Maríu jartegnir - Af Heremanno meistara
| Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Denne teksten finnes på følgende språk ► |  |
 |
Af Heremanno meistara
Innhold
B (Varianter fra A)
Af Heremanno meistara
Á dögum Heinreks keisara á[1] Frakklandi var meistari sá, er Heremannus hét, ættstórr, vænn ok vitr maðr ok ágætr, svá at hann þótti í öllu Frakkaríki miök af bera öllum mönnum um kurteisi ok [alla atgervi[2]. Hann var enn bezti söngmaðr ok svá latínumaðr, hinn [mesti málamaðr[3] með öllum greinum ok íþróttum. Hann réð fyrir enum göfgazta skóla, er í var öllu Frakklandi, svá [villdu ok allir hinir göfguztu menn[4] sína sonu undir hans[5] meistaradóm setia. En er [þann veg[6] fór fram [nökkurar stundir[7], at engi fannz honum [iafn í öllum frama[8], þá varð svá, at hann vanði göngur sínar til nunnusetrs eins, en því optar er hann vanðiz þangat[9], því bliðligar tóku systr við honum, ok af slœgð ens forna fiánda, þá varðveittu þau sik eigi frá hórdóms lesti. Ok sá enn sami meistari, er prýddr var ágætligri skilning ok betr lærðr en aðrir, [í þess skóla er settuz[10] konunga synir ok hertoga, ok allir enir beztu manna synir vóru undir [hans siðasetning[11], þá tók hann [siálfr svá ósiðliga sik at setia[12], at hann saurgaði nunnur [af hórdómi[13]. [En er þær vöfðuz fleiri í hórdóms lesti með honum, þá verðr sundrþykki ok öfund milli systra. Síðast í þessi úhæfu saurgaði hann abbadísi siálfa með hórdóms lesti[14].
En almáttigr guð sá glœp hans ok frú sancta María, ok villdu eigi [úhegndan láta fram ganga[15]. Á einni nótt þá er hann fór frá klaustrinu at frömðum glœp [heim til síns herbergis[16], kom at honum biörn or skógi ok drap í sundr hrygg í baki honum. Sumir segia, at kona nökkur hafi komit at honum ógurlig ok þó göfuglig með tveim meyium, þeim er stafi höfðu. Þá [bauð konan, at þær berði Heremannum. Ok meyiar gengu[17] at honum ok börðu hann svá hart, at þær gerðu beinbrot á honum. En um daginn eptir leituðu skólamenn hans ok fundu hann [mállausan ok[18] vitlausan ok fyrir miklum harðleiki vorðinn, ok fœrðu hann heim, ok var hann þriá daga hálfdauðr, svá at hann mátti hvarki mæla né benda. Síðan vitraðiz honum móðir miskunnar sancta[19] María ok spurði, ef hann villdi hafa heilsu sína. Hann svaraði, [at hann villdi hafa[20] heilsu sína, svá at þó bæri hann á sér berliga fyrir öllum mönnum mark þessar hirtingar, til þess at af lækningu líkams [eigi fullkominni[21] þiónaði hann minnr girndum, en væri meir hlýðinn guði. Síðan varð hann heill, ok svá þó, at hann var [alla æfi hryggknýttr síðan[22].
En (er) Heremannus, er [þaðan af[23] var kallaðr contractus, hafði slíka hirting á sér tekit, þá vægðiz[24] hann síðan til betri[25] kostgæfða, því at af áeggian Heinreks keisara hefir hann mart diktat[26] til lofs almátkum guði ok frú sancte Marie bæði í söngum ok sequentium, þat sem nú er í vana[27] tekit af mörgum mönnum í tíðum at hafa. Nú trúm vér Heremannum fyrir bœnir sællar Marie hafa hiálp fengit í himinríkis dýrð. Siá en sama miskunnar móðir árni oss eilífrar hiálpar af almátkum guði syni sínum dróttni várum Jesu Cristo, þeim er lifir ok ríkir [utan enda[28].
k
Heremannvs het einn skolameistari a Fraklandi, hann var mikill ok sterkr, manna friðaztr synum. Hann var ok enn bezti klerkr ok enn mesti sꜹngmaðr ok naliga fyrir ꜹllvm dꜹðligvm monnvm af allar lærdoms iþrottir. Ok með þvi at sia skolameistari var vmfram aðra menn at lærdomi ok iðrottvm, þa selldv rikir menn honvm svnv sina til læringar, konvngar ok iarlar ok aðrir tignir menn. Hann hafði ok nvnnvklꜹstr at varðveita, ok vorv þar margar nvnnvr, ok dyrkvðv hann miǫk. En þvi for fram vm rað hans, at hann tok at lifa vgrandvarliga ok framði opt mvnvðlifi við nvnnvrnar, er hann skylldi vmskygning veita. Af þessv varð mikit svndrþykci með systrvm i klꜹstrinv, er hann drygði sitt mvnvðlifi við þær margar, ok lꜹgðv þær við hann ranga ast ok vandlættv vm hann, af þvi at hann var manna syniligaztr. Enn sia meðferð hans likaði illa gvði ok sęlli Mariv hans moðvr.
Þat varð einn aptan, er hann gekc fra klꜹstrinv einn saman ok heim til hvsa sinna, ok hafði þa enn misþyrmt nvnnvnvm aðr, at honvm vitraðiz ein ogvrlig kona ok með henni .ij. meyiar, þær hǫfðv stafi i hǫndvm. Hon bꜹð þeim, at þær skylldv beria Heremannvm akafliga með stǫfvnvm. Þær geyrðv sva. Hann kendi ogvrligra sarleika af bardǫgvm þeira vm allan sinn likam, sva at ꜹll hans bein brotnvðv i smát. Siðan hvrfv þęr i brot, en hann la þar eptir halfdꜹðr ok matti ꜹngan lim a ser hræra. Nv sakna lærisveinar sins meistara, ok fara at leita hans ok fvndv sinn lærifꜹðvr sva mattfarinn, at hann matti ꜹngan lim a ser hræra. Þeir barv hann heim i fiorvm skꜹtvm, ok la hann sva .iij. daga ok .iij. nætr, at hann at ekci ne drakc. Þa vitraðiz honvm heilog Maria ok spvrði, ef hann villdi heilsv taka. Hann qvez þat giarna vilia. Þa mælti heilog Maria: „Nv skaltv heill verða, en þo skal sia, hvert harðretti þv hefir þolat fyrir glæpi þina, at þv skammiz þeira heðan af ok lifir betr, en her til hefir þv lifat.“ Þa varð hann heill með þvi moti, at knyttr var allr likamr hans, þar sem bein hans hǫfðv brotnat. Heðan af hirtiz hann ok lifði betr enn aðr, ok dyrkaði einkannliga sæla guðs moðvr Mariam ok dictaði henni marga lofsꜹngva ok fagrar sequencior henni til lofs ok dyrðar. Þvi trvvm vær þenna Heremannvm ꜹðlaz hafa dyrð eilifa i oorðnv lifi af bænvm ok verðleikvm heilagrar Mariv.
St2
A daugvm Henriks keisara var einn agiætr madr i Franz ættstorr ok atgeruimaþr mikill, hann het Heremannus. Hann uar hinn meste spekingr ok hinn æþzsti skolameistari, frꜳbæra frægd vissdomsins hafandi fram yfir huernn meistara i keisarans riki. Hann var allra manna vænstr at yfirlitum, hardla snarligr ok kurteiss i aullu athæfui. I þeire sꜹmu borg, sem Heremannus var i, stendr eitt nunnusetr skamt burt fra hans herbergium. Nefndr meistari kemr þangat opt, þar verandi i godu yfirlæti. Ok sakir hans atgerui ok frabærs fridleika þa tendraz nunnurnar til nogu mikillar ꜳstar vpp vidr þenna Heremannum, hafandi hann i aullum lutum ser miok kærann ok heimolighan sua miog, at vm sidir gengr þat langt fram or hofve, þuiat þar kemr, at þær leggia vidr hann holdliga elsku ok med algeruo verki milli karls ok konv sꜹrlifi drygiande. Ok þo at hann væri vitrari enn adrir menn, þa var hann ecki þess styrkri mot freistninne. Sua mikill ogangr varþ vm þetta, at um sidir spilti Heremannus aullum nunnunum ok þar ꜳ ofan siꜳlfri abbadisinne. Af þessu giordiz þeim sialfum nunnunum hardla mikit sundrþycke, þuiat huar fyrir sig vildi ein med gera, vpprisandi med aufund huar ꜳ moti annarri.
Enn er drotning himins ok iardar hrein mær ok vskaudd guds modir Maria sierr, huersu ferliga fram for, ok eigi mꜳ svo buit lyda, þa uill hon eitthuert rꜳd til setia þeim til hialpar ꜳ þann hꜳtt, at þær lꜳti af fyr sogdum haufutglæpum ok glatiz eigi i eilifri fyrirdæming. Sua berr til einhueriu nꜳtt, sem Heremannus hefir farit til klaustrans at gera sinn uilia med nvnnunum, þa byzst hann heim eptir framdan glæp til sins herbergis. Ok sem hann er skamt kominn aptr ꜳ leid, þa gengr ꜳ moti honum ein kvinna hardla gaufuglig ok þo ogrlig at lita ok miok reidulig. Henni fylgia meyiar tuær vænar berandi sterka stafvi i hondum. Hin tiguliga kuinna bydr meyiunvm, at þær skuli beria Heremannum med staufudum. Þær gera suo, ei fyr uid lettandi, enn þær uentu honum beinbrot. Sidan snua þær brottu. Enn meistari lꜳ þar til morgins ꜳ strætinu, unz lærisueinar hans fundu hann þar vitlausan ok omꜳla ok miok sꜳrann ok lamdan ok hardliga leikinn. Þeir bꜳru hann heim til herbergis. Ok uar hann þriꜳ daga i þeim krankleika, suo at ollum þotti hann uera at bana kominn. Enn eptir þat kemr til hans hin sæla Maria spyriandi, ef hann uildi lifa. Enn hann suaradi ok sagdiz þat giarna vilia. Ok þegar i stad uard hann heill. Enn alla æui mꜳtti hann litt upprettaz siþan, þuiat knyttar uoru allar herþarnar. Vildi Maria, at Heremannus bæri þat litillætismark ꜳ ser fyrir sina hirting. Enn allr var hann rettr ok heill hit nedra.
Lifdi meistari Heremannus betr þadan ifra ok greinligar bætandi þessa hinu fyri afgerd med morgum velgerningum, iduliga i guds modr lofe standandi ok morg fogr ritin henne smidandi ok margar fagrar miniar eptir sig leifandi, fyrir hueriar hans meistaradomr vard miog audsynandi. Er þat flestra manna trva, at fyrir arnadarord sællar guds modr mane hann audlaz hafua eilift lif eptir þenna stundligan dauda, fyrir þa grein at hun vilde heldr skripta honum sialf i þessum heimi, enn hann fengi eilifar pinur i audrum heimi. Lofat se hennar nafn vm allar veralldir uerallda. Amen.
Fotnoter:
- ↑ í A.
- ↑ [ágiæti ok alla speki A.
- ↑ [mgl. A.
- ↑ [saal. A; at allir enir göfögstu menn villdu B.
- ↑ læring ok tilf. A.
- ↑ [þannug A.
- ↑ [nökkur misseri A.
- ↑ [líkr í atgiörfi ok kurteisi A.
- ↑ á kvámur þannug A.
- ↑ [saal. A; ok (í) þess skóla voru settir B.
- ↑ [saal. A; hann settir B.
- ↑ [saal. A; svá óliðliga(!) siálfr at lifa B.
- ↑ [með hórdóms lesti A.
- ↑ [mgl. A.
- ↑ [láta undan ganga hegnðina A.
- ↑ [tilf. A.
- ↑ [mællti konan, at meyiarnar berði hart Heremannum. Síðan réðu meyiarnar A.
- ↑ [um síðir A.
- ↑ ok guðs getara A.
- ↑ [ok kvez hafa villdu A.
- ↑ [mgl. A.
- ↑ [alla götu síðan hryggknýttr A.
- ↑ [síðan A.
- ↑ vaktiz A.
- ↑ meiri A.
- ↑ ok sungit tilf. A.
- ↑ vanda A.
- ↑ [at eilífu A.
