Eiríks saga jarls (Fagrskinna)

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Fagrskinna



K. 23. Her skiptiz Noreghr

Eftir oʀastu aðr en hofðingiar skildist iamna þæir með ser Noregs vælldi. hafðe Eirikr oskærðan þann þriðiung lannz er hanom bar til hannda. en Svæinn konongr væitti Æiriki noccon lut Noregs vælldis. þess er hann atte. oc hafðe þo Svæinn konongr Vikena alla undir ser austan til Liðendis nes. sva sagðe Þorðr Kolbæins sunr.


121.
En æftir vig fra Væigu
vant er orð gram norðan
lannz æða længra stundu
lagðez suðr til Agða
en Svæinn konongr sunnan
sagðr er dauðr hinn auðgi
fat bilar flestra yta
faer hans bꝍar varo.


Olafr konongr svænski laut mikit riki i þesso lut skifti um Upplonnd oll. oc noccot norðr af Þrondhæimi oc sætti hann þar til lanz giæzlo Svæin iarl Haconar sun. oc skylldi hann giallda af skatta Olafe kononge hinum svænska. Eirikr oc Svæinn brꝍðr foro þa til Noregs. oc hafðe Eirikr Ormen langa. sem sægir Halldor okristni.


122.
Hialm falldenn bar hilmir
rings a myklu þingi
skæið glæsto þa þioðer
þingat Ormenn langa
en suðr at gny gunnar
glaðr tok iarll við naðre
aðr varð ægg at rioða
ættgoðr Hæmings broðer.


K. 24. Vm Eirik iarl Haconar sun æftir fall Olafs Tryggvasunar.

(E)iʀikr lagðe þa undir sec Noregh sva sem aðr var sagt. oc þæir .ii. brꝍðr varo iarlar oc var Eirikr rikare. hann atte Gyðu dottor Svæins Dana konongs. þæira sunr var Hacon. Eirikr var hærmaðr mikill mikla æfe oc langa. oc allra manna sigrsælastr. hann gerðe frægðar værk þat at hann drap Tiðenda-Skofta er fyrr var ritat. oc annat sinni barðez hann austr a Gaulannde oc hæriaðe þar viða. drap mikit folk oc toc sumt honndum oc let læiða til skipa. oc var lꝍyst ut með myklu fe. Hit þriðia sinni barðezk hann við Iomsvikinga. hit fiorða sinni i Ꝍyrarsundi. rauð þar .iiii. skæiðar af Danum. hina .v. orrostu atte hann a Staure suðr við vikinga. drap marga. en suma rak hann a kaf. þar næst for hann austr i Garðariki a henndr Valldamare gamla oc hæriaðe viða um hans riki. hann braut Aldeigiuborg oc toc þar mikit fe. oc ænn længra sotte hann austr i Garða. for allt með hærnaðe brændi borger oc castala. en bꝍndr runnu með byrðar a marker. Enn toc hann i Ꝍystra sallte um haustið .iii. skæiðar vikinga drap allt liðet oc toc skipen oc allt fe þæirra. þar nest giek hann uppa Ꝍystra Gauland oc brændi þar morg þorp for ofan með hærfange miklu. þaðan for hann austr hærskilldi um allar sislur. þar nest atte hann orrastu við Olaf Tryggvasun. Eirikr væitti uppgangu a Skane oc toc þar mikit fe. oc aðr en hann kꝍme til skipa atte hann mikla orrastu við lannz menn oc hafðe sigr. þar nest toc hann knarru .iiii. firir Yggiostaðum af kaupmannum. liopo sumir firir borð en sumir varo hanndtæknir oc bundnir. meðan iarlenn oc hans menn skifto klæðom þæirra. þessar allar orrastur talde Ꝍyiulfr daðaskalld. þa er haun orte um Eirik þat cvæðe er hæitir Bannda drapa. I þann tima heriaðe Eirikr iarl mest um Garðariki i velldi Valldamars konongs. er Olafr Tryggvasun var konongr i Norege. oc gierðe hann þat til hæmndar oc oþocca við Olaf konong oc fiandscapar. æftir fall Haconar faðr sins. Ðesser iarlar hafðu latet skyraz oc helldo kristni. en ængum manne þrꝍngðu þæir til kristni. nema leto gera hværn sem villdi. oc um þæirra daga spilltiz miok kristni. sva at nalega var alheiðit um Upplonnd. oc inn um Þrondhæim. en hellzt kristnin með sionom. Eirikr iarl let ekki hallda upp kaupstaðinum i Niðarose. en hallda upp bꝍnom a Laðum. æftir þema hætte sem þa var er Hacon iarl lifði. en þar sat Eirikr oftaz þa er hann var i Þrondhæimi. oc hann let hæfia kaupstað i Stæinkerum oc let þingat flytia at ser bæðe skatta oc skylldir i hværn stað sem hann sat. friðr goður var þa oc er mikit. væl helldo iarlar log oc varo ræfsingar menn miklir. þæir giftu Berglioto systr sina Einare þambaskælfi oc var hann þæim fulltrui. aller lændir menn varo vinir Eiriks iarls nema Erlingr Skialgs sunr. sva sagðe Þorðr Kolbæins sunr.


Erik Werenskiold:
Eirikr iarl gerðe færð sina af Norege væstr til Englanz. oc sætti Hacon son sinn .xii. vætra gamlan lannz at giæta.
123.
Uæit ec firir Erling uttan
ar at hærsar varo
lofa ec fasta ty flestar
farlannz vinir iarlle.


Þa er Eirikr iarl reð Norege. fecc Svæinn konongr Dana bana sott væstr a Englannde oc hafðe aðr mikit unnit af Englannde i riki Aðalraðs konongs er i þann tima reð firir Englannde. i Danmork toc þa til rikis ungr hofðingi sunr Svæins konongs er Knutr het. hanum var þat i hug er faðer hans hafðe at hafk. oc fam vættrum æftir andlat faðr sins bio hann hær mikinn af Danmorku væstr til Englannz. oc hann senndi orð Eiriki iarle mage sinum. at fara með ser. oc þottez þar æiga mikit traust. þui at Knutr var þa ungr æigi ælldri en .xiii. vætra.[1] en Eirikr iarl var orrastu maðr mikill oc rꝍyndr at viti oc hamingiu. Eirikr iarl gerðe færð sina af Norege væstr til Englanz. oc sætti Hacon son sinn .xii. vætra gamlan lannz at giæta oc skiftu i hælminga rikinu með Svæini en hann for a fund Knuz konongs. þæir foro baðer saman hærskilldi viða um England. oc atto margar orrastur. sva sem sægir Þorðr Kolbæins sunr i kvæðe þui er hann orte um Eirik iarl oc kꝍmr samt með þæim Ottare svarta þar er hann tælr i Knuz drapo. hversso marga barðaga þæir atto aðr en Englannd yrði unnit. Eirikr iarl fecc bana a Englannde þa er hann var comenn fra Rumi oc andaðezk af bloðras er hanum var aðr ufur skorenn. i þenna tima reðo þæir Norege. Svæinn oc Hacon iarlar baðer. oc stoð rikit allt með sama hætte sem fyrr.


Tekst med fotnoter

K. 23. Her skiptiz Noreghr

Eftir oʀastu |[2] [3]aðr en hofðingiar skildist iamna þæir með ser Noregs vælldi[4]. hafðe Eirikr[5] oskærðan þann þriðiung lannz er hanom bar[6] til hannda. en[7] Svæinn konongr væitti Æiriki noccon lut [Noregs vælldis. þess er hann atte[8]. oc hafðe þo Svæinn konongr Vikena alla [undir ser[9] austan[10] til Liðendis[11] nes. sva sagðe Þorðr Kolbæins sunr.


121.
En æftir vig [fra Væigu[12]
vant er orð[13] gram norðan
lannz[14] æða længra stundu
lagðez suðr til Agða
en Svæinn konongr sunnan
sagðr er dauðr hinn auðgi[15]
fat bilar flestra yta
faer[16] hans bꝍar[17] varo.

Nedenfor gengives versenes formentlig rigtige form her og i det følgende.


En ept víg frá Veigu
(vant 's orð) und gram norðan
land eða lengra stundu
lagðisk suðr til Agða;
en Sveinn konungr sunnan
sagðr es dauðr, en auðir
(fátt bilar flestra ýta
fár) hans bœir vǫ́ru.


Olafr konongr[18] svænski laut mikit riki i þesso lut skifti um Upplonnd oll. oc noccot norðr af[19] Þrondhæimi oc sætti hann þar til lanz giæzlo[20] Svæin iarl Haconar sun. oc skylldi hann giallda af skatta Olafe kononge [hinum svænska[21]. Eirikr[22] oc Svæinn brꝍðr[23] foro þa til Noregs. oc hafðe Eirikr Ormen langa. sem[24] sægir Halldor okristni.


122.
Hialm falldenn bar hilmir[25]
rings a[26] myklu þingi
skæið glæsto þa þioðer[27]
þingat[28] Ormenn langa
en suðr at gny gunnar[29]
glaðr tok iarll við[30] naðre
aðr varð ægg at rioða
ættgoðr Hæmings broðer.
Hjalmfaldinn bar hilmi
hrings at miklu þingi
(skeið glæstu þá þjóðir)
þangat Ormr enn langi;
en sunnr at gný Gunnar
glaðr tók jarl við Naðri;
áðr varð egg at rjóða
ættgóðr Hemings bróðir.


K. 24. Vm Eirik iarl Haconar sun æftir fall Olafs Tryggvasunar.[31]

(E)iʀikr lagðe þa[32] undir sec Noregh sva[33] sem aðr var sagt. oc[34] þæir [.ii. brꝍðr varo[35] iarlar oc var Eirikr rikare. hann atte Gyðu dottor Svæins Dana konongs. þæira sunr var Hacon. Eirikr var hærmaðr mikill mikla[36] æfe oc langa. oc allra manna sigrsælastr. hann gerðe[37] frægðar værk þat at hann drap Tiðenda-Skofta [er fyrr var ritat. oc[38] annat sinni[39] barðez hann austr a Gaulannde[40] oc hæriaðe þar viða[41]. drap mikit folk oc [toc sumt honndum[42] oc [let læiða[43] til skipa. oc var[44] lꝍyst ut[45] með myklu fe[46]. Hit þriðia sinni[47] barðezk hann við Iomsvikinga. hit fiorða sinni[48] i Ꝍyrarsundi. rauð þar .iiii. skæiðar[49] af Danum[50]. hina .v. orrostu atte hann a Staure suðr |[51] við vikinga[52]. drap marga. en suma rak hann a kaf. þar næst for hann austr i Garðariki a henndr[53] Valldamare[54] gamla oc[55] hæriaðe viða um hans riki. hann[56] braut Aldeigiuborg[57] oc toc þar[58] mikit fe. oc ænn længra sotte[59] hann austr i Garða[60]. [for allt með hærnaðe[61] brændi borger oc castala. en bꝍndr runnu [með byrðar a marker[62]. Enn toc hann i Ꝍystra sallte [um haustið[63] .iii.[64] skæiðar vikinga drap allt liðet[65] oc toc skipen[66] oc [allt fe þæirra[67]. þar nest giek[68] hann [uppa Ꝍystra[69] Gauland[70] oc brændi þar morg þorp for ofan með hærfange miklu. þaðan for hann [austr hærskilldi um[71] allar sislur[72]. þar nest atte hann orrastu við Olaf[73] Tryggvasun[74]. Eirikr væitti uppgangu a Skane oc[75] toc þar mikit fe[76]. oc aðr en[77] hann kꝍme til skipa atte hann mikla orrastu við lannz menn oc hafðe sigr. þar nest toc hann knarru .iiii. firir Yggiostaðum[78] af kaupmannum. liopo sumir firir borð en sumir varo hanndtæknir[79] oc bundnir[80]. meðan iarlenn oc hans menn skifto klæðom[81] þæirra. þessar [allar orrastur[82] talde Ꝍyiulfr[83] daðaskalld. þa er haun orte um Eirik [þat cvæðe[84] er hæitir[85] Bannda drapa. I þann tima heriaðe Eirikr iarl mest um Garðariki i[86] velldi Valldamars[87] konongs. er[88] Olafr[89] Tryggvasun var konongr[90] i Norege. oc gierðe hann[91] þat til hæmndar[92] oc oþocca[93] [við Olaf konong oc fiandscapar[94]. æftir fall Haconar faðr sins[95]. Ðesser iarlar hafðu latet skyraz oc helldo[96] kristni. en ængum manne[97] þrꝍngðu þæir til kristni. nema[98] leto gera hværn[99] sem villdi. oc um þæirra daga spilltiz miok kristni[100]. sva at nalega var[101] alheiðit um Upplonnd. oc inn um Þrondhæim. en hellzt kristnin[102] með sionom. [Eirikr iarl let ekki[103] hallda upp kaupstaðinum[104] i Niðarose. en hallda upp bꝍnom [a Laðum[105]. æftir þema[106] hætte sem [þa var er Hacon iarl lifði[107]. [en þar sat Eirikr[108] oftaz þa er hann var i Þrondhæimi. [oc hann let hæfia kaupstað i[109] Stæinkerum[110] oc let þingat[111] flytia [at ser bæðe[112] skatta oc skylldir [i hværn stað sem hann sat[113]. friðr [goður var þa[114] oc er mikit. væl helldo iarlar log oc varo ræfsingar menn miklir. þæir giftu Berglioto systr sina Einare þambaskælfi oc var hann þæim[115] fulltrui. aller lændir menn varo vinir Eiriks iarls nema Erlingr Skialgs sunr. sva sagðe Þorðr Kolbæins sunr.


123.
Uæit ec[116] firir Erling uttan
ar at hærsar varo
lofa ec fasta ty flestar
farlannz vinir iarlle[117].
Veitk, fyr Erling útan,
ár at hersar vǫ́ru
(lofak fasta Tý) flestir
(farlands) vinir jarla.


|[118] Þa er Eirikr iarl[119] reð Norege. fecc Svæinn [konongr Dana[120] [bana sott[121] væstr a Englannde oc hafðe aðr[122] mikit unnit[123] af Englannde i[124] riki Aðalraðs konongs er i[125] þann tima reð firir Englannde. i[126] Danmork toc þa til[127] rikis[128] ungr hofðingi[129] sunr Svæins konongs er Knutr het. hanum [var þat[130] i hug [er faðer hans hafðe at hafk[131]. oc fam vættrum æftir andlat faðr sins bio hann[132] hær mikinn af Danmorku væstr til Englannz. oc[133] hann senndi orð Eiriki iarle mage sinum. at [fara með ser. oc þottez þar æiga mikit[134] traust. þui[135] at Knutr var þa[136] ungr[137] æigi ælldri en[138] .xiii. vætra.[139] en Eirikr iarl var orrastu maðr mikill oc[140] rꝍyndr at viti oc hamingiu. Eirikr iarl[141] gerðe færð sina [af Norege[142] væstr til Englanz. [oc sætti[143] Hacon son sinn .xii. vætra gamlan lannz at giæta oc skiftu[144] i hælminga rikinu með[145] Svæini en hann for a fund Knuz konongs. þæir foro[146] baðer saman hærskilldi[147] viða um England. oc[148] atto margar orrastur. sva sem sægir[149] Þorðr Kolbæins sunr i [kvæðe þui[150] er hann orte um Eirik iarl oc kꝍmr samt með þæim Ottare svarta þar er hann tælr i Knuz drapo. hversso marga barðaga þæir atto aðr en Englannd yrði unnit. Eirikr iarl fecc bana a Englannde þa er hann var comenn [fra Rumi[151] oc andaðezk af bloðras er hanum [var aðr[152] [ufur skorenn[153]. i þenna tima [reðo þæir[154] Norege. Svæinn oc Hacon iarlar baðer. oc stoð rikit allt[155] með[156] sama hætte sem fyrr.




Noter:

  1. 1012
  2. 68
  3. her beg. B igen.
  4. riki A.
  5. iarl tf. A.
  6. hafði (til hannda) boriz A (handa ul. A2).
  7. oc A.
  8. [af sinum luta i Noreghi A.
  9. [ul. A.
  10. sål. B1-2; austr B, A.
  11. Liðandis A.
  12. [þau vaguð A.
  13. um tf. A.
  14. land A.
  15. er auðe A.
  16. far A.
  17. bꝍr A.
  18. hinn tf. A.
  19. i A.
  20. ivir sinn lut tf. A.
  21. [ul. A.
  22. iarl tf. A = l. 10.
  23. broðir hans A.
  24. sva sem A.
  25. hilmi A.
  26. at A.
  27. þioðar B1-2.
  28. þengat A.
  29. gumnar A.
  30. viðr A.
  31. Overskr. fra B; Vm Æirik oc hans ævi A.
  32. ul. A.
  33. ul. A.
  34. at A.
  35. [.ii. | brꝍðr varo omv. A og ul. iarlar
  36. alla A og ul. oc langa.
  37. þet hit fyrsta tf. A og ul. det følg.
  38. [oc fyʀ er sact i riti. at A.
  39. sål. B1-2; sinn B, A.
  40. Gautlannde A.
  41. oc tf. A.
  42. [sumt handtoc hann A.
  43. [læyddi A.
  44. þat tf. A.
  45. ul. A.
  46. enn tf. A.
  47. sinn A = l. 14.
  48. barðiz hann tf. A.
  49. skæiðir A = s. 137, l. 2.
  50. enn tf. A.
  51. 69
  52. oc tf. A.
  53. honnd A.
  54. Valdemare A.
  55. ul. A1.
  56. ul. A1.
  57. sål. A; Elldinguborg B (Elldingiuborg B1-2).
  58. ul. A.
  59. for A.
  60. -riki tf. A.
  61. [oc hæriaðe allt sem hann for oc A.
  62. [a marker með byrðar A.
  63. [sål. A, der tf. eftir; i hans riki B.
  64. .iiii. B1-2.
  65. ul. A.
  66. scip þeiʀa A.
  67. [hvert fat er a var A.
  68. for A.
  69. [austr a A.
  70. sål. B1-2; Gautland B, A.
  71. [austr . . um ul. A.
  72. sål. B1-2; sislæ B; aðalsyslr A.
  73. konong tf. A.
  74. viðr Svoldr tf. A.
  75. ul. A.
  76. oc menn tf. A.
  77. ul. A1.
  78. Hiostaðum A.
  79. hærtæknir A.
  80. satu sva tf. A.
  81. fatum A.
  82. [omv. A.
  83. Ꝍylifr A; Eylifr A1; Ꝍylfr A2 (og i A er i senere tf.).
  84. [omv. A.
  85. callat var A.
  86. oc A.
  87. Valldimars A.
  88. enn A.
  89. konongr tf. A.
  90. þa A.
  91. Eirikr iarl A.
  92. fianzscapar A.
  93. til uðucka A; oþocco B1-2.
  94. [ul. A.
  95. nyt kap. A med overskr.: Her lata iarlarnir skiraz
  96. þeir tf. A.
  97. mannom A.
  98. ul. A.
  99. hvarn A.
  100. med art. A.
  101. allt tf. A.
  102. sål. alle undt. B: kristinn; allt tf. A.
  103. [ekki let Eirikr iarl A.
  104. sål. A; kaupstaðum B.
  105. [ul. A.
  106. þvilicum A.
  107. [ul. A.
  108. [oc sat þer A.
  109. a B1-2, (at A).
  110. [foran friðr A og skr.: hann let ouc og at
  111. þangat A.
  112. [ul. A; bæðe findes kun i B1-2.
  113. [þær er hann toc i Þrandæime A.
  114. [var þa goður A.
  115. af þvi tf. A.
  116. ul. A.
  117. iarla A og herefter ny linje.
  118. 70
  119. ul. A.
  120. [omv. A; Dana har B1-2 (ul. B).
  121. [sott oc andaþiz A (oc andaþiz ul. A2).
  122. ul. A.
  123. undir sec tf. A.
  124. sål. A; ul. B.
  125. ul. A.
  126. ul. A.
  127. sål. alle undt. B, mgl.
  128. forraða A.
  129. konongr A.
  130. [bio mikit A.
  131. [(sål. for hafsk); ul. A.
  132. ul. A.
  133. ul. A.
  134. [væita ser fylgi til Ænglanz oc A.
  135. firir þa soc A.
  136. ul. A.
  137. hann var tf. A.
  138. ul. A.
  139. 1012
  140. ul. A.
  141. ul. A.
  142. [ul. A.
  143. [a fund maghs sins. Enn til lanzgæzlo i Noreghi setti hann A og ul. det følg.: lannz at giæta
  144. skipti A.
  145. þeim tf. A.
  146. oc hæriaðo tf. A.
  147. ul. A.
  148. ul. A.
  149. tælr efter Kolbæins A.
  150. [omv. A.
  151. af Rum A.
  152. [hafði verit A.
  153. [omv. A.
  154. [raða A.
  155. efter hætte A.
  156. æftir A.