn sat i skyrtu ok linbrokum ok er hann heyrdi til Sueins batt hann sko sina ok hliop vt fra elldinum ok þegar a brott af bænum enn nidmyrkr var aa ok frost mikit. hann kom vm nottina aa annan bæ ok var kalinn miok a fotum sua at af leysti sumar tærnar. Sueinn gaf | grid forunautum Jons fyrir ord Baardar bonda. Sueinn var þar vm nottina. enn eftir vm morgininn foru þeir brott þadan med skutu er Baardr aatti ok feck Sueini. foru þeir þa sudr i Bardzvik ok voru vid helli einn. Sueinn var stundum vm daginn at husi ok drack þar en suaf vid skip vm nætr ok gætti sin sua vid vuinum sinum.

Fra Rognvalldi jarli ok Sueini

Þa(t) var einn morgin snemma at þeir Sueinn sa langskip mikit fra Hrolfsey ok til R(inans)eyiar ok kendi Sueinn þegar at þat var skip Rỏgnvalldz jarls þat er hann var sialfr vanr at styra ok logdu til R(inans)eyiar ok þar at sem lá skúta þeirra Sueins ok gengu .v. menn vpp af skipi jarls. enn þeir Sueinn voru a hæd nockurri ok gryttu þadan a menn jarls. ok er þeir saa þat af skipinu brutu menn vpp vapn sin. enn er þeir Sueinn sa þat hlupu þeir af hædinni ok i fioruna ok hrundu vt skutunni ok hlupu þar aa. Langskipit hafdi rent vpp sua at þat var fast. Sueinn stod vpp i skutunni er þeir reru vt hia langskipinu ok hafdi spiot i hendi. Enn er Rognvalldr jarl sa þat þa tok hann skiolld ok setti fyrir sik enn Sueinn skaut eigi spiotinu. enn er jarl sa at skilia mundi med þeim let hann bregda vpp fridskilldi ok beiddi at þeir Sueinn skylldi at landi fara. Enn er Sueinn sa þat bad hann sina menn at landi leggia ok kuez enn vid þat bezst vna ef hann yrdi saattr vid Rognvalld jarl.

Fra Haralldi jarli ok Sueini

Eftir þat gengu þeir a land Rognvalldr jarl ok Sueinn ok toludu .ij. samt leingi ok lagdiz vel a med þeim. ok er þeir saatu a talinu þa sa þeir sigling Haralldz jarls er hann for fra Katanesi ok til Vagalandz. ok er skipit bar vndir þa spurdi Sueinn jarl huat til raada skylldi taka. jarl segir at Sueinn skylldi fara yfir a nes þa þegar. þetta var a langafostu. Þeir foru iafnsnemma or R(inansey). for jarl til Hrosseyiar en Sueinn for vestr i Straumey ok sa þeir Haralldr jarl skipit ok þottuz kenna at Sueinn aatti. helldu þeir þegar a fiordinn eftir þeim. ok er þeir Sueinn sa at jarl hellt eftir þeim þa gengu þeir fra skipinu ok leynduz. Enn er Haralldr jarl kom til Straumeyiar sa þeir skipit ok grunadi þa at manna vistir mundi vera nærri ok villdi þvi eigi a land ganga. Amundi het madr ok var Hnefasun hann var vinr Haralldz jarls enn faudurbrodir stiupbarna Sueins Asleifarsunar. hann for a milli þeirra ok gat þui vid komit at halldaz skylldi hin sama sætt sem giorr hafdi verit vm vetrinn. Þa hliop a stormr vedrs ok vrdu þeir þar at vera huarirtueggiu vm nattina ok skipadi Amundi þeim i eina reckiu baadum Haralldi jarli ok Sueini. j þui husi huilldu margir menn huars þeirra. Eftir sætt þessa for Sueinn yfir a nes enn Haralldr jarl yfir i Orkneyiar. Þat spurdi Sueinn til orda jarls at hann kalladi sætt þeirra helldr lausliga. litinn gaum gaf Sueinn at þui. hann for sudr i Dala ok var vm paschana med Sumarlida vin sinum. enn Haralldr jarl for nordr a Hialltland ok var þar miok leingi vm varit. Sueinn for sunnan ef(tir) paschana ok mætti a leidinni brædrum Jons vængs .ij. het annar Bunupetr enn annar Blaan. þeir Sueinn toku þa hondum ok toku af þeim feet allt enn fluttu þa til landz. var þeim þa hogginn gaalgi. ok er allt var til buit mællti Sueinn at þeir skylldi hlaupa a land vpp. kuat Joni brodur þeirra þat meiri skamm at þeir lifdi. þeir voru leingi wti ok kalnir miok er þeir komu til bæia. Sueinn for þadan i Sudreyiar til Liodhusa ok dualdiz þar vm rijd. Enn er Jonn vængr spurdi at Sueinn hafdi handtekit brædr hans enn vissi eigi huat er hann hafdi af þeim gert. þa for hann i eyna helgu ok tok þar Olaf sun Sueins Asleifarsunar fostra Kolbeins ragu ok for med i Vestrey. Þa fundu þeir Rognvalld jarl a Hreppisnesi. ok er jarl sa Olaf þa mællti (hann). hui ertu her Olafr. Hann suarar. Jonn vængr velldr þui. Jarl leit til Jons ok mællti. hui fluttir þu Olaf hingat. Hann suaradi. Sueinn tok brædr mina ok veit ek eigi nema hann hafi drepit þa. Jarl mællti. flyt þu hann aftr sem skiotaz ok dirf þik eigi at gera honum nockud til meins huat sem af brædrum þinum er vordit þuiat þer mun fyrir huorigum vært i eyium Sueini ne Kolbeini ef þu gerir honum nockut.

Fra Rognvalldi jarli

Eftir pascha vm vorit byriadi Sueinn ferd sina or Sudreyium ok hafdi .lx. manna. hann hellt til Orkneyia ok fyst til Rolfseyiar. þar toku þeir þann mann er Hakon karl het. hann hafdi verit med Haralldi jarli þa er Erlendr jarl fell. Hakon leystiz af .iij. morkum gullz ok frelsti sik sua vid Suein. Þar i Rolfsey fundu þeir Sueinn skip þat er jarlar hỏfdu gert af Sueini ok voru hoggin or bordin .ij. þat hafdi Rỏgnvalldr jarl gera laatid þuiat (Sueinn) hafdi (huorki) viliat kaupa ne þiggia skipit at jorlum. Sueinn hellt þadan til Hrosseyiar ok fann Rỏgnvalld jarl i Byrgisheradi. tok jarl honum þa vel ok var Sueinn med honum vm vorit. Rognvalldr jarl kuez þi hafa hoggit bord or skipinu at hann villdi eigi at hann gerdi skyndirædi þar i eyiunum þa er hann kæmi or Sudreyium. Haralldr jarl kom af Hialtlandi vm vorit a huitadogum. ok þegar hann kom i Orkneyiar sendi Rognvalldr jarl menn til hans ok segia at hann villdi at þeir Sueinn sættiz af nyiu. ok var þa lagidr saattarfundr fostudag i helgu viku i Magnus kirkiu ok gek Rognvalldr jarl med ỏxi breida til fundarins ok Sueinn med honum. geck þa saman sættin su hina sama sem efnut var vm vetrinn.

Fra Sueini Asleifarsyni

Þa gaf Rognvalldr jarl Haralldi jarli skip þat er aatt hafdi Sueinn enn gaf Sueini allt annat þat er giort var ok aa hans luta kom. Þeir Rognvalldr jarl ok Sueinn stodu hia kirkiudyrunum medan seglit var vtborit. þat hafdi verit vpplagit i Magnuskirkiu ok var Sueinn helldr vfrynligr er þeir baaru vt seglit. | Laugardaginn eftir þa er lokit var nontidum komu menn Haralldz jarls a fund Sueins Asleifarsunar ok sogdu at hann villdi at Sueinn kæmi til tals med hann. Þetta bar Sueinn fyrir Rognvalld iarl ok fysti hann Suein lijtt þessar ferdar. kuez eigi vita hueriu trua mætti. enn Sueinn for eigi at sidr ok þeir .vj. saman. Jarl sat j litilli stofu a þuerpalli ok Þorbiorn klerkr hia honum. faatt var manna annat hia jarli. saatu þeir vm hrid ok drucku. Eftir þat geck Þorbiorn ok sogdu þeir Sueinn sua at þa grunadi miok vm tiltekiur jarls. Þorbiorn kom aftr litlu (sidar) ok gaf Sueini skarlatz kyrtil ok skickiu kuaz eigi vita huart hann villdi giof kalla þuiat þessir gripir hofdu teknir verit fra Sueini vm vetrinn. Sueinn tok vid giofum þessum. Haralldr jarl gaf Sueini langskipit þat er hann hafdi aatt ok halfar eignir sinar ok iardir. hann baud Sueini at vera med ser ok kuat þeirra vingan alldri skilldo skilia. Vel tok Sueinn þessu ok for þegar vm nottina ok sagdi Rognvalldi jarli huersu farit hafdi med Haralldi jarli. Rognvalldr jarl let vel yfir þessu ok bad Suein til gæta at þeir yrdi eigi vsaattir.

Fra jorlunum

Nockuru sidarr reduz þeir til herferdar .iij. hofdingiar Sveinn Þorbiorn Eirekr. þeir foru fyst til Sudreyia. þeir foru allt vestr i Syllingar ok vunnu þar sigr mikinn i Mariuhofn Kolumba messu ok fengu ofamikit herfang. foru eftir þat til Orknneyia. Eftir sætt þeirra Rognvalldz jarls ok Haralldz jarls ok Sueins Asleifarsunar voru jarlar jafnan badir samt ok hafdi Rognvalldr jarl raad fyrir enn samþycki þeirra var gott. Þa er þeir komu heim or Syllingum for Þorbiornn klerkr til Haralldz jarls ok gerdiz raadgiafi hans. Sueinn for heim i Gareksey ok sat þar med fiolmenni a vetrum ok hafdi herfang sijtt til kostnadar ser med odrum fongum þeim er hann aatti þar i eyium. hann var mest hallr vndir Rognvalld jarl. huert sumar var hann i hernadi. Þat var mællt at Þorbiorn klerkr bætti ecki vm med þeim Rognvalldi jarli ok Haralldi jarli. Þorarinn kytlinef het hirdmadr Rognvalldz jarls ok vin hans. hann var iafnan med jarli. Þorkell het sueitungr Þorbiarnar klerks ok vin. þa Þorarin ok Þorkel skildi a vid dryck i Kirkiuvaagi ok vann Þorkell a Þorarni ok komz sidan a fund Þorbiarnar. Laugunautar Þorarins sottu eftir Þorkell enn þeir Þorbiornn vorduz or lopti einu. Þa var (sagt) jorlum ok koma þeir heim at skilia þa. Þorbiorn vildi eigi at Rognvalldr jarl dæmdi þetta maal ok gaf sok a eftirferdinni. Enn þa er Þorarinn var heill saara sinna þa drap hann Þorkel er hann gek til kirkiu. Þorarinn liop til kirkiu enn þeir Þorbiorn lupu eftir honum ok sueitungar hans. þa var sagt Rognvalldi jarli ok geck hann til fiolmennr ok spurdi huart Þorbiorn villdi briota vpp kirkiuna. Þorbiorn sagdi at kirkian ætti þeim ecki at hallda er inni var. Rognvalldr jarl kuat kirkiuna mundu vbrotna at sinni ok var Þorbirni þraungt fra kirkiunni. Ecki var sætz a þetta. for Þorbiornn yfir a nes ok var þar vm rid. þa vard mart til med þeim þuiat Þorbiorn gerdi margar vspektir bædi vm kuennamaal ok vm vigafaur. Þorbiorn for leyniliga vt i Orkneyiar a skutu med .xxx. manna ok lendi vid Skaalpeid hann geck til Kirkiuvaags med fiorda mann. hann liop einn saman inn i skytning vm kuelld þar er Þorarinn var inni ok drack. Þorbiorn hio hann þegar banahogg. siþan liop hann i myrkrit langt a brott. Fyrir þessa sok gerdi Rognvalldr jarl Þorbiorn klerk vtlægann fyrir allt sijtt riki. Þorbiorn for yfir a nes ok var med Hỏsui maagi sinum a laun. hann var kalladr hinn sterki hann aatti Ragnhilldi systur Þorbiarnar. þeirra sun var Stefann radgiafi fylgdarmadr Þorbiarnar. Litlu sidarr for Þorbiorn a fund Melkoms Skotakonungs ok var med honum i godu yfirlæti. Med Skotakonungi var sa madr er het Gilla Odran hann var ættstorr ok viafnadarmadr mikill. hann vard fyrir reidi Skotakonungs fyrir vspekt ok manndraap er hann gerdi i riki hans. Gilla Odran liop i Orkneyiar ok toku jarlar vid honum. Gilla Odran var a Katanesi ok hafdi aarmenning jarla. Helgi het gofugr bondi a Katanesi hann var vinr Rognvalldz jarls. þa Gilla Odran skildi aa vm aarmenningina ok for Gilla Odran at honum ok drap hann. enn eftir vigit for hann vestr i Skotlandzfiordu ok tok vid honum saa hofdingi er het Sumarlidi haulldr. hann hafdi riki i Dolum i Skotlandzfirdi. Sumarlidi aatti Ragnhilldi dottur Olafs Sudreyia konungs bitlings. þessi voru born þeirra Dufgaall konungr Rỏgnvalldr ok Engull. þat er kollut Dalueria ætt. Rognvalldr jarl stefndi til sin Sueini Asleifarsyni aadr hann færi i hernat. ok er þeir funduz bad Rognvalldr jarl hann hafa tilsiar vid Gilla Odran ef honum gæfi færi aa. Sueinn letz eigi vita huers af yrdi audit.

Sueinn drap Sumarlida

Eftir þat for Sueinn i viking ok hafdi .v. langskip. ok er hann kom vestr fyrir Skotlandzfiordu spurdi Sueinn at Sumarlidi haulldr var a skip kominn ok ætladi i viking. hann hafdi .vij. skip. þar styrdi Gilla Odran einu skipi ok var hann farinn inn i fiordu eftir lidi þui er ei var komit. þegar er Sueinn spurdi til Sumarlida lagdi hann til orrosto vid hann ok var þar bardagi hardr ok i þeirri orrostu fell Sumarlidi haulldr ok mikit lid med honum. Þar var Sueinn þess viss at Gilla Odran var eigi þar. for Sueinn þa at leita hans ok fann hann i Myrkuafirdi ok drap hann þar Gilla Odran ok .l. manna med honum. Eftir þat for Sueinn i viking ok heim at hausti sem hann var vanr. ok er (hann) kom heim vard skiott fundr þeirra Rognvalldz jarls ok let hann vel yfir þessum verkum.

Fra Rognvalldi jarli ok Haralldi jarli

Þat var sidr jarla nær huert sumar at fara yfir a Katanes ok þar vpp a merkr at veida rauddyri edr hreina. Þorbiorn klerkr var med Skotakonungi enn stundum for hann ofan aa nes ok var leyniliga med vinum sinum. Hann aatti þria vini | a Katanesi þa er hann hafdi mest traust af. einn var Hỏsuir maagr hans. annarr Lifolfr er bio i Þorsdal. þridi var Halluardr Dufason er bio i Kalfadal at Fornesi er geingr af Þorsdal. þessir voru einka vinir hans.

Draap Rognvalldz jarls

Þa er Rognvalldr hafdi jarl verit .ij. vetr ok .xx. siþan er Paall jarl var handtekinn þa foru þeir jarlar yfir a Katanes at alidnu sumri eftir vanda. ok er þeir komu i Þorsaa þa frettu þeir kuitt nockurn at Þorbiorn mundi vara vpp i Þorsaa a laun ok eigi allfaamennr ok mundi ætla þadan til aahlaupa ef færi gæfiz aa. Þa heimta jarlar menn at ser ok foru med hundrad lids ok ridu .xx. enn adrir gengu. þeir foru vm kuelldit vpp vm dalinn ok toku þar nockur gisting. Vm kuelldit er menn saatu vid ellda hnaus Rognvalldr jarl miok. Haralldr jarl mællti. huellr hnere frændi. Þeir foru vpp vm dalinn vm morgininn ok reid Rognvalldr jarl iafnan fyrir vm daginn ok sa madr er Aasolfr het. annarr het Jomarr frændi hans .v. ridu þeir saman fyrir vpp eftir Kalfadal. ok er (þeir) foru at bænum var Hauskulldr bondi vppi a kornamstri einu ok hlod enn heimamenn baaru at honum. þeir Haralldr jarl ridu nockura sidarr. enn er Hauskulldr kendi Rognvalld jarl heilsadi hann honum med nafni ok mællti akafa haatt ok spurdi at tidendum. ok maatti iafnvel heyra þott fiarri væri. Þetta var skamt fra stofu ok stodu husin a brecku nockuri haarri en geilar þreyngar at rida at bænum ok vidbrekt miok. A þessum bæ var Þorbiorn klerkr inni ok sat vid dryck. geilarnar gengu at husendanum vid gafhladit ok voru þa dyrr aa gafladinu ok hladit i grioti lausliga. þa er þeir Þorbiorn heyrdu ordtakit ok Hauskulldr heilsadi þeim Rognvalldi jarli hlupa þeir þegar til vapna sinna ok brutu griotid or laundyrunum ok hlupu þar vt. Þorbiorn hleypr fyrir gafhldit ok a geilagardinn voru þeir jarl þa komnir at dyronum. þa hio Þorbiorn þegar til jarls enn Aasolfr bra vid hendinni ok tok af hondina. siþan kom suerþit a hauku jarls ok var þat mikit saar. Aasolfr mællti er hann feck hauggit. fylgi þeir betr jarli er honum eiga fleiri giafir at launa. Hann var þa aatian vetra gamall ok var nykominn til jarls. Rognvalldr jarl villdi hlaupa af baki er (hann) sa Þorbiorn ok vard fotrinn fastr i stigreipinu. i þui kom Stefann at ok lagdi spioti a jarli. Þorbiorn veitti þa annat saar jarli. enn i þui lagdi Jomarr spioti i lær Þorbirni ok rendi lagit i smaþarmana. sneru þeir Þorbiorn þa aa bak husunum ok var þar at hlaupa fyrir brecku mikla ok a myri blauta. J þui komu þeir Haralldr jarl ok bar sua til leidinni at þeir koma moti þeim Þorbirni ok kendu þa huorir adra. þa mælltu menn jarls at þeir skylldi snua eftir þeim Þorbirni þeir er vissu huat fyrir var ætlat. enn Haralldr jarl latti þess ok kuez bida vilia atkuæda Rognvalldz jarls vm þetta maal þuiat Þorbiorn er vandamadr minn mikill sem þer vitid fyrir frændsemis sokum ok marga annarra vendzla er i milli eru. Enn þeir menn er hia Rognvalldi jarli voru styrmdu yfir honum daudum ok leid miok lỏng stund aadr þeir Haralldr jarl frettu tidendin. voru þeir þa komnir a myrina ok yfir fenit þat er geck eftir myrinni. enn af aeggian foruneytis jarla hliopu þeir Haralldr jarl ofan a myrina ok funduz vid fenit sua at sinum megin voru at huorir ok vordu þeir Þorbiorn dikisbackan. drifu þa til hans menn af bænum þeir sem honom hofdu fylgt ok vrdu þeir saman .l. manna. þeir vorduz þa dreingiliga ok hofdu vigi gott þuiat fenit var bædi diupt ok breitt enn myrin blaut at fram ok matti þeirri einni atsokninni vid koma er þeir skutuz a med spiotum. Þorbiorn mællti at þeir skylldi eingum aftr skiota. ok er skotin þurru þa hofduz þeir ord vid ok kalldi Þorbiorn a Haralld jarl ok mællti sua. þess vil ek bidia ydr frændi at þer gefit mer grid enn ek vil bioda þetta maal a yduart valld at þer dæmit einir. vil ek þar eingan lut vndan draga þann er ek maa at ydr sæmd se þa meiri enn aadr. væntir mik ok frændi at þu munir muna at þær deilur hafa verit at þu mundir eigi þann mun gera med ockur Rognvalldi jarli ok mer at þu mundir drepa mik þott ek hefdi þetta verk unnit þa er hann færdi þik mest vndir ỏlboga ok let þik eingu raada helldr enn suein sinn. enn ek gaf þer bezstar giafir ok leitada ek þer virdingar i ollu þui er ek maatta enn verk þetta er ek hefir vnnit er glæpr mikill ok liggr þat a mer enn rikit allt er fallit i yduart valld. megu þer ok þat vita at þenna kost ætladi Rognvalldr jarl mer sem nu hefi ek honum veitt. er ok þat mitt hughod frændi þott þann veg hefdi at boriz at ek væri laatinn enn Rognvalldr jarl lifdi at þer mundit gera hann at vidsæmingarmanni enn þer vilit gera mik at daudamanni. Þorbiorn for her vm morgum ordum aheyriligum. fluttu þetta ok margir menn med honum ok baadu honum grida. kom sua at jarl tok at hlyda a er margir fluttu. Þa tok til orda Magnus sun Havardz Gunnasunar gędingr jarla ok frændi. hann var þar gỏfgazstr madr i lidinu med Haralldi jarli. hann sagdi sua. eigi kunnum ver ydr raad at kenna jarl eftir þersi hinu miklu storvirki. enn segia mun ek huerr ordromr a mun leggiaz ef Þorbirne eru grid gefin eftir þetta verk ok þat annat at hann þorir at segia ydr i augu vpp nær i hueriu ordi at hann hafi þetta it illa verk fyrir þik gert edr þer til sæmdar wnnit er þer ok ollum frændum jarls man eilif skomm ok | vsæmd at vera ef hans er eigi hefnt. hygg ek þat vini Rognvalldz jarls fyrir satt hafa at þu munir fyrir lỏngu verit hafa raadbanamadr jarls enn nu hafi fram komit. edr hyggr þu at hann muni af þer bera vitundina þa er hann skal sik vndan sokum færa. enn eingi helldr suỏrum vpp fyrir ydr þar er hann segir ydr nu i augu vpp at hann hafi þetta vverkan fyrir ydr vnnit enn huersu maattu meirr sanna þat enn þu gefir honum nu grid. er ek ok raadinn i at alldri skal hann af mer grid hafa ef nockurir dugandismenn vilia mer fylgia huart sem ydr er þat liuft edr leitt. Slikt hit sama mællto brædr hans Þorsteinn ok Hakon ok Sueinn Hroalldzsun sneru þeir þa brott fra jarli ok vpp med dikinu ok leitudu huar þeir maattu yfir komaz. Ok er þeir Þorbiorn saa at þeir Magnus snua vpp med dikinu þa tok Þorbiorn til orda. nu mun þa aa hafa skilit vm raadagerdina. mun jarl vilia gefa mer grid en Magnus mun i moti mæla. Enn medan þeir toludu þetta hofuz þeir Þorbiorn fra dikinu. þeir Haralldr jarl stodu a dikisbackanum. Ok er hann saa at ecki mundi verda af gridagiofinni hliop hann yfir fenit med ollum vopnum sinum ok var .ix. aalna yfir dikit. forunautar hans lupu eftir honum ok gat eingi yfir laupit enn flestir gaatu feingit backann ok slodrudu sua at landi. Menn Þorbiarnar eggiudu at þeir skylldu snua a moti þeim Magnusi ok laata þar verda vmskipti med þeim. þa mællti Þorbiorn. þat þicki mer raad at þat taki huerr vpp sem likligaz þickir at dugi enn ek mun enn leita a fund Haralldz jarls. Flestir menn lỏttu þess ok beiddu hann helldr leita a skogs ok forda ser. Þorbiorn tok ecki vndir þat raad. ridloduz þeir forunautar hans fra honum ok leitudu ser ymsa vega hialpar. enn þeir Þorbiorn vrdu eftir .ix. saman. ok er hann ser at Haralldr jarl er kominn yfir dikit ferr hann a moti honom ok fell a kne fyrir honum ok kuez færa honum hofud sitt. Margir jarlsmenn baadu enn Þorbirni grida. þaa tok jarl til orda. forda þer Þorbiorn eigi nenni ek at drepa þik. Foru þeir þa ofan med Kalfadalsaa er þeir rædduz þetta vid. Þeir Magnus sottu eftir þeim. ok er jarl sa þat mællti hann. forda þer Þorbiorn eigi beriumz ek fyrir þik vid mina menn. Þa skilduz þeir Þorbiorn fra foruneyti jarls ok til audnaselia nockurra þeirra er heita Asgrims ærgin. þeir Magnus sottu eftir þeim Þorbirni ok baaru þegar elld at husinu. þeir Þorbiorn vorduz dreingiliga. ok er husit tok at falla ofan af bruna gengu þeir Þorbiorn wt ok voru þegar vopn borin a þa er þeim maatti vid koma. voru þeir aadr ok miok sottir af elldzgangi. letuz þeir þar allir felagar .ix. ok er leitat var til saarafars Þorbiarnar hofdu vt sigit idrin i þat saarit er Jomar hafdi veitt honum. Haralldr jarl for leid sina ofan eftir dalnum enn þeir Magnus vendu aftr til Fors ok veittu vmbunat liki Rognvalldz jarls ok fluttu ofan i Þorsaa.

Fluttr likami Rognvalldz jarls

Andlaazdagr Rognvalldz jarls Kala er .v. nottum eftir Mariu messo hina fyrri vm sumarit. Foru þeir Haralldr jarl þadan vt i Orkneyiar med likit med fogru foruneyti ok veittu groft at Magnuskirkiu ok huilldi hann þar til þess er gud birti hans verdleika med morgum ok storum iarteinum. enn Biarni byskup let vpp taka helgan dom hans at leyfui pafuans. Þar a steininum sem blod Rognvalldz jarls hafdi a komit þa er hann letz ma sia enn i dag sua fagrt sem nyblætt see. Rognvalldr jarl var miok harmdaudi þviat hann var allvinsæll þar i eyiunum ok vida annars stadar. hann hafdi verit hialparmadr mikill morgum monnum ỏrr af fe hỏgværr ok vinhollr jþrottamadr mikill ok skaalld gott. Dottur eina barna atti hann aa lifi Jngigerdi er atti Eirekr slagbrellr. þeirra bỏrn voru þau Haralldr iungi ok Magnus mangi Rognvalldr ok Jngibiorg Elin Ragnhilldr.

Fra Haralldi jarli ok Sueini

Eftir fall Rognvalldz jarls tok Haralldr jarl vndir sik allar eyiar ok gerdiz einn hofdingi yfir. Haralldr jarl var mikill hofdingi manna mestr ok sterkazstr. hann aatti Afreko þeirra bỏrn voru þau Heinrekr ok Hakon Helena ok Margret. Þa er Hakon var faarra vetra gamall baud Sueinn Asleifarsun honum til fostrs ok fæddiz hann þar vpp. ok þegar hann var sua færr at hann maatti fara med odrum monnum þa hafdi Sueinn hann i hernat med ser huert sumar ok leitadi honum i ỏllu virdingar. Þat var haattr Sueins i þann tima at hann sat um vetrum i Gareksey heima ok hellt þar iafnan attatigi karla a sinn kost. hann atti sua mikinn dryckiuskaala at eingi var annar iafnmikill i Orkneyium. Sueinn hafdi a vorum starfa mikinn ok let færa nidr ofua mikit saad ok geck þar miok sialfr at. enn er lokit var þeim starfa for hann huert vỏr i viking ok heriadi vm Sudreyiar ok Jrland ok kom heim eftir mitt sumar. þat kalladi hann vorviking. þa var hann heima til þess er akrar voru vppskornir ok seet var fyrir kornum. þa for hann i viking ok kom þa ecki fyrr heim enn manudr var af vetri ok kalladi hann þat haustviking.

Sueinn for til Jrlandz

Þat var til tidenda eitthuert sinn at Sueinn Asleifarsun for i vorviking. þa for med honum Hakon sun Haralldz jarls þeir hofdu fim rodrarskip ok ỏll stor. þeir heriudu vm Sudreyiar. þa var folk sua hrætt vid hann i Sudreyium at menn faalu allt lausafe sijtt i iordu edr urdum. Sueinn for allt sudr til Manar ok vard illt til fiar. þadan sigldu þeir vt vndir Jrland ok heriudu þar. enn er þeir komu nærr sudr vndir Dyflinn þa sigldu þar af hafi kiolar .ij. er komnir voru af Englandi ok ætludu til Dyflinnar. þeir voru hladnir enskum klædum ok var þar a gæzska mikil. þeir | Sueinn logdu at kiolunum ok budu þeim til bardaga. Litil vard vorn enskra manna. ok ræntu þar huerium penninghi þeim sem aa var kiolunum nema enakir menn hofdu igangsklædi sin ok nockurar vistir ok foru siþan med kiolana. Enn þeir Sueinn foru i Sudreyiar ok skiptu herfangi sinu. þeir sigldu vestan med pris miklum. Þeir gerdu til agætis ser er þeir laagu i hofnum at þeir tiolldudu enskum kledum yfir ser. enn er þeir sigldu i Orkneyiar saumudu þeir klædin framan a seglin sua at þannig var i at sia sem af skrudi einu væri gior seglin. þetta kolludu þeir skrudviking. Sueinn for heim i Gareksey til bws sins hann hafdi tekit af kiolunum vijn mikit ok miod enskann. Þa er Sueinn hafdi skamma stund heima verit baud hann til sin Haralldi jarli ok gerdi i mot honum virduliga veizlu. Þa er Haralldr jarl var at veizlunni vard þeim mart talat af risnu Sueins. jarl mællti. þat villda ek nu Sueinn at þu legdir af hernadinn. er nu gott heilum vagni heim at aka enn þu veiz þat at þu hefir lengi fæddann þik vid hernadin ok lid þitt. enn viafnadarmonnum ferr sua flestum at þeir laataz i hernadinum ef þeir taka sik eigi sialfir fra. Þa suaradi Sueinn ok leit til jarls ok mællti med brosu ok sagdi sua. vel er þetta mællt herra ok vingiarnliga mun ok gott at þiggia heilrædi af ydr. enn kæra þat sumir at þer seet litlir iafnadarmenn. Jarl suaradi. ek verd at abyrgiaz minn lut enn mælgi gengr mer til. Sueinn mællti. gott mun ydr til ganga herra. skal ok sua vera at af skal lata hernadinum þuiat ek finn at ek elldumz enn þuerr kraftrinn mikit i vasinu ok hernadinum. skal nu fara i haustviking ok villda ek at hon yrdi eigi med minnum afburdum enn varvikingin var. enn eftir þat skal af laata herforum. Jarl suarar. þat er ok vant at sia felagmadr huart fyrr kemr hel edr langframi. Eftir þetta fell nidr rædan. Haralldr jarl for a brott af veizlunni ok var vt leiddr med sæmiligum giofum. skilduz þeir Sueinn med miklum kærleikum.

Hernadr Sueins Asleifarsunar

Litlu sidarr bio Sueinn ferd sina i hernat. hann hafdi .vij. langskip ok oll stor. Hakon sun Haralldz jarls var med Sueini i faur. þeir helldu fyst til Sudreyia ok fengu þar litid herfang. foru þadan vt vndir Jrland ok heriudu þar vida. þeir foru allt sudr til Dyflinnar ok komu þar miok a vuart suo at stadarmenn vrdu eigi varir vid fyrr enn þeir voru komnir i stadinn. þeir toku þar mikit fe. þeir gerdu þar hertekna valldzmenn þa er þar voru i stadnum. foru þeirra skipti sua at þeir gaafu vpp stadinn i valld Sueins ok iattudu honum sua miklu gialldi sem hann villdi aa þa leggia. Sueinn skylldi ok skipa sinum monnum stadinn ok hafa valld yfir. Dyflinnarmenn sueria eid at þersu. Þeir foru til skipa vm kuelldit enn vm morgininn skylldi Sueinn koma i stadinn ok taka vid fegiolldum. skipa stadinn ok taka gisla af stadarmonnum. Nu er fra þui at segia huat titt var i stadnum vm nattina. rædismenn þeir er i stadnum voru hofdu stefnu sijn i milli ok kærdu vandrædi sijn þau er þeim voru fallin. þotti þeim þungt at laata koma stad sinn i valld Orkneyinga ok allra hellzst þeim manni er þeir vissu mestan viafnadarmann i Vestrlondum. kom þat asamt med þeim at þeir mundu suikia Suein ef þeir mætti. þeir toku þat raad at þeir grofu ser grafir storar fyrir borgarhlidum ok vida annarsstadar milli husanna þar er þeim Sueini var ætlat at ganga. enn menn leynduz þar i husunum hia med vapnum. þeir letu vid yfir grafirnar sua at nidr skulldi falla þegar er mannzþunginn kemr a. siþan breiddu þeir haalm a sua at ecki matti til sia grafanna ok bidu sua morgins.

Fall Sueins Asleifarsunar

Vm morgininn eftir stodu þeir Sueinn vpp ok vapunduz gengu sidan til stadarins. ok er þeir komu inn vm borgarhlidin gerdu Dyflinnarmenn kui fra borgarhlidinn allt at grofanum. þeir Sueinn sa ecki vid ok lupu i grafirnar. þeir stadarmennirnir hliopu þegar fyrir borgarhlidit enn sumir til grafanna ok baaru vapn aa þa Suein. þeim var vhægt vorn vid at koma ok letz Sueinn þar i grofinni ok allir þeir er inn hofdu gengit i stadinn. Sua er sagt at Sueinn letiz sidazst þeirra allra sinna felaga ok mællti aadr þessum ordum. viti þat allir menn huart sem ek laatumz i dag edr eigi at ek er hirdmadr hins helga Rognvalldz jarls ok ætla ek nu þar til traustz sem hann er med gudi. Menn Sueins foru þegar til skipa ok logdu a brott ok er ecki fra þeirra ferd at segia fyrr enn þeir koma i Orkneyiar. Nu er þar lokit fra Sueini at segia ok er þat maal manna at hann hafi mestr madr verit fyrir ser i Vestrlondum bædi at fornu ok nyiu þeirra manna er eigi hofdu meira tignarnafn enn hann. Eftir fall Sueins skipta synir hans arfi med ser Olafr ok Andress. þeir gerdu hitt næsta sumar eftir er Sueinn var laatinn gafhlod i dryckiuskaala þann hinn mikla er hann hafdi aattann i Gareksey. Andres son Sueins aatti Fridu dottur Kolbeins rugu systur Biarna Orkneyinga byskups.

Fra Haralldi jarli ok sonum hans

Haralldr jarl red nu Orkneyium ok var hinn mesti hofdingi. hann atti sidar Huarflodu dottur Melkolms jarls af Morhęfi. þeirra born voru þau Þorfinnr David ok Jonn Gunnhilldr Herborga ok Langlif. Þa er Vilhialmr byskup hinn sidarri var andadr var vigdr til byskups eftir hann Biarni sun Kolbeins rugu ok var hann hinn mesti hofdingi ok kærr vin Haralldz jarls. Biarni byskup hafdi frændbaa(l)k mikinn i eyiunum. Synir Eireks slagbrellz voru þeir Haralldr vngi ok Magnus mangi ok Rognvalldr. þeir brædr foru austr til Noregs | a fund Magnuss konungs Erlingssunar ok gaf hann Haralldi iarlsnafn ok halfar eyiar sua sem haft hafdi Rognvalldr jarl hinn helgi modurfadir hans. Haralldr jarl vngi for vestr yfir haf ok med honum Sigurdr murtr sun Juars galla. Modir Juars var dottir Hauardz Gunnasunar. sa Juarr fell a akrinum med Erlingi skacka. Sigurdr murtr var a vngum alldri ok manna vænligazstr ok hinn mesti aburdarmadr. Magnus mangi var eftir med konungi ok fell med honum i Sogni. Komu þeir fyrst vid Hialltland ok foru þadan til Katanes ok sua vpp i Skotland a fund Vilhialms Skotakonungs. beiddi Haralldr jarl at Vilhialmr skylldi fa honum Katanes halft sua sem haft hafdi Rognvalldr jarl. þetta veitti konungr honum. Þadan for Haralldr jarl ofan a Katanes ok efldiz þadan at lidi. þa kom til hans Lifolfr skalli maagr hans. hann aatti þar mart gofugra manna þeirra er frændr hans voru. Lifolfr aatti Ragnhilldi systr jarls. þersi var kalladr Haralldr jarl hinn iungi enn Haralldr Maddadarsun hinn gamli. Lifolfr hafdi mest raadagerd fyrir lidi jarls. þeir gerdu menn vt i Orkneyiar a fund Haralldz jarls hins gamla ok beiddu at hann mundi gefa vpp halfar eyiarnar sua sem konungr hafdi veitt Haralldi junga jarli. Enn er þessi ord komu fyrir jarl þa syniadi hann þess þuerliga at midla riki sijt med neinu saattmaali. Lifolfr skalli for þa ferd ok heitadiz jarl vid hann miok adr hann færi brott. Haralldr jarl gamli dro lid saman eftir þetta ok vard allfiolmennr. Þeir Haralldr jarl vngi voru a Katanesi ok hofdu þar safnat nockurn. þa er þeir spurdu at Haralldr jarl gamli dro lid saman þa sendu þeir (jarls) menn af nyiu Lifolf nordr yfir Petlandzfiord at skynia vm herinn. hann lagdi austan at R(inans)ey ok geck þar vpp a fiall ok fann þar .iij. vardhalldzmenn Haralldz jarls gamla ok drapu .ij. enn hỏfdu einn med ser til fretta. Lifolfr sa þa ok herinn jarls ok hafdi hann mart skipa ok flest stor. Sneri Lifolfr þa ofan af fiallinu ok til skips sins ok sagdi felỏgum sinum slik tidendi sem hann hafdi viss vordit. hann sagdi at Haralldr jarl hafdi sua mikinn her at þeim var vfæra at beriaz vid hann. er þat mitt raad segir Lifolfr at ver farim i dag nordr i Þorsaa ok mun oss þar safnaz lid mikit i dag. enn ef þer vilit leggia til orrostu vid Haralld jarl þa er þat hin mesta vfæra huersu sem tekz. Þa tok Sigurdr murtr til orda. illu heilli hefir maagr jarls farit yfir Petlandzfiord er hann hefir eftir laatid hiartad. ok kuat eigi uænt horfa ef allir skylldi hiartalausir þegar þeir sæi her Haralldz gamla. Lifolfr suaradi. vant er þat at sia Sigurdr huar huergi berr hiarta sijtt ef til þarf at taka. ætla ek þat mund er ek renn fra Haralldi junga at ydr afburdarmonnum muni avinnt þickia eftir at standa. Enn ecki vard af faurinni i Þorsaa. enn litlu sidarr sa þeir skipaflota Haralldz jarls fara vndan R(inan)sey. biugguz þeir þa til bardaga. Haralldr jarl geck a land vpp ok fylgdi lidi sinu. hafdi hann her mykla meira. þeir Sigurdr murtr ok Lifolfr fylgdu lidi vnga jarls. Sigurdr murtr var i raudum skarlatz kyrtli ok drap blodunum vndir bellti ser. sumir mællto at sua mundi hann ok gera a bakit. hann bad eigi vpp drepa. þuiat eigi mun ek ofugr at ganga i dag. J sinn fylkingararm var huerr þeirra. ok er þeir hofdu fylkt lidinu seig saman orrostan ok var akafa hord. J lidi Haralldz jarls gamla var mart hinna horduzstu manna þeirra er ofrkappsmenn voru miklir ok bunir forkunnar vel sem voru frændr byskups ok margir adrir sueitarhofdingiar jarls. Þa er stadit hafdi orrostan vm rid fell Sigurdr murtr ok hafdi vel bariz ok dreingiliga. Lifolfr geck annarra manna bezst fram. sua segia Katnesingar at hann gengi þrysuar i gegnum fylkingar Haralldz jarls gamla enn þo fell hann i þeirri orrostu med godan ordztir. Þa er þeir voru badir fallnir Lifolfr ok Sigurdr murtr brast flotti i lidi jarls hins vnga. Haralldr jarl vngi fell vid torfgrauir nockurar. var þa þegar vm nottina set lios mikit þar er blodit hafdi nidr komit. þeir kalla iarlinn sannhelgann ok er þar nu kirkia sem hann fell ok er hann þar iardadr a nesinu. ok geraz vtỏluligar iarteinir fyrir hans verdleik veittar af gudi ok vitrar þat iafnan at hann villdi yfir til Orkneyia til Magnus jarls ok Rognvalldz jarls frænda sinna. Eftir bardagann lagdi Haralldr jarl vndir sik allt Katanes ok for þegar vt i Orkneyiar ok hrosadi miklum sigri.

Fra Orkneyinghum. capitulum.

Uilhialmr Skotakonungr spurdi at Haralldr iarl var fallinn ok þat med at Haralldr jarl Maddadarsun hafdi vndir sik lagt allt Katanes ok hann ecki sik eftir spurt. vard Skotakonungr þessu reidr miok ok sendi menn i Sudreyiar til Rognvalldz Sudreyia konungs Gudrodar sunar. Modir Gudrodar var Jngibiorg dottir Hakonar jarls Paalssunar. Rognvalldr konungr var þa mestr hermadr i Vestrlondum. þat var .iij. vetr er hann laa vti a herskipum sua at hann kom eigi vndir sotkan raft. Þegar er Rognvalldi komu þessi ord dro hann her saman vm allt Sudreyia riki ok af Satiri. hann hafdi ok mikit lid af Jrlandi. hellt hann þa nordr til Katanes ok tok vndir sik allt landit ok dualdiz þar vm rijd. Haralldr jarl sat i Orkneyium ok gaf eingan gaum at ferd konungs. enn er leid at vetri bioz Rognvalldr konungr heim i riki sijt i Sudreyiar. hann setti eftir a Katanesi .iij. syslumenn var einn Mani Olafssun annarr Rafn logmadr. Hlifolfr hinn alli het hinn .iij. Nockuru sidar enn Rognvalldr konungr for i Sudreyiar sendi Haralldr jarl mann yfir aa nes ok sagdi at þa þætti honum gott hans erendi ef hann gæti drepit einn af syslumonnum edr alla tua. Þessi madr var fluttr yfir Petlandzfiord. for hann þar til er hann kom a fund Rafns logmannz. ok spurdi Rafn huert hann skylldi fara. hann vard faarr sua vm. Rafn tok til | orda. se ek a þer at Haralldr jarl hefir þik til nockurs illz sent hingat a nesit. enn ek nenni eigi at laata drepa þik þuiat þu ert frændi minn. Vid þetta skildu þeir ok for hann a brott þadan ok til Hlifolfs. ok foru þeirra skipti sua at hann veitti Hlifolfi liflaat. hliop hann þa i brott ok vt i Orkneyiar a fund Haralldz jarls ok sagdi honum huat er hann hafdi gert.

Haralldr pindi byskup

Haralldr jarl bioz nu or Orkneyium. ok er hann var albuinn for hann fyst nordr til Þorsaar ok geck þar af skipum sinum. Byskup var i borginni a Skarabolstad. ok er þeir sa her Haralldz jarls sa þeir Katnesingar at hann hafdi her sua mikinn at þeir hofdu einga vidstodu. þeim var ok sagt at jarl væri i sua illu fari at vsynt væri hueriu hann eirdi. byskup tok þa til orda ok mællti. ef ockur skipti fara vel þa mun hann gefa ydr grid. Sua var gert sem byskup mællti fyrir. Herr jarls þusti af skipunum ok til borgarinnar. byskup geck i moti jarli ok fagnadi honum med blidum ordum. enn þeirra skipti foru sua at Haralldr jarl let handtaka byskup ok skera or honum tunguna enn siþan let hann stinga knifi i augun ok blinda hann. Jonn byskup kalladi a meyna hina heilugu Traullhænu i meizlunum ok geck sidan a brecku nockura þegar þeir letu hann lausann. kona ein var a breckunni ok bad byskup hana hialpa ser. hon sa at blod fell or andliti hans ok mællti. vertu hliodr herra þuiat giarna vil ek hialpa ydr. Byskup var færdr til þess stadar er huilir hin helga Traullhæna. þar feck byskup heilsubot bædi maals ok synar. Haralldr jarl geck þa vpp at borginni ok gafu þeir hana þegar vpp i valld jarls. hann veitti monnum þegar storar refsinger ok lagdi a þa menn giolld stor er honum þotti mest verit hafa i landraadum vid sik. let hann þa enn alla Katnesinga ganga vndir sik med eidum huart er þeim var liuft edr leitt. siþan tok hann vndir sik eignir þær allar er aatt hofdu syslumenn þeir er til Skotakonungs voru farnir. sat Haralldr jarl þa a Katanesi med morgu folki.

Fra syslumonnum

Nu er at segia fra syslumonnum. þeir reduz .vi. saman vpp i Skotland ok fundu þar konung vm vetrinn a iolafostu. kunnu þeir gloggliga at segia fra þeim tidendum er giordz hofdu a Katanesi i ferdum Haralldz jarls. þessum tidendum vard konungr allreidr enn tuennum giolldum kuez hann þeim giallda skylldu er sijt hofdu laatid. Hinn fysta dag er þeir voru med Skotakonungi let hann gefa haalfan þridia tug aalna klædiss huerium þeirra ok enn mork enska til skotzsilfrs ser sina huerium þeirra. voru þeir med Skotakonungi fram vm iol i godu yfirlæti. Enn þegar aa bak iolum sendir Skotakonungr ord ollum hofdingium i riki sinu ok dro her saman ofua mikinn vm landit ok stefndi þeim her ofan a Kalsnes a hendr Haralldi jarli. hafdi Skotakonungr allmikinn her ok ferr hann þar til er hann kemr i Eysteinsdal. þar mætiz Katanes ok Sudrland. herbudir Skotakonungs stodu eftir endilongum dolunum ok er þat lỏng leid. Haralldr jarl var a Katanesi er hann spurdi þessi tidendi. dro hann þegar lid at ser ok er sua fra sagt at hann fengi .lx. hundrada manna ok hafdi þo allz einga vidstodu at beriaz vid Skotakonung. sendi hann þa menn a fund Skotakonungs at leita vm sættir med þeim. enn er þat var flutt fyrir konungi sagdi hann at ecki þurfti vm sættir at leita nema hann hafdi enn fiorda huern penning af Katanesi þann er a var landinu. Enn er þessi ordsending kom fyrir Haralld jarl kalladi hann a tal vid sik landzmenn ok adra hofdingia ok leitadi raada vid þa. enn vid þat at þeir saa eingin efni sin gengu þeir at þessi sætt at Katnesingar gulldu fiordung eigu sinnar Skotakonungi fyrir vtan þa menn er a konungs fund hofdu farit vm vetrinn. Haralldr jarl for vt i Orkneyiar ok skylldi hann hafa Katanes allt sem hann hafdi aadr haft enn Haralldr jarl vngi tæki af Skotakonungi. J vfridi þeim var blindadr Þorfinnr sun Haralldz jarls. hann hafdi verit gisladr af Skotakonungi. Eftir sætt þeirra for konungr vpp i Skotland. Haralldr jarl var nu einn hofdingi i Orkneyium. Þat var ofarliga a dogum Haralldz jarls er þeir Olafr maagr hans ok Jonn Hallkelssun eflda flock or Orkneyium ok austr i Noreg a hendr Suerri konungi. þeir toku til konungs Sigurd sun Magnus konungs Erlingssunar. J þann her reduz margir storættadir menn or Orkneyium. þat var hinn sterkazsti flockr. þeir voru kalladir Eyiarskeggiar ok Gullbeinar vm hrid. þeir bỏrduz i Floruvỏghum vid Suerri konung ok fengu vsigr. þar fellu þeir baadir Jonn ok Olafr ok sua konungr þeirra ok mestr luti hersins. Eftir þat lagdi Suerrir konungr a Haralld jarl fiandskap mikinn ok kendi honum volld vm er flockrinn hafdi hafiz. kom þi sua at Haralldr jarl for vesten ok Biarni byskup med honum. Jarl gaf sik i valld Suerris konungs ok let hann einn skera ok skapa i milli þeirra. Þa gerdi Suerrir konungr Hialltland allt af Haralldi jarli med skottum ok skylldum ok hafa Orkneyia iarlar ecki þat haft sidan. Haralldr jarl var þa .v. vetra gamall er honum var gefit iarls nafn. hann var .xx. vetr jarl sua at þeir Rognvalldr jarl hinn helgi voru badir saman yfir Orkneyium. eftir fall Rognvalldz jarls var Haralldr jarl i Orkneyium aatta vetr hins fimte tigar. hann andadiz a odru aari rikis Jnga konungs Baardarsunar. Eftir Haralld jarl toku synir hans riki Jonn ok Dauid. Heinrekr sun hans aa Ros a Skotlandi. Þessir hafa rikazstir verit Orkneyinga iarla at tali þeirra manna er frasagnir hafa þar vm gort. er þar til nefndr Sigurdr Eysteinssun Þorfinnr jarl Sigurdarson Haralldr jarl Maddadarsun. Þeir brædr Jonn ok Dauid redu badir londum eftir fỏdur sinn þar til er Dauid andadiz or sỏtt a þui aari sem Hakon galinn andadiz i Noregi. siþan tok Jonn jarls nafn yfir ollum Orkneyium.

Brenna Adams byskups

Þa er Jonn byskup anndadiz a Katanesi sa er Haralldr jarl leet meida var tekinn byskup j stad hans sa er Adam het ok vissi eingi madr ætt hans þuiat barnit hafdi fundiz vid kirkiudyrr nockurar. hann þotti Katnesingum helldr hardr j byskupsdominum ok kendu þat mest munk þeim er var med honum. Þat var forn sidr at byskup skylldi hafa spann smiors vndan tuttugu kuum. skylldi þetta huerr bondi giallda sa er var a Katanesi. sa meira er fleire kyr aatti enn hinn þui minna sem færi | hafdi ok skylldi huerr eftir þui giallda sem teldiz til. Enn Adam byskup villdi æxla gialldit ok hafa spann vndan .xv. kuum. ok er þat feckz beiddiz hann at hafa vndan .xij. kuum. ok er þat var vppi laatid villdi hann hafa vndan .x. kuum. enn þat þotti ollum vdæmi. Þa foru Katnesingar a fund Jons jarls hann var þa a Katanesi ok kærdu þeir þetta fyrir honum. Jarl leez her mundu ecki til leggia. kuez þat þickia ouandaz. kuat tua illa fyrir hondum. kuat þetta vera vþolanda enn leetz eigi mundu annan vpp kueda. Þa var Adam byskup at haakirkiu i Þorsdal enn Jonn jarl var skamt þadan. Katnesingar hofdu þa þing a fialli yfir bæ þeim er byskup var aa. Rafn laugmadr var þa med byskupi ok bad hann byskup vægia helldr monnum kuez ella reddr vm huersu færi. Byskup bad hann vera kaatann kuad bændr munu sialfa staudfa sik. Þa var sent til Jons jarls ok bedit at hann skylldi sætta þa byskup enn jarl villdi huergi nær koma. Þa runno bændr ofan af fiallinu ok foru akafliga geystir. ok er Ramn laugmadr sa þetta bad hann byskup gera nockut raad fyrir ser. þeir byskup drucku i lofti einu. ok er bændr komu at loptinu geck munkrinn wt j dyrnar ok var þegar hogguinn vm þuert andlitid ok fell daudr inn i loptid. Ok er byskupi var þetta sagt þa suaradi hann. þat kom eigi fyrr fram enn likligt var þuiat hann lagdi iafnan þungliga til vorra maala. þa bad byskup Rafn segia bỏndum at hann vill sættaz vid þa. ok er þat var sagt bændum wrdu þui fegnir allir þeir er vitrari uoru. geck byskup þa wt ok ættladi til sætta. enn er þat sa hinir verri menn þeir er odazstir voru toku þeir Adam byskup ok færdu hann i eitt litid hus ok slogu sidan i elldi. enn husit brann sua skiott at þeir er byskupi villdu biarga fengu ecki at gert. leez þar Adam byskup ok var likit lijtt brunnit er fanz. þa var likinu veittr sæmiligr grỏftr ok virduligr vmbunadr. enn þeir menn er hellz hofdu verit vinir byskups þa gerdu þeir menn a fund Skota konungs. Þa var Alexander Skota konungr son Vilhialms konungs hins helga. enn konungrinn vard vid þessi tidendi sua illa at menn hafa þær hrakningar at minnum er hann gerdi eftir brennuna byskups i manna meidingum ok manndraapum fiaarraanum ok brottrekstri manna af landinu. Kunnum ver nu eigi greiniligar at segia af þeim tidendu(m) er til heyra Orkneyinga iorllum enn sua sem ver hofum sagt.

---

Fotnoter: