Maríu jartegnir - Af klerk ok gyðingvm

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Maríu jartegnir


Af klerk ok gyðingvm


St. (Varianter fra E)


Af klerk ok gyðingvm

I nockvrri fiolmennri[1] borg voro bøði samt kristnir menn ok gyðingar, þo greindir [i herbergium[2] sem sꜹðir fra vørgvm. Sva er skrifat, at i þeiri borg var einn prestr, hann hafðe litla kapellv ok flvtti þar tiðir vel ok goðmannliga, elskari var hann gvðs sonar ok hans søtuztu moðvr, eilifliga blezaðrar brvðar oc meyiar Marie drottningar. Prestr hafði hia ser einn klerk, þann er flvtti með honvm tiðir dagliga. Var prestr noøckut alldraðr, enn[3] klerkr var vngr [maðr, vel fenginn innan kirkiv[4] oc sø̨ngmaðr mikill. Kapella [þeira kennimannanna stoð skamt i brott fra[5] þinghvsi gyðinganna, sva at sø̨nghlioð or kirkivnni [matti heyraz þar[6] i milli.

Nv berr sva til einn vetr, at purificatio sancte Marie kemr at hendi, þat køllvm ver a norrønv kyndilmessv. Gengr fyrr nefndr prestr til kirkiv sinnar vm kuelldit, ok klerkr hans með honvm, at segia aptansø̨ng. Nv sem þeir [hafa vpp byriat sømiliga, syngia þeir[7] alt fram vm kapitula. Enn hvart sem þat var orða prestz eða eigi, setr hann vpp responsorivm af varri frv, er sva hlioðar: Gaude Maria uirgo, cunctas hereses sola interemisti, que Gabrielis archangeli dictis credidisti, dum uirgo deum at hominem genuisti, et post partum uirgo inuiolata permansisti. [Þvilict er versit með responsorio[8]: Gabrielem archangelum scimus diuinitus te esse affatum, uterum tuum de spiritv sancto credimus inpregnatum, erubescat iudeus infelix, qui dicit Cristum ex Joseph semine esse natum. Responsorivm þyðiz sva: Fagna þv, mør maria, er trvðir orðvm Gabrielis høfvðengils, ok drapt ein saman allar uillvr, þa er þv mø̨r ok moðir gazt gvð ok mann, ok vart eilifliga flecklꜹs mø̨r eptir bvrðinn. Versit [með responsorio[9] norrø̨naz sva: Ver uitvm Gabrielem høfvðengil hafa talat gvðs eyrindi til þin, ver trvvm þinn kvið hafa þroaz af helgvm anda, skammiz vesall gyþingr, er þat segir, at Kristr se getinn af [likamligv friofvi Joseps[10].

Nv með þvi at klerkrinn [hans prestz[11] er allvel raddaðr, syngr hann hátt versit, ok með þvi at þar gengr hø̨st i hlioðvnvm, sem svivirðingarorð gyðinganna ero mest [i skilninginvm[12], heyra þeir limir ovinsins[13] fvllgerla rødd klerksins fram i þinghvsit ok reiðaz við akafliga, berande saman sin rað, hvern veg þeir skulo hefna [þessvm klerk[14], er ø̨pir vpp i lopt oc svivirðir þa i orðvm. Þat verðr statt i raðagerð þeira, at þeir skulo[15] gripa klerkinn þegar i stað vt af kirkivnni. Oc einn þeira [kløðiz með fvllri vndirhyggio oc[16] tekr yfir sic eina klerkakapv, gengr siþan fram i kirkivna skø̨ðr vargr vndir sꜹðar asionv. [Hann ferr inn i korinn vndir[17] þvi yfirbragði, sem hann mvni kirkivna sø̨ma oc tiðir syngia [með þeim fám klerkvm, sem aðr ero fyrir[18]. Enn þat er eigi hans eyrindi at ꜹka þionostv hins krossfesta Jesv eða Marie moðvr hans, helldr at minka ok fyrirkoma þeirri[19] tiðagerð, sem þar er fram flvtt [þeim til virðingar[20], þviat hann gripr með afli [oc skiotv tilbragði[21] þann sama klerk ok rennr með hann vt[22] af kirkivnni. Nv sem hann kemr framm i þinghvs til sinna kvmpana, høliz hann mikit ok þickizt[23] vel hafa gengit, [at þeir megi hefna sin[24]. Setia þeir siðan klerkinn niðr ok kringia vm hann øllvm megin, brigzla þeir hann ok høða [ok herfiliga leika, binda hann ok hverskyns pina, þar með dø̨ma þeir hann sekir ok dꜹðans makligir[25], at eptir vm morgininn skal klerkrinn lata lif sitt með nøckvrv[26] grimmazta pisla[27] kyni, [þvi sem þeir fa til[28], enn er nv settr nattlengis i hinn sterkazta fiøtvr oc varðhald, [at eigi mø̨tti hann brott komaz[29].

Nv er þar til at taka, at presti þickir allþvngliga fara, er klerkr hans er tekinn brott fra honvm, þviat hann þickiz vita, at gvðinglig [illzka ok otrv, ef hon er sialfrað, mvn lata þann goða mann standa vndir[30] pislvm ok drápi. Enn þar a ofan [missir kirkian sinnar sø̨mðar ok stendr[31] sem eydd eptir a sva virðvligri hátið. Þvi vakir hann alla nóttina [vt i gegnvm[32] biðeande hina helgvztv gvðs moðvr Mariam, at hon hialpi [þenna klerk með sinv fultingi[33] ok frialsi hann af sinvm þrø̨ngvingvm, ok hans bø̨n heyrir almattigr gvð ok blezvð[34] Maria drotning, ok gerir við klerkinn [með sva stormerkiligvm høtti, sem engin dꜹðligr maðr fęrr skilit. En þo skvlvm ver nøckvt af segia, at þaðan af megi vndirstanda, hversu blezvð gvðs moðir Maria er øllvm þeim nalø̨g, sem a hana kalla[35]. Nu sem kemr óttvsø̨ngs timi, stendr prestr vpp ok helldr fram tiðagerð sinni, allt þar til at hann hefir lesit hina nivndv lectionem i ottvsø̨nginvm. Ok sem þar er komit, er klerkrinn gripinn upp or fiøtrinvm[36] ok þvi sterka varðhalldi, sem fyrr var fra sagt, ok settr niðr i kirkiunni a einv augabragði. Hefir prestr þa[37] byriat hit niunda responsorivm: Gauda Maria uirgo. Klerkr þackar gvði sina lꜹsn ok tekr til at syngia varrar frv responsorium einkar sø̨tliga, sva ok versit með[38]. Syngr hann nu miklv hęra enn vm kuelldit, at þar fyrir mikliz sømð ok virðing almattigs gvðs, enn gyðinglig otru svivirðiz ok margfalldliga fyrirdiarfiz[39].

Nv sem prestinvm ok øllvm við veranda lyð verðr kvnnigt af klerksins orðvm frø̨gð ok agø̨ti sva mikils stormerkis [ok agiøtis[40], flygr þat[41] ok ferr vm allan staðinn, hversu bølvaðir gyðingar hafa nv enn vdyggliga[42] i hlꜹpit erfð hins krossfesta. Ok þegar i stað sem viðrkvø̨miligr timi er til, kallar konvngrinn saman mikinn lyð oc stefnir fiølment þing, [þviat hann var þar i borginni þann tima, er þvilikir lvtir gerðuz[43]. Er a þvi þingi þetta mal vpp borit af[44] kirkivnnar halfv ok konvngsins, hversu gyðingar hafa prettvissliga gabbat sꜹðaher guðs. Þar eptir dø̨mir konvngrinn með beztu manna raði, at fyrir þa grein at gyðingrinn hafði klerkinn gripit vt af kirkivnni vndir siðlø̨tis bunaðe, skulo allir gyðingar taka þa pinv, ef þeir uilia eigi snvaz til rettrar trvar, at þeir skulo[45] engi klø̨ði bera nema gvl, ok þo vánd ok felitil at øllvm kosti, at þeir se ꜹðkendir með sinni [otrv ok fraskilianligir guðligri[46] hiørð, sem iafnan meinmø̨la hinn krossfesta Jesum ok hans dyrðliga[47] moðvr blezaða mey Mariam drotningv[48], hveria ver kristnir menn iatvm senniliga gvðs son getit hafa með skęrvm ok obrvgðnvm meydomi. Henni se lof ok dyrð eilifliga með sinvm blezaða syni fagrliga[49], þeim er bøði er upphaf ok endir allra [goðra luta, lifande ok rikiande með sinni søtvztu moðvr per eterna secula[50]. Amen.



Fotnoter:

  1. ↑ mgl. E.
  2. ↑ [mgl. E.
  3. ↑ prestzins tilf. E.
  4. ↑ [mgl. E.
  5. ↑ [þesse stendr nærre E.
  6. ↑ [heyrdizt E.
  7. ↑ [byriꜳ(!) upp, syngia þeir sæmiliga E.
  8. ↑ [ok versit E.
  9. ↑ [mgl. E.
  10. ↑ [likamligum frioum Josephs E.
  11. ↑ [prestzins E.
  12. ↑ [mgl. E.
  13. ↑ ovinarins E.
  14. ↑ [klerkinum E.
  15. ↑ skule E.
  16. ↑ [mgl. E.
  17. ↑ [med E.
  18. ↑ [mgl. E.
  19. ↑ þeira E.
  20. ↑ [mgl. E.
  21. ↑ [mgl. E.
  22. ↑ brott E.
  23. ↑ þikir E.
  24. ↑ [mgl. E.
  25. ↑ [beria ok binda, þar med dæma þeir hann E.
  26. ↑ hinu E.
  27. ↑ pinslar E.
  28. ↑ [mgl. E.
  29. ↑ [mgl. E.
  30. ↑ [þiod ok illzka mune lata standa þann goda mann undir hꜳdi E.
  31. ↑ [stendr kirkian E.
  32. ↑ [mgl. E.
  33. ↑ [þessum klerki E.
  34. ↑ mær tilf. E.
  35. ↑ [miok stormerkiliga E.
  36. ↑ fiotrunum E.
  37. ↑ upp tilf. E.
  38. ↑ eptir E.
  39. ↑ fordiarfizt E.
  40. ↑ [mgl. E.
  41. ↑ nu E.
  42. ↑ mgl. E.
  43. ↑ [mgl. E.
  44. ↑ saal. E; at St.
  45. ↑ skuli E.
  46. ↑ [uanntru ok fraskildir guds E.
  47. ↑ dyrdligu E.
  48. ↑ drottning E.
  49. ↑ mgl. E.
  50. ↑ [hluta per omnia secula seculorum E.
Hentet fra «http://heimskringla.no/index.php?title=Maríu_jartegnir_-_Af_klerk_ok_gyðingvm&oldid=69507»