Fjörutíu Íslendinga þættir: Halldórs þáttr Snorrasonar

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif
Original.gif Dansk.gif
Original.gif
Original.gif


Fjörutíu Íslendinga þættir

Halldórs þáttr Snorrasonar

Þórleifur Jónsson gaf út
Reykjavík, 1904







Halldórr son Snorra goða af Íslandi var með Haraldi konungi Sigurðarsyni, meðan hann var útanlands, ok lengi síðan er hann fekk ríki í Noregi ok vel virðr af honum. Þat bar at eitt sinn, at íslenzkr maðr, sá er Eilífr hét, varð fyrir reiði Haralds konungs; enn hann bað Halldór flytja mál sitt við konung, ok Halldórr gerði svá. Halldórr var stirðmáll ok harðorðr, enn mjök fátalaðr; enn þó beiddi hann konung at gefa upp málit, at Eilífr skyldi fá landsvist af honum, enn konungr neitti því þverliga. Halldórr var þykkjumikill, sem aðrir íslendingar, ok þótti illa, er hann fekk eigi þat, er hann beiddi. Hann fór síðan burt frá Haraldi ok Eilífr með honum; þeir komu á Gimsar til Einars Þambarskelfis, ok beiddi Halldórr at hann mundi taka við þeim, ok veita honum ásjá. Einarr sagðist mundu við honum taka með því móti, at Halldórr vildi ok þar vera með honum. Halldórr mælti: „Hvar vísar þú mér til sætis“? Einarr bað bann sitja í öndvegi gegnt sér, ok tóku sessunautar vel við honum. Einarr átti þá konu, er Bergljót hét; hon var dóttir Hákonar jarls hins illa, Sigurðarsonar Hlaðajarls. Halldórr gekk jafnan til Bergljótar, ok sagði henni mörg æfintýr, þau sem útanlands höfðu gerst í ferðum þeira Haralds konungs, ok gengu menn oft til þeirar frásagnar.


2. Maðr hét Kali; hann var ungr at aldri ok nökkut skyldr Einari; illgjarn var hann ok nökkut öfundsjúkr, háðsamr ok hávaðamikill; hann var þá skósveinn Einars, ok hafði lengi þjónat honum. Kali var hagr vel á gull ok silfr; því var hann kallaðr Gyllingar-Kali. Marga menn rœgði hann við Einar, ok var sundrgerðarmaðr mikill í orðum, bæði sundrlausum ok samföstum. Hann bafði mjök í háði við Halldór, ok bað aðra menn yrkja níð um hann, en engi varð til þess; því fekkst Kali ok í at flimta hann. Halldórr varð þess varr; ok einhvern dag gekk hann til skemmu Bergljótar; ok er hann kemr at dyrunum, heyrir hann inni hámælgi mikla; var þar inni Kali ok margir menn aðrir. Þeir bera þá fram fyrir húsfreyju hróp þat, er Kali hafði kveðit um Halldór. Bergljót bað þá þegja, ok sagði svá: „Þat er illa gert, at fást upp á ókunna menn með hrópyrðum ok háðsemi, ok munu yðr tröll toga tungu ór höfði; hefir Halldórr meirr verit reyndr at frœkleik enn flestir menn aðrir í Noregi“. Kali mælti: „Ekki er ek hræddr við hann mörlanda, þó at hann hafi mikil metorð af þér, því at vær höfum spurt, at hann var settr í dyflissu út á Grikklandi, ok lá þar á ormshala athafnarlauss ok ekki megandi“. Halldórr þoldi eigi þessi atyrði; hljóp hann inn í herbergit at Kala, ok hjó hann banahögg. Ok er Bergljðt sá þat, bað hon geyma dyranna, svá at engi kœmist fyrr út en henni líkaði. Þá mælti Halldórr: „Biðja vil ek, húsfreyja, at þú sjáir eitthvert gott ráð fyrir mér, þó at ek hafa nú eigi til þess unnit“. Hon svarar: „Ek á marga frændr þá mér náskylda, þá sem lendir menn eru; ok veit ek vísliga, at til hvers þeira, er ek sendi þik, at sá tekr við þér fyrir mínar sakir“. Halldórr mælti: „Hugsa þú svá fyrir, at með engum manni vil ek á laun vera haldinn sem illræðismaðr“. Bergljót segir: „Þeir munu þó fáir menn í Noregi, útan sjálfr Haraldr konungr, at dugi at halda þik fyrir Einari, ef hann vill eftir þér leita, því at hann mun víss verða, hvar þú kemr niðr. Er ok til ráð annat“, segir hon, „ok er þat þó eigi hættulaust“. Halldórr mælti: „Hvert er þat?" Hon svarar: „Þat, at þú gangir þegar inn í stofu, sakir þess, at nú eru tvau víti á hendi þér: annat vígsvítit, enn annat borðvíti, því at þú komt eigi til borða með öðrum mönnum, því at nú sitja menn yfir borðum. Máttú nú ganga inn fyrir Einar, ok segja honum tíðindin; ok ef þú fœrir honum höfuð þitt, ok friðast svá við hann. Enn ef hann vill þér eigi grið gefa með því, þá mun eigi hœgt at forða þér fyrir honum“.


3. Síðan gekk Halldórr inn fyrir Einar ok mælti: „Eigi heficek oftcverið víttr fyrir borðs tilgöngu; hefir nú ok svá til borit, at ek hers eigi verit sýslulauss“. Einarr svarar: „Segir þú mér víg Kala, frænda míns?" Halldórr svarar: „Þeirar sakar er ek sannr, ok því vil ek fœra þér höfuð mitt, ok ger þú af slíkt er þér líkar“. (Einarr mælti): „Víg þetta, er þik hefir hent, þykki mér meirr enn þú munt ætla; Kali var minn skyldr frændi, ok hefir hjá mér þroska tekit, ok þjónat mér frá blautu barni, ok því hefi ek lagt við hann mikla elsku, því at Indriði son minn mundi sá einn annarr drepinn vera, at mér mundi meira at þykkja“. Halldórr svarar: „Þat manntjón væri ólíkt“. Einarr mælti: „Brœðr Kala munu þar sjá til sœmda, er ek er, um eftirmál ok vígsbœtr eftir hann; er þat ok lítilmannligt, at ek láta mér svá þykkja, sem einn hundr hafi fyrir mér drepinn verit, þar sem Kali var; muu þat þa enn heldr leiðast öðrum, at vinna slík illvirki, ef þessa er hefnt eftir makligleikum. Enn þó mun hœfa, at hafa heilræði Magnúss konungs fóstra míns, ok gefa upp reiðina fyrst í stað, því at oft þykkir þá annat sannara, er hon liðr af, enn áðr hefir fram farit. Nú skaltú, Halldórr, fyrst fá mér sverð þitt, því at ek vil þat hafa“. Halldórr svarar: „Hvat þarf ek at láta laus vápn mín?" „Því vil ek hafa sverð þitt“, segir Einarr, „at ek sé, ef nökkut er þrengt þínum kosti, at þú munt verja hendr þínar, meðan þú mátt, ef þú hefir vápn at vega með, ok er þá eigi örvænt, at svá fari fleiri, sem Kali hefir áðr farit, ok mun ek þá eigi betr við una, enn þat mun þó saman fara, ef þú ert sóttr, at þú munt hafa mann fyrir þik, nema þú hafir fleiri, enn þó mun ek yfir þik vinna at síðustu. Gakk nú fyrst til borðs með mér, enn ek mun síðar upp segja víti þín, enn engum friði heiti ek þér álengdar“. Halldórr gerði svá, at hann át ok drakk með Einari, sem hann ætti ekki um at vera, ok af hendi fekk hann sverðit. Tók Einarr við því. Vinir Halldórs báðu hann brott fara, ef hann mætti. Halldórr svarar: „Ekki mun ek leynast frá Einari, þar sem ek hefi áðr gengit á vald hans“. „Ok er Halldórr var mettr, gekk hann fyrir Einar ok spurði, hvern hann vildi þá gera hans hlut. Einarr svarar: „Síðar muntú enn þat vita“. Halldórr gekk þá í brott, ok segir Bergljótu, hvar komit var. Hon svarar: „Eigi vænti ek, at Einarr láti drepa þik; enn ef hann vill níðast á þér, þá heiti ek þér því, at þá skal enn meiri tíðindum gegna“. Ok þenna sama dag stefnir Einarr fjölmennt þing. Hann stóð upp á þinginu ok talaði svá: „Ek vil nú skemmta yðr, ok segja frá því, er fyrir löngu var á Orminum langa með Ólafi konungi Tryggvasyni:


4. „Þat bar svá til, at mér var skipat með Kolbeini stallara ok Flesmu-Birni á Orminum; var ek þá átjáu vetra gamall, ok fyrir lög fram tekinn í kappatöluna, því at engi skyldi á honum vera yngri enn tvítugr, ok eigi ellri enn sextugr. Níu váru þeir menn, er brott komust af Orminum, enn frá oss þrim kumpánum vil ek nökkut segja, at vér hlupum fyrir borð á Orminum, síðan konungr var horfinn með ljósi því, er yfir skein, ok Danir, menn Sveins konungs, tóku oss ok fœrðu konungi, enn hann flutti oss til Jótlands, ok váru vér þar upp leiddir, ok settir á eina lág, ok þar fjötraðir. Enn sá, er oss varðveitti, vildi selja oss í þrældóm; hann hét oss afarkostum ok limaláti, ef vér vildim eigi þjást, ok í þeim skógi sátum vér þrjár nætr. Þessi maðr, er oss varðveitti, lét móts kveðja, ok þangat kom raikit fjölmenni, því at þar var settr markaðr til at kaupa eðr selja þat, er fram var boðit; vér várum fœrðir á þetta mót, ok settir niðr í einhverjum stað. Ok at þessu móti sat einn maðr mikill, svá búinn sem munkr í blám kufli, ok hafði grímu fyrir andliti. Þessi maðr gekk at oss kumpánum ok mælti til geymarans: „Viltú selja mér þann hinn gamla þrælinn"? Hann svarar: „Hvat skal þér afgamall þræll ok menningarlauss"? Grímumaðrinn svarar: „Hann mun þá ódýrstr af þrælunum öllum"? „Já“, segir geymarinn várr; „hann skal víst ódýrstr“. „Met hann þá“, segir grímumaðr. Geymarinn mat hann fyrir tólf aura silfrs. Grímumaðr segir: „Dýrr þykki mér sá þrællinn, með því at ek sé hann mjök gamlan ok forverks-lítinn; er ok eigi ólíkt, at hann lifi skamma stund. Mun ek gefa þér fyrir hann mörk silfrs, ef þú vill því kaupa“. „Þá gekk grímumaðr at mér“, segir Einarr, „ok spurði, hverr mik hefði keyptan. „Ek hefi enn ekki seldan hann“, segir geymarinn, „enn þó má hann seljast“. „Hversu dýrr" segir grímumaðr, „skal hann vera“? Geymarinn mælti: „Helzti dýrr mun hann þér þykkja; kaup hann fyrir þrjár merkr silfrs, ef þér líkar“. „Alldýrr mun hann þá vera“, segir grímnmaðr, „enn sjá þykkjumst ek, at frændr hans ok vinir mundu gjarna kaupa hann þvílíku verði, ef hann væri á sínu landi“. „Ek vissa þat“, segir geymarinn, at þér myndit kaupa hann svá dýrt sem ek mat“. Síðan fór kuflmaðr á brott, ok fór víða um torgit, ýmsa gripi falandi, ok með því at hann fekk öngu keypt, fór hann aftr til vár svá segjandi: „Nú var ek á torgi, ok því at mér yar ekki kaupligt, vil ek kaupa þana þrælinn, er ek hefi áðr falat, því at ek sé, at svá mikill maðr sem hann er ok sterkr, at hann má vinna ekki svá lítit, ef þessi vill duga; eru menn takmiklir, ef þeir vilja mennast; sýnist mér því ráð at kaupa þá alla“. Geymari várr svarar: „Þú þarft þá mikils við um mansmenn, ef þú kaupir einn þrjá þræla“. „Þat skaltú þó vita“, segir kuflmaðr, „at ek hefi þó eigi haft færri húskarla“. Kolbeinn var metinn fyrir tvær merkr. „Dýrir eru þrælarnir“, segir kuflmaðr, „ok veit ek eigi gerla, hvat fram ferr um penninga mína, hvárt þeir muni vinnast til verðs þeira“. Hanu steypir þá silfrinu ór miklum sjóð í kné geymarans ok mælti: „Haf þú nú þetta fyrir sölu þína, ok vænti ek, at eigi muni þetta minna enn ek hefi játat“. Geymarinn játti því; ok síðan lætr kuflmaðr leysa oss, ok þótti oss þá betrast várr kostr. Grímumaðrinn gekk þá burt í skóginn, ok bað oss fylgja sér, ok er vér komum fram í eitt rjóðr, spurða ek hann at nafni. Hann svarar: „Ekki varðar þik at vita nafn mitt; enn þat kann ek þér at segja, at ek hefi sét þik eittsinn fyrr ok alla yðr“. Ek vilda þó vita, hvers þræll ek skylda þá vera: „Enn ef þú vill gefa oss frelsi, þá vildim vér ok vita, hverjum vér ættim þatat launa“. „Eigi muntú þess viss verða þenna dag, hvat ek heiti“. „Þá segir ek“, segir Einarr: „Verit mundi þat þó hafa, at ek munda hafa ráðit við einn mann ok aðrir tveir með mér, þó at Danir ætli þat eigi“. Kuflmaðrinn svarar, ok kippti upp lítt at hettinum: „Vera má at ek þjá yðr eigi, enda mun ek í öngu vera yðarr nauðungarmaðr, þó at þér sét þrír, enn ek einn. Nú liggr hér vegr, at ek mun vísa yðr til skips þess, er Norðmenn eiga, ok munu þeir taka við yðr, ok flytja yðr til Noregs. Enn þú Björn“, segir hann, „skift fjárhlut þínum, ok gef hann svá sem þú sér sálu þinni hjálpvænligast, því at þú munt eigi lifa hálfum mánuði lengr, síðan þú kemr til bús þíns. Enn þú, Kolbeinn, munt koma heim á Upplönd, ok munt þykkja merkiligr maðr, hvar sem þú ert. Enn þú Einarr“, segir hann, „munt verða yðarr mestr maðr ok elztr, ok vera um fram flesta menn í Noregi í mörgu lagi. Þú munt ok fá Bergljótar, dóttur Hákonar jarls, ok muntú búa á Gimsum, ok halda virðingu þinni til dauðadags. Enn af þér einum mun ek laun hafa fyrir lífgjöfina ok frelsit, því at þér einum hygg ek at mest þykki vert, ef þú ert eigi þræll“. Ek svaraða, at óhœgra væri at launa, ef ek vissa (eigi), hverjum at gjalda var, eðr hverju launa skyldi. Hann svarar: „Því skaltú launa: ef nökkurr maðr gerir svá mjök í móti þér, at fyrir hvatvetna vilir þú hafa hans líf, ok hafir þú vald yfir honum, þá skaltú eigi minna frelsi gefa honum, enn ek gef nú þér, enn þat mun þér dælt, því at fáir munu til verða, at gera í móti þér sakir ríkdóms þíns ok vinsælda“. Ok at [svo töluðu, lyfti kuflmaðrinn grímu frá andliti sér ok mælti: „Hvat hyggi þér, hverir hér ríða um skóginn ok munu ætla at grípa oss?" Enn vér litum allir til ok vildum sjá mennina; ok er vér litum aftr, var grímumaðr horfinn, ok síðan sám vér hann aldri, Enn þenna mann kendum vér allir fullgerla, at þetta var Ólafr konungr Tryggvason, því at þegar fyrra sinn, at hann lyfti kuflshettinum, kenda ek hann fyrir víst; enn síðan nann lyfti upp grímunni, ok sýndi oss sína ásjónu, kendu vér hann allir ok töluðum vár í milli, at oss hefði mjök óvitrliga tiltekizt, er vér höfðum eigi hendr á honum, enn þó tjáði, oss þá ekki að sakast um orðinn hlut. Síðan gengum vér þann stíg til sjóar, sem hann vísaði oss, ok fundum þar Norðmanna skip, ok fór allt eftir því, sem hann hafði fyrir sagt um vára æfi. Nú er ek skyldr til“, segir Einarr, „at gera þat, er Ólafr konungr bað mik. Sýnist mér nú eigi annat líkara, Halldórr, enn hann hafi fyrir þér beðit, því at þú ert nú á mínu valdi“. Ok áðr Einarr hafði lokit sögu sinnir var Bergljót komin á þingit, kona hans, með fjölda manns, ok ætlaði hon, at þeir menn skyldi berjast við hann, ok sœkja Halldór, ef hann vildi honum eigi grið gefa. Síðan bœtti Einarr víg Kala frændum hans, enn helt vináttu við Halldór jafnan síðan. Enn Halldórr sendi Eilíf til Íslands, ok sætti hann áðr við Harald konung, ok svá kom hann sér í sætt við hann, ok var Halldórr með konungi langa stund síðan. Enn sú hafði verit sök Eilífs, at hann hafði drepit hirðmann Haralds konungs, ok fyrir þat hafði hann reiði á honum.


Ór Haralds sögu Harðráða um Halldór Snorrason

5. . . . Halldórr Snorrason hafði verit út í Miklagarði með Haraldi, sem áðr er sagt, ok kom í Noreg með honum austan ór Garðaríki. Hafði hann þá mikla sœmd ok virðing af Haraldi konungi; var hann með konungi þenna vetr, er hann sat í Kaupangi. Enn er á leið vetrinn ok vára tók, bjuggu menn kaupferðir sínar snimma; því at náliga hafði enginn eðr lítill verit skipagangr af Noregi, fyrir sakir ófriðar ok aga þess, sem verit hafði milli Noregs ok Danmerkr. Enn er á leið várit, fann Haraldr konungr, at Halldórr Snorrason ógladdist mjök. Konungr spurði einn dag, hvat honum bjó í skapi. Halldórr svarar: „Út fýsir mik til Íslands, herra“. Konungr mælti: „Margr mundi þó heimfúsari verit hafa, eðr hver eru farar-efnin, eðr hversu verst fénu?" Hann svarar: „Skjótt ætla ek at verja, því at ekki er til nema ígangs-klæði mín“. „Lítt er þá launuð löng þjónusta ok margr háski, ok skal ek fá þér skip ok áhöfn; skal faðir þinn sjá mega, at þú hefir mér eigi til einkis þjónat“. Halldórr þakkaði konungi gjöfina. Fám dögum síðar fann Halldórr konung, ok spurði konungr, hversu mjök hann hefði ráðit sér skipverja. Hann svarar: „Allir kaupsveinar hafa sér ráðit áðr skipan, enn ek fæ enga menn, ok því ætla ek, at eftir mun verða at vera skip þat, er þér gáfut mér“. Konungr mælti: „Eigi er þá vinveitt gjöfin, ok skulum vit enn bíða, (ok vita), hvat ór ræðst um háseta. Annan dag eftir var blásit til móts í bœnum, ok sagt, at konungr vill tala við bœjarmenn ok kaupmenn. Konungr kom seint til mótsins, ok sýndist með áhyggju-svip, þá er hann kom. Hann mælti: „Þat heyrum vér sagt, at ófriðr muni kominn í ríki vart austr í Vík; ræðr Sveinn Danakonungr fyrir Danaher, ok vill oss vinna skaða, enn vér viljum með engu móti upp gefa land várt; fyrir því leggjum vér bann fyrir hvert skip, at ór landi fari, fyrr enn ek hefi slikt sem ek vil af hverju skipi, bæði af liði ok vistum; nema einn knörr, eigi mikiil, er á Halldórr Snorrason, skal ganga til Íslands; enn þótt yðr þykki þetta nökkut strangt, er áðr hafit búit ferðir yðrar, þá berr oss nauðsyn til siíkra álaga; enn betra þœtti oss, at um kyrrt væri at sitja, ok fœri hverr sem vildi“. Eftir þat sleit mótinu. Litlu síðar kom Halldórr á konungs-fund. Konungr spurði, hvat þá liði um búnaðinn, hvárt hann fengi nökkura háseta. Halldórr svarar: „Helzti marga hefi ek nú ráðit, því at miklu fleiri koma nú til mín ok beiða fars, enn ek mega öllum veita, ok veita menn mér mikinn atgang, at drjúgum eru brotin hús til mín, svá at hvárki nótt né dag hefi ek ró fyrir ákalsi manna hér um“. Konungr mælti: „Haltú nú þessum hásetum, sem þú hefir tekit, ok sjám enn hvat í gerist“. Næsta dag eftir var blásit móts, ok sagt, at konungr vill enn tala við kaupmenn. Nú var eigi sein atkoma konungs til mótsins, því at hann kom í fyrsta lagi; var hann þá blíðligr í yfirbragði. Hann stóð upp ok mælti: „Nú eru góð tíðindi at segja: þat er ekki nema upplost ok lygi, er þér heyrðut sagt um ófriðinn fyrra dag; viljum vér nú leyfa hverju skipi ór landi at fara þangat, sem hverr vill sínu skipi halda; komit aftr at hausti ok fœrit oss gersimar; enn þér skulut hafa af oss í móti gœði ok vingan“. Allir kaupmenn, er þar váru, urðu þessu fegnir, ok báðu hann tala [konunga heilstan. Fór Halldórr til Íslands um sumarit, ok var þann vetr með föður sínum. Hann fór útan eftir um sumarit, ok þá enn til hirðar Haralds konungs, ok er svá sagt, at Halldórr var þá eigi jafnfylginn konungi sem fyrr, ok sat hann eftir um aftna, þá er konungr gekk at sofa.


6. Maðr hét Þórir Englands-fari, ok hafði verit hinn mesti kaupmaðr ok lengi í siglingum til ýmissa landa, ok fœrt konungi gersimar. Þórir var hirðmaðr Haralds konungs, ok þá mjök gamall. Þórir kom at máli við konung ok mælti: „Ek er maðr gamall, sem þér vitit, ok mœðumst ek mjök; þykkjumst ek nú eigi til fœrr, at fylgja hirðsiðum, minni at drekka, eðr um aðra hluti, þá sem til heyra; mun nú annars leita verða, þótt þetta sé bezt ok blíðast, at vera með yðr“. Konungr svarar: „Þar er okkr hœgt til órráða, vinr, ver með hirðinni, ok drekk ekki meira enn þú vill í mínu leyfi“. Bárðr hét maðr upplenzkr, góðr drengr ok ekki gamall; hann var með Haraldi konungi í miklum kærleikum; váru þeir sessunautar: Bárðr, Þórir ok Halldórr; ok eitt kveld, er konungr gekk þar fyrir, er þeir sátu ok drukku, í því bili gaf Halldórr upp hornit; þat var dýrshorn [mikit ok skyggt vel; sá gerla í gegnum, at hann hafði drukkit vel til hálfs við Þóri; enn honum gekk seint af at drekka. Þá mælti konungr: „Seint er þó menn at reyna, Halldórr“, segir hann, „er þú níðist á drykkju við gamalmenni, ok hleypr at vændiskonum um síðkveldum, enn fylgir eigi konungi þínum“. Halldórr svarar engu; enn Bárðr fann at honum mislíkaði umrœða konungs. Fór Bárðr þegar um morgininn snimma á fund konungs. „Þó er þú nú árrisull, Bárðr“, segir konungr. „Er ek nú kominn“, kvað Bárðr, „at ávíta yðr, herra; þér mæltut illa ok ómakliga í gærkveld til Halldórs vinar yðars, er þér kenndut honum, at hann drykki sleitiliga; því at þat var horn Þóris, ok hafði hann unnit, ok ætlaði þá at bera til skapkers, enn Halldórr tók við, ok drakk fyrir hann meirr enn til hálfs. Þat er ok hin mesta lýgi, er þér sögðut, at hann fœri at léttlætis konum, enn kjósa myndi vinir hans, at hann fylgdi yðr fastara“. Konungr segir, at þeir Halldórr mundi þetta mál semja með sér, þá er þeir fyndist. Bárðr fór þá á fund Halldórs, ok sagði at konungr talaði góð orð til hans, — sagði einsætt, at hann gæfi sér ekki um, þótt konungr kastaði slíkum orðum fram með engri alvöru; átti Bárðr hinn bezta hlut at með þeim. Leið þá svá fram, at fæð var á með þeim konungi ok Halldóri. Enn er kom at jólum, þá váru víti upp sögð, sem siðr var til. Ok einn morgin um jólin var breytt hringingum; gáfu kertisveinar klokkurum fé til at hringja miklu fyrr enn vant var; varð Halldórr víttr ok fjöldi annarra manna. Settust þeir í hálm um daginn, ok skyldu drekka vítin. Halldórr sat í rúmi sínu; enn þeir fœrðu honum eigi at síðr vítit; hann sagðist eigi drekka mundu. Var þat sagt konungi. „Þetta mun eigi satt“, segir konungr, „ok mun hann við taka, ef ek fœri honum“. Tók hann þá vítishornit, ok gekk at Halldóri með. Hann stóð upp í móti konungi. Konungr bað hann drekka vítit. Halldórr svarar: „Ek þykkjumst ekki víttr því heldr, þótt þér setit brögð til, ok breytit hringingum, til þess eins at gera mönnum víti“. Konungr mælti: „Þó mun þú nú drekka verða vítit eigi síðr enn aðrir menn“. „Vera má þat“, segir Halldórr, „at þú komir því á leið, konungr, at ek drekka víti þetta; enn eigi myndi Sigurðr sýrr nauðga Snorra goða til slíkra hluta, ef hann vildi eigi“. Tók hann þá við horninu ok drakk af; enn konungr reiddist mjök, ok gekk til rúmssins. Enn er kom átti dagr jóla, þá var mönnum gefinn máli. Þat silfr var kallat Haralds-slátta; þat var meiri hluti kopar, — þat bezta kosti at væri helmingr silfr. - Enn er Halldórr tók málann, hafði hann í möttulskauti sínu, ok leit á, ok sýndist honum eigi skírt mála-silfrit; laust undir neðan annarri hendinni, ok fór silfrit í hálm niðr. Bárðr mælti: „Nú fór þú illa með; mun konungr þykkjast svívirðr, er ónýtt er mála-gjöf hans“. Halldórr svarar: „Ekki má fara at slíku; litlu hættir nú til“.


7. Eftir jólin lét konungr búa skip sín, ok ætlaði suðr með landi. Enn er konungr var mjök búinn, þá bjóst Halldórr ekki. Bárðr spurði, hví hann byggist eigi. „Því, at ek ætla hvergi at fara“, segir Halldórr; „ek sé þat, at konungr þokkar ekki mitt mál“. „Hann mun þó vilja at vísu“, segir Bárðr, „at þú farir“. Gekk Bárðr þegar á konungsfund ok segir honum, at Halldórr bjóst ekki: „Máttú svá ætla“, segir hann, „at vanskipaðr mun þér verða stafninn í stað hans“. „Seg honum svá, at ek ætla“, segir konungr, „at hann skyli mér fylgja, ok þat með, at fæð sjá er ekki af alvöru, sem með okkr er um hríð“. Bárðr hitti Halldór, ok segir at konungr vildi með engum kosti láta hans þjónustu, ok með hans fortölum bjóst Halldórr ok fór með konungi. Einhverja nótt, er þeir sigldu, mælti Halldórr til þess manns, er stýrði konungsskipinu: „Lát ýkva til“. Konungr mælti til þess er stýrði: „Halt svá fram“. Halldórr mælti öðru sinni: „Lát ýkva“. Konungr bað hann svá fram halda. Halldórr mælti: „Beint stefni þér (á) skerit“. Því næst renndi á skerit svá hart, at þegar gekk undan skipinu undirhlutrinn, ok varð þá at flytja til lands með öðrum skipum, ok (váru) síðan reist tjöld, ok bœtt at skipinu. Um morgininn eftir vaknaði Bárðr við þat, at Halldórr batt húðfat sitt. „Hvat ætlast þú fyrir, fóstbróðir?“, segir Bárðr. Halldórr svarar: „Ek ætla á byrðing er hér liggr skammt frá oss; kann vera, at nú leggi sundr reyki vára, ef sinn veg fara hvárir; vil ek ekki, at konungr spilli oftar skipum sínum eðr öðrum gersimum mér til svivirðingar, ok at mér beri þá verr enn áðr“. Bárðr mælti: "Bíð enn, lagsmaðr, meðan ek finn konung“. Enn er konungr sá Bárð, mælti hann: „Snimma er þú á fótum, Bárðr“. „Þess er enn þörf“, segir Bárðr, „Halldórr er í brottbúnaði, ok þykkir þú, sem satt er, óvingjarnliga til sín gert hafa, ok er nökkut svá vant at gæta til með ykkr; ætlar hann nú norðr til Þrándheims til skips síns, ok sigla út til Íslands með reiði; ferr þá ómakliga ykkarr skilnaðr; er þat mín ætlun, at varla fáir þú annan mann jafntraustan honum“. Konungr lét, at þeir mundu enn sættast, ok kvað sér ekki mundu at þessu þykkja. Bárðr fór þá ok sagði Halldóri vingjarnlig orð konungs. Halldórr segir: „Til hvers skal ek honum lengr þjóna; ek fæ eigi mála minn falslausan“. Bárðr mælti: „Get þess eigi; vel máttú þér líka láta þat, er lendra manna synir hafa ok þola, ok ekki fór þú með vœgð at því næsta sinni: slótt niðr í hálm silfrinu ok ónýttir, ok mátt þú víst vita, at konungi þykkir slíkt svívirðiliga til sín gert“. Halldórr svarar: „Eigi má ek þat vita, at né eitt sinn hafi jafnmjök logizt í um fylgdina mína sem málagjöfina konungs“. „Satt mun þat vera“, segir Bárðr, „bíð mín enn, ek vil hitta konung“. Bárðr kom fyrir konung ok mælti: „Gerit sem ek bið, herra, fáit Halldóri mála sinn skíran, því at verðr er hann at hafa“. Konungr svarar: „Lízt þér eigi nökkur djörfung í, at krefja Halldóri annars mála enn taka lendra manna synir, við slíka svívirðing, sem hann fór með málanum næstum?" Bárðr svarar: „Á hitt er að líta, herra, sem miklu er meira vert, drengskap hans ok svá langa ykkra vináttu, ok þar með þína stórmennsku; enn þér er kunnigt skaplyndi Halldórs ok stríðlæti, ok er þat þinn vegr, at gera honum sóma“. Konungr mælti: „Vel ferr þér, ok fá honum silfr“. Var þá svá gert, ok fœrði Bárðr Halldóri tólf aura af brenndu silfri, ok mælti: „Sér þú nú, at þú hefir slíkt er þú beiðist af konungi“. Halldórr svarar: „Eigi skal ek þó oftar vera á konungsskipinu. Nú ef hann vill hafa mitt föruneyti lengr, þá fái hann mér skip til stjórnar ok eignar“. Bárðr mælti: „Þat heyrir ekki, at lendir menn láti skip sín fyrir þér, ok er þú of framgjarn“. Halldórr kveðst eigi mundu fylgja konungi, nema þetta fengist. Bárðr fór ok segir konungi, hvers Halldórr beiddist: „Ok ef hásetar þess skips“, segir hann, „eru jatntraustir sem stýrimaðrinn, þá er yðr þat mikill styrkr“. Konungr mælti: „Þótt þetta þykki stórliga mælt, þá skal eigi neita liði Halldórs“. Sveinn ór Lyrgju hét lendr maðr; konungr lét Svein kalla til sín, ok mælti til hans: „Þú ert maðr stórættaðr, Sveinn, ok vitr; vil ek at þú sér á skipi með mér, ok hafa þik við ráð mín“. Hann svarar: „Meirr hefir þú aðra menn haft hér til við þínar ráðagerðir, er ek ok til þess lítt fœrr; eðr hverjum er þá skipit ætlat?" „Halldórr Snorrason skal þat hafa“, segir konungr. Sveinn svarar: „Eigi kom mér þat í hug, at þú myndir íslenzkan mann láta taka af mér skipstjórn“. „Konungr mælti: „Hans ætt er ekki verri á Íslandi, enn þín í Noregi; eru þeir ok margir, sem enn byggja landit, er mjök skammt eiga at telja ætt sína til ríkra manna ok ágætra í Noregi“. Varðnú svá at vera sem konungr vildi, ok tók Halldórr við skipinu. Helt konungr austr til Ósló, ok tók þar veizlur.


8. Þat var einn dag, er konungr sat ok drakk, ok margt manna með honum; Halldórr var þar inni í stofunni; þar kómu þá inn sveinar hans, ok váru allir vátir; sögðu, at Sveinn ok hans sveitungar höfðu tekit skip Halldórs, er þeir skyldu geymt hafa, enn keyrt þá á kaf. Halldórr stóð þegar upp, ok gekk fyrir konung, ok spurði, hvárt hann skyldi eiga skip þat, er hann hafði gefit honum, eðr skyldi sú gjöf eigi haldast?" Konungr segir at vísu haldast skyldu; kvaddi þegar til hirðsveitir sínar at fylgja Halldóri; bað þá skipa sem bezt sex skip eftir þeim Sveini. Þeir gerðu svá; fóru at leita þeira Sveins, ok fundu þá, lét Sveinn eltast at landi, ok hlupu upp í skóg; eun Halldórr tók aftr skipit ok fór til konungs með. Þeir fóru norðr til Þrándheims, er á leið sumarit, ok sat konungr í Kaupangi um vetrinn. Sveinn í Lyrgju sat þann vetr at búum sínum, ok sendi orð Haraldi konungi, at hann vildi allt sitt mál um skipit leggja á hans vald; vildi þó helzt kaupa skipit at Halldóri, ef konungi líkaði það. Enn þegar at konungr sá, at Sveinn skaut öllu máli undir hans dóm, þá vildi hann svá til haga, at hvárumtveggja mætti líka; falaði konungr þá skipit at Halldóri ok keypti, galt hann þegar verðit í gulli ok brenndn silfri, svá at eigi stóð meira eftir enn hálf mörk gulls; heimti Halldórr þat lítt enda galzt þat eigi.


9. Enn er vára tók, sagði Halldórr konungi, at hann vildi út til Íslands um sumarit, ok lét sér vel koma, at þá gyldist þat, sem eftir stóð skipverðsins. Konungr fór heldr undan um gjaldit, ok fannst á, at honum þótti hvergi hetr, er Halldórr heimti; enn ekki bannaði konungr honum útferð. Halldórr bjó skip sitt nm várit. Eitt kveld síð, þá er hann var albúinn, lagði hann út ór ánni; var þá byrr ákominn. Halldórr gekk á bátinn með nökkura menn, ok röri inn at bryggjum; lagði hann at skutstafninn, ok lét þar halda einn mann, enn bað aðra sitja við árar, ok bíða sín svá. Gekk hann einn upp í bœinn með alvæpni, ok at því herbergi, er konungr ok drottning sváfu í, ok varð af skark nökkut, er hann gekk inn, svá at þau vöknuðu við, ok spurði konungr, hverr þar brýzt at þeim um nætr. „Hér er Halldórr“, segir hann; „er ek nú búinn til brottferðar, ok byrr á kominn, ok er nú ráð at gjalda féit, þat sem eftir stendr“. „Ekki má þat nú svá skjótt“, segir konungr, „bíð þú morgins, ok munum vér þá greiða“. „Ek vil nú þegar hafa“, segir Halldórr; „mun ek þessu sinni eigi erindislaust fara, því at ek kann skaplyndi þitt, ok veit ek, at þér mun eigi vel líka þessi mín ferð ok fjárheimta, hversu sem þú lætr nú; mun ek litt trúa þér héðan í frá; er þat ósýnt, at vit finnimst svá vilgis-oft, at mitt sé vænna; skal nú neyta þess. Ek sé at drottning hefir hring á hendi því hófi mikinn; fá mér hann“. Konungr mælti: „Þá verðum vit at leita at skálum, ok vega hringinn“. „Ekki þarf þess“, segir Halldórr, „tek ek hann fyrir skuld mína; mun þú ekki prettum við koma nú at sinni, ok lát til skjótt“. Þá mælti drottning: „Fá honum hringinn, sem hann beiðir; sér þú eigi, at hann stendr með víghug yfir þér uppi“. Tók hon þá hringinn ok fekk Halldóri. Hann tók við, ok þakkaði þeim báðum gjaldit, ok bað þau vel lifa. Gekk hann út skyndiliga ofan til bátsins; lustu menn hans þá árum í sem harðast, ok röru út til skips síns, höfðu þegar uppi akkeri ok drógu segl. Var þat mjök jafnsnimma, at þeir höfðu um siglt, ok eigi skorti hornblástr at heyra í bœinn. Sá þeir þat síðast til, at þrjú langskip váru á flot kominn, ok heldu eftir þeim. Byrr var á blásandi, ok gekk knörrinn brátt mikit. Enn er konungsmenu sá, at Halldórr dró undan, hurfu þeir aftr, enn Halldór bar í haf, ok skildi þar með þeim. Byrjaði honum vel til Íslands, ok fundust þeir Haraldr konungr ekki síðan.


10. Halldórr Snorrason var mikill maðr vexti ok fríðr sýnum, allra manna styrkastr ok vápndjarfastr. Þat vitni bar Haraldr konungr Halldóri, at hann hefði verit með honum allra manna svá, at sízt brygði við váveifliga hluti; hvárt sem at höndum bar mannháska eðr fagnaðartíðindi, þá var hann hvárki at glaðari né óglaðari; eigi neytti hann matar, eðr drakk eðr svaf, meira né minna, enn vandi hans var til, hvárt sem mætti blíðu eðr stríðu. Halldórr var maðr fámæltr, stuttorðr, bermæltr, stygglyndr ok ómjúkr, kappgjarn í öllum hlutum við hvern sem hann átti um. Enn þat kom illa við Harald konung, er hann hafði nóga aðra þjónustumenn; komu þeir því lítt lyndi saman, síðan Haraldr varð konungr í Noregi. Enn er Halldórr kom til Íslands, gerði hann bú í Hjarðarholti. Nökkurum vetrum síðar sendi Haraldr konungr orð Halldóri Snorrasyni, at hann skyldi fara útan, ok vera enn með honum, ok sagði, at eigi skyldi hans virðing verit hafa meiri, ok engan mann skyldi hann hærra setja í Noregi ótíginn, ef hann vildi þetta boð þekkjast. Halldórr svarar svá, er honum kómu þessi orð: „Ekki mun ek fara á fund Haralds konungs héðan af; mun nú hafa hvárr okkarr þat, sem fengit hefir; mér er kunnigt skaplyndi hans; veit ek gerla, at hann myndi þat efnar sem hann hét, at setja engan mann hærra í Noregi enn mik, ef ek kœma á hans fund, því at hann mundi mik láta festa á hinn hæsta gálga ef hann mætti ráða“. Enn er á leið mjök æfi Haralds konungs, þá er sagt, at hann gendi orð Halldóri Snorrasyni, ok bað hann senda sér melrakka-belgi nökkura, at láta gera af yfir rekkju sína, því at konungr þóttist þá þurfa hlýss; ok er Halldóri kom þessi orðsending, þá segist, at hann skyti við í fyrstu þessu orði: „Eldist árgalinn nú“, segir hann, enn sendi honum þó belgi, sem hann beiddi. Enn ekki fór Halldórr útan, síðan þeir Haraldr konungr skildu í Þrándheimi, sem nú var sagt. Bjó hann í Hjarðarholti til elli, ok varð maðr gamall.