Maríu jartegnir - Af keisara fru

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Maríu jartegnir

Af keisara fru

a, E og 655a

Af keisara fru

Hans drottning var hin fegrsta fru i ỏllu Romaborgar riki.
Byste av Julia Agrippina

Svo er senniliga skrifat, at einn romuerskr keisari styrdi fagrliga sitt riki, þuiat hann uar frẻgr ok storum agietr af ualldzins uiderni, þar med gỏfgu kyni ok godu sidferdi. Guds milldi hafdi audgat þenna fyrr nefndan herra med marghattudum aurleik sinna miskunnargiafa, fyrst med kynning sins blezada nafns ok biartra bodorda, þar med keisarademi ok sua mikilli ueralldar uirþing, sem heimrinn ma mest manninun upp hefia. Her med hafdi gud gefit honum sẻmiligt kuanfang, þuiat hans drottning var hin fegrsta fru i ỏllu Romaborgar riki. Enn fram yfir þessa alla hluti hafdi keisarinn þa giof, er miok var frabẻrilig, ollum odrum metari ok agietari, þat er at skilia gudligan otta ok iduligar þackir, er hann ueitti sinum lauardi ok lausnara fyrir fliotandi gnẻgd ok miskunn tiadra godgerninga. Sua uar þessarra hiona lifnadr gudi þeckiligr, at eigi nockurs kyns liot edr leidilig gladning tok þeira hugskot framdragandi til bannadrar holldzins framningar, helldr elskuduz þau sin i milli miok sẻtliga lifandi undir logligu sambandi.

Nu kemr sua til efnis fyrir iblastr godfysisanda, at konungr uill brott ferdaz med sẻmiligu foruneyti heim at sekia gud ok hans helga menn, heidrandi þeira stadi med sinni pilagrimsferd ok semiligu offri. Þessa hialpsamligu hugrenning berr hann upp fyrir frunni, enn sidan fyrir radi sinu ok stormenni, at hann girniz at fara uida um heim til heilagra stada. Drotningin er iafnan fysandi keisarann þat at gera, sem hon skilr sialfum gudi mestann heidr i. Eptir stadda radagerd skipar keisarinn rikit med þeim hẻtti, at fruin sialf skal hafa yfirualld ok hẻstu stiorn allra þeira hluta, sem at luta krununni, ok setr þo marga menn uel ultra henni til styrks ok radagerdar, at þui ỏllu megi hon uitrligar ok forsialigar rikit yfir bioda. Þat er ok greinanda, at keisarinn atti ser brodur ungan at alldri. Þenna lẻtr hann eptir at sinni, biodandi at hann skal henni dyggr ok trur, undirgefinn sem sonr modur sinni, enn fruin skal vera honum þar i mot sem milldr herra syni sinum. Ferdaz keisarinn nu i brott med sinu foruneyti.

Enn sidann hann er fiarlẻgr, geriz her sem opt kann uerda, at hinn forni fiandi ỏfundar þa mennina mest, sem hann ser mest gagnstadliga sinum uilia. Þui eflir hann nyian storm moti drotningunni med sua faheyrdum bardaga, at hann boluadr fyllir ok spillir þess unga manz hiarta, sua at hann tiar optliga fyrir hans hugskoti, huersu fỏgr ok frid drotningin er, þar til at þessa unga manz hiarta brennr i boluodum girndarelldi til sialfrar drotningarinnar, sua miok þegar framgeystr, at i stad gerir hann drotningunni kunniga sina ohẻfu. Enn drotningin bædi uitr ok raduỏnd leidir hann brott af ser i fyrstu med blidum ordum kerliga bidiandi, at [hann karlmannliga brott se huerfande, segiandi at þessi er ein fiandans freistni, [þess hins sama hauggorms, er alla tima var gagnstadligr mỏnnunum. [Enn fyrir þat at sagdr hauggormr hefir nu hertekit þess unga manz hiarta, er [þuilikt sem fruin uerpi sinum ordum i vind, helldr magnaz med [honum ranglætisandinn, þuiat hann vesnar dag fra degi, þar til at hann guds ominnigr [tumbar i sua geysiligan glẻp, at hann þrongir optliga drotningunni freistandi marga vega, at hann sinum illuilia fai hana samlagandi; þuiat fyrir þann [heimonlegleik sem keisarinn hafdi med þeim skipat, var þessi odyggi madr i fruinnar herbergi. Gafz honum af þui lidugr gangr huern tima at na hennar fundi, er hann uilldi. Enn med þui at med drotningunni rikir sỏnn reinlifis dygd, ok þat ueitir himnakonungs miskunnsemi, at iafnan fẻr hon fagran sigr i þeira stridi. Her af leidir henni þo marga stygd, þuiat hon skilr, huilikr uandi [i þessu mali uar, at fyrir ast ok elsku keisarans vill hon huetuetna gott þessum unga manni, huadan af angrar eigi litt hennar goduilld, ef hon naudgaz til fyrir greindar onadir at prisa hann eda pina, þuiat hvat sem kostar, vill hon med ỏngu moti brot uerpa sinni raduendi.

Nu sem þannig hefir lengi fram farit, at optliga kemr i hardan punkt sagdra onada, leidiz henni um sidir, med þeim hẻtti at einn tima, sem hinn vngi madr girniz sinn uilia, likir drottningin sik i uidrbragdi miklu blidari enn uant uar, segiandi at hann skal þat nu skiotliga þiggiandi, sem hann hana optliga bidiandi. Enn med þui at hon segir sik nu eigi at sinni liduga, anefnir hon bẻdi stad ok stund, nẻr þav skulu med nadum saman vera, segir med heilagri vndirhyggiu, at þa skulu bẻdi samt þar koma i þann borgarinnar turn, er sua heitir. Þessu fyrirheiti verdr hinn vngi madr sua feginn, sem eigi ma ordum skyra. Enn drottningin hugleidir sem einn uitr madr, at þetta strid skal hon uenda i godan frid med uitrleik. Þui kallar hon .iiii. sina þionustumenn uel reynda, .ii. sueina ok .ii. meyiar, sua til þeira talandi med trunadi, sem her fylgir: „Medr þui, segir hon, at ek hefir ydr optsinnis profat i dygdugri þionustu, uil ek, at þer uitit mina radagerd, þa sem ek bydr, at þer fyllit ok framkuẻmit med ueniuligri hollustu. Sua er tilkomit, at brodir herra keisarans bonda mins er fallinn i mina oblidu ok misþyckt fyrir einshueria sina tiltekt, huar fyrir ek uil, sem makligt er, at hann se fanginn ok bidi sua brodur sins. Skulum ver þo sua fyrir sia, at einn sẻmiligan stad hafi hann i at vera. Þvi bydr ek, at þer farit i þann stad ok fyrirbuit alla þa hluti gnogliga, sem þer siait ydr ok honum naudsynliga, ok bidit þar sidan til þess vikudags, sem ek skipa, þuiat þa mun ek ok inn ungi madr þar koma. Skulu þer hafa ydr liodliga, sem vid komum i herbergit. Enn þann tima sem ek bydr, skulu þer fram ganga ok inn unga mann inni strengia, þar allan tima hans truliga geymandi, vnz keisarinn kemr heim, at eigi nockur gangi hann vidara.“ Þetta geriz nu sua hvert ord, sem fyrr var greint, at a nefndan dag sem hinn vngi madr hyggr til nyfengins fagnadar, skilr sua med þeim drotningunni, at hon gengr vt af turninum frials ok lidug med lofligri raduendi, enn hann er fanginn ok inni strengdr, liotliga skemdr i hiartaligu saurlifi.

Se, nv lida timar framm med godum nadum, þuiat Romarike stendr undir drottningarinnar stiorn med fullum fride, þar til at eptir fimm ꜳr utlidin koma þeir sendibodar, er uotta herra keisarann heimleidis ꜳ ferd uera. Þui giorir drottningin bod um allt rikit til allra mest hattar manna bædi af kirkiunne ok curia, kunnikt giorande, at miok er nalæg hans heimkuoma, ok eigi sidr biodandi, at sem fyrst fyrir utan alla hindran koma þeir ꜳ hennar fund moti keisaranum ut ath rida, at þui aullu sæmeligre ok stormannligri uerdi hans innleidzla ok aptrkuoma, sem fleiri uolldugir menn eru samannkomnir hann at uegsama. Nu giorizt, sem brefin budu, at mikill mannfiolldi kemr samann af borgum ok bæium, kaustulum ok kauptunum innann litils tima. Hier med lætr drottningin pryda ok fagrliga fyrirbua hallir ok herbergi, þuiat nu gledzt aull borgin af sins herra tilkuomu. Nu sem þetta fer ok flygr hueruetna manna i millum, frettir eigi sidr keisarans brodir þetta sama, þar sem hann sitr i turninum, ok giorer til fruinnar einn af sinum geymorum, bidiande undir litillætis yfirbragdi, at honum gefizt lidugur gangr ut af turninum, at hann fari i moti brodr sinum med audrum maunnum. Ok med þui at drottningin er margfalldliga þraungd i þenna punkt med mikille fiolskylldu, gefr hon þetta ordlof med minne uarygd enn skyllde, þuiat þessi aume madr er þui sidr idrandi umlidna glæpi, at enn frammleidis smidar hann framm nyiar uelar med teyging ok tillaugu hins uesta radgiafa, ok huessir upp prettuisa tungu sem tuieggiat suerd saklausum til skada, bruggande gallblandit eitr med sinum barka.

Sie, i stad sem hann uerdr laus ok lidugr ut ath ganga af turninum, hefir hann sik framm ꜳ ueg fyrir alla menn adra mote keisaranum, at þui auduelligar megi hann suikia ok særa sinn herra med bauluodum lygdarinnar broddum, sem sidr ero þeir nalægir, at skilldi megi fyrir hann skiota med sannendis armleggium. Ok sem hann nalægizt keisarans ferd, giorir hann sig eptir megni alla uega liotann ok leidiligann, oslettir sitt andlit ok oþeckir, at fyrir þuilikt haurmungar yfirbragd stangi hann sem skiotazt hiarta keisarans ok ut steytti af rettlætis gotunne. Ok þegar i stad sem herra keisarinn sier hann þuilikann, sturlazt hann storliga miok i sinu hiarta eptir spyriande med reidu yfirbragde, hui hann er sua bleikr ok blodlaus, ufenn ok illa farande. Hann suarar ordum keisarans med tarum sua segiandi: „Þann ueg hefir putan husfru ydur leikit mik, sidan þier forut brott, seigir hann, at eg undra storlitt, þott ek sie þuilikr uordin, þuiat nær allann tima ydarar brottueru hefir ek inne setid i hinu þraunguazta herbergi eda uardhalldi.“ „Fyrir hueria sauk?“ segir hann. „Þa hefi ek saukina, segir hann svikarinn, sem ek uæntir at godum maunnum þiki eigi sækilig, at ek giorde mik einhlitann fra þui sem flestir allir adrir i rikinu, þuiat ek uilldi eigi liggia ꜳ hennar fadmi putligum, særande sua mina sal ok raskandi ockart broderni. Enn sua haurmuligt er hier af at seigia, minn gudi herra, at ek hyggr, at þeir sie miok fair i huerium .c. flocki, at med aullu seu hlutlavsir þuilikra hordoma, þuiat huar sem einn, er til hennar uilldi ganga, uar af henni feiginsamliga fadmadr.“ Enn sem konungrinn heyrir sva mikil haurmungar tidinde, fær honum sua mikils, at þegar i stad hrapar hann nidr af hestinum nær andlaus i ovit, liggiandi sua heila dags stund ꜳ iordinne, at hann er likare daudum enn lifanda manne, þuiat sua hefir nu angrsemdar broddurinn aurugliga smogit hans hiarta, at einskis kyns uidrettu fær hann innan sua langs tima. Storliga faheyrdr var sia keisarans brodir, at fyrir eitt aufundar skeyti giordizt hann þrifalldr manndrapare. Senniliga drap hann sialfs sins sꜳl ok þar med tva likami, sva sem framt var i hans sialfrædi, ok hratadi sua framm eptir fiandans bodi, at hann uar þeim .iii. maununnum uestr, sem hann atti at uera beztr ꜳ iardrike, þat er at skilia sialfum sier, keisaranum ok drottningunne. Nu sem keisarinn hefir þann ueg legit greindann tima, fær hann aptr um sidir heila samuitzku med guds uilia, heyrandi styrkingarord sinna uina, ris upp sidann, stigr ꜳ hest med þeira studningi ok ridr leid sina.

Næsta dag eptir þessi tidinde, kemr drottningin sialf mote keisaranum med morgu stormenni ok foruneyti faugru, þat hugsandi at allann heidr ok sæmd skal hun giora bonda sinum keisaranum med fullu astrike. Enn hun tekr aunnr starflaun nu ath sinne, enn hun hugdi til. Þegar i stad sem hun geingr at keisaranum ok ætlar at kyssa hann med hæveskligu halsfangi, þolir hon sua þungann pustr af hans hendi, at hun hratar langt brott ꜳ vollinn ok iordina med hneykiligu falli. Ok þegar i stad ꜳn nockuru profe eda uidrmæle kallar keisarinn tva þræla sua seigiandi: „Med þui, seigir hann, at einskis kyns strid er eiganda uid putuna, þa takit portkonu þessa ok flytid i þann stad, er heitir Insula profunda ok halshoggit hana.“ Sie, þuilik ero hiabraugd heimsins, sem hier mꜳ heyra. Se, su hin sama, sem allskaummu reid i þenna stad sem hin rikazta drottning med mikils hattar personur ok kurteisum þionustumaunnum, er nu ꜳ saumu stundu fra keisarans fundi hædiliga dregin sem hin liotazta ambatt af tueimr herfiligum þrælum. Nu sem þeir koma framm i fyrr nefndann stad, setia þrælarnir hana i eitt skogarriodr, þar sem þeir ætla hana af life at taka. Ok er þeir hyggia at, huersu faugr ok frid hon er, finzt þeim fagnadarlausum mikit um, ok tala millum sin: „Eingin kona mun aunnr sua frid undir heimsolinne sem þessi, ok þui skulum vid fyrir uist þess niota ok kenna hana, adr vid endum hennar lifdaga.“ Sua giora þeir gudrækir þrælar, hlaupa nu framm ꜳ fruna med afli. Enn þessi pina geingr henni sua fast med hiarta, at feiginsamliga uillde hun helldr lifit lata med huers kyns pislum ok dauda, enn fa nockuru minzta fleck af saurgan þrælanna. Þui kallar hun med hareysti til allzvalldanda guds i himeriki ok til hinnar mætuztu Mariam modr hans, at þau uirdizt fyrir sina dygd henni uid at hialpa i þessari þraunging ok med nauckurum hætti frelsa. Ok himerikis fadir, aullum þeim nalægr er hann kunna i sannleik, heyrir fliotliga hennar tár ok bænir, frialsande hennar lif ok salu af allri suiuirding, med þeim hætti sem hier fylgir.

Einn agætr madr ok mikils hattar haufdingi af fiarlægu heradi hefir giort sina pilagrimsferd framm til Romam ꜳ fund heilagra guds postola Petri ok Pauli ok annara guds postola, enn er nu aptr ꜳ leid med sinu volldugu foruneyti, giorandi sinn ueg rett ꜳ sama tima nalægr þessu skogarriodri, sem i giorazt þessi haurmungar tidinde. Þessi riki madr ok hans fylgiarar heyra opid til konunnar, þuiat þat hliodar storliga huellt i skoginum, enn hafa þo eigi i fyrstu grein ꜳ, þuiat þat hyggia þeir, ath skogdyr nockut mune hafa geingit i veidimanna snorur, ok þar fyrir mune þat illa lata. Ok þo allt at eins med guds uilia slær hann sinn hest med sporum sem snarazt ok rennir framm eptir hliodinu, kemr i þenna stad ok sier fullgiorla, um þvilika ohæfu hier er at tala. Huadann af honum gefr at skilia, huorum helldr her er hialpanda med skiotu radi, dregr ut sitt suerd ok snidr i sundr i midiu bada þrælana, enn spyr eptir konuna med godfysis samharman, hver hun er eda hui hun sie sua naudugliga staudd. Enn drottningin leynir nu at sinne bædi nafne sinu ok uirdingar edli, miuklatliga bidiandi med saunnu litillæti, at fyrr nefndr herra lati hana med sier i sitt fostrland framm at fara, med þeim hætti at hun hafi ambattar þionustu i hans herbergi, þeiri grein einkannliga fylgiandi med, at huorki fyrir sik ne nockuru annann se hann raskandi hennar skirlifi. Ok herrann huggædis fullr ueitir giarna þat sem hun bidr sua godmannliga, iatandi þar med, at sua sem bezt fysir hana, skal hun fyrir hans skulld lifa mega. At sua giorfu lofar hun allzualldanda gud i sinu hiarta fyrir sua mikla velgiorninga, fyst fyrir þat at smanarlausa vardueitti ok frialsadi gud drottinn hana af ualldi þrælanna, ok þat annat, at nu er hun komin i fyllgd beztu manna.

Enn eptir sua langan tima sem ueginum hæfir, kemr herrann heim i sitt fostrland. Hann er kuæntr madr ok ꜳ eina hæveska fru ok med henni einn son ungann. Þessi godi madr giorir suo dyrdliga uid hina utlendu ambatt, at hann setr hana i sæmiliga þionustu sialfrar fruinnar, biodande at huer sem einn i hans hyski skal uera uel til hennar med ordum ok uerkum. Hun er nu med guds uilia uel komin, þuiat herrans husfru elskar hana sem sina dottr, giorandi henni marga huggan dagliga. Ok eptir litinn tima lidinn fær hun sua mikla uinattu þessara hiona, at þau gefa sinn einka son undir hennar fostr, þar med skal hun sofa i sama herbergi hueria nott sem þau. Hun tekr giarna þenna suein unga ok geymir med fullum goduilia, sua elskandi heitt ok hiartaliga, at eigi minnr enn hun hefdi sialf hann getid af sinum likama. Unir hon sier nu storuel, heilagrar kirkiu opt uitiandi enn allann saurlifisfleck miok suiuirdande, fagrliga lifandi ok sinum gudi þionandi. Þui eflir fiandinn nu enn nyiann storm upp i moti henni, þuiat hann uæntir sik sigrazt munu i þeira uidskipti vm sidir. Enn þat geingr eigi sua sem hann ætlar, þuiat þessi guds ambatt slitr allar hans snorur med rettlætis stadfesti.

Enn þuilikt er upphaf þessa bardaga, at hinn riki madr ꜳ einn likamligann brodr, hann er riddari ok hefir eigit herbergi ꜳ sama garde, þenna mann kueikir upp hinn forne fiandi, þuiat fyrir siena fegrd ok atferd nyiu ambattar hitnar hann med auflugum girndar elldi, sua framt at eigi fær hann leynt, ber upp sitt erendi fyrir henni sialfri, heitandi huerskyns sæmdum med glysligum ordum, ef hun uill giorazt hans eiginkona med laugligu sambande. Enn hon svarar med þuilikum hætti: „Fyrir þann mikla kærleika, sem ek hefi til brodr (þins) enn herra mins, uil ek giarna þik elska med hreinni ast ok hiartaligri, enn hitt med aunguo moti at uera þin eiginkona.“ Uid þessi fortaksord uerdr hann storliga fꜳr, þuiat hann uirdir, sem hin mesta skomm ok suiuirding sie honum gior, fyrir þa grein at hann ætlar, at þui suari hun sua, at henni þiki smꜳn i ath eiga hann at bonda. Hier med fyllizt hann bolginnar reidi, sua at þar er hann um hugsandi nott med deige, at þessi kona fái skiotann dauda. Enn þat uerdr statt i hans fúlum ok ferligum radagiordum ok þar med fiandans, er at uar med honum, at nockura nott, sem myrkt er ordit ok allir menn eru i suefni, skal hann fara ok drepa sueininn brodrson sinn ꜳ fadmi fostrunnar, enn fylgia sidann sua, at manndraps pina kæmi nidr ꜳ konunne saklausri.

Sie, hann giorir ꜳ saumu leid, sem fiandinn fyrir honum diktar, stendr upp eina nott af sæng sinne ok tekr einn talguknif, geingr sidan kyrliga i þat herbergi, sem herrann sialfr ok barnfostran sefr i, ok med þui at aull herbergis gaung eru honum i nog kunnig, fer hann til sagdrar guds ambattar, þar sem hun liggr sofandi ok sueinninn hia henni, ok setr sidann þat snarpeggiada iarn ꜳ barnsins barka sua hrædiliga, at þegar hefir pilltrinn bana. Hier eptir lætr hann knifinn blodgann i haund konunnar, geingr sidann i brott at sua giorfu bauluodu erendi. Enn er hun uaknar, finnr hun, at sueinninn er drepinn, enn sængin flytr aull i hans blodi, æpir nu med haurmuligu hareysti, sem huer ma uorkynna, huersu kuensligu briosti mundi þungbært. Huar fyrir herran ok hans fru risa upp med aullum skunda, koma til med liose ok sia hier eymdar tidinde. Nu skortir eigi sorg ok sut, hark ok hareysti. Ok ꜳ milli annara manna er sa ouinarins sonr, er ꜳ þessari nott hefir sua suiuirdligt nafn feingit at heita morðingi. Hann lætr sva firir manna ꜹgvm, sem hann grati sarliga skaprꜹnir [ok skaða broðvr sins, [þvi allv meirr en aðrir sem hann mvn honvm skylldari, rifandi sitt andlit [ok bleðiandi sin klæði, sem siðr er til i þeim landvm, þa er menn verda firir ofharmi nokkvrvm. En hann [gerir skiotliga skilianligt firir sinn hvgganarlꜹsan frambvrð, at hans hrygðarbragð er af engv goðv hvarki við brodvr sinn ne nokkvrn mann annan, þviat hann hvgsar þat eina at tala, sem [skekr ok skelfr ok margfalldliga eykr mikinn vfagnat. Hann segir sva til broðvr sins: „Fvrðv makliga er þat vorðit, segir hann, at þv hefir þvilikan skaða ok skemðar kinnroða fengit [i dag. Þv leiddir illræðiskonv þessa heim a þinn gard, halldandi hana þer sva [nalæga ok heimolliga sem hinn bezta mann, þar sem þv vissir aðr fvllgerla, at firir liotar vdaðir var hvn i sinv landi dæmð at verðvgv til hins versta dꜹða. Ok ef þv ert sva mikill ættlæri, at enn lætr þv hana lifa þer til svivirðingar [ok allvm þinvm ættboga, mvnv til spyriandi menn þina fadæmis heimskv i frasagnir færa, þviat drap ok dꜹði sonar þins gerir hana þess makliga, at hvn [brenni kvik i brakanda elldi ok loga. Ser þv eigi, hversv mikinn skaða þv hefir beðit, ok ver allir, er þik elskum, sem vvist er, hver bot a vinnz, meþan þv lifir.“ En hversv margt ok illt sem sa gvðrækr glæpamaðr leggr til [þessa mals með sinni eitrblasinni tvngv, hefir herrann at sva miklv hans fvlar fortalvr, at firir sina dygð ok drengskap [viðr konvna vill hann firir engis mannz orð henni bana raða, þviat bæði þessor hion elskaðv hana sem dottvr sina. En þo segir herrann, sem nv er varkvnn a, at þessi atbvrðr man skilia þeira samvist at sinni, ok byðr þegar i stað nokkvrvm sinvm þionastvmonnvm, at [bva eitt skip ok flytia hana i annat riki, þat sem hann merkir firir þeim [með nafni. Se, þat hefir nv enn illzkan aflat með sinvm vpphafara fiandanvm, at þessi gvðs pinslarvattr er vt skyfðr af sinvm friði ok [naðvm ok nv leidd til skips sarliga harmi þrvngin, [með leystv hari, tarstoknvm ꜹgvm ok þrvtnv andliti, firir þat einkannliga mest, at hvn skilr sik nv enn vppgefna i valld [ok miðil ranglatra.

Nv sem [hvn hefir i skip gengit ok kemr langt i haf með sinvm fylg(i)arvm, verðr enn sem vant er stvndvm, at ifirvættis fegrð [ok friðleikr likama snaraz manni til pinv hvgskotzins, þviat skiparvm litz sva skemtiligt [þessarrar konv ifirbragð, at þeir fysaz lifs giarna hennar faðmlags; hvar firir þeir tala, at hvn mvni þeim samþykkia. En gvðs ambatt i goðv staðfost neitar þvi þverliga. Þeir tala þa með forðzi til hennar i annan tima: „Kios nv vm .ii. kosti, segia þeir, sa er annarr, at þv samþykkir [þvi er ver vilivm, hinn er annarr, at her rett [sokkvm ver þer niðr i siofar divpi. En hvn svarar [þeira orðvm med sannri staðfesti sva segiandi: „Giarna fegin vil ek helldr, segir hvn, drvkna i siofar bylgivm, [ef þat er gvðs vili, en samþykkia [með nokkvrvm hætti yðrv sꜹrlifi.“ En sem her er komit þeira viðrmæli, ok við sialft liggr at þeir mvni hana a kaf steyta [með forðzi, sia þeir einn klett storliga mikinn standa vpp or sionvm, [þagat leggia þeir til skipinv, ok venda nv sva til mikillar miskvnnar raðagerðinni, at her vpp a klettinn kasta þeir konvnni. Sva skilia þeir við hana vmannliga, [at þar liggr hvn eptir a sogðv siofarbiargi i miðiv hafi, hvarki hafandi mat ne drykk með at hialpa sinv lifi, eigi hafa ok þeir vdrengir hana betr til bvit sagðrar vtlegðar en sva, at þria daga samfast hafði hvn engan mat haft.

Nv er siðla vorðit, er þeir niðingar snva heimleiðis. En greindr gvðs pinslarvattr konan liggr her eptir gratandi, þviat alla næstv nott piniz hvn hormuliga bæði af angri hiartans ok hvngri likamans. En með þvi at drottinn Jesvs Kristr sonr gvðs lifanda er sannr hvggari allra þeira manna, er firir hans rettindi þola þian ok þvnga, lætr hann bliða farsælld koma a bak þessvm bardaga, þviat eptir langan grat sigr svefn a [þessa gvðs ambatt ok þvngar henni moti dags vpprasinni. I þeim hofga oðlaz hvn mikinn fagnað, þviat hin skærasta dagsbrvn, þat er at skilia, drotning allra verallda mær ok moðir gvðs hin sælasta Maria birtiz henni með vvmræðiligri birti fegrð ok agiæti, sva til hennar talandi með bliðv viðrbragði: „Þv, dottir min, segir hvn, hefir margar pinvr [þolat firir trvlyndliga geymslv rettz hivskapar. En nv skal heðan af lægiaz ok með allv sæfaz hinn fyrri þinn freistnistormr ok allar þær meingerðir, sem þv hefir þolat godmannliga firir rettlæti sonar mins. Skallt þv fra þessvm tima birtaz ok vitrvm mennvm ꜹðsynaz. En þann tima sem þv vaknar af þessarri syn, þa les þv saman grꜹs þꜹ, er vndir hofði þinv erv sprottin a holminvm, þviat þꜹ ero þer miok nꜹðsynlig, þann tima sem þv kemr til landz, a þann hatt sem við sonr minn gervm rað firir. Þessor gros skvlv þeirar nattvrv, at hverr likþrar maðr, sem drekkr af þeira part, skal i stað [hreinsaz ok heill verða. Eptir þessor orð hverfr drotningin brott at syn, en konan vaknar, ok er meiri fagnaðr i hiarta hennar en ꜹðvellt se með orðvm at greiða til frasagnar, þviat hvn skilr sik nv a allan hatt styrkia vera i hiarta ok likama. Þvi riss hvn nv vpp glaðliga lofandi gvð ok hina gofvgstv hans moðvr frv sanctam Mariam ok less saman grasit af holmanvm, sem gimsteinn allra meyia hafði boðit henni, ok fyllir glofa sina baða.

[Ok sem a liðr morgininn, sva at komin er hin þriðia stvnd dags, geriz sva með gvðs vilia, at eitt skip snarar fram hia holmanvm [skipat vaskvm liðsmannvm. En er hvn ser [þessa fagnaðarsyn, kallar hvn [a mennina hari rodd ok biðr þa þagat at leggia. Þeir gera sem hvn biðr. En þann tima sem þeir lita sva fagra konv vera setta i þvilikv vtskeri, sampinaz þeir henni storliga miok firir sina goðfysi ok vilia hana giarna til landz flytia. En þat er greinanda, at vegr þessarra kompana er fram til þeirar samv iarðar, sem skemztv hafði hvn verit af flvtt. Þvi [kemr hvn til goðrar hafnar með sinvm kompanvm eigi allnærr þeim sama garði, sem hvn hafði fyrr verit. Hvn gengr nv a land vpp af skipi, ok er mikil forvitni a vis at verða, hversv profiz dygð grasanna þeira, sem moðir miskvnnar bꜹð henni saman at lesa. En þat profaz bæði vel ok skiott, þviat hvn finnr einn likþran mann harmvliga spilltan i allvm likama, ok lætr niðr i vin litinn part af grasinv. En þegar i stað sem hinn likþrai maðr hefir bergt af þessvm hialpardrykk, er [hann sva heill vorðinn, at engis kyns flekkr eða [rvfa birtiz eptir a hans likama. Eptir þessa heilsvgiof flygr ok frægiz [viða vm landit iartegnarinnar stormerki, þar til at þat kemr inn i þa samv borg, sem sa gvðrækr manndrapari herrans broðir var i, sem fyrr gatvm ver þo at vmakliga i þessv mali. Ok hefir gerðz i þessvm stað sem optliga, at almattigr gvð striðir þeim monnvm með rettlatvm hefndarsprota, sem ranglatir ofsækia meinlꜹsan dreyra hans astvina, einkannliga mest, ef þeir [sem meingerðirnar þola, vilia með [engvm hætti sin hefna. Þvi er sva vorðit, at sa veslvgi maðr er lostinn [hinni mestv likþra ok hinni verstv, sva at þar firir er hann kominn at dꜹða.

Ok sem herrann broðir hans heyrir [raddar lioð þeirar sogv, at einn læknir er sa kominn inn i rikit, at hvervetna gerir heila þa menn, sem aðr vorv likþrair, gerir hann vt sina sendimenn til þessa læknis, biðiandi margfalldliga at hvn komi til ok geri heilan broðvr hans. Ok vm siðir [fæz þat, er hvn ferr með herrens sendimannvm [ok kemr fram i þa borg, sem fyrr var hvn kvnnig morgvm monnvm at aliti. En nv veitir þat gvðs miskvnn, at engin maðr kennir hana i þessvm stað, hvarki herrann ne nokkvrr af hans hyski. Nv sem hvn stendr firir þeim sama herra. biðr hann hana [med mivklæti, at hvn skyli gera heilan broðvr hans, ok taki sva mikla penninga [sem sialf vill hvn a kveða. En læknirinn svarar sva: „Ek skal giarnsamliga, segir hvn, hialpa þessvm [veslvga manni broðvr yðrvm, ef hann byr sik sva til heilsvbotarinnar, sem ek segir firir. En þat er sa tilbvnaðr, at hann skal iatning sina gera af allvm størstvm syndvm, er hann man til at segia, sva at ek ok .vii. aðrir skilrikir menn [skvlv hia vera.“ Nv er sva gert, [at .vii. menn ero inn kallaðir i þat herbergi, sem hinn sivki liggr firir, ok þeir skvlv við vera iatningina. Ok hann tekr til at segia bæði margar ok storar syndir, er hann hafði framit moti gvði, en þessvm ogvrliga morðzins glæp, [sem skommv hafði hann i fallit, leynir hann [eptir ser ok þorir eigi til at segia sakir skammfylli. Ok sem hann gefr vpp ok ætlar at hætta, talar læknirinn sva til hans: „Vit þat firir vist, segir hvn, at engis kyns miskvnn geriz a þinv mali, ef þv leynir eptir þer nokkvrvm þeim glæp, er þv gerðir moti allzvalldanda gvði [med allv visvitandi.“ En sva sem [her stendr, ok eigi gengr iatningin lengra fram sakir skemðar ok kinnroða, talar sa godi maðr herrann [ok leggr sva til, sem her ma heyra: „Broðir minn, segir hann, ger sva vel, sem ek biðr, lvk vpp hiarta þitt ok reinsa af allri synd, ok lat engis kyns otta þik sva miok skelfa, at eigi gerir þv þina hæstv nꜹðsyn. Vit ok þat efalꜹst at giarna feginn skal ek firirlata þer, þo at nokkvrn lvt hefir þv moti mer gert, [hvart sem helldr hefir vorðit með orðvm eða verkvm.“ Ok er hinn sivki maðr heyrir sva mivk orð ok miskvnnsamlig [af mvnni broðvr sins, [ok virðir þann manna mvn sem var með þeim, kemz hann akafliga við ok færr með gvðs vilia sva [mikla iðran ok skæra, at fliotandi i tarvm boðar hana sinn glæp fra vpphafi til enda vel ok einarðliga. En [sva framt sem herrann heyrir [sva harmvligan lvt, skelfiz hann storliga miok i sinv hiarta, segiandi sik meirr harma firir konvnnar skylld en sialfa sins. Ok sem hann angraz einkar miok af þeima atbvrð, syniz konvnni nꜹðsynligt at birta firir goðvm mennvm [en leyna eigi, hvat gvðlig milldi hefir henni veitt, ok segir sua: „Herra minn, ek er su hin sama kona, er þer harmit sua sem vtkastada edr með ỏllu liflatna, ok æigi skal ỏmbuna illu illt, helldr gott moti illu, sem skiott man audsynt verda.“ Hon [gerir nu eptir sama hætti, slær nidr litinn lut grassins i vin ok gefr hinum siuka þar af at drecka. Enn þegar er hann hefuir kent þann dyrdliga dryck, er hann sua dyggiliga reinsadr af [hinni fyrri likþra, sem engiss kyns spilling hefdi snortit hans likama.

[At þessum lutum fylldum, sem nu ero greindir, bidr herrann ok margir med honum, at hon muni þar stadfestaz ok taka þann sama mann ser til bonda, [er nu var heill vordinn af sagdri likþra. Enn hon neitar [þeim kosti enn sem fyrr, ok hefuir sik brott an duol af þeim sama stad, þuiat nu var þat (statt) med henne, at hon vill fara heimleidiss af utlegdinni ok profua, huersu Roma gorir nu uid hana [fra þi sem fyrr. A þeima veg, [sem hon sækir fram til Romam, gorir hon marga menn heila med guds miskunn. Enn er hon [nalægiz sealfa Romam medr þilikum heilsugiỏfum, frægiz mikilliga vida vm landit, at sua [mikill agiętiss læknir er kominn i rikit, at fyrir vtan allan sarleik [skurda edr bruna gerir huervetna likþra menn heila. Her næst er þat greinanda [nockut eins ok i fyrra stad, at rettlatr gud hefuir slegit þann ranglata mann keisarans brodur med hinni fuluztu likþra, sua at verduliga [fyrir sina glæpi er hann nalægr hinum versta dauda. Ok medr þui at keisarinn sampiniz honum med hiartaligri godmenzku, sendir hann menn sina eptir þessarri konu, [þuiat hon skal leidaz fram i Romam til heilsugiafar vid brodur sinn. En sem þat er gert, ok hon kemr i sealfa Romam ok fram fyrir sealfuan keisarann, kennir hon sinn eiginbonda, þar med riddara ok serhueria þeonostumenn, enn engin [madr hærri stettar ne lægri kennir hana. Nu bidr keisarinn ok adrir beztu menn med honum, at hon skyli gera heilan brodur hans. Hon svarar: [„Ek vil giarna fyrir guds ast gora honum heilsubot, ef hann byrr sik sua til, sem ek segir fyrir, enn ella ma ek ecki, ok [eigi vil ek nockut at gera. [Enn sa er tilbunadr enn her um, at hann skal gera iatning sina af ollum lostum ok lytum, er hann man [til at segia, sva at herra pauinn sealfr ok [allr romuerskr senatus skal hia vera ok heyra vpp ꜳ.“ Ok med [þuiliku kostabodi kemr þat fram, at mikit skal til mikils vinna. Þui er virduligr herra pafuinn nu til kalladr ok allir agietuztu menn i Roma at heyra iatningina. Ok sem hon ferr fram, heyraz vm sidir þessor vdęmi, sem ollum monnum gnestr i eyrum, [huat sia salugi madr hefir gert fordum sva omannliga vid brodurkonu sina. Keisarinn taraz af harmi, er hann heyrir sua mỏrg illvirki, [þui slær hann med hnefum sitt briost ok asionu kallandi sik ueslugan ok syrgiliga suiptan. Her med þytr vpp sem einn gratr af aullum lyd, þuiat endrminning sua gaufugrar fru hryggir miok þeira hiortu. Ok sem keisarans brodir er [heill vordinn ok fullkomliga hreinn af fyrra vanmegni ollv, þolir hon vist æigi lydsins grat [ok syrgiligt hareysti, helldr segir hon opinberliga [ollum þeim, er nær standa, at hon sealf er su keisara kona, sem folkit grætr [med storum anduorpum sua sem andada. Ok er lydrinn heyrir þenna lut, verdr [meira vmskipti en auduellt er fra at segia, þuiat gratr er langt i brottu enn fagnadr fyllir allra manna hiortu. Keisarinn vill nu lifs giarna taka aptr sina fru sem gudi gefna ok af dauda reista. Allr lydrinn kallar sem einni roddu, at drottning þeira samlagiz nu bonda sinum [ok styri med honum lỏnd ok skipi vndirskipudum lyd til fridar ok nada. Enn drottningin [storliga miok moti bladandi [fridsỏmu ꜳkalli, talar sua diarfliga til herra pauans, [er med odrum storhỏfdingium sitr þar inni: „Ydr se kunnigt, postoligr fadir, at þann tima sem ek var nauduliga stỏdd i minum þrỏnguingum, het ek þui almatkum gudi, at alldrigi sidan skyllda ek karlmann kenna [ꜳ minni æfi, helldr ganga i klaustr ok lifa med hreinlifismonnum vndir sidlætiss bunadi. Nu huart sem þer gorit þat fyrir vinattu sakir [edr otta vid keisarann, at þer vilit æigi gefa mer heilagan klædabunad, þa suarit þer þi ollu vid hinn hæsta domara ok gialldit skynsemd fyrir mina sꜳl, þa er hann kemr at dęma lifendr ok dauda.“ Ok fyrir sua skynsamliga ok storum einardliga konunnar atstodu, fyllir hennar beidzlu þegar i stad herra pauinn ok gefr henni heilagan klædabunad, [vndir þeim er su goda kona þeonadi drotni varum ok hans sælli modur fru sancte Marie, þeim se lof ok dyrd vm oendiligar veralldir verallda. Amen.

D2 og g³

Wor frv frelsadi drottningu

A nockurum tima var einn Romaborgar keisare sannr elskari almenniligrar trvar, ok þat sem hann trvdi fullgerdi hann med godvm verkvm. Guds milldi gaf honum þa husfru, sem var hin tignazta af ætt ok godum sidum ok hin sæmiligsta at allri likamligri fegrd. Þau wrdu eigi sigrud af liotri eda likamligri munut, helldr elskuduzt þau sætliga sin i millum hofsamliga ok rettliga med logligum hiuskap. Nu sem rikit magnadizt med godum fridi, nogligum audæfum ok allri farsælu vndir stiorn suo ꜳgætra hofdingia, kom su hugsan i hiarta keisarans, at hann skylldi fara vida vm heiminn at vitia stadi heilagra manna. Fylldi hann nu ꜳ vidrkuæmiligum tima þat, sem hann hafdi leingi haft i sinu hiarta. Ok sem hann hefir samþycki hier til af sinni eiginkonu, ferr hann brott ok færr henni i valld rikit ok brodur sinn, þann sem vngr war at alldri, enn hefir med sier marga mikils hattar hofdingia ok suo heimuliga menn. Þessi fyrr sagdr vngi madr brodir keisarans blektr af drottningarinnar fegrd hitnar ꜳkafliga af þeim elskuhuga, sem hann hafdi til hennar elsku. Ok þo at drottningin angradizt af þessu yfirvettugis, sem hun heyrdi þetta, let hun þat ecki i fyrstu ꜳ sig finna, ok suarar þessum heimska vnga manni ecki suo hardliga, sem hann var verdr, segiandi at þess hattar hlut stendr henni eigi at lata eptir honum. Enn þuiat elskhuginn er, sem Salomon segir, suo styrkr sem daudi, tok hinn vngi madr at pinazt med meira bruna þessarrar liotligu astar, suo at naliga fyrirvard sig allr hans likami. Drottningin dictar med sier eitt vitrligt rad ok heitr þessum vnga manni, er blindadr var med rangre ꜳst, at samþyckia hans vilia, enn þuiat hun vill med ollu fordazt þenna mikla glæp, let hun gera einn turn, ok sendi þangat tuo vnga menn ok tuær iungfrur at þiona brodur keisarans. En þat, sem þeim var naudsynligt at hafa, war dregit vpp med reipum. Sem sa dagr kom, er drottningin ok hinn vngi madr skylldu tuỏ ein samt fara i þenna turn, at hann gerdi med henni sinn vilia, fagnadi hann miok. Ok er þeim þotti vidrkuæmiligt til þessa, þa gengu þau upp vm gradur til dyranna ꜳ turninum, ok for hann fyrir. Hann gengr inn, ok þegar er fyrir hleypt hurdinne. Enn þessi virduliga ok skæra drottning styrdi Romaborgar riki med fridi, til þess er keisarinn kom aptr.

Eptir lidin fim ꜳr koma til drottningar þeir sendibodar, er segia keisarann skiott munu koma. Fagnar hon fyrir hardla miok ok ferr nu i mot med sæmd, ok hefir med sier tignuztu menn or borginni ok mest hattar klerka ok lætr bua sier herbergi fagrliga ok alla þa stadi, sem ꜳ keisarans veg woru i borginni, hun let ok brodur konungsins litt forsialiga vt or turninum, at hann færi ok i moti keisaranum. Hann kom fyrri til keisarans en drottningin, ok rægdi hana alloheyriliga segiandi ꜳ hana þann glæp, er hann war valldr. Hans brodir spurdi eptir, sakir huers hann war suo bleikr ok hui hans hꜳr var suo illa skapad ok orækt. Enn hann suarar med grat: „Minn kærazti brodir, hin wersta puta þin kona leitadi mer at koma i hordoms glæp med ser, er hun war med morgum wỏn at fremia, þuiat sidan þier forud brott, war einginn sa, er eigi wæri til reidu hennar putuliga fadmlag. Enn þui at ek matta eigi þola þat, huarf ek brott fra henni, ok byrgdi ek mik allt hier til i einum turn. Nu heyrir ydru keisaraligu valldi at varazt, at su omillda lettlætiskona, er sier hefir rangliga tekit konungliga tign, saurgi eigi medr kossi eda nockuru widrtali yduarn skærleik.“ Sem keisarinn heyrir þessa glæpi ser sagda, er hann vænti eigi af sinni gofguztu eiginkonu, er hans hiarta slegit med hinum sarazta harmi, suo at hann fellr til iardar, nær sem daudr væri. Hann stod vpp eptir eina tid dags, sem hann feck aptr sitt afl, war hann þa huggadr af sinum monnum ok steig ꜳ hest sinn.

Hin trulyndazta drottning kom vm morgininn til sins bonda, fylgdu henni margir hofdingiar ok lydr borgarinnar. Enn er hun villdi hann fadma ok kyssa, sem werdugt war, slo hann hana i andlit, suo at hun fell med suiuirding. Keisarinn kallar nu til sin tuo þræla ok mælti: „Þuiat eigi heyrir at hafa nockud samtal eda kæru vid putuna, þa farit i skoginn, þar sem hann er þyckvastr, ok leidit hana med ydr ok halshoggvit þar.“ Mickill harmr! sa er saklaus var, er rangliga ꜳsakadr af vondum manni, meinlaust blod er fyrirdæmt vtan sok. Drottningin er selld þionustumonnum, sv sem frials er þrælum, tigin er leidd af otignum, at hon se drepin med suerdi. Ok er þessi virduliga fru kom i þann stad, sem hana skylldi halshoggva, mæltu þrælarnir sin i milli vndrandi hennar fegrd: „Leggiumzt vid med henni, adr hon se drepin, þuiat eingi kona er henni fegri i heiminum.“ Enn sem þeir villdu þrongva henni hier til, sa hun til himins, bidiandi med hormuligri rodd ok miklum grat, at gud ok iungfru Maria weitti henni hialp. Þa dualdi eigi elskari skirlifissins gud ok wina hreinleiks Maria at veita henni sitt fullting.

Einn mikils hattar madr ok wolldugr herra for med miklu foruneyti þann veg, sem nærr var þessum stad, hofdu þeir witiad kirkna heilagra guds postula Petri ok Pauli ok annara stada heilagra manna i Rom. Þeir heyra mikit kall ok hꜳreysti i skoginn, hugdu þeir i fyrstu, at, dyr nockud mundi wera fast i neti, ok foru þangat skiotliga. Drottningin tok nu skiott at mædazt, ok þrotnadi hennar afl, sem hun hafdi leingi warit sik fyrir þessum fulum þrælum. Enn er þeir sꜳ herfiliga þræla hondla suo virduliga fru, drapu þeir þa þegar. Drottningin er eptir spurd gerla, huat kuenna hun er, eda þui suo hardliga war vid hana gert. Hun leynir sinni tign, enn bidr med litillæti, at þessi herra hafi hana med sier ok taki hana sier til ambattar, sua at hun halldi sęmd sins skirlifis. Hann veiter henni giarna þessa bęn.

Drottningin ferr nu med herranum til hans heimilis. Hans husfru tok viðr henni með semð, ok fekk henni þeira einka sun, at hon fostraði hann ok fęddi. Sem hun hefer uið tekit smasueininum, geymer hun hans vandlegarr, enn þo at hun vęri hans moðer. Hun forðaðiz allt þat sem liotligt var, enn elskaði þat sem sęmilikt var, flyði alla lausung ok for optloga til kirkiu. Ho, huat mikil er slægð uuinarens. Sa sami illgiarni andi ꜳeggiari hordomsins let enn æigi af hennar at freista, ok matti med engum hętti hana sigra. Sꜳ var einn riddari i hirð þersa hǫfdingia, er girntiz at fꜳ ꜳst þersar konu. Hann freistaði i fyrstu med bliðum orðum mǫrgum ok fǫgrum fyrirheitum, at hann mętti hana fꜳ ser til eiginkonu. Hun segir sik elska hann með reinni ꜳst saker elsku sins herra hans broður, enn neitar med ǫllu at giptaz honum. Fra þersum tima tok sia vesli maðr at hugsa med seer, huat hann skylldi til fa, at þersor kona veri drepin eðr brott rekin, er hann ok hans orð uirði sua litils. Ok þuiat uuin meinleysissins hatar iafnan frelsi goðra manna, safnar þersi umilldi maðr saman i sinu hiarta morgvm glępum, ok þann, sem verstr var, valði hann at hafa frammi mot þersari konu. Eina natt vm myrknętti for hann med diǫfuligri aeggian til þeirar sęngr, er su virðulega kona suaf i ok þat barn, er henni var a hendi folgit i hennar faðmi, hann skerr i sundr barkann smasueinsins [sonar sins brodur, enn let knifinn i hǫnd konunnar sofandi. Siaið nu, bręðr, þersi er Kayn annarr broðurdrepari, æigi minnr illzkufullr, ok sannlega er þersi verri enn Kayn, hann varð blektr með ǫfund ok drap einn saman sinn brodur, enn sia drap sinn brodurson, til þess at saklaus kona væri drepin ok skirlif. Kain drap saklausan brodur vti ꜳ akri, þessi drap sinn brodurson sofanda vm nott i sinne sæng. Vm alla hluti gerdi þessi verr enn Kain.

Konan vaknar vid þat, at blod þessa sueins, er drepinn var, rann vm alla sængina ok sialfrar hennar briost ok sidu. Verdr hun akafliga hrædd, ok er hun kallar, gratandi sig vera vesla, stodu vpp fadir ok modir sveinsins, þuiat þau vnnu honum mikit, koma þau med liosi, þar sem sueinninn la. Warla ma segia hvilikan harm ok sut þau ok allt þeira hyski fengu, þa er þau sꜳ smasueininn hǫfutlausan ok knif i hendi konunni. Þersi glæpafulli manndrapari kom nu til steypandi fram morg hegomlig tꜳr ok uilldi drepa þa, sem vuitandi var þersa glęps, ok sagði sua til broður sins: „Þu fęrðir hingat putu þa, sem fyrrum var fangin saker sinna illgiǫrða i ǫðru landi ok rettlega til dauða demd. Dauði þins sunar giǫrði hana uerðuga, at hun se brend i elldi. Sumr lyðrinn fylgði orðum þersa glæpamannz, enn sumir hormuðu konuna með miklu kalli. Hinn tignazti herra ok hans uirðulega frv fyrirbuðu, at konan vęri drepin, ok letu þionostumenn sina flytia hana ꜳ skipi um sio til annars landz, er þar var nęr. Su uirduliga fru for nu til siofar með þrælunum miǫk harmandi, steyptuz tꜳrin yfer allt hennar andlit, ok hun reytti þat sęmilega hꜳr af sinu hǫfði. Stigu þau ǫll samt ꜳ skip. Enn sem hennar fǫrunautar komu fra landi, hugleiddu þeir hennar fegrð ok biðia hana samþykkia þeira vilia, at þeir leggiz með henni. Enn þuiat hun stoð i mot þeira uilia saker elsku skirlifissins, sǫgðu skipararner: „Kios annathuart at samþykkia oss eðr uar steypum þer i sioinn.“ Hon segir giarnara vilia lata sitt lif i siofar bylgium, enn samþykkia þeira illzkufullri beizlu. Þeir uenda þa vm sinn illzkufullu rꜳði ok fęrðu hana meðr guðs forsio ꜳ eitt huatt sker, er stoð fyrir þeim i sionum.

Enn er þersi trulynda frv hafdi þar uerit vm alla nottina ok matti ekki sofa, þuiat hun var miǫk medd af harmi ok þriggia daga fǫstu, þa sofnar hun litt i fyrstu sem dagar. Henni vitrazt virduligr madr i kuenmanz buningi ok ꜳsionu, hennar andlit var vndarliga fagrt, sialldr augnanna skinu sem sol. Drottning dyrdar mælti til hennar: „Þui at þu hefir marga motstadliga hluti þolt sakir þess, at þv wardueittir trv heilags hiuskapar, heyrir, at oll freistne vondra manna se af þier tekin, ok allar þær meingerdir, sem þu hefir þolt, skulu vera opinberar. Tak gras þat, sem vndir hỏfdi þier er, ok munu allir þeir likþrair menn, sem þu gefr þar af, heilir werda.“ Drottningin vaknar nu ok uerðr miok glǫð af þersari vitran. Hun less saman grasit með goðuiliugum bęnum, hun hafði æigi fyrr sieð nǫkkut gras likt þersu. Tekr hun af ser sina hanzka ok fyller þa með grasinu. A þriðiu tið dags foru menn ꜳ skipi sem af guði sender nęr skerinu, ok er hon kallar ꜳ þa, leggia þeir þar at, sem þeir sa sua virðulega konu illa stadda, samhǫrmuðu þeir henni ok toku hana til sin i skipit ok fluttu til hafnar. Þegar hun steig af skipinv, fann hun einn likþran mann hǫrmulegan at sia, tekr nǫkkurn part af grasinu ok steyter meðr uin ok gefr hinum likþra manni at drekka, varð hann þegar heill. Likþraer menn af ǫllu þvi heraði komu til hennar, sem þeir heyra þetta, fara aller þeir, er hun gefr at drekka af þersu grasi, heilir heim til sinna herbergia. Mikil fręgð for uiða um herut af þersi konu.

Hun kemr nu til þeirar borgar, er i var sa vmilldi maðr, er sinn broðursun hafði drepið i faðmi þersar drottningar, ok var þa uorðinn spillingi. Nu er epter leitat þersari konu, ok sem hun er fundin, er hun leidd til þersa siuka mannz. Eingi af þui husi kendi hana, ok æigi helldr sua vꜳndi maðr. Broðer hins likþra mannz biðr hana mikillega, at hon hialpaði honum, ok huat er hon beiddiz skylldi hun þiggia i ǫmbun. Hun het at giǫra [hann heilan, ef hann iataði ꜳðr allar sinar synder fyrer henni ok .vij. mǫnnum. Ok er hinn siuki maðr iatar sinar synder, seger hann marga luti, en leyner þeim glęp, er hann hafði gort mot þersari konu. Hun seger sina lękning ekki mega stoða, ef hann leyner nǫkkurum sinum lesti. Þa męllti broðer hans, huers sun hann hafði drepit: „Minn broðer, birt nu þitt hiarta ok reinsa þat af ǫllum syndum, ok þott þu hafir nockud illa gert vid mik, vil ek giarna allt fyrirlata þier.“ Hann grætr nu sarliga ok segir, huat hann hafdi gert. Sem herrann heyrir þetta, ottazt hann ꜳkafliga, segiandi sik meira mist hafa ok meirr harma suo virduliga konu enn dauda sins sonar. Hun suaradi: „Herra, ek er su kona, skal ek nu eigi giallda illt i moti illu, helldr skal ek veita goda hluti i mot illum hlutum. Enn er hun hefir gert hann heilan, bidr herrann, at hun skuli ok taka þann, er hun grddi, til eiginbonda. Hun vill ecki ꜳ þat hlyda ok ferr i brott.

Græðer hun enn nǫkkura likþra menn, ok kemr i Romam, sua at eingi kenner hana. Hun uar nǫkkura daga i Rom ok giǫrði heila marga likþra menn. Broðer keisarans var lostinn hinni leiðiligztu likþra með rettri guðs hefnd. Enn er borgarmenn sꜳ, at þersor kona gręddi af sua þungum krankleika marga menn með ǫðrum hętti, enn leknar voru vanir, sogðu þeir keisaranum, at ein kona var þar komin, su er i brott mętti taka likþra af broður hans. Keisarinn verðr miǫk feginn ok byðr, at hana skal leiða fyrir hann. Keisarinn segir sua til hennar: „Ef þu reinsar minn broður af likþra, skalt þu fa gott ok makligt verkkaup.“ Hun suarar: „Vtan kaup fekk ek þenna lut ok kauplaust skal ek gefa. Viti hann sik manu fa heilsv, ef hann iatar sinar syndir fyrir mer, pauanum, yðr ok ǫllum Romaborgar hęfðingium nęr verandum, [alla sina glępi, ef hann uill heill uerða, ella man hann með ǫllu missa heilsu sins likams.“ Þersi kranki ungi maðr er beðinn af ǫllum, þeim er við eru, at hann leyni engum sinum syndum. Enn hann giǫrði opinbert með micklum kinnroða, huersu hann hafði gort alla luti mot [skirlifi ok um alla luti loflegrar minningar drottninginni. Keisarinn grætr þa akaflega, slꜳndi með hnefum sitt briost ok sina asionu, ok segir sik uera veslan. Aller, þeir sem uið voru eðr heyrðu þersa luti, gretu ok minntuz ꜳ þersa agiętu fru drottningina. Hun þolði æigi grat þeira ok harm, gręðer hun fyrst hinn unga mann, ok þa sagði hun: „[Ek er su drottning.“ Sem þetta heyriz, er æigi auðuellt at segia, huersu mikill fagnaðr fylldi alla Romam. Keisarinn [vill taka hana ser til eiginkonu, enn folkit til drottningar, sua sem gud hefði hana af dauða reist. Enn hun hafði ǫðru viss skipat með sialfri sér, ok sagði sua til herra pauans: „Minn herra, ek hefi heitit guði i minni nauð, at alldri siðan skal ek hafa karlmann, helldr skal ek hallda skirlifi ok ganga i nunnuklaustr, mvn gud heimta ꜳ domsdegi mina ond af þier, ef þu ottazt daudligan mann meirr enn gud, ok villt eigi klæda mik þui helga klædi, sem þeim lifnadi heyrir.“ Hinn helgi byskup blezar hana vtan duol ok sendir i systraklaustr ok færr henni þeira bunat, ok þui at hun vardveitti heilagt skirlifi, andadizt hun sætliga til eilifs lifs.

Wer vitum eigi, minir brædr hinir kæruztu, huilika ombun þeir fa i okominne verolld, sem hreinliga vardueita helgan hiuskap, enn þess væntum ver ok bidum, at ver faum hana i himinriki. Wer vitum, at morgum hefir veitt verit mikil frægd ok dyrd af gudi þeim, er eigi villdu sorga helgan hiuskap, ok þoldu þeir þar fyrir marga motstadliga hluti. Þier hafit heyrt, huer ok huersu mikil brigsli Susanna husfrv Joachim þoldi af lygnum sorlifismonnum þeim gomlum domundum, ok huersu elskari skirlifissins ok helgari hreinleiksins frelsti hana fyrir sinn vin Danielem. Nu hofum ver sagt dyrd ok þol einnar drottningar, er bædi ma nytsamligt vera til eptirdæmis þeim, er nu lifa, ok þeim, er enn ero eigi fæddir.

F

. . . . .

En hann ueitte henni þat er hon bad, hafande hana heim medr ser. Tok hans husfru sỏmiliga uidr henne faande sinn einka son henni til fostrs ok gỏmslu. En hon gỏmde ok uppfostrade sueininn medr sua myklu gaumgefe ok goduilia, at þoat hann ueri hennar eiginligr son, matti hon eighe betr ne framar gera. Hon flyde allan lausleika ok galỏyse, en uar oft at kirkiu ok firir ser bidiande. Hinn forne fiande, sem hann ser þat, leitar hann enn uidr af nyiu hennar at freista ok firirkoma a þenna hatt, at sa riddari, sem a gardenum uar, brodir þess uolldugha herra, er hon uar medr, lagde mykla elsku upp a hana, bidiande hennar med blidum ordum ok morghum firirheitum, sagdiz hana uilia med hiuskaplighu sambande ser til husprỏyiu taka. Huerium hun suarade sua, sagdez hann elska medr reinne ast sakir sins brodur, en neitade fullkomliga honum at giptaz ne hans uilia gera her um.

Nu sem hann ser sik sua firirsmadan ok af henni suiuirdan, hugsar hann þegar at gera henni, huat illt er hann ma, ỏtlande henni firirkoma ok til dauda dregha, eina natt af sinne seng upstand(and)e ok þaghat til gangande, sem hon liggr ok smasuein(n)enn hans brodurson i hennar fadme, bỏde samt sofande. Sem hann ser þat, gripr hann þegar af fiandans aeggian nokkorn knif eda suerd, ok barka smasueins medr oghurlighum grimleik sundr snidande, ok þann sama knif i kononnar hende eftir lętr, ok sidan brott gangande. Ok sua sem blodet flytr um sengina, uaknar hon uidr mykinn otta ok rezlu flemsfull, ualla uitande, hueriu þetta mynde gegna, kallande harre roddu a fodur ok modur sueinsens. Sem þau koma med liose, sia þau skiotliga rỏdeligha syn ok ogurliga, huar þeira einka son liggr sua haduliga sem illmannligha leikenn, eftir þui sem fyr segir, ok þann sama knif i kononnar hende, sem þeira syni hafde at bana uordet. En huilikr harmr eda hugarsorg ifir þau kom ok þeira hyske, ma eigo med ordum upptina. I þessu bili kom fram sa hinn glỏpafulli mandrapari, er þatta hafde gort, skrỏksamlig tar ifir þessum hinum dauda framhellande, synande sek til olikendiss þenna lut miok harma, leggiande þat til, at þesse hin saklausa kona ueri herfilighum dauda firirdỏmd ok kuik i ellde brend, segiande hana a sinni ǫttiord morghum illgiordum i ueret uafda ok af þui til dauda dỏmda. En þesse hinn uolldughe herra ok hans husfru firirbudu nokkorum manne henna mein at gera eda til dauda dỏma, helldr badu þau nokkorum kaupmonnum medr hana til annara landa brott sigla.

Nu sem hon kemr til skips med þessum monnum miok sorgarfull sakir margra gagnstadligra luta, sigla þeir i haf medr hana. Sem þeir ero naliga i midiu hafe, siande hennar fegrd ok hỏues(k)likt atferde gerdu þeir henni tua koste, annathuart at hon samðykte þeira suiuirdlighum girndum ok fulri lostasemi, elligar kuodoz þeir mynde henne utbyrdiss kasta. En hon kuoz giarnsamlighar uilia i siofar diup helldr utkastaz, en þeira fulifi samdykkia. Sem þeir sia hennar stadfestu, skiota þeir henni upp i eitt sker, er þa at bar medr gudligri forsio, ok sua brott siglande. Uar hon i þessu skeri þriu dỏgr matlaus. Ok sem hun hafde sofnat einhuern morgin medr mikille sut ok ogledi, kemr til hennar uar fru sancta Maria himinrikis drottning sua seghiande: „Af þui at þu hefir marga gagnstadligha luti þolat firir rettri tru reinligs hiuskapar, skal oll motestadlig freistne medr ollu mote af þer brott huerfa, ok þer meingiordir, sem þu hefir uaskligha firir guds nafn þolat, munu skiot opinberaz. Tak nu þat sama gras, sem undir þinu hofde liggr, ok huar sem einn likþrar madr, sem þu gefr þar af at drekka, mun i guds nafne heill uerda.“ Sem konan uaknar, glez hon hardla miok af þessari uitran ok syn, graset medr heiloghum bỏnum samanlesande ok sina glofa þar af fyllande.

En a enni settu stund dags ser hon nokkort skip medr gudligre forsio skamt þadan i fra sigla, a hueria sem hon hefir kallat, leggia þeir at skerinu. Ok sem þeir sia sua gofugliga personu sua hardligha stadda, harmande þat miok [fluttu þeir hana til þeirar hafnar, sem gud hafde firir seet. Nu sem hon er a land komen, mỏtir hon einum likþram manne ok tekr þegar nokkorn lut af þessu sama grase, ok sem hon hefir þat stỏytt ok sundr malet, gefr hon honum þar af at drekka. En hann uerdr þegar heill af ollom krankleika. Af þessu fer hennar frỏgd uida ok flygr, ok um sidir til þeirar borgar, sem sa hinn omillde mandrapare uar, er sinn brodurson drap i fadme þessarar fru, ok þa likþrar uordenn eftir rettum guds dome. Sem hon kemr þar, er hon skiotliga til hins likþra mannz leidd af ongum manne kend. En brodir hins likþra bidr hana þrasamligha, at hon grỏdde hann af þessarre sott, biodande henni i uerkalaun, huat er hon villde hellzt af honum þiggia. En hon sagdez hann mynde grỏda, ef hann uillde sinna synda iatning firir henne ok siau monnum odrum gera.

Nu sem hann hefir marga luti sagt ok iattat, lỏynande þeim ogurlighum glỏp, er hann hafde uidr hana giort, segir hon sinn lỏkedom honum ekke gagnaz, ef hann lỏynir nokkorre sinne hofudsynd. Þa gengr at honum hans brodir, huers son er hann hafde drepit, bidiande hann birta sitt hiarta ok af ollom syndum reinsa, „ok ef þu hefir nokkot vidr mek brotit, segir hann, skal þer þat med ollo firirgefaz.“ I þessu fellr til med hinum likþra mykill gratr ok uidrkomning, ok segir þa allt hitt sanna, sem hann hafde gort ok mote þessarre uirduligri fru framfarit. Sem hann herrann hỏyrir þessa luti, segir hann sek meir syrgia af brotthuarfe þessarar konu en af dauda sins sonar. Hon suarar: „Ek er su, minn herra, er þer talit af.“ Hann bidr hana þa dueliaz þar ok þenna sama sinn brodur, sem hon hafde grỏtt, ser til husbonda taka. En hon neitande þui, for þadan til Romam, hueruetna likþra menn grỏdande ollum monnum okunnig.

Sem hon kemr i borgina, grỏdir hon þar marga siuka menn. Hefir ok keisarans brodir tekit þunga likþra af gudligre hefnd, ok miok sua at dauda kominn. Er hon þegar til hans leidd ok af ongum manne kend. Gerir hon med sama hętta sem fyr, uiliande hann ekke fyr grỏda, en hann segde adr til sinna synda herra pauanum ollum mesta hattar monnum hiauerandum. Sem hann hefir sagt millim annara luta, huerso illmannligha hann hafde mote keisarans drotning framfarit, syrgir keisarenn hardla miok, sitt briost ok asionu med gnefunum slaande ok sua seghiande: „Miok er ek sekr af minne giord uidr sialfan gud, uthellande saklausu blode minnar husfru medr rongum dome haduliga rops.“ Sem keisarinn talar þetta oft medr nogligum tarum mykils trega, ok allr lydrenn ut ifra harmar þetta miok, segir hon til sin, huerr hon er, grỏdande adr keisarans brodur. Nu sem keisarenn hỏyrir þessa luti ok allr lydrenn, fagnar hann miok, er hann ser sina drotning lifs uera, ok vill hana aftr taka i sitt hiuskapligt samband ok i þa sỏmd ok sælu, sem hon hafde adr haft. En hon bidr herra pauann mykiligha, at hann gefe henne heilagan nunnubunad, seghiande sek þui hafa i sinum þrỏngingum gudi heitit at lifa reinligha undir heilaghum bunade ok ongum manne hedan af samtengiaz, felande honum a hende sina sal, ef hann uillde eige þetta gera sakir nokkorar elsku uidr keisarann eda otta, sua at hann elskade hann framar en gud. En at hỏyrdri hennar stadfestu, klędir herra pauenn hana helgum bunade med sinne blezan, huern er hon hellt ok hafde alla sina ỏfe medr gudlighum gỏzskuuerkum gods sidferdiss.

---

Fotnoter: