Maríu jartegnir - Konu atti at brenna, er drap mag sinn

Velg språk	Norrønt	Islandsk	Norsk	Dansk	Svensk	Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ►

Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.

Maríu jartegnir

Konu atti at brenna, er drap mag sinn

St (Varianter fra E)

Ein kona var frelst fra elldz pinv pinv fyrir vara frv

A døgvm virþuligs herra Vrbani tercij, er fyrr var nefndr [i þessv mali, styrir agiẻtr maðr Leninandvs byskvp þeiri borg, er Laudunum heitir a Fraclandi. I þeim stað var gøfvgligt mvsteri varrar frv sancte Marie [sialf høfvðkirkian. Þat gerþiz a døgvm fyrr sagðz byskvps, at i nalø̨gð við Lꜹdvnvm var ein kona, er gipt hafði dottvr sina einvm vngvm manni vęnvm ok vel [til mannz komnvm. Ok sakir elskv við dottvr sina veitir hon margan velgerning [ok vinattv hennar eiginbonda, hvar fyrir allir kasta liotri grvnsemð a þeira gerðir, segiandi hvsfrvina sꜹrlifi fremiandi með mági sinvm. Enn er hon skilr þvilika vanfrø̨gð til sin talaða með aleitni, berr hon þat sva oþolinmoðliga [ok tempranarlꜹst, at fyrir þa sꜹk snyrr hvn fvllvm fiandskap a þenna mág sinn, sem fyr hafði hon elskat, [kallar hann efni til þvilikrar vfrꝍgþar hafa, hvgsandi at [þessi meinmꝍli mvni alldri af henni ganga, fyrr enn þessi maðr er af døgvm raþinn. Ok sva framt verðr hvn [vndarliga i sinv hvgskoti niðr brotin, at tva sveina skipar hon til [leyniliga at drepa mag sinn fvllkomliga. Nv sem timi er heþan liðinn, kemr til hennar iðranar goðfysi, sva at hon iatar manndrapit fyrir kennimanni. Ok eptir [sva gert berr þat til, at prestrinn er skriptamalin hafði heyrt, varð vsattr við hvsfrvina, sva at i micilli brꝍði ok briostzins vanstilli ryfr hann alla skriptina ok brigzlar henni manndrapinv, [sva at allir mega heyra. Er þa skamt at biða, aðr frꝍndr hins vegna [risa með kięrv vpp ꜳ konvna fyrir [valldzmanni fyr sagðrar borgar. [Byðr domarin þvisa nø̨st, at hvsfrvin heyriz ok a þing fram leiðiz. Ok þegar i stað sem hon kemr þar, iatar hon verkit ser ꜳ hendr meðr fvllvm sannindvm, sem varð. Fellr þa domr a malit, at [hana skal brenna ꜳ bali. Eptir doms atkvꝍði upplokit avðlaz hon meðr mivkri bæn at vera leidd til Mariv kirkiv [þar i staðnvm, aðr hvn [stigi vpp i balit. Nv sem hon kemr þar, iatar hon af nyiv sinn glæp fyrir sialfvm gvði ok sꝍlli gvþs moðvr Marie, øllvm goðvm mønnvm á heyrøndvm [er nęrr voro. Þat gørir hon með sárvm styn ok hørmvligvm andvørpvm, gefande sic vndir miskvnn ok arnaðarorð [miskvnnar moðvrinnar bæði með sal ok likama, alla vega sic røgiandi, [sem fremz matti hon tvngv til koma, ok sva þvegin i tarvm [ok trega gengr hon [vt af kirkiunni, þar til sem hon skylldi brend vera. Er hon þa bvndin ok vppkavstuð i elldinn. Enn gvðs moþir sløckvir [høfvðskepnvna meðr sinni miskvnnar døgg sva ꜹrvgliga, at konan kennir helldr sva sem kvlða af elldinvm enn nøckvrs ofrhita. Brennr sva balit vpp at kꜹlldvm kolvm, at hon er heil ok osꜹkvt. Kalla fręndr drepna mannz þetta ønga iartein, helldr segia þeir sva litit elldzneytið orðit hafa, at konan møtti eigi brenna. Er nv gert annat bal [þegar i stað myklv sterkara með storvm viðvm. Er hon siðan vppkꜹstvt i balit. Enn gvðs moðir blezvð Maria hlifir henni nv sem fyrr til lofs ok dyrðar sinvm syni sva framarliga, at þvi siðr grandaði elldrinn hennar likama, at hvergi rann a hennar kløði eða hár. Sva gengr hon vt af þessvm haska frials ok liðvg, at nv kallaði allr lyðr með einni røddv segiandi með fagnaði, at blezvt frv sancta Maria vill, at þessi kona lifi ok henni se fvllkomliga friðr gefandi. Nv er sva gert, at hon er leidd til Mariv kirkiv með hiartanligri gleði [ok allra manna þacklø̨ti. Skipaði sva allzvalldandi gvð með arnaðarorði sinnar søtvztv moðvr, at þessi kona lifði siþan fá daga ok sofnaði sølliga [til gvðs. Birtiz enn fyrir [þetta ø̨fintyr einkar skyrliga, hversv gott er ok ofallvallt at setia sitt trꜹst i volldugri frv sancta Maria.

D2 (Varianter fra Fragm. i³)

Konu atti at brenna, er drap mag sinn

Roman de la Rose (1300-tallet):
Hennar hiarta vendir þeiri elsku, sem hun hafdi ted hinum vnga manni, i hatr.

I þui þorpi er Cluniacus heitir i byskupsdæmi Lauduniensis byskups nærr tuær milur brott fra borginni, var einn husbondi ok husfru hans, er Theoberta het. Þau hofdu gipt dottur sina einum vngum manni vænum ok þrifnum af sinum likam, þau elskudu hann bædi sakir sinnar dottur, ok þo enn framar husfrvin, veittu hun honum allt eptirlæti, sem hann væri hennar son, ok þionadi honum sialf alla hluti. Diofulig slægd snyrr optliga til vinstra vegar þat, sem gert er med godum vilia ok ꜳstundan, vard hier ok suo, þuiat margir illgiarnir menn toku at hafa vonda grvnsemd ꜳ þessi konu, segiandi at þa þionustu, sem hon veitir sinum magi, gerdi hun eigi sakir sinnar dottur, helldr at hun villdi snua hans ꜳst brott fra henni til sin ok villdi sialf hafa hann ser [til mannz. Hun heyrir nu þetta dagliga kuittad ok fleiri ok fleiri þetta tala, ok harmar þat miok i sinu hiarta, þolandi þui verr þetta brigsli, sem hun vissi sik fullkomit saklausa, ok þat sem hun gerdi sakir dygdar, var nu af alþydunni snarat henni til suiuirdingar. Angrazt hun miok suo af þessu, at hennar hiarta vendir þeiri elsku, sem hun hafdi ted hinum vnga manni, i hatr, ok villdi eigi sia hann fyrir sinum augum, at eigi feingi hun suo illt ord ok ofrægd af honum, ef þau væri bædi samt. Ok eigi þickir henni [ser nægiazt, þo at hun lati hann brott fra ser, helldr vill hun drepa hann. Hun kaupir at tueimr sueinum ok heitr at gefa þeim huorum þeira tuttugu skillinga, ef þeir dræpi hann ꜳ þann hꜳtt, sem hun gerdi rꜳd fyrir.

A nockurum degi sem hennar bondi er brott farinn at heimta eitthuat af sinum skulldunautum, þat sem hun beiddizt, sendir hun ok ꜳ brott dottur sina ok færr henni þat til eyrindis, sem henni likadi. Hon sendir þa þessa fyrr sagda sueina, er hon hafdi leigt ok fædt vm stund, ꜳ laun inn i sinn kiallara ok læsir sidan. Eptir þat kallar hon sinn mag, [bidiandi at hann sæki vin i kiallarann, þat sem menn skulu drecka vm daginn. Hann tekr ser þat keralld, sem vinit skylldi i renna, ok lykr upp kiallaranum. Enn fyrr enn hann hafdi rent vinit, taka fyrr sagdir sueinar hann ok kyrkia til heliar, sidan bera þav hans likam i þa sæng, sem hann var vanr at sofa i, ok breida yfir klædi, sem han sofi. Litlu sidar kom husbondinn heim ok hans dottir, ok sem þau skylldu fara til bordz, talar husfrvin til dottur sinnar: „Far til, dottir min, ok vek bonda þinn, at hann komi til matar med oss. Lagdizt hann fyrir litlu nidr i sina sæng.“ Hun kemr til sængrinnar ok nefnir hann ꜳ nafn ok bidr hann vaka, þuiat hun hugdi, at hann suæfi. Hun gengr nu til ok vill vekia hann. Sem hann skipazt ecki vid hennar ꜳkall, finnr hun þa, at hann er daudr, ok kallar hꜳtt med grati. Folkit kemr nu til ok harmar miok hans dauda, ok einkanliga grætr mest þessi kona, er honum red dauda. Er hann grafinn med mikilli hrygd.

Fyrr sogd kona Theoberta idrazt þessa liota manndraps ok iatar sinn glæp fyrir einum presti. Eptir langan tima sem prestrinn ok hun verda missꜳtt sin i milli ok þau þræta med reidi, brigslar prestrinn henni i augu vpp sogdum glæp fyrir morgum monnum. Sem frændr þessa vnga mannz, er drepinn var, heyra þetta, fara þeir til Hibertum, er þa var vicedominus i borginni, kærandi þetta fyrir honum. Hann ferr til fyrr sagds bæiar Cluniacum ok lætr gripa þessa konu ok leida fyrir sik. Sem hann spyrr hana eptir þessum hlut, dylr hun ecki ok segir, huersu hun hefir manninn drepit. Hun er nu flutt til borgarinnar, at þar dæmizt, huern dauda hon skal fa. Ok sem hun kemr þar, er þat dæmt, at hana skal brenna kuika. Hun er leidd adr, eptir þui sem hun bad, til kirkiu guds modur Marie. Jatar hun þar sina sekt opinberliga fyrir ollum monnum, ok sidan fell hun til iardar bidiandi til guds litillatliga af ollu hiarta, ok fal sik vndir verdleika ok bænir himinrikis drottningar.

Hun er nu leidd til þess stadar, sem hun skal lata sitt lif. Hun er bundin, ok hladit ollum megin vpp i hia henni med smꜳm vidum ok reyr, sidan er lagdr i elldr. Sem þessi tre ero brunnin, ok glædrnar ero vordnar at osku, stendr konan vpp i midiu heil, enn bỏndin ero brvnnin af henni. Frændr þess mannz, er hun hafdi drepit, kenna þetta eigi guds krapti, helldr segia þeir, at elldrinn var oflitill [ok sꜳ smai vidr brann of skiott. Kynda þeir nu annat bꜳl med storum vidum miklu stærra enn hitt var. Hier med lemia þeir hana med spiotskỏptum, suo at þeir hugdu, at hun skylldi af þui falla. Mætti henni nægst hafa til dauda einn samt reykrinn, vtan guds milldi hefdi hialpat henni. Sem oll þessi tre voru brunnin, stod hun enn vpp, suo at hana skadadi ecki þessi bruni. Gerdi gud þessa iarteign til dyrdar sins nafns ok til heidrs sinni modur. Þessi fyrr sogd kona geck suo brott or elldinum, ok eigi at eins var oskaddr ok heill hennar likamr, helldr ok var obrunnin klædi ok hꜳr. Allr lydr fylgir henni med miklum fagnadi til kirkiu guds modur Marie, at hun þackadi þar vorri frv sina velgerninga. Eptir þat var hun leidd heim i herbergi. Var hun miok sꜳr af þeim storum hỏggum, er hun feck af spiotskoptunum. Ok sem menn leitudu at lækna hana þar af, veitti gud henni eilifa heilsu innan farra daga, þuiat at eptir þria daga lidna andadizt hun af þessi verolld eptir guds vilia, ok gaf orugg sik i valld þeiri ok sina ond, sem henni hafdi hialpat ok leyst fra ollum haska, ok su sama dyrdliga iungfrv, sem hana hafdi hreinsat fra ollum syndum i þeima bruna med oskauddum likam, leiddi hana til eilifs rikis. Þessi iarteign gerdizt ꜳ dogum Helinandi byskups Lavdunensis, sem lidit var fra holldgan Kristz .m. ꜳra niutigir ok .iiii. ꜳr.

---

Fotnoter: