Saga Magnús berfœtts (Morkinskinna)

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Morkinskinna

Saga Magnus konvngs berfetz

Saga Magnus konvngs berfetz

Nv voro tecnir til konvnga i Noregi Magnvs sonr Olafs konvngs. hann var avstr i landit. en Þrendir toco til konvngs Hacon son Magnvs Harallz sonar. þann er fyrst hafþi fostrat Sveinki Steinars son avstr í Vic. en siþan Steigarþorir. oc þessi Hacon var callaþr Þorisfostri. hann var allra manna vinselastr við bøndr. Hacon konvngr hafþi farit til Biarmalandz oc barizc þar oc fecc sigr. hann veitti Þrøndom rettarbøtr a marga lvnd. oc helldo þeir oc mest vndir hann konvngdomi. Magnvs konvngr var longom i Vic avstr. oc hafþi sina lenda menn hvarr þeira. oc kepþoz menn þeira sin a milli vm eitt oc annat. oc konvngar voro sattir oc voro litt i einom staþ. Þeir voro einn vetr baþir i Niþarosi. oc var Magnvs vm vetrinn i konvngsgarþi. en Hacon i Scvlagarþi niþr fra Clemens kirkio. oc hellt Hacon þar iolavist. oc a þeim iolom gaf Hacon vpp bvondom iolagiafar oc scvlldir allar i Þrandheime. þetta veitti hann allt Þrøndom oc Vpplendingom ollom þeim er viþ honom toco at konvngi. oc bøtti í morgo rett lanzmanna í moti þvi er þeir gafo honom konvngs nafn.

En þa toc fyr þessa soc at yfaz hvgr Magnvs konungs. er hann þottiz hafa minna af landi oc scottom en faþir hans hafþi haft eþa foþorbroþir. þotti honom sinn lvtr eigi siþr vpp gefinn i þessi giof þeim til sømþar er þago. þottiz i þesso svivirðr oc mishalldinn af frenda sinom oc raþom þeira Þoris beggia. Oc i annan stað var þeim Haconi konvngi baþom oc Þori mikill vggr i hverso Magnvsi konvngi myndi þiccia. fyri þvi at Magnvs konvngr hellt allan vetrinn .vii. langscipom i einni voc i cavpangi. en vm varit naliga kyndilmesso. þa lagþi hann a brot a nattarþeli. oc tioldoþom scipom. oc hofþo lios vndir. oc lagþi til Hefringar oc bio þar vm nott. oc gerþv þar ellda stora a landi vppi. oc þa vggþi Hacon konvng oc liþ i bønom at þat mondi gørt til svica. oc let blasa liþi vt a Eyrar. oc sotti allr cavpangs lyþr til. oc voro i samnaþi vm nottina. Oc vm morgoninn er lysti. oc Magnvs konvngr sa bøiar lyþ vt a Eyrom. þa hellt hann vt or firþinom. oc svþr i Gvlaþings log. En Hacon konvngr þaccaþi monnom sitt liþ er þeir hofþo synt viþ hann. Hann bio siþan ferþ sina i Vic avstr. oc hellt aþr mot í cavpangi. oc sat konvngr a hesti á motino oc melti. Ollom monnom se þat kvnnict er mitt mal mego nema ef ec køm aptr til bøiar þessa at ver scolom þa lavna hveriom eptir sinom bvrþ oc tilgerning. oc heit ec ollom bøiarmonnom vinatto minni. en mer er a noccorr grvnr vm vilia frenda mins Magnvs konvngs hvernoc at snyr. Allir menn heto honom vingan í moti orþvm hans ef þann þyrfti. oc allr lyþrinn fylgþi honom vt vndir Steinbiorg. en hann flvttisc þa til fiallz vpp. Oc þat er fra sagt at hann for einn dag lengi eptir einni rivpv er flo vndan honom. oc i þeiri reiþ fecc hann vanheilyndi. oc þat sama leiddi hann til bana. oc anndaz hann þar a fiallino. oc como þeir aptr til bøiarins með licit a halfs manaþar fresti. oc gengo menn þa í moti lici hans. oc allir gratandi. þvi at naliga vnno honom allir menn hvgastom. Lic hans var iarþat at Cristz kirkio. oc hofþo þeir fre(n)dr raþit landino eigi fvlla .ii. vetr er Hacon konvngr andaþiz.

Oc eptir andlat Haconar konvngs toco Þrøndir ser konvng Svein son Harallz flettis. at þvi raþi hvrfo margir menn. en þo var forgangsmaðr at þesso Steigarþorir. oc með honom Egill Askels son. Scialgr af Jaþri. oc mestr lvti Þrønda samþycþiz við þetta. oc bioggvz viþ þvi vm at veria land fyr Magnvsi konvngi. sem Þorcell hamarscald segir.

Vitt dro sinar sveitir

saman storhvgaþr Þorir

helldr varot þav havlldom

haglig rað með Agli:

snorp fra ec a þvi er vrpo

endr Scialgs vinom lendir

menn [við] morþvals brynni

mein vm afl ser steini.

Þorir for viþ flocci allt Møri hvaratveggio oc viþa vm Þrand[heim]. |drapo menn en suma rento þeir þa er eigi villdo vndir þa ganga eþa þeira liþ. en gerþo viða mikit illvirki. Oc er Magnvs konvngr spurþi þetta. samnaþi hann at ser liþi. oc efldiz at scipom. for norþr at þeim Þori oc hafþi mikit liþ. sva segir Gisl Jllvga son er þa var með konvngi.

Vngr framþi þann sic

þar er alendr villdo

lofsęlan gram

landi ręna:

imþar faxa

en iofvrr sotti

Baleygs viþo

með blam hiorvi.

Oc her getr hann þess er Magnvs konvngr for at þeim með liþino avstan or Avslo.

Ytti or Avslo

til Egils fvndar

lofþvngr liþi

landz at crefia:

fylgþo ręsi

oc Rygir svnnan

linnz laðgefendr

or logom tvennom.

Oc enn.

Sia knatti þa

siclings flota

vel vigligan

oc vanan sigri:

er firir Yriar

i aga miclom

oþrotlict liþ

arar kniþi.

Oc siþan gengo þeir Magnvs konvngr a land fyr innan Avrvahamra oc atti þar hvsþing. sagþi monnom a þingino at liþ gerisc i mot þeim með hernaþi er þeir gera i sialfs hans riki. oc hafa tekit ser hofþingia þann er ecki er til borinn landz þessa. hann heitr nv a liþit at þeir scyli reca af hondom þetta illþyði. oc allz staþar þar sem menn hafa vndir þa gengit segir hann þa scolo ver brenna fyr þeim oc drepa þa ef ver megom. hvat megi meiri scomm oc svivirþing gera sinom konvngi þeim er ęttborinn er til lanz þessa. en þat er þeir hafa gort við mic. tekit einn mann smaborinn oc ecki konvngborinn til rikis. sva sem þessi maþr er. var þat nockor varkvnn meðan Hacon frendi varr lifþi at þeir heldi vndir hann riki. oc letom ver þa eptir þvi svifa. en þetta er osø̨manda. oc ecki ma ec konvngr heita. nema ec gefa stocc þessom ofriþi. oc olicr em ec elligar minom frendom. oc er [yðr] gott til þessa at veita mer. oc mon þat vel fire melaz af ollom goþom monnom oc rettsynom. Allir rømþo vel mal konvngs. Sva [s]egir [G]isl [Jllv]ga son.

Atti hilmir

hvsþing viþ sia

þat var fyr innan

Avrva hamra:

biosc at brenna

en bvøndr flyþv

storraþr konvngr

af Staþi vtan.

Hyrr sveimaþi

hallir þurro

gecc har logi

vm heroð þeira:

sia knatti

þar er salir fello

landraþ konvngs

vm liþi Þoris.

Oc er Magnvs konvngr hafþiz slict at sem nv var sagt. oc gerþi þeim slicar refsingar. þa spyrr Haralldr þat oc menn hans. oc foro norþr vndan. sem Gisl segir.

Ravfsc við rosto

rymr varþ i her

helmingr Egils

viþ Hlaþir vtan:

mattv eigi hersar

viþ Haþa drotni

laðgofgoþvm

landi raþa.

Þat er sagt aþr Magnvs konvngr føri at þeim. at hann sendi Sigurþ vllstreng til motz viþ Þori. oc marga aþra vini sina. þeir scaro vpp heravr oc sendo vm land oc somnoþo liþi i moti Þori. oc stefndo þvi liþi ollo til Viggiar. En þeir Þorir oc Sveinn spurþo þetta. oc helldo þangat liþi sino til motz við þa Sigurþ oc qvoþoz eigi mvndo lata fire lendom monnom Magnvs konvngs. Oc þar borþvz þeir Þorir viþ Sigurþ með miclo mannspelli. oc naþv vppgongv oc vrþo øfri þvi sinni. oc veitto mikinn mannscaþa. en Sigvrþr vllstrengr fecc vndan comiz. oc a fvnd Magnvs konvngs. Þeir Þorir flvttvz þaðan til cavpangs. oc hvavrflvþv þar i firþinom. oc er þeir voro bvnir at leggia vt or firþinom. þa logþo þeir scipom sinom i Hefring. oc þa cømr Magnvs konvngr vtan i fiorþinn með miclo liþi. oc þegar logþo þeir Þorir scipom sinom yfir at Vagnvika strond. flyþo þar af scipom oc como niþr i Þexdal i Seliohverfi. oc var Þorir borenn i borom vm fiallit. þvi at hann var hrvmr mioc fyr elli socom þa er þetta var tiþinda. Somnoþvz siþan þeir saman oc fengv ser scip. oc hafþi Þorir gott scip oc mikit er hann atti sialfr. oc foro norþr a Halogaland.

En Magnvs konvngr for eptir þeim norþr. oc hitti þa norþr a firðinom Harme. oc sa þa hvarir aþra. oc hafþi Magnvs konvngr miclo meira lið. Þeir Þorir lavgþo inn til Seliotvna. oc hvgþvz fengit hafa meginland. en þat var þo eyland oc heitir Vambaholmr. Þa melto menn Þoris fyrr en þeir Magnvs konvngr legði at þeim. Hvar sa menn betra scip. oc eigi mon gørt hafa verit iafnfritt scip siþan Ormr enn langi var gorr. þetta er oc voscom drengiom scipat. oc ero glicligir til goþrar varnar. Oc nv er liþ Magnvs konvngs sotti at þeim. þa reyndoz menn Þoris illa oc flyþo fra honom. oc þa melti Þorir. Vera ma at vart scip se eigi verr scipat en Ormr enn langi. en þess get ec at fleiri felli þar. en her renni fleiri. Oc þvi varþ hann nergetr. þvi at sva com þeira mali at þeir voro .ii. einir eptir allz liþsins Þorir oc Egill. Þa melti Þorir til Egils. Fly nv magr. þat er scaþi mikill ef þv letzc sva goþr maþr oc vascr sem þv ert. Hann svaraþi. Ecki ero menn ofmargir hia þer þott ec siac einn. oc eigi mondi dottir þin þat etla at ec monda flyia fra þer. Þeir finna er þeir ero at landi comnir mioc sva at þar er siar vmhverfis. oc missa þeir þar meginlandz. en þo ma nv ecki at hafa. Sveinn Harallz son fecc vt comiz einscipa hia þeim Magnvsi konvngi. en allt annat liþ flyþi ser hvat. oc var þo þat mioc mikit liþ er gecc a konvngs vald. Þa er scipin rendo saman aþr en Þorir yrþi handtekinn. callaþi Sigurðr vllstrengr a Þori. Ertv heill Steigarþorir. Hann svaraþi. Heill at hondvm en hrvmaþr at fotom. Þa var þetta qveþit.

Spvrþi Vllstrengr orþi

at rendvsc scip hvatla

sverþ bito snarpa fyrþa

slętt hve Þorir mętti:

lvndr qvazc heill at hondom

hiørs fragom þat gørva

gørþi glam a borþi

griotz en hrvmr at fotom.

Nv vorv þeir hanntecnir Þorir oc Egill. Þa melti Sigvrþr. Feitr ertv Þorir. Matr minn velldr þvi oc mvnngat segir Þorir. Siþan var Þorir leiddr a land vpp. oc með honom Egill af Forlandi enn cvrteisasti maþr oc allra manna vascastr. Oc þar a Vambarholmi voro reist galgtre. oc er Þorir ser galgann oc banann opinn fire ser. en þeir voro .ii. einir eptir. þa melti Þorir oc glotti við.

Vorom felagar .iiii.

førþom einn viþ styri.

Morg hermþarorþ melto menn við Þori. þeir er hann hafþi aþr scaþa vnnit. fire sumum hafþi hann havggvit bv. sumvm brenda bøi eþa ręnta vini þeira oc frendr. Þat segia menn at Viðkvnnr Joans son melti. þa er Þorir var leiddr til galgans oc hann reicaþi af gotvnni er hann var fothrvmr. Meirr a stiornn Þorir sagþi hann. meirr a bacborþa. Þetta melti Viþkvþr fyr þvi at Þorir hafði brent bv hans i Biarcey. oc scip gott er hann atti. oc hafþi Þorir melt þa er sneckian logaþi. Hallt meirr a stiornn Viðkvnnr. meirr a bacborþa. Viþkvþr hafþi vndan flyit. oc Joan faþir hans. Vm þa brennv var þetta qveþit.

Breþr i Biarcey miþri

bol þat er ec veit golast

tera þarft af Þori

þytr vandar bavl standa:

Joan mon eigi fryia

ellz ne rans er qvelldar

sviþr biartr logi breiþan

by leggr reyc til scyia.

Oc er Þorir var leiddr vndir galgann. þa melti hann. Jll ero ill raþ. Oc er vpp reiþ galgatreet. oc snaran var at halsi Þori. þa var hann sva hofvgr at svndr slitnaþi halsinn. oc let hann sva lifit. Oc þvi nest var Egill leiddr vndir galgann. en þrelar konvngs scylldo hengia hann. oc þa melti Egill við þrelana. Eigi mvno þer af þvi þetta viþ oss gera at festa oss vpp. at eigi veri hverr yþar macligri til. Sva segir Þorcell hamarscalld.

Orþ fra ec Agli verþa

vnnar dags a mvnni

sol viþ siclings þręla

satt |einarþar latta:

hvernn þeira qvað hera

hialldrblics en sic miclo

beiþ of mikit eyþir

angr macligra at hanga.

Þa melti Egill. Þat etla ec at nv hyggi menn her gott til at sia fotalętin var i dag. Hann var i halfsciptom kyrtli. Þa svavroþo menn honom. Etlar þv eigi at þv monir þvi raþa hverso þer scal bregþa viþ banann. Þat mon nv synaz sagþi Egill hvart ec ma necqvi vm raþa. Oc siþan var virgill dreginn a hals honom. oc er hann hof vpp. þa ste hann fetinom avþrom a ristina oc brasc ecki við oc þar let hann lif sitt. oc allir hormoþo slican dreng. er hann scylldi sva fara. Magnvs konvngr sat hia er þeir voro hengþir. oc var sva reiþr at engi hafþi diarfleic til hans manna at biþia Þori griþa ne Agli. Oc þa er Egill hecc. þa melti Magnvs konvngr. Jlla qvomo þer goþir frendr i þavrf. Oc i þvi þotti monnom þat synaz at konvngr villdi beþinn hafa verit at Egill gengi vndan.

Oc eptir þessi verc for Magnvs konvngr aptr inn i Þrandheim. oc refsaþi þar morgom monnom. en þeir vikvz til hans miscvnnar. Sva segir Gisl.

Settvsc siþan

siþr batnaþi

hvgfvllr konvngr

viþ hatendr sina:

þann gaf brognom

er bvendr atto

rett raðspakir

rø̨kþom lavna.

Gramr vann gervan

en glatat þiofom

kavpmonnom friþ

þannz konvngr bøtti:

sva at í Elfi

ø̨xom hlyddi

flavst fagrbvin

í fioro scorþa.

Sveinn Harallz son flyþi svþr til Danmercr. oc var þar til þess. er hann comsc i sętt við Eystein konvng Magnvs son. oc gerþi Eysteinn konvngr hann scvtilsvein sinn. oc hafþi i kęrleicom oc vircþom. Magnvs konvngr er nv einn ifir landino Noregi. eptir þessi tiþindi er nv var sagt.

Fra Magnvsi konvnga oc Sveinka Steinars syni

Eptir drap Steigarþoris logðo allir rikismenn a valld Magnvs konvngs vm sitt mal. Maþr er nefndr Sveinki. oc var Steinars son. hann bio avstr viþ Elfina enn rikasti maþr oc harþr mioc. hann hafði þa enn ecki gefit sic vpp i valld Magnvs konvngs. þvi at hann hafþi haft micla ast viþ Hacon konvng. oc matti travtt hyggia (af) andlati hans. Magnvs konvngr heimti til sin Sigurþ vllstreng oc segir at hann vill senda hann í Vic avstr at boþa Sveinka af londo(m)oc konvngs eignom. hann hefir ecki enn til var hneigz eþa gørt oss neinn soma. en ec vil at allir lendir menn í mino riki lvti til var eþa stocqvi af eignom ella. þar ero oc lendir menn i Vikinni avstr Sveinn bryggiofotr Dagr Eilifs son Kolbeinn clacca. mono þeir flytia vart mal oc veita þer liþ til rettinda oc laga. Sigvrþr melti. Eigi vissa ec vanir þess lenz mannz í Noregi. at .iii. lenda menn þyrfti i moti aþra en oss. Konvngr melti. Ja Sigvrþr vllstrengr. eigi er til þessa tekit ef eigi þarf.

Nv byr Sigvrþr ferþ sina. oc ferr eino scipi avstr til Vikr. oc stefnir saman lendom monnom. oc siþan er þings qvatt vm Vikina. oc þeim til stefnt avstan Elfargrimonom. oc verþr þar fiolmenni mikit. oc voro þeir lendir menn þar meþ Sigvrþi er fyrr voro nefndir. oc segia þeir Sigurþi. at honom mon Sveinki reynaz ecki litill vndir hondom. þvi at hann hefir mikit travst oc valld. oc baþo hann mivcliga fara á viþ hann sinne røþo. oc quoþo þat eina høfa myndo viþ sva rikan mann at gøra með vęgð þat ørendi sem honom var boþit. Sigurþr svaraþi. let at mikill veri afli Sveinka ef þeir .iii. með sino fvlltingi hefþi eigi viþ honom til ręttinda. oc let sitt mal eigi myndo osannlict þiccia. þo at þeir røþiz viþ. Þeir svoroþo. koþoz at viso vilia konvngs mal styþia. oc beggia þeira. en leto honom myndo manninn reynaz mikinn fire ser. Biþa atto menn Sveinka vm hriþ. oc eptir þat var sen ferþ manna. oc var sem a ismol veri at sia. sva var þat liþ vel bvit at vapnom oc bryniom. Coma þeir Sveinki a þingit. oc setiaz i einn hring. þeir hofðo .v. hvndroð manna.

Nv stendr Sigvrþr vpp. oc talar konvngs ørendi oc melti. [Gvþs qveþio oc sina sendir Magnvs konvngr gvðs vinom oc sinom. oc einkom ollom lendom monnom oc rikom bvondom. oc allri alþyþo vt ifra. þar með fogr orþ oc vinganar heit ollom þeim er til hans hneigiaz. Þer monoþ spurt hafa at konvngr hefir reinsat landit af hernaþarmonnom er aþr gerþo mikil illvirki bvondom i þesso landi. villdi guþ nv enda lata a verþa þeira ofstopa. er með fadømom hofo. at taca þann til hofðingia í moti Magnvsi konvngi er ecki var ettborinn til landz þessa. oc for þat mal sem von var. en nv vill konvngr syna sic í allri bliþo til allra sinna manna þeira er til hans vilia þiona. bysc til forysto. oc at vera briost fyr ollom Noregsmonnom storom oc smam. Þar i moti vill hann hafa af sinom lanzmonnom goþa þionosto oc sømiliga fylgþ. oc er monnom einsett at taca vel hans malom sva mikit gott sem hann ma yþr gera. oc sva vill hann viþ þa alla er þess geraz verþir.

Þa stendr maþr vpp i flocci þeira Elfargrimanna mikill vexti oc þrecligr. sa var i loþcapo oc hafþi refþi vm avxl. danscan hott mikinn hafþi hann a hofþi. sa maþr tecr til orþa oc melir. Era hlvms vant qvaþ refr dro horpo at isi. Hann setzc þa niþr oc melir eigi fleire orþ. Noccoro siðarr reis Sigurþr vpp. oc toc sva til orþa. Litlar greinir oc tengingar hofom ver konvngs malanna or flocci þeira Elfargrimanna. oc meþalliga vingiarnnliga til var. er vm sic hverr i slico: en at ver gerim berara konvngs ørendit. þa beiþiz hann at taca sinar landzscylldir sannar af rikismonnom iafnvel sem smerom monnom. oc leiþangrsgerþa sem lendir menn ero scyldir til. oc annars konvngligs soma er þer eroþ honom scylldir at veita hans vndirmenn. renni nv hverr heim hvg vm hve þat mon gort hafa. vnni ser soma sialfom. oc kvnni at lita hvat honom høfir. en vnni konvngi rettra laga ef aþr hefir noccot at scort. oc minniz a hve þesso(m) hefir farit er í mot honom gengo fyr scommo. Sezc niþr siþan. Sami maþr riss vpp oc fyrr. varpar nacqvat sva hettinom oc melir. Snęliga snvggir sveinar qvoþo Finnar atto andra fala. Setzc niþr siþan. Oc enn stvndo siþarr reis Sigurþr vpp. oc hafþi aþr tekit tal viþ lenda menn. at ecki mondi þurfa lengr at draga fioþr vm scorolict konvngs ørendi. en þeir baþo hann vegiliga męla. oc sogþo at hon(om) mondi maþrenn reynaz afarvþigr. sem finnaz ma á i slicom tilvicom. Sigurþr qvaþ nv ecki myndo þat fa af ser lengr. oc stendr nv vpp oc var reiþvligr varpar veslino er hann hafþi ifir ser blatt at lit. hann var vndir i ravþom scarlaz kyrtli. oc melti. Nv er oc sva at hverr verþr sin at geta. þarf oc ecki lengr ifir þesso at hylma ne af manni at scera. er nv oc set hvers ver þicciom verþir. oc er þat þolanda en hitt er meira er hneisvliga er svarat konvngs ørendi. en oc cømr noccot at þvi sem mellt er at hverr virþir sic. Maþr heitir Sveinki oc er Steinars son. byr avstr viþ Elfina oc hefir lengi setit ifir konvngs lanzscyldom. oc dregr a sic mikit ofrefli oc dramb. en glicligt þicci mer er konvngr mon vilia vera rikare. oc nv vill konvngr hafa af honom rett oc sinar eignir. eþa bioþa honom ella af londom. oc er ecki at slota viþ ne svara scotyrþom. oc mon honom fasc noccorr iafnrikr. þott hann taci ovirþiliga varo mali. oc er honom nv betra en siþarr at snva aleiþis sino mali með soma. en biþa eigi helldr hneisonnar með þriozco sinni. Þa riss Sveinki vpp oc castar hettinom a bac ser aptr oc melir. Putt segir hann. scomm hvnda. scito refar i brvnn carls. heyr a firnn. ermlavss maþr oc af bacscyrtan. hvat boþar þv mer af londom. sendir voro fyrr þessa ørendis .ii. menn þer scylldir Sigurþr vllband het annarr en | annarr var Gilli bacravf. atti verra nafn en aþrir menn. voro nott i hvsi oc stalo hvars qvomo. hvat boþar þv oss af londom. oc var minna carp þitt meðan Hacon konvngr fostri minn lifþi. er þv vart sva hreddr ef þv vart a leiþ hans sem mvs í screppv. vartv sva hulþr favtom sem hvndr a scipi. var þer sva troþit i kyl sem corni i belg. vartv sva eltr af oþolom sem arðzgelldingr or stoþi. attir þv einnveg andar rvm sem otr i kelpv. hvatta. lattv goþra gialda vert ef þv cømz með fiorvi a bravt. oc stondvm vpp nv segir hann oc at þeim.

Oc þat eina sa þeir nv raþit Sveinn bryggiofotr oc aþrir lendir menn at sciota hesti vndir Sigurþ. oc riþr hann sva i brot a scoga viþ annan mann. oc lycr sva þesso þingi. at Sve(i)nki ferr heim til bva sinna. en Sigurþr comz norþr til Þrandheims við illan leic. oc for viþ annan mann landveg. com sva til fvndar viþ Magnvs konvng. oc segir honom svabvit. Konvngr melti. Þurftir þu nv nacqvat travstz enna lendo manna minna. Sigurþr svaraþi letzc enga ferþ slica farit hafa. oc qvaz vna við illa. oc letzc vilia hefna fyr hvernn mvn ef hann mętti. oc eggiar konvng mioc. Konvngr segir. Of mioc dragaz lendir menn þa fram er þeir vilia eigi þess geta er til konvngs cømr. oc hefir þat alldri fyrr vel gefiz i þesso landi. fyrst vm daga Olafs konvngs helga. mal þeira Erlings Scialgs sonar. sva oc vm Einar þambascelfi er iafnaþiz i riki viþ Haralld konvng frenda varnn. sva gafsc nv oc Steigarþori oc Agli. nv kvnna þeir eigi sialfir meta sic. enda er beþi at Sveinki er rikr oc til þess etlar hann. ef hann vill við mic þreyta. Konvngr letr nv bva .v. scip. ferr svþr með landi oc avstr til Vicr. þiggr þar veizlor af lendom monnom sinom. oc segir þeim at hann etlar at hitta Sveinka. oc qvaz etla at hann mondi einn vilia vera konvngr ifir Noregi. oc eigi mondi hann vilia [at þeir] veri sva ofkatir lendir menn. at sialfs hans menn føri sva stopallt fire þeim oc svivirþliga sem Sigurþr hafði farit. En þeir segia konvngi at maðrinn var beþi ricr oc vdęll. enn orof beþi vapna oc manna.

Nv fara þeir konvngr or Vikinni oc þessir lendir menn með honom Sveinn bryggiofotr oc Dagr oc Kolbeinn clacca. fara þar til er þeir coma fyr bø Sveinka. Þa beiþaz enir lendo menn af konvnginom at vita fyrst tiþindi. oc ganga vpp fra scipom. letzc þeim grvnr á at mannfiolþi mondi vera i scogom. Konvngr biðr þa raþa. oc kallar þo at hann mon bvinn at gera bvondom einhveria hriþ ef þeir føra sic eigi sialfir i hof. Oc er þeir coma vpp a land fra scipom þa sia þeir ferþ Sveinka. var hann cominn a for fra bø sinom meþ her mannz. oc var þat liþ allvel bvit. Þeir enir lendo menn bregþa vpp hvitom scilldi. oc er Sveinki ser þat þa stoþvar hann liþit. oc hittasc þeir siþan. Þa melti Kolbeinn. Magnvs konvngr sendir yþr qveþio oc þat með at hann baþ þic geta sømþar þinnar en tignar konvngs. oc bvaz eigi viþ vfriþi eþa þvi at beriaz við konvng. viliom ver bioþaz til at bera friþmal í milli. ertv oc myclo vitrari maþr en þv monir vilia at oreyndom socom eflaz moti konvngi þinom rettkosnom oc ettbornom til landz þessa. oc hefir þat øngom vel gefiz. Sveinki biþr stoþvaz liþit. en letzc ecki etla fyrri til ofriþar viþ konvng. oc segisc þar biþa myndo. foro ver af þvi eino í moti at eigi trøþit er acra vara eþa veittit oss agang. Þeir snva nv aptr oc hitta konvng oc segia allt cyrt oc friþvent fra Sveinka. oc leto allt myndo a konvngs valldi hans mal. oc er þat oc þinn somi herra segia þeir at gera sem bezt til hans. oc vill hann leggia a yþvarnn dom. Sciotr er domrinn segir konvngr. flyi hann af landino. oc komi alldregi aptr meðan mitt riki er í Noregi. oc þo scal hann lata feet allt. Kolbeinn segir. Mvn eigi þat meiri sømþ herra oc betra oþrom til spurningar gera hann or landi oc megi hann vera annarstaþar með ricom monnom fire fiar sacar. en hann mon þo alldri aptr coma ef ver hofom londin hans. en þv gerir þa þo ricdomliga. hygg at. oc virþ til sialfan þic oc þina tign. oc orþ var þar með. Þa melti konvngr. Fari hann a brot þegar.

Þa hitta þeir Sveinca. oc segia honom bliðlig orþ konvngs. oc þat með at (hann) beiddi hann or landi at fara. oc scylldi hann þat þa gera í fyrsto til sømþar konvngi fyr þat er hann hafði af brvgðit. oc er þat virþing hvarstveggia yckars segia þeir. oc vill hann vnna þer fiar slics er þer samir. ihvga þetta. Þa svaraþi Sveinki. Scipon er þa a orþin ef konvngr męlir vel oc friþliga til min. oc fyr hvi monda ec lond min flyia eþa eigor. heyr á segir hann. betra er at falla a fe sino en flyia oþol sin. segit sva konvngi. at Sveinki mon eigi sva langt flyia at eitt ordrag se. Kolbeinn segir. Eigi er þetta einsętt. oc er betra at hneigiaz til virþingar viþ enn bezta hofþingia. en begiaz til storvanndreþa. goþom dreng er þar gott sem hann lifir. montv þar mest metinn sem menn ero rikastir. en halldit luta þinom við slican hofþingia. heyr oc bøn vara oc virþ við oss langt fostbrøþra lag oc fullkomit vinfengi oc met sannliga var orþ er beggia vinir erom oc hlyð til heita varra. ver bioþvmz til forysto oc varþveizlo vm eignir þinar. oc scolo ver trvliga þeira geta. oc þat með ef þv cø(m)r aptr til eigna þinna sem ver ventom. þa scalltv alldri giallda scatt nema þat se þinn vili. scolo ver þar til leggia beþi fe oc fior at coma þesso a leið viþ konvng. drep eigi hendi við þesso boþi. oc firr sva goþa drengi vanndreþom. Sveinki þagþi stund þa. oc siþan melti hann. Vitrliga er eptir leitat af yþr vm þetta mal. en þo grvnar mic hvart þer mvnoþ ecki hafa hallat malino at þvi sem konvngr hefir melt. En þo fyr goðvilia yðvarnn sem þer synit viþ oss scal virþa orþ yþor. oc mon ec fara or landi vetrlangt. ef ec scal þa hafa i friþi eigor minar er þat liþr. oc enndiz þessi heit yþor. segit þav min orþ konvngi. oc geri ec þetta fyr yðrar sacar en eigi konvngs. þvi at ec finnc nv sem fyrr með yþr sanna vingon til var.

Oc nv hitta þeir konvng oc segia honom at Sveinki leggr allt a konvngs dom. en beiþiz þar fire soma af konvngi. oc mon vera i brot .iii. vetr. oc aptr ef þat er beggia yccar vili. gør nv þetta fire konvngdom yðvarnn oc bøn vara lengr er allt er a þinom domi. tac þessar sęttir af honom. en ver scolom allt við leggia at hann comi alldregi aptr nema at þinom vilia. Oc nv þagnar konvngr. oc siþan melir hann. Drengiliga ferr yþr vm malit. oc fyr yðrar sacar scolo ver slict gøra sem þer beiþit. Segit honom sva. Mel allra konvnga heilastr segia þeir. Fara siþan oc hitta Sveinka. segia honom nv bliþ konvngs orþ. oc erom ver fegnir orþnir at þer mettit sęttasc. oc beiddiz konvngr at nefndir veri .iii. vetr til yðarrar brotvistar. oc vitom ver at fyrr mon hann eigi þicciaz þic mega on vera i landino. oc er einsętt at neita eigi þesso. Sveinki svarar. Hvat se helldr þa en ec gøra konvngi eigi scapravn i hervist minne. takit er nv viþ minom varnaþi. Oc snyr siþan liþino heim a bøinn oc þegar a brot. oc var þo bvinn viþ þesso ollo aþr ef til þyrfti at taca. Kolbeinn var þar eptir oc byr konvngi veizlo agetliga. oc let sem þat veri aþr raþit af Sveinka. En Sve(i)nki riþr vpp a Gavtland með liþi sino þvi sem hann vill með ser hafa. En konvngr tecr þar veizlo at Sveinca. en siþan bioþa lendir menn honom heim til sinna bva. oc ferr konvngr þar a veizlor. oc gera þeir til hans virþiliga. er hann i Vikinni vm hriþ. oc vnir konvngr vel settom. oc ero þat callaþar konvngs eignir er Sveinki hefir att. oc varþveitir Kolbeinn. hallda þeir nv þesso ollo konvnginom til virþingar. en geta þo i annan staþ |allz sem bezt þess er Sveinki á. oc siþan ferþaz konvngr aptr. ferr þa norþr með landi. oc er nv kyrt.

Nv legsc illþyþi a þa Elfargrimana oc ravfarar er þar er hofþingialavst oc gera bvondom ran oc scaþa. Oc þa senda lendir menn konvngi orþ vm at scaþi mikill er gørr bvondom avstr þar. oc til avþnar horfisc landit. synisc oss einsętt herra at þer vnnit Sveinka stravmbrotz firir. at reca illþyþi af hondom. oc se hann aptr qvaddr af yþr oc er hann høfiligastr til at gøra þetta. Þat raþ tecr konvngr af fortolo enna lendo manna. at hann sendir Sveinca orþ at hann comi aptr til eigna sinna oc scal vera i friþ tekinn. Oc er sendimenn konvngs como a fvnd Sveinca. oc sogþo honom konvngs orþsending. þa svaraþi hann. letzc eigi vita hvat sannlict var i þeira sogn. qvaz grvnr a vera at hann mondi sva hafa verit or landi qvaddr. at konvngr mondi ecci vilia at hann kømi sva bratt aptr. .ii. qvomo honom orþsendingar konvngs oc for hann eigi aptr. oc var hann þa i Danmorc. oc trvþi eigi at konvngi mondi alogat at hann føri aptr til eignanna. Oc þa er Magnvs konvngr sialfr com svþr til Danmercr. þa hittvz þeir konvngr oc Sveinki þar. taca þa tal oc settaz með fvllo. oc røþa sin mal inniliga i vinscap. oc sia nv þat baþir hverso vingiarnnliga enir lendo menn gørþo til hvarstveggia þeira. For þa Sveinki aptr til iarþa sinna. oc var mikill hlifsciolldr riki Magnus konvngs. oc hellzc þeira trvnaþr oc vingan meþan þeira var beggia viþ costr.

Fra hernaþi Magnvs konvgs

Magnvs konvngr gørþiz hofþingi mikill þegar er hann varþ einvallzkonvngr at Noregi. riclyndr maþr oc refsingasamr beþi innanlandz oc vtanlandz. hann for með liþi sino svþr til Danmercr oc heriaþi vm Halland oc fecc þar mikit fe svmt við rani en svmt með vtlavsnom. sem Biornn segir.

Vitt let Vø̨rsa drottinn

varþ sciott rekinn flotti

hvs sveiþ Hørþa resir

Halland farit brandi:

brendi bvþlvngr Þrønda

bles castar hręfasti

vacþi viscdølsc eckia

vitz morg hervþ siþan.

Þess getr hann oc at Magnvs konvngr rvddi land vikingom oc illþyðisliþi.

Snarr ravþ Sygna harri

sverþ a vthlavps ferþom

vitt rann vargr at slita

varma braþ á armi.

Oc enn.

Vikinga letr vengis

vallbavgs hati falla

vitt ryþr iarnn a ytom

Olafs mogr en fogro.

Her sagði þat oc i enne fyrsto visv at hann brendi Viscardal. for siþan aptr i riki sitt við svabvit.

(Vestrferþ Magnvs konvngs)

Noccoro siþarr bio Magnvs konvngr ferþ sina or landi. oc hefir með ser marga lenda menn oc liþ mikit. for vestr vm haf fyrst í Orcneyiar. oc hafþi meþ ser Magnvs oc Erling sono Erlennz iarls. oc foro þeir með honom. Þat segir Þorcell hamarscald.

Vestr let varga nistir

vann hilmir friþ bannat

hravnn brvto hlyr en stinno

hvgprvþr fǫro snvþat.

Eptir þat com Magnvs konvngr til Svþreyia. oc at Lioðhvsom. heriaþi þar. oc fecc allt valld ifir þeim staþ. for siþan a Scið oc toc þar strandhogg oc mikit fe. oc hafþi allt af þvi landi þat sem hann callaþi til. sem her segir.

Hvngrþverrir let heriat

hriþar gagls a Sciþi

sigrgøþir reþ siþan

sniallr Mannveria falli.

Þa for hann til eyianna Tyrvist oc Jvist. oc rac þar mikinn hernaþ. sem her segir.

Avrr sciolldvngr for elldi

Jvist bvendr misto

roggeisla vann ręsir

ravþan lifs oc avþar.

Siþan com hann í eyna helgo oc gecc þar vpp i cavpstað oc gaf þar friþ þeim stað. oc allri hans eign. Oc þat segia menn at hann villdi vpp lvca Columkilla kirkio ena litlo. oc gecc eigi inn. oc sagþi þat at engi maþr scylldi sva diarfr vera. at ganga scylldi i þa kirkio siþan. Var þa sv kirkia lest sva at hennar hvrþ hefir alldregi siþan verit vpp lokin. Þa lagþiz Magnvs konvngr með herinn vt a Mvlsc. heriar hann hana oc brennir viþa. sem her segir.

Vitt berr snarr a slętta

Sandey konvngr randir

ravc vm Jl þar er ioco

allvallz menn a brennor:

grøtti Grenlanz drottinn

gecc hatt Scota støcqvir

þioð rann mvlsc til møþi

meyiar svþr í eyiar.

Oc er Magnvs konvngr hafþi vnnit allar norþreyiar. þa hellt hann liþino svþr i Jl oc brendi þar sem aþr segir. hann heriaþi þar mioc lengi. oc eyddi mioc viþa aþr þeir gefiz vpp i hans valld. Þess getr oc Gisl at Magnvs konvngr rac hernaþ vm eyiarnar.

Toc a Sciþi

en Scotar flyþo

iofra øgi

Ívistar gramr.

Oc Lavgmaþr sonr Gvðrøþar konvngs. hann hellt norþreyiom. oc flyþi ę vndan hernom Magnvs konvngs svþr. oc vt til hafs. oc fecc ønga viþrstoþo veitta. Oc aþr lętti toc Magnvs konvngr hann hondom viþ scipsogn sina. oc gaf honom griþ. oc var hann með konvngi noccora hriþ. sem Gisl segir.

Hafþi fylkir

sa er frami tøþi

Logmann konvng

i liþi sino.

Sva segir Biornn.

Hętt var hvert þat er atti

hvarf Gvðrø̨þar arfi

lond vann lofþvngr Þrønda

Lavgmanni þar bannat:

nytr let nesiom vtarr

naþrsbing tavpvð fenginn

Egþa gramr þar er vmþo

vngr vettrima tvngor.

Eptir þat hellt Magnvs konvngr flotanom svþr firir Satiri oc heriaþi þar a beþi londin vpp a Scotland. oc vt a Jrland. oc vann þar morg storvirki i hvarotveggia rikino. þaþan siglir hann svþr til Manar með ollo liþino. oc toc hana. oc þęr eyiar er þar voro i nand.

Eptir þat hellt hann liþino svþr vndir Bretland. oc legsc i Avngvlseyiar svnd. oc heriar þar a beþi lond vpp a Bretland. oc vt Avngvlsey. Þar com í moti honom herr mikill. oc .ii. vascir iarlar er styrþo þvi liþi. het annarr Hvgi digri. oc annarr Hvgi þrvþi. tocz þar orrosta mikil. þeir sibyrþo saman sciponom. gengv þar lvþrar með opi. oc var þar scothriþ horþ oc mikit mannfall. Sa bardagi var langr oc harðr. oc lavksc með þvi sem fregt er orþit. at Hvgi prvþi var scotinn avro. oc hafþi scotit comit í avgat sva at vt stoð vm hnaccann. oc hefir þat happascot verit callat. þvi at ecki var annat bert a honom en avgvn. Þat er flestra manna sognn at Magnvs konvngr hafi scotit. en þo stoþ annarr maþr hia konvngi haleyscr oc scvto þeir baþir senn. oc hefir annarr hvarr þeira orina atta. en þo visar Þorcell hamarscald sva til at Magnvs konvngr etti orna. sem her segir.

Dvnþi broddr a brynio

bragningr scavt af magni

sveigði allvalldr Egþa

alm stocc bloð a hialma:

st(r)engs flo hagl a hringa

hne ferþ en let verþa

Horþa gramr i harþri

hiarl socn banat iarli.

Avnnor orin com a nefbiorgina hialmsins oc festi þar. oc nv fyr þa soc hafa menn noccot deillzc at hvarri konvngr scavt. at þeir stoþo ner oc hvart scotit fylgþi oðro er þeir scvto iafnsnemma baþir. Oc eptir fall Hvgans prvþa flyþi Hvgi digri oc allir Bretar. Þessar orrosto getr Biornn.

Lifspelli reþ lavfa

lundr i Avngvlssvndi

broddr flo þar er slavg snvddv

snvþict Hvgans þrvþa:

avll hefir Jota fellir

eylavnd farit brandi

vitt liggr dygs vnd drottom

doglings grvnd vm stvndir.

Sva segir Gisl.

Ęttlondom vann

eyia drottinn

folkvorþr vnd sic

fiorvm þrvngit:

aðr en hitti

sa er hamallt fylcþi

veþrsmiþr Viþurs

valsca iarla.

Haþom hilldi

með Harallz frenda

Avngvls viþ ey

innanverþa:

þar er af reiþi

rikis vendir

konvngr oc iarlar

kapp sitt brvto.

Margan hofþo

Magnvs liþar

biortom oddi

bavgvang scorit:

varþ hertoga

hlif at springa

caps vel scipuð

fyr konvngs darri.

|Bǫþkennir scavt

bǫþom hondom

allr va hilmis

herr prvlliga:

stuccv af almi

þeims iofvrr sveigþi

hvitmylingar

aþr Hvgi felli.

Eptir þessa orrosto eignaþiz Magnvs konvngr Avngvlseyiar er callat er þriþivngr af Bretlandi. vendir hann þa aptr til Scotlandz et syþra oc it eystra. oc coma þa boð af Scota konvngi til sęttar. at hann scylldi eigi heria riki hans. letzc miðla myndo honom allar eyiar fire Scotlandi þęr er hann mętti fara i milli oc meginlanz stiornnfosto scipi. oc verþr sia sett þeira. Setr nv Magnvs konvngr þar allt sina menn ifir. oc scattar þessi riki oll vndir sic. oc er (hann) ferr svnnan aptr legsc hann viþ Sátirismvla. eþa eiðsins. oc letr þar draga ifir eiþit scuto eina stiornnfasta. en hann sezc sialfr i lyptingina. oc þa er scipit var dregit til ens nørþra siavarins. þa callaþi hann ser Satiri. oc er þat mikit land. qvez þa farit hafa stiornnfosto scipi milli oc Scotlandz. en hann let hallda flotanom ollom fyr vtan Satirismvla. oc eignaz hann sva Satiri. en eiþit er sva miott fyr ofan. at þar draga menn iafnan scip ifir. Satiri þiccir betra riki en in bezta ey af Svþreyiom. Her eptir ferr Magnvs konvngr norþr i eyiar. oc ferr it iðra með Scotlandi. oc eignaz sva allar vteyiar. oc fara menn hans i hvernn fiorð oc kanna hveria ey er bygþ manna var í. oc leggr konvngr a allar sina eigo. oc sva þer er obygþar voro. oc dvalþiz vm vetrinn i Svðreyiom.

Fra Magnvsi konvngi

Annat svmar eptir for hann norþr til Noregs i riki sitt sem Gisl segir.

Hofðv seggir

þa var socn lokit

heimfor þegit

at hofvz manni:

lanzmenn lito

vm liþi gavfgo

segll siodrifin

sett viþ hvno.

Vagr þrvtnaþi

en vefi keyrþi

steinoþr a stag

storþar galli:

bravt dyrr dreki

vnd Dana scelfi

hrygg i hverri

hafs glymbrvþi.

Blar egir scavt

bvnom svira

gialfr hliop i gin

gvllno hofði:

scein af havsom

sem himins eisa

doglings dreca

divps valfasti.

Magnvs konvngr hafþi eptir latit í Orcneyiom Erling son Erlennz iarls. en Magnvs broþir hans hafþi hlavpiz fra konvngi it fyrra svmarit oc til Scota konvngs. oc voro leystir sporhvndar i scoginn. oc þegar villtisc þeim vegr. Oc er Magnvs konvngr var staddr i Orcneyiom þa sendi Melkolmr Scota konvngr dottor sina vt til Orcneyia Magnvsi konvngi til settar viþ hann. En Magnvs konvngr gaf hana Sigurþi syni sinom. oc var hann þa .ix. vetra. en merin .v. vetra. Siþan setti Magnvs konvngr Sigvrð son sinn hofþingia ifir allar eyiar fyr vestan haf. oc gaf honom konvngs nafn. oc fecc hann i hond Haconi iarli Pols syni frenda sinom til asia. oc þeim Erlingi Erlenz syni við styrc þeim er Sigurþr konvngr hafþi af þvi riki er hann var ifir settr. oc var með þviliocom hętti bvndin sett oc vinatta milli Magnvs konvngs oc Melkolms konvngs favþor David konvngs er var i Scotlandi eptir favþor sinn.

Siþan ferr Magnvs konvngr i Noreg. oc er vm vetrinn eptir i Vic avstr oc sat þar með fiolmenni. Oc vm vetrinn com maþr sa fyr Magnvs konvng er Giffarþr het. oc qvaz vera kyniaþr af Vallandi. oc bavþ sic til þionosto við konvng. oc letzc vera riddari goþr. qvazc spurt hafa at konvngr atti starfsamt rikit. oc qvaþ hann þurfa mioc til fylgþar þeira manna er riddarar voro goþir. Konvngr toc vel viþ honom. oc qvaþ ser þesshattar menn vel gegna. Oc nv varþ þat til tiþinda at Magnvs konvngr biosc at riþa vpp a Gavtland et vestra oc etlaþi at leggia vndir sic. oc fecc þat fyrst til akallz oc sacagiptar viþ þa Gavtana. at hann sagþi Dal oc Vear oc Varþyniar með retto eiga at liggia til Noregs. oc sagði sina forellra þat att hafa. Ferr konvngr siþan oc hefir mikit liþ. oc gengo Vestrgavtar vndir hann allt vm enar nørþri bygþir. oc siþan settisc hann viþ landamørit oc bioggo þar í tiolldom oc etloþo til areiþar oc leggia vndir sic landit.

J þann tima var Jngi konvngr Steinkels son ifir Sviþioð oc ollo Gavtlandi. hann spyrr a(t)hofn Magnvs konvngs. oc samnar at ser liþi. oc stefnir a fvnd hans með her sinn. Oc er Magnvsi konvngi com sia n(i)osn at Jngi konvngr hafþi mikinn her. þa eggioþo hofþingiar Magnvs konvng at hann hyrfi aptr. en konvngr vill þat vist eigi. oc helldr i moti með liþ sitt. oc stillti sva til at hann com at þeim Jnga konvngi vm nott fyrr en þa verþi. Þeir fvndvz þar er Voxerni heitir. oc þa scipaþi Magnvs konvngr liþi sino til atgongo. Oc þa spurþi Magnvs konvngr hvar Giffarþr veri. oc svipvþvz menn vm oc fannzc hann eigi i liþino. Þa melti konvngr.

Vill hann eigi flocc varnn fylla

falso riddarinn valski.

Þa toc vndir scalld er var með konvngi oc qvaþ viso.

Spurþi gramr hvat gørþi

Giffarþr þar er liþ barþisc

ver rvþom vapn i dreyra

varat hann cominn þanneg:

fram reiþ þar var fnavþi

fvlltravþr af io ravþom

vill hann eigi flocc varnn fylla

falsc riddarinn valski.

Þar tocz bardagi oc com helldr a vvart Sviom. oc vrþo þeir varla viþbvnir. oc varþ þar mikill mannscaþi. lavc sva at Jngi konvngr hellt vndan oc frelstisc með flotta.

Oc i þvi bili reiþ Giifarðr af landi ovan. oc męlltisc illa vm er hann var eigi viþ bardaga at veita Magnvsi konvngi liþ. en hann fer þar illt orþ af konvngs monnom. oc ferr hann i brot oc vestr til Englandz. oc er nv at segia fra honom litit þat. Þeir fengo vtivist harþa i Englanz hafi. oc var Giffarþr liþlitill. oc liggr hann iafnan i hafino þa er aþrir ioso. Þar var a scipino islennzcr maþr hvsvicscr at ętt. oc het Eldiarnn. oc var aðr at cominn vtan or Miclagarþi. oc eitt sinn er Eldiarnn gengr til avstrar. oc ser hvar Giffarðr liggr. þa qvaþ hann viso.

Hvi samir hitt at dvsa

hirþmanni geþstirþom

verþr nv þott kiol kosti

knar riddarinn hari:

þat er satt at ec byþ bytto

breiþhvfoþo reiþa

avstr er til har of hesti

hvaliarþar Giffarþi.

Oc siþan taca þeir England. Oc þegar ferr Giffarþr fra scipi til borgar þeirar er nest var scipi þeira. oc hittir borgargreifann oc søkir hann at ef greifinn myni retta vilia mal hans viþ Norþmann. qveþr hann hafa niddan sic i qveðscap. Greifinn var vngr maðr. oc hafþi ner nytekit viþ þesso velldi. Hann svaraþi Giffarþi. qvazc a villdo lita mal hans eptir efnom. en ec em þo maþr vngr oc litt vanr at sitia ifir molom manna. oc er mer enn mart vkvnnict þat er þesso fylgir. en þenna lvt cann ec þo sizt at scynia er qveþit er. en þo megom ver heyra þat. mon ec lata mot stefna. oc komit ér þangat til. Oc er mot er sett. berr Giffarðr orþ greifans Eldiarni. at hann scal coma til motzins. oc siþan fara þeir. Oc er þetta mal borit fyr greifann af nyio at Norðmaðr hafi niddan Giffarþ. en Elldiarnn qvazc loginn þvi. en letzc qveþa myndo ef greifinn villdi. oc meti hann þa siþan. Hvat mon varþa segir greifinn at ver heyrim. oc qveþ nv þat sem þv hefir lioþat vm Giffarð. Þa qveþr Elldiarnn.

Fra ec at flotta rakot

fa(l)sc annat liþ manna

þar var harþr er ec heyrþa

hernaþr a Foxerni:

varþ hialmþrimo herþis

har þar er staddir varo

gangr þar er gavtzca drengi

Giffarþr i hel barþi.

Þa melti greifinn. Litt em ec scelldinn. en heyra kann ec at þetta er ecki niþ. oc þer er vegr at þesso Giffarðr oc lof. oc kann ec ecki annan dom a þetta leggia. Giffarþr þicciz engo svara kvnna. hann veit þat með ser at honom er þetta haþ en eigi lof at þvi sem efni voro til. en villdi vist eigi gera þar bert fire monnom hverso hann hafþi fram gengit a Foxerni. Þeir scilia nv við svabvit. oc licar Giffarði illa þessi malaloc. oc er nv lokit fra þeim at segia.

Eptir þat er þeir Magnvs konvngr hofþo barzc oc Jngi konvngr. þa heitaz Magnvs konvngr at riþa avstr vm vatn til meginbygþar. oc leitar þa þo raþa viþ vini sina |oc lanzmenn. oc etlar at hafa þvilict liþ sem þeir hofðo iafnan fyrr haft at heria i meginland. oc vill þo sialfr fyrst fara i Noreg. oc coma þaþan með liþi. Hann setr þar eptir hofþingia sina .ii. oc svmt liþit at geta þess sem vnnit er. oc at vinna slict sem þeir mętti viþ (comaz) af riki Svia konvngs. Fiþr Scopta son oc Sigurþr vllstrengr voro firir þesso liþi. Þeir gerþo ser virki mikit með viþom oc torfi. en konvngr for aptr til Noregs. Þessa hernaþar getr Þorcell scalld.

Hravstr let Elfi avstarr

allvalldr saman gialla

vitr stillir ravþ vollo

valscan brand oc randir:

varþa vig þar er herþir

vellmilldr konvngr fello

bolr la gavtzcr vnd golri

gras arnar clo þrasi.

Sva segir Gisl Jllvga son.

Framþisc siþan

a Svia drotni

avstr viþ Elfi

Vpplanda gramr:

liðscelfir toc

or logom Gavta

fimtan heroþ

franni eggio.

Reiþ folchvotvþr

fyrst i gognom

somnvt Svia

sigri hnvgginn:

malmr dreyrvgr varþ

a meþal hlavþa

havss oc herþa

hans andscota.

Holmerki bles

enn hvginn gladdisc

franum hofði

feðr Sigurþar:

þann sa ec fylki

með frama mestom

snorpo sverþi

til sigrs vega.

Fylgþa ec frøcnom

sem ec framarst kvnna

Eysteins foþor

i atals drifo:

opt bra ec hiorvi

með Harallz frenda

vanr vasforom

þars vega þurfti.

Nv spurþo Norþmenn þar er þeir voro i virkino. at Jngi dro liþ saman at fara at þeim. en Norþmonnom þotti þat hęþilict. fire þvi at þeir hofþo vel vm bvizc. oc treystvsc vel virkino. oc hreddvz ecki Gavta her. Oc þa er dvalþiz noccot ferþin Jnga konvngs vm þat fram sem þeim hafþi sagt verit. þa var þetta qveþit i liþi þeira.

Allengi dvelr Jngi

ofanreiþ enn þiobreiþi.

Oc eigi miklo siþarr reið Jngi konvngr ofan með vvigian her a hendr Norþmonnom. oc viþ þat er eigi gørþvz annars efni. þa gafvz Norþmenn vpp i valld Jnga konvngs. en konvngr gaf þeim lif sitt oc vapn oc kleþi oc hesta. en allt annat fe toc hann vpp. Foro þeir viþ þat norþr a fvnd Magnvs konvngs. oc sogðo honom hvat i hafþi gorzc. En Magnvs konvngr bio þegar ferþ sina oc for oþro sinni avstr i Gavtland. oc hafþi mikit liþ. heriaði þar oc brendi viþa bygþina. oc þa com þar i moti honom Gavta herr avstr a Foxerni þar sem fyrr hafþi orþit fvndr þeira konvnga. Oc eptir þat ferr Magnvs konvngr aptr með liþi sino. oc hafþi mikinn scaþa gort a liþi Gavta oc riki i ranom oc manndrapom oc lanzbrvna. hann hafþi oc latit mioc mart manna af sino liþi i þessi ferþ.

Her eptir foro menn milli konvnga at þeir scylldi leggia friþ milli sin. oc sva milli landa. Eirikr var þa Dana konvngr. villdi hann oc slict it sama firi sic oc sitt riki. Oc sendo þeir Eirikr oc Jngi þav orþ Magnvsi konvngi. baþo at hann scylldi eigi agirnaz riki þeira. en qvoþoz þa oc scylldo øngan vfriþ gera hans riki. Eptir þetta setia konvngar stefno avstr við landamørit i Elfinni. Kom þa norþan Magnvs konvngr oc Eirikr svnnan Dana konvngr. en ofan Jngi Svia konvngr. Oc er þessir .iii. konvngar stoþo allir saman a einom velli. þa røddo liþsmenn þat sem þotti at varla mvndo fasc aþrir .iii. hofþingiar iafntigvligir. oc var Jngi konvngr mest alldri farinn oc var einna mestr af ollom þeim oc þrecligastr. oc þotti hann af ollom þeim avlldvrmannligastr. Eirikr Dana konvngr hafþi fegrsta asiano oc itrmannligsta. En Magnvs Noregs konvngr var af þessom ollom miclo kvrteisastr oc vascligastr oc hermannligastr. oc voro þo allir þeir miclir oc sterkir. er nv þessi fvndr settr með miclom stormelom. fire sakir vfriþar er i milli þeira hafþi verit. Oc nv ganga konvngar ser einir a tal. oc eigi a sva langri stvndo sem kollot er half borþastvnd voro þeir a tali aþr en þeir voro allir sattir. oc oll rikin i friþi. scylldi hverr þeira sina ęttiorþ eiga oscerða oc hverr þeira hofþingia scylldi bøta þat er brotið var sialfr viþ sina lanzmenn. En þeir sialfir konvngarnir scylldo oc iafna sin i milli sva at ollom metti hellzt lica. vm þer sacar er milli þeira hafþi gorzc. Þa festi Jngi konvngr Magnvsi konvngi Margreto dottor sina oc fylgþi henne heiman iarþir þer i Gavtlandi sem þeir hofþv deillt vm. siþan var hon collot Margret friþcolla. Var þessi sett gør eptir þvi mioc sem fyrr hofþo þeir gort enn helgi Olafr konvngr oc Olafr Svia konvngr. For nv hverr þeira konvnganna heim i sitt riki. oc voro vel sattir.

Þessi visa er kend Magnvsi konvngi at hann hafi qveþit til dottor keisarans er honom (var) mikit vm. oc hofþo farit orþ milli þeira. en hon het Mactilldr.

Sv er ein er mer meinar

Mactilldr oc vecr hilldi

mar dręccr svþr or sarom

sveita leic oc teiti:

sa kennir mer svanni

sin lond er verr ravnndo

sverþ bito Hogna hvrþir

hvitiarpr sofa litit.

Oc enn qvaþ hann.

Hvat er i heimi betra

hyggr scalld af þra sialldan

mioc er langr sa er dvelr drengi

dagr en vif en fogro:

þvngan ber ec af þingi

þann harm er ec scal svanna

screytasc menn a moti

minn alldregi finna.

Sva er sagt þa er Magnvs konvngr hafþi spurt fra orþom keisara dottor þat er honom þotti vingiarnnlict við sic. at hon hefþi sva melt. at slicr konvngr þøtti henne sømiligr sem Magnvs konvngr var. Þa qvaþ hann þessa viso.

Jorp mvn eigi verpa

ormlinnz a gle sinom

orþ spyr ec gollhrings gerþar

goþ vm scalld i hlioþi:

ann ec þott ec eigi finnag

opt gvðvefiar þopto

viti menn at ec hycc henne

hala røctar malom.

Þetta qvaþ scalldit vm sigling Magnvs konvngs.

Vegg blęss veþr vm tiggia

viþr þolir navþ i lavþri

lę tecr klvngrs at knyia

keip en gelr í reipom:

miorr scelfr Magnus styrir

moþ scerr eik at floþi

beit verþa sia slita

siavtøgr vondr vnd ravnndo.

Eggiendr baþat vgga

vhlifinn gramr lifi

hvegi er let inn lioti

landgarþr firir barþi:

satt var at allvalldr atti

ognnsnart borit hiarta

svþ varþ i gny grøþis

geyst farsęlo treystasc.

Fra falli Magnvs konvngs

Nv er þat sagt þa er Magnvs konvngr hafþi raþit landino .ix. vetr þa byriar hann annat sinni ferþ sina vestr vm haf. Þa var þetta qveþit.

Hvi lavna þer þinir

þingmęlltir dyrlingar

vestr bifasc rengr i ravstom

reyndv oss iofvrr hnossir:

Þa svaraþi konvngr.

Avþ hefi ec minn þannz monnom

margteitom réþ ec veita

hvf let ec klocqvan klifa

kolgor illa folginn.

J þessi ferþ hafþi konvngr allmikit liþ oc fritt. með honom var Ogmvndr Scopta son. Sigurþr Sigurþar son. Sigurþr vllstrengr. Dagr Eilifs son. Viðkvnnr Joans son. Sigurþr Hrana son. Vlfr Nicolas son. oc it friþasta liþ hafþi hann or Noregi. þar var Sercr or Sogni. Eyvindr avlboli stallari hans. Ferr nv konvngr fyrst til Orcneyia. oc hefir þaþan með ser Erling son Erlennz iarls. oc mikit liþ annat. sigldi þaðan til Svþreyia. oc siþan vt til Jrlanz oc heriar þar oc atti marga bardaga viþ Jra. oc hafþi iafnan [sigr]. sigldi eptir þat svðr til Dyflinnar. oc settisc vm borgina at vinna hana. Þa melti Magnvs konvngr við liþ sitt. Þat er monnom [kvnnict] at ver hofom gorvar noccorar ferþir vestr i lond þessi. oc hefir iafnan mikit at vnniz oc ma þat nv vera [enn til sømþar] varo riki Noregi. En nv er þo eptir meira myclo at søkia en fyrr. þvi at þetta land stendr saman með miclom gøþom. oc megom ver þat etla ef ver vinnom sigr a þeim Jronom hverso mikit i mon cavpaz mer fyrst at vpphafi. oc sva yþr |vt ifra. leggit a at betra hvg at þat er licligast at ec vnna mer landa. en her er þo mikil gnott fiar. oc mono þer taca þat iofnom hondom. oc eigi nv at eins helldr metti þat eigi forvercom gerasc meðan þetta land stendr með sva miclo fe oc pryþi. oc er þessi borg ein avþgvst er nv sitiom ver vm. hofvm ver oc liþ sva fritt oc gott at ec hygg at oss søkiz vel. oc leggiom a sem bezstan hvg. Þa sagði Sigurðr Sigurþar son. Herra. allir mvndo þess bvnir at vinna yðr til sømðar. en hreddir erom ver vm noccot i þesso landi hvat til sømþar vill gerasc. er land þetta fiolment en folkit svicallt. oc er oss vggr a hve til verþr geymt. for sva vm frenda yðarnn Haralld konvng at fyrst var honom allt vpp gefit i Englandi þar sem hann com viþ. en þo lavc sva at hann letz þar sialfr. Mondi vinom þinom þiccia allra bezt at þv hefþir kyrr setit i þino riki sva gott sem þv att vm at vela. Konvngr svaraþi. Vm þetta er nv at raþa sem comit er. oc mon oss frabęrt ganga ef ver erom fvllsceleggir. Þeir gera siþan atgongo at borginni oc verþr þar horþ orrosta. þeir vinna borgina at lyctom. oc þo með morgom brogþom þott ver kvnnim þar eigi greiniliga fra at segia. oc fęr Magnvs konvngr þar valld ifir. oc setr þar ifir sina menn til gezlo. En Magnvs konvngr sialfr for vpp a Kvnnactír. oc var þar lengi vm vetrinn. oc atti lag oc vinatto við konvng er fyrir Kvnnactiri reþ er Myrkiartan het.

Christian Krohg
Oc þa gengr Magnvs konvngr sialfr a land vpp með mestan lvta liþs.

Magnvs konvngr for nv viþa vm Vlaþscír oc heriaþi oc þyddi ser landit. oc fecc vnnit þann lvta lanzins. biosc þa siþan vm svmarit til Noregs. oc setr gisla sina oc gezlomenn i Dyflinne. en hann la þa albvinn til bravtferþar með ollo liþi sino oc etlaþi at sigla þaþan norþr til eyia. Magnvs konvngr þottiz þurfa strandhogg. oc scylldi Myrkiartan konvngr senda honom ofan af Kvnnactom. oc beiþ hann þess vm hriþ. Oc er seinkaþiz at strandhoggin kømi. þa sendi hann eptir menn sina. oc enn bar sva til at þessir menn voro noccoro seinni en hann hvgþi. Oc þa gengr Magnvs konvngr sialfr a land vpp með mestan lvta liþs. oc villdi leita eptir monnom sinom er eigi como aptr með strandhogg. En þat var Bartholomeus messo aptan. oc þa er hann fann sina menn var hann genginn mioc langt a land. oc como þeir þa moti honom með strandhogg. oc etloþo at føra honom. snyr konvngr þa aptr liþi sino. En þar var sva lanzleg sem þeir foro. at i stoþom voro hriskiorr þav. oc myrar noccorar. oc svmom stoþom fen divp milli hrisanna. oc voro clappir ifir fenin. Þa hafþi þo samnaz firir hann herr Jranna. oc var cominn mioc nęr þeim þa er þeir fvnndo a milli þeira oc scipanna. Þa melti konvngr. Bvizc menn nv viþ segir hann oc hyggit at þvi at þer snvizc eigi a flotta fire brøclingom. oc þat er nv drengiligt at syna sic sem þer eroþ goþer drengir. cann oc vera at nv megi þat synaz hvat þer vilit veita yþrom konvngi. Biþr nv scipa liþino vndir merkit. oc verþr þar nv mikil orrosta. oc drosc Jronom sva mikit liþ saman. þott mart veri drepit. at halfo meira var þa en fyr avndverþo. com þa sva at Norþmenn fello en svmir flyþo. Magnvs konvngr villdi eigi flyia. þa qvaþ hann viso þessa.

Hvat scolom heimfor qvitta

hvgr er minn i Dyflinni

enn til cavpangs qvenna

kom ec eigi avstr i havsti:

vnic þvi at eigi syniar

ingian gamans þinga

orscan velld ec þvi at irscom

ann ec betr en mer svanna.

Hann hellt ę scvrinne sinni. oc scialldborg fyr merki sino. oc hvgþi at Vpplendingar myndi sciota til Jranna er þeir drogvz ifir fenin. en þeir costoþo þo helldr scioldom a bac ser oc rvnno sem þeir matto af taka til scipanna. Þa callaþi Magnvs konvngr a Þorgrim hvfo oc melti. Ovitr var ec þann dag er ec gerþa vtlagan Sigurþ hvnd. oc var hitt þo miclo fiflsligra er ec gørþa þic lendan mann. oc odrengiliga scilsc þv nv viþ mic. oc minnaz mętta ec þessa. oc eigi mondi Sigvrþr sva fara ef hann veri her. Eptir þetta flyþo allir þeir er aptarr stoþo oc ifir fenit en konvngr sialfr stoð vndir merkiom oc barþiz oc hvgþi at hlyþa mondi fyr þvi. at langa hriþ hioggo þeir Jra niþr sem bvfe. en ę þars einn var hoggvinn. þa como .ii. i staþinn af landi ofan. Oc þa er þynntisc vm merkit. fecc Magnvs konvngr lag af spioti í gognom baþa fotleggi. oc bravt hann af ser þegar spiotit oc castaþi a brot. kallaþi siþan oc bað þa beriaz. qvaþ sic ecki mondo til saca. Magnvs konvngr var avþkendr. hann hafþi hialm gylldan a hofþi oc sciolld fire ser. oc var scrifat a leo með gvlli. sverþ i hendi er callat var Leggbiti. voro at tannhiollt. oc vafiðr gvlli meðalkaflinn. oc var allra sverþa bitrast. Hann hafþi dregit silkihivp ravþan vm vtan scyrtvna. oc var þat allra manna mal. at eigi hefþi set vigligra mann með iafnmorgem vapnom eþa tigvligra hofþingia. Oc litlo siþarr fecc Magnvs konvngr hogg af sporþv irscri. oc com a halsinn viþ herþarnar. oc var þat hans banasar. oc fell konvngr þa. Þetta qvaþ Þorcell hamarscalld vm þenna bardaga.

Vppgongo reþ yngvi

itr með helming litinn

areþi hygg ec aþan

Eysteins foþor treystasc:

hatt gall hiorr enn sotti

hneit egg við fior seggia

malmsøkir ravþ męki

Magnvss i lið gognom.

Viðkvþr Joans son hafði nest konvngi verit vm daginn. oc þat syndiz enn. þvi at hann hio þann mann er konvngi hafþi veitt banasar. oc sva at hann tviscipti hlvtom hans i svndr. siþan toc hann Leggbita sverþ Magnvs konvngs. en sciolldrinn var onytr. Viðkvþr hafþi fengit .iii. sar i bardaganom. Oc nv er konvngr fann at hann var sarr til vlifis. þa bað hann Viðcvnn hialpa ser með flotta. oc er mest van segir hann at her verþi nv varr scilnaðr. oc hefir þv vel mer fylgt oc drengiliga. oc ber qveþio mina Sigurþi konvngi oc ollom vinom minom. Oc nv flyþi hann oc sva annat liþit þat er vndan comsc til scipa sinna. oc þat sagþi Viðkvþr sialfr. at þa er menn rvnno oc hann rann fra konvnginem. at fair mondi þa kvnna fra þeim tiþindom at segia. er þar voro eptir a vetfanginem. Þar fell Erlingr son Erlennz iarls oc Eyv(i)ndr Finnz son oc margir storir hofþingiar fello þar með Magnvsi konvngi. Viðkvþr komsc til scipa. oc allt flottalið. þat sem bravtqvamo varþ avþit. oc gengo þeir a scip sin oc foro vnnz þeir qvamo í Noreg. Oc it sama havst hittv þeir Sigvrþ konvng vestr i eyiem. oc hofþo hann til Noregs með ser. En þa voro settir iarlar yfir Orcneyiar Magnus Erlennz son oc Hacon Pols son. Oc nv aðr þeir føri fra Orcneyiom. oc Sigvrðr konvngr hafþi spvrt tiþindin vm frafall foþor sins. oc kvnni engi fra þvi gløggra at segia en Viðkvþr Joans son. þvi at hann hafþi einna manna bazt fylgt konvngi. oc flyþi eigi fyrr sem aþr gat ec. en konvngi var raþinn bani oc konvngr sialfr bað hann flyia. oc þvi fer Viþkvðr mikinn metnat af sonom Magnvs konvngs. Oc nv lętr Sigvrþr eptir vestr þar dottor Melkolms Scota konvngs. oc villdi ecki eiga hana. oc qveþr ser allt leitt þat er com til hofþingia vestr þar beþi i Scotlandi oc sva Jrlandi. sva mikit sem hann hafþi þar latiþ.

---

Fotnoter: