Sverris saga (Flateyjarbók)

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes i flere utgaver på følgende språk ► Original.gif Norsk.gif Dansk.gif


Noen spesialtegn vises ikke på iPhone/iPad.


Flateyjarbók


Sverris saga Sigurdarsonar


Prologus

Her hefr vpp at segia fra þeim tidendum er giorst hafa i þeirra manna minnum sialfra er þessa bok hafa i fyrstu samen sett ok eftir þeirri bok (er) ritadi Karl aboti Jonsson med fullu vitordi sialfs Suerris konungs ok hann fyrir sagdi hue rita skylldi[1] edr huernig setia skylldi. enn eftir þeirri bok skrifadi Styrmir prestr hinn frodi. enn þessa Suerris sogu ritadi þar eftir þeirri bok Magnus prestr Þorhallzsun. ma þui eigi þetta maal i munni geingiz hafa. er ok ei likt huart sannligri eru þessi saga er sua er til komin rỏksamliga edr hinar adrar er ymisligir menn hafa fyrir sagt ok haft þo ecki til nema sỏgu sỏgn eina ok mega þo sannar vera. Geingr þersi saga er nu ætlum ver at segia mest af Suerri konungi syni Sigurdar konungs munz Harallz sunar gilla Magnus sunar berbeins Olafs sunar kyrra Harallz sunar Sigurdar sunar syrs Haalfdanar sunar Sigurdar sunar hrisa Haralldz sunar hins haarfa(g)ra Haalfdanar sunar hins suarta Gudrỏdar sunar hins gofuglaata Halfdanar sunar hins millda ok hins matarilla Eysteins sunar Haalfdanar sunar huitbeins Olafs sunar tretelgiu Jngialldz sunar hins illraada Brautaunundar sunar Ynguars sunar Eysteins sunar Adils[2] sunar Ottars sunar vandilkraku Egils sunar Ana sunar hins gamla Jỏrundar sunar Yngua sunar Alreks sunar Agna sunar Dags suner Dyggua sunar Domars sunar Domallda sunar Visburs sunar Vandlanda sunar Sueigdis sunar Fiolnis sunar Ynguifreys sunar Niardar sunar af Noatunum. En modir Haralldz konungs hins haarfagra var Ragnhilldr dottir Sigurdar hiartar Aaslaugar sunar Sigurdar dottur orms i auga Aaslaugar sunar Sigurdar dottur Fafnisbana Sigmundar sunar Volsungs sunar Siga sunar Rora sunar Odins sunar Frialafs sunar Finz sunar Godolfs sunar Biârs sunar Skiallda sunar Hermods sunar Trinams sunar Atraas sunar Beduigs sunar Soseps sunar Magna sunar Moda sunar Vingenars sunar Vingiþors sunar Eredeirs sunar Loreks sunar Þors sunar. hans modir var Troana dottir Priami hofudkonungs i Troio Lamidons sunar Jlus sunar Ereaas sunar Erichonijs sunar Dardans sunar Jupiters sunar Saturnis sunar Chelijs sunar Chretis sunar Chipris sunar Zechims sunar Japhans sunar Japhets sunar Noa sunar Jamechs[3] sunar Matusalems sunar Eneks sunar Pharets sunar Malaleels sunar Kainans sunar Enỏs sunar Seths sunar Adams sunar hins fysta manz. Þat er vpphaf sỏgu Suerris konungs at segir nockut af hans orrostom. enn sua sem aa lidr bokina vex styrkr hans ok maa sua kalla at þat væri fyrirbodan hinna meiri luta er sidar komu fram vm hans hagi eftir guds forsio. kolludu menn þui enn fyrra lut bokarinnar grylu at margir menn toludu at þa efnadiz nockurr otti edr hrædzla sakir mikils strids ok bardaga enn mundi skiott nidrfalla ok at allz eingu verda sem oll likendi |[4] þottu til standa sakir styrks ok ofreflis þess er i moti var. sem var Erlingr iarl ok Magnus sun hans er noga hofdu vini ok frænda styrk. enn Suerri studdi huarki fe ne frændr eigi helldr vinir sem vita maatti þo hann kæmi vngr ok einmana ok ollum vkunnigr inn i landit. mundi sua ok farit hafa sem margir ættludu nema sialfr gud i himinriki hefdi hann viliat styrkia ok hefia til þers rikis er hann vnti honum at styra til daudadags ok hans afkuæmi huerium eftir annan. Enn hinn sidarra lut bokarinnar kalla menn perfectam fortitudinem huat er reikna ma algiorfann styrkleik. sem vita maatti at gud hafdi honum sua mikinn styrk gefit at hann eyddi ok nidr braut huern valldarflock þann er honum reis a moti huart er hann var settr med meira styrk edr minna. Nu þo at her verdi eigi sua greiniliga sagt fra ollum bardogum edr framferdum Suerris konungs edr þeir lutir liggi eftir er frasagnar se verdir megu þeir laata vid rita er betr kunnu ok giorr vita. ok þo at summir lutir se her annan veg sagdir enn mest likindi mundi a þickia huersu orrostur hafa geingit sakir fiolmennis ok lidsmunar þa vita þo allir at þetta eru full sannindi ok allz ecki aukit. þickir oss ok likligra at þær sogur muni sannar er a bokum eru sagdar fra agætum monnum þeim er i forneskiu hafa verit þott þeir hafi mikit vnnit. Nu mun þetta maal morgum nogu langt þickia ok leiti þeir ser þa annarrar skemtanar er þat þickir liufara enn hinir heyri her til er þat vilia helldr. væntir mik at verda mune huarirtueggiu ok hygg ek at hyggnum monnum ok haattaprudum þicki sogur betri skemtan enn onnur su gaalauslig gledi er margir verda einum at skemta enn med sogum ma einn morgum gamna. Hafi nu huerr þat til gamans ok gledi sem skapfelldaz er. enn forlyti einginn fyrir odrum sina atferd þa er vel stendr at gera. þuiat sinni naatturu er huerr fusazstr at fylgia.


Her hefr vpp soghu Suerris konungs Sigurdarsonar

J þann tima er styrdu Noregi Sigurdr Jngi ok Eysteinn Haralldz synir gilla ofarliga a þeirra dogum var Hroi byskup i Færeyium. brodir hans var Vnaas kambari. Vnaas feck konu norænar er Gunnhilldr het hon gat skiotliga sun er Suerrir het ok sagdi hann vera sun Vnaas. Fyrir þessum sueini birtiz storir ok merkiligir draumar sem oftliga kann at at beraz[5] fyrir þeim sem sidarr meirr verda miok volldugir ok mikils raadandi. Gunnhilldr modir hans sagdi einn draum adr Suerrir var fæddr. henni þotti sem hon væri i agætligu lopthusi nockuru ok hugdiz hon lettari skylldu verda at barni þui er hon geck med. enn þionustukona hennar sat fyrir kniam henni ok skylldi taka vid barninu þegar fæddiz. enn er henni þotti sem barnit væri fætt þa slo þegar hræzlu mikilli a konuna þa er yfir henni sat ok kalladi akafliga ok mællti sua. Gunnhilldr min þu hefir fætt virduligan burd ok miok ogurligann. þa þottiz hon foruitnaz til huat getnadi væri þat er hon hafdi fætt. enn henni syndiz sem þat væri steinn einn vel mikill enn sia steinn var huitr sem sniorr at lit enn gloadi af honum sua miok at alla vega flugu gneistar af sem af iarni þui sem akafligaz verdr heitt i afli. hon mællti vid þionustukonuna. geymum vit vandliga burd þenna ok hirdum sua at eigi verdi adrir menn varir vid þuiat flestum mun þickia vndarligt er sia. Sidan þotti henni sem þær tæki steininn ok lagdi i stol einn mikinn ok huldu vandliga med klædum. enn er þær hofdu hann huldann sem þær villdu þa flugu gneistarnir alla vega i gegnum klædin ok vm allt lopthusit innan. þær gerduz nu miok ræddar af þessi ogn er af steininum stod. þa vaknadi hon. Vnaas ok Gunnhilldr aattu sun er Hydi het ok dottur er aatti Suinastephann. þeirra sun var Petr steypir. enn aattu þau Vnaas fleire dætr. Suerrir var fimm vetra er (hann) for or Noregi ok vt til Færeyia ok var þar med Hroa byskupi at fostri ok vppfęzlu. setti byskup hann til bækr ok gaf honum vixlur ok var hann til prestz vigdr. Enn er hann var roskinn madr samdi hann sik lijtt vid kennimannzskap ok var helldr veirinn. hann vard vsaattr vid Bryniolf son Kálfs sendimannz er þa hafdi syslu þar i eyiunum. hafdi Suerrir lostid mann enn þeir Bryniolfr veittu honum atferd margir saman enn hann for vndan. ok lagdi sua nær med þeim at Suerrir liop inn i stofu nockura ok fal kona hann i ofninum ok setti hellu fyrir munnan ok giordi elld fyrir. þeir leitudu hans vm stofuna ok fundu eigi. mart þottuz menn nu sidan er vissu at huerium manni hann vard hafa at merkium at hann þotti mikillar natturu vera.


Fra draumum Suerris

2. |[6] Sverri dreymdi drauma stora ok toku summir menn þat fyrir hegoma ok hofdu at spotti. hann dreymdi þann einn at hann þottiz vera i Noregi ok verda at fugli sua miklum at nef hans tok austr til landzenda enn velifiadrar allt nordr i Finnabw enn med vængium huldi hann allt land. hann bar þenna draum fyrir vitran mann er Einarr het ok spurdi huat er hann ætladi at merkia mundi. Einarr let ser þat bliat vera ok þotti likligt at saa draumr mundi fyrirboda riki nockut. Ok enn mællti Einarr. vera kann at þu verdir erchibyskup. Suerrir suaradi. þat þicki mer allvlikligt at ek verdi erchibyskup þuiat ek er illa tilfærr at vera prestr. Suerrir hafdi fióra vetr ok .xx. þa er hann vard viss hins sanna vm faderni sijtt. Einn vetr var hann i Færeyium aadr hann for til Noregs. Magnus konungr ok Erlingr iarl hofdu i þenna tima styrk mikinn af rikismonnum ok af allri alþydu. var konungrin bædi vinsæll ok aarsæll enn iarlinn var rikr vitr hardraadr ok sigrsæll voru þar ỏll landraad sem hann var. aufundarmenn aatti hann marga bædi rika ok vrika voru þeir mest nordr i Þrændalogum. enn Eysteinn erchibyskup er ollu reed nordr þar var hinn mesti aastvin Magnus konungs ok hellt þar ỏllum styrk vndir hann nordr i land. Magnus konungr hafdi med ser hina stærstu menn i landinu summa i hird enn summir helldu veizlur af honum ok þar med samþyckti oll alþyda at hefia hann ok hallda til rikis ok naut þar mest at forelldra hans at allt landsfolk villdi þiona afkuæmi Sigurdar iorsalafara helldr enn Haralldz gilla.


Suerrir vard viss vm faderni sitt

3. Þat var til tidenda einn tima at Gunnhilldr modir Suerris for or landi sudr til Roms. enn er hon var fyrir þeim er skriptir setti þa sagdi hon at sun hennar aatti ecki þat faderni sem hon hafdi aadr til sagt ok sagdi Noregs konung vera fỏdur at honum ok hefdi hon þessu sun sinn leynt. Enn er þetta maal var borit fyrir pauann. þa var henni þat bodit i skript at hon skylldi segi syni sinum retligt faderni sijt þegar hon fyndi hann. Hon gerdi sua ok for þegar er hon kom heim vt til Færeyia ok sagdi Suerri at hann var sun Sigurdar Noregs konungs munz. honum feck þessi (saga) mikillar aahyggiu ok þotti torsottligt at deila i hendr þeim Magnusi ok Erlingi til rikis enn þotti þo litilmannligt at hafaz ecki at helldr enn bonda sun einn. ok er hann mintiz aa huersu draumar þeir hofdu þyddir verit er hann hafdi dreymt af vitrum monnum þa blidkadi þat helldr hug hans ok styrkti til hefndar eftir sina frændr.


Draumr Suerris

4. Sva hefir Snerrir sagt þenna draum at hann þottiz vera kominn til Noregs vestan vm haf ok til nockurrar tignar kiorinn þat hellz at hann væri kosinn til byskups. enn honum þotti vfridr mikill i landinu af konunga deilld. þotti honum sem Olafr konungr Haralldzsun ætti deiluna moti Magnusi konungi ok Erlingi iarli. þottiz hann hugsa i hug ser huarra fund hann skylldi sækia ok þottiz hann kiosa at fara a fund Olafs konungs. ok er hann kom þar var honum vel fagnat med mikilli blidu. enn er hann hafdi þar eigi leingi verit vard saa atburdr einn morgin at honum þotti sem fair menn væri med konungi fimtan edr sextan ok þottiz hann standa vid trapizsu i lopthui einu. ok er konungr var þueginn þa villdi annarr madr þua ser i þui sama vatni enn konungrinn skaut fyrir hendinni ok bad hann hætta. siden nefndi hann Suerri Magnus ok bad hann þua ser i þui sama vatni. hann þottiz sua gera sem hinn baud. ok er hann þottiz þueginn vera þaa kom madr inn laupandi med braadum tidendum ok bad menn skiott til vopna take sagdi at vuinir konungs voru fyrir dyrum. enn konungr suaradi ok sagdi at ecki mundi til saka ok bad menn taka vopn sijn ok ganga sua wt. hann kuez hafa mundu skiolld sinn ok hlifa ser ok ollum þeim. enn þeir gerdu sem konungr mællti. þa tok hann suerd eitt ok selldi þessum vnga manni Suerri ok þar med merki sijtt ok mællti. taktu merki mitt herra sagdi hann ok vit fyrir vist at þu skalt þat iafnan bera hedan af. hann þottiz vid taka merkinu ok þo ræddr. siþan tok konungr skiolld sijnn ok geingu wt allir saman. honum þotti sem fordyrit væri sua langt þar sem þeir geingu wt at eigi væri skemra enn sextugt ok þotti honum eigi mega bera allhaatt merkit medan þeir voru inni i husinu. ok er þeir voru at dyrunum komnir þar sem skylldu wt ganga þa komu a moti þeim .vij. menn med vopnum ok villdu hauggua merkismannin enn konungr geck fram fyrir merkit med skiolld sinn ok hlifdi honum ok ollum þeim sua at ecki sakadi til ok komuz siþan vt a rumlendi ok a fagran vỏll ok þottiz hann þa reisa vpp merkit ok bera i fylking Magnus konungs ok Erlings iarls ok þyntiz þegar su fylking er þeir sottu at fram. Þa vaknar hann ok ihugar draum sinn ok segir vinum sinum ok þo faam. var þui nest raadinn sem sidan geck ok er honum komu slikir lutir i hug þa styrktiz hann.


Suerrir kom fyst til Noregs

5. Sverrir byr nu ferd sina til Noregs at sia huat i vill geraz. ok er hann kom þangat hafdi saa madr ser laatid konungs nafn gefa er Eysteinn het ok voru þeir brædra synir. enn er Suerrir spurdi þat grof hann vandliga eftir þess mannz atferdi ok fannz honum þat i sem iunglig væri hans raad ok tiltektir ok hnekti þat at honum syndiz ser eigi fallit þar til at raada. þa gerdi hann fer(d) sina nordr i land med þui at Roi byskup fostri hans hafdi þat raadit honum at sækia a erchibyskups fund ok tia fyrir |[7] honum sinn vanda. enn er hann var a leid kominn þa gerdiz hann spurall vid þa menn er nordan komu. hann dualdiz vm hrid i Seliu þuiat þar voru hans kunnigir vinir fyrir ok þar hitti hann prest einn þann er honum sagdi inniliga slikt er hann villdi vita ok þadan af ser Suerrir huerr erchibyskup hafdi verit hans brædrum. þott(i) ser litil van þadan vppreistar er adrir brædr hans feingu steypingar. vendir aptr siþan ok gerir ferd sina or landi for siþan med byrdingsmonnum til Tunsbergs ok þadan til Konungahellu. Opt var hann aa tali vid iarl sialfan ok feck sua leynz fyrir honum at eigi vissi hann huat er honum bio i skapi. hann var ok optliga a tali vid konung sialfann ok menn hans ok var sua gladr vid þa at þeim þotti hitt mesta gaman at hans maalsendum. enn þo grof hann sua vndir þeim at þa vard hann margra luta þeirra viss af þeim er þeir villdu giarna eigi hafa i lios latid siþan er þeir vissu vid huern er þeir hofdu talat. hann ihugadi vandliga ef alþydan væri nockut tuiskipt i sinum ordum þuiat eingan grunadi hans ord ok eingi vissi huat honum bio i skapi. sua fanz honum sem alþydan væri haull vndir Magnus konung. Or Konungahellu for hann til Liodhusa ok feck vỏs mikit ok erfuidi. hann kom med mikilli mædi i hitt eystra Gautland. þrimr nattum fyrir iol kom hann til Birgis brosu er aatti faudursystur hans er Brigid het. þar bar hann vpp sin vandamaal fyrir iarlinum ok frændkonu sinni. toku þau lijtt aa hans maali til greida ok baaru til þess tueir lutir. annar saa at Eysteinn frændi hans hof þadan flook sinn ok villdu þau fyrir þui eigi efla annann medan hann lifdi. saa annar at þat var borit i eyru Birgi at Erlingr iarl hefdi hann gert til gabs þangat. Ok var hann þar vm iolin ok tiadi oft fyrir honum sijnn vanda ok bad hann leggia til heilrædi huat til raads skylldi taka. enn þar bar þat til sem opt kann verda at þar voru staddir vid þeir er aufundsiukir voru meirr enn gæzsku. ok þetta hagadi honum til mikils haaska þuiat margir skamsynir menn hugdu þessi tidendi sỏnn vera ok villdu drepa hann. Enn iarl vildi þat eigi vera laata nema nockurar væri brynar sakir ok villdi hann laata eftir leita ok var honum gefit vin at drecka ok miodr at hann yrdi druckinn ok maatti nockut finnaz i hans ordum at hann væri sakbitinn ok fyrir þat draps verdr. enn med þui at Suerrir var a huerri stundu hugsiukr vm sitt maal þa gaf hann litinn gaum at midi edr vini þott honum væri þess ærin gnott helldr veitti hann þui meirr vidrsiaar er hann fann þat er vndan voru dregin andsuorin vm þau maal er hann vaurdudu. ok hỏfdu þeir ecki at sỏk er hann villdu druckinn gera. ok at lidinni iolatidinni sneri hann ferdinni til Vermalandz þuiat hann þottiz eigi ands(u)aur þau faa af iarli er honum þotti orlausn vera. ok eigi kom mikill voxtr i foruneyti hans þuiat hann for þadan i brott vid annan mann. Þar feck hann mikit vaas i þeirri ferd. var þui likaz sem i fornum sogum er sagt þa er konungaborn wrdu fyrir storum alaugum þuiat þat var sex daga edr siau i samt er hann for villr vm merkr storar ok skoga vkunna ok þoldi bædi hungr ok kulda. enn er hann kom a Vermaland ok mætti þar monnum er komnir voru af Noregi kunnu þeir honum ny tidendi at segia at Eysteinn konungr hafdi farit nordan ok austr i Vik ok þeir Magnus konungr hofdu boriz aa Ręę ok Eysteinn konungr hafdi þar fallit ok mikill luti lids hans enn þeir flyit a Vermaland Þelamork ok sudr til Danmerkr er vndan kuomuz. þetta þotti honum auka mikit sina harma ok vanda. ferr þa þo fyst til systur sinnar Ceciliu. þegar hafdi hon buit veizlu i moti honum er hon spurdi til ferda hans. ok er þau funduz vard hon fegin honum ok fagnar honum sem hon kunni bezst. siþan velktu þau syskin fyrir ser huat til raads skylldi taka þuiat honum var þa eigi aftrkuæmt i Noreg. var þa komin frett vm hans ferd ok þotti þeim þat vænligaz at hann mundi sækia verda a vkunn lond nockura rijd ok bida þar þeirra tidenda er gud villdi til handa senda.


Birkibeinar[8] toku Suerri til konungs

6. Nv spyrr þetta sa hinn fatæki flockr er mist hafdi sins hofdingia at sun Sigurdar konungs munz var a Vermalandi. enn huerr er þat spurdi for til hans fundar ok baadu hann bindaz fyrir sijtt maal ok geraz fyrir hofdingi. enn lid þat var med mikilli rædzlu sumir miok sarir enn sumir klædlausir enn allir naliga vopnlausir ok sua miklir æskumenn at honum synduz þeir vlikligir til raadagerdar. Hann suaradi þeim. huarigum syniz mer fysiligt þetta raad vpp at taka þuiat ek se eynd ydra mikla sua snaadir menn sem þer erud enn ek er madr felitil ok ydr vkunnr. megi þer sua mæla ef ydr mislika min raad at þer vitid vgiorla huerium þer þionit. er ek ok þar fæddr er menn eru litt vanir slikum storrædum edr starfi. syniz mer sem ver hofum faatt til felags huorir vid adra nema feleysi ok vanda ok verd ek þess eigi buinn at auka ydr vanda ok mer ahyggiu. nv med þui at þer hauit til var stundat þa vil ek raad gefa ydr þat at mer syniz. Birgir maagr minn a þria sunu ok eru þeir iafnbornir til landz sem Magnus konungr Erlingssun. farit þangat ok bidit hann fa ydr nockurn til forstiora. hefi ek ok athugat vandliga ok skodat lid yduart ok finnz mer þat i at litil manna greia mun med ydr vera. ok er mer afhent vid flocki at taka. ok se ek stor forfaull |[9] a voru maali ok fyrir þessa sok hlutarins er oss gegndi siz huorumtueggium at missa er meiri vaan at eingi se faungin aa i ydrum faurum sua mikil landraad sem þurfa mun i moti Erlingi iarli. er ek ok til eingra raada færr þuiat ek hefi verit vppfæddr i einu vtskeri litlu fiarri odrum monnum hæuerskum set ok litt fyrr annarra manna sidu enn ek kom i þetta land. enn myklu sizst kann ek þo med her at fara edr landraadum skipa vkunnr ollum. veit ok eingi mina ætt ganga allir þess duldir nema þat eina er ek segir einn saman ok kann vera at nu męli þer slikt vid mik sem vid hinn fyrra hofdingia at þer vissut eigi huat manna saa var er ydr þionusta hneigdiz til ok verdr þa iafnan yduarr hofdingi at brigzlum huar sem þer mætid ydrum vuinum. vitu ok allir menn vaan sona Birgis enn min eingi madr. Þangat foru þeir med þessi maalaleitan. Birgir iarl harmadi skada þeirra ok mællti sua. synir minir eru born at alldri ok kunnu eingi rad gera huarki fyrir ser ne audrum ok eru þeir ecki til sliks færir ok þo mest fyrir æsku sakir. syniz mer ok litil vaul i ydrum flocki þeirra manna er raad geri fyrir sonum minum. ma ek ok eingum her hedan lypta þuiat ecki þola Noregsmenn at gauzskr herr ridi aa þa ok i land þeirra. legg ek þat raad hellz til med ydr þui at mer liz þat vænaz. gefz sem gud vill. sun Sigurdar konungs munz var med oss nu vm iolin enn nu mun hann vera i Vermalandi. takit hann ydr til hofdingia hann hefir bædi til alldr ok vit at styra slikum monnum. bidit hann binndaz fyrir yduart maal. Þeir suara. ver hittum þann mann ok visadi hann oss af hendi ser. Jarl eggiar þui meirr ok mællti sua. mer segir sua hugr vm at þer fait einga vppreist yduars maals af eigi kemr fra honum til. skulu þer ok hans fund sækia ef þer vilit min raad hafa ok sua megi þer honum min ord bera at ek heit honum minni vingen allri slikri sem ek ma vid komaz ok hann skal her hafa ok hans fylgd fridland huar sem hann kemr i Suiavelldi. gerit honum þann kost at hann skipiz vid allra ydra naudsyn edr þer munit drepa hann ella. Þeir hofdu sett gisla at gæta hans medan þeir foru til Birgis þuiat hann hafdi ætlat faur sina vt til Jorsala siden hann fann þa menn allz einga er honum þotti ser nockurs styrks at von. enn Magnus konungr ok Erlingr iarl hofdu sua mikit vm mælt at eingi madr þordi Sigurd edr Hakon med konungsnafni at nefna. Nu komu þeir aftr er til Birgis voru sendir med brefum Knuz konungs ok iarls ok mælltu sua. su er bæn vor at þer skipiz vid at hialpa þessum fatæka flocki. nu med þui at þer virdit ord vỏr þa helldr enn aadr. sua litt sem fyrr tokvm ver ydrum maalum. þa skulum ver nu þat allt sem ver megum vid komazst yduart riki stydia. Enn þo at þeir lockadi hann medr þuilikum goligum ordum sa hann þo eigi at sidr vanefni sin til sua mikils storrædiss ok kuat nei vid. þa mintiz þeir alyktarorda Birgis iarls ok baadu hann þa kiosa vm tua kosti huart hann villdi helldr þeirra maali miskunna edr eiga von bradra vandræda. ok enn mælltu þeir. ver hofum þionat ydrum frændum latid fedr vora ok brædr ok sua manga frændr ok fridland fyrir sakir faudur þins ok hofum iafnan þionat þinum frændum ok enn biodumz ver allir i vandan fyrir ydrar sakir. enn þu villt fyrirlijta oss ok sæmd sialfs þins. nu skalltu vist vita at ver frændr munum drepa ydr ok kaupa oss sua i frid vid Magnus konung ok Erling iarl ok vera ydr grimastir er aadr vorum hollazstir. Suerri þotti þa sitt maal vandaz enn af nyiu ok hugdi at med sialfum ser ok sa at þa mundi skiotaz aldauda verda þat kyn ef hann hætti til þeirra enna hỏrdu kosta. Drottinsdag at .vij. vikna fỏstu bundu þeir sijtt felag. enn manadaginn eftir geingu .vij. tigir manna til handa Suerri. gerduz sumir hirdmann hans enn sumir gestir sumir huskarlar. Vm nottina næstu eftir dreymdi Suerri konung at hann þottiz vera austr i Borg þar sem Raumelfr fellr i sio ok þotti honum þar vera Magnus konungr ok Erlingr iarl i bænum ok þotti honum allt folk i eftirleitan huar hann mundi vera. hann þottiz fara leyniliga or bænum ok þotti verda fyrir ser Mariukirkia ok sotti þangat tidir. ok er hann þottiz leitaz fyrir i kirkiunni þotti honum ganga at ser madr einn ok tok i haund honum ok leiddi hann i stuku eina nordr i fra saunghusdyrum ok mællti vid hann. gack med mer brodir ek hefir leynt maal vid þik. hann þottiz ganga med honum ok hugdi vandliga at alitum hans ok syndiz sia madr gamall ok sniohuitr fyrir hærum skegg miok mikit ok klædi æfar sijtt riddr i andliti ok stutt haar vmhuerfis ok ogurligr. hann þottiz verda ihugafullr huat sia madr mundi vilia honum. ok fann sa hinn gamli madr þat a honum ok mællti. hræz eigi þu brodir þuiat gud hefir mik sendan. þa þottiz hann hniga til iardar fyrir honum ok mællti. huat manna ertu herra at ek megi vist vita at gud hefir sendan þik. þa suarar hann i annat sinn bad Suerri eigi ottaz ok kuat gud sik sendann hafa til hans. þa vard hann slikt edr hræddari. þa tok sa hinn gamli madr i haund honum ok reisti vpp ok mællti hitt þridia sinn. hræz eigi þu brodir fridr verdi med þer þuiat ek er Samuel spamadr ok ber ek guds erendi þer til handa. eftir þat tok hann horn or skreppu er hann hafdi a haalsi ser ok þotti honum sem krismi væri i. þa mællti sia hinn gamli madr vid Suerri. lat mik sia hendr þinar sagdi hann. hann þottiz fram retta baadar hendr. siþan smurdi þessi madr hendr hans ok mællti sua. smyriz ok helgiz hendr þessar til hatrs vvinum ok motstodumonnum at stiorna morgum lydum. siþan mintiz hann vid Suerri ok tok i haund hans hægri ok mællti vid hann. leita þu nu |[10] austr or þraung vuina þinna þuiat þu skalt vera konungr. ok enn mintiz hann vid Suerri ok mællti. styrkstu ok ver hraustr þuiat gud mun fulltingia þer. Þa vaknadi hann ok sagdi þegar drauminn þeim .xij. monnum er i þui herbergi voru. þat voru prester .ij. ok .x. menn adrir. ollum þotti draumrinn mikill ok merkiligr ok wrdu allir þeim draum fegnir. ok er hann leitadi eftir at þeir mundi raada drauminn þa bar eingi traust til. enn ollum þotti betr dreymt enn vdreymt. ok er hann fann at draumrinn mundi eigi raadinn verda. þa bad hann þa ecki mart vm tala þott slikt hefdi fyrir borit. allir þottuz þat finna þeir er þar voru staddir at storum skiptiz hans lunderni eftir þenna draum. var honum þat mikil raun allt saman er hann var i (v)kunnu landi ok vid alla vkunna þiod ok var þat allt senn er hann hafdi vid foruneyti tekit ok vard þa at bera allann vandan fyrir þeim er honum þionudu. þuiat eingi var sa annarr er raad kynni at gera enn hann sialfr i þessu lidi.


Suerrir bioz af Vermalandi

7. Midvikudaginn eftir er ver kollum ỏskudag tok Suerrir vid flocki þessom ok hỏf ferd sina af Hamri i Vermalandi ok hafdi eigi meira lid enn .lxx. manna ok for i Vikina. enn a þui meeli dreif til hans lid sua at hann hafdi halft fiorda hundrat manna aadr hann kom þar er Saurbær heitir i Vikinni. þar let hann þing stefna ok villdu hans menn þa laata gefa honum konungs nafn. enn hann taldiz vndan þui ok let betr fallit at hans maal væri birt aadr med sannindum. enn þeir villdu þat eigi heyra kuoduz eigi vilia þiona þeim manni er eigi hefdi meiri nafnbot enn einnhuerr þeirra. þat var drottinsdaginn fysta i fostu. geingu menn þa til handa Suerri ok toku vid suerdi hans. Eigi hafdi hann þeim flocki leingi styrt adr hann sa þat sem fyrr hafdi hann grunat at eigi mundi hann miok mega stydiaz vid þeirra raadagerd. tok hann þa alla ahyggiu ser a hendr at leggia. enn medan þeir voru i Vikinni þa hugdi hann vandliga at haattum þeirra ok athæfi er þa voru komnir i foruneyti hans ok syndiz honum þat folk misiafnt sumir godir dreingir ok spakir menn enn sumir vspakir. þa kom honum i hug at freista huart þat folk villdi fylgia honum til nockurs annars enn vspekta ok raana. þa for hann aftr a Vermaland þuiat hann villdi eigi ræna i Vikinni. villdi hann helldr beriaz til landz sem hann aatti burdi til. þadan gerdi hann ferd sina ok ætlar nordr i land. foru til þess er þeir komu til Eidaskogs. hann kannadi þa lid sitt ok reyndiz sua at margir hofdu med litlum dyggleik til handa honum gengit ok meirr af þui at þeir hug(d)uz raansmenn at geraz helldr enn konungi sinum til sæmdar at beriaz þuiat hann hafdi þa eigi fleira manna enn eina .lxx. þeirra .cccc. er von var. saa hann þa eigi efni sin til þess sem hann hafdi ætlat vid sua litid lid i gegn sliku ofrefli sem van var. sa hann at ecki var at stunda aa þat lid er eigi villdi fylgia honum nordr ok nordan. þottu þeir helldr vilia eggia alla alþydu i hofud ser af raanum ok vspekt enn fylgia ser i mannraunum. ok var honum þa miok annsamt þuiat hann var naliga fyrir ỏnduerdu naudigr til konungs tekinn af þessum monnum enn veitt ser einga goda fylgd siþan. Nu ihugadi hann sitt raad ok þottiz engi fong a sia at hann gæti vid þa skiliz af þui at þeir er hellz villdu fylgia honum gættu hans vandliga siþan hann hafdi vid konungs nafni tekit ok gerst ollum kunnr i landinu. snyr hann nu aftr a Vermaland ok hafdi paschavist med presti einum er veglige veizlu bio i moti honom. þa sendi han bref sin nordr a Þelamork þuiat þeir voru þa i vsætt vid Magnus konung ok Erling iarl. hann het þeim nockurri rettarbot ef þeir sneri til hans ok stefndi þeim nordr i land til motz vid sik ef þeir villdi til hans.


Af ferdum Suerris

8. At lidinni paschavikunni sa hann at þeir munda eigi komaz nordr i land nema þeir tæki med nockuru erfidi vkunna stiga. þuiat sua storr vidbunadr var vm allt land siþan er menn spurdu at flockr tok at hefiaz austr i landi ok aattu þeir huergi kost at komaz þar i landit er nockurar storbygdir voru fyrir ok sa hann þat at sinu raadi at snua ferd sinni at Eystra salti ok ferr yfir þann skog er var .xij. rasta langr adr Rikisheradit[11] tok til. ok er þeir foru þadan a þann skog er enn var saa langr ok til þess er heitir Holungr. þadan foru þeir enn .xij. rasta skog til Jarnberalandz. a þessum skogum ollum var eingi fæzla aunnur enn fugla holld ok i þessi ferd gerduz margir lutir erfidligr ok þungligir þuiat þeir foru leingi vm vby(g)dir ok þoldu bædi hungr ok mikla mædi þuiat ecki matti hesta vid niota ne annarra fararskiota. þuiat i þenna tima voru vestar færdir er snio leysti af fiollum skogum ok votnum. þeir foru stundum vm moa mosa ok myrar storar. Jarnberaland er vndir Suiakonungs velldi ok var þa enn heidit. hofdu þeir ok alldri fyrr set konung koma i land sijt ok voru þeir vunair konungs yfirferd. maatti sua at kueda at þar fyndi þann mann trautt er skyn vissi aa konungi edr vissi huart þat var madr edr dyr. var þat ok mikil raun at flytiaz a milli sua ouitra þioda. enn sua mikla miskunn gerdi almattigr gud ok heilug Maria vid Suerri konung at hann feck af þui folki mikinn fagnat ok leyfi til yfirferdar þegar þeir heyrdu ord hans enn optaz vard at fara vm eydimerkr mosa ok vbygdir storar aar ok stauduvỏtn helldr enn vm mennabygdir. af Jarnberalandi foru þeir vm þann skog er attian rasta var yfir til herads. þadan for hann þann skog er var atta rasta hins fiorda tigar yfirferdar. a þeim skogi ver ecki at eta nema borkr ok saafi ok þau ber er vndir snio hofdu legit.


Ger iartein Suerri konungi

9. Se atburdr gerdiz at Suerrir konungr skylldi fara yfir eitt mikit vatn i einni eydimork ok voru þar eingir farskostir i naand nema menn gerdu ser flota or hraam vidi .iij. edr .iiij. samen sua sem þa maatti verda. ok sa floti er konungr var aa var eigi mikill ok voru þeir .iij. saman. ok seig þegar flotinn er þeir komu skamt fra landi sua at þeim tok vatnit i mitt bein a flotanum enn vatnit var haalf(r)ar viku breitt. J þui bili kom madr einn a vatzstrondina þreyttr miok af gaungu þuiat þa voru þeir a hinni mestu morkinni enn lidit hafdi aadr verit matlaust .ij. daga. Þa kallar sia madr a þa sem a flotanum voru ok bad þa hialpa ser ok kuez vera naliga farinn af mædi. annat lidit var þa komit miok yfir vatnit. ok er konungr heyrdi kall manzins ok þottiz vita at lif hans la vid ef hann tæki hann eigi enn honum þotti þo flotinn varla bera mundu þa sem a voru. hann let þo flotann at landi aftr ok tok manninn þott eigi væri færiligt. ok er sa madr kom a flotann til þeirra þa tok vatnit yfir kne þeim ok foru sua yfir vatnit ok lendu vid laag eina ok geingu þar af flotanum ok for konungr sidazst. ok þegar hann steig af flotanum þa sauck hann nidr sem steinn ok þotti ollum þessi atburdr merkiligr vera. Enn nu er þat ollum synt at sa floti bar þann farm er ætladr var til þeirra storvirkia er þa voru eigi fram komin ok hærri tignar var enn þa hafdi hann er hann flaut vndir mannfarminum enn sauck þegar er menn voru af honum. .II. nætr voru þeir sidan i eydimorkinni ok hofdu eingann mat vtan þeir aatu saafa ok sagn birkiu. enn hinn þridia dag var allt lidit at þrotum komit ok sottu þeir þa sua hart morkina at þa voru stuttar .xij. rastir eftir. þa bar sua til at lidit for yfir aa eina mikla ok lagdiz nidr a aarbackanum sua sem þat kom yfir aana ok nenna eigi at ganga leingra fyrir mædi. voru þeir .iij. saman er sidazst foru ok rak þa langt ofan eftir anne ok sueif at landi vm sidir ok toku huilld eftir þat. þa eggiadi konungr menn sina skoruliga vid at herdaz ok kuat vera skamt þadan i bygdina ok sagdi enn rautt mundu fyrir brenna ef þeir kæmi i bygdina til cristinna manna.


Fra ferdum Suerris konungs

10. Nv kom konungr til Jamtalandz ok villdu þeir honum a mot standa. hann sendi þa fyrir Sigurd af Salltnesi ok ætladi sem reyndiz at þeir mundu minnr varaz vitrlig raad er hofdinginn var eigi kominn. enn i þeirri ferd feck Sigurdr skip þeirra oll er þeir hofdu ætlat ser til landvarnar. ok þa er konungr kom sialfr missa bændr skipanna ok var sa þa hinn bezsti at ganga til handa Suerri konungi. þar voru margir lendir menn Magnuss konungs ok geingu þeir allir til sættar. þar voru þa veizlur bunar ok allr greidi. þeir fengu honum .lx. manna. þa byrr hann enn ferd sina þadan ok foru þa enn med sua mikla erfidi at .v. daga hafdi eingi madr mat ok eigi helldr suafu þeir þuiat konungr villdi at eingi bod færi fyrir þeim. hann kom friadags nott fyrir huitasunnudag i nand vid bæinn. Þa spurdu þat kaupangsmenn ok foru ofan yfir ana Nid i moti þeim med .xij.c. manna. þar voru þeir Sigurdr Nichulassun Eirekr Aarnasun Juarr horti Juarr silki Juarr Giafualldz sun. ok er konungr spurdi þessi tidendi þa for hann sialfr i moti þeim vid .i. mann het sa Jon. Suerrir kom i lid þeirra ok vard þa sannliga viss huerr lidsmunr var. ok sa hann sik eigi til færann at beriaz med eitt hundrat manna j moti .xij.c. hurfu þa aftr vid sua buit. Þa voru Selbuar enn i safnadi fyrir þeim med .ccc. manna. enn lid Suerris var þa sua mætt af fostu ok erfidi at þeir vrdu þa huilld at taka. þa sendi hann menn (til) Vigleiks af Digrinni at hann mundi fæda lid hans ok vard hann vel vid. ok er þeir foru þadan þa greiddi gud sua maal konungs at hann ok lid hans komz a milli safnadarins ok skipanna. taka þa huert skip þeirra Selbuanna. foru siþan i bygdina þeirra er giarna villdu sitia vm lif þeirra ok bygdu i buum þeirra huersu hagliga er þeim þotti sem aattu. komu þeir sua heim at eingi var annarr til enn iata þui er konungr beiddi. þa lagdi hann gialld a þa haalfs manadar vist. var konungr þa i holmi einum i Selabui. er saa konungs holmr kalladr siþan. Þadan foru þeir vm nott sua at eingi madr vard varr vid enn þeir sa oll tidendi til beiarins ok sua heyrdu þeir mart þat er vm þa var talat. Gauldælir hofdu ok mikinn safnat ok sa þeir þat ok gerla. enn nockura daga vard eigi vart vid þa. þa slitu þeir safnadinum. þeir Birkibeinar sa þetta þegar ok sloguz eftir a hæla þeim ok komu i bygdina at þeim vuorum. vrdu þeir þa vndir allt þat at ganga er konungr krafdi þa. þetta spurdiz braatt til biarens ok gerdu þeir þa enn mikit lid or bænum eftir þeim. þeir letu þa enn vndan at sinni ok foru vpp i Soknadal. ok þa er konungr kom þar spurdi hann at Rutr ok .lxxx. manna med honum voru komnir af Þelamork eftir ritum þeim er Suerrir konungr hafdi sent þangat. þeim tidendum vard hann feginn ok for i mot þeim vpp i Rennabu.


Sigr Suerris konungs

11. Eftir þetta vendir hann aftr ok hafdi þa .lxxx. manna ok .c. þeir foru þar til er þeir komu til Gaularass ok fluttuz þar yfir a e(i)kium. ok þa .xx. menn er fyst foru yfir aana gerdi konungr a niosn. var þar Jonn Gudrunar |[12] sun af Sandi fyrir þi lidi. bæiarmenn hofdu ok sent niosn at sinni hendi .vij. menn ok hittuz þeir a niosninne ok voru bæiarmenn drepnir. iiij. enn einn handtekinn enn .ij. komuz at bera bod til bæ(ia)rins. Þa foru bęiarmenn vt med fylktu lidi ok hofdu .xij.c. manna. þa mællti Juarr horti. nu skulum ver beita þa brogdum. munu ver fela lid vart sumt þuiat eigi þora þeir til at raada ef þeir sia allt lidit. Siþan settu þeir .vij.c. manna vndir gard einn ok ætludu at þeir skylldu koma i opna skiolldu þeim er saman lysti lidinu. þeir taka ok þaa dirfd a sik at taka merki hins helga Olafs konungs ok letu bera a mot Suerri konungi. Gafz þeim þat sua sem nu megi þer heyra. sa madr var settr a hestbak er merkit bar ok leypir eftir lidinu ok feck eigi stauduat hestinn hleypir vpp a .ij. menn ok feck annar þegar bana enn annarr aurkuml sua at alldri vard heill enn hann sialfr fell af baki ok misti þa merkit. Suerrir konungr fylkti þa sinu lidi a moti þeim .v.c. manna er i fylkinginni voru. skipadi hann saman bogmonnum sinum ok neytti þa huerr sinna vopna. enn þeir er stodu vndir gardinum vrdu eigi fyrr vid varir enn ỏrfar flugu huinandi yfir hofut þeim. komu þeir fystir a flotta er Juarr hugdiz allan sigr vndir eiga. þa rennr huerr at odrum ok attu þeir sigri at fagna er vlikari mundi til þickia fyrir lidsfiolda sakir. felldi konungr þar Juar silki ok Juar Giafualldz sun ok med þeim meirr enn .c. manna. þeir toku þa merki hins helga Olafs konungs ok baaru i bæinn med fogrum sigri enn hofdingiar þeir sem eftir voru foru hingat ok þangat sem mys i holur. Eirekr Aarnasun var þar handtekinn. toku menn ser þa grid ok geingu margir þa med miuklæti til Suerris er adr hofdu med ofmetnadi blasit i mot honum. enn hann kunni gudi almatkum aufusu sigrs þess er hann hafdi þa feingit ok syndi hann med þui at hann gaf huerium manni grid er til hans kom ok þess krafdi. Hann þottiz þat sia at sua mart stormenni sem vndan flydi at þat mundi vilia suikum at honum koma ef hann sęi eigi vid. þa sendi hann niosnarmenn wt ok inn fra bænum. voru þeir þriar nætr a brottu komu aftr med þeim tidendum at Jnnþrændir hofdu saman dregit lid mikit ok voru þa aa faur komnir. enn Juarr hafdi .l. skipa vid Rudabiorg. Enn er þessi tidendi koma aull fyrir Suerri konung þa sa hann at eigi var setuefni. hliopu þa til skipa ok feng(u) .xi. skutur. ok er þeir hofdu skamt rỏit fra Holmi saa þeir flota Jnnþrænda er innan foru ok komu i skotmaal vid þa enn .ix. byrdingar laagu vid Raudabiorg ok villdi konungr ecki vid þa eiga þuiat þat voru kaupmenn nordan or Vỏgum. enn konungr villdi eigi kaupmonnum mein gera. þar laagu ok skutur .xj. ok langskip eitt er Juar hafdi saman dregit. þeir flydu þegar ok þordu ecki at eiga vid Birkibeina. enn konungr for wt til Agdanes ok hitti þar .ix. skutur ok lagdi þegar at þeim. þeir fengu þeskonar kaupferd at þeir selldu (klædi) sin ok vapn enn fengu i moti knuskun ok illeikni. letu ok allt þat er þeir hofdu laust annat. konungr let eigi drepa þa. þadan foru þeir til Folksnar ok hittu þar byrding er Juarr aatti ok a fiarlut til .vj. marka gullz ok toku þeir þat allt. þadan foru þeir sudr a Mæri ok hittu þar .xiiij. skutur ok var þar slikr markadr þeim giorr sem hinum fyrrum enn huorirtueggiu villdu til Juars fara ef eigi kæmi troll milli huss ok heima.


Gefit Suerri konungsnafn a Eyrarþingi

12. Eftir þetta snyr konungr nordr aftr til kaupangs. ok er þeir komu þangat þa gerdu biarmenn sem þeim somdi vid konung ok hringdu vm allann stadinn ok geingu processionem i mot honum. siþan let hann stefna Eyrarþing ok nefndi til .xij. menn or hueriu fylki þeirra aatta er eru fyrir innan Agdenes. enn er þeir komu þar þa var Suerri konungsnafn gefit a þessu .viij. fylkna þingi ok dæmt med vopnataki ok honum suarit land ok þegnar eftir fornum landzlogum. Þessi nymæli koma braatt fyrir Magnus konung ok Erling iarl. þeir saufnudu þegar lidi ok stefndu nordr med landi. þat spurdi Suerrir konungr ok villdi eigi bida. tok skip sin ok menn sina. foru vt i Orkadal settu vpp skipin logdu i elld ok brendu. enn siþan foru þeir a Vpplond til þess er þeir komu yfir Dofrafiall i Gudbrandzdali þar attu þeir þing. þadan foru þeir til vatz þess er Miors heitir. enn i Miors var safnadr lendra manna ok hofdu attian skip. þar voru .iij. lendir menn Juarr af Saastodum Snæbiorn Sindrasun Juarr gęllingr. þeir hofdu annan safnat a landi .xij.c. manna enn Suerrir konungr hafdi .cc. manna. þa le(i)tadi konungr raads vid lid sitt huersu haatta skylldi enn þeir villdu allir beriaz. Konungr suaradi. eigi synir mer þetta þannig sem ydr. þuiat mer þickir her ofrefli vid at briotaz. ætla ek odruviss vænna til minna harma at reka helldr enn i slika snỏru at ganga þuiat eigi er mins fodur edr brædra at hefndra edr margs annars forelldris at ek se vid iordu lagdr edr rekinn a flotta. Þa foru þeir at vvilia sinum eftir raadi konungs dagleid þadan ok gerdi konungr fyrir fram .xl. manna a Hadaland[13] til vatz þess er Raund heitir ok toku aull skip þau er þar voru. Enn er konungr kom þar þa voru þar fyrir .iij. samnadir .ccc. i tueim stodum enn .v.c. i einum stad. þa skipti konungr lidi sinu i helminga. hafdi hann sialfr .c. manna enn annat .c. sendi hann til bws Ozsorar bilsa ok taka þar vel til .xx. marka gullz. Enn medan þeir voru i brottu þa villdi konungr eigi ecki at hafaz reed hann þa til atlogu eigi med þeira lid vid þann safnat er fyrir |[14] var .ccc. manna. þa biugguz huarirtueggiu vid eftir sinum fongum. genguz sidan a moti. Enn er Birkibeinar ofrudu vopnum sinum þa skaut hinum þegar skelk i bringu boandkỏrlunum. toku þeir ser þa betra raad. baadu grida kaustudu vopnunum ok syndu sua hræzluna. Suerrir konungr gerdi sem hann var vanr ok gaf huerium manni grid er bad. ok er adrir þeir er i safnadinum voru saa huersu fostbrædr þeirra hofdu farit þa sættuz þeir vid konung. ok var þa þeirri hlydni iattat sem alldri var fyrr a Hadalandi ok var þar þing stefnt. skylldi konungr eiga saattarfund vid þa. Sa sættarfundr var eigi ætladr prettalauss af bændum þuiat þeir saa at konungr hafdi lid litid ok ætlu(du) þeir at veita konungi atgaungu þar a þinginu. Enn þann dag er þingit skylldi vera komu þeir þar er farit hofdu at taka bu Ozsurar ok var þa meira lid konungs enn bændr ætludu ok þordu þeir þa ecki ord i adra skaal at leggia enn konungr villdi. lagdi hann slikt allt a hendr þeim sem hann villdi at væri ok iattudu þeir þui ollu er konungr mællti til ok voru þeir þa kalladir saattir. enn þa reyndiz sem fyrr at skollr var i skapi boandkarla. toku þeir þa þat raad at senda Ormi konungsbrodur ord at hann skylldi fara vtan or Vikinni at konungi þuiat hann hafdiz þa aa skipum vid. enn þeir kuoduz mundu koma a moti ef hann villdi vndan. Þa let Ormr myklu lidi safna ok let draga storskip or þui vatni er Tyrfi heitir ok ætladi vpp i Raund at Suerri konungi. þa var Suerrir konungr a skipum. sua var gislum fyrir skipat at a Heidmork voru .xiiij. skip i Miors. Allt þetta spurdi Suerrir konungr. hann gerdi þa raad sijtt ok let sem hann villdi fara vvt a mỏt Ormi ok gerdi þangat alla niosn sina. þa for hann i skog ok .lx. manna med honum ok felldi vidu. þat vissi eingi huat þui skylldi. enn hann hafdi sua bodit sinum monnum at allir skylldu eftir honum breyta ok sua gerdu þeir ok þagat skylldu allir koma sem hann var. i dagan vm morgininn kuodu ludrar vid ok stod þa lidit vpp allt enn þo vissi eingi huat konungr villdi at hafaz. enn er menn voru klæddir þa skipadi hann lidi sinu þat at gera er a alla kom vuara at draga skip þau er i Rỏnd voru .v. rastir þar sem alldri hafdi fyrr med skip farit verit. þa þurfti eigi at spyria at huat vidr sa skylldi er hann let fella i skoginum þuiat þat voru þa hlunnar. þeir lettu ei fyrr enn þeir komu i Miỏrs. ok er þeir komu þar þa veittu þeir atrỏdr vonum braadara at þeim lendum monnum er þar voru fyrir. þeirra vidskiftum lauk sua at saa feck gagn er gud villdi. Suerrir konungr rak þa i brott sina fiandmenn. enn er þar var hreinsat for hann til Hamars kaupangs ok aatti þar þing. mællti þa engi a mot hans vilia eitt ord. enn þo at lendir menn flydi fyrir konungi þa foru þeir sudr i vatnit enn konungr var nordr ok var þo langt a milli þeirra þuiat Miỏrs er sua mikit vatn at likara er sio.


Ferd Suerris konungs

13. Halluardr a Sastodum ok adrir lendir menn hofdu mikla veizlu a Saastodum ok baud ollum til þeim er þiggia villdu at þeirra flockr yrdi sem mestr. ok var þar kirkiumessa. þar voru .ccc. manna at þui bodi enn þo komu fleiri enn bodit var. Birkibeinar komu ok til kirk(iu)messo dags ok biugguz til orrostu. ok fylktu huorirtueggiu lidi sinu. genguz siþan a moti ok skutuz aa ok braatt þegar logdu lendir menn aa flotta ok lid þeirra. voru drepnir fyrir þeim .vij. menn en .v. handteknir. Nu toku þeir veizluna er vbodit kuomu enn hinir a brott eltir er bua leetu. þeir runnu til Orms konungsbrodur ok sogdu sinar farir eigi slettar. Þa let konungr spyria þa menn er handteknir voru huar folgin væri skip þeirra ok sogdu þeir þar til. tok konungr þau haundum ok hofdu þeir þa aull skip þau er i Miỏrs voru sma ok stor. þar tok konungr fiaarlut þeirra hinna lendu manna ok allra þeirra er vndan flydu sua landzskylldir þær allar er Magnus konungr ok Erlingr iarl ætludu ser. Suerrir konungr hafdi þa eignaz Vpplond ỏll ok Eystridall ok vard iafnan þeirra luti betri er til hans miskunnar leitudu enn hinna er fra beittu. Nu sua sem menn sa þat at afli hans vox meirr af vitrligum raadum enn af fiolmenni þa þotti morgum fysiligt til hans at stunda. safnaz þa lid til handa honum sua at þa hafdi hann .ccc. manna. Þa komu þeir i Vikina Magnus konungr ok Erlingr iarl ok heyrdu þessi tidendi fra Birkibeinum er nu voru sogd. saufnudu nu lidi af nyiu vm alla Vikina ok fa sua mart lid at þat var vuigr herr ok ofrefli i mot .ccc. manna. ok er Suerrir konungr spyrr þat þa sa hann at honum var þat vraad at bida i stad þessa haaska ok ens mikla ogrynnis lids.


Suerrir byr ferd sina til Biorgyniar

14. Nv byrr Suerrir konungr ferd sina ofan i Sogn ok ætladi til Biorgyniar. Nu af þui at almattigr gud ok heilug Maria hafa margann sigr fagran Suerri konungi gefit þa kann vera at ofundarmenn vuitrir vili eigi trua frasogn vorri ok kalli at ver munum eigi vera sannfrodir ef ver segium hann iafnann sigr haft hafa. nu skulum ver hneckia þeirra tortrygd ok syna einurd vorrar frasagnar segia nu bædi liuft ok leitt þuiat margann vijlstig vard Suerrir at troda ok hans menn aadr rekit yrdi sua margra ok storra harma sem hann atti þeim fedgum at giallda edr hann fengi sina fodurleifd med suerdi sỏtt af sliku stormenni sem i mot var ok ei med meira flock enn hann hafdi. enn þo hann hafi |[15] haft morgu sinni mikil vandrædi þa kom þo alldri sua mikill akafi allzkonar vhæginda bædi af mædi ok illindum suefnleysi ok matleysi a haund Suerri konungi sem i þessari ferd. Nv byriar hann ferd sina ok ætlar til Biorgyniar. enn er hann kom i Sogn þa hofdu skiotara farit niosnir fiandmanna hans ok mætti hann þar miklum safnadi. Var þat hitt fysta er hann kom ofan med lid sitt i Sogn at leid hans laa i eitt einstigi þar er aa var a adra hond sua straung at oll fell med forsum sua at ecki maatti kuikt yfir komaz nema fugl einn fliugandi. a adra hỏnd voru flugabiorg þau er eingann veg maatti yfir komaz. einstigit var sua þraungt at eigi maatti fara meirr enn einn madr senn. þar saatu bændr yfir vppi a homrunum med mikinn safnat ok hofdu þar griot ok storuidu ok ætla at fella ofan fyrir hamrana ef lid konungs geingi undir nidri. Ok er konungr sa þetta mællti hann vid lid sitt. nu skal raad raadi mæta skolu þer færa ydr vpp vndir bergit sua at þeir megi ydr ecki mein gera enn þer skulit þo vid þa glettaz i þui sem þer megit vid komaz enn ek mun vita at ek megi koma stauck i lid þeirra. For hann sidan ok nockurir menn med honum þar sem hann maatti komaz a fiallit vpp ok kom siþan a bak þeim at þeim vuorum. þa komu þeir þegar a flotta ok nockurir drepnir. Siþan for hann i bygdina i Leradal[16] ok var þar med lid sitt. enn vm morguninn vrdu þeir eigi fyrr varir vid enn Ozsur bilsi kom þar med .v. skipum ok .xx. taka Birkibeinar þaa til vapna sinna ok geingu a mot þeim. enn þott skipamenn hefdi lid mikit þa treystuz þeir eigi vpp at ganga þuiat þeim þotti vreint i hofninni fyrir ok helldu þeir fra.


Fra Hakoni(!) konungi ok hans monnum

15. Nv sa konungr at ecki maatti þar skipum naa þuiat allstadar foru niosnir. ætla nu at fara a Vỏrs ok koma sua ofan i Biorgin. þat var mikil haaskaferd a vetrardag þuiat þat er mikill fiallvegr var þa vân mikilla sniofa. þat raad taka þeir þuiat þeim var bardaga audit i þui sinne. þeir fara vpp a Vỏrs ok braaz þeim eigi margfalldr haaski. var sa hinn fysti at þa hofdu saman safnaz fiandmenn þeirra Vaursar allir ok margir Sygnir Hardengir Sunnhaurdar ok var þat vvigr herr. kom þat lid allt a vuara Birkibeina Simons messudag er konungr sat at mat ok ætladi sidan at ferdaz. ok er þeir vrdu varir vid hliopu þeir vndan bordum herklædduz ok bidu lidsmanna sinna þuiat þeir hofdu eigi allir eitt herbergi haft vm nattina. ok er allt lidit kom saman fylktu Birkibeinar lidi sinu ok sua bændr. enn þo at Birkibeinar væri lidfærri þa villdu þeir eigi at sidr til raada. gerdu sua harda hridina fystu at þegar hrỏck fylkingaroddr þeirra bændanna ok flydu þeir yfir aargliufr nockur ok foru siþan sinu megin huorir ok skutuz aa ok villdu bændr komaz fyrir þa ok siþan i opna skiolldu þeim. enn gliufrin voru þui breidari sem ofarr var ok vatn at ofanverdum. var þeirra ok þui leingra a millum er þeir foru leingr. tok þa at natta sua at fal syn a milli þeirra sua at þa maatti ecki at hafaz. var þa eingi kostr at fara til Biorgyniar þuiat allt var niosnum fyrir komit ok var i Biorgyn sua mikill styrkr fyrir ok mannfioldi at Birkibeinum var þar vuært. Nu villdi konungr hallda aftr somu leid. þa tok hann .v. leidsogumenn þa er veguissastir voru ok þess þurfti þa ok vid þuiat þa gerdi vedr sua hord at sialldan verda slik. kom þa mikill sniorr sua at furda var at. fra þui er skiott at segia þar letu þeir meirr enn .xx. hesta ok .c. med gylldum sodlum ok bitlum ok margskonar gripum i klædum ok morgum odrum lutum. þat fylgdi ok þui at þeir vissu ecki huar þeir foru ok sua matlausir at eigi feingu þeir vatn helldr enn annat. þat var .viij. daga at þeir bergdu eingu nema snio. var sua stort vedr enn næsta dag eftir allra heilagra messo sem vlikligt ma þickia at af þui feck einn madr bana at vindrinn braut hrygginn i þrim stodum sundr i honum. ok sa einn var til þa er bylirnir komu at hallda skiolldum yfir sik ok kasta ser i snioinn. þa logduz leidsogumenn fyrir þuiat þeir vissu eigi huar þeir foru var ok sua myrkt at ecki maatti fyrir sia. var þa ok sua fyrirkomit lidit þeirra sem huerr ma ætla af ollu saman sullti ok mædi enn sumir af kulda. þa var sua fyrirkomit megin þeirra bædi af illuidri ok odrum lutum at engi villdi leingra fara. ok þa er helltz maatti nockut sia fra ser þa saa þeir at þar voru fyrir brattir hamrar sem þeir voru at komnir. þa kom illr kurr i lid þeirra. sumir mælltu at þeir mundi ganga fyrir hamra fram ok þola eigi leingr sua mikla k(u)aul ok þa mundi skiotaz vm gera. sumir mælltu sua. dreingiligra syniz oss til fornra minna[17] at taka ok gera eftir dæmum þeirra er sialfir baaruz vopn aa ok drapuz helldr enn vilia naudgir þola pinur til dauda.


Peter Nicolai Arbo (1831-1892): Kong Sverre i snøstormen på Vossefjellene.


Tal Suerris

16. Þa tok Suerrir konungr til orda ok beiddi ser hliods þa er hann sa at þetta mundi eigi fyrirfaraz. hann mællti sem gud kendi honum. nu þo at ver megim eigi slikum ordum til koma þa verdr þo med ordum hueria sogu fram at flytia. ek hefi at hugat segir hann yduarri rædu ok syniz mer audsyn allmikil spell a vera. þuiat ecki uetta dugir at þessi ætlan ef þer gangit fyrir hamra fram ok raadit ydr siallir bana. þat er ærra manna tiltekia þeirra er eigi kunna fotum sinum forraad. enn med þui at þer vilit sialfir vopn a beraz þa er þat þo enn ærra manna haattr ok þo þeirra er ecki vitu til guds. enn ver erum kristinna manna |[18] bỏrn ok vitum ver at sa huerr er sialfr rædr ser bana a einga vân til guds. nu er þetta fiandans aminning ok skulum ver eigi at hans vilia gera. skulum ver nu snuaz til guds. laatum oss þat i hug koma þott oss þicki strangr bardagi guds at hann mun þo eigi gaguigr at verda ok þar mikit a leggia[19] er litid er af gert. nu idrumz ver synda vorra ok vitum at af lidi illvidri þat er ver erum med bardir af gudi. þui skulum ver med miuklæti ok litillæti til hans snuaz þui hann sialfr mællti sua. nemi þer at mer þuiat ek er miuklatr ok litillatr i hiarta minu ok munu þer finna huilld ỏndum ydrum. nu ma huerr þat sia at betra er at luta med godum lutum til guds miskunar helldr enn hrapa med vraadum i fiandans hendr. vil ek at þer iattid þui at þat heit er ek set skolu þer hallda. nu skulum ver allir kalla til guds ok heilagrar Mariu ok hins heilaga Olafs konungs med bænahalldi. Attu þeir at þessu vapnatak þat heit at hallda er konungr rede vpp kueda. Enn sua mikill akafi var af huassleik illuidris er konungr tok at tala at varla naamu þeir er næstir voru. enn þa er hann hafdi fyrir heitinu skilt þa gaf gud sua haleita miskunn at þa þottiz eingi vita huatan vindr var aa. gerdi þa þegar heiduidri ok solskin ok sua blitt vedr sem mitt sumar væri. Nu kendu þeir huar þeir voru komnir ok hofdu þuers farit fra þui er þeir villdu. enn sua var lid þeirra dasat at .xxx. manna fellu daudir nidr aa skamri stundu. Nu leitadu þeir til bygda var ferd þeirra sein ok omiuk komu þeir til sætra nockurra. þar fysti þa at huilaz. þa leitadu þeir vid at taka ser elld þuiat ærin þỏrf var til þess. þat var nær midri natt. sua voru þeir farnir miok at engi var til þess færr. nu var þat sem fleira at i einn stad var til at sia med guds misknnn elldinn at taka en þar la lijf þeirra vid. ok feck sa elldinn tekit er mestri giftu styrdi i þeirra flocki ok oll raadagiord fylgdi. Suerrir konungr sialfr tok elldinn vid tinnu ok tendradi vid kerti feck þa i hond sinum monnum. gerdu þar af elld mikinn. siþan þurkudu þeir sik ok vermdu sik. þar var einn litill bær ok for konungr til bonda er þar bio enn sumt lid for i meginbygdina. enn er konungr sa at lid hans var mott þa for hann sialfr ok þeir menn hans er bezst voru færir at hallda vord þuiat þar var einstigi þat er þeir voru allir hirdir ef þess var gætt. Konungr var a þui vardhalldi til hins þridia dags enn þa vildi hann fara til meiri bygdar. torfæra var þar mikil milli bygdanna fiallvegr storr ella vard at fara vm berghlid bratta sua at mannhaaski var i. lid konungs villdi eigi a fioll þuiat þegar lagdi hinu somu illvidri a er þeir komu i bygdina. Siþan for hann vpp aa Valldres ok tok þar veizlur a buum sinum ok þadan i Gudbrandzdali ok var honum þar buin haalfs manadar veizla at bui konungs a Steig ok ollu lidi hans. hedan i fra var enn eigi vm kyrt at sitia. voru þeir .xij. a Heidmork er saman sofnuduz sua at huerr þeirra var fyrir .c. lidi. þar voru ok menn Magnuss konungs or Hamarkaupangi. Ok er Suerrir konungr vard varr slikra tidenda þa bio hann ferd sina or Daulunum ok villdi eigi verda inni læstr ef þeir kæmi fyrir dalminnit. Sa bondi er nefndr Þorgrimr er fyrir var bændunum ok mest huatti. enn konungr flytti ferdinni þuiat hann sialfr villdi helldr bera niosn enn adrir bæri fyrir honum. þa for konungr sialfr eina natt vid .v. mann fra lidi sinu. þa nott for hann ok kom til Þorgrims ok hitti hann heima vid niunda mann. ok vard fundr þeirra med odrum hætti enn Þorgrimr hafdi til hugat þuiat gud skipti sua med þeim at sa hafdi hærra lut er tignari var ok var bondi bundinn enn huskarlar hans bardir. sua lauk þeirra mali at konungr tok þar mikla fiarluti fyrir Þorgrimi ok a ofan gallt hann konungi haalfa mork gullz ok vard þo feginn er konungr villdi þiggia þat ok hann vard lauss.


Fra ferdum Suerris konungs

17. Þa for konungr til Hamars kaupangs ok var Haralldr þar hondum tekinn Gudbran(dz)sun. hann var frændi konungs ok baadu margir at hann leti eigi drepa hann ok gallt .xij. aura gullz enn adrir menn Magnuss konungs komuz af hlaupi vndan ok letu fiarluti mikla i allzkonar lutum. Þa for Suerrir konungr i Eystridali ok kom þar .v. nattum fyrir iol. hugdu bændr at hann mundi setiaz i kosti þeirra vm iolin med sitt lid ok toku sua vid at sia at engi madr let ser iulaue(i)zlu bua huarki mungaat ne adra kosti. enn er konungr sa þeirra raad gerir hann sitt raad. þuiat hann ok lid hans þurfti eigi at sidr iolavistina þott bændr villdi eigi bregdaz vel a beina vid hann. snyr hann ferd sinni i brott þadan ok let at hann mundi fara til Vermalandz ok for til Eidaskogs sem leid la. enn er hann kom þar skilr hann flock sinn ok lætr fara .c. manna austr til Vermalandz ok voru þeir þar vel komnir. konungr sneri þa aftr leidinni i Dalina med .cc. manna þuiat hann þottiz vita at þegar mundu þeir bua iolaueizlurnar er þeir hofdu brott farit. ok reyndiz þat sem mart annat eftir ætlan hans. komu þeir aftr at iulunum i bygdina ok vard þa at veita huersugi er vasikampr villdi ok hafdi konungr enar bezstu veizlur vm iolin þar sem hann kom.


Fra Erlingi iarli ok hans raadum

18. Erlingr iarl var þa i Vikinni er hann spurdi þetta ok eirdi honum illa. let hann þa lypta miklum leidangri þegar a bak iolunum ok hugdiz |[20] mundu koma þeim dyn fyrir dyrr at teppa þa alla inni i Daulunum ok taka þa i einni kui sem saudi til skurdar. enn þar mætti raad raadi ok hafdi konungr sett þar snemma forka vid at eigi skylldu vuinir hans geta veiddann hann i þessi snauru ok hafdi sett radit at taka hinar fystu veizlur i nordanverdum Dolunum ok sotti sua sudr at mynnum sem a leid iolin. ok var hann fyrr a brottu ok vppi a Vermalandi (enn jarl kom vpp þannig ok atti hann þa at blistra i spor honum. ætlar iarl nu at fara austr eftir honum a Vermaland). enn þeir hnecktu þui ok kuodu hann (eigi) verri faur farit skylldu hafa. taka þa ok felldu brota fyrir hann a skoginum. ok vid þat allt saman huarf [Suerrir konungr[21] aftr af Vermalandi.


Suerrir konungr brendi bu Simonar

19. Suerrir konungr safnar nu saman ollu lidi sinu ok reid med .v.c. manna ofan i Vikina til bua Simonar i Skrixvik toku vpp buit enn brendu bæinn ok oll langskip hans ok austrfararskip alnytt ok .xl. nauta let hann reka a Vermaland. Enn er Simon fra skada sinn þa let hann skera vpp heraur at þeim Birkibeinum ok boda þangat þegn ok þræl til þeirrar herfarar. Simon var hofdingi mikill ok rikr ok þordi engi madr moti gera þui er hann villdi ok dro hann saman a litilli stundu .cccc. ok .xx. enn konungr var farinn allt austr til Elfar ok var kominn til landamæris. Simon for vpp med Gautelfi þa er konungr var i einni bygd ok var vida lidi hans dreift til gistinga sem van var i litilli bygd enda vissi konungr eigi sua braadann haaska sem gerdiz. ok er konungr var sofa farinn ok lid hans þa kom honum niosn er vinir hans sendu honum af Gautlandi at Simon for med vuigiann her ok mundi skiott standa a hondum honum nema hann varadiz. enn er konungr spurdi þat þa vard skiott til klæda at taka ok vapna. sendir bod lidinu ok var þat eigi skiott þuiat lidit var her ok huar. Konungr for i skog þann er heitir Hufanes skogr ok beid þar lids sins. ok er menn voru komnir leitar hann vid lid sitt huat til raads skal taka. kuat eigi mundu raadligt at beriaz vid Magnus konung edr Erling jarl ef þeir skylldu flyia fyrir lendum monnum fyrr enn þeir vissi huat fyrir væri þott þeir hefdi mikit lid. allir kuoduz helldr beriaz villdu vid Simon enn flyia ok ætludu þo eigi sua mikit lid Simonar sem var. foru siþan i moti lidinu ok mættuz vid dag i sua miklu nidmyrkri at engi sa fyrr enn merkit gnæuadi yfir þeim vppi toku þa þegar at beriaz. var su orrosta allhord ok eigi lỏng. enn sua lauk at gud gaf konungi fagrann sigr ok fell af Simoni .c. manna ok .xl. enn af konungi .vj. einir menn. þeir treystuz eigi at reka flottann bædi fyrir fiolda lidsins ok myrkri þui sem aa var.


Suerrir konungr kom i Vermaland

20. Her eftir for Suerrir konungr til Konungahellu ok feck þar fiarluti mikla þeirra manna er flyit hofdu. enn lagdi gialld a bæinn .xx. merkr vegnar. þo var hann þar eigi leingr enn .ij. nætr þuiat hann hugdi at sua mikit lid sem flyit hafdi med Simoni at þat mundi aftr huerfa. þadan for hann til Liodhusa ok dualdiz þar nockura daga. Þa drogu þeir Magnus konungr ok Erlingr iarl mikit lid saman sua at alla lenda menn þa er i voru Vikinni hofdu þeir med ser. enn þo bar sua til at huorigir vissu til annarra ok foruz þo i mot þuiat Suerrir konungr hafdi enn ætlat at gilldra til veida nockurra i Vikinne ef i hendr bæri. Þat var eina nott at eigi (var) lengra a milli nattstada þeirra enn raust ok vissu þat huorigir. enn af þui nattboli foru huorir a mot odrum til þess at eigi var leingra milli þeirra enn fiordungr rastar. þa vard Suerrir konungr varr vid huar þeir foru fedgar med lid sitt ok sneri þegar aptr vnz hann kom a Vermaland. þa hafdi hann stefnu vid alla hina vitruzstu menn ok ena rikuzstu ok spurdi huart þeir villdi hafa vid hann samband edr eigi. ok væri hann briost fyrir þeim ok hlifiskiolldr enn landzmenn legdi til fiolmenni. þeir kuoduz giarna þat kaup vilia vid hann eiga at beriaz sua med honum sem hann væri þeirra konungr. Sunndælir mælltu slikum ordum at þeir mundu gefa þeim bakslettu[22] ecki hagliga ef þeir leitadi a hendr honum austr þangat. Magnus konungr ok Erlingr iarl þa er þeir heyrdu þetta þurfu aftr vid sua buit. þa sendu þeir Orm konungsbrodur a Vpplond þuiat þar var friends afli hans allr. skylldi hann sitia þar fyrir ef Suerrir konungr leitadi þangat af Vermalandi. Þa sa Suerrir konungr af þar var ecki arenniligt. byr hann þa ferd sina allt i et Eystra sallt ok hafdi þa eigi meira lid enn .cc. manna. ok er hann kom til Jarnberalandz þa var þar mikill safnadr fyrir. þeir kuoduz ecki vanir konunga yfirferd ok ei kuodoz þeir enn vilia. þa reid konungr at fram ok aatti tal vid þa enn sua lauk tali þeirra at þeir leyfdu honum at fara sem hann villdi ok gerdu honum allan greidskap sem bezstann mattu þeir.


Ferd Suerris konungs. capitulum.

21. Þa for Suerrir konungr i Helsingialand ok er hann kom þar er Alftar heita þa mætti hann þar miklu fiolmenni ok safnadi i mot ser eigi minna enn .xxx.c. allt til bardaga buit ok var .c. manna albryniat. þetta lid allt hafdi lagt vid nidingsord huerium manni er þeim eirdi eda leti þa fram fara. ok hofdu haft at þessu vapnatak. þat fylgdi ok at þeir leyfdu eingum hans manna a sitt þing at koma ne eitt ord at mæla. enn þat vard vm sidir at þeim var leyft at heyra maal manna. Þa mællti konungr vid sina menn. at þeir skylldu fylkia lidi sinu ok vera vid bunir huat er þessi lydr tæki til. Enn er landzmenn saa þat geckz þeim vid þat hugr. ok þadan af skilldi konungr ganga a þing þeirra enn menn hans skylldu bera fram erindi hans enn sialfum honum var eigi lofat at tala. Helsingiar kuodo hann alldri þar skylldu fram komaz ok baadu hann aftr huerfa somu leid. Nu kom þar vm sidir at konungi var lofat at tala eitt erendi. hann tok sua til orda. eigi er oss kunnigt huern sakarstad þer megit oss gefa enn at þui er ydr at hyggia at ver eigum einn gud allir ok kollum hann vỏrn faudur. þa er þat naudsyn |[23] at huerr vorr hafi grid ok frid vid annan ok gæti huerr annars sem sialfs sins. þat er ok at minir menn hafa ydr alldri mein gert. hyggit at huersu litid gott þer hafit haft af Magnusi konungi edr Erlingi iarli. Siþan lætr hann leida fram ross .ij. ok kuez slatra skyll(d)u ok kuat þat a huert land fara mundu ef þeir sperdi sua mat sinn at kristnir menn þyrfti at eta rossakiot hia þeim ef þeir skylldi hallda lifinu. Ok er hann lauk sinu maali þa baud sa honum til veizlu vid .xl. manna er aadr hafdi nidingsnafn vid lagit ef hann nædi yfirfỏr. Siþan bioda bændr lidi hans til veizlu. Jamtar spurdu huersu Helsingium hafdi farit ok toku þeir vel vid konungi ok ferr hann at veizlum vm landit austan. ok er hann kemr nordr i landit treystir hann vel þeim vinmælum ok sendir fra ser lidit i bygdina til gistinga sua at konungr hafdi eigi vm .c. lids eftir. Þa var þat a midri nott at madr kom til hans ok bar honum niosn at Jamtar hofdu safnat saman lidi austan af landinu ok foru eftir honum med þegn ok þræl ok ætludu at drepa hann ok allt lid hans. i þessu raadi voru allir lendir menn. Konungr stod vpp þegar ok let vekia alla sina menn ok bad þa vopnaz sem skiotaz sagdi þeim huerra tiþenda hann var viss vordinn. quaz mest rædaz vm menn sina er i bygdina hofdu farit. þa for (hann) þegar vm nottina med þat lid er honum fylgdi ok i moti þannig er hann spurdi er Jamtar voru. enn þeir hofdu farit i þrimr flockum ok kringt sua vmhuerfis konung. ok þa er Suerrir konungr for yfir vatzvik nockura milli Vndukseyiar ok meginlandz þa kom a mot honum herr Jamta ok var ringr sleginn vm þa ok hofdu Jamtar þar .xij.c. manna. þa mællti konungr til sinna manna. hafit þa eggian ok þat ordtak milli yduar sem þer heyrit Jamta hafa ok heimtumz þegar er ver megum or her þeirra ok vt i eyna. enn veitum þeim fyst harda araas freistum ef þeir vikni fyrir. Birkibeinar æftu herỏp ok helldu fram diafliga. enn Jamtar sottu at þeim huadanæfa. var þar orrosta mikil þar til er sua var myrkt af natt at eingi kendi annann at syn. þa heimtaz Birkibeinar or þys bænda ok opi i eyna. bændr fundu eigi þat ok borduz sialfir. var þa i dagan er bændr hættu at beriaz. þa veita Birkibeinar þeim sua harda araas at bændr hrucku fyrir. þar fell af Jamtum .c. manna. enn fiold(i) var saar. enn er þeir sia vfarar sinna manna þa flyia þeir enn Birkibeinar snua eftir ok drepa af slikt er þeir villdu. Suerrir konungr hafdi .c. manna enn Jamtar .xij.c. Suerrir konungr gerdi ord lidi sinu ok komu þeir til hans. Jamtar leitudu ser grida ok fengu konungi gisla ok sættuz vid hann. lagdi konungr a þa mikit gialld gerduz þeir þa hans þegnar. setti konungr þar syslumenn yfir ok settu þetta med eidum. ok at gialldinu lukta ok gislunum settum skilduz þeir vid sua buit.


Raadagerd Suerris konungs

22. Her eftir ferr Suerrir konungr nordr vm fiall ok kom ofan i Naumadal ok fengu ser þar skip er bændr aattu ok lỏgdu vt i Skillingar. þar atti konungr husþing vid lid sitt þuiat hann villdi eigi at landzmenn yrdi varir vid huat þeir tauludu. hann leitadi þa vid lid sitt huersu þeir skylldu hatta ferdum sinum sagdi at honum synduz .iij. kostir fyrir hondum. sa einn at fara nordr a Halogaland ok afla ser þar at vinum ok skipum sækia siþan sudr til Biorgyniar ok vita ef þeir fengi nockut suig vnnit a vuinum sinum. hinn er annar at fara or landi ok vestr til Eyia let[24] þess meiri vỏn at hann mundi faa þar nockurn afla. sa er hinn þridi at heria til Jrlandz ok a onnur Vestrlond quaz ætla at þui meiri mundi ovinsæld Magnuss konungs ok Erlings iarls sem þeir hefdi leingr raadit landinu. lidit quaz vilia sækia til bęiarins inn ok kuodu ecki mundu fyrir verda at na bænum quadu eigi konungs lid ne iarls i bænum quaduz vilia vinna Nidaros er konungr aatti þar marga vini ok koma þar afla vndir sik. Konungr kuez þess ecki fuss kuat sik sua dreymt hafa. syniz mer raadligra enn sem fyrr at þer vikit eftir minum radum ok forum eigi til bearins. Lidit vill ecki annat enn til bęarens. konungr sagdi þa raada mundu. Nu fara þeir at vuilia konungs sudr til Þrandheims. ok er þeir koma til Folksnar þa sagdi konungr at hann vill sudr til Biorgyniar ok uita huersu tækiz enn eigi villdi hann inn i fiordinn quaz ætla at þat mundi eigi[25] sæmdarferd uerda at sinni. lidit quad eigi annat vissara. vrdu allir aa eitt saattir at þeir skylldu inn fara quadu ecki fyrir at na bænum. reru þeir inn i fiordinn til Raudabiarga ok logdu þar at. ok let konungr kalla menn þar vpp af skipum ok spurdi i liodi hueria ætlun þeir hefdi vm atlogu sina. þeir quaduz ætla at roa at bænum ok vita ef þeir nædi vppgaungu. Konungr suarar. ecki lijz mer þat raad. mun ydr varin vppganga þui at þeim mun þickia von at ydr Birkibeinum raan ok fetỏkr. mundi þat mitt raad at gera eina skutu adr lysa tæki yfir fiordinn fyrir innan Holm ok laata hana liggia vndir Ladhamri sua vtarliga at þeir sæi or bænum þa er liost er ok lata tiallda sem bezst. enn menn gangi allir þeir er aa eru vpp i skog ok fram hitt efra fyrir ofan Hladir ok stefna a bæinn fyrir ofan bruna ok sitia þar til lysingar. enn ver roum yfir fiordinn inn til Fladka ok sua inn med Gaularaasi ok inn vndir Gullhamar. þa væntir ek segir hann at þa er lysa tekr siai þeir or bęnum at skip liggr vid Hladhamar. munu þeir hyggia at þar se lid vart allt munu þeir þa bua skip sin or bęnum. nu þætti mer oss þat raad medan þeir roa til Hladhamars at ver rerim inn med Eyrum. veri þess meiri vaan at ver ættim þa at veria þeim bæinn enn þeir eigi oss. Gudlaugr suarar stallari konungs. eigi mun oss lid vort þickia of mart þo at ver tuiskiptim þui eigi. Ok fylgdu honum fleiri enn konungi. var þat af raadit at þeir skylldu roa at benum þegar liost er. konungr kuez vera mega þar sem þeir voru enn quaz vera ofuss ok ætla at illa mundi hlyda þeirra radagerd i moti sinum vilia. nu redu þeir.


Bardagi med Suerri ok erchibyskups monnum

23. |[26] Eysteinn erchibyskup var fyrir i bænum ok hafdi latid blasa til motz annan dag adr. quaduz þeir hafa spurt til Birkibeina at þeir voru ofan komnir nordr i Naumudal ok hofdu vikit sudr. ok væntir oss þess at þeir muni vitia hingat til fiardarins. er mer sua sagt at þeir hafi litit lid ok sma skip ok se lidit mott ok vesallt. ok er þat vfallit bondum edr kaupmonnum at gefa þeim klædi sin edr fee þiofum edr illþydissmonnum er Suerrir hefir saman harkat. vilium ver helldr veita ydr nockurn styrk til þess ef þer vilit vorn hallda fyrir bænum. quaz lata mundu til skip sin ok alla huskarla þa er voru i byskupsgardi ef bæiarmenn ok kaupmenn villdi sik til leggia. Þat raad quaz ollum syniligt þickia ok quaz helldr þat vilia enn sæta vppgaungu Birkibeina. voru skipat .iiij. skip af beiarmonnum ok kaupmonnum. enn eitt var erchibyskups skip er aa voru huskarlar hans ok var þat bezst skipat. þar var Sigurdr forrædismadr sun Ozorar balla. Bæiarmenn þottuz vord vita a Digrmula ok settu vpp vm morgininn er lysti ok þeir sa at skipin voru vid Raudabiorg fleyia elldi i vitann. ok er bæiarmenn sia þat blesu þeir til skipanna ok lỏgdu vt or anni. Birkibeinar hofdu rekit tiolld af ser ok reru yfir fiordinn ok inn vndir Gaularaas enn bæiarmenn vt yfir vik. ok er þeir quomu vt vm Digrmula sa huorir adra mættuz þa a vikinni fyrir innan Hattarhamar. þeir hofdu .iiij. skip þau er vid bardaga kuomuz enn Suerrir konungr annur .iiij. ok var eitt at einu tuitugsessa. Nu tokz bardagi snarpr ok var gott vedr a landnyrdingr lettr medan er þeir baurduz ok hof oll saman skipin at landinu ok til þess er landit tok vid. Ok er þeir hofdu bariz vm rid þa for fram erchibyskupsskipit. þeim hafdi seinna vordit or bænum. enn er Birkibeinar sa þat þotti þeim eigi vænna horfa er adr geck þeim þungt er þetta skip kæmi. brast þa flotti a þeim. hliopu Birkibeinar a land af skipum sinum. Suerrir konungr var sua klæddr at hann var i kufli blaam ok sidum. hann for fram miok snemma a skipi sinu ok ætladi ser til landgaungu. ok er hann kom fram um siglu skautz nidr þilian vndir honum ok fell hann i rumit. enn menn liopu sua þykt at hann komz eigi vpp fyrir ok dualdi hann þat stund miok langa medan menn liopu þyckaz yfir hann. sa madr liop i sidarra lagi er Helgi het bygguaumb. konungr leit vid honum ok kendi hann. Helgi mællti. illa munu ver skilia vid vorn konung ef hann skal liggia her i austrinum. Þa mællti konungr. Helgi sagdi hann konungadu nu sem minz. Liopu þeir þa badir saman a land ok er þeir komu vpp i fioruna þa kom(u) a mot þeim .iij. menn af bæiarfolki. Helgi greip vopn sin ok tok vid þeim. konungr kleif i backa einn brattann. enn er hann var miok sua kominn a bachann þa steig hann a kuflinn ok spruttu honum þa fætrnir ok hrapar hann þa ofan aftr. þa leypr at honum einn sa er sotti at Helga. enn er Helgi sa þat skyz hann vndan hinum .ij. er honum voru i moti ok skræmiz þangat til. ok vrdu þau þeirra vidskipti at Helgi drap þann er at konungi sotti. Konungr leitadi til annat sinn. þeim var nu minna vm atsoknina er fyrr sottu at Helga ok hurfu nu aftr. konungr var eigi vel færr þuiat hann var saar a fæti ok var skotinn i bard med gaflaki. þat saar veitti honum Serkr af Riodum. Nu for Helgi vpp med konungi ok fluttuz sua vpp eftir Gaularasi þar til er lid dreif at þeim þat er vndan hafdi flyit. veik konungr fram a fiallit ok huilldiz þar ok heyrdi vmrædu bæiarmanna. þeir tỏludu vm huart Suerrir konungr væri fallinn. þa suaradi Helgi. Suerri konungr gerir ydr enn rijd sidarr meirr. Þar hofdu margir godir dreingir fallit Sigurdr af Saltnesi Jonn ketlingr brodir hans. Vilhialmr brodir þeirra hellt vndan a einu skipi vt fyrir nesit. bęiarmenn sottu eftir honum hann hliop a land ok fell þar i fiornnni enn þeir skipta vopnum þeirra. Gudlangr stallari vard saarr miok ok koma vpp aa asinn ok var i skarlatzkyrtli. þar mætti hann bonda einum ok þottiz (sa) sia at hann var af flottamonnum. bondi hafdi bolauxi i hendi ok hio til hans þar sem mætiz haals ok hnacki. Gudlaugr fell vid hoggit. þottiz bondi hafa drepit hann. hann hio ris a hann ok fletti hann aadr. þar skilz hann vid hann. Gudlaugr vitkadiz ok stod vpp ok komz til bear nockurs var þar vel vid honum tekit. siþan for hann nordr eftir konungi. greru saar hans. þui kolludu Birkibeinar hann stundum Gudlaug gnitaskaur.


Fra Magnusi konungi ok Suerri

24. Her eftir fara þeir a Vpplond. sumir kuomu ofan a Mæri til Serks ok drepa hann med .xx. mann. Nu spyrr Magnus konungr til Birkibeina ok Ormr konungsbrodir bua ferd sin at leita þeirra. Birkibeinar sækia vndan þuiat þeir hofdu lid litid hia þui sem Magnus konungr. Suerrir konungr taladi vid lid sitt sagdi at þat hefdi miok verit at hans vuilia er þeir foru inn i Þrondhe(i)m. hofum ver þar latit lid vort ok ena bezstu dreingi. ok er vorar vfarir hafa spurst erum ver reknir ok riadir huar sem komum ok þickir mer harþla litils vm oss vert. enn þa er ver fengum iafnan sigr ottuduz flestir at fara i mot oss med vfridi. nu ferr Magnus konungr eftir oss med mikit lid munu ver ecki leingi vndan rekaz adr bædi mun liggia a oss þegn ok þræll ok mun lid vart allt vera dreift ok drepit med litlum ordztir sua sem allir þeir er i flotta falla. nu litz mer dreingiligra at snuaz i mot vuinum vorum ok med þui at ver seem ofrlidi bornir þa megum ver sua til haga at ver fallim med ordztir miklum ef ver beriumz vid Magnus konung sialfann. enn ef ver sigrumz a honum þa mun þadan af vaxa mikit vỏrr styrkr munu ver ok eigi fa land þetta nema ver siaim merki Magnuss konungs a lopti. hofum ver ok nogu leingi vndan rekiz ok þolat morg vandrædi. Eggiadi hann þa lid sitt ok quaz vel hugr vm segia.


Bardagi [med konungum[27]

25. |[28] Eftir þat foru þeir ferda sinna þar til er þeir koma fram yfir bru nockura ok aa þa er Heyrta heitir. þa hofdu þeir sanna niosn at Magnus konungr var kominn nær þeim ok let Suerrir konungr fara lidit i kiorr nockur skamt i fra brunni. Magnus konungr ok Ormr hafa ok sanna niosn af Birkibeinum ok er þeir koma at brunni let konungr þegar merki sitt fara yfir bruna ok fylgdi sialfr ok þeir Ormr baadir. Ok er Magnus konungr var kominn yfir bruna ok sumt lidit þa veittu Birkibeinar þeim aaras ok tekz þar orrosta ok ecki lỏng adr enn fell lid Magnuss konungs enn hann sialfr flydi aftr yfir bruna ok sua Ormr ok urdu badir saarir. let Magnus konungr i þessi orrostu mart manna. eftir þat skutuz þeir a nockura rijd yfir aana þuera. Eftir þat ferr Magnus konungr aftr til Tunsbergs til skipa sinna ok eftir þat austr i Vik. enn Suerrir konungr for vpp a Raumariki ok austr et efra til Liodhusa ok þa spyrr hann at Magnus konungr er i Konungahellu. ferr þaa þangat ok kemr a vuart. vard þa enn bardagi nockurr ok ecki mikit mannfall. hellt Magnus konungr vndan ofan eftir anni. tok Suerrir konungr þar nockur skip ok let brenna. Magnus konungr for þa inn i Vik ok inn til Osloar ok sat þar vm rijd ok gerdi fra ser niosnir allt til Elfar. Suerrir konungr lagdi vndir sik enar eystri syslur allar. voru þa i Vikinni huorirtueggiu Birkibeinar ok Heklingar ok veittu ymsir odrum araasir. hofdu ymsir betr.


Fra Suerri konungi. capitulum.

26. Sverrir konungr for nordr i Vikina med lidi at gilldra enn til nockurra veida ok einhueria natt reid hann sialfr a niosn vid enn .vij. mann ok ridu i skogh skamt fra Saurbæ. A þeirri natt for sueit Heklunga med .l. manna ok ætludu at drepa nockut af Birkibeinum. enn nattin var myrk. þa heyrdi Suerrir konungr reid þeirra. voru þeir miok druknir ok maalgir ok vgdu ecki at ser enn gatan var eigi rymri enn einn matti senn rida. Þa mællti Suerrir konungr vid sina menn at þeir skylldu vera hliodsamir ok hafa buna boga ok ganga tueim megum gỏtunnar. enn er þeir koma gegnt oss skioti allir sem tidaz. kann vera at þeir ætli lid vart meira. enn ver munum forda oss ef ver verdum ofrlidi bornir. Nu skutu þeir sem tidaz enn sua var myrkt at huergi maatti sia. hinir hugdu at vera mundi margir menn a skoginum ok toku vndan sem skiotaz. Birkibeinar sækia eftir meþan þeir maattu. Vm morguninn fundu þeir .xiij. menn drepna ok marga hesta.


Olafr gerdi iartein Suerri

27. Um haustid for Suerrir konungr til Þrandheims ok bardiz vid Heklunga ok feck sigr. toku þar .x. skip. Eftir vm vorit for hann sudr a Męri ok sigldi vtleid er sudr sotti. ok er þeir sigldu nordan at Stadi þa kom þar i mot þeim Magnus konungr Erlingr jarl Eysteinn erchibyskup Ormr konungsbrodir ok mart lendra manna ok hofdu allmikinn her ok stor skip. Enn er Suerrir konungr sa þetta ofrefli ok huarir kendu adra þa beita þeir a haf vt. gerdu sua huorirtueggiu sigldu ok reru slikt er maattu. þa nalguduz þeir Magnus konungr skipin ok koma sua nær at þeir sia menn a bordum. þa bad iarl hefia ok bida þeirra er sidar færi. ok er allir voru eftir komnir skipar iarl til atlogu. bad menn þa minnaz hue mikinn skada Birkibeinar hofdu gert (i) manndrapum ok raanum. bad alla menn þat varaz at eingi yrdi sua diarfr at grid gæfi Birkibeinum. enn vel kuez honum þickia at Suerrir prestr væri tekinn ef þess væri kostr ok færdr honum lifandi. þessu iattudu allir ok letu siþan siga or heflum ok sækia eftir þeim. Enn er Suerrir konungr sa at miok dro saman med þeim sa hann engi þau raad er duga mætti ef ei veitti gud þeim sinn fullting. Suerrir konungr lagdiz þa til bænar ok het a hinn heilaga Olaf konung. ok a þeirri stundu lagdiz a sioinn sua þyck þoka at ecki skip sa fra odru. Ok þa er Magnus konungr ok Erlingr jarl sa eigi leid sina snua þeir stofnum ok beita inn til landz. þa mællti jarl. eigi for þa sua er vel villdi fara. Nu koma þeir saman hernum ollum i Hereyium. enn annan dag spyria þeir at siglt hofdu tua(u) skip inn vm sunndin af Birkibeinum ok hofdu stefnt inn i fiordinn. Jarl kallar menn til tals vid sik ok raadgerda segiz hann eigi vita huart Birkibeinar hafa beitt sudr edr nordr. syniz mer sem huartueggia muni lids þurfa. vil ek at sudr til Biorgyniar fari Eysteinn erchibyskup Ormr konungsbrodir lendir menn ok skipstiornarmenn þeir er ek nefnir til at veria þar land enn konungr ok ek skulum fara nordr ok meiri lutr lids. Nu var sua gert sem jarl mællti.


Fra bodum Suerris konungs vid Magnus ok Erling jarl

28. Þa er Erlingr jarl ok Magnus konungr kuomu a Nordmæri þa spyria þeir at Suerrir konungr hefir siglt vtan hia Ædey ok sua nordan at Knarrarskeidi. Suerrir konungr for þadan nordr til Þrandheimsminnis ok þadan til kaupangs ok lagdi skipum sinum vid bryggiur. Magnus konungr ok Erlingr jarl fara eftir þeim. ok er Suerrir konungr sa segl þeirra þa let hann blasa til motz sinum monnum ok sagdi þeim ætlan sina. at hann vill ganga fra skipum ok engi skylldi sua diarfr vera at flytti eftir ser annat enn vapn sin ok þau klædi er hann stod i. Eftir þetta ganga Birkibeinar vpp i bęinn enn skipin aull flutu tiolldut fyrir bryggium. hudfot laagu i rumum halfrymiskistur stodu a skipi enn luklar settir i lok. Þa er Magnus konungr ok Erlingr jarl reru vtan i aana þa geingu Birkibeinar vpp vm bru. ok sua hefir Suerrir konungr sialfr sagt at faa dæmi mundi til þess vera at flottamenn hefdi sua skiliz sid skip ok fiarlut sem þeir. quad vera mega at ymsir nyti fiar klæda ok annarra fanga. Menn Magnus konungs ok Erlings jarls logdu at vid Brottueyri fyrir vtan Skipakrok ok geingu |[29] þar vpp. enn þa er jarl liop a land steyptiz hann fram a knein ok staok nidr badum hondum. hann mællti. fall er far(ar) heill. Siþan foru þeir vpp vm stræti huerr med sinni skipshaufn sem buinn var. jarl vard fyst buinn med sina sueit. ok er hann kom vpp vm Kristzkirkiu ok byskupsgard til bruarinnar þa ser hann merki Suerris konungs fara skiotliga. stefna vpp þiodleid til Kleppahus. ætlar jarl at þar muni konungr vndir vera enn flest lidit sotti vpp vm bruna a Sprotavollu enn Suerrir konungr ok flest allt lidit la i dal þeim er stund eina var vpp fra brunni skamt fra Sandbrecku enni nedri. Jarl vissi eigi at hann var þar fyrir þuiat hann hugdiz mundu taka nockura menn af þeim er sidarr færi. þa lupu þeir Birkibeinar vpp ok þegar at þeim fram. Jarl sotti vt aftr til bruarinnar ok yfir bruna. Birkibeinar fylgdu þeim allt til gardz þess er gerdir milli bruarspordzins ok bearins. enn er lidit Magnuss konungs ok Erlings jarls sotti vpp i moti þeim þa snero Birkibeinar aftr ok skutuz þeir a vm rijd yfir aana. Jarl bad sina menn ganga or skotmalinu ok setiaz i akrinn ok sia huat Birkibeinar hafaz at. þeir settuz ok nidr i odrum stad med backa þeim er verdr med sandbrecku ok saatu huorirtueggiu langa rijd vm daginn. Menn Magnuss letu taka ser dryck vm daginn ofan i bæinn. Margir geingu af lidi huarratueggio ok skutuz a vm daginn ok voru særdir nockurir menn af huorum. ok er a leid daginn sua at komit mundi at noni geck Gudlaugr stallari Suerris konungs til bruarsporzins ok hafdi skiolld fyrir ser ok kalladi a lid Magnuss konungs ok quaz vilia tala vid þa ef þeir villdi til heyra. Juarr horti suarar af lidi Magnuss konungs ok kuaz vel mega heyra huat er hann segdi. Gudlaugr hof sua sina rædu. Suerrir konungr vill segir hann gera Magnusi konungi ok Erlingi jarli ok ollu lidi þeirra .iij. kosti. skal sa einn vera at hann gangi yfir bruna enn Suerrir konungr mun ganga langt vpp fra med lid sitt. fylki jarl lidi sinu sua vandliga sem hann vill ok beriumz a Sprotavollum. hafi sa gagn er gud vill. enn ef Magnus konungr ok Erlingr jarl vill eigi þenna þa byd ek þann annan at þeir gangi vt med lid sitt til Borger ok fylki þar i ærnu tomi. enn ver Birkibeinar munum sækia yfir bruna til yduar ok laata skapat skera. sa er hinn þridi ef þer vilit huarngann hinn at hann gangi vt til skipa sinna aa Eyrar ok fylki þar sua vel sem hann vill enn ver munum koma i moti ok sækia vt vm bæinn. þuiat beriaz vill Suerrir konungr ef hann skal raada. Þa geck Juarr af backanum ok vpp a akrinn ok hitti jarl ok sagdi honum þessi bod. enn Magnus var sofnadr hia jarli enn jarlinn klappadi hendi sinni a herdar honum ok bad hann vaka. Konungr spyrr huat er titt var. Jarl sagdi honum þessa kosti er Suerrir prestr hefir bodit honum. Magnus konungr bad hann kiosa. Jarl quaz engann kiosa mundo. quaz helldr vilia gera Suerri presti kosti enn hann honum. Þa geck Juarr ok sagdi Gudlaugi suor jarls. Siþan for Gudlaugr aftr ok sagdi Birkibeinum huersu jarl hafdi suarat. þa þyrptuz þeir saman stund nockura ok eftir þat taka þeir gaungu ok stefndi konungr vpp a veg fyrir austan aana til Kleppabus. enn þeir haattudu sua gaungunni at huerr geck eftir odrum ok þotti þa langr vera hali þeirra ok skilia at þui sinni. For Suerrir konungr vpp med aanni til bear þess er Kot het. ok let þar taka ofan hus ok gera af flota ok fluttuz þeir a þui yfir Nid. ok vil midsaptanskeid fara þeir vt yfir Þiodsmyrar ok sua ofan til Stafs ok fluttuz þar yfir Gaul a eikium. ok er þeir voru yfir komnir bad konungr þa huilaz ok let ser vera haufugt ok kuaz sofa vilia. Konungr sofnar bratt. ok er komit var at nattmaali for þar bondi einn med mall(t)klyfiar ok villdi til kaupangs at selia malltit. Birkibeinar drifu at honum. konungr vaknar ok spyrr huat er vm væri. þeir sogdu at bondi einn var þar kominn med mallt. Konungr vill hitta hann ok sagdi at hann mun ecki seinka ferd hans ok bad hann fara sem hann villdi. ok seg satt i fra attu hittir Birkibeina ok þeir voru komnir yfir Gaul ok þeir ætla natt(stad) sinn at Medalhusum i natt. At þui skiliaz þeir. Bida Birkibeinar .v. nætr aadr þeir sækia bæinn.


Fra Erlingi jarli

29. Einn aftan er jarl hafdi mataz kom til hans Sigurdr Nicholassun ok Jonn af Raudabergi. þa spurdi Sigurdr huart greiddir væri vtverdir. oss er sagt at Birkibeinar muni bratt vitia a yduarn fund ok er þat mitt raad at lidi væri blasit vt til Borger med vopnum. Þa suarar jarl. ek villda at satt væri at þeir færi hingat þuiat þa varir mik at þeir hafi skapnadar erendi. enn vrædda ætla ek oss sofa mega naattlangt fyrir Birkibeinum. þuiat mer er sagt at þeir muni hafa snuit til fiallz ok eigi mun Suerrir þora at sækia hingat at oss sua at ver verdim varir vid sem nu er. Þa mællti Jonn fra Raudabergi. þetta skylldi oss gods furda er jarl het oss at ver þyrftim ecki at ottaz Birkibeina. enn mæla þat sumir menn herra segir hann at þer gefit meira gaum at gera ydr drukna af midi ok vini enn gera raad fyrir lidi þinu. Þa suarar jarl ok reiddiz. þat hefir sialdan verit mællt til min fyrr at ek hafi eigi verit hellzsti varr. enn nu veit ek eigi huart helldr er at ek mun einga ætlun kunna fyrir oss sem þer segit edr mun hitt at þer seet helldr ræddari enn þurfi. ok fyrir þa sỏk skulu þer liggia vræddir i naatt at nu skal ek sialfr vord hallda ef þer truit mer til ok hefir þat fyrr þott nockur hlit ok aattu ver þa vid meira ofrefli at skipta enn nu. Eftir þetta ganga þeir i brott Sigurdr ok Jonn til skipa sinna. enn nockurri stundu sidarr for jarl til sængr ok til suefns ok allt lid hans nema vtverdir voru greiddir at vanda.


Suerrir konungr taladi fyrir sinu lidi

30. Nu er at segia fra Birkibeinum at þeir koma i nætrellding vtan at Steinbiorgum. þa spurdu lendir menn hueriu gegndi vm ferdir þeirra. Suerrir konungr sagdi at hann ætladi at jarli. ok er þeir koma a aasinn at Feginsbrecku þa steig Suerrir konungr af baki ok fell a kne ok bad fyrir ser. eftir þat taladi hann fyrir lidinu. bad þa vel fylgiaz. þuiat nu munum ver fagrann sigr vega. eigi þarf ek at tia fyrir ydr i huerium naudum ver hofum stadit her i landi enn tekit faatt vpp til gæda her til. ek |[30] ma marka a minu skapi at ydr mundi maal þickia at taka meira gott vpp fyrir yduarn starfa ok storligann haaska enn ver hofum enn kosti aatt her til. slikt hofum ver vpp tekit sem ver hofum vegit til veizlur ok annat fe er ver hofum naad. enn nu liggr nockuru meira fe fyrir hondum enn ver hofum oft aatt vm slikt at tala edr leika er bærinn er i Nidarosi. her er nu ok Magnus konungr Erlingr jarl mart lendra manna ok hirdmenna. er nu eftir meiri sæmd at sækia enn optaz mune færi aa gefa. þicki mer nu ok likara at ver faaum nu sigr at þui sem mik hefir dreymt. sækium nu þui fastara eftir sem ver munum meira eftir taka enn fyrr. vil ek nu yfir þui lysa til huers at þer skulut vinna. sa er lendann mann fellir sa skal lendr madr vera ok þess kyns tignarmadr skal huerr vera sem hann rydr fyrir ser med sỏnnum vituum. sa hirdmadr er[31] hirdmann drepr ok taka þar med godar sæmdir. nu er vm slikt at leika ok hygg ek at þeir hafi einga sanna niosn vm vorar ferdir ok meiri vỏn at þeir se hamingiulausir ok komit at endadegi þeirra. enn ver munum faa sigr ok tign sem oss byriar ok mun gud sua skipta med oss. þeir hafa leingi yfir voru setit. kann vera at nu missi þeir þess er fyrr fengu þeir rangliga ok þar med lifit. gerit sem hardazsta hrid i fystu ok mun þa vel lyda. þeir munu vera druknir ok syfiadir raadlausir sumir a skipum sumir her ok huar i bænum ok munu varla vita huert þeir horfa edr huat þeir skolu at hafaz. Enn er hann lauk sinu maali toku allir þui vel.


Buiz til bardaga

31. Menn Magnus konungs voktu vt a Eyrum vm nattina ok hofdu þar leik. ok þa er þeir sa lid Birkibeina fara vtan vm Steinbiorg þa var blasit ok kallat at lidit skylldi ganga vt ok vopnaz. Lid Magnus konungs la mikit vppi i bænum ok hafdi verit daudadruckit vm kuelldit. þuiat konungr hafdi veitt þeim vm daginn ok laagu i gaurdum þeim er þeir hofdu ser herbergi tekit. enn jarl þa er hann vard varr vid ofridinn stod hann vpp ok klæddi sik ok bad lidit vopnaz. Þa kom Juarr frændi hans ok mællti. lid vart er vppi i bænum ok mun mart hafa vfært nidr lagiz ok munu ver eigi saman koma lidinu sua skiott sem þurfti ok er þat mitt raad at blaasa ollu lidinu vt til skipa ok laata siga vt fra bryggiunni. buaz i tomi ok beriaz ef ydr syniz þat raad vera enn at odrum kosti roa vt vr aanni þuiat bæiarlydr þessi mun oss vtrur vera til lidsemdar. Þa suarar jarl. eigi veit Juarr nema þat væri raadligra enn eigi maa ek þat vita at diofuls prestr þessi setiz i rum sonar mins. Stod jarl þa vpp ok bad menn buaz sem huataz ok ganga aa land. ok er a land var gengit lidit ok jarl sialfr ok merkit var fram komit þa geck jarl vpp vm bæinn at stræti ok mintiz til kirkiu kom þar til hans Magnus konungr med sinu merki Sigurdr Nichulassun Jonn af Raudabergi Juarr horti med sinar sueitir. ok logduz margir a knebed ok baaduz fyrir. þui næst sneri jarl fra kirkiunni ok mællti til sinna manna. standit vpp ok takit vopn ydr vera kann at nockurum se kostr at liggia her vm rijd. Erlingr jarl hafdi raudann kyrtil af fustani ok silkihufu spangabryniu[32] ok spenti ecki at ser. hann hafdi brugdit suerd ok kastadi vpp i hendi ser ok mællti. enn skolu þeir þat sia at þessi hinn gamli skal kunna at beita suerdi i dag. Hann mællti þa til ludramanna at blasa skylldi sem tidaz ok er þeir komu vt vm stopul þa mællti jarl er hann leit a tuær hendr ser. huar era ver nu allir.


Fall Erlings jarls sonar Kyrpingaorms

32. Nv fara Birkibeinar vt at bænum ok funduz þeir a vollunum fyrir ofan stopul litlu fyrir ofan bæinn. Suerrir konungr hafdi haft or Gaulardal .ccc. manna edr meirr ok var þat litt vopnat. enn er þeir foru vtan vm Steinbiorg hliop fram madr einn fra odrum monnum mikill ok sterkligr. reiddi vm ỏxl staur einn enn hafdi ecki vopna. Hiarrandi huida spurdi hui hann hlypi sua med staurinn edr huar eru vopn þin. Hann suarar. þeir þurfu helldr vapn er beriaz vid Erling jarl enn hinir er her hlaupa vm heidar enda ætla ek skiott at vega med þeim vopnum er jarlsmenn fara nu med. Þeir spurdu hann at nafni enn hann quaz Eyuindr heita. þa mællti Hiarrandi. mælþu dreingia heilazstr. þu munt vera vaskr madr. Ok feck honum kesiu sina ok hanndỏxi. ok berstu þar med. Magnus konungr ok Erlingr jarl mundu þa hafa .v.c. manna. vard þar bardagi mikill ok en snarpazsta orrosta ok eigi long. Þorir spala bar merki jarls. nu fellu menn af huorumtueggiu ok meirr af jarli. þa var sott fast at merki jarls. ok þa er Þorir var i naudum skaut hann nidr merkistaunginni i akrinn sua at stod. þa tok at siga aftr fylking jarls ok sua kom at naliga stod merkit a bak Birkibeinum þeim er mest sottu fram. ok þeir sidar foru hugdu jarl þar fylgia ok hugdu at flutti mundi kominn i lid þeirra. Ok er þetta fann Suerrir konungr þa bad hann nidr hauggua merkit. A þeirri stundu feck Erlingr jarl lag af spioti ok kom a hann midiann. þa mællti madr. hættligt lag herra. Jarl suarar. fylgi þer vel merki konungsins ecki mun mik saka. Litlu sidarr geck Ozsur prestr hia ok Helgi Þorfinnzsun. Erlingr jarl hio Ozsur vm þuert andlit ok var þat mikit saar ok liott. Eftir þat fell Erlingr jarl ok sueit su er næst honum stod. eftir þat brast braadliga flotti i lidi Magnuss konungs. Magnus konungr kom þar at i flottanum er Erlingr jarl fadir hans laa ok horfdi i lopt vpp. konungr laut at faudur sinum ok mintiz vid hann ok mællti. finnumz a feginsdegi fadir minn segir hann. Varrarnar rærduz a jarli enn eigi var megin til at suara. konungrinn matti þa ok ecki dueliaz ok vard at hialpa ser. Magnus konungr flydi ok tok þat skip er jarl hafdi aatt ok komz vt or anni. þar fell a akrinum Sigurdr Nichulaassun Jonn af Raudabergi Juarr horti Einarr litli lendr madr Botholfr or Fiordum ok synir hans .ij. Biorn buckr hliop i beinn ok vt aa Nid ok villdi leggiaz yfir til Skellingar |[33] hellu. hann var i bryniu ok sauck nidr ok drucknadi. mart annarra manna liop aa ana ok tyndiz sumt enn sumt feck lif. Juarr Sueinssun fell ok þeir Guthormr snerill. þessir voru allir lendir menn Magnuss konungs. nær .lx. fell hirdmenna ok mart annarra manna. Suerrir konungr tok þar Olafssudiua er aadr hafdi styrt Magnus konungr ok flest aull skip þeirra. þar tok hann skip sin þau er hann hafdi aadr mist.


Tala Suerris konungs

33. Þa er lik Erlings jarls var borit fyrir sunnan kirkiu til graftar. enn nu er groftr hans i kirkiu. Suerrir konungr taladi yfir grefti hans. hann mællti. eigi hæfir at þagat se med ollu yfir sua gofugs mannz grepti sem nu stondum ver yfir. alldaskipti er nu mikit vordit sem þer megut sia. enn þo er vndarliga vordit at einn madr er fyrir .iij. fyrir konung fyrir jarl ok fyrir erchibyskup. ok er ek sa. her eru nu morg tidendi at sia ok vita þau er mikils eru verd at bædi til þessarrar kirkiu ok annarra eru bornir margir likamir þeirra manna er fylkt hafa Erlingi jarli. enn þat er sem morgum ma kunnigt vera at Eysteinn erchibyskup ok margir lærdir menn hafa sagt at þeir allir er berdiz med Magnusi konungi ok verdi land ok letiz med þui þa sogdu þeir at salur þeirra manna allra væri fyrr i paradiso enn blodit væri kallt a iordu. nu megum ver fagna her sua margra manna heilagleik sem her munu nu helgir hafa vordit ef sua er sem erchibyskup hefir sagt enn hann redi þui er Magnus var til konungs tekinn þui hann (var) þa barn ok siþan hefir hann studt hans rikt allt her til. mun monnum þat nu vera mikil hialp vid gud þeirra aarnadarord ef eigi væri þat at erchibyskup hafi verit nockut vinhallr i maalinu þui er hann sagdi þetta. enn sua hefir nu til skipt at ver stondum nu yfir þeim er leingi baaru ægishialm yfir oss ok morgum odrum. se ek nu margann þann hryggann standa her yfir þessum greftri er fullkaatr mundi vera ef sua yfir mer stædi þo at vm mik væri eigi vanndliga buit. enn þat maal syniz mer skammsyniligt vera at þui sem oft hefir tiad verit fyrir ydr til huers at huorir ætti at hyggia þa er ver letim lifit med slikum atburdum. nu syniz mer sem huorumtueggium mætti mikill fagnadr a verda er sua hefir til skipz vm lif manna sem gud villdi. mættum ver lifa til nockurs batnadar ok med minna otta enn her til þuiat ver munum nu eigi þa ottaz sem ver stondum nu yfir. enn ydr ma þo mykla meiri fognudr a vera þeirra dauda er nu eru vid ydr skildir likamligri samvistu ok hugsit nu fyrirheitit erchibyskups. er nu lidin su stund er kallt ma vera blod þeirra ok þo at ver megim eigi þeger iarteinum fagna þa mun þat þo sidarr meirr birtaz. munu þer eigi hafa þeirra mist helldr munu þeir nu mikit gott mega ydr ef þer dyrkit þa sem helga menn sem þer hafit til hugat. enn ef sua illa er sem ek er ræddr vm at se at brostin mune vera þau hinu fogru fyrirheit er þeim voru heitin þa munu þer ærit leingi golldit hafa þessarrar lygi ok loklausu ok þeir allir er þui trudu. er þat nu raad at skipta a adra leid til bidia helldr til guds at Erlingi jarli fyrirgæfiz þær syndir er hann gerdi med(an) hann var i þessum heime ok einkannliga þat er hann tok sua mikla dirfd til einn lendr madr at hann let gefa konungsnafn syni sinum enn reisti flock ok merki moti konungi sinum Hakoni konungi syni Sigurdar konungs ok Eysteini konungi ok felldi þa fra rikinu ok hellt siþan med Magnusi konungi ok eigi rettligar enn nu megi þer heyra. sua skulum ver nu ok bidia fyrir salum þeirra manna allra er latiz hafa i þessu vandrædi enn rangliga bædi nu ok fyrr. ok bidia þess gud at hann fyrirgefi þeim ok biargi saalum þeirra. fyrirgefa vil ek þeim fyrir guds sakir allt þat er þeir hafa misgert med mik. ok nu geri huerr sem syniz ok ser hyggr bezst gegna munu ok þeim er sua skiott voru vid heiminn skildir þionustulausir ok nockut med minna vidbuningi ok grimmara hug enn nu munda þeir kiosa. vil ek ok þui sidr banna ydr at gera eftir þa at ydr skal at mikilli hialp verda þat gott sem þer gerit fyrir þeirra saalum helldr enn hitt at raadit se at þeir þurfi eigi. Ok er konungr hafdi þetta talat sneri hann sinu maali til þeirrar sidueniu sem þa var titt at tala yfir gofugra manna leidi. þackadi fyst kennimonnum sitt bænahalld ok allri alþydu er yfir stodu ok slikar eftirgerdir sem huerr ueitti eftir sinn naavng at gera edr vin. hann bad huern mann bua sua vandliga vm sinn hugdarmann sem hann villdi sialfr. enn hann kuez mundu fa menn til at bua vm þa menn sem eigi yrdi adrir til. Hann lauk sua sinu maali at ollum vard hugþeck hans ræda ok gerdu margir godann rom at.


Fra Magnusi konungi. capitulum.

34. Magnus konungr for med þui lidi er vndan komz sudr til Biorgyniar ok hitti þar Eystein erchibyskup ok Orm konungsbrodur ok sagdi þeim þessi tidendi. þar aatti Magnus konungr þing vid lid sitt ok bearmenn ok sagdi fra skada sinum enn bad ser fulltinga. Þa suarar erchibyskup maali hans ok sagdi at allir dugandi menn mundu vel til viliadir at styrkia hann til rikis. ok hefir sia fundr sua farit sem margir mundu vilia er þer herra komuz heilir a brott er allr lydr ann. enn þo at Erlingr jarl væri madr vitr ok rikr þa þotti morgum hans ofsi sua mikill at þungt þotti at bera. enn allir menn munu þui vilia iatta at leggia sitt lif vid yduart lif at þer megit na landinu. Þessu iattudu allir at helldr villdu deyia med Magnusi konungi enn þiona Suerri prest. For þa Magnus konungr austr til Vikr ok lid hans ok var þar vm vetrinn ok hafdi mikinn vidrbunat.


Fra Suerri konungi. capitulum.

35. Eftir þessa orrostu ok fall Erlings jarls vox sua miok riki Suerris konungs at eingi madr var sa i Noregi at ei kalladi hann konung nema Magnus konungr ok hans menn. Þar til þotti þat hædiligt ef madr var kalladr Birkibeinn enn þadan fra þotti þat nafnbot ok þeir mikils verdir er sua hetu. ok þeir hinir somu sem verit hofdu verkmenn ræ(n)ingiar ok ribballdar enn siþan er þeir voru med Suerri konungi eftir þenna sigr baaru þeir skrud skarlat |[34] ok god vopn sem aadr hofdu borit hir(d)menn Magnuss konungs ok lendir menn. ok þo at menn kendi þa at syn þa dulduz vid at þeir mundu vera sem fyrr hofdu verit faatækir ok varla mundu þeir sialfir ena fyrri æfui sina. Þat er maal manna at eigi hafi verit fræknara lid enn þa var med Suerri konungi ok þat vottadi hann iafnan sialfr siþan ok gat hinna fornu Birkibeina þa er honum þottu sinir menn slaz i giolifi edr ofdryckiu ok gæta eigi vardhallda edr þola illa vỏs ok erfidi.


Suerrir gæddi hird

36. Sverrir konungr gaf þa mala hird sinne ok iok vid marga nafnbætr ok setti þa syslumenn vm allann Þrondheim. Þat hafdi at boriz i Vik austr at stafkerling nockur hafdi andaz enn hon aatti eftir heklu eina. þar fanz i silfr mikit. enn er þess vrdu varir menn Magnuss konungs þa toku þeir hekluna ok brenndu enn skiptu silfrinu med ser. enn er Birkibeinar spurdu þetta þa kolludu þeir þa heklu arfa edr Heklunga.


Fra draumi Suerris konungs

37. Þat dreymdi Suerri konung aadr enn Erlingr jarl fell. þar af þottiz hann vita huersu þeirra skipti mundu fara. hann þottiz sofa i lopti einu ok vissi hann at natt var lios. hann sa mann ganga at reckiu þeirri er hann laa i ok mællti. ris vpp Suerrir ok gack med mer. honum syndiz hann ogrligr ok þottiz eigi odru treysta enn gera eftir þui sem hann bad. sa madr for vpp or bænum enn Suerrir eftir þar til er elldr vard fyrir þeim ok madr steiktr laa aa glodum. þa mællti draummadrinn at Suerrir skylldi nidr setiaz ok mataz ok leggr sidan manninn fyrir hann. hann þottiz suara sem honum var i hug quaz alldri etid hafa rækindi ok quaz eigi þa eta mundu. þa mællti draummadrinn. þu villt eta ok þu skallt eta. sua vill sa er ollu rædr. hann þottiz þa til taka ok eta holld af beinum ok þotti huerr biti trekt nidr ganga. ok sua leingi sem hann hafdi etit þa þotti honum þui minna fyrir sem ofuar var. ok þa er hann kom at hofdinu villdi hann ok þat eta enn draummadrinn tok hofudit til sin ok quad hann hætta skylldu ok þotti honum þa litlu minna fyrir (at) hætta enn til at taka fyrir ondverdu. ok sagdi þa hinn rikari raad. geingu siþan attr i bæinn. ok er hann þottiz kominn i somu sæng sa hann leidtoga sinn ganga vt ok vaknadi siþan. Ok þui hafdi hann sua miok eggiat lid sitt i bæinn at hann red sua drauminn at madr sa er a elldi laa mundi vera Erlingr jarl er þa tok at elldaz. enn þar er hann aat hann mundi hann eyda lendum monnum ok hirdmonnum ok honum sialfum at alldrlagi verda. enn Magnus konungr mundi vndan komaz þar sem hofudit var vetid.


Fra Suerri konungi

38. Drifu þa at Suerri konungi margir audgir menn ok ættstorir i Þrændalogum ok margir vinguduz þeir vid hann er heime saatu. fal hann þa miok sitt traust ok trunat vndir Þrændi þuiat þeir hofdu alla stund verit litt vingadir Erlingi jarll sem segir i þeirra vidskiptum. Suerrir konungr kalladi heimili sitt i Þrondheimi iafnan siþan ok gerdi hann ser kærsta Þrændi ok iafnan gat hann þess huersu Þrændir hofdu traustir verit Sigurdi konungi faudur hans edr Hakoni konungi brodur hans edr Eysteini Birkibein ok hofdu þeir iafnan þionat vndir enn sama skiolld. Suerrir konungr leet bioda vt leidangri vm allann Þrondheim bædi at mat ok lidi. hann hafdi huert bondafar er hann feck sem kuedit er.


Fylgdu ræsi
Rygir Hordar
Fialir Sygnir
sem fyrda[35] lid.


Mærir allir
menn raumdælskir
erchibyskups
aull laug Þrænda.


Ok er hann var buinn hellt hann sudr eftir Magnuss konungi. ok er hann kom til Biorgyniar var Magnus konungr farinn vndan austr. Suerrir konungr setti syslumenn sina vm oll þau riki er þa for hann yfir enn for vm haustid aptr til kaupangs ok sat þar.


Birkibeinar drapu Heklunga

39. Um varit baud Magnus konungr sunnan or landi aullum almenningi austan fra Lidandisnesi ok nordr vm Agdir vm Hordaland Rogaland Sogn[36] or Fiordum af Mæri huarritueggio ok Raumsdal. þa var med honum Eysteinn erchibyskup Ormr konungsbrodir Nichulas ok Philippus synir Arna konungsmaags ok allir lendir mann sunnan vr landi. Magnus konungr kom lidi sinu i Þrondheim ok lagdi vid Benstein sunnan at nesi ok laa þar nockurar nætr. Suerrir konungr var þa inn i kaupangi ok gerdi fra ser Þiodulf rympil ok Þiostar suarta Eyiolf Aflason ok Hauard lax med sueit mikla. þeir koma fram aa bæ þeim er Langloar heita. Menn Magnuss konungs vrdu ecki vid varir fyrr enn Birkibeinar komu þar at þeim. þa hafdi Magnus konungr geingit a land til bads a Bensteini. enn er hann vard varr vid Birkibeina for hann skyndiliga til skipa. Birkibeinar drapu þar .xxx. manna. enn er þeir Magnus konungr voru vopnadir hliopu þeir a land. Birkibeinar fordudu ser. foru til motz vid Suerri konung.


Fra Suerri ok Magnusi konungi

40. Eftir þat lagdi Magnus konungr inn til Holms enn Suerrir konungr bioz vid i bænum. þa gerdi Magnus konungr skip i brott. þui styrdi Birgir gaurn ok Þrandr lyrta ok sendi eftir bonda þeim er Afli het ok lee(t) færa ser. Sun Apla var Eyiolfr hirdmadr Suerris konungs. Magnus konungr sendi bref til Eyiolfs med Hedni af Hlodum ok setti þat aa ef hann villdi frelsa lif fodur sins at hann skylldi fara til konungs ok geraz hans madr. Hedinn for ok færdi Eyiolfi brefit. hann syndi Suerri konungi. Konungr suarar. fair syns mer slikt ek kann her gott raad til. Hann sendi a mot bref annat er sua sagdi. ef þu Magnus konungr gerir Apla grand þa skal drepa Eilif eplastaung ok Skrudueirik Eindrida slandra þuiat synir þeirra eru þar med ydr Þorir knappr Eindridasun Ulfr kneiti[37] Eirekssun Gunnar Ellifssun. slikann dauddaga skolu þeir hafa sem þer veitid Apla. Nu for Hedinn ok færir Magnusi konungi brefit. ok er hann sa vard hann sua reidr vid at hann liop |[38] fram or lyptingunni med brefit ok mællti. þat se ek at þeir ætla at raada huern drepa skal edr huerr lifa skal enn eigi ek. Nu tala þeir vm Vlfr Þorir ok Gun(n)rr at konungr sefiz sogdu hann ecki nær landi þo hann leti drepa einn bondkarl. kuodoz eigi vilia hætta lifi fedra sinna vndir illvirki Suerris. er nu Afli lauss latinn ok for aptr til bua sinna.


Buiz til bardaga

41. Menn Magnuss konungs roa einn dag inn at Eyrum til vidtals enn Suerrir konungr geck i mot. þa baud Suerrir konungr at þeir skylldu skipta landi i helminga ok vera baadir konungar sem voru synir Magnuss konungs berbeins. Var þar mart talat. menn Magnuss konungs fystu sumir enn sumir lỏttu. vard ok ecki af þessi sætt þui Magnus konungr villdi ecki aa lita. skildu vid sua buit. reru þeir Magnus konungr vt vndir Holm. Maanadag i gagndogum aardegis reri Magnus konungr vpp at Eyrum eggiudu þa huorir adra. Birkibeinar eggiudu at þeir sky(ll)di leggia at Eyrum enn Magnus konungr eggiadi þa or treborginni at þeir berdiz vid hann a Jluvollum. Suerrir konungr kuaz þui mundu iatta. festa þat med ser. skilia siþan. Lætr Magnus konungr nu vid buaz vm skriptagaungur ok vopnabunat. Þridiadaginn i gagndogum er sol rann let Magnus konungr blasa til brottlogu. þeir logdu at fyrir vtan Jluvollu vndir bergit. Þa hafdi Magnus konungr skeid ina miklu var hon logd vt vm ackeri enn smærri skip roa at landi. geck Magnus konungr ok allt lidit vpp i Steinbiorg ok bidu þess er solin sotti vpp a himininn sua at allir ætti iafnt at sia gagn henni. Siþan fylk(t)u þeir lidi sinu ok sottu vt a volluna naliga vndir bergit. Merki konungs ok hirdmann voru i þann arm er vissi at sionum. þuiat hann sa merki i lidi Suerris konungs mikit ok fagrt ok hugdi þat konungs merki. þui merki styrdi Gudlaugr stallari ok med honum bearmenn heradsmenn ok leidangrsmenn. enn Suerrir konungr for et efra med berginu med sitt merki. þuiat menn Magnuss konungs voru eigi allir vr berginu ok vænti hann þadan snarprar orrostu. Magnus konungr setti lid til þess at veita Birkibeinum bakfoll ok var þar hofdingi Nichulas Aarnason brodir Jnga konungs. Suerrir konungr gerdi lid mot þeim ok var þar hofdingi fyrir Vlfr af Laufnesi ok kom fylking Nicholas at at eingu gagni Magnusi konungi.


Suerri(r) konungr taladi fyrir lidinu

42. Sverrir konungr taladi fyrir lidi sinu aadr fylkingar geingu saman ok hof a þa leid. her er mikill herr samankominn ok fritt lid ok mun nu þat synaz at ver eigum at deila vid mikit ofrefli lids er fylkingar standa vm alla vollu med gylldum vopnum ok dyrum klædum. væri þa vel syslat ef þer bærut huartueggia til bæiar i kuelld. siait nu at gott er at eiga tua kosti. sa er annarr at vega sigr enn annarr at deyia med dreingskap. eigi er sem ydr se visat i skog til timbrhauggs er þer skulit skipta hỏggum vid lenda menn Magnuss konungs. ok er þat skammlaust at þiggia ok gefa stor haugg. kemr at þui sem skaaldit kuat.


Erat sem kolvid kliufui
karl sa er ferr med jarli.


Sua sagdi einn bondi er hann fylgdi syni sinum til herskipa ok red honum raad. ok bad hann vera hraustann ok hardann i mannraunum ok lifa ord leingz eftir huern sagdi hann. edr huern veg mundir þu med fara ef þu kemr i orrosto ok vissir þu at þu skylldir falla. Hann suarar. huat mundi þa gera vid at sparaz at hoggua a .ij. hendr. Karl mællti. nu kynni þat nockurr at segia vist at þu mundir eigi þar falla. Hann suarar. huat þyrfti þa at hlifaz vid at ganga fram sem bazst. Karl mællti. i huerri orrostu er þu ert staddr þa mun annathuart at þu munt falla edr a brott komaz ok vertu diarfr þuiat allt er aadr skapat. ecki kemr vfeigum i hel ok ecki ma feigum forda. flotti er fall verst. vita megu þer þat at ydr mun illt at koma a grid Heklinga. nu er einn vtvegrinn sa er at standa sem fastaz ok lia þeim ecki framgangsins. gott er ydr Birkibeinum at reyna suerdin a miadaristrunni þeirra Vikuerianna. ver hofum ærit lid enn þeir hafa þat ofrefli er þeir megu þui ecki vid koma. hafa þeir þat lid flest er betr væri fallit til brudmanna enn hermanna ok meirr hafa vaniz miadardryckiu enn herskap. hird min(a) sagdi hann ok mitt merki villda ek lata fara i mot merki Magnuss konungs. þuiat af hirdinne er oss vỏn snarprar atsoknar enn lendir menn hans munu meirr hlifaz vid edr bondamugr saa er þeir hafa naudgan dregit hingat. veit ek ok glỏgt vm Þrædi at þeim er sua farit sem skaaldit kuad.


Ætla ek mer hina mæru
munnfagra Jngunni
huegi er fundr med frægum
ferr Magnusi ok Suerri.


Þessi maal oll saman vrdu þeim at frameggian ok miklum h(u)autum Birkibeinum ok treystuz miok konungs forsia. Þiodolfr rympill ok brodir hans Karl kiotlær ok þeir .xij. volduz til ok geingu fyrir framan fylkingar i orrosto.


Orrosta med Suerri ok Magnusi konungi

43. Nv siga saman fylkingar ok vard þegar en snarpazsta orrosta ok einga orrosto hafa þeir aatta med iafnmiklu fiolmenni. var þo enn myklu meira lid Magnuss konungs. Þar er fram for merki Suerris konungs þar fylgdi hird hans ok gestir. þar let vndan siga fylking Magnuss konungs ok brast þar flotti. enn i odrum stad þar er fram for merki Magnuss konungs þa hnigu þar fyrir fylkingar Gudlaugs ok bearmanna ok var þar komit at flotta ok sumir a raas komnir. Suerrir konungr sat a hesti ok er hann sa vfarir sinna manna þa leypir hann at þeim ok kallar haatt. hui flyi þer. snuiz aftr ok beriz. siai þer eigi huar flyr allr herr þeirra til skipanna dugit nu mannliga ok rekit flottann her sem þar. Ok er þeir sia konung sinn þa treystaz þeir sogn hans snua aftr ok taka a mot. enn er hirdin Suerris konungs sa at flyia tok afl hers Magnuss konungs þa venda þeir |[39] þar til er þeir sa merkit hans ok koma þui a bak þeim ok verdr þa mikit mannfall. Þa mællti einn madr. flyr nu Magnus konungr. Annarr madr suarar. eigi enna sagdi hann. ok hliop at honum ok hio hann banahogg ok var þat sialfr Magnus konungr. Flyr eftir þetta Magnus konungr ok allt hans lid nema þat er drepit var. þar fell Phillppus Aarnasun Bryniolf(r) blanda sun Eindrida Jonssunar. Juarr galli vard saarr. ok er flotti var rekinn reid Suerrir konungr i valinn ok kom at Juari ok laut nidr a hestinum ok spurdi huart Juarr mun grædandi ok baud honum grid. hann suarar ok quad meiri vỏn at saar hans mundu groa ef læknar fengiz til. Þar laa madr miok saarr skamt i fra. þat var Bryniolfr sun Kalfs sendimannz af Færeyium. hann færdiz a knein ok hio med suerdi til Suerris konungs ok stefndi a halsinn. hann bra vid staalhufunni ok barminum ok kom þar i blodrefill suerdzins. suerdit[40] tok eyrat ok skeindiz hann a haalsinum ok var þat miok mikit saar ok kastadi ser af hestinum fra honum ok þegar stodu kesiur ok suerd sua þyckt a Bryniolfui at varla matti hann falla fyrir. þa var drepinn Juarr galli ok Sigurdr frændi hans er sat vndir herdum honum. þessir fellu enn leidir menn a Jluvollum. Nichulaas maundull sun Andress Jonn kalle Kolbeinn Gislasun Einarr laukr. Nichulaas maundull var allra manna sterkazstr ok hafdi trausta bryniu ok brynhosur saa at ecki vapn festi aa. hann hio baadum hondum ok stod einn manna vpp vm rid. hann vard sua modr at hann fell. þa flettu Birkibeinar vpp vm hann bryniunni ok drapu hann sua. Suerrir konungr tok skeidina miklu ok morg skip aunnur ok reru eftir þeim ok naadu [vid Digrmula[41] Eindrida Kaalfssyni ok .xxx. manna er þeir gaafu grid. Eindridi komz a land. Annat skip toku þeir fyrir innan Raudabiorg ok .v. vistabyrdinga. Nicholas Aarnasun for med sueit sinni vt vm Gaularaas ok sua vt til Steins feck ser þar skutu. mart lid Magnuss konungs for landveg. Magnus konungr for sudr til Biorgyniar var þar tekit vel vid honum. hann aatti þar þing ok bad bearmenn at dueliaz þar enn lot þo meiri vỏn at Suerrir kæmi þar braatt. þui toka allir vel ok budu sitt lid at veria bæian med honum. þa let Magnus konungr aull kaupskip taka er i voru bęnum ok leggia vt fra Holmi ok yfir til Munkabryggio ok streingdi allt a milli bryggnanna sua at ganga maatti vm þuerann voginn. Þa mælltu þat raadgiafar Magnuss konungs at vraadligt væri at trua sua Biorgyniar monnum at byrgia sik inni ok skip sin i voginum. Þa for Magnus konungr sudr med landi ok allt til Danmerkr a fund Valldimars konungs frænda sins ok dualdiz þar vm rijd.


Fall Paals Andressunar fyrir Birkibeinum

44. Sverrir konungr for nordan vm sumarit ok kom til Biorgyniar næsta dag fyrir Petrsmesso ok gaf þa grid ollum bęiarmonnum. þeir taka vid honum sæmiliga. lagdi hann nu allt land vndir sik. Lendir menn Suerris konungs foru at Paali lendum manni Magnus konungs ok komu þar snemma vm morgin ok vard Paall ecki varr vid fyrr enn heyra maatti ludragang. þeir laagu i huilum spruttu vpp ok toku vel vid. vard þar mikill bardagi þar fell Paall Andressun ok mart manna.


Suerrir flydi or Biorgyn

45. Þann sama vetr i annarri viku langafostu vm naattina eftir maanadaginn vard sa atburdr at vardmenn Suerris konungs vrdu varir at langskip reru a voginn mỏrg ok var reist merki a einu skipi. þeir heyrdu vopnabrak mikit til hersins. vardmenn letu þegar kueda ludra vid ok gerdiz i bænum brak mikit. for sa kurr med herblæstrinum at Magnus konungr mundi kominn med her sinn. margir klædduz þa skyndiliga. sumir vopnuduz enn sumir eigi allir flydu i kirkiur edr a fiall vpp. Suerrir koungr var geinginn or herberginu ok vt i sualirnar vid hinn fysta herblaastr. þa mællti hann. nu gæti gud til ok hinn helgi Olafr konungr. Hann hliop ofan i gardinn ok inn eftir stræti ok fann eingann mann fyrir ser fyrr enn hann kom vpp til Nunnusetrs þa reid bondi einn a mot honum. konungr bad bondann fa ser hestinn. bondi sagdi nei vid. þa vard konungr at kosta sua mikils þann hest at hann syndi bonda at hann mundi med vopnum sækia hestinn adr hann feck. enn eigi fyrir mikit gull ok silfr mundi hann rida[42] vilia þeim hesti naudsynialaust þuiat alldri kuaz hann verra hesti ridit hafa. enn þo reid hann vpp til Alreksstada ok hittu þar nockura Birkibeina ok bidu þar nockura rid. komu þa Birkibeinar nedan or bęnum ridlum saman. spyrst þa þat at þetta var bondaherr enn eigi Magnus konungr. voru þetta Vỏrsar ok Ỏstreyingar ok Hỏrdar. Jon kutiza red fyrir þeim ok hofdu þeir roit at landi vid Jonsbryggio ok skutu þar a fylking inn a Jonsvollum. ecki vard af tilrædi þeirra i bæinn. summu lidinu lendu þeir vt i Holmi ok geingu vpp fyrir vtan Kristz kirkiugard ok blesu ok eptu herỏp. komu inn i konungsgard ok foru helldr vdiarfliga. enn fyrir þui at myrkt var af natt sua at Birkibeinar sa eigi lid þeirra þa flydu þeir. enn ef þeir hefdi vitad vm lid þeirra þa mundu þeir skiott hafa þa af ser rekit þuiat þeir hofdu meira lid yfir a vollunum. Enn er Suerrir konungr vissi at þetta var bændaherr enn eigi lid Magnuss konungs let hann þa kalla saman sina menn þa er þar voru ok bad þa huerfa aftr til beiarins quad lid þeirra þegar mundu fiolgaz er Birkibeinar heyrdi ludr hans Andvoku. ok er þeir konungr sottu ath bænum droz honum miok lid var þat i dagan. ok er hann kom til Olafskirkiu let hann blasa ok reisa merki. hafdi mart Birkibeina verit i Olafskirkiu i Krosskirkiu i Nicholaaskirkiu ok i Steinkirkiu. kom þat allt til konungs ok mart vtan or bæ. þa fylkti Suerrir konungr fyrir ofan allra heilagra kirkiu ok taladi fyrir lidinu. bad þa ganga diarfliga til orrosto þuiat bændr munu þui verri faur fara sem þeir eru fle(i)ri saman. þa suara allir senn baadu þann alldri þrifaz |[43] er hræddiz bondaherinn ok æptu herop ok runnu or fylkingu ok vpp a volluna at bondafylkingunni med kalli opi ok eggian. enn er bændr sa a moti dagsbruninne huar merkit gnæfadi ok heyrdu ỏp ogurligt þa skaut þeim skelk i bringu ok skaut huerr odrum fyrir sik. þui næst drifu vopn Birkibeina a þa. sneriz sa bændanna fyst a flotta er fremstr stod ok þa huerr at odrum. geingu þa Birkibeinar eftir ok hiuggu nidr sem bufe. sumir bændr lupu aa skip sumir a kaf. Birkibeinar fylgdu þeim til strandar. enn er rekinn var flottinn sneri konungr aptr til bearins. komu þa til hans bændr gaf hann huerium grid þeim er hans fundi naadi. geck konungr vt vm bæinn ok mintiz til allra hofudkirkna gerdiz þa liost af degi. Jonn kutizsa hafdi eigi vpp geingit fyrir þui at hann var gamall ok þungfærr. bændr reru þegar or voginum þottiz sa frægstr er fliotazstr var. þotti eigi for farin enn sia nockur verri.


Fra Suerri konungi

46. Sverrir konungr for þegar litlu sidarr med skutnalidi sudr i Hardangr ok miok vida vm Hordaland tok af bændum sættir ok vtgiolld. flydu þa summir austr til Vikr a leidina fyrir Magnus konung. enn hann var þann vetr i Danmorku medr Valldimar konungi i godum fagnadi. Hafdi Magnus konungr allt sina menn i syslum vm Vikina tok hann þadan skatta ok skylldur. var þar optaz Ormr konungsbrodir ok nockurir lendir menn enn sumir med Magnusi konungi. ok er a leid langafỏstu sottu þeir Ormr sudr a mot Magnusi konungi. Suerrir konungr sat i Biorgyn fram yfir paascha. þa bioz hann med fritt lid ok mikil. hann mællti þa þat fyrir sinum monnum at hann hafdi i pussi sinum einurd allra lendra manna Magnus konungs nema Nicholas kufungs þuiat þeir hofdu sent honum leyndarbref ok leitudu til hans grida ok vinattu ok þau bref hafdi hann i þungi sinum.


Tala Suerris

47. Sverrir konungr for or Biorgyn nockuru eftir paschaviku ok austr med landi ok geck allt folk vndir hann huar sem hann for. hann for þa austr i Vik ok tok þar allt skylldir ok vtgerdir ok allt þat er hann beiddiz af bondum. hann spurdi at Magnus konungr var i Danmorku med lid sitt. Suerrir konungr sotti langt austr i Vikina. hann laa j Spiorrinni i Sallteyiarsyndi. Þat var vm dag at Suerrir konungr geck a eyna til vardmanna sinna a berg nockut þa saa þeir morg segl at austan sigldu. þa sagdi konungr af þat mundi vera herskip ok bad blasa ollu lidinu til landgaungu ok til tals. Þa taladi Suerrir konungr fyrir lidi sinu ok sagdi sua. ef Magnus konungr ferr her med her sinn at oss liz mer enn sua sem ver Birkibeinar munem eiga at skipta vid mikit ofrefli lids. enn þo hefir ek sua mikit lid ok traust til bardaga at mer þickir þurfua[44] at taka af vitrum monnum raad. Enn Hauardr iarlssun ok þeir Vlfr ok annarr Vlfr med odrum sue(i)tarhofdingium voru spurdir af konungi. huart skulum ver leggia til orrostu vid Magnus konung ok vænti ek þadan snarprar atlogu edr skulum ver leita vndan nordr ok þangat i land er ver eigum nockura vine enn her eru eingir. tokum nu at guds vilia gott raad ok skiott. Þa suaradi jarlssun. skiott mun ek birta minn vilia. gaungum vt a skip rekum af oss tiolldin ok roum vt or þaularvogi þessum reisum viduna ok siglum nordr vndan ok beriumz eigi her vid Magnus konung ok ofrefli hans. þuiat þetta landzfolk er oss verra fyrir at hitta enn hitt versta heidit folk þuiat her a eingi vorr lifs von ef kemr a valld Heklunga edr Vikueria. þa vard romr mikill at maali hans. reru þa allir vt or hofninni. Enn er Birkibeinar hofdu dregit seglin þa renna skip Magnuss konunga sunnan at þeim ok fara fyst skutur ok lettiskip. enn Birkibeina skip foru þau sidaz er stærst voru. þa logdu skutur Heklunga i skotmaal vid þa enn þordu eigi at teingia vid storskipin. enn skutar Birkiheina logdu at storskipum ok bundu vid ok geingu menn af skutunum ok a storskipin þuiat þeim þotti þa likara at beriaz mundi skolu. Eyiulfr Aflasun styrdi skutu er Refna het. hann geck a skip Vlfs flys ok bundu eftir skutuna. þar var a skipi Vlfs Paall sun Nichulas kufungs ok var þa barn eitt. Birkibeinar hofda tekit hann aadr litlu ok fostra hans med honum. saa tok sueininn vpp ok liop med ofan j skutuna hio sundr festina milli skipanna rak fra skutuna. taka hana menn Magnuss konungs. tok þa Nichulas kufungr vid syni sinum. Huorirtueggio vrdu sarir af skotum enn fatt fell. huorirtueggiu reru vndir seglunum. komuz storskip Magnuss konungs ecki i skotmaal. eigi skorti þar eggian ok ludragang. Suerrir konungr geck a skutu ok rere hia skipum sinum ok lagdi raad til med þeim. hann bad þa aka skiott seglunum ok vikia vt i sund nockut þraugt milli eyianna ok sua gerdu þeir. Menn Magnuss stefndu mitt leid at sundinu ok gaadu eigi at Birkibeinar hofdu vt snuit milli eyianna fyrr enn storskip þeirra hofdu brunat inn vm þat sund er Birkibeinar hofdu vt hleypt. Magnus konungr hafdi skeggiann .vij. rum ok .xx. ok vard þeim seint at leggia seglit ok hitt enn seinna at taka androdra. reru þa onnur skip at honum ok taluduz vid ok redu þa at fara leid sina. enn skutnalid Magnuss konunga ok þeir er aptr sneru. toku Birkibeinar af þeim .ij. skip. het Andress sa er odru styrdi. ok draapu huort mannz barn af baadum. Suerrir konungr sigldi hafleid nordr vm Folldina ok fara sem akafligaz þar til er þeir koma til Biorgyn. var þat i vikunni fyrir huitadaga. dualdiz hann þar vm rid. Magnus konungr for ok skyndiliga austan vm Vikina. vrdu honum allir menn fegnir. hann kom til Tunsbergs ok dualdiz þar litla rid sneriz nordr ok hafdi vgrynni lids. for dag ok natt nordr eftir Suerri konungi. ok laa þa at eins i hofnum er andvidri voru.


Raadagerdir Suerris konungs moti Magnusi

48. Svnnudaginn næsta eftir huitadaga var Suerri konungr i Biorgyn med lid sitt. skip hans laagu fyrir bryggium aull buin ok viggyrdlut. suaf a skipum mestr luti |[45] lids enn sumt vppi i bænum. Suerrir konungr stod vpp i solarrod ok geck vpp a backa til Olafskirkiu ok þa til vardmanna sinna. þa sa þeir at reyri skuta a voginn sunnan fyrir Nordnes ok logdu at i Holmi ok runnu vpp þegar. Konungr sneri ofan i moti ok kendi at þat voru niosnarmenn hans. ok þegar þeir hittuz segia þeir konungi tidendi at þeir hofdu set segl Magnuss konungs eigi færri enn a fiorda tigi ok sigldu nu sunnan af Hardsio. þa suarar konungr. ok hellzti nær oss. kalladi a ludrasueina ok bad þa blaasa titt. Konungr geck þegar a skip sitt ok bad reka af tiolldin let roa vt or voginum. sua gerdu allir hans menn logdu saman skipin a voginum. Suerrir konungr taladi þa. Magnus konungr mun skiott koma med her sinn hingat a vorn fund ok hefir hann nu sem þer hafit spurt meirr enn .xxx. skipa enn ver hofum .xvj. skip. mun ydr eigi vænligt þickia at beriaz i moti sua miklum her. at odrum er raad at flyia nordr j land. þotti mer þa stund vest fara vorr flockr er ver hofdum flyit fyrir Hattarhamri ok þar til er ver vogum sigr vid Hirtubru. nu flydum ver fyrir Magnusi konungi i Vik austr ok ef ver flyium enn orrostulaust vænti ek at litil ogn þicki af oss standa. Flestir kuoduz fusari at fara vndan enn baadu konung raada enn þotti ofrefli vid at eiga. Suerrir konungr mællti þa haatt. nu at guds vilia ok ens heilaga Olafs konungs þa buiz sua vid at ek vil beriaz vid Magnus konung ok rekaz eigi leingr vndan. þott her se mikill lidsfiolda munr þa hofum ver stor skip ok vel skipud at lidi ok vapnum. enn Heklungum mun minnisamt at Birkibeinar kunna suerdum beita. latum þa hafa sama taum sem fyrr at þeir verdi a hæl at hopa. eru þeir iafnan snidhuassir i fystu enn eru vdriugir i allar þrautir. er sa annarr huerr i her þeirra at þegar mun skiota skelk i bringu er þer horfuit vid enn ganga dia(r)fara ef þer flyit. nu vænti ek at ver skulum sigr vega. hefir ydr þat sialldan rofuiz er ek hefir sagt ydr. nu er enn sem fyrr at vort traust er þar sem gud er ok hans helgir menn enn eigi vndir lidsfiolda. skyt ek minu mali til guds ok hins heilaga Olafs konungs ok ennar helgu Sunnifuu. bid ek at þessi fundr fari sua med ockr Magnusi konungi sem gud ann ok maalaefni okkr standa til. Þa mælltu Birkibeinar. mæl þu allra konunga heilazstr. þat hefir oss alldri logiz er þu hefir oss sigrinum heitid. verdi saa nidingr er eigi vill helldr falla med dreingskap enn flyia med bleydi. Konungr mællti. hafit þauck fyrir. roum i moti leggi huerr sitt skip sua fram sem dreingr er til enn ecki skal teingia. Þa reru þeir vt fyrir Nordnes ok bidu þar nockura rid.


Magnus konungr taladi fyrir lidi sinu

49. Magnus konungr siglir sunnan fyrir Huarfsnes bar þa bratt at voginum hlada þeir seglum sinum. let þa Magnus konungr blasa til tals ok samlỏgu skipunum. þa taladi Magnus konungr. nu megum ver sia skip Birkibeina ok berr nu vel til at ver munum naa at beriaz vid þa þott þeir hafi leingi vndan rekiz. huat mun mer tia at eggia þa menn til atsoknar vid Birkibeina ef nockurir eru þeir med oss er eigi vilia muna laat frænda sinna er Birkibeinar hafa nidr hoggit[46] edr þær suadilfarir er ver hofum fyrir þeim farit. nu mun þickia vænt til stefnt at þeir fai slikann skada sem ver fyrr. enn þo eru vor skipti vmaklig fyrir þa sauk at ver hofum til motz gofugmenni ok godmenni enn þeir hafa ecki nema þiofa ok raansmenn raufara. allir þræla ættar ok stafkarla. sem gud steypi þeim. ok er (eigi) at rettu hefnt gofugra frænda vorra þott ver dræpim þa alla enn brigxlalaust er oss þo at gera þat. enn einginn veri sua diarfr minna manna at nockurum þeim gefi grid ver hofum ærit lid ok gerum þeim þa hina fystu rid at þeir þurfui eigi adra. þeir hafa lid litid ok se gud þess lofadr at nu mun kominn endadagr lifs þeirra. leggium at sua þyckt skipunum Olafssudinni sem rum hafa ok þa hon er hrodin væntir ek at þeir er eftir eru bleydiz helldr vid. enn skutur vorar ok lettiskip kringi vm þa ok laati ecki skip brottu komaz. Þa mællti Ormr konungsbrodir. buumz sua til þessa[47] fundar at Birkibeinar munu mot horfa ok veita harda vidtoku þo þeir hafi lid minna enn þo er naudsyn at huerr dugi sem ma. væri þat mitt raad at hrioda þau skipin fyst er smæst eru þuiat storskipum koma þeir eigi vndan oss. Nu þott Ormr mællti þetta þa red Magnus konungr. hann hafdi Skeggiann .vij. rum ok .xx. Ormr Gragasina. Haufdabuzsuna halfþrituga hofdu þeir Narfui af Sastodum ok Steinfinnr frændi hans. þessi .iij. logdu at Olafssudinni ok .vii. onnur þar voru ok þa med Magnusi konungi Asbiorn Jonssun[48] or Þiorn Nichulass kufungr Paall smaattauga Jonn ok Munann Gautzssun af Ænesi ok margir adrir gofgir menn. Þeir hofdu .ij. skip ok .xxx. þeir hittuz fyrir Nordnesi. Med Suerri konungi voru þessir lendir menn Vlfr af Laufnesi Vlfr fly Hauardr jarlssun Baardr Guthormsson ok Juarr silki. Olafssudin var haalfþritug ok var allvel skipud. Gaurnin var haalfþritug henne styrdi Gudlaugr stallari. Haarknifrinn .iij. rum ok .xx. er gestir hofdu. Fiardarkolluna hofdu huskarlar Aasgeirr hamarsskalli styrdi henne. mart hofdu Birkibeinar storskipa.


Bardagi med Suerri ok Magnusi konungi

50. Olafssudin for yzt at henne logdu .x. skip. vard þessi orrosta bædi hord ok |[49] laung. sottu fram menn Magnuss konungs fast at Olafssudinni baaru a þa griot ok skot ok kesiur. enn fyrir þui at þeir stungu stofnum at kuomu þeir ecki hoggum vid. var þa sua mikill vopnaburdrinn at þar er þrir menn voru i halfrymi a Olafssudinni þa stod einn vpp enn sumstadar eingi. adr Magnuss konungs menn skorti griot ok skotvopn ok þeir ætludu til vppgaungu. þa toku Birkibeinar til skotuopna ok eggiudu til varnar. reis þa sa margr vpp er aadr hafdr fallit fyrir grioti ok vopnum ok dugdi nu huerr slikt er maatti ok gerdu nu harda rid. Suerrir konungr liop vpp a viduna ok hafdi huitan kufi ok vel buit vndir med raudum skilldi. hann eggiadi sina menn. þa sneriz hann ok leit a bakborda Olafssudinne. þa laa Gudlaugr stallari hans med halfþritugu skipi ok hafdi eigi leingra fram lagt enn til eftra austrums. þa kalladi Suerrir konungr ok mællti. þrifiz saa alldri er sua leggr fram haalfþritugu skipi. Gudlaugr quaz eigi rada mega. Suerrir konungr tok paalstaf einn ok stack vid kinnunginum a skipi Gudlaugs ok het a menn sina at þeir skylldu draga fram med skipinu. þeir gerdu sua ok komuz til fremsta austrrums. litlu sidarr var engi sa madr a skipi Gudlaugs fyrir framan siglu at eigi blæddi. var þessi orrosta bædi hord ok long ok sua mannskæd. Audbiorn gestahofdingi lagdi at gestaskipi Magnuss konungs ok hafa menn þat at agætum gert huersu diarfliga þeir sottuz. þottiz þat engi madr skilia huorir sigraz mundu. Halluardr gæla het vikverskr madr hann skaut allra manna bezst. hann skaut vm sinn auru til skips Magnuss konung ok flo fyrir ofan skipit. þa skaut hann annarri i bordit ok enni þridiu vndir kiolinn. þa mællti madr. lengra skauztu i sumar ok beinna er fe la vid ok konungr setti vid silfr huerr beinaz skyti ok fecktu þat silfr. meiri þaurf væri nu at vera beinskeyttr ok veria lif konungs. Hann suarar. þickir þer eigi gegnt skotid. Sa suarar. engi mun sa a skipinu at iafnobeint mune skiota. Siþan tok hann vpp tylft aurfa ok skaut einni aa skip Magnuss konungs ok hæfdi þann er hann skaut til vnz allar voru vppi ok hafdi mann fyrir huerri. ok er su tylft var vppi þa tok hann bogann ok lagdi vndir fot ser ok braut sundr. Þa mællti konungr. hui fortu sua. enn er oss sama lidsþorf sem fyrr. Halluardr segir. leyst hefir ek minar hendr med skotum enn veria skal ek mitt rum enn hedan af sem einnhuerr annarra. Tok hann skiolld ok suerd ok geck vt at bordi ok bardiz. Þa er orrosta var sem akaufuz ok menn þottuz eigi vita huersu hniga mundi geck Suerrir konungr fram a þiliur ok lagd iaf ser vapn sin ok fell a kne ok hellt hondum til himna ok saung sequenciuna Alma choras dei til enda ok hlifdi ser ecki a medan. Eftir þat vard sa atburdr at Magnus konungr geck fram a skip sitt ok bardiz i fyrirrumi ok var allakafr. hann geck sua nærr Birkibeinum at hann liop odrum fæti vt a bordit ok ætladi at na med hauggi til mannz. enn Birkibeinar kendu hann at vopnum ok baaru þyck(t) aa hann vopnin. einn madr skaut suerdi til hans ok kom i ristina ok liop nidr i gegnum enn konungr braz vid skiott ok fordadiz ok skridnadi odrum fæti a þiliunni er blodugt var ok fell a bak aftr. þat sa Birkibeinar ok æptu sigrop. þa mællti Ormr konungsbrodir vid sina menn hann laa næst konungsskipinu. huat veit op þetta. Þa suarar madr haatt. þar fell nu Magnus konungr. Þa suarar Ormr. skipt mun þa londunum ok hauggui teingslin ok roi vndan sem hardaz. Ok sua gerdu þeir ok þui nest Aasbiorn Jonsson ok þa huerr at odrum. Magnus konungr liop vpp skiott ok kalladi bad þa eigi flyia ok kuat sik ecki saka. enn þa let eingi sem heyrdi ok leystu þeir þa Skeggiann fra Olafssudinni ok reru i brott. enn Birkibeinar komu stafnliam a Hofdabuzsuna ok ruddu hana millum stafna. Steinafinn(r) stod eina vpp(i) frammi i stafninum ok vardiz alldreingiliga ok fengu þeir eigi fyrr sott hann enn þeir toku aas fram or stafninum ok lustu hann med. fell hann þa med mikinn ordztir. morg skip ruddu Birkibeinar þar ok mart fell af þeim. allr herr Magnuss konungs flydi med honum.


Ormr komz brott

51. Ormr konungsbrodir lendi yfir i Grafdal þuiat hann hafdi skip mikit ok þungt vndir aarum. geck hann þar vpp ok allir hans menn. toku Birkibeinar skipit ok allt þat er a var. sottu sumir vpp i fiallit eftir Ormi. Ormr var þungfærr ok leiddu hann .ij. menn. enn er Birkibeinar sottu hann miok þa spretti hann fesiod digrum ok let hlaupa nidr silfrit. gestir foru honum næstir af Birkibeinum. toku þeir vpp silfrit ok duolduz þar at. dro Orm þa vndan i fiallit vpp ok skildu þar. Suerrir konungr gaf gestunum mikit skakr þar fyrir er þeir hofdu Orm latid vndan reka enn kropit þar vm ris eftir nockurum silfrpenningum. Birkibeinar hofdu eigi fang aa at reka langt flottann sua voru þeir saarir ok bardir. allz toku þeir skip Magnuss konungs .xviij. ok fluttuz med inn til bęar. þar feckz mikit lutskipti. þuiat Magnuss konungs menn aattu þann tima gott til lausafiar ok dualdiz Suerrir konungr þa i bęnan vm rid ok skipti monnum sinum til skipitstiornar a þua skip er þeir hofdu tekit af monnum Magnuss konungs. hann let ok niosnir hallda.


Af Suerri konungi

52. Magnus konungr for i ridinne sudr til Stafangrs ok kom þar saman lid hans þat er eftir var. sua toludu menn at eigi mundi færa fallit hafa af huorum enn .ccc. Eirekr byskup tok vel vid Magnusi konungi i Stafangri |[50] ok eggiadi miok at hann sneri aftr til Biorgyniar ok let meiri van at Birkibeinar mundu ecki vera vel vid bunir at beriaz. konungi likadi þetta radligt. sysladi Eirekr byskup þeim allt lid þat er hann feck ok skipadi langskip huskorlum sinum ok for sialfr med konungi. Magnus konungr feck mikit lid af herudum. foru siþan nordr til Biorgyniar faam nottum sidarr ok sottu leidina sem akafaz. Eyiolfr Aplason var a niosn med skutu nockura ok funduz þeir eigi fyrr enn þeir sa i sundinu fyrir ser her Magnuss konungs. þa mælltu þeir milli sin at þeir hefdi hættliga roit. þa mællti Eyiolfr at þat mun hellz til at roa fram i sundit ok lata sem þeir se Heklungar ok segia konungi tidendi er þeir stefndi þannig beint at. Enn þa er at sotti kendu þeir er fyrir laagu at þat voru ecki þeirra menn gripu þa tiolldin af ser þeir er a skutunum voru ok reru at þeim. Birkibeinar lustu vid hart ok reru sudr or sundinu. Heklungar reru eftir þeim ok for þat skip næst þeim er Eirekr byskup var aa. þar var aa ok mart kennimanna ok gaatu þeir eigi tekit þa. enn er byskup sa þat at þeim sottiz seint þa mællti hann at þeir skylldu bregda at landi ok laata af lærda menn ok letta sua skipit. þa munu þeir teknir verda. Þeir gerdu sua enn Birkibeinar sottu vndan a medan ok gatu eigi byskupsmenn tekit þa. þa stefndu Birkibeinar vt til hafs ok aftr et ytra med hafi til Biorgyniar ok baaru Suerri konungi niosn ok sogdu honum þessi tidendi er þeir hofdu sua kunnliga seet. Enn er Birkibeinar vrdu þess varir at Magnus konungr mundi skiott koma a hendr þeim þa hafdi Suerrir konungr tal vid sina menn ok leitadi raads hueriu haatta skylldi. enn allir voru nu vfusari at beriaz enn fyrr ok villdu helldr leita nordr vndan ok kuoduz nu ecki vel vid orrosto bunir. margir miok sarir enn halldit orrostu faam dogum aadr vid mikit ofrefli ok sogdu sua margir at fyrir Nordnesi hofdu (þeir) sua nauduliga staddir verit at þeir villdu giarna hafa flyit ef þeir hefdi lausari vid verit orrostona. Ok var sua slitit þessu maali at þat var stadradit at buaz sem huatligaz a brott ok fara nordr vndan. Þa skiptuz menn a skipunum sua at oll skylldu fær verda med nockuru moti. feck Suerrir konungr Eyiolfui Aplasyni til forrada Hofdabuzssuna er Narfui hafdi aatt var þat mikit skip ok miok reidalaust. Eyiolfr Aplason kom sidla vm kuelldit er hann bar niosnina. enn eftir vm morgininn er sol var litt farin var Suerrir konungr farinn or bænum med flest allt lid ok hafdi sua litt skipat at þeir vrdu flytiaz a baatum milli skipanna at reisa viduna ok draga seglin. þa sa þeir skip Magnuss konungs at þau sigldu sunnan fyrir Hvarfsnes. þa sa Heklungar skip Eyiolfs ok þottuz vita at Birkibeinar mundu vera ok sigldu eftir þeim a .v. skipum ok raaku þa allt nordr i Furusund. þat var Birkibeinum enn mesti vaadi allt fyrir sunnan Stad huar sem þeir skylldu niosnum hallda alla þa stund er stod deila milli Magnuss konungs ok Suerris konungs þa var þat iafnt huart sem þeir hittu bændr edr landzfolk kaupmenn edr fiskimenn at þeim mun alldri sagt vera til Magnuss konungs edr hans manna þoat eitt annes væri milli þeirra edr eitt leiti ef þeir voru a landi. enn ef Magnuss konungs menn hofdu meira lid þa sogdu allir til Birkibeina huar sem þeir voru staddir. ok kom þetta skipti opt Birkibeinum til manntions edr lifshaaska. enn þat mælltu allir bædi vinir ok vuinir at þeir þottu forda diarfliga bera niosnirnar optliga ok komaz þa iafnan vndan er engi vænti þeim lifs ok opt þar i mot huerfa ok fa sigr er vlikligt þotti vera. Fyrir Nordnesi fell Sindri Sæbiarnarsun af Suerris konungs lidi ok mart manna. er þat ok maal manna at eingi orrosta hafi snarpari verit er Suerrir konungr hafi aatt ok vsynna hafi verit huarn veg hniga mundi adr enn audna skipti sigrinum. enn eigi sottu menn Magnuss konungs vdiarfligar fram allt þar til er þeir flydu ok þeir þottuz sigrinn hafa handtekit i fystu ok mest fyrir þui at þeir hugdu at Birkibeinar munda ecki vel kunna at beriaz a skipum. þuiat eitt sinn fyrr þa er þeir hofdu a skipum bariz nordr fyrir Gaularaasi þa flydu þeir Birkibeinar. Suerrir konungr for nordr skyndiliga til Þrondheims ok þui næst til Nidaross var þa vid honum vel tekit let hann vpp setia skipin ok bioz vm i bænum. var þa vpphalldit vel treborginni vt vid Jluvollu er Eysteinn erchibyskup hafdi gera laatid. þa let ok Suerrir konungr setia kraka vtan fra borg et fremra med sio ok vard þat eigi algort a þui sumri. sat konungr nu þar.


Eirekr kom til Suerris konungs

53. Þat sama var kom til Suerris konungs Eirekr sa er kalladiz sun Sigurdar konungs Haralldzsunar ok hafdi verit langa rid vtanlandz ok allt til Jorsala ok farit i aana Jordaan ok hafdi loganda kerti i hendi ok var þat hans sogn ok hans manna at aadr hann stigi i aana mællti hann at gud skylldi lata kertid logende koma vpp or anni. ef ek er sannr sonr Sigurdar konungs. ok sogdu þeir at hann geck vpp or aanni med loganda kertid. Eirekr hafdi ok verit i Miklegardi a mala med Grickiakonungi. vida haf(d)i hann verit siþan i Sudrriki ok med morgum tignum monnum. hann var miok kurteiss madr ok margs vel kunnandi litill madr vexti ok ecki fridr. hann beiddiz þess af Suerri konungi at hann leyfdi honum at flytia skirslur ok færazst i ætt þa er hann kuez eiga at hann væri son Sigurdar konungs. Suerrir konungr bar þetta maal fyrir hofdingia sina fyst ok leitadi af þeim raadagiordar. enn þui næst hafdi hann vppi maalit a hirdstefnum ok kuaz þar vita vilia af ollu lidinu huert þeirra samþycki væri. enn þer fenguz þau suor af ollu lidinu at þeir villdu þiona Suerri konungi enn engum odrum. enn hofdingiar fystu þess at vnna Eireki sannz fadernis. þa mællti Suerrir |[51] konungr til Eireks. med raadi vina minna vil ek gefa þer orlof til at flytia skirslur sua at gud sanni faderni þitt. enn þo at sua beri til at þu verdir brodir minn ok son Sigurdar konungs þa hefir mik sua mikit kostad konungsnafnit ok riki þetta er nu hefir ek ok sua morg volk ok vandrædi ok storar mannhættur hefi ek þolat ok ver Birkibeinar at eigi þer ok ongum odrum vil ek lia edr vpp gefa konungsnafn edr riki þetta. nu maattu taka þenna kost ef þu vill med sætt ok orlofui af mer enn at odrum kosti skalltu fara hedan i gridum sua sem þu vart ertu komt her. Eirekr þackadi konungi med fogrum ordum þuiat hann var sniallr madr i maali er hann lofadi honum skirslur ok kuaz þann kost gierne vilia at sanna faderni sitt enn eiga þatan af sitt maal a guds valldi ok konungs. Litlu sidarr fastadi Eirekr til iarns ok þa er hann skylldi iarnit bera skildi Suerrir konungr fyrir eidstafinn ok mællti sua. at her leggr þu hendr a helga doma ok þui skytr þu til guds ok sua laati hann hond þina heila vndan iarni koma sem þu ert son Sigurdar konungs ok brodir minn. Þa suarar Eirekr. sua laati gud mik bera heila hond mina fra iarni at ek em son Sigurdar konungs. enn eigi vil (ek) þetta iarn bera fleirum monnum til fadernis enn mer. Ok eftir þessum eidstaf bar hann iarn ok vard vel skirr. Suerrir konungr tok þa vel vid frændsemi Eireks ok setti hann hofdingia innan hirdar. var Eirekr vinsæll madr ok manna litillaatazstr ok hellt allra manna bezst sina menn.


Vidtal konunga Suerris ok Magnuss

54. Magnus konungr kom til Biorgyniar lidi sinu ok dualdiz þar vm vorit. ok er fram leid lætr hann bua her sinn ok ferr nordr til kaupangs ok koma þar at Olafsvoku enni sidarri. Suerrir konungr bioz vid i bænum ok hafdi mikit lid fyrir þui at bændr hetu honum geingi sinu. er þar var fioldi kominn i bæinn eftir þui sem vandi var til at fara til bearens vm gilldistid. Ok la Magnus konungr miok leingi vt vid Holm þuiat honum þotti eigi arenniligt vera vid mannfiolda þann allan er hann saa þann er Suerrir konungr hafdi ok villdi bida þess er lokit[52] væri gilldistidinni ok bændr færi heim. ok i þessi bidstund toluduz konungar vid stund nockura a huerium degi. ok let Suerrir konungr bioda enn sem fyrr Magnusi konungi at skipta landinu i helminga. baud hann at skipta enn Magnus konungr keyri. eftir þat tal var huarki iattad ne neitad af Magnusi konungi. þa let Suerrir konungr blasa til þings i bænum ok sagdi hondum huat þeir hofdu talat ok sagdi þeim bod sin ok tal. at þessu vard godr romr ok kuoduz allir fegnir þui ef fridadiz ok enn legdi þeir til vmrædu. ok voru sett grid medan sætt þeirra stod. Reri þa enn Magnus konungr inn at Eyrum med einni skutu. enn Suerrir konungr sat a hesti vppi a eyrunum ok var med honum fioldi mannz ok flest bændr ok bęarmenn er foruitni var aa huat konungar toludu edr huersu þeir lyktadi ræduna. Nichulas Arneson taladi þa fyrst af hendi Magnuss konungs ok for su ræda likliga til sættar eftir þeirra vmrædu er aadr hafdi milli farit taladi langt erendi ok sniallt. Menn Magnuss konungs hofdu roit nockurum skipum vpp i aana enn Birkibeinar geingu ofan i mot þeim ok letu bera mungaat ofan or bęnum ok settuz allir samt ok drucku vt a Brottueyri ok toluduz vid. ok þo at þeir væri i tuennum flockum þa voru þeir þo margir frændr ok hofdu fyrr verit vinir. Þa tok Suerrir konungr til maals ok kuez fwss vera at sættaz vid Magnus konung sua at fridadiz land. baud þa enn at skipta landinu i helminga ok væri þeir badir konungar sem fyrr hofdu verit synir Magnuss konungs berbeins edr synir Haralldz gilla. taldi ok þat er Magnus konungr enn godi hafdi midlat halft land vid Haralld konung fodurbrodur sinn. þa hofdu oftaz .ij. verit senn konungar at Noregi enn stundum fleiri ok sagdi sua at þat maatti vel gera at dæma um hinna fyrri konunga. Bændr ok bęarmenn gerdu godann rom at þessu ok kolludu vel bodit. Magnus konungr stod vpp ok mællti haatt ok tok þo fyst stilliliga[53] til orda ok sagdi sua. þat er mer sagt vm Noregs konunga þa er þer tekit til dæma at .ij. hafi senn verit. þa hefir su midlan verit gerr med kærleik ok blidu milli brædra edr annarra frænda ok hefir optaz lokit med vsætt þeirra vidskiptum enn sumstadar med alldrtila ok berr þat hingat næst voru minni. enn min vaandrædi ok vgipta hefir vordit sua stor nu vm rid i laati gỏfugra frænda minna ok vina þa veit ek þat þo at ek ganga at nockurum naudasættum at ecki mun ockr Suerri hirdir þessar verda hægar at hafa i einum kaupstad edr i einni maalagiof at þuilikum sokum sem her er a milli manna. nu mun þat af þui skammr fordi verda þo at þess se freistat. Þa suarer Suerrir konungr. þat er satt er þer segit Magnus konungr at vera kann vm fridinn þo at vit vilim hallda at þo riufui adrir. nu helldr enn ockr vgifta veri leingr sua margra manna mein þa vil ek fara brott or landi med lid mitt ef þer vilit binda þat suardogum at ek skal hafa til forraada haalft land ok setia þar yfir mina menn i fridi ok frelsi. þa mun ek dueliaz or landi .iij. vetr. enn er ek kemr aftr þa skolu þer ok ydrir menn ryma land fyrir mer adra þria vetr med þuilikum kosti sem ver gerum adr. Þa suarar Magnus konungr. þat vil ek Suerrir at þu farir brott or landi ok þat med et þu komir alldri aftr. ek var vigdr ok koronadr af legetanum af Romaborg ok at raadi allz landzfolks. ek suarda þat i vigslu minni at ek skylldi hallda landzlỏg ok veria med suerdi þui er ek tok i vixlunni land þetta fyrir vfridi ok agangi vondra manna. ek het ok þui at laata helldr lif mitt enn ganga a þenna eidstaf. nu raadi gud hue langt lif mitt verdr enn ecki er |[54] vm þat at tala at ek muna riufa eida vixslu minnar fyrir bleydi sakir sua at ek midla landit fyrir þer Suerrir. at ek hefir aadr latid fyrir ydr Birkibeinum .c. lendra manna ok þann einn er mer var meiri skadi at enn hinum ollum enn þat var Erlingr jarl fadir minn. þat er mer ok vgeranda at midla rikit þer Suerrir þeim manni er ek hygg at enga ætt eigi til at vera konungr huarki her ne i odrum stad. er þat sannaz at ek skal annathuart hallda ollum Noregi edr laata allan ok þar lifit med. Þa suaradi Suerrir konungr. þess eina minniz þu nu Magnus konungr huerr yduarr skadi er vordinn i vorum skiptum. enn þer litid eigi aa hitt huat ek hefir laatid af ydrum frændum er meire er at telia ok stærra enn þat sem nu [hefir ek talt ok þer[55] fyst þat at fadir minn var felldr Sigurdr konungr sudr i Biorgyn ok þui næst var felldr Eysteinn konungr i Vik austr faudurbrodir minn ok nockurri stundu sidarr eftir fall Jnga konungs ok Hakon brodir minn var til konungs tekinn vm allt land þa reisti Erlingr skacki flock i mot honum ok felldi hann sudr a Mæri ok marga lenda menn med honum ok adra dreingi goda. Haralld brodur minn let Erlingr heingia sudr a Huarfsnesi sem einn krakuvnga. Sigurdr brodir minn var hogginn sudr i Biorgyn. Eystein brædrung minn felldu þer a Ræ. nu matta ek þat mæla sem þer mælltud at eigi mætta ek konungr vera ef ek skyllda sættaz vid ydr edr skipta ydr af minni fodurleifd fyrir þui at þat vard en alldri fyrr i Noregi er eigi var konungr konungsson fyrr enn þu Magnus konungr. ok enn skal it sama vera af minni hendi sem fyrr var. gack vpp a Jluvollu ok buz til bardaga enn ek skal ganga or borginni medr minn lidi ok muntu enn fara þuilikum fỏrum edr verri enn mest er ver bỏrdumz þuiat nu mun gud vilia at endir verdi a þessu rangliga riki er þu hetir haft vm rid.


(Af) bodum Magnuss konungs

55. Þa suarar Magnus konungr. eigi munum ver nu ganga optar vpp at blotvoll þinn Suerrir. gack helldr a skip ok skipa iafnmorg skip ok leggium vt or anni. Þa suarar Suerrir konungr. skip vor eru nu vpp sett ok ecki buin til bardaga at sinne. enn þo ma ek fa .iij. skip enn þu skipa onnur .iij. sem þer likar ok leggium þau saman .vj. Þa suaredi Magnus konungr. ek ætla at hitt mune bezst fallit at tyna nu eigi fleirum monnum enn aadr hafa laatiz i þessi þrætu. fyrir þui at þat er satt er þer segit at ek hefir oft vordit skyndiliga at fara fyrir ydrum monnum enn þu Suerrir liggr i fylgsnum ok i hreysum huert sinn þa er bardagar eru. ok ef þu þorir þa gack fram med vopnum þinum enn ek mun einn koma i mot þer ok skiptumz. þa hoggum vid ok hafi sa konungdominn er sigrazst. Þa suarar Suerrir konungr. helz audsæ er monnum ockur vgifta þott eigi beriumz vit sialfir ok eru til þess menn ockrir settir at beriaz fyrir ockr i bardogum. syniz mer þat ok okonungligt at beriaz i einvigium sem kempur þær er eingra manna eigu farraad. enn med þui Magnus konungr at þu girniz helldr at beriaz vid mik einn saman enn fleiri menn se vidstaddir þa tak þer hest enn ek mun annan ok ridum turnreid (þat) er rikra manna sidr. Sua sem a leid talit þa dro þui meirr i sundr med þeim ok sua þeim er samdryckiuna helldu. geingu nu allir Magnuss konungs menn a skip ok reru vt er anni. þa skutuz þeir aa ok reru Heklungar þa vndan. faam naattum sidar for Magnus konungr ut or Þrondheimi ok sudr til Biorghyniar.


Vidreign konunga Suerris ok Magnuss

56. Suerrir konungr let draga skutur vpp or enni yfir Eyrar a sioinn ok hliopu menn þar aa ok laugdu vt at Heklungum ok kuomu sua nærr at huorir skutu spiotum a adra. reru Heklungar þa vndan ok faam nottum sidar sudr til Biorgyniar ok vard eingi bardagi i þat sinn. dualdiz Magnus konungr i Biorgyn þann vetr. J þeirri snerru fellu margir menn af huarumtueggium ok miok mart vard saart. Karl kiotlær feck þar banesaar. Magnus konungr hafdi þat sumar tekit leidangr ok allar tekiur fyrir sunnan Þraandheims mynni. enn Suerrir konungr hafdi þa ecki lidi sinu til vidvistar nema þat er þeir fengu er Þrondheimi. Enn er Suerrir konungr spyrr at Magnus konungr var kominn sudr vm Stad med lidi sinu ok voru þa med honum flestir lendir menn hans þa gerdi hann þat raad at byria ferd sina til Vpplenda enn setti eptir i Þrondheimi Eirek brodur sinn ok annan hofdingia Kol Ysakrsson i Fol(s)kn ok sumt lidit med þeim at gæta skipanna. voru þar ok margir sueitarhofdingiar adrir. Suerrir konungr for alla leid til Vpplanda ok gerdi fyrir ser i bygdina sina menn at gilldra til veida ef þeir fengi nockut tekit af Heklungum edr fe þeirra. þa drapu þeir Ozsur vaagadrumb Jonssun ok Eyuind dyra Jonssun ok marga adra. for Suerrir konungr ofan til Osloar ok setti sina menn i syslur allt vm Vikina. enn Heklungar flydu vndan sumir austr enn sumir nordr til Magnuss konungs ok sogdu honum vm ferdir Suerris konungs ok hans manna.


Bardagi Magnuss konungs ok Eireks

57. Magnus konungr skipadi lidi sinu. sendi austr til Vikr mestan luta lids i moti Suerri konungi. var fyrir þui lidi Ormr konungsbrodir. enn Magnus konungr for sialfr med .vij. langskipum ok skuta et aatta ok vendi hann nordr med landi ok kom til Þrondheims litlu fyrir Marteinsmessu. enn Eirekr konungsson ok Kolr Ysaksson hofdu feingit nockurn afspring vm ferdir Magnuss konungs ok laata þeir vaka vm nætr i gilldisskaala. enn þeir vrdu eigi fyrr vid varir vm ferd Magnuss konungs enn þeir saa at skipin sigldu vtan fyrir Digrmula. þa var þeger blasit ollu lidinu ok settar fylkingar. aunnur vt a Eyrum ok var þar sett merki er Kolr fylgdi Ysaaksson ok sumt bæiarfolk. enn Eirekr konungssun hafdi fylkt vppi vid Skipa |[56] krok ok vt til Brottueyrar enn bearmenn sialfir hofdu fylking a bryggionum. Þeir Magnus konungr logdu segl sin er þeir foru inn vm Holm ok vtan at Krossi. þa logdu þeir oll saman skipin ok laagu þar lange rid dags. þat var laugardagr i vikunni. Þeir er a eyrunum voru vodu vt margir ok kostudu grioti enn sumir skutu ok eggiodu þa til landgaungu. enn þar komu engi suor i moti af Magnuss monnum fyrir þa sauk at hofdingiar voru aa tali ok gerdu raad sin. Hagbardr muntari geck þa at brudlaupi sinu i bænum. hann kalladi a Magnus konung ok kuez vilia bioda honum til brudlaups sins ok ollu lidi hans ok var þat gert miok vid spott. Ok vm nonskeid leysa þeir Magnus konungr flota sinn ok greida atrodr ok roa .iiij. skipum til aarinnar þau er stærst voru enn aunnur .iiij. at Eyrum. konungr sialfr reri i aana ok lagdi at þar er fyrir var merki Eireks konungssunar ok vard þar haurd vidtaka ok skaum. logdu þeir Magnus konungr sibyrt vid sandinn ok skutu bryggiunum vpp vndir fætr Birkibeinum. letu þar med ganga vtan af skipunum griot spiot ok skot sua at Birkibeinar hopudu vndan. Þa redu Heklungar þeger til vppgaungu enn Birkibeinar toku vid þeim ok fellu menn af huorumtueggium ok var mart saart. þa leiddiz bearmonnum þar at standa ok drifu þeir i bæinn vpp. Enn er Birkibeinar saa at þyntiz fylking þeirra ok þat at Heklungar sottu at fast þa snuaz þeir vndan ok flyia. enn Heklunger fylgia þeim ok fella marga menn. Enn þeir er vt logdu at Eyrum liopu þeger fyrir bord sua at siorr tok vndir hendr þeim ok ganga vpp enn Birkibeinar i moti ok tokz þar hardr bardagi. Þa mællti madr til Kols. vpp ætla ek nu Heklunga komna i aanne. Þa suarar Kolr. þat mun oss þaa raad at flyia. Þa suarar madr honum. mun nu eigi of seinat[57] Birkibeinum at flyia. Kolr snaradiz a mot honum. þar eru þeir komnir dioflarnir Heklungar. Ok hio þegar til hans ok huarr þeirra til annars. Ok þa er Eirekr konungssun flydi ok hans lid þa sneruz Heklungar vt a Eyrar sumir. ok voru þa komnir at þeim Kol ok hans monnum ok gafu þeim vhagliga bakslettu. fell þer Kolr ok mart hans sueitunga. enn allt flydi lidit þat er eftir var. Eirikr konungssun flydi vt vm borg ok sua vt til Gaulardals ok med honum mart lidit. sumt flydi vpp vm bru. sumir hliopu i kirkiur inn ok voru þeir flestir drepnir. fyrir þui at þa hellt eingi kirkia monnum ok þa var þat gert er eigi var fyrr at menn voru dregnir or Kristzkirkiu. Eyindr skraapr het madr forn Birkibeina enn mesti hermadr mikill ok sterkr. hann toku þeir or korinum i[58] Kristzkirkiu ok drogn hann vt ok logdu a kialka ok drogu vt a Eyrar ok drapu hann þar. Gudlaug vala toku þeir i kirkiunni ok hỏfdu hann med hỏndum langa stund ok pindu hann at segia huar Suerrir konungr hafdi folgit lausafe sitt edr huar vera mundi Lauardr sun Suerris konungs er aadr hafdi Gudlaugr fostrad. Hann sagdi til huarskis ok var honum þat vel borid siþan. Magnus konungr let drepa Gudlaug ok naligu fengu eingir grid af Birkibeinum þat er kostr var at drepa. Magnus konungr tok þar Olafsudina ok allan skipastol Suerris konungs .xxx. langskipa ok .iij. aull skip let hann fram setia ok brott bua þau er þeir maattu med fara enn brenna oll onnur. Magnus konungr styrdi þa Olafssudinna ok bioz or benum sem skyndiligaz þuiat hann spurdi at Eirekr konungssun hafdi bondasafnat inn i Gaulardal. ok er þeir foru vt eftir firdi gerdi hann til menn sina at hoggua[59] vpp bu fyrir Apla a Aastum ok fyrir Tosta a Ystum. þridia fyrir Helga a Rydaasi. þeir toku ok vpp fyrir Eireki ok Aarna efio ok foru allvspakliga hvar sem þeir kuomu vid medan þeir voru i Þrondheime. Eindridi torfi son Jons kutizu la eftir einskipa i Orknaarosi. Þann dag kom Baardr Guthormssun med .xxx. manna or Hefni sunnan ok a hlidina fyrir ofan Tungu. þa sa hann huar langskip laa ok þottiz vita at vera mundu Heklungar ok treystiz eigi til at raada. voru þar vm nattina ok gerdi monnum helldr kallt. Hann sendi menn til bear a Gelmini til Ceciliu konungsdottur ok spyr tidenda. Hon segir þeim mart a laun ok þat at menn Magnuss konungs voru þar. þeir villdu þegar fara at þeim ok drepa þa. Baardr villdi eigi til raada ok red hann. Foru Magnuss konungs menn a brott vm daginn eftir ok komu eftir Magnusi konungi. Bardr for inn til kaupangs ok dualdiz þar vm rid ok setti þar sueit sina. sottu þa til lags vid hann sueitarhofdingiar Birkibeina Helgi Þorfinnzsun Ottarr knerra Eyiulfr Aplasun. enn Eirikr konungssun for austr til Vikr til Suerris konungs ok sagdi honum sina ferd eigi sletta. Magnus konungr for þa sudr til Biorgyniar. Þa var med Magnusi konungi Hallr skalld Snorrasun. hann orti þa visur þessar.


Glymvoll ristr gulli
god er stillis faur roda
Olaafssud vnd eydi
audgrims buinn raudu.
nu er ægr or faur fægri
fellr kufr i suig dufu
suelldr med sæmd ok milldi
siklingr kominn hingat.


Berr fyrir Holm þar er haarri
hlyrs fagrgota styrir
staal bruna raud aa reydar
rymfioll vnd gram sniollum.
frægr med fremd ok sigri
folkbradr konungr baadi
darra þing vid dreingi
daugling kominn hingat.


Vidreign gesta ok hir(d)manna

58. Magnus konungr let bua veizlu. hann veitti hirdmonnum i hirdstofunni miklu enn gestum i Sunnifustofu. Gestum likadi illa er hirdmenn drucku miod enn þeir drucku mungat. ok fimta kuelld iolanna er gestir voru miok druknir liopu þeir til vopna ok gengu at konungsstofunni ok villdu vpp hoggua ok er konungi sagt. hliop hann skiott til dyranna ok villdi staudua þa. enn Baardr skiolldr þræll hans liop fyrir hann vt i forstofuna ok var þegar drepinn. þa sneri konungrinn aptr. raku hirdmenn aftr hurdina enn gestir brutu vpp. þa liopu fyrir dyrnar þeir er halldit hofdu fylgd vm daginn. þuiat þeir einir hofdu vopnin i stofunni sumir toku ofngriotid ok bordu vt i forstofuna. enn er bearmenn vrdu vid varir ok huskarlar Magnuss konungs taka þeir vopn sin ok geingu til hirdstofunnar ok stucku þa gestir fra ok vrdu enn margir menn saarir. ok vm morgininn eftir let Magnus konungr taka gestina er fyrir þessu hofdu raadit let hann summa fothoggua summa handhoggua. enn voru drepnir nockurir.


Fra Eiriki konungssyni

59. Þa er Eirikr konungssun kom austr til Suerris konungs ok hans lagsmenn bad hann konung fara nordr til Þrondheims sem skyndiligaz sagdi at Þrændir hafdi þess heitt at hann skylldi vera forstiori fyrir þeim sem hann hafdi heitid. þuiat Magnus konungr hafdi þess heitaz þa er hann for or Þrondheimi at koma sua i annat sinn at hann hefdi meira tom til at giallda Þrændum þau suik ok veelrædi er þeir hofdu haft vid hann ok Erling fodur hans. Suerrir konungr suarar sua (at) hann mun ecki fara at vm ord þeirra. kuat þa litla vitzsku synt hafa i raadagerd sinni. veitti þeim hardar atolur. quad hann ok þar stofnat til iolaveizlu med starfui ok kostnadi quaz ecki fyrr mundu fara enn a bak iolum.


Fra Ormi konungsbrodur

60. Ormr konungsbrodir kom austr til Vikr med lidi miklu for hann til Tunsbergs. ok laagu þeir a skipum iafnan ok foru stundum austr yfir Folldina stundum nordr a Agdir edr vm Vestfolld. hendu þa huorir menn fyrir odrum sua sem vid kuomuz. enn eigi foru Heklungar til Osloar ok ecki maatti konungr at þeim fara þuiat hann hafdi eingi skip. Suerrir konungr for or Oslu nordr til Þrondheims. vard þat til tidenda þa er hann for vm Hadeland at þeir ridi yfir [Raund at[60] isi. Þa brast nidr isinn ok tynduz þar .vij. menn ok allir agætir. Jonn skutilsueinn ok Halluardr leppr Sunnifusun. Augmundr Hallsteinssun brodir Lodins. vard huarki borgit monnum ne hestum.


Ferd Magnuss konungs

61. Magnus konungr bioz nu eftir iolin nordr til Þrondheims ok for or bænum eftir kyndilmesso ok hafdi hird sina ok villdarlid ok var skorat aa skipum .viij.c. manna. for hann skyndiliga ok laagu þo sumstadar i hofnum vedrfastir miok longum. enn þo komu þeir allt a vuart ok sua inn til bearins. Þat var laugardag i annarri viku langafostu. Þeir skipudu sua atrodrinum at sum skipin logdu at vt vid borg[61] sum at Eyrum sum reru vpp i aana ok liopu þeir vpp i bæinn enn skutur .ij. logdu at yfir vid Backa hlupu þar vpp vm Erlendzhaug stefndu til bruar. Birkibeinar voru i badstofum margir ok allir vbunir vid. Bardr Guthormsson vard fyst varr vid vfridinn ok liop yfir bru ok allir hans menn. Ozsur knerra ok Helgi Þorfinnzsun aattu skutu fyrir bryggium i konungsgardi ok hliopu þangat. Eyiolfr Aplasun hafdi geingit til bads a Grioti. hann heyrdi barn eitt mæla. her fara Heklungar. Eyiolfr tok klædin i fang ser ok liop vt ok vpp hia Crosskirkiu. foru þa Heklungar margir vtan. liop hann þa vpp vm Kristz kirkiugard. kom þa sueit i mot honum er vpp hafdi geingit. sneri hann þa ofuan a bryggior ok komz a skutu ok let fra bryggionni. sumir brugdu suerdum vpp enn sumir buklarum edr þui er i hondum hofdu ok letu þegar fra landi ok suipudu yfir aana. ok er þeir skylldu lenda fyrir nedan Skellingahamar enn fyrir ofan Erlendzhaug þa vissu þeir eigi huat volldi er skipit geck huergi hugdu sumir at kominn mundi vera a þa herfioturr ok allir mundu feigir. hitt var raunar at ackeri hafdi hangit fyrir bord ok hofdu þeir eigi gaad at draga vpp i skipit ok hellt þeim þat þa er gryntiz at landinu. hiuggu þeir nu þegar streinginn er þeir vissu enn þeim sueif þegar at landi. hlupu þeir þa a land. þeir foru baadir samt Ottar ok Eyiolfr. sniorr var fallinn mikill. Nu hlaupa Heklungar þeir er lent hofdu vid Backa mot þeim vid gatnamot fyrir ofan Erlendzhaug. hlupu huorir sem maattu. vrdu þrir fothuatazstir af Heklungum. þeir mættuz ok voru þeir Eyiolfr ok Ottar .ij. saman ok redu Heklungar eigi aa. komuz Birkibeinar a gotuna til sinna manna ok voru þa .xv. saman i dal nockurum fyrir nedan Berg. Ottar quaz vilia vid taka enn Eyiolfr latti. helldu Birkibeinar vndan ok vpp i Kleppabu ok þar yfir Nid. sua vt i Gaulardal komu þar allir saman þeir er vndan kuomuz. foru þa vpp vm Soknadal ok stefndu sua til fiallz. ok er þeir komu i Hiarkinn kom þar i mot þeim Suerrir konungr austan or Vik. þeir segia honum sinar vfarar ok laat margra sinna manna. enn þeir er konungi hofdu fylgt austan letu helldr hædlliga yfir þeirra ferd. Vm daginn eftir foru þeir ofan til Vppdals ok ridu þeir allir er konungi hofdu austan fylgt villdi eingi midla sinn hest þeim er nordan hafdi komit ok geingu þeir allir. Biarni Kalfsson var med Baardi Guthormssyni. hann kuat þetta.


Fant se ek huern a hesti
her er nu sidr hinn versti
leid eigum ver langa
en lendir menn ganga.


hir(d)menn skolu hlaupa
her er ei gott til kaupa
mun ek ei morgu kuida
enn matsueinar rida.


Suerrir konungr for ofan til Orkadals a þann bæ er Griotar heita. voru þar fyrir syslumenn Magnuss konungs het annarr Sigurdr enn annarr Hakon. toku Birkibeinar hus aa þeim ok drapu þa ok alla sueit þeirra. einn madr komz vndan vt vm skialldþili er het Ottar gaasi. þeir hleyptu hestum eftir honum .v. saman ok komz einn honum næst ok fylgdi honum leingz. þat var Suerrir konungr. Ottarr komz i kiarrskoga nockura ok stefnir sua ofan til Orkaaross. for þar yfir a baati ok sua inn til Steins ok þadan inn vm Gaularaas.


Magnus konungr sigradiz a Birkibeinum

62. Nu er at segia fra Magnusi konungi ok hans monnum. þeir sueima vm bæinn ok drapu mart af Birkibeinum þui engi þurfti þar grid at nefna. dualdiz konungr þar vm helgina ok sendi ord vt i Orkadal at hann mundi þar koma miduikudaginn eftir ok eiga þar þing. enn Gauldælir skylldu koma til bear friadaginn eftir. skal þar þa þing vera. Magnus konungr for vt til Orkadals med ollu lidi sinu. geck þar vpp til þings enn bændr voru |[62] komnir þar er stefnt var þingit. Konungr stod vpp ok taladi. langt mun ydr Þrændum þickia aa at minnaz þa er ver aattum adr næst samþinga. hafa nu sua lidit .iij. vetr at þer hafit eingar skylldur mer gert. nu vil ek at þer gialldit leidangr allann almenning þann er þer hafit aatt at gera a þeima .xij. manudum ok þar med tuenna adra. latid þar ok fylgia gialld fyrir rodr ok reida ok allar vtvinnur þær er konungr aa at hafa ok þar med landzskylldir ok sakeyri þann er þer hafit aadr greitt ok golldit fiandmonnum vorum ok hafi þeir fyrir þat guds reidi ok mina. Ok þadan af taladi (konungr) sua hart ok sua vard hann reidr at hann bannadiz vm ok bændr hugdu vm rid at hann mundi ganga at þeim ok drepa þa. Hroi het madr a Biarkastodum er suaradi konungi nockurum ordum. hann beiddi bændum fridar ok grida ok nockurra fresta a vm gialldit. konungr lagdi þeim haalfs maanadar stefnu at þa skylldi koma inn til bear gialldit. enn het hondum gridum ef gialldit kæmi fram. var þa konungi dæmdr leidangr. Þa foru þeir syslumenninir Sigurdr ok Hakon vpp a Griotar enn konungr for inn til bæar vm kuelldit.


Hersaga til Magnuss konungs

63. Þridia dag er lokit var formessum i bænum þa kom ecki (bonda) til þingsins. þa sa þeir fara nockura menn vtan vm Steinbiorg med vidarhloss. Magnus konungr var at herbergi i gardi Eireks Aarnasunar. J þui bili kom Ottarr gaasi er fyrr var fra sagt. ok þa er hann kom i bæinn stefndi hann i gardinn Eireks enn hirdmenn voru nockurir i gardinum. ok er þeir sa at madrinn for akafliga þa spurdu þeir ef hann vissi nockut til Birkibeina. Ecki segir ek ydr þat sagdi hann. huar er konungr. Vppi i Cristzkirkiu a stefnu sogdu þeir. Hann stefnir þegar or gardinum ok til konungs. Litlu sidarr kom konungr i gardinn ok liop akaft ok kalladi at menn skylldu taka vopn sin ok vt a skipin sem skiotaz. her fara Birkibeinar at oss. Þui næst quat ludr vid. tok þa huerr sin vapn ok klædi ok miok af skyndingu. hlupu a skipin ok logdu vt til Holms. Ok er a leid daginn komu ecki Birkibeinar ok ecki Gauldælar ok þotti þat vndarligt ef Birkibeinar væri eigi i nand enn þat þotti flestum likara at niosnarmadr mundi logit hafa. enn hann hellt sinni sogn iafnan ok var hann a konungs skipi. margir baadu þa konung orlofs at fara inn til bear þeir er eftir aattu vopn ok klædi edr silfr. sumir villdu sækia ser dryck sumir aattu konur i bænum. Magnus konungr latti þa at fara til bearens enn lofadi faam. enn margir foru eigi at sidr.


Vidreign Birkibeina ok Heklunga

64. Sverrir konungr ok Birkibeinar laagu vpp a asinum ok vissu oll tidendi i beinn. enn konungr villdi at þeir bidi enn þar til er flest lidit væri i badstofum. enn lidsmenn redu ok voru helldr veidibradir ok redu snemma i bæinn. Þa var a regn mikit. vard engi vidtaka ok drapu miok mart manna. þar fell Einar skipstiornarmadr Magnuss konungs. sumir komuz vndan aa batum ok reru vt til Holms. þa foru ok batar miok margir vtan fra Holmi ok ætludu inn til bear aadr þeir sa at Birkibeinar foru vtan at borg. Magnus konungr for þegar i brott med lidinu vt eftir firdi ok sua alla leid þar til er hann kom til Biorgyniar. Þat var mal manna at þa þotti miok syna huersu Magnusi konungi ok hans monnum var þa otti mikill at ganga i fylkta orrosto i moti Suerri konungi ok hans lidi er þeir flydu orrostolaust or bænum þegar (er) þeim kom niosn vm ferdir Birkibeina. ok hafdi Magnus konungr þa atta .c. manna. enn Suerrir konungr hafdi eigi meirr enn halft fiorda .c. manna ok þat enn at þa var treborginni sua vel halldit ok dikinu fyrir vtan at betra var at veria med haalfu minna lidi enn til sækia. J þenna tima hafdi Magnus konungr einn skipastolinn ok hafdi hann þui einn allt landit fyrir sunnan Þrandheims minni at skylldum ok skottum nema þat eina er Birkibeinar skutuz sudr aa Mæri enn huorirtueggiu foru med skutur ospakliga þegar er eigi voru hofdingiarnir nær. Birkibeinar hofdu sueitir sinar i Vik austr edr vm Upplond þuiat þat var þeim vænst til fefangs. Heklungar veittu þeim oft aaraasir ok huorir odrum ok hofdu ymsir sigr. ok væri þar mart af at segia. enn þo munu ver helldr rita þa atburdi er oss þickia merkiligri ok þat er konungarnir sialfir hafa vid verit staddir. Suerrir konungr let þa vm vorit eftir setia kraka sua at allt var krakat et ytra med sio inn vm gilldisskala ok þa vpp vm eyrarnar þuers til arinnar. þa med anni allt vpp at bryggium. sett var ok valslaungua vt a Brottueyri ok gerr kastali vpp vid bru.


Fra Magnusi konungi ok Suerri

65. Magnus konungr bioz vm sumarit eftir or Biorgyn ok droz honum þa enn mikill herr sunnan or landi. voru þar med honum flestir allir lendir menn hans. ok er hann kemr til Þrondheims lagdi hann herinum inn vid Holm ok la þar nockurar nætr. Suerrir konungr sat i bænum. þa for Magnus konungr inn i Þrondheim ok tok þar leidangr. foru sua vt til bear. hann laa hina fystu nott vid Depil fyrir innan Hladhamra. enn vm morgininn er lysti var sua mikill myrqui a sionum at ecki maatti sia meirr enn stafna a milli ok reri þa Magnus konungr i logni til Holms. Ok er Suerrir konungr heyrdi rodr þeirra enn saa eigi þa hugdi hann at þeir mundi at leggia ok let ollu lidi blaasa vt aa Eyrar. enn þeir Magnus konungr voru vid Holm vm nottina. Vm morgininn logdu þeir inn at Jluvollum ok gengu vpp med mestum þora lidsins ok foru nær innborginne. Birkibeinar sottu moti þeim vt til borgarinnar ok skutuz aa. Magnus konungr ok menn hans ætludu at banna allar atflutningar at bænum bædi af sio ok landi. þa brenndu þeir bruna a Nid. Suerrir konungr sotti vt til borger med lid sitt ok let þar gera tialldbudir. hann let þar taka .ij. stofur or bænum ok flytia vt þangat ok setia vt vid borgina. saatu nv sua huarir vm rid. Magnuss konungs menn voru flestir a skipum vm nætr. enn skipt til sueitum vm nætr at vaka vid borgina. ok hofdu þar iafnan fiolment. þeir hofdu vm nætr ellda stora vt a vollunum. þat sa Birkibeinar at þangat var liost at lita enn þa var myrk nott sua at skamt maatti sia fra elldinum. A einni nott vapnaz Birkibeinar |[63] ganga vt or borginni ok veita Heklungum aaraas. finna þeir eigi fyrr enn orfar huina yfir hofdi þeim. ok þui næst var eigi langt at bida at spiotum var skotit. þui næst neyttu Birkibeinar suerda sinna ok drapu vm nottina mikit lid enn allt flydi er þui kom vid. enn þeir er a skipunum voru heyrdu ludrana ok herop mikit vpp a volluna. þa roa þeir at landi ok setia vpp merki sitt ok ganga vpp ok vilia duga sinum monnum. enn fyrir þui at myrkt var finna þeir eigi fyrr enn flottamennirnir hlaupa vpp a þa ok þui næst mættu þeir kesiulogum ok suerdshoggum Birkibeina. fellu þa þar margir þeir at med hlaupi hefdi vndan komiz ef eigi hefdi þeirra felagar sialfra stoduat þa. enn er þetta lid var komit i lid Heklunga þa vard ecki of vidtokunni. ok flydu þeir þa hardaz til skipanna er mest hofdu eggiat vppgaungunnar. fellu margir ok margir hlupu a kaf enn margir naadu skipunum. Suerrir konungr for aftr til landtiallda sinna inn vm borgina ok hans menn ok hofdu feingit mikit lutskipti i vopnum klædum gulli ok silfri. Enn er lysti of morginin þa sa Birkibeinar at Heklungar laagu þar þyckt ok bleiktu sidurnar vt a volluna. Þeir Magnus konungr reru vt til Holms ok faam nottum sidarr fara þeir vt or Þrondheimi ok sua sudr til Biorgyniar ok sat þar vm vetrinn. Enn Suerrir konungr sat þann vetr i kaupangi. Þann vetr let Suerrir konungr efna til borgargerdar vt a Steinbiorgum ok var hans herbergi buit i ondverda langafostu. for þa konungr vt til borgar ok var þar iafnan vm vorit ok sumt lidit enn sumt var i bænum. Þann vetr let ok Suerrir konungr reisa skip i kaupangi meira myklu enn onnur skip þau er þa voru i Noregi. þat voru .ij. rum hins fiorda tigar ok þo mikit at þui. þat var kallat Mariusudin.


Fra Suerri konungi

66. Þat var a onduerdum vetri at Suerrir konungr let blasa til þings bædi sinum monnum ok bæiarmonnum. þa taladi hann sua. mikil vandrædi hofum ver haft vm rid huortueggia minir menn ok bearmenn ok slik sama bændr i herudum. er her nu sultr ok seyra sem vaan er þar sem mikill herr er saman kominn i einn stad ok fæz vm .ij. vetr siþan ver mistum skipa varra er oss hafa oll þyngsl af stadit. nu veit ek her fa skip innan fiardar þau er herfær se ok er þat satt at segia ef ek vissa von þess at ver Birkibeinar ok Heklungar mundum ymsir at roaz. enn nu med þui at minum monnum leidiz þessi belltadrattrinn þa se ek engan vtveg oss annann enn snuaz til Vpplanda ok þadan vpp aa Vermaland ok allt a Gautland. Lauk sua maalinu at allir hans menn skylldu til ferdar buaz. enn eftir i vikunni voru skỏdir .xx. hestar ok .c. ok var buiz til ferdar. Þetta spurdiz af kaupmonnum þeim er nordan foru til Biorgyniar. enn þar var þa saman komit fiolmenni mikit Magnus konungr ok allir hans lendir menn ok hofdingiar ok hofdu þar oll storskip sin ok ætludu at fara nordr at Suerri konungi. enn þui dualdiz at þeir spurdu at hann ætladi brott or Þrondheimi. raufz þa safnadrinn. enn Suerrir konungr dualdiz fram vm iol i kaupangi. Eftir iolin for Suerrir konungr skyndiliga a skutum nockurum sudr til Biorgyniar ok ætladi at koma a vuart. enn er hann kom a Mæri tok hann þa anduidri ok laa þar vm rid. enn er hann þottiz vita at niosn mundi kominn i bęinn sneri hann nordr aftr til Þrondheims ok sat þar vm vetrinn.


Capitulum

67. Þorgils het syslumadr Suerris konungs hann hafdi syslu nordr a Halogalandi i nỏrdzstu þingaa. hann hafdi ok finnferd ok foru vm vetrinn a fiall at finnkaupum ok skatti. þa bio i Biarkey Vidkunnr Erlingssun er manna vænligazstr þotti vera a vngum alldri a Halogalandi. hann var þa attian vetra gamall ok hafdi nytekit vid fodurleifd sinni. Magnus konungr sendi ord Vidkunni at koma til sin ok taka af ser lendz mannz rett sua sem burdir hans voru til. þat var ok margra manna maal at fleira mundi vera i ordsending konungs vid Vidkunn ok munu þat vera einkamaal milli þeirra. Vidkunnr aatti .ij. systr ok baadar fridar ok þottu þær kostir agetir. þa var ok vgift Ragnhilldr systir Magnuss konungs. Vidkunnr for vm vetrinn inn i fiordu ok niosnar vm Birkibeina. ok þa er Þorgils kom af fialli ok hafdi mikit fe þa sat Vidkunnr fyrir honum i Ægisfirdi ok drap þar Þorgils ok þaa .xij. saman ok allt feit ok hafdi med ser til Biarkeyiar. Vm vorit eftir bioz Vidkunnr nordan at fara. hann hafdi Gullbringuna tuitugsessu ok mikit at þui er aatt hafdi Eysteinn erchibyskup. var hon allvel skipud at vopnum ok monnum. vistabyrding hafa þeir annat skip. þar voru ok med honnum systur hans baadar ok Jon drumbi modurbrodir hans. þeir Vidkunnr foru diarfliga ok vgdu ecki at ser. hofdu skiolldu sina vid stafna enn bryniur allar i kistum vndir þilium nidri. Suerrir konungr spyrr huat Vidkunnr hafdiz at ok gerdi i mot honum Baard Guttormssun ok Juar selka med .vij. skutum. enn er þeir komu nordr i Aungli[64] þa sa þeir skip Vidkunnz at hann sigldi nordan yfir Ofota. þat var vppstigningardag snemma. Birkibeinar reru inn vndir Steigarbiorg ok bidu þar. enn þeir Vidkunnr sa þa eigi fyrr enn skipin rendu naliga saman leyptu þeir þa ofan seglinu. enn Birkibeinar logdu at þeim a bædi bord ok veittu harda atsokn. enn Vidkunnz menn hofdu ecki at veriaz med nema hoggvopn sin ok sneri mannfellinu braatt a þa Vidkunn. þa villdu þeir skiota baati ok villdu flytia af konurnar ok vard þat ecki þuiat skiott red vm. Birkibeinar hofdu sigr. fell þar Vidkunnr ok all(t) foruneyti hans. |[65] toku Birkibeinar Gullbringuna ok allt þat er aa var ok hofdu sudr til Þrondheims ok hittu Suerri konung. lofadi hann miok þessa ferd.


Fra Birkibeinum ok Heklungum

68. Vm varit eftir pascha atti Suerrir konungr opt þing vid sina menn ok bearmenn ok gerdi fyrir þeim ymsa ætlan. ok stadfestiz ecki vm þat ok þar kom at engi þottiz vita huert raad hann mun taka. stundum var þat mællt at þeir skylldi austr til Vikr ok austr til Gautlandz. stundum þat at ganga a skutur ok sigla vestr til Orkneyia edr allt til Sudreyia. allt hafdi Magnus konungr niosn af þessu. sat hann i Biorgyn ok droz honum þa enn mikill herr ok hafdi fiolda skipa. Þat raad tok Suerrir konungr at hann steig a skutur ok hafdi .xx. skip ok flest sma. sagdi hann lidinu at hann villdi snuaz nordr a Haalogaland. enn er hann kom vt or Þrondheimamynni til Agdaness þa var a huass vindr nordan ok let hann blasa ollu lidinu af skipunum ok aatti husþing ok mællti. þann kurr sem ek hefir a gert vm nordrferdina til Halogalandz edr at rida vpp a Gautland þa var þat ecki alhuga gert. ok er oss þat þungt at roa nordr erfidann storm til litilla gæda eru ver þar komnir naliga i botnholu fyrir þeim Heklungum. nu se ek et þat er inndælla at laata suifa skuturnar foruindis sudr eftir sundum. ok er sua sem mællt er at sa hefir er hættir. eigum ver kost þegar ver vilium at bregda til hafs vt ok sigla et ytra til hafs ok til Vikr austr. Allir suorudu at þetta væri hitt bezsta rád ok sigla þeir þa sudr alla leid til þess er þeir kuomu sudr vm Stad. þa let konungr saman leggia ok atti tal vid menn sina. nu syniz mer vel raadit vm vora ferd her til ok mun nu raadligaz at snua vtleid ok sua til Vikr austr ok er gott heilum vagni heim at aka. er ok sa kostr at leita til Biorgyniar ef nockur fong þætti a vera ok er þat ecki raadligt enn heita maa þat Birkibeinum huaut[66]. enn eigi vil (ek) þess einkum fysa. Þat kuro margir Birkibeinar at fara til bear ok þotti þeim gott ef þeir fengi nockut fang a Heklungum. Þa gerdi konungr skutur nockurer inn i Vlfasund hann sigldi sialfr et ytra til Aleyiar sundz. Birkibeinar toku inni i Vlfasund .ij. skutur af Heklungum er verit hofdu a niosn drapu flest gaafu grid nockurum monnum ok hofdu tidendi af. þeir sogdu at .iij. skutur laagu i Aleyier sundi a[67] niosn. enn viti var sudr a Haeyinni enn annar innan a Fenring ok ser fra þessum vita bædi inn nerdra vitann ok sua inn til bear. sogdu þeir ok at allr herrinn suaf vppi i bænum ok sua i huerium gardi huerr suaf rikismanna ok oll skip þeirra flutu tiolldut fyrir bryggium ok þeir vgdu ecki at ser. koma þeir til Suerris konungs nu þessum tidendum. Ok þa er þeir sigla nordan vm sundit gerdi konungr lid fyrir med þeim skutunum er þeir hofdu tekit af Heklungum ok bundu þar vid stafna skiolldu þa er audkendazstir voru er Heklungar hofdu att. foru þær skutur sudr fyrir. enn er þeir sigldu a fiordinn sudr fra Drifeyium þa sa Heklungar ok kendu bratt skuturnar ok skiollduna ok hugdu at vera mundi felagar þeirra ok voruduz ecki ok fundu eigi fyrr at vfridrinn væri enn skuturnar brunudu i sundit at þeim. Birkibeinar sendu þeim bædi orfar ok spiot. hopudu Heklungar vpp a land ok voru margir drepnir ok særdir. Birkibeinar toku skuturnar ok allt þat er aa var ok bidu þar konungs. Eftir þetta roa þeir sudr leid sina ok er þeir sækia sudr i sundit þa gerdi koungr fyrir skutur þær er þeir hofdu tekit af Heklungum ok bidr þa taka vitann af Haeyiunni. enn Birkibeinar voru veidibraadir ok reru eftir skiotara enn konungr villdi ok verdr vitakarll varr vid ok skaut elldi i vitann. ok iafnskiott quomu Birkibeinar ok brutu i sundr vitann ok vard ecki vart til ens sydra vitans. roa þeir sudr med sialfu landinu þuiat þar bar skugga a sioinn af fiollunum.


Fall Heklunga

69. Adr þeir reru at Holldhellu atti konungr tal vid lid sitt ok mællti. eingu er enn i spillt vm vort raad. megum ver enn sudr laata fliota vm bæinn ok laupa sua yfir hond þeim. enn allir kuoduz fusari til bearins at leggia. Nu segir konungr at hann vill þess ecki letia ok kuad þat likara at Heklungar mundi konungi sinum ecki miok stodugir ef þeir vakna suefnǫrir ok aulodir þa er ver komum þeim dyn fyrir dyrr. ver skulum sua haatta atrodrinum at Eirekr brodir minn ok .x. skuturner enar stærri skolu roa vndir bergit ok ganga þar vpp. laata fara hans merki vtan vm Cristz kirkiugard ok sua i konungsgardinn. enn ek mun roa fram fyrir Holm ok inn fyrir bryggiur ok leita til skipanna. munu ver vppganga sumir þegar fyrir innan Sandbru enn sumir vm Miklagard ok vpp i Mariu kirkiugard enn sumir inn i Petrs kirkiugard ok sua vpp vm stræti. Vlfr af Laufnesi skal roa med .ij. skutur inn i vagsbotn ok ganga þar vpp med merki fara sua innan vm stræti ok gegna þeim er þann veg stefna. Suerrir konungr greidir nu atrodrinn sua sem skipat var. liosta þeir nu i aarum ok roa sem akafligaz inn fyrir bryggiornar þar sem langskipin lagu hoggua streingina ok hrinda vt bryggiunum. fliota skipin vt a voginn þuiat eingir voru menn a skipunum til gæzslu. Birkibeinar hlaupa þa vpp a bryggiur. for þa merki konungs vpp ok æpa herỏp ok hlaupa vpp i bæinn stefna þa vpp i gardana þa er þeir vissu von Heklunga fyrir. fell þar mart af Heklungum enn fioldi allr flydi. Þa er Suerrir konungr kom vpp til Mariukirkiu þa var þar fyrir honum Jonn Hallkelssun ok bad grida. konungr gaf honum grid ok sonum hans .ij. Rỏgnvalldi ok Hallkatli. Suerrir konungr sneriz nu vt eftir stræti ok sum sueitin. enn sum inn eftir bryggium ok hiuggu vt bædi kaupskipin ok langskipin ok var fullr vogrinn allir af skipum. Þeir Vlfr sottu innan vm stræti ok drapu þar marga menn ok finna einga vidtoku. Þa er þeir Eirekr lenda vt i Holminum heyra þeir herỏp mikit i bęinn ok hugdu at |[68] Heklungar mundu hafa vordit varir vid ok mundi veita þeim vidtoku þuiat þeir vissu ef Magnus konungr væri vidbuinn at hann hafdi sua mikinn her fyrir i bænum at Suerri konungi væri vfæra i at beriaz vid hann. enn eigi at sidr laupa þeir vpp diarfliga æpa herỏp. renna vtan vm Cristz kirkiugard. Magnus konungr suaf i hallinni ok oll konungs sueitin. Magnus konungr var i suolunum vti ok heyrdi er vpp kom et fyrsta herop vt i Cristz kirkiugardi ok liop þa fram eftir suolunum ok vt i sualirnar ok ofan i kirkiugardinn ok var þat furdu haatt hlaup. Konungr stefndi vpp vm byskupsgard ok sua fyrir ofan Veisuna ok sua inn fyrir ofan Kopr ok sua fyrir ofan Nichulaskirkiu ok kuomu þa þannig hans menn. foru þa allt it efra inn til Olafskirkiu. kom þa saman lid hans. Birkibeinar hofdu ecki rannsakat bæinn þuiat þeir villdu huata vt i konungsgard. Þa er merki Suerris konungs for innan i konungsgard þa vod annat merki ofan eftir gardinum i moti þeim. skutu huorir at odrum ok var vid sialft buit at þeir mundi beriaz adr þeir kenduz. þar for Eirekr konungssun. sneruz þa allir samt ofan at hallinni ok sækia þar at enn Heklungar vorduz med vopnum ok ofngrioti. var þat long rid fell þar mart godra dreingia. ok er þeir vissu at Magnus konungr var ecki þar let Suerrir konungr gefa grid þeim flestum er beiddu. Eysteinn erchibyskup var med skip sitt yfir vid Jonsbryggiur. hlupu menn hans vpp med vopnum ok ætludu til lids vid Magnus konung enn Birkibeinar mættu þeim ok drapu af þeim .xxx. manna enn raaku aftr allt annat. þar fellu frændr erchibyskups Olafr langi ok Gudbrandr Þorbergssun. enn vt i hallinni fellu þeir Halluardr marardraf Paal Eireksson vr Vppdal. Þa er Magnus konungr kom vpp vm Nunnusetr mætti hann lidi sinu ok spurdi ef monnum þætti raad at snua til bearins. hann quad ser sagt at Birkibeinar hefdi faat lid. margir quadu þat hitt mesta vraad vopnlausum monnum at ganga til orrosto þuiat faatt eitt manna hefdi aluæpni enn mart litt klætt er menn hofdu hlaupit or reckium sinum. Konungr hafdi ok ecki merki ok eingan ludr ok þui þottuz þeir ecki til orrosto færir ok sneru sudr til Strindarfiardar ok þadan i Hardangr ok fengu ser þar skutur nockurar. margir foru sudr med landi. enn þat er seinna liop or benum sneri vpp vm Alreksstadi ok sua nordr i Ostrarfiord ok þadan vpp a Vỏrs ok it efra nordr i Sỏgn ok þa vpp a Valldres ok et efra allt i Vik austr.


Suerrir var i Biorgyn

70. Suerrir konungr tok i Biorgyn allann skipastol Magnuss konungs ok ena agætuzstu gripi hans. koronu ok gulluỏnd er Magnus var vigdr med ok allt vixluskrud hans. þa fengu lidsmenn mikit lutskipti. Eysteinn erchibyskup hafdi þat sama vỏr komit vesten af Englandi. .iij. vetr var hann a Englandi fra stoli sinum. þa sættiz hann vid Suerri konung ok for vm sumarit nordr til stols sins. Enn er Jonn Hallkelssun ok synir hans koma a fund Suerris konungs þa baud hann þeim at fara i gridum huart þeir villdi nordr til bua sinna edr austr eftir Magnusi konungi. enn þeir beidduz at fara til Magnuss konungs. tysuar hofdu aadr suarit honum eida ok huariga halldit. ok enn suordu þeir eida ok litlu sidar foru þeir austr til Magnuss konungs. Suerrir konungr for austr eftir Magnusi konungi ok funduz ecki at þui sinni. sneri hann aftr a Augdum til Biorgyniar ok dueldiz þar vm rid. enn Magnus konungr for sudr til Danmerkr aa fund Valldamars konungs ok flydi nu annat sinn land fyrir Suerri konungi. Suerrir konungr skipadi monnum syslur allt vm Haurdaland ok Rogaland. inn i Sogn sendi hann Juar dafa. Suerrir konungr for nordr i Þrondheim ok sat þar vm vetrinn. þat var litlu fyrir iol at syslumenn krỏfdu vtgerda til iolaveizslu ser ok ætludu at sitia i Lusakaupangi. enn bændr vrdu vid þetta odir ok sofnuduz saman Sokndęlir ok Eidbyggiar ok foru at þeim ok kuomu þar iola aptan ok safnaz þa til med þeim kaupangsmenn. þessir voru fyrir þeim. Arnþorr af Hueli. Ysakr Þorgilsson ok synir Algeirs prestz Gautr ok Karlshofud. Juar dafi bad grida ok baud at fara i brott med alle sueit sina. bændr vilia ecki þat ok ganga at ok drapu syslumenn ok alle sueit þeirra. enn þeir er lifit þaagu komuz a hlaupi vndan ok sua nord(r) et efra til Suerris konungs ok sogdu honum þessi tidendi ok sogdu at Sygnir quædiz drepit hafa þiofa ok raansmenn.


Fra Suerri konungi

71. Þat sama sumar var Mariusudin alger. þa let hann setia fram skipit. hafdi gert verit fyrir ofan beinn ok var þat maal manna at eigi muni mega fram setia nema gardar væri brotnir til ok sogdu menn at konungr lysti i skipgiord þessi mikla girnd ok ofsa. mælltu margir illa fyrir skipinu. enn at hinu reyndiz þa er fram var sett at konungr hafdi sua til ætlat at skipit geck fram ok þurfti huarki hus ne garda at briota til. enn er skipit liop af stockunum a aana vt þa biladi skarir nockurar. Þat hafdi at boriz vm vetrinn þa er Suerrir konungr hafdi farit sudr a Mæri þa var reist skipit a medan i kaupangi ok komnar vid .ix. sylur a huart bord þa er konungr kom aftr. enn er hann saa smidina þa mællti konungr. þetta skip er myklu minna efnat enn ek vil at se. nu skal hauggua i sundr skipit ok leggia i kiol .xij. alna langan. Smidrinn mællti a mot enn þo reed konungr. ok var þat at skipinu at samskarat var allt vm botninn ok hafdi þui bilat at skaurunum þa er fram var sett. Suerrir konungr stod vpp i skipinu þa er a vatn var komit ok mællti. gud se þess lofadr ok hin heilaga Maria ok hinn helgi Olafr konungr at þetta skip kom heillt a vatn ok eingum manni at meini sem margir gaatu ok ræddu þar um morg vuislig ord sem gud fyrirgefi þeim. nu þicki mer þat vænst at fair munu set hafa meira langskip a vatni fliota. þetta er mikil landvorn fyrir vuinum vorum ef hamingia vill fylgia skipi þessu. vil ek þetta skip gefa a traust innar helgu meyiar |[69] Marie ok kalla þetta skip Mariusudina ok þar med þess bidia at hin heilaga mær Maria se vornn ok gæzsla fyrir þessu skipi ok her til iarteina vil ek gefa Mariu þa gripi er meirr heyra til guds þionustu enn vorrar. þat eru messukledi þau er erchibyskupi er sæmiligt at hafa haatidir. ok vænta þar a mot at hon mune med sinum styrk heill ok gæfu gefa þessu skipi ok þeim er aa ok sua þeim er a bua. Suerrir konungr let grafa i ennispaanin bædi fram ok aptr helga doma. hann skipti ok messuklædunum let fara hỏkulinn til Mariu kirkio kantarkaapu til Helgisetrs enn oll ỏnnur a Backa til nunnusetrs. Mariusudin var ecki fagurt skip. var þat allt minna til skutanna enn vm mitt ok volldi þui mest þat er aukit hafdi verit. konungr let gera at skipinu þat er lestz hafdi. Suerrir konungr let gera vm vetrinn nockur langskip enn bæta sum. þa var gior Hialpin er Þiodolfr rympill hafdi ok var .vij. rum ok .xx. þa var ok ger Vidsiain er Vlfr af Laufnesi hafdi þui nær mikit at rumatali.


Sigling Suerris konungs or Kaupangs

72. Vm vorit eftir pascha bioz Suerrir konungr nordan or kaupangi ok hafdi .iij. skip ok .xx ok flest stor. þar var þa med honum Eirekr konungssun Vlfr af Laufnesi Vlfr fly Baardr Guthormssun Jvar selki Hauardr Jarlssun. Suerrir konungr hafdi þa Mariusudina. þar var talit aa .cc. manna ok .lxxx. konungr let bera a skipit vt þriar kistur ok baaru .iiij. menn hueria. þottuz menn vgerla vite huat i mundi vera. Eirekr konungssun hafdi Oskmeyna ok var hon haalfþritug. Suerrir konungr for sudr med landi. i Steinavogi hafdi konungr husþing ok sagdi sua at hann hafdi einga frett til Magnuss konungs sua at þeim væri braads vfridar vỏn. bad menn vera spaka ok fridsama. fretta vandlige huat vid sik væri vm tal manna huart er væri meiri fyrir ser edr minni ok kunna at segia honum aller nylundr þo þeim þætti litid til koma. Hann taladi skamt ok snialt. J Hereyium hafdi konungr annat husþing ok taladi allt sem aadr. þadan sigldi hann austr fyrir Stad ok fengu huast vedr ok hofdu raaskot fyrir staalinu ok vard Mariusudin klauck ok skaut lyckiunum. Sneri konungr inn til Vlfasunda. ok þa er hann laa þar vrdu menn vid varir huat i hafdi verit þeim enum miklum kistum er konungr let bera vt a skipit. var þar i reksaumr ok skipsaumr. feck konungr þa i huert halfrymi fiolda reksaums bad þa vardueita er þar byggi ok þa til taka er þurfti. Suerrir konungr for nu þar til er hann kom sudr at Sognsio. þa sagdi hann lidinu at hann vill snua inn i Sogn ok heimta giolld eftir menn sina þa er Sygnir hofdu af tekit. þa heidduz menn at fara til Biorgyniar þeir er erendi þottuz eiga. nu fyrir þui at konungr vissi ser enkis vỏn bradligs haaska þa lofadi hann ollum þeim er beid(d)uz et fare. þriu skip fara sudr red fyrir þui lidi Suinapetr. skiptuz menn milli skipanna foru þeir sudr er erendi attu.


Suerri(r) brendi i Sogni

73. Suerrir konungr sneri inn i Sogn ok hafdi .xx. skip. la fyst i Ruslum ok sendi bod inn i Sỏknadal at bændr skylldu koma til hans ef þeir villdi sættaz ok lagdi þeim stefnu i Huamsey for þa konungr inn. þangat quomu þar bændr ok festu honum gialld. enn konungr dæmdi a hendr þeim .xv. merkr gullz ok lagdi þeim þriggia naatta stefnu at gialldit (skylldi) fram koma. foru bændr heim ok sogdu sina ferd slika som var. gera þa bændr raad sitt allir samt. ok kom þat asamt at þeir nyta ser stundina þa er konungr hafdi gefit þeim. flytia nu fe sitt allt a fioll ok merkr ok eyda alla bygdina. Enn er konungr finnr at bændr vilia riufa stefnulagit ok lidin var stund su er akuedin var þa leysir konungr flota sinn ok siglir inn eftir firdi. enn er hann kemr þar sem firdir skiliaz þa gerir hann fra ser Vlf af Laufnesi ok Þiodolf rympil med .vj. skipum ok bad þa ellda þeim þar badstofur ok taka fe at verdkaupum slikt er þeir fengi. Nu er þat at segia af þeirra ferd at þeir koma til Lusakaupangs ræntu þar fe ollu þui er þeir fengu enn brendu kaupstadinn enn fengu ecki af monnum. Suerrir konungr sneri inn Norafiord .xiiij. skipum ok lagdiz inn vid Soknadal. var þat fimtadaginn at aptni. Fostudag at morni let konungr blasa lidinu til tals ok sagdi ætlan sine bat lidit vỏpna sik ok ganga vpp i dalinn. þar .ij. er einn þeirra sueitungr var eftir at gæta skipanna. let þa til skipta af ollum skipunum. Hann mællti. fari menn gætiliga þeir er vpp ganga. þa er menn fara nær skogum edr þar er leyni er fyrir at menn fai eigi mein af skotum. drepit ok eigi menn nema þeir sæti alaupum vid ydr tekit fe þar sem þer megit. enn ef bændr fordaz fund yduarn ok vorn ok vilia eigi sættaz þa skulum ver sua hedan fara at bændr skolu þar eiga bakellda ok smidarkol er nu eru beir þeirra. latid alldri kot eftir standa nema gætid kirkna ef sua maa. farit nu hermannliga er ydr er þat bodit þuiat fara sua vspakliga at þeir mætti refsing fyrir taka þa er þeim er bannat margir af minu lidi. Nu lętr hann setia vpp merkit ok sua a leid. þa geystiz allr mugrinn eftir. litadiz þa konungr vm ok sa at faatt eitt var eftir hia skipunum. þa kallar hann bad eigi sua a land ganga at eyda skipin vndir oss þuiat ver fengum þau med starfui ok mannhættu. Enn sua var folkit geyst at faat eitt let sem heyrdi þat sem konungr mællti. þa sneri konungr sialfr ofan til skipanna ok er hann saa at þar var faatt lid þa let hann heimta skipin vt vndir strengi. enn er Birkibeinar gengu vpp vrdu þeir ecki vid menn varir ok eingann busmala ok aud voru aull hus þar sem þeir koma. ganga þa Birkibeinar vpp eftir dalnum ok vm nottina eftir ok fundu einn mann þann er þeim sagdi |[70] þau tidend(i) at allt folk ok fee hafdi flyit a fioll ok heidar. Vm morgininn þegar i solarrod viku Birkibeinar ofan eftir dalnum ok þa er einshuerir koma til þess bear er þeir fundu efstan i dalnum þa skiota þeir i elldi ok brenna. ok er þat sa adrir lidsmenn þeir er nedarr voru staddir gerdu þeir slikt et sama. ok nu gera sua huerir at odrum leggia nu elld i hus huerir sem fyst mega naa. þa var litill vindr enn sua reykmikit er naliga logadi oll bygdin senn i dalinum at huerr reykrinn tok annann. foru Birkibeinar sua allt ofan eftir bygdinni. sidazst brendu þeir a Stedia ok duolduz þeir þar miok leingi þuiat elldinn villdi leggia at kirkiunni. þeir baaru fyrir segl ok vættu. ok þa er husin voru fallin fara þeir til skipa. tiu tigi bęia brendu þeir ok var þat fogur bygd. let þa konungr brott leggia skipunum ok yfir til H(a)ugastrander ok logdu þar at sem heitir Fossreik[71].


Fra Magnusi konungi. capitulum.


74. Fra Magnusi konungi er þat at segia at hann var vm vetrinn i Danmork ok for vm varit sunnan til Vikrinnar. Aasbiorn Jonssun kom fiorda dag pascha til Konungahellu ok var þar motz kuatt. taladi hann ok kuat til bear von Magnuss konungs ok samir ydr vel vid honum at taka. hann vill vingaz vid allt folk þat er honum vill sæmd veita edr nockura lotning. segir at Danakonungr hefir styrkt hann med miklu lidi ok heitid honum sinum styrk enn konungr væntir vinganar at ollum hofdingium þeim er (eru) austr i land. heitr þeim i moti lén ok trausti ef hans riki megnaz. taladi sniallt.


Magnus konungr kom til Biorgyniar

75. Drottinsdagin eftir paschaviku kom Magnus konungr fiorum skipum ok .xx. til bęarins ok var gior processia a mot honum. geck hann þa i beinn ok drack i gardi Ragnhilldar. þar voru þa med honum margir lendir menn. Ormr konungsbrodir Munaann Gautzsun Hallkell Jonssun Asbiornn Jonssun Haralldr sun Jnga konungs ok mart annarra rikismanna. Konungr atti optliga husþing ok taladi. hann var vel maali farinn. optaz var hann skammtaladr. allir toku vel hans maali. þar var hann .iij. vikur ok for þadan til Tunsbergs. Af Konungahellu hafdi hann .ij. Jslandzfaur. het annat Keipa enn annat Vallabuzsa. J Tunsbergi feck hann godar vidtokur. kom þar mart lid af landi ofan. aatti hann þar husþing ok mællti. kunnigt mun ydr vera huert valk ok vandrædi ver hofum i rikinu. villdum ver beidaz af ydr nockurs styrks at ver mættim naa rikinu. enn ek skal ydr eigi opt beida hedan af. enn eigi er vndarligt þott monnum leidiz at roa leidangra med oss þuiat skadsamir verda. enn fyrir þui at ek var smurdr ok koronadr til landz þessa þa þorir ek eigi fyrir gudi at riufa þa eida er þar fylgia ok vil ek helldr sækia til landz þessa med oddi ok eggiu medan mer endiz lif til ok landsmenn vilia fylgia mer enn se ek þat raad er mer er meira hoglifi ok minne mannhætta at taka leen ok veizlur af Valldamer konungi frænda minum. Menn gerdu mikinn rom at maali hans ok mælltu allir sem eins munni at honum villdu þiona ok fylgia ok betra væri at deyia med honum rettum konungi enn þiona presti þeim er einga ætti retta tiltolu at vera konungr. Tunsbergs menn fengu honum langskip vel skipat af bearmonnum. Konungrinn dualdiz þar halfann manud for þa nordr ok byriadi seint. Þeir laagu viku i Unnardys ok Lista. ok er þeir foru þadan laagu þeir tuær nætr edr .iij. i sama hỏfn. Menn Magnuss konungs voru katir ok miok i leikum enn konungr var optaz faalaatr. þeir laagu i Karmsundi .ij. nætr ok spurdu af Suerri af byrdingsmonnum er norþan foru. Þa gerdi konungr a niosn til Biorgyniar Eilif Aarasun ok Klement af Grefdal. þeir komu aftr ok sogdu at Birkibeinar voru i bænum .iij. skipum ok Suinapetr var fyrir þeim. Magnus konungr bad reka af ser tiolldin. Birkibeinar eru i Biorgyn ok munu vilia hefa gaungudryckiur ok mun þeim þickia sem þer ættid at skeinkia. Enn er lidit heyrdi þetta drogu þeir seglin ok reru vndir. vedr var vott ok þuert. Magnus konungr hafdi Skeggiann Ormr konungsbrodir Skialldmeyna Nichulas kufungr hafdi Eikisudine er erchibyskup hafdi gefit honum tuitugsessa. Munaan Gautzsun hafdi Hreinenn en gestir fleyit mikla. þat var austrfaraskip. Aa skipi Munans brotnadi treit ok vard madr fyrir ok feck bana. tok þa vedrit at vaxa. Þoralldi þrymr het madr er var i stafni a konungsskipi. hann mællti. vott gerir a þilium fremmi ok drifr vm soxin ok þætti frambyggium betra at sigla minna. Konungr suaradi ok stod vpp. ek vissa eigi at elld skylldi taka frem a saxinu ok skal eigi suipta beri a huert reip sem hardaz. Þorsdaginn vm midmunda skeid sigldi konungr inn a fiordinn[72] ok logdu þegar at bryggium ok hlupu vpp. þeir voru Birkibeinum vogestir þuiat þeir hofdu ecki spurt til ferda Magnuss konungs. liop vpp huerr sem staddr var sumir til vopna enn allir or bænum þeir er lifit þaagu. sua var at sia i fiallit vpp sem a loga sęi er rodadi a skiollduna. drepit var nær .xxx. manna i bænum enn sumt fyrir ofan. Heklungar flettu likin. Magnus konungr mællti at eingi skylldi vera sua diarfr at lid þeirra græfui fyrr enn hann kæmi aftr enn let þo[73] bezst fallit at þeir bidi þar hundz ok rafns. Konungr let blaasa til husþings ok mællti sua. ver væntum styrks ok fulltings af ydr. hafi þer sua fyrr gert bædi vid mik ok fodur minn. var her heimili mitt iafnan þa er ver aattum kyrrsæti eru her flestir frændr minir ok fostrbrædr. nu mun ek leita fyrst ef fund varn Suerris berr saman. enn eftir skilnat varn ætla ek hingat til yduarr ok koma þa med fridi ok fagnadi ollum oss. Þa var mikill romr at maali hans ok mælltu allir. gud laati ydr heila aftr koma ok þat allt faa er þer vilit. Sneri þa konungr til skipa sinna. enn sua margar krakur voru a konungsskipinu at huert reip var þakit ok hofdu menn eigi fyrr seet slik vndr. Magnus konungr |[74] for vm kuelldit or bænum ollu lidinu nema Gestafleyit þat hafdi fiarat[75] vppi ok foru þeir vm nottina or bænum. Magnus konungr sigldi nordr vm sund leid sina veik inn vm Sognsæ ok hofdu litinn byr. enn er Sygnir kendu ferd hans. þa reru margir menn aa baatum vt til konungs. geingu margir þeir aa skipin vpp ok sloguz i ferd konungs. þeir sogdu þau tidendi at Suerrir konungr hafdi gert fra ser flest lidit ok þat allt er hardaz er. enn hann laa i Norafirdi med faa skip ok hafdi þar gert mart illt. þessum tidendum vrdu menn fegnir ok sogdu margir at nu mundi at guds vilia steypt verda þessum valldarflocki er sua mart illt hafdi gert i Noregi at seint mundi landit bætr bida. Juar ellda het gỏfugr madr er bio a Syrstrỏnd. hann sat yfir bord þa er sén var sigling Magnuss konungs. hann stod þegar vpp ok geck til skips ok reri vt til flotans ok geck vpp a konungsskip. fagnadi konungr honum vel. for Juar med honum. Hann sigldi inn þar til at firdir skilduz ok for þa inn i Norafiord. hann hafdi .vj. skip ok .xx. ok flest stor oll vel skipud at vopnum ok monnum.


Tala Suerris

76. Nv er at segia fra Suerri konungi at friadaginn eftir er hann hafdi brent i Soknadal laa hann vid Haugastrond þar sem heitir Fiorleiti[76] ok matadiz þar at noni. hann hafdi .xij. skip enn .ij. laagu inn vid Soknadal. Enn er menn hofdu mataz heyrdi konungr at vardmenn þottuz sia morg skip sigla vtan eftir Sognsio voru stundum at sia .vj. edr .vij. enn þa er meirr bar i sundr ok dreifara for þa sa þeir .x. edr .xij. Vardmenn mælltu sin a millum huat skipum vera mundi. sogdu sumir at væri feriur Sygna ok hafdi samflot sunnan or Biorgyn enn sumir kuodu likara langskipa seglum. enn er konungr heyrdi þetta stod hann vpp ok geck þangat er vardmennirnir voru ok margir menn med honum. gat sins huerr til. Suerrir konungr stod vm rid ok leit a ok mællti. ecki er at dyliaz vid at vfridr er. let þegar blasa ollu lidinu til landgaungu. Ok er lidit var allt saman komit tok konungr til orda ok mællti. sua kann vera vm oss Birkibeina at se sem fyrr at ver eigim starf fyrir hondum þuiat mer syniz at ecki þurfi at dyliaz vid at Magnus konungr muni braatt koma at vitia vor. ok er ydr þat kunnigt at lid vart er mikit a brottu sumt til Biorgyniar sudr ok raadi gud huert erindi þeirra hefir þangat vordit enn sumt inn til kaupangs at brenna þar. nu væntir mik ef ver bidum her Magnuss konungs þo opt hafi mikill lidsmunr verit þa mune þo alldri meiri hafa verit. nu vil ek at ver gerim raad vort allir samt huart ver skolum veita vidtoku med þessu lidi sem nu hofum ver edr syniz ydr at missa skipa ok ganga aa land. ok mun þat þo likara þickia at ver hofum ecki miok vingaz vid þa er fyrir bua her i Sogni ok mun audsærr vorr kostr at Magnus konungr ok herr hans ok þeir er her bua i Sogni munu eftir fara ok reka oss ok þar med allz landz mugi huar sem ver komum. nu er þat at segia ydr at mer þickir likara at ek raada eigi optar til skipanna i Noregi ef ek missi þessarre myklu hefir mik þau meira kostad ok mun þa verda huerr at leita fyrir ser. nu vil ek eigi med einrædi minu leida ydr i sua mikit vandrædi ef allir þickiaz sia at ei muni lyda. Ok er (konungr) lauk malinu þottuz menn vite huat er hann villdi ok suorudu naliga allir senn quoduz beriaz vilia ok leggia alldri a flotta at ollu vreyndu. sogdu at ecki vetta mundi til saka quaduz opt hafa bariz vid mikinn lidsmun ok vnnit sigr. Suerrir konungr suarar. nu hafi þer þat kiorit er mer er skapfelldra ok nu kann ek þat at segia ydr ok verdit vid at dreingiligar ok beriz þui betr at nu munu þer konunginn i hel setia. Þat ord feck morgum ahyggiu huerr konungrinn sa mundi vera. Konungr bad menn reka af ser tiolldin ok roa inn med landi. enn skuta ein skal roa sem akafaz inn til Soknadals eftir lidi voru enn ver roum i moti þeim. siti madr vid aar a hueriu skipi enn annarr i hueriu halfrymi roi baatum inn til landz ok flyti wt griot þar med allir þeir er lausir eru buiz vm ok viggyrdli skip sin. Var sua gert toku nu reksauminn þann er konungr hafdi feingit þeim ok festu suardlyckiur allt innen i bordum ok settu þar i studla ok festu þar vid viggyrdla. enn þeir er inn reru a skutunni mættu sinum felogum er innan komu ok sogdu þeim þenna kur. enn þeir bregda vid skiott liosta aarum i sio sækia vt i moti lidinu briota ararner. þa kallar konungr. bad snua at landi segir at þar skal bida Magnuss konungs. kuat bera skylldu vt skutfestar a hueriu skipi enn snua vt framstofnum leggia arar til rodrar. laa konungsskipit ytzst vid strondina. Konungr bad menn vopnaz ok skipaz i rumum. Suerrir konungr geck a land þar er einn beckr flaut ok let gefa ser handlaug ok striuka klædi sin sem hann skylldi til veizlu ganga. hann hafdi oll brunud klædi. Eftir þat geck hann ofan a bergit þar sem (skip) hans laa ok taladi þa enn nockurum ordum ok tok vm skipstafninn enn menn hans toku af hendrnar þuiat bradit var eigi þornat a brandinum. Konungr mællti. ecki munu ver teingia skip vỏr þess skolu ver niota ef lyda skal at ver hofum bord haa snart lid ok kænt vid orrosto. ver eigum einn vtueg þann er ver megum hallda lifi at stiga yfir hofud fiandmonnum vorum enn huarki dugir oss at flyia ne fridar at bidia. gætid vopna yduarra ok berit eigi fyrir bord at vnytu. hlifit ydr fyrst gæti huerr yduar annars enn gud allra vor. setid vpp merkin. Litid klepparnes geck fram fyrir vtan ok sa þeir ecki vt a fiordinn. let hann roa skutu eina at sia til lids Magnuss konungs. ok er þeir hofdu faa vỏrru roit fra landi þa reru þeir haalfu hardara aptr ok sogdu at þa for flotinn at þeim. var þa þegar blasit. toku þa Birkibeinar at roa |[77] vt ollum skipunum i moti ok æptu herỏp. Þordr Finngeirs brodir styrdi Mariusudinne.


Tala Magnuss konungs

77. Magnus konungr sotti inn i fiordinn eftir Birkibeinum. ok þa er þeir vissu at skamt var i milli þa lodu þeir seglunum ok letu renna skipin at vidum ok foru miok samfast. voru þa herklæddir ok bunir til orrostu. Þa taladi Magnus konungr ok mællti sua. kaupskip þessi enu storu er ver hofum her þar maa litt roa aa. þau skal teingia milli skipa ockarra Orms ok skolum ver flytiaz a enum miklum skipunum ok festa þau saman ok mundi ek þat vilia at þau væri eigi i sundr leyst fyrr enn onnur huar væri hrodin. ok veit ek at þat mun vera margra manna skaplyndi at sa orskurdr fengiz at vit Suerrir þyrftim eigi oftar at krefia þessa starfs ok vel ætla ek þess nu gud bidianda at sua yrdi ok nær er þat minu skapi ok hugbodi. ek var fimm vetra gamall er hofdingiar ok landzfolk þetta gaf mer konungsnafn enn .vij. vetra þa er legatus af Romaborg ok Eysteinn erchibyskup vigdu mik til konungs ok med þeim allir byskupar landz þessa. var ek þa sua vngr ok bernskr at ek kunna huarki at raada fyrir ordi ne eidi ok betra þotti mer þa at vera i leikum med vngum sueinum enn sitia a milli hofdingia. eigi kepptumz ek til konungdomsins ok litid yndi ok hoglifui hefir ek haft i konungdominum. nu hefir ek aatta vetr ok .xx. ok a þessum atta er nu hafa næstir lidit hefir riki mitt vordit bædi minn skadi ok þar med allra landzmanna. enn gud launi minum monnum ok hofdingium ok allri alþydu aastsamliga fylgd er þer hafit mer veitt i morgum raunum. ecki þarf ek miok aeggianarord til at leggia vid ydr sia megu allir naudsyn vora til þess at huerr dugi sem mannligaz. ok eru nu ærin efni til þess þuiat lid skortir oss eigi ok se gud þess lofadr þuiat huar sem ver komum vid land þa hefir lid til vor drifit. enn Suerrir hetir dreift lidi sinu hingat ok þangat ok hefir nu faatt eitt eftir eru nu ok luktir fyrir oss i firdinum. lati gud ok sua luka þess(um) fundi at ver megim siþan hafa frid ok frelsi fyrir vuinum vorum huart sem ver erum lifs edr daudir. Vard nu mikill romr at maali hans ok mælltu allir senn. mæl þu allra konunga heilazstr ok gud laati þik steypa þinum vuinum. Þa mællti Ormr konungsbrodir. þat væri mitt raad herra at ver legdim fyrst at smaskipunum ok mun þar verda litil vorn. enn it mikla skip ætla ek verda tỏrvnnit medan þeir hafa nogann lidskost a ỏdrum skipum. Konungr suarar. mer þickia oll vnnin ef hitt mikla skip er vnnit. Nu var sua gert sem konungr mællti. voru þa saman teingd fiogur skip. for konungs skipit næst sudrlandinu. Asbiornn Jonssun lagdi fram skipi sinu hia Orms skipi ok let þar vid teingia. Þa mællti Aasbiorn.


Tala Asbiarnar Jonssonar af hendi Heklunga

78. Nv er sa dagr kominn er ver hofum langat til er Suerrir ok þeir Birkibeinar eru her nu fyrir oss sua reknir sem saudir i kui ok er nu lokit brogdum hans ok slægdum. þuiat nu mun sa bregdaz honum er hann truir a ok hefir oll raad af tekit enn þat er fianndinn sialfr ok er (hann) sua vanr vid sina vini at gera at faa þeim framgang vm rid enn bregdaz þeim a endadogum lifs þeirra. Suerrir er nu raadlauss. hann sendi fra ser Suinapetr til Biorgyniar ok hafdi hann þangat skapnadar erendi. inn i Sogn eru þeir sendir er vestir eru fiandalimirnir gesterner ok einn saa er flest illt hefir gert Vlfr þorparasonrinn. Suerrir hefir nu ok a aukit vm illuirki ok heruirki. hann hefir nu eytt kristit land. þat eina illt hefir hann aadr vgert sua sem nu skal hann þess giallda. sækium nu at Birkibeinum .ij. edr .iij. at einum ef þat þickir betra. hauggum nu stort þat er at oss horfir hirdum eigi huar a kemr ouant er oss at brytia mat fyrir aurn edr vlf. visi Sokndælir saalum þeirra. Mikill romr vard at maali hans. mælltu allir at þetta væri vel talat. þa teingdu þeir skipin .iiij. edr .v. saman ok var roit a vtborda enum yzstum. rendu nu oll iafnfram inn eftir firdinum ok foru nær synra landi. Magnus konungr hafdi haalfskiptan kyrtil af raudu skarlati halfann enn af huitu halfann. med sama lit ok klædi hafdi kyrtil Magnus mangi son Eireks stagbrellz. konungrinn hafdi þat suerd er hann kalladi Fiskhrygg allra suerda bitraz.


Bardagi Suerris konungs ok Magnuss konungs

79. Nv er at segia nockura atburdi þa er gerduz i fundi þessa tueggia konunga er nu var aadr fra sagt. er þar til at taka er Birkibeinar reru fra landi ok er þeir saa at floti Magnuss konungs rendi at þeim ok þat med at sua var at lita a sioinn sem þa er stort regn er i logni. Þessi skur leid skiott yfir ok var þat orfadrifua ok þurfti þa skiolldu vid. Mariusudin reist langann krok adr henni vard snuit. þa renna saman skipin. kom Magnuss konungs skip a hlyrit ok slo flatri vid Mariusudinni. stafnar Magnuss konungs skipa horfdu a fremra austrrum ok sua huert fram sem rum hafdi. tokz nu orrosta. voru Magnuss konungs menn miok akafir enn Birkibeinar hlifdu ser. sueif ollum saman flotanum inn med landinu. vgreitt tokz Birkibeinum atlaga var sua sem Mariusudin yrdi a millum þeirra. Þa liop Suerrir konungr a baat ok einn madr med honum ok reru til skips Eireks konungssunar. kalladi konungr ok quad þa illa fara ok vdiarfliga bad þa roa vt vm it mikla skip ok leggia þar til er smæri skip voru ok vita huat þeir gæti þar at gert. Suerrir konungr rær enn til annars skips ok sua til huers fra odru ok eggiadi menn sina ok sagdi þeim huar þeir skylldu at leggia. vrdu Birkibeinar vel vid ord hans ok logdu fram diarfliga ok gerdu harda rijd. allt slikt þaagu þeir i mot. letu |[78] þa huorirtueggio allt ganga þat er til vopna var. Konungr reri þa aftr til skips sins ok var lostid auru i þat batstafninn yfir honum. þegar kom aunnur fyrir kne honum. konungrinn sat ok braaz ecki vid. enn sa madr er honum fylgdi sagdi. hætligt skot herra. Konungr suarar. þa kemr nær er gud vill. Þa sa konungr af sua var þyckt vopnahurdrinn ok griotflaugin yfir Mariusudinne at eigi maatti hann naa skipinu. reru þa i brott ok inn til landz. Munaan Gautzson lagdi skip sitt at landi. liopu þeir vpp ok baaru stort griot vt a Mariusudina allt vm fyrirrumit ok fram til ens eftra austrums. ok fengu þeir allillt slag frambyggiarnir vrdu þeir mest fyrir atsokn Heklunga. mælltu þeir þat sin a milli at þeir fyrirrumsmenn skylldu launa konungi miodinn ok kyrtilsklædin. Þa hetu skutbyggiar a stiornbyrdinga at þeir skylldu roa fram. ok þeir gerdu sua. drogu fram skipit sua at Skegginn la vid et eptra austrrum. hofdu þa allir bakbyrdingar ok fyrirrumsmenn ærit at vinna. þuiat þa laagu .xiiij. skip a þat bord. Heklungar letu þa ganga skot kesiur ok hardsteinagriot er þeir hofdu or Skidunni austan ok var þat hinn mesti mannzvodi. þeir kostudu handsoxum ok paalstofum enn eigi bar þa sua nær at hoggum mætti vid koma. Birkibeinar hlifdu ser ok maattu ecki fleira gera ok fellu þo margir enn naliga allir sarir bædi af vopnum ok grioti. sua voru þeir bardir ok þreyttir at þeir voru sumir daudir at annathuart hofdu litid saar edr ecki. enn fyrir þa sok dualdiz vppgangan Heklunga at þeim var vhægt vid at komaz er þeir aattu at sækia fram vm stafn a skipum sinum enn er þeir hefdi sibyrt vid þa munda adrirhuorir hafa vpp geingit.


Orrosta ok sokn Eireks konungssunar

80. Nv mun þickia þeim sem til lyda sem eigi se liklig frasognin er sagt er fra lycktum orrostvnnar. enn þo skal þat inna huat mest bar til med hamingiunni er sua sneriz sigrinn til sem vuænna þotti horfa. Eirekr konungssun med þau .xiiij. skip Birkibeina er laus foru reru vt vm et mikla skipit sua sem fyrr greinir ok laugdu þeir at þeim .xiij. skipum er laus voru ok eigi hofdu lagt at Mariusudinni. voru þau oll smæst af Magnuss konungs skipum. vard þar en snarpazsta orrosta. hofdu Birkibeinar þar stærri skip ok fleira lid sottu at hart ok vigmannliga. Heklungar gerdu harda vidtoku ok borduz snarpilga sua at eingi madr þottiz vita huart fyrr mundi vm skipta þar med þeim edr mundi et mikla skipit verda vnnit. fioldi var baata er Sygnir hofdu ok laagu i skotmaali vid Birkibeina ok skutu aa þa. Eirekr konungssun lagdi sitt skip sibyrt vid þat skip er yzst laa þeirra er teingd voru ok hafdi hann þar mykla meira bord. vard þar firna hỏrd orrosta þuiat Heklungar toku vaskliga aa mot. enn er soknin Eireks hafdi stadit vm rid vrdu Heklungar ofrlidi bornir fellu sumir enn sumir eyddu halfrumin. þa sneriz Eirekr ok hans menn til vppgaungu. Benndickt hofut bar merki Eireks ok geck fystr vpp ok þa stafnbuar. enn er Heklungar saa þat sottu þeir at i moti ok draapu Benndikt ok enn fleiri enn raaku alla ofan. Þa eggiadi konungssun lid sitt ok red til i annan tima sialfr ok nockurir fair menn med honum ok gaatu þegar feingit merkit. sottu þa sua akafliga at Heklungar aattu eingan kost annan enn hrauckua vndan ok laupa aa þat skip er næst þeim laa. enn konungssun med fylgdarmonnum sinum sotti eftir med ỏpi ok eggian. vard þa sua sem optaz verdr þegar felmtr kemr a mennina i orrostonni at sialldan verda flottamenn godir aftrhuarfs þott roskuir se i vidtokunni. nu var her aa þessu skipi minni vidtaka enn a hinu fyrra ok hlupu allir af þui skipi ok enn a þat er þeim var næst ok þa huert af odru. enn Eirekr konungssun ok Birkibeinar eftir þeim med kalli ok ludraþyt hiuggu þa ok drapu allt þat er fyrir þeim vard. enn magnit flottans geystiz inn a storskipin. þa lupu þeir a kaf af konungs skipinu þuiat þat laa næst landinu. enn onnur .iiij. þau er stærst voru sucku nidr vndir mannmuginum. þat var Orms skip ok Asbiarnar skip ok Gestafleyit.


Rædur Suerris konungs

81. Sverrir konungr var a landi. ok er hann sa þessi tidendi geck hann ofan til batzins ok med honum Petr son Roa byskups. þa reri þar at vtan skuta ok ættludu þar til landgaungu. Suerrir konungr kalladi aa þa ok mællti. snuit aftr siai þer nu at þeir flyia. Enn þeir a skutunni gerdu ok sua. sneru þa vt aftr ok sa þa þessi tidendi lustu i aarum ok reru vt eftir firdi. Petr mællti til konungs. kendu þer þa herra edr hui mælltu þer sua. Konungr suarar. mundi eigi þat eina til at mæla sua huorir sem væri. For konungr þa vt til skips sins ok geck aftr i lyptingina hof vpp kirial ok fagnadi sigri sinum ok allir sungu.


Fall Magnuss konungs

82. Magnus konungr hliop fyrir bord af skipi sinu ok allt þat lid er honum hafdi fylgt. tyndiz þar allr fioldi hersins. Birkibeinar hlupu vpp a landit ok taka vid þeim i fiorunni er til landzins leitadu kom fyrir þui engi fioldi hersins til landz. nockurar skutur reru vt eftir firdinum ok komuz þær vndan. Birkibeinar reru vt aa smabaatum ok drapu mennina a sundi ok summum gaafu þeir grid. allir fengu grid er naadu konungs fundi. Lendir menn Suerris konungs ok adrir skipstiornarmenn gaafu grid frændum sinum ok vinum.


Nefndir hofdingiar huerir fellu

83. Þessir hofdingiar fellu med Magnusi konungi. Haralldr sun Jnga konungs Magnus mangi Eirikssun ok dotturson Rognualldz iarls. Ormr konungsbrodir Asbiorn Jonssun Rognualldr sun Jons Hallkelssunar. Paall smaattauga Lodinn af Manvikum. Olafr Gunnualldzsun Eindridi torfi sun Jons kutizu Juar ellda Vilhialmr af Torgum |[79] Andres son Eireks Gudbrandzsunar kulu. Juar steik[80] sun Orms konungsbrodur Hallsteinn snikr Botolfssun frændi Magnuss konungs Ketill Lafranzsun Ketill fluga. Þar fell at flestra manna ætlan eigi færa enn .xviij.c. manna. Þat var Vitus messo at aptne er orrostan hofz enn þat var vm solarfallz skeid er meginflottinn brast enn þat var vm midnættis skeid er lokit var ollum manndrapum ok Birkibeinar hofdu flutt skip sin til lægiss tialldat ok vmbuiz.


Tala Suerris konungs

84. Um morgininn eftir aardegiss let konungr blasa til husþings. stod þa konungr vpp ok mællti sua. Gud sialfan skulum ver lofa fyrir sigr vorn er hann hefir myklu berara veitt oss enn fyrr sinn styrk ok krapt i þessarri orrosto ok þat at ver megum eigi oss kenna sigrinn annan veg enn þetta hefir farit eftir gudligri skipan. nu veitum honum her a mot makligar þackir ok þægilig laun þat er at hallda vel grid vor vid þa menn er til grida hafa gengit. veitum hialp saarum monnum veitum ok gæzlu likum þeim er ver megum naa eftir sidueniu kristinna manna. ek vil þat bioda med skylldu minum monnum at þeir leiti lika med strondinni huerr med þeim brogdum ok efnum sem tilfærr er. er þat bædi þeim er gera þauck til guds ok fefang þuiat allir munu nockut fe haft hafa a ser enn sumir mikit. nu væntir mik at valld land(z) þessa mune vndir oss komit huart er ver vilium þui stiorna vel edr illa. ok mun gudi þauck a vera at ver seem nu fridsamir ok rettir ok þess munu nu ok margir þurfa. nu er þat at mæla til yduar minna manna at gud launi ydr aastsamliga fylgd at þer hafit mer veitt i morgum þrautum. launa skal ek ok ydr eftir hinum bezstum fongum er ek til hefir. gott er nu at vita þat at þær eignir ok allt þat fe er þessir hafa att gullhaalsarnir er her liggia fyrir strondinne þa skolu þer hafa ok enn bezstu kuonfong er til eru i landinu ok þuilikar nafnbætr sem ydr likar sialfum. þer hafit nu fleira aflat i þessarri snerru enn odrum ok þat sumt er ver hofum aadr ærit enn þat eru ofundarmenn ok skolu ver gæta vor vid þeim enn gud gæti allra. At þessu erendi vard godr romr. þockudu þeir konunginom vel sitt maal. þa let Suerrir konungr roa i brott skipunum inn med strondinne ok lagdi þar vid land er eigi var vỏn at kenna mætti hræfadaun af valinum. la konungr þar vm rid. komu þa til hans Sokndælir ok kaupangsmenn sættuz þeir þa vid konung ok mælltu engu a moti þui er konungr villdi vera laata ok bundu þat suardogum sin a milli. kom þar fram þat er mællt er at margr kyssir aa þa hond er hann villdi at af væri. Konungr skylldadi þa ok til med odrum bęndum at fylgia likum til graftar. hann lofadi ok huerium manna at bua sua vm lik sem hann sialfr villdi ef voru frændr edr vinir. foru þa huern dag margir menn aa baatum bædi konungsmenn ok bændr at leita likanna. ok einnhuern dag fannz lik Orms konungsbrodur. toku vinir hans þat ok fluttu sudr til Biorgyniar toku þa vid Vikueriar ok fluttu austr til Osloar ok var hann lagdr i steinvegginn i Hallvardzkirkiu hia Jnga konungi brodur sinum ok Sigurdi konungi iorsalafara.


Gert rad fyrir likum

85. Sunnudaginn eftir annan er aleid vm kuelldit foru margir menn aa baatum at leita likanna. Suerrir konungr reri a litilli skutu til þeirra. Liotr Haralldzsun var a baati ok .ij. menn med honum Arni Gudmundarsun ok Jonn kollr. þa mællti konungr (til þeirra. siti þer her a fiskinni fast edr huersu veidiz. Ok i þui bili drogu þeir vpp lik. Konungr mællti). dyrann[81] drogu þer nu at bordi ok er ydr gifta i þessu. Liotr suarar. aa hefir þa bitid ef þetta er konungslikit. Suerrir konungr suarar. þetta er lik Magnuss konungs. Þeir skutu skilldi vndir likit ok hofu i skutuna þa er Suerrir konungr. var aa ok reru med til landz inn. var likit þa borit vpp ok gengu menn at kenna. var audkent likit þuiat ecki var brugdit yfirbragdinu ok eigi rodinn or kinnunum ok ecki stirdnat. Manadaginn eftir var kista ger ok buin. ok aadr lik konungsins væri sueipt dukum þa let konungr til ganga þa menn er aadr hofdu verit Magnuss konungs menn bad þa kenna likit ok bera vitni vm ef Vikveriar slægi þui vpp at Magnus konungr lifdi ok efldi þeir med þui nockurn illgerdaflock. þeir geingu til liksins ok maattu naliga eingir vatni hallda geingu til sumir ok mintuz vid likit gengu brott siþan. Lik Magnuss konungs var sueipt siþan. bioz konungr i brott ok gulldu Sokndælir honum aadr .xv. merkr gullz. for þa Suerrir konungr fyrst sudr til Biorgyniar enn aadr for likami Magnuss konungs ok komu þeir fyrr til bearens.


Tala Petrs i Biorgyn

86. Laugardaginn næsta eftir orrostona sem aa leid kom skip til bęarens ok leggr at vt vid konungsgard var skialldat allt vm stafna ok vel skipat ætla sumir at vera mundi Magnus konungr. geingu þeir a land ok var blasit ok sagt at Suinapetr vill þing hafa. kemr þar allr bearlydr. Þa stendr Petr vpp ok mællti. nu kemr at þui er mællt er ok karl sagdi. opt et sama suin i akri. ek heitir ok Suinapetr enn skamt er a at minnaz at ver vorum hedan keyrdir or þessum bæ helldr hædiliga enn erum nu aptur komnir. tidendi eru mikil at segia ydr fall Magnuss konungs Haralldz Jngasunar Orms konungsbrodur Asbiarnar Jonssunar ok margra lendra manna. ok er hingat von til bear Suerris konungs þa er hann ferr or Sogni ok bad þess at þer skylldit sæmiliga vid honum taka sem tign hans hæfir. edr hueriu gegnir þetta at allir menn drepa nidr hofdi edr bera klædi yfir hofud ser ok þat veit gud at alldri fyrr saa ek sua alla menn at vndri verda sem her. þat kann ek ydr at segia med sonnu at alldri lati þer nu saa illa snouktid edr syrgit at eigi se hann nu daudr Magnus konungr ok þar med allr hans herr ok mun þeim nu eftirgiord su vænni vera at þer latid hringia edr syngia fyrir saal þeirra edr gefit fe fatækum monnum edr klerkum til bænahalldz. ecki tiar nu at tauta edr trutta hann Suerri af konungdominum. beyckt hefir hann na haalsa a meirum storbockum en þer erud her husbændr vasikamparnir edr kaupmannakuidinn. hann kuidir ser. hann kuidir fe sinu. hann |[82] kuidir fyrir vind ok vætum. ek vil nu raada ydr heillt. latid fara Magnus konung sua sem hann hefir fyrir ser gert. takit nu vid Suerri konungi er gud hefir ydr sent þa hafi þer hofdingia vitrann maalsniallann milldann rettlatann fridsamann gridsamann agætann sigrvegara oruggan til landuarnar ok stiornar. nu er a brottu sa Suerrir er med hernadi for til kaupstada. brottu eru þeir Birkibeinar er her sueimudu vm bæinn ok sopudu hondum vm fehirdzlur[83] ydrar. her mun nu koma med konungi hird spauk ok hoguær er vera skal laass ok lykill fyrir frelsi ok fridi bædi þessa kaupstadar ok annars. laati þer nu i brott fals flærd ok drottins suik enn geriz hollir ok truir ok þionustufulllr konungi ydrum. latid i brott þa er konungr kemr her þa er sannir eru at suikrædum vid hann ok hafi eigi til sættar geingit. gæti þeir sin fyrir vmrenningum (konungs) þeir sia ecki leingi i augu monum enn vopn þeirra eru ecki ættfrod. konungr sialfr bydr ollum grid ok sætt þeim er þess leita fyrir þui mun gud hann i frid leida ok hans heilagir menn eftir lifit lidit.


Suerrir konungr kom til Biorgyniar

87. Suerrir konungr sigldi fagrann byr til Biorgyniar. ok þa er þeir sigldu fyrir bæinn bad konungr þa sua haga ferdinni at bæiarmonnum syndiz sem mest lid þeirra huart sem þeim þætti þat gott edr illt. ok sua gerdu þeir. Enn er konungr kom til bear þa var ringt aa mot honum vm allann stadinn ok gengin processia a mot honum. toku menn vel vid honum.


Lik Magnuss konungs grafit

88. Lik Magnuss konungs var borit til graftrar var hann iardadr i Kristzkirkiu vtar fra kornum fyrir framan steinvegginn enum synnra megin. stod yfir greftri hans Suerrir konungr Pall byskup ok oll alþyda er i var bænum. ok aadr lik konungsins væri lagit i steinþro þa kallar Suerrir konungr menn til at kenna ok sia likit at eigi segdi þeir sidan at sia Magnus konungr berdiz a mot þeim. ganga margir til at sia ok skilduz gratandi vid ok einn af gestum Magnuss konungs mintiz vid likit ok felldi taar. Suerrir konungr leit eftir honum ok mællti. seint mun slikum at trua. Þar voru fagrlig erendi taulut yfir greftri hans. Nichulaas sulltun modurbrodir Suerris konungs var manna sniallazstr at maali. ok sialfr Suerrir konungr taladi langt erendi. ok hof a þessa leid. yfir þess mannz greftri stondum ver nu er godr var ok aastudigr sinum monnum þott vid frændr bærim eigi giptu til samþyckis ockar a milli ok hardr var hann mer ok minum monnum sem gud fyrirgefi honum þat nu allt sem hann vard offari i. hann var þo sæmiligr hofdingi i marga stadi ok pryddr med konunga ætt. Hann mællti morgum fogrum ordum sem eigi skorti þau þann veg sem hann villdi hellzt snua. Suerrir konungr let bua vm leg Magnuss konungs vandliga gera grind vm vtan legsteininn ok let breida yfir kaugur. Magnus konungr huilir i þeirri somu kirkiu sem hann var vigdr. gud geymi hans saal.


Her segir fra atferli Magnuss konungs

89. Magnus konungr var madr vinsæll ok aastsæll vid allt landzfolk. hann hafdi mest traust af Vikuerium. var þat mark vm vinsæld hans at sua sem skadasamt vard at fylgia honum þa skorti hann þo alldri lidit til fylgdar medan hann lifdi. ok lengi sidan elldi af þui at þeim vard gott til lids er hans afspringi quaz vera sem enn mun sidarr sagt verda. ok hyggium ver at þess hafi at notid at ollu landzfolki var sua kært afkuæmi Sigurdar konungs iorsalafara edr Eysteins konungs brodur hans enn hỏtuduz vid ætt Haralldz gilla ok villdu henni fyrirkoma ok kuodu þa versta sending komit hafa i Noreg er hann kom. Magnus konungr var litillatr gladr miok vid alþydu ok vid vngra manna lunderni dryckiumadr mikill þotti gott at leika. hann var vmfram adra menn vm fimleik ok helldr sterkr aurr ok storgiofull sniallr i maali. slikir lutir fellu vel i skap giolifismonnum. allra manna var hann vopndiarfazstr skarzmadr mikill sundrgiordamadr at klædum. helldr haarr a vỏxt hardvaxinn ok alluel vaxinn. midmiorr limadr allra manna fegrst. vel at andlitz skopum nema nockut munnliotr. kuennamadr mikill. sidsamr ok trumadr. Suerrir konungr let blasa ollu lidinu ok bæiarfolki vt i holm[84] i Cristz kirkiugard ok hafdi þar þing. stod vpp fyrst Haauardr Jarlssun ok hlynti fyrir konungi ok sagdi monnum hueria skylldu þa heimti til at taka vel vid honum ok sæmiliga. þar er hann maa oss marga luti i mot veita. færi þa vel ok makliga at hann væri oss traust ok hlif sem honum somir enn ver veitim honum traustliga fylgd ok truliga. megu þer nu sia huat hann hefir til kostad aadr hann nędi riki sinu ok þolat morg volk ok vandrædi ok lagt i hættu sitt lif ok margra annarra godra dreingia. enn gud hefir nu frelstan hann af morgum haaska sem nu hafi þer sannspurt. er nu einsætt ollum at gera vel til konungs þo aadr hafi aa mot honum verit. mun hann ollum miskunna er honum vilia þiona at flærdlausu. hyggit at huorum betr ferr þeim er hniga til hans vinattu edr þeim er a mot eru hans vilia. gerit nu sem gud kennir ydr ok snuit ydru maali til godra lykta.


Suerrir konungr taladi fyrir lydnum

90. Þa stod vpp Suerrir konungr sialfr ok litadiz vm leingi tok seint til maals ok hof a þa leid. Til þeirra orda munu ver taka er psalmaskaalldit mællti. miserere mei deus quoniam conculcauit me homo tota die impugnans tribulavit me. þat segir sua. miskunna þu mer gud þuiat madrinn trad mik vndir fotum ok bardiz allan dag i gegn mer ok kualdi mik. Su spasaga er nu fram komin a vorum dogum er spaad var fyrir morgum aarum er Magnus konungr frændi minn bardiz mer i mot ok bioz at tapa minu lifui enn gud leysti mik nu sem fyrr ok skipti mer riki hans. hefir gudi ok ecki iafnleitt verit allar stundir sem ofmetnadarmenn ok þat hardazst refdat. fyrst er hann rak fra ser eingilinn er honum villdi samiafnaz. var honum sua golldit at hann vard at hinum versta diofli. siþan er hinn fyrsti frændi vorr Adam gerdi i moti gudi var hann rekinn or paradiso ok hingat i heim i þessa anaud. ok er rikin hofuz ok |[85] Pharao þreyn(g)di guds lyd ok hans laug þa kvamu[86] .x. vndr yfir landit er slik hafa onnur alldri vordit i verolldinni. sua þa ok (er) Saul grimdiz guds lyd þa flackadi hann siþan med vræinum anda. ok þott þessa teli ver þa hefir sua æ verit ok framfarid i heiminum. enn kann þat vera at ydr þicki hefiaz nær bordi vor ræda. sua hefir her ok framfarit i landinu at þeir menn hafa vpp hafiz i landinu at ecki voru konunga ættar sem var Erlingr jarl son Kyrpingaorms. let gefa ser jarls nafn enn syni sinum konungs nafn ok drapu nidr allar konunga ættir ok eingi skylldi kalla sik þeirrar ættar ella skylldi huern drepa. hỏfdu med ser hitt bezsta raaduneyti er i var landinu ok toku allt riki konunga þeirra er ættbornir voru til allt þar til er gud sendi vtan af vtskerium einn litinn mann ok laagan at steypa þeirra ofrdrambi. kemr at þui er mællt er at sárt bitr soltin lws. eigi var sakleysi vid Magnus konung edr Erling jarl sem folk þetta segir at ver geingim at raungu ok eigi eru ver sua skamminnigir at ver munim eigi huat af (var) gert vid oss. fyrst er þat at Biorgyniar menn drapu Sigurd konung fodur minn er ættborinn var til landz þessa enn siþan efldu þeir flock med Erlingi jarli i mot Hakoni konungi brodur minum ok felldu hann. sidan tok Erlingr jarl brædr mina .ij. ok festi vpp annan sem kraakuvnga annarr var hogginn. þetta maa oss seint fyrnaz ok opt hefir su naud aa oss legit at myklu voru ver fusari at skiliaz fra ef ver sæim eigi eymd a folki voru edr þeir rikti yfir voru er eigi voru tilbornir. nu er þat frelsat enn þer laatid fyst koma i stadinn faaheyrdann fiandskap. þetta mæla sumir. sigrsæll er Suerrir. vitr er Suerrir. þa er suarat. mikit hefir hann til vnnit. gefiz hefir hann fiandanum. sumir segia at ek se diofullinn sialfr kominn or helviti ok se þadan lauss vordinn ok muna ek af honum vordit hafa. nu þa hyggit at sialfum ydr huerir þer erut. ef þer segit at gud hafi leyst diofulinn ok se ek hann. huat erut þer þa nema diofuls þrælar er þer þionit honum i sifellu ok þui vesalli enn allt folk annat i verolldinni at þer skulit honum þiona nu enn brenna annars heims med honum. eru eigi slikir lutir storum folskligir at mæla vid huern sem einn en allra hellzst vid konung sinn. fol veri Suerrir þa ef hann (ynni) þat til þessa vesluga rikis er a eingri stundu er i frelsi er þo væri einkis vert at i fridi stædi enn tyna þar i mot saalu sinni ok allri hialpinni. enn sua liz mer sem her vadi allt saman vlfar ok kaalfar. kann vera at ydr þicki rumborat saald mitt. margr lytr saa nu minni hendi er giarna villdi at af væri. sa kallar nu frændann er skommu kalladi fiandann. þat hygg ek ef nu mætti sia huers mannz hug er her er kominn ok stædi huerium horn or enni er mer hyggr illa at margr mundi knyflottr fram ganga. þat mælir barnit er þat geingr til vatzsins ok hefir stein i hendi ok drepr nidr a griotid. her skylldi hofut Suerris vndir vera. slikt kenni þer ydrum bornum. slikt mælir gridkonan er hon geingr vt ok hetir vifl i hendi ok lystr a helluna. her skylldi vndir vera hofut Suerris. enn vera ma þo at Suerrir verdi sottdaudr eigi at sidr. vita nu þat ok allir Magnuss konungs menn þeir sem verit hafa a þessum fundi at þeir verdi a brottu or bænum fyrir þridia sol hedan i fra. hafi allir þauck vorir vinir er her hafa komit a þetta þing.


Suerrir konungr feck allan Noreg

91. Eptir fall Magnuss konungs for Suerrir konungr vm sumarit i Vik austr ok allt til landzenda ok lagdi allt land vndir sik ok mællti eingi madr a mot honum ok skipadi allt syslumonnum ok var þa Suerrir einn konungr i Noregi. þa voru lidnir .vij. vetr fra þui er honum var konungsnafn gefit enn .v. siþan er Erlingr jarl fell. Suerrir konungr gaf monnum sinum nafnbætr summum syslur summum veizlur. morgum feck hann kuonfong gỏfug. gerdi hann þa marga hofdingia er honum fylgdu til landz ok marga gerdi hann þa at rikismonnu at ecki aattu ættir til þess. voru þeir æ honum orugir siþan. Suerrir konungr gifti Cecilu systur sina Baardi Guthormssyni a Reini. Jvari selka gifti hann Skialldvoru dottur Andres Skiallduararsanar. Petri range gifti hann Jngibiorgu er aatt hafdi Jvar ellda. morg onnur kuanfong feck hann þeim monnum er honum hofdu fylgt til landz ok hof þa til rikis ok voru þa giorfir giaflendingar. Einum vetri eftir fall Magnuss konungs feck Suerrir konungr Margretar Eireks dottur Suia konungs Jatuardar sunar hins helga. hann huilir i skrini at Vppsolum. Brodir hennar var Knutr Suia konungr. Suerrir konungr aatti .ij. sonu var enn elldri Sigurdr lauardr enn annarr Hakon. Dætur hans voru Cecilia ok Jngibiorg.


Her byriar þaatt Kuflunga ok Suerris konungs er mikinn valldarflock reistu

Einum vetri eftir fall Magnuss konungs gerdiz þat til tidenda vm haustid i Vik austr at flockr hofz þar ok var sa hofdingi fyrir er þeir kolludu Jon sun Jnga konungs Haralldzsunar gilla enn sidarr mun skyrra vm skrifat huerr hann var. at þui raadi hurfu margir hofdingiar med honum. þar var Simon son Aulrukaara Nichulaas Biarnar sun[87] boks Andres brasadr Baardr saala Þorbergssun Jonn kutiza Paall i Hettu. þeir komu ofan i Tunsbergi Michials messodag ok var þar þa kuatt þings. Jonn hafdi verit munkr i Hofudey. hann lagdi kuflinn þar a þinginu. var hann þa til konungs tekinn ok suarit honum allt land. Jonn lagdi lostigr koflinn enn Birkibeinar kuodu hann eigi skylldu minna hafa i rett reglunnar enn nafnit ok kolludu hann kuflung ok sogdu honum þat sannligra enn konungsnafn. lid mikit dreif til hans ok fritt allir hinir bezstu manna synir i Vikinni ok redu þar til skipa ok foru nordr med landi fyrir þui at Birkibeinar sofnuduz saman i Vikinni ok fengu lid mikit. helldu þui Kuflungar vndan þegar þeir |[88] fengu skip Birkibeina. foru þeir ok þui eigi eftir þeim at þeir hofdu eigi skip til þess. Ok þegar er Koflungar sottu vtan Agdir þa geck vndir þa allt folk þar ok þadan i fra logdu þeir vndir sik allt land huar sem þeir foru. þa er Koflungar komu ofan i Tunsbergi drapu þeir þar Simon scriplu er þa hafdi syslu i Tunsbergi. þar fell med honum sueit hans oll nær .xxx. manna. þa byriudu Koflungar ferd sina nordr med landi ok geck landzlydr vndir þa huar sem þeir kuomu fengu þeir ok ecki motris. þeir komu þegar til Biorgyniar ok logdu þegar at bryggium er þeir komu. Koflungar logdu vndir sik land allt nordr til Stadar. Þeir saatu i Biorgyn vm vetrinn. Suerrir konungr hafdi laatid setia vpp Mariusudina vt i Holmi þa er hann kom innan or Sogni ok let gera hrof yfir ok kom alldri optar a sio. Koflungar villdu fram setia skipit ok var blasit til ollum bearlyd ok var skipit sua hrist at i sundr gengu brandarnir ok geck hon eigi or stad. þa logdu þeir i elld ok brendu. Koflungar komu a Biorgyniar vog þann tima dags er sungnar voru haamessur ok kom(u) þar miok a vuart. Aaskell kuzsa hafdi þa bearsyslu ok helt sueit i bænum. hann var þa at messu at steinkirkiu ok vard eigi fyrr varr vid enn Koflungar komu i kirkiuna med aluæpni. Askell liop vpp ridit ok sua vpp i stopulinn. Koflungar hlupu eftir honum. þa fell steinn einn ofan or stoplinum i hofut einum þeirra ok feck sa þegar bana. þa sueittiz rodan helga sua at draup aa alltarit ofan. Þeir Aaskell raaku aftr þegar stopulinn ok helldu sik þar leingi til þess er bearmenn leystu þa vt med fe. Koflungar duolduz þar langa hrid i bænum ok vendu siþan austr aptr i Vikina. enn fyrir þui at Koflungum droz miok lidit sottu þeir at Birkibeinum. Suerrir konungr hafdi setta til landgæzslu i Vikinni Vlf af Laufnesi ok Vlf fly Haauard Jarlssun Þorolf rympil ok enn fleiri sueitarhofdingia. veittu huorir odrum alaup sem vid komuz. ox sua styrkr Koflunga at Birkibeinar flydu or Vikinne ok nordr i land nema Vlfr af Laufnesi hann hellz vid med sinni sueit ok kuez eigi flyia mundu þott Koflungar væri þar.


Fra Suerri ok Kuflungum. capitulum.

93. Um vorit eftir for Suerrir konungr nordan or Þrondheimi med allmikinn her ok kom til Biorgyniar vm vaknaskeid. var þat ok ỏf huersu mart kaupskipa komit (var) til bearens nær af ollum londum. Sudrmenn hofdu þangat vin mikit flutt sua at þa var eigi dyrra vin enn mungaat i Biorgyn. Þat var eitt sinn er menn saatu i vindryckiu at þeir uilldu taka meira uinit enn sueit Sudrmanna villdi eigi taka ok skildi[89] þa eigi meirr aa enn vm einn pott ok þrættu þeir til þess er Nordmenn villdu ganga til ok briota vpp budina. enn Sudrmenn voru fyrir innan ok lỏgdu vt suerdum ok særduz menn. ok þui næst spurdiz vm bæinn ok lupu menn til vopna allir þyuerskir menn ok bearmenn ok borduz ok fellu margir menn ok flest af bearmonnum. Sudrmenn lupu til skipa ok logdu kuggana vt a voginn alla saman. enn bearmenn biugguz til at sækia at þeim. ok vm sidir vard gridum a komit. Þat sumar var morg vspekt gior vid dryck. einn madr var sa af Birkibeinum er hann var sua vitlauss af dryck at hann liop ofan or hallinni milli ok konungsstofu ok þottiz laupa aa sund ok feck þegar bana. annar liop af bryggiu or konungsgardi ok druknadi. Suerrir konungr var þa eigi (i) bænum. enn er hann kom til bæiarins vard braatt sa atburdr einnhuern dag at .ij. menn deildu druknir annar gestr konungs enn annarr huskarl ok þui næst villdi huarr odrum veita tilraad. ok i þui kom Þorolfr rympill gestahofþingi vt or dryckiustofunni. hann hafdi ecki vopn ok tok hann stalhufuna af hofdi ser ok laust huskarlinn. enn hann laust Þorolf i moti med handoxi. eftir þat hellt madr a manni ok let ganga huerr þat er til hafdi ok voru allir ỏlodir. Þorolfr rympill sleiz or þraunginni a brott ok for til lids sins ok let blasa gestaludri. enn er gestir quomu allir saman þa bad Þorolfr þa vopnaz. huskarlar sofnuduz saman ok geingu ofan a skip sitt. Asgeirr hamarskalli red fyrir þeim. enn er gestirnir quomu allir saman þa fleygdi Þorolfr rympill suerdinu vt a skipit ok liop hann þegar eftir sialfr ok gat fengit suerdit ok bardiz þegar. vt liopu gestirnir eftir honum ok vard þa þegar orrosta mikil ok letti Þorolfr eigi fyrr enn hrodit var skip huskarla ok fell mart af huskorlum enn flest allt liop a kaf. enn er konungr vard varr for hann til ok kom a gridum ok stefnulagi ok sætti þa siþan. Nockuru sidarr hafdi Suerrir konungr þing i bænum ok mællti. þacka vilium ver hingatkuomu enskum monnum er flutt hafa lerept lin vax edr katla. þa vilium ver ok til nefna er komnir eru af Orkneyium Hialtlandi Færeyium edr Jslandi ok hingat hafa flutt þa luti er ei ma missa. en þyuerskir menn er hingat eru komnir med storskipum ok hedan ætla at flytia smior edr skreid er mikil landeyda er at þeirre brottflutningu enn kemr i stadinn vin er menn hafa til lagiz at kaupa bædi minir menn ok bęarmenn ok kaupmenn ok af þui kaupi hefir stadit mart illt enn ecki gott. her hafa tynt margir menn lifinu fyrir þessa sỏk. sumir limunum. sumir bera annarskonar ỏrkuml allan sinn alldr. sumir suivirding verit særdir edr bardir. ok velldr þessu ofdryckian. kann ek þeim Sudrmonnum mikla vþauck fyrir sina ferd. ok med þui ef þeir vilia hallda lifi ok fe verdi þeir a brottu hedan ok hefir þeirra erendi vordit oss vþarft ok riki varo. þer megit a minnaz huert efni ofdryckian |[90] er edr huers hon aflar edr hueriu hon tynir. þat er hitt fyrsta er minz er at telia at sa er þydiz ofdryckiu þa fyrirlætr hann fiaraflan ok tekr i mot ofdryckiu ok hennar anduirdi tynir fenu ok glatar. þar til er sa madr er fullsæll var at fenu þa verdr hann vesall ok voladr ok fatækr ef hann fyrirlætr hana eigi. þat er annarr laustr ofdryckiu at hon tynir minninu gleymir ok ollu þui er honum væri skyllt at muna. þat er hitt .iij. at þa agirniz madr alla eda rongu hlutina ok hrædiz þa ecki at taka fe med rongu edr konur. sa er hinn .iiij. lỏstr ofdryckiu at hon eggiar hann þola eingann lut huarki ord ne verk giallda i moti ollu haalfu meira illt enn til er gert. ok enn vmfram eggiar hon þessa at leita lastanna a þa er vvaldir eru. þa er enn þessi lutr at hann hrapar til þess sem [hann maa[91] at þola vandrædi mædaz af vokunni tyna blodinu i ollum lidunum ok spilla blodinu til vanheilsunnar ok þar med tyna allri heilsunni ok þat enn vmfram þa er fyrirfarit er allri eigunni af ofdryckiunni ok heilsunni ok þar med vitinu þess eggiar hon þa at fyrirfara þui at vlogat er enn þat er saalan. eggiar þaa at afrækiaz alla retta sidsemi ok rett bodord enn girnaz syndirnar enn hyggia af sinu ok ollu hinu retta. minnaz a eingann lut þann er hann hefir gert. litid a ofdryckiumennirnir þa er þer skiliz fra ollu senn dryckiunni ok lifinu huat likaz er huerr þa gripi salina. minniz a huersu vlikt þetta athæfi er þui er vera skylldi þuiat ollum lutum skylldi stilling fylgia. hermenn skylldu vera hoguerir i fridi sem lamd enn i vfridi agiarnir sem leo. kaupmenn ok bændr skylldu fara vel med sinu edli afla fiarens med rettu ok þo med erfidi gæta med vitzsku enn veita med milldi. enn hinir sem minni eru skylldu vera þacklaatir ok þiona huerr sinum yfirmanni med godum vilia huerr eftir sinum efnum. Lauk hann sua maalinu bad sina menn vera fridsama vid bearmenn ok kaupmenn. var þetta maal vel romat af ollum vitrum monnum. Suerrir konungr for nordr vm haustid til kaupangs ok sat þar vm vetrinn. voru þar med honum flestir allir hofþingiar hans enn Koflungar voru i Vikinni.


Raan Kuflunga

94. Þat sumar biuggnz Kuflungar at fara at Suerri konungi ok vrdu sidbunir vm haustid. enn er þeir komu nordr vm Stad fengu þeir radbyri nordr til Agdaness. Þa kuad Næfari visu þessa.


Rænum Birkibeina
beri Suerrir hlut verra
laatum ranghæing reyndann
rida hart ok tidum.


hælumz minz i maali
mektumz helldr af val felldum
laatum skipta giftu
gerum rid þa er þeim suidi.


þa fengu þeir litinn landnyrding ok reru inn i fiordinn vm kuelldit ok onduerda nott komu þeir til kaupangs ok engi niosn fyrir þeim. Suerrir konungr sat i borginni a Steinbiorgum ok faatt lid med honum enn flest oll hirdia ok hofþingiar voru i bænum ok hofdu ecki vordit varir vid Kuflunga fyrr enn þeir hofdu tekit bæinn þeir drapu þar miok mart Birkibeina ok goda dreingi enn flest hliop i kirkiur inn. þar fell Bryniolfr Rognualldzsun Ottarr knerra Sigurdr dotafinnr. Andress krista Andress biugi. Jonn kuflungr gaf grid ollum Birkibeinum þeim er handteknir voru ok sagdi at þeir skylldu vera hans menn. ok þa er þeir skylldu geraz handgeingnir þa gaf Kollungr þeim vpp eidana ok quad þa vera mundu sua goda dreingi at þeir mundu hallda ord sin eigi sidr enn eida. Þegar vm kuelldit eftir geingu Birkibeinar med vopn sin .ij. edr .iij. saman edr enn fleiri vpp til borgar til Suerris konungs ok at morni voru þeir allir a brottu fra Koflungum ok sogdu Suerri konungi huer(su) Koflungar hofdu þeim grid gefit. enn konungr segir at hann mun ecki kunna at vera hofdingi ok quad hann þat synt hafa i þessu raadi. Kuflungar toku þar skip Suerris konungs ok hofdu sum med ser enn sum brendu þeir. enn konungr sat alla stund þessa i borginne ok þottiz eigi hafa lid til at beriaz vid Kuflunga. Jonn kuflungr for enn annat sinn til kaupangs med miklu lidi. Suerrir konungr hafdi laatid gera kraka vm vetrinn allt et ytra med sionum ok sua fyrir ofan bæinn. foru þa ord i milli ok baud Suerrir konungr at Kuflungar berdiz vid hann a landi ok hann leyfdi þeim landgaungu. enn af þui vard ecki. foru Kuflungar aftr til Biorgyniar med sua buit. Enn þat et sama sumar eftir foru Kuflungar nordr med margar skutur ok ætladi at koma a vuart enn Suerrir konungr for norþan i moti þeim med mikit lid. Þa quad Blackr visu þessa.


Reisum vær fyrir visa
verum þungir Kuflungum
laatum bryndann hior bita
bolum tafn vnd klo rafni.


hneckium fianda flocki
fridum land iofra brandi
riodum daurr i dreyra
drepum þeirra lid fleira.


Enn skutur Koflunga skilduz i Angri. þa kom Suerrir konungr þar at med storskipum morgum ok drap af Kuflungum nockura menn. enn adrir komuz af hlaupi vndan fyrir Suerri konungi enn sumt lid Kuflunga hitti a Birkibeina Atla skaalma. hann var gestr ok drapu huert mannzbarn er a var skipinu. enn litlu sidarr kom lid Koflunga til hans ok for sudr til Biorgyniar. Suerrir konungr gerdi a niosn sudr eftir þeim Vlf af Laufnesi ok Hida brodur sinn med sex skutum. þeir Vlfr reru at Koflungum i hofnina ok æptu þegar herỏp. Koflungar ætludu at þar mundi kominn Suerrir konungr med ollu lidi sinu ok reru vt or hofninne ok sudr vndan. þeir Vlfr toku af þeim .ij. skutur ok drapu huern mann er a var. enn þar styrdu þeir Erlendr Gudbrandzsun ok Paall varskinn enn lid Kuflunga for ser huat. Jonn kuflungr for langa rid einskipa adr lid kom til hans. fara Kuflungar til þess er þeir koma til Tunsbergs. Þa kuat Blackr.


Aulld man hitt hue hellduz
huatir gulldu þess skatnar
fyrr or flocki þeirra
foraz Kuflunga.


nu kna bergs i biorgum
buk reidir laa siukann
|[92] mettr vard hrafn i hrotti
hotz annan veg þiota.


Andlaat Eysteins erchibyskups

95. Eftir vm vetrinn vrdu tidendi mikil i Þrondheimi Eysteinn erchibyskup feck vanheilsu þegar vm haustid ok laa vm vetrinn til þess er leid jol. ok þa er at leid mætti hans gerdi hann ord Suerri konungi at hann kæmi til hans ok ræddu þeir sin a milli marga luti er fyrr hofdu verit i þeirra vidskiptum. ok ath skilnadi bad erchibyskup at konungr skylldi fyrirgefa honum af guds haalfu allt þat er hann hefdi oftekit vid Suerri konung þa stund er stadit hafdi deila þeirra Magnuss konungs ok sættuz þeir þa af nyiu ok fyrirgaf huarr odrum alla luti þa er þeirra hafdi i milli farit. Eysteinn erchibyskup andadiz næstu natt eftir Paalsmesso ok var buinn groftr hans i skrudhusinu i Cristzkirkiu. siþan taladi Suerrir konungr a kornum j Cristzkirkiu ok sagdi fra huersu farit hafdi tal þeirra erchibyskups et sidazsta sinn. segir at erchibyskup hafdi þui iaatad at hann hefdi oftekit motgaungu vid sik meirr enn sua at hann vissi at þat væri guds rettr ok eigi hafdi sidr adrir lutir til þess borit er hann þottiz ei mega vid skilia lidueizlu vid Magnus konung.


Fall Jons kuflungs er Petr het vid sannindi

96. Kuflungar saatu þann vetr i Vikinni. Eftir vm vorit bio Suerrir konungr her sinn ok hafdi lid mikit ok for sudr til Biorgyniar ok dualdiz þar leingi vm sumarit. var þar þa byskupa fundr ok annarra rikismanna. var þar rætt vm kosning til erchibyskups var mest til nefndr Eirekr byskup af Stafangri þuiat Eysteinn erchibyskup hafdi hann hellz til nefnt. Suerrir konungr mællti helldr i moti quad hann ecki vel til fallinn fiarforraada. hann er aurr madr. menn sogdu at þann þyrfti at vel veitti af fenu til erchibyskups at kiosa ok quodu eigi stolinn mundu skorta fe. vard þat vm sidir af raadit at Eirekr byskup var kosinn ok for hann or landi et sama sumar. Enn Suerrir konungr for med lid sitt austr til Vikr. konungr braut eitt skip i ferd þeirri þeir sigldu a sker ok let konungr brenna skiphræit ok foru siþan leidar sinnar. Kuflungar voru i Tunsbergi ok hofdu mikinn her enn litinn skipakost. enn er konungr sotti i naand bænum þa hofdu Kuflungar niosn af ok logdu skipum sinum vt vidr Hrafnabiorg ok hofdu .xiij. skip. Enn er Suerrir konungr kom þar lagdi hann at vt vid eyna vid Smiorbiorg. hann let roa .v. skip inn til bear ok logdu þar vid bryggiur. konungr hafdi allz meirr enn .xxx. skipa. þeir laagu þar .iij. nætr ok villdi (konungr) eigi leggia skip sin vndir stort griot ef þeir bæri aa. eigi treystuz Kuflungar at honum at leggia. A hinni þridiu naatt logdu Kuflungar inn at bryggium liodliga þar at sem Birkibeinar laagu fyrir a sinum skipum. enn sua var myrkt at huorgir saa adra fyrr enn skipin rendu at þeim er fyrir laagu ok tokz þar bardagi nockurr. ok er Suerrir konungr vard varr vid er þeir borduz ætladi hann at menn hans mundu illa staddir ok logdu til sem hardaz. enn Kuflungar villdu eigi bida þeirra ok gengu a land vpp ok laagu menn eftir af huorumtueggiu. Koflungar foru landveg nordr til kaupangs ok komu litlu fyrir Michialsmesso. voru þar fyrir i bænum Juarr Klemetzsun med skipshaufn sina nær .lxxx. manna. var þa blasit ollu lidinu fyrir i bænum lidsmonnum ok bearmonnum vt til borgar at veria þar. Kuflungar hofdu atta .c. manna ok sottu hart at borginne enn bearmenn vorduz. vard þeirra orrosta bord ok eigi long þuiat Kuflungar hiuggu vpp treborgina. ok er þeir komuz inn þa flydu bearmenn. þar fell Juarr Klemetzsun ok sueit hans flest oll enn Kuflungar toku bæinn. Eftir þat var þing aatt vt aa Eyrum ok gaf Biornn Erlingssun Joni konungsnafn. Þorsteinn kugadr gætti borgarinnar ok var griot i borginni sua at eigi skorti til varnar. Koflungar foru vpp til borgar ok skutuz aa ok gaatu Kuflungar ecki at gert. enn er þeir saa þat þa toku þeir i Kristzkirkiu Nichulas sultan modurbrodur Suerris konungs ok fluttu hann til borgar ok reistu þar galgatre ok sogdu at þeir skylldu þar heingia Nichulaas. enn þessu velldr þu Þorsteinn kuagadr ok þer borgarmenn ok skal Nichulas hafa grid ok þer allir ef þer gefit vpp borgina. enn ef þer halldit borgina þa er þat bani Nichulas ok fyrir þat sama mun Suerrir konungr lata ydr vpp festa ok eingum mun lægra ok er þat vel. sliks eigi þer ok af oss von þegar ver megum vid komaz. Þorsteinn ottadiz nu ok vgdi at þeir mundi satt segia at hann mundi illa kominn huora sem hann hitti ef Nichulas væri vpp festr. red hann þat af at gefa vpp borgina. Kuflungar gafu Þorsteini grid ok fe hans ollu. lifs grid hofdu ok allir borgarmenn. enn Kuflungar toku fe allt ok brendu borgina ok brutu alla. þar fengu Kuflungar margar gersimar Suerris konungs. var þar mikit lutskipti er þeir komu til bear. Kuflungar logdu gialld mikit a beinn ok sogdu at þeir mundi ella brenna þar ok launa bearmonnum safnat ok motstỏdu. biuggnz Kuflungar a brott enn bearmenn lottu þa ecki ok baadu þa vel fara ok villdu þo helldr at þeim færiz illa. Koflungar duolduz þar nockura daga siþan er skuturnar voru bunar. þa kom kurr ok kuittr i beinn at lid for vtan vm Gaularaas ok þar muni vera Suerrir konungr. Ok er Kuflungar heyra þenna pata þa lupu þeir til skipa ok raku af ser tialldin liosta i aarum ok roa drifanda vt or anne. baadu bearmenn þa alldri aftr koma. foru Kuflungar vt eftir firdi ok helldr vspakliga huar sem þeir kuomu ræntu byrdinga þar sem þeir naadu. þeir komu i einn stad ok toku þar Jslandzfar þat var kallat Stangarfolinn ok vordit aftrreka ok ræntu þar huerium penningi. eftir þat foru þeir sudr til Biorgyniar ok kuomu þar litlu fyrir iol. Kuflungar hofdu þing i bænum ok krofdu bearmenn gialldz til jolaveitzlu ok sogdu at odrum kosti at þeir mundi brenna beinn allann vpp. bearmenn mælltuz vndan vm gialldit ok baadu ser fresta enn Kuflungar hetu þeim afarkostum i moti ok stod þannig vm rid. Litlu fyrir iolin var þat einn morgin i lysing at .xiij. langskip ok helldr stor sigldu sunnan fyrir Huarfsnes til bæarins. enn er Kuflungar vrdu varir vid hlupu þeir til vopna sinna ok flestir or bænum [upp i[93] fiallit edr i Olafskirkiu. Jonn kuflungr let blasa lidinu til skipanna liop hann aa sitt skip ok þeir menn er med honum foru ok reru vt a mot a vỏginn. enn er þeir sa at ecki lid kom til þeirra þa sneri hann yfir til Munkabryggio ok nær yfirlandinu reru þeir vpp a sker ok |[94] festu þar a skipit. enn i þui bili renna at þeim skip Birkibeina. hlupu þa Kuflungar fyrir bord ok logduz til landz enn sumir tynduz. Jonn kuflungr hliop eigi fyrir bord ok beid Birkibeina a skipi sinu ok fell þar ok einn madr med honum ok flettu Birkibeinar lik þeirra. Enn er Suerrir konungr fretti þessi tidendi let hann flytia lik Jons yfir til bear ok let bera vpp til Mariukirkiu ok let leggia nidr vndir sudruegginn ok let breida yfir vadmaal. Kuflungar hlupu ofan or fiallinu inn til Olafskirkiu ok fylktu lidi sinu ok æptu a Birkibeina ok eggiudu þa at beriaz. enn konungr bad sina menn ecki eiga vid þa. ok munu ver ecki eiga vid hofudlausa menn. sagdi þeim at hofdingi þeirra liggr þar vndir Mariukirkiu ok skildu þeir illa med hann enda var eigi gods hofdingia at gæta. Kuflungar rædduz vid i bænum ok vard eingi bardagi. sneruz þeir i brott ok skilduz at sinni. Enn sa madr var i bænum er Petr het er Birkibeinar kolludu faudur þessa mannz er Ormr het enn Aastridr steik var modir hans ok þann sama Orm sogdu þeir at Kuflungar hafdi kallat konung sinn Jon Jngason ok sa sami Ormr lægi nu þar vndir Mariukirkiu. ef Petr kendi þar sun sinn baadu hann til ganga ok kenna ok segdi adr nockur merki aa enn hann sęi likit. Petr suarar. þat er til marks ef hann er minn sun at sueinninn liop a lia ok skeindiz miok a ilenne a hægra fæti. nu er þat vist ef þetta finnz her ecki a þa er hann ecki minn sun. enn ef þetta finnz þa mun ek eigi vid dyliaz. Þa let konungr leida hann þangat er likit var ok draga af skoinn ok hosuna ok quaz Petr þar kenna þat mark er a hans syni hafdi verit. Suerrir konungr lysti þui fyrir bearmonnum at sa Jonn er Kuflungar kolludu konung sinn het Ormr sun Petrs ok Aastridar ok þat at Petr var þar ok kendi lik sunar sins. ok mun ydr bearmonnum sagdi hann þat kunnigt vera huart þau Petr ok Astridr eigu nockura ætt til þess at sun þeirra væri konungr yfir Noregi ok ma þar sia fals þat er sia raansflookr hefir med farit. þa var iardat lik Jons kuflungs at Mariukirkiu i Biorgyn. þa var þat fyrsta sinni at Suerrir konungr ok lid hans kom sua til Biorgyniar at allr lydr vard honum feginn. ok var nu Suerrir konungr einn yfir Noregi. Eftir þetta var hann i Biorgyn vm hrid.


Her hefz þaattr Sigurdar brennis ok birkibeina

A morkum austr efldiz flockr saa er helldr þotti vspakr hann liop ouan i Vikina ok gerdi þar mart illt. drap menn rænti fee brenndi bygdir. þar var sa hofdingi fyrir er nefndiz Sigurdr sun Jnga konunga Haralldz sunar gilla. hann kolludu bændr brenni. Þat var til marks vm at hann væri rett kominn til rikis ok tignarnafns at Sigurdr brennir hafdi fundit Jon kuflung ok hafdi hann tekit vid frænsemi hans ok kuat hann hardla miok likiaz i ætt sina kuat hann bædi mundu reynaz hardraadann ok ahugamikinn. Jonn baud honum til sin enn Sigurdi þotti litil landraad yfir þeim Kuflungum ok treysti ser betr til landraada ok hirdstiornar til vitzku ok vinsælda enn quad þessa mundu allz vid þurfa vid raad Suerris prestz. sagdiz ok allitils mundu virda vid Suerri ef þeir fyndiz venzl ne vigslur. kuaz þickia hann sua gera vid sina frændr. þui villdi hann helldr fara einn med flocki. hafdi hann þa .ccc. mann vm rid. Vm sumarit eftir fall Kuflungs er a leid foru bændr ok nockurir lidsmenn at Sigundi brenni ok toku hus a honum ok sottu þa i stofu nockurri ok þeir vorduz vel ok karlmannliga. ok þa er menn voru fallnir flestir aller inne þa kalladi Sigurdr brennir aa þa ok bad þa lyda ser. ok er hann feck liod mællti hann. nu er þat likaz at þer komit þui a leid sem þer hafit ætlat at fa lif mitt ok drepa mik. enn þa er þer hafit þat vnnit munu þer segia sua Suerri konungi ok odrum landzhofdingium at þer hafit her drepit ok fra landi fellt Sigurd brenni hofþingia flocksins sun Jnga konunga. enn þetta er minni mykla frasagnar vert enn þer hyggit ok margir munu ætla þott þer fellit mik fyrir þui at þat er med sonnu at segia at ek heiti Hedinn sun Þorgrims hrossaprestz vtan af Jslandi. er ek islenzkr at allri ætt ok þo litillar ættar at mannvirdingu þo at ydr væri buit vid mik fyrir konung at hafa. Siþan skutu þeir at honum enn hann vardiz allkarlmannliga. þo felldu þeir hann vm sidir ok sogdu hann vera allraustann mann ok hinn hardazta dreing.


Fra Suerri ok Nicholasi

98. Um sumarit eftir fall Kuflungs kom i Noreg Eirekr erchibyskup ok hafdi feingit pallium i Rom. for hann nordr i Nidaros til stols sins. þat sama sumar andadiz Haauardr jarls sun. Þat var maal margra manna at taka til byskups i Stafangri Nichulas sun Aarna af Stodreimi konungs brodur. Suerrir konungr mællti aa moti. ok er Nichulaas vard þess varr sendi hann bref Margretu drottningu ok var þar talat mart fagrliga til Suerris konungs ok sua hennar ok talin frænsemi vid hana. Margret drottning leitadi eftir þessu vid Suerri konung ok sagdi god heit Nicholai. enn Suerrir konungr quaz vfuss vera at gera hann at meira manni enn þa var hann ok let þess van ef hann fengi nockut riki i Noregi meira. enn adr hafdi hann quez hyggia at hann mundi hafa hinn sama hug til hans ok ecki mun truleikr hans vaxa þott hann fengi nafnbætr nockurar. enn drottningin bad at hann skylldi eigi a moti standa ok sagd huersu mikit Nichulaas hafdi laatid i deilum þeirra Magnuss konungs i falli frænda sinna ok quad sua mest mega bæta honum at gera hann at tignarmanni innan landz ok quad hann einga vtruleika syna mundu ef hann legdi vapn sin ok gerdiz vigslumadr. enn konungr sagdi at þetta mundi hann veita henni enn eigi vænti ek at hedan lidi langt aadr bædi vit munim þessa idraz ok margir |[95] adrir. Eftir þetta fenguz bref konungs at Nichulas skylldi til byskups vigia ok var gert sua at Eirekr byskup vigdi hann. J þann tima andadiz byskup i Oslo ok feck Nichulas lof til þess af erchibyskupi at setiaz at stoli i Oslu enn þa var Niall byskup vigdr til Stafangrs ok var hann þar.


Greinir med konungi ok erchibyskupi

99. Þa er Eirekr erchibyskop kom til stols i Nidaros toku korsbrædr vel vid honum. enn er hann taladi a kor ok predikadi þa mællti hann hordum ordum til Birkibeina ok þegar voru þeir margir af lidsmonnum er hug sinn settu vid honum ok lagdiz vmiukt a med þeim. Margar voru greinir med þeim Suerri konungi ok erchibyskupi þuiat Magnus konungr ok Erlingr jarl hofdu standa laatid (þat mal) medan þeir redu rikinu er Eysteinn erchibyskup hafdi a komit vid bændr at þar er erchibyskup ætti sakir at taka skylldi taka i þær skulldir silfrmerktann eyri enn aadr hafdi geingit sakeyrir sem i konunga maal. Erlingr jarl hafdi ser þetta lika laatid med þui at erchibyskup villdi vigia Magnus sun hans til konungs. enn þa verdr helmingar auki vm auralag[96]. Suerrir konungr beiddiz af erchibyskupi at standa skylldi lagarettr enn forni sua vm byskupsmaal sem konungsmaal ok sagdi at Erlingr skacki mundi eigi eiga at briota lỏg hins heilaga Olafs konunga til þess at sun hans væri til konungs vigdr er eigi var at rettu tiltekinn fyrir þui at alldri fyrr hefir þat verit i Noregi siþan er cristni kom at sa madr væri konungr kalladr er eigi var konungs sun ok eigi helldr i heidni. þat er ok fyrirbodit i landzlogum þeim er hinn heilagi Olafr konungr setti þo þat væri kaup þeirra erchibyskups ok Erlings jarls at erchibyskup skylldi vigia sun hans enn Erlingr skylldi leggia orlof til at erchibyskup færi fram þeim vlogum ollum sem hann mætti koma vid bændr med riki sinu. ok lizs mer sua sem þat mune huarki gert at guds logum ne landzlogum. enn at odrum kosti ef þu erchibyskup villt miklu auka rett þinn þa vil ek at þu leggir leyfui til at ek auka iafnmiklu konungsrettinn ok abyrgz þu vid gud ok bændr ok landzlyd huersu þa ferr stiornnin i landinu. Erchibyskup neitti þui ok villdi hafa rett sinn ok sagdi at byskups rettr ætti avallt at vaxa enn huergi at þuerra. enn þer herra segir hann hafit þann rett ok þau log sem þer hafit suarit til enn þer abyrgiz sialfir bædi fyrir gudi ok monnum huart er þer halldit edr eigi fyrir þui at alldri hefir aukiz auralag i konungsrett.


Landaskipti ved Eirek

100. Eftir fall Magnuss konungs leitadi Eirekr konungssun vid Suerri konung brodur sinn at hann mundi gefa honum nockura nafnbot meiri en þa hafdi hann ok þar med nockurn lut rikis. enn konungr bad hann vera innan hirdar ok hallda sueit sem lendir menn ok vera þo fremstr þeirra allra enn hann dro vndan landzskipti. Eirekr let ser eigi þickia vel ok var þo sua buit vm rid. Hann hellt sueit mikla ok med þui at hann hellt vel sina menn enn hafdi litlar veizlur vard honum fefaatt. Vetri sidarr byriadi hann ferd sina or landi ok for i Austrveg at heria a heidin lond. til þeirrar ferdar rez med honum mart lidsmanna. skipi styrdi Ozsur prestr audru Þiodolfr pik enn þridia Hermundr quada .v. hofdu þeir allz. þeir heriudu til Eistlandz þar sem heitir i Vikum ok i Tuntu ok fengu fe mikit ok sneru aftr til Gautlandz ok vrdu missaattir vid Saxa ok vnnu af þeim kugga .ij. ok taka þar vgrynni fiar. foru þadan til Suidiodar ok hittu þar Knut konung voru þar i godum fagnadi. gaf hann Eireki langskip aadr hann færi brott. foru þeir Eirekr helldr vspakliga aftr bædi vm Suiavelldi ok Danavelldi. quomu aftr vm haustid ok hofdu þa .xj. skip. þat sama haust hofuz Kuflungar i Vikinne Hrafnabiargahaust. Þa er Suerrir konungr var i Vikinni skipti hann landi vid Eirek brodur sinn gaf honum land austan fra Suinasundi ok nordr til Ryiarbitz ok þar med Vpplond oll. hann gaf honum ok þar med jarlsnafn. Eftir þat feck Eirekr jarl ser hird ok gerdiz enn mesti hofdingi. Aasa het kona hans.


Her heft vpp þatt Vikars Varbelgs

Simun Kaarasun ok Aulfir af Gudranni ok þeir hofdingiar er verit hofdu med Kuflungum foru sudr til Danmerkr enn sumir austr a Markir. duolduz þar vm sumarit eftir. Enn vm vetrinn efter enn næsta þa er a leid sottu þeir til Danmerkr ok hittu þar Simun Karasun. hafdi hann þar þa med ser sun Magnuss konungs Erlingssunar er Vikarr var kalladr. hofu þeir þa þegar flock ok fengu miok fiolment. foru vm sumarit nordr i Vikina ok hofdu .xiij. skip ok foru vspakliga ręntu bædi bændr ok kaupmenn. foru austan vm Vikina. Enn er Tunsbergsmenn spurdu þessi tidendi þa raada þeir til skipa ok hofdu nockur langskip ok sua byrdinga ok leggia skipin vid bryggiur ok skipta lidi a skipum ok biugguz vid at veria bæinn. Þann flock er þeir Simun hofdu kolludu menn Varbelgi. Simun spurdi huat Tunsbergsmenn hofduz at ok at þeir hofdu lidssafnat þa treystuz þeir eigi þangat at fara. sigldu þa austr aftr yfir Folldina. Nu spurdu þat Tunsbergsmenn. þa hlaupa þeir a skip sin ok snua eftir Varbelgium. redu þeir þar fyrir lidi Þorlakr Vlfgestzsun ok Vlfr suarti Asleifr bondi. Þeir Simun fara nu austr vndan enn Tunsbergsmenn eftir þeim ok leita þeirra hitta þa sudr vid Bristein. logdu þegar at þeim ok vard þar þegar bardagi hardr ok mikill ok hofdu bændr skip stærri ok bordmeiri. ok er orrostan hafdi stadit vm rid sneri mannfallinu a hendr Varbelgium ok rudduz skipin þeirra ok lauk med þui fundinum at þar fell Simun Karasun ok Aulfir af Gudranni ok flest allt lid þeirra sua at faatt eitt komz vndan. A skipi þui er styrt hafdi Simun Karasun fundu þeir vndir þilium nidri i fyrirrumi Vikar konung Varbelgia ok var hann farra vetra gamall ok drapu hann þegar. |[97] Fengu Tunsbergsmenn i þessi ferd enn mesta ordztir ok mikit fe ok fara vid sua buit aptr. Enn aa þui sama aari er Varbelgir fellu feck sott Eirekr jarl. þa var hann i Tunsbergi. ok er sottin dro at honum gaf hann sik til munklifis ok tok munkaklædi. hann andadiz þa er hann hafdi legit .v. nætr. ok þann sama dag andadiz Aasa kona hans enn .v. nottum sidarr andadiz sun þeirra er Magnus het. ok var þar allmargrætt vm þau tiþendi. var þat margra manna maal at vandir menn mundu hafa gert þeim suik ok liflaat. Eftir þat tok Suerrir konungr vndir sik riki þat er Eirekr jarl hafdi haft setti syslumenn yfir. þui nær andadiz Juarr selki.


Þaattr Þorleifs breidskeggs

102. Þat sama sumar er Eirekr jarl andadiz hofz flockr a Morkum austr. enn sa var þar farmadr er kalladr var Þorleifr breidskeggr ok var sun Eysteins konungs Haralldzsunar ok þat til iarteina at a medal herda honum væri aurr groit i kross. þeir koma i Vikina ok fara helldr spakliga keyptu ser mat ok onnur þarfindi. Þorleifr breidskeggr hafdi verit munkr. var þessi flockr med litlum styrk vard þeim skiott fefaatt. voru þeir þa sumir i flockinum at staalu er þeim var bannat at ræna. Þat þottuz margir menn spurt hafa at Þorleifr var sua vitr at ecki kæmi honum a vuart. sua þat at hann væri sua sidugr at lif hans væri likara munka reglu enn leikmanna sua ok at hann væri saa sniallr madr i maali at hann kynni sua mæla fagrt at eingi mætti honum reidaz sa er heyrdi. enn þetta var þo allt hinn mesti hegomi sem siþan reyndiz. Þessi flockr var vppi vm vetrinn eftir a morkunum optaz enn annat sumarit eftir foru bændr at þeim þar sem þeir laagu i skogi nockurum vm nott. reyndiz þa þat at huarki var vm Breidskegg at hann vissi fyrir vm atferdina enda mællti hann ok ecki þat er lifi hans væri holpnara enn aadr. var hann þa drepinn ok flest allt folk þat sem med honum hafdi verit enn sumt liop a skoga. Eftir fall Breidskeggs var þui vpp lostid at hann væri heilagr. enn Black(r) skalld mællti þui a moti ok quad þetta.


Biort kueda brenna kerti
Breidskeggs yfir leidi
lios veit ek at mun missa
meirr hofþingi þeirra
vitum at vonir betri
verr hugdumz þui brugdit.


Blackr orti erfuidraapu eftir Breidskegg ok er þetta stefit i.


Hafdi her medan lifdi
huortueggia Breidskeggi
nu er fridspillir fallinn
fæst gott ann dul hærsta.


Vidtal konungs ok byskups

103. J þenna tima gerduz margar greinir milli þeirra Suerris konungs ok erchibyskups. skaut konungr iafnan sinu maali til landzlaga er[98] sett hafdi enn heilagi Olafr konungr ok til logbokar Þrænda þeirrar er kollud var Gragas er skrifa hafdi laatid Magnus konungr enn godi sun Olafs konungs. Erchibyskup baud fram þa bok er Gullfiodur var kollut er rita let Eysteinn erchibyskup. þar med baud hann guds lỏg romuersk ok þat sumt er hann hafdi til bref pauans ok innsigli. Su var ein[99] grein milli þeirra at þat voru forn lỏg ok siduenia at konungr ok bændr skylldu laata gera kirkiur a bæium sinum ok med sinum kostnadi ef þeir villdi ok skylldu þeir sialfir raada fyrir þeim kirkium ok raada presta til. enn erchibyskup lagdi sitt valld ok forraad a hueria kirkiu er vigd var ok at ollum þeim er hann lofadi saung at. Konungr beiddiz þar laga af enn erchibyskup neitadi. þa let konungr lesa vpp lỏgbok a þingi ok stod þar a bokinni at erchibyskup skylldi hafa med ser þa er hann væri i syslu sinni .xxx. manna ok .xij. skiolldu ok alla huita. Þa beiddiz Suerrir konungr her laga af þessu ok sagdi sua. erchibyskup þarf einga hird at hallda hermenn edr herskip ok hefir hann eigi minna yfirburd vm þat er login segia enn hann ferr med sneckiu tuitugsessu ok a .ix. tige manna ok allt skialldat. ok munu ver Birkibeinar reka minni til at oss þotti hellzti hardskipad erchibyskupinn hafa af sinum huskỏrlum þat skip er hann let leggia at oss fyrir Hattarhamri. sua var ok i Biorgyn þa er ver sottum skipin þa var erchibyskups skip skiotara ok hans sueit til vopna i mot oss enn konungssueitin. þætti mer erchibyskupi gudrettligra vera at hafa einga hird sua at aflaga væri fyrir þui at eingi mun heria a hann edr stadinn ok hafa helldr kostnadinn til þess at laata menn vera i griotbergi edr griotflutningi edr steintaalgu ok veita vpphalld musterinu sua sem adr er til efnat. Erchibyskup suarar þa. pafuinn i Rom setti mik forraadanda yfir stad þenna ok stadarins fe ok ma ek fyrir þui vel raada fenu. er þat ok guds fe ok heilagra manna. enn satt er þat herra at flestum dugandi monnum mun betra þickia at vera med mer i fridi enn i illgerdum med ydr. þui at fair na nu kyrrsæti. enn þo at minir menn hafi god klædi edr vopn þa er þar eingum penningi rænt til. þeir fara med spekt huar sem þeir koma. nu mun þat eigi þickia sæmiligt i onnur lond at spyria at erchibyskup skyli eigi sialfr raada huerium hann gefr mat sinn ok klædi. enn syslumenn ydrir þeir er þer hafit tekit af stafkarla stigum skulu hafa margar sueitir ok storar sem þeir vilia ok fara (a) hendr bændum ok taka aflaga bædi mat ok mungat ok skal þo sa er aa verda þui feginn at hann se eigi meira ræntr. Suerrir konungr krafdi þa laga ok þess at bændr skylldi dæma at landzlogum huersu marga huskarla erchibyskup skal hafa. Eftir þat lagdi konungr fimtarstefnu þeim monnum er fleiri væri med erchibyskupi enn skraain skyrdi at eftir .v. daga skylldu þeir allir vtlægir ok hafa fyrirgert fe ok fridi ok vera dræpir þar sem þa væri þeir staddir. Enn er erchibyskup spurdi þetta bioz hann brott or bænum helldr af skyndingu ok hafdi brott med ser alla sina menn ok lausafe þat er þeir naadu. for þa erchibyskup allt sudr til Danmerkr |[100] a fund Absalons erchibyskups ok tok hann vel vid honum ok dualdiz erchibyskup þar langa rid i godum fagnadi. Eirekr erchibyskup feck þar vanheilsu mikla sua at hann misti synar sinnar ok vard blindr med ollu.


Her hefz þaatr Eyiarskeggia. capitulum.

Hallkell Jonssun Hallkelssunar aatti Ragnhilldi dottur Erlings jarls ok Kristinar konungsdottur. Hallkell hafdi raad med hondum þat er fleiri voru samuitendr med honum. Hallkell hafdi þa tekit af Suerri konungi lendz manna rett litlu aadr. Sigurdr sun Erlings jarls var frillusun ok var þa fostrsun Suerris konungs. hafdi hann þa leingi verit med honum i godu yfirlæti. hann vissi ok þetta raad med Hallkatli ok Ragnhilldi. Olafr maagr Haralldz jarls var enn einn hofdingi at þessu raadi med þeim. Sigurdr het sun Magnuss konungs Erlings sunar ok Gyridar dottur Aaslaks vnga. hann var þa kominn a halld ok traust Hallkels ok Ragnhilldar. Þat var raadagiord þeirra at þau fengu Sigurd konungssun i hendr Olafi jarlsmaag ok var þa eingi grunr a giorr. Ok eitt sinn er skip Olafs var buit þa mællti Suerrir konungr ok hofdu þeir aadr verit a tali. trur skylldir þu mer nu Olafr. Hann suarar. hui mæli þer slikt herra. Suerrir konungr hafdi knif i hendi ok stangadi fyrir sik ok mællti. sueima her nu fylgiur vuina varra. Ok er Olafr geck i forstofuna liop þar sueinninn konungssun. Olafr mællti. nær hafdi nu fostri. Hann hafdi med ser sueininn vm haustid vestr til Hialltlandz. hann aatti þar eignir miklar. þa voru lidnir fra falli Magnuss konungs .viij. vetr. Vm vorit eftir for Olafr ok Sigurdr sudr til Orkneyia a fund Haralldz jarls ok fengu þar godar vidtokur. þat summar bioz Hallkell Jonssun ok kuez fara skylldu i vestrviking. hann hafdi langskip vel skipud ok sigldi vestr til Orkneyia. enn er þeir hittuz ok Olafr jarlsmaagr þa var þetta maal kært fyrir Haralldi jarli at þar væri kominn sun Magnuss konungs ok badu at jarl veitti honum styrk nockurn. Jarl stod vel vndir ok feck honum langskip gott. Magnus konungr hafdi verit enn mesti vin Haralldz jarls ok lofadi hueriu manni er fara villdi til þeirra Olafs ok Hallkels ok þeirra foruneytis. gaafu þeir Sigurdi konungsnafn. gerduz menn þa handgeingnir Sigurdi ok sỏru honum eida. dreif þa til hans fioldi manna af Orkneyium ok Hialltlandi. redu þa til skipa ok biugguz vesten vm sumarit. Enn er þeir komu vid Noreg helldu þeir austr med landi til Vikrinnar ok foru akafliga ok quamu a vuart til Tunsbergs. Þar var fyrir Jonn systrungr Suerris konungs. þeir drapu þar Jon ok Helga bring er fyrr hafdi borit merki Suerris konungs. Þar fell mart Birkibeina. Eptir þat aattu þeir þing ok var Sigurdr til konungs tekinn. þenna flock kolludu menn Eyiarskeggia edr Gullbeina. Þeir foru inn til Osloar ok geck vndir þa allt folk ok sua i Vikinni huar sem þeir komu. þeir foru spakliga ok letu huern sinu raada. enn med þui at þeir hofdu lid mikit enn litid af landi þa vard þeim fefaatt. þa toku þeir þat raad at venda ollu lidinu sudr til Danmerkr ok koma allt sudr til Trafnar ok vnnu þar kaupskip ok toku vgrynni fiar ok mest i klædum enn þo mikit i gulli ok silfri. þeir sneru þa aptr til Noregs er haustadi. Enn er Suerrir konungr spurdi vm flockinn þa var hann i Þrondheimi gerdi hann þa lid mikit til Vikrinnar et efra enn sumir hofdingiar voru aadr i Vikinni. Enn er þeir spurdu at Eyiarskeggiar sottu sunnan i Vikina þa sofnuduz Birkibeinar saman i Borg. voru þessir hofdingiar þar Sigurdr laauardr konungssun ok Philippus sun Birgis jarls Hakon galinn systursun Suerris konungs Petr styggr Hiarrandi huida ok enn fleiri sueitarhofþingiar. þeir hofdu .ccc. manna. Eyiarskeggiar spurdu þat ok logdu vpp eftir elfinne ok logdu vid Borgarvollu. geingu þar vpp ok fylktu lidi sinu. enn er þeir sa huersu mikit lid Eyiarskeggiar hofdu þa flydu Birkibeinar enn Eyiarskeggiar skutu eftir þeim ok drapu nockura menn af þeim. Birkibeinar flydu a land vpp enn Eyiarskeggiar fengu hedan af einga motstodu i Vikinne ok foru er a leid haustid nordr til Biorgyniar ok voru þar vm vetrinn. logdu vndir sik land allt at skottum ok skylldum fyrir sunnan Stadi. Þeir villdu laata kalla sik Gullbeina. Suerrir konungr hafdi latid gera borg i Biorgyn a berginu vpp fra konungsgardi. saatu Birkibeinar þar vm vetrinn med sueit mikla ok red fyrir Sigurdr borgarklettr. Veittu þeir Eyiarskeggiar opt atsoknir borgarmonnum ok komuz litt vid annat enn skiota. borgarmenn skutu i moti ok fengu Eyiarskeggiar optaz verra af. Mart lid dreif til Eyiarskeggia vm vetrinn ok gerduz handgeingnir. Sigurdr jarlssun hafdi laupiz fra Snorri konungi vm haustid til Eyiarskeggia ok var hann einn forstiori med þeim ok var kalladr vitr madr. Þat barst at einnhuern dag a onduerdri langafostu at Olafr iarlsmaagr hafdi messo at Olafs kirkiu a Bockum ok stod vm messuna hia kirkiunni ok lagdi hondina a kirkiustodina. enn einn madr i borginni dro at laasboga ok setti i hondina sua at broddrinn stod fastr i stodinni. var þat mikit saar. Eyiarskeggiar gerdu fra ser lid sitt i syslur ok ymissa stadi þuiat þeir væntu Suerris konungs ecki fyrr enn a lidi vorit. Suerrir konungr sat vm vetrinn i Þrondheimi ok hafdi nefnt lid med ser af herudum bioz hann þannig vit sem Eyiarskeggiar munda þa ok þa þangat koma. Lid Birkibeina laa mart vm vetrinn vt i gilldisskala allt til þess er hann for norþan vm vorit a langafostu or kaupangi hafdi eingi skip stærri enn tuitugsessur ok þadan af smæri. hann for miok af skyndingu sudr til Biorgyniar ok fengu Eyiarskeggiar einga niosn af ferd konungs. Eyiarskeggiar aattu þing laugardaginn fyrir paalmsunnudag. þa taladi Olafr iarlsmaagr til sinna manna. nu hofum ver spurt vm ferdir Suerris konungs af hann mun koma bratt a vorn fund. nu skulum ver gera raad vart huart ver skulum bida hans her ok beriaz |[101] med þui lide sem her er edr vili þer gera annat raad þuiat lid vart er mart a brottu. Sigurdr jarlssun er nu med .vij. skipum sudr i Stafangri. er sa til at sækia vndan ok a þeirra fund. Eysteinn korpr er med þrimr skipum inne i Sỏgni ok mun oss þat litt koma at halldi. þa suarar Hallkell Jonsson. þess er mer von at oss skorti eigi lid þetta sinn vid Suerri konung ef oss verdr eigi meirr raadfaatt eda eigi audna til falla med oss vm var skipti meirr enn til se stefnt. raadin synaz mer flestum bilat hafa vid Suerri konung ok þess varir mik at ver sigrimz a honum nema ver rasim fyrir raad fram. ok er þat at varaz þui ver erum eigi til þess vvænni enn þeir er þat hefir hent adr. Voru þess ok fleiri fusari at beriaz. Suerrir konungr kom vm aptaninn þann sama eftir solarfall nær bænum i Biorgyn ok steig a skutu ok reri inn til bear enn annat lid hans reri sudr til Grafdals. Suerrir konungr hafdi þa alla sanna niosn af huat Eyiarskeggiar hofduz at. hann geck vpp i Holmi til Cristzkirkiu. ok var þat þar tidenda at Paall byskup hafdi andaz vm daginn ok stod þa vppi lik hans þar i kirkiu. Siþan for hann vpp til Borgar ok segir borgarmonnum at þeir skylldu fa honum lid til orrostu. Konungr dualdiz litla rid i bænum ok reri sudr eftir lidi sinu. þaa logdu þeir skipunum sudr til Huarfsness. þa for Suerrir konungr a baati vt i Floruvaga at skynia vỏrd Eyiarskeggia ok heyrdi hann þa vidrædu þeirra ok alla ætlun. sagdi Hallkell at þeir skylldu beriaz þegar er lysa tæki. er þat mitt raad kuat Hallkell at teingia skip vor saman ok mun þa lid vort bezst fylgiaz. gerum þeim griothrid fyrst medan þat vinz enn þui næst laatum ganga skotvopn ok enn eftir þat veitum hoggorrosto ok mun þa vm skipta. ok dugi huerr sem maa ok gæti þa gud til. Þa for Suerrir konungr aftr til lids sins ok sagdi þeim fyrirætlun Eyiarskeggia ok tilskipan. þicki mer raad at leggia braatt at þeim ok yrdi þeir vardunir vid oss helldr enn þeir yrdi skiotari. nu skolum ver segir hann marka skip vor oll knyta lindreglum vm framstafn a hueriu skipi ef ver sua leggium at þeim at eigi se liost. sua skolum ver ok vara oss i atlỏgunni sem ver munim enn vid bordamun eiga at deila. hofum laus vid skip vor fyrst medan þeir eru sem odazstir. gæti þer yduar ok hlifit ydr fyst. latid þa bera vopn sin fyrir bord. gæti menn vel vapna sinna ok aara þeirra munum ver þurfa huorir sem sigraz. Suerrir konungr hafdi .xx. skip ok helldr sma flest enn Eyiarskeggiar hofdu .xiij. skip ok flest stor. J dagan laagu Eyiarskeggiar i Floruvogum tialldlausir ok þui næst slogu þeir landfestum ok reru vt or voginum. þeir logdu streingi milli skipanna sinna bædi fram ok aftr reru ollum iafnfram ok ætludu at leita Suerris konungs. enn fyrir þui at myrkr var sa þeir eigi fyrr enn skip Suerris konungs rendu at þeim ok lustu þegar vpp huorirtueggio heropi. Þa gripu Eyiarskeggiar sem akafaz til streingianna ok drogu saman skipin enn þau rendu at vidum fram. þa rendi huert a ararnar ok braut i sundr. þeir drogu skipin oll i teingsl. rendu þa ok at skipin Birkibeina. tokz þa þegar orrosta. sottu Eyiarskeggiar i akafa enn Birkibeinar skutu skiolldum yfir sik sua þyckt at huergi saa þa bera. þeir letu vacka vid skipin ok hofdu i glett sua ok var þat audsynt at þeir voru vanir þessu starfi. sua fara þeir kænliga. Enn er Eyiarskeggiar toku at mædaz ok renadi enn snarpazsta skolhridin þa eggiadi Suerrir konungr Birkibeina ok mællti. standit vpp ok takit vapn ydr verit nu Birkibeinar ok laatid sia huersu vopn ydr bita. Þa risa vpp Birkibeinar vndir skiolldunum ok gerdu harda rid sumir gryttu sumir skutu sumir lỏgdu sumir hiuggu ok logdu at skip sin fast. enn Eyiarskeggiar toku vid þeim allhraustliga. nutu þeir þa bordamunarins. þeir komu stafnliaam a konungs skipit ok draapu stafnbuana enn toku merkit ok ruddu skipit miok sua framan at siglu. Enn er þeir greiddu vppgaunguna þa eggiar Suerrir konungr sina menn. sottu Birkibeinar fram at þeim sua frækliga at Eyiarskeggiar rucku vndan ok voru sumir drepnir sumir hrucku aftr i skipin ok fengu þa Birkibeinar leyst skip sin fra. hofdu eina ferd þeir er sua nær hofdu lagt at Eyiarskeggiar fengu vid festz ok hrudu sum skip Birkibeina. ok vard su rid allmannskæd ok fell myklu fleira af Birkibeinum. þa logdu Birkibeinar fra skip sin. Þa mællti Suerrir konungr. hafiz vel vid godir haalsar. faar munu þeir slikar ridir gera oss verdum vel vid þeir munu ei sidr tannsaarir enn ver. Enn er Eyiarskeggiar sa þat at Birkibeinar logdu fra skipin ok hugdu at þeir mundi flyia vilia þa mællti Olafr jarlsmaagr. dugum ver vel nu þuiat nu bleydaz þeir. se ek sua flestum fara er i ofreflit koma. fylgium nu sigrinum hoggui nu teingslin rekum þa nu karllmannliga. Allir voru þess fusir ok var sua gert. Enn er skipin losnadu ok þeir skylldu greida atrodrinn þa mistu þeir aranna rak þa skipin fyrir straumi ser huert. Birkibeinar reru þa at ok logdu at .ij. skip eda .iij. at einu. ok i þui bili komu þeir innan or bænum borgarmennirnir hofdu þeir langskip ok voru a niu tigir manna ok hofdu allir hringabryniur. kom þat lid vel at halldi ok rudduz þa skip Eyiarskeggia. enn huert sem hrodit var geingu Birkibeinar af smaskutunum ok a þau eno stærri skipin. Eyiarskeggiar hofdu sett vpp merki Suerris konungs Sigrfluguna i stafninum a hofþingiaskipi sinu ok sa Birkibeinar fullgiorla huar eftir henni var at sia. sottu Birkibeinar þar fast at ok lettu eigi fyrr enn þeir naadu merkinu ok þui næst geingu þeir vpp a skipit ok ruddu med stofnum. enn Sigurdr konungssun hliop fyrir bord þa er skip hans var hrodit ok var drepinn a sundi. ok þa reru a brott a .ij. skipum Lodinn sun Paals smaatzauga ok Halluardr bratti. Olafr jarlsmaagr hliop ok fyrir bord þa er skip hans var hrodit ok suam til landz. Birkibeinar vodu vt a mot honum ok draapu hann fyrr enn hann kæmi a land. Hallkels skip var sidazst hrodit þuiat þat var mest bordi ok bezst skipat. Hallkell fell a skipi |[102] sinu ok skipshaufn hans flest aull. þar fell flest allt lid Eyiarskeggia nema þeir er grid voru gefin. Suerrir konungr hafdi mællt at eigi skylldi messur syngia i bænum fyrr enn hann kæmi ef eigi geingi miok vr lagi. Suerrir konungr reri inn til bear ok let flytia med ser skip oll. enn er hann kom þa var haatt messumaal ok voru þegar sungnar messur. Litlu eftir orrostona andadiz Baardr Guthormssun Benndict litli ok enn fleiri lidsmenn. enn er lik Sigurdar ok Olafs funduz þa let konungr syna lik Sigurdar i fiolmenni ok sagdi þar lik hofþingia þess er sia flockr hafdi fylgt ok bad likit iarda fyrir sunnan saunghus i Mariukirkiugardi. var gior grauf mikil þar voru mỏrg lik Eyiarskeggia i logd ok efz lik Olafs jarlsmaags. Þat er maal manna at eigi hafi su orrostu verit er menn hafi sigraz vid iafnmikinn bordamun sem var i Floruvỏgum. gerdi þar mikinn kænleiks mun med þeim vm atloguna ok volli þui mest at Birkibeinar voru vanari bardaga. enn diarfir voru Eyiarskeggiar vid vopn enn helldr vgætnir at hlifa ser. Enn er Sigurdr jarlssun spurdi þessi tidendi þa vendi hann sudr med landi ok allt i Vik austr ok sudr til Danmerkr fylgdi honum sumt lidit enn sumt dreifdiz ymsa vega sumt geck til grida.


Fra ordum Suerris konungs

105. Eirekr erchibyskup ok Absalon erchibyskup sendu menn med brefum sudr til Roms a fund pauans. var þar a ritad allt fra Suerri konungi eftir vitnisburd Eireks erchibyskops ok hans manna sua ok vm oll þeirra vidskipti er verit hofdu adr erchibyskup for fra stolinum. enn þar fenguz þau andsuor af pauanum sem erchihyskop hafdi ord til sent at pafuinn lysti stormælum yfir Suerri konungi ef hann leti eigi erchibyskup allt hafa slikt er hann kalladi til med rettu. Þessi bref let Eirekr erchibyskup vpplesa i Danmork ok lysti huern sonnudag a kor vppi banni a hendr Suerri konungi. Enn er Suerrir konungr spurdi þetta þa taladi hann opt a þingum vm þetta maal ok sagdi at þat var vpplost Dana enn eigi pafans ord ok quaz ætla at Eirekr blindi mun ecki fyrirliuga konungdomi hans ok þat bann ok blotan er hann nefnir mik til þat hefir nu drifit i augn honum ok er nu fyrir þui blindr. ok munu þeir i banni vera er bannzverk gera enn ek er konungssun ok rett kosinn til landz þessa ok rikis. ok hafdi ek marga naud fyrir adr enn ek nædi. vil ek ok eigi laata þat fyrir þessar sakir. fari Eirekr heim til stols sins þo at hann se blindr ef hann vill hallda landzlaug þau er her eigu at standa. enn þo at hann hafdi bædi augu heil þar er hann er baadum blindr ok sua hugskotinu at sia et retta þa mun ek eigi briota log ens heilaga Olafs konungs fyrir hans sakir þott hann banniz æ vm ok blotiz.


Norrænir menn rægdu Suerri konung

106. Braatt eftir paschana for Suerrir konungr austr eftir Sigurdi jarlssyni ok villdi dreifa flockinum þeim er saman helltz. hann for vm vorit allt austr i Konungahellu. Þa kom þar pauans sendimadr legatus ok hans forunautar. baud Suerrir konungr honum til sin ok let legatan vera i bodi sinu. þa leitadi konungr eftir vid hann at hann mundi gefa honum konungsvixlu ok corona hann enn legatinn tok þui likliga. Enn er kennimenn vrdu þess varir þa sogdu þeir legatanum at konungr var vsaattr vid erchibyskup ok hann var fra stolinum ok legatinn skylldi eigi vigia hann ne iatta þui. fundu þeir þat til saka konungi at hann hafdi verit vigdr til prestz ok þat annat at hann hafdi tekit eiginkono enn aatti adra aadr þa er hann hafdi logfeingit ok lifdu þa baadar. marga luti adra fengu þeir til rogs vid konung. Enn þa er konungr kom næst a tal vid legatann þa syniadi hann konungi vixlunnar ok bad hann sættaz vid erchibyskup ok sagdi at hann ætti at vigia hann. Þa suarar Suerrir konungr. ek se huert þitt erendi er hingat i land. þat sama sem margir falsarar gera at þeir laupa vtan or londum hingat ok vilia fa ser penninga enn gera vort riki at spotti þa er þeir fara i brott. nu vil ek at þu farir brott or þessu landi ok vil ek eigi at þu falsir fe af minum þegnum her i minu landi. Eftir þat for hann i brott. Suerrir konungr sneriz nordr aftr i Vikina. konungr gerdi menn eftir Nichulasi byskupi ok er byskup kom til konungs þa heimti konungr hann a tal ok sagdi at hann var þess varr vordinn at oll þau suikrædi er þeir Hallkell hofdu haft vid konung þa hafdi þat komit vndan tungurotum byskups ok bar þat a hendr honum med iarteinum. Byskup mællti i moti ok syniadi enn konungr segir at þat mundi ecki stoda kuez allt vita et sanna aadr. het konungr byskupi hordum afarkostum ok quad hann drottinsuikara ok landraadamann. Byskup bad konung vægdar het honum trunadi ok baud at binda þat suardogum kuaz ok allt þat skylldu bæta er hann hafdi af gert ok konungr beiddiz sialfr ok var hann þa hinn miukazsti. Suerrir konungr hafdi byskup nordr med ser. Konungr sendi ord Þori byskupi af Hamri at hann skylldi koma til Biorgyniar sem fyrst. hann gerdi sua. þar kom ok Niall byskup af Stafangri. þar var vm kosning talat huern kiosa skylldi i stad Paals byskups i Biorgyn til stols. þa var til tekinn Marteinn hirdprestr Suerris konungs. hann var enskr at kyni ollu ok klerkr godr. þeir vigdu hann til byskups at raadi Suerris konungs ok var þar at Nichulaas byskup Þorir byskup Niall byskup. Nichulas byskup var þa i miklum kærleikum vid Suerri konung var hann þa hofudsmadr at ollum raadum þeim er konungr villdi laata fram fara. Þa var gior veizsla mikil i konungsgardi ok var þat raadit at þessir byskupar mundu gefa Suerri konungsvixlu ok korona hann. þat for fram at þeir vigdu hann a degi postulanna Petri ok Pauli til konungs tok hann þa koronu ok var Nichulas byskup hofudsmadr at vixlunni. konungr gaf ollum godar giafir ok skilduz med miklum kærleikum. Vm vetrinn adr hafdi andaz Thorlakr byskup enn helgi aa Jslandi. enn þat sumar eftir kom vtan af Jslandi Paall sun Jons Loptzsunar. var hann vm vetrinn i Nidarosi. Vm vorit eptir for hann hit efra i Vik austr. hitti hann Suerri konung i Oslu hafdi konungr þar setid vm vetrinn. Paall for þadan sudr til Danmerkr ok tok byskupsvixlu af Absaloni |[103] erchibyskupi ok for aftr vm sumarit til Noregs ok sua nordr til Biorgyniar. var þar þa logd byskupa stefna til vmraada med Suerri konungi. þuiat Eirekr erchibyskup hafdi þa sent bref sin i Noreg ok stefnt or landi ollum byskupum a sinn fund. koma byskupar allir i Biorgyn. þar kom ok Paall byskup Jonssun. Et fyrra sumarit hafdi Suerrir konungr þat miok i ætlan at gera lid vestr i Orkneyiar ok giallda þeim suikrædi. enn er þetta spurdiz vestr þa gerdi Haralldr jarl ok Biarne byskup þat raad fyrir þeim at jarl bioz vesten ok Biarni byskup med honum ok allir hinir bezstu menn med honum af Orkneyium. þeir komu at þessum byskupafundi til Noregs. aatta þa hofþingiar stefnur sin a milli ok radagiord ok var þat raad tekit at gera menn med brefum a pafans fund. var fyrir þessi bref sett innsigli Suerris konungs ok allra byskupa þeirra er nefndir voru fyrr. reduz med þessum erendum til ferdarinnar Þorir byskup ok Rikgardr suartameistari. foru þeir med þessum bodskap a fund Celestini pafa. Þeir kiærdu þa maal sin Suerrir konungr ok Haralldr jarl. var þa stefn þing vt i Cristz kirkiugardi stod hirdin allt vm konungssætid enn sumt sat þar fram fra. þa stod enn mart manna vtan at. var þar iarl. Tok hann til orda ok mællti. her er nu mikill mannfioldi godra manna. þyrfta ek at minu maali godann rom alþydu. er ek nu sua gamall sem a gronum maa sia ok hefi ek komit morgum konungum fyrir kne stundum med kiærleik enn opt med vandamaalum. nu er nyrr vandi til handa kominn reidi mins herra Suerris konungs ok er mer meira af þui kent enn ek er valldr. eigi red ek vppreist flocksins enn saatt er þat at eigi bordumz ek a moti þeim. ma ek ok eigi hataz vid allann lyd þar i landi medan ek skal þar iarl vera. ok eigi lata Orkneyingar allt at mer. margir hlaupa vt af Orkneyium ok heria a Jrland edr Skotland edr ræna kaupmenn ok allt at vuilia minum ok er þat þo mællt at ek se eigi vrefsingasamr. enn ecki er her langt vm at tala sua gert sem nu er legg ek allt mitt maal a guds valld ok Suerris konungs. Geck siþan fram milli manna ok fell til fota Suerri konungi. konungr litadiz vm ok tok seint til orda ok mællti. mikit hervirki gerdu þeir i Noregi er sua sterkann flock efldu hingat i land sem Eyiarskeggiar voru ok þotti mer þat ok minum monnum miok i moti skapi. enn nu er jarl her kominn sem þer megut sia ok idraz nu þess er hann hefir illa gert til vỏr bidr nu miskunar. ok hana vil ek veita honum. ek mun þess þurfa af gudi at hann miskunni mer framarr enn ek hefir til gert. ok statt upp herra jarl ok ver i guds gridum ok minum. enn ek mun sætt okra vpp segia i meira tomi. Suerrir konungr let rita alla sætt þa er hann gerdi vid Haralld jarl. hann let ok skra iardir þær allar ok eignir i Orkneyium edr Hialltlandi er fallit hofdu i konungsgard ok þeir menn hofdu aatt er fallit hofdu i Floruvogum. hann lagdi .iij. vetra lausn at frændr enna daudu skylldu leyst hafa innan .iij. vetra. enn ef þa væri ei leyst þa fell allt at alldaredli i konungsgard. Suerrir konungr tok vndir sik Hialltland allt at skauttum ok skylldum enn setti Haralld jarl yfir Orkneyiar med þeim skildaga at konungr skylldi hafa haalfann allann sakeyri ok setti þar syslumenn yfir. sỏr Haralldr jarl eida at skilnadi þeirra. Suerrir konungr geck siþan a tal vid byskupana ok mællti. þat er mitt raad vid ydr godir hofþingiar at þer gætid med vitzku rikis þess er gud hefir ydr vnnt. laatid ydr þat i hug koma at þat er ecki fỏdurleifd ydr ne arfr sua ok þat ef Eirekr blindi flæmir ydr af rikinu at hann mun litid gott faa ydr i stadinn ok mest fyrir þui at hann fær ecki sialfum ser. hann hefir nu eigi meirr enn .ix. menn edr .x. ok þo a annarra kosti. enn ef þer halldit gott samband med mik þa skal ek vera forstiori fyrir allra vorra maali. Þeir hetu allir godu vm þat at skiliaz eigi vid konung edr hans maal. Hreidarr het madr vikuerskr er leinge hafdi þa verit af landi a brott ok vida farit. hann kom þat sumar i Noreg med brefum ok jnnsigli þui er kallat var Gullboluskraa. þat jnnsigli hafdi sent Kirialax Girkia konungr Suerri konungi. enn þat stod a brefum at Suerrir konungr skylldi senda Girkia konungi .x.c. godra hermaana. sent hafdi hann ok i Danmork til Valldamars konungs þann mann er Petr illzka het med þuilikum ordsendingum ok enn þridia mann til Suia konungs. Hreidarr sendimadr taladi opt fyrir Suerri konungi sitt erendi ok tok konungr fyrst likliga ok kuaz hug skylldu a leggia. var Hreidarr med konungi vm vetrinn. Eptir þat haust andadiz Knutr konungr i Suidiodu ok kom þar til rikis ok konungdoms Sỏrquir karl sun hans eftir hann.


Suerrir konungr birti bref pafans

107. Þat haust for Nichulas byskup sudr til Danmerkr a fund Absalons erchibyskups ok Eireks byskups ok sættiz vid þa. ok vm vetrinn eftir komu sunnan fra Rom til Danmerkr Þorir byskup ok Rikardr suartameistari ok med þeim cardinalis af Romaborg. enn allir fengu þar braada sott ok onduduz. komu eingi tidendi bradliga til Noregs vm þetta erendi huart vordit var. enn nockurri stundu sidarr komu danskir menn ok fluttu til Suerris konungs bref ok innsigli pafans ok sogdu sua at Þorir byskup ok Rikgardr meistari hefdi sett þessi bref at vedi enn þeir kuoduz hafa feingit þeim byskupi fe at laani ok færdu þat konungi. fengu honum brefin ok hann feck þeim fe slikt er hann villdi. Suerrir konungr let bref þessi lesa a kor vppi ok syna þar pafans innsigli ok bref ok stod þat a brefum at þegar (er) pauinn vissi hitt sanna at konungr mællti rettara enn erchibyskup þa leysti pauinn hann ok allt riki hans fra ollum stormælum. Konungr sagdi at þeir hefdi verit i bodi med presti nockurum ok vm kuelldit var kastad eitri i dryck þeirra ok dỏ þeir allir. Vm vorit eftir leitadi Hreidarr vid Suerri konung huert hans erendi skylldi vera. Konungr suarar sua. ecki liz mer fridvænligt her i landi spyr ek þat at Danir muni ala oss vlfua ef þeir mega sua vid komaz. sitia þeir ok sumir her innan landz er ek trui ecki vel. þegar nockurr flockr hefz vil ek ecki senda lid i brott at sua bunu. |[104] Þa spurdi Hreidarr ef konungr villdi gefa orlof bondasonum edr kaupmannasonum at fara ef þeir villdi enn konungr kuez þat gera mundu. Feck Hreidarr ser sueit nockura ok for or landi vm sumarit ok sudr til Haaleyrar þa er þar var markadr ok kaupstadr. þar kom Nichulas byskup ok var mikit fiolmanni Nordmanna med honum ok flest Vikueriar.


Her hefr vpp þaatt Bagla af Jnga er Suerris menn kalla Þorgils

Þar hafdi Nichulas ok Vikueriar med ser suein einn er þeir kolludu Jnga sun Magnuss konungs Erlingssunar. þann sogdu Birkibeinar vera danskann ok heita Þorgils þufuskitr. Ok þar aa eyrinni reistu þeir flock ok reez til þess flocks mikill fioldi manna. til þeirrar ferdar reez Eirekr erchibyskup. for hann med þann flock nordr i Noreg. J þeirri ferd var Sigurdr Erlingssun jarls ok margir adrir rikismenn. þessi flokkr var kalladr Baglar. Suerrir konungr var þa i Vik austr. Baglar fara til þess er þeir koma i Sallteyiarsund. Suerrir konungr spurdi til þeirra i Seimsfirdi ok for a fund þeirra. Suerrir konungr hellt sialfr niosn ok Nichulaas af Vestnesi ok vrdu varir huert lid Baglar hofdu ok syndiz þeim afli þeirra mikill. Konungr mællti vid Nichulaas ok Sigurd laauard at þeir skylldu leggia skipum sinum til bear þess er Sonaberg heitir. bad þa ef þeir fengi nockurt færi at þeir glettiz vid þa Bagla. Enn konungr reri til Haasteins ok fann þar vardmenn Bagla ok ellti þa. þadan reri hann inn til lids sins ok aattuz þeir vid nockura skotrid. vard þar litid manntion. su skuta laa næst landi er konungr styrdi. Baglar voru a landi. þar heita Mugavellir. Baglar hofdu dregit skip sin vpp hia ser. þeir hofdu .v. langskip ok .c. smaskipa enn Suerrir konungr hafdi .xxx. skipa ok flest sma. Enn er konungr saa at þeir fengu ecki at gert vid mug mannz er fyrir var þa bad hann sina menn fara varliga ok laata eigi skipin draga vpp vndir ser. þa lagdi hann or skotmaali vt yfir sundit vid eyna ok laa þar vm rid. Hann leet reisa valslaungu a bergi nockuru gegnt skipum þeirra Bagla. ok vm kuelldit er valslaunguan var buin þa slaungdu Birkibeinar vm rid ok brutu skipin fyrir Boglum. enn vm kuelldit er myrkua tok setr konungr menn til at gæta valslaungunnar Lauard sun sinn ok Eilif rauda. þeir styrdu einu skipi baadir ok var þar nær .xxx. manna. Konungr mællti þa. varit ydr her koma Baglar i nott. Konungr geck til skipa. vedr var geysi kallt ok meidduz margir a fotum foru sumir til ellda somir logduz i kos vndir valslaunguna ok var a nidamyrkr sem mest. Rif nockut geck milli landz ok eyiar ok geingu Baglar þat vm nottina at fioru vpp i eyna. þeir hofdu .c. manna ok allt bryniat. fundu Birkibeinar eigi fyrr þeir er vndir valslaungunni voru enn kesiurnar standa a þeim. hlupu þeir þa vpp. þa mællti Eilifr. rekum þa af oss. þeir hafa hond fulla manna. Sneriz hann þa til varnar ok faatt manna med honum. fellu þar flestir. Sigurdr lauardr konungssun steyptiz ofan vm kleif nockura ok sua þeir fleiri. stefndi þat lid til skipa ok sua þat er aadr hafdi brott geingit. Baglar fylgdu þeim ok foru allir saman ok baarg þeim þat miok Birkibeinum at myrkt var miok ok þeir kenduz eigi. Baglar brutu i sundr valslaunguna. Enn er vart vard þessa tidenda til skipanna þa letu Birkibeinar blasa til landgaungu ok vard skiotazstr Nichulaas af Vestnesi. letu þa Baglar vndan suifa ok aftr til lids sins. Enn Suerrir konungr veitti ill ord ok morg Sigurdi lauard syni sinum ok sagdi þat er satt var. annan veg hellt ek vỏrdinn þa er (ver) gengum til landz i mot Magnusi konungi. vei verdi þeim konungssyni er sua gætir sinnar fylgdar sem þu ok dragz a land vpp ok kom eigi i augsyn mer fyrr enn dagar. Geingu þa margir menn vpp a land ok vỏktu til dags. Þat var einnhuern dag þa er Suerrir konungr laa i Seimsfirdi at hann var a skutu ok reru þeir þa inn vndir land enn Baglar gengu a berg nockurt fram ok kolludu þa mællti Sigurdr jarlssun. er Suerrir konungr matgiafi minn aa skipinu. Þa suarar Liotr Haralldzsun. her er Suerrir konungr a skutunni enn hitt er satt at hann hefir eigi verra manni mat gefit enn þer ok muntu nu syna þat. Þa mællti Nichulas byskup. hui geingr þu nu eigi a land Suerrir. villtu eigi beriaz nu gudnidingrinn. þer þickir ecki iafngott lifi sem ræna ok heria. nu skal ek her bida þin se her nu handlin mitt. Hann hellt vpp skilldinum. nu hefi ek mitur ok staf þann er ek skal bera i moti þer at bodi pauans enn þat er stalhufa ok suerd þat er þu skallt drepinn med vera edr rekinn or landi. Birkibeinar skutu ordum i toluna hans ok mælltu sua. eigi þætti oss vandi i vm landgaunguna ef slikir einir væri fyrir sem þu nidingrinn ok þau ein vopn muntu fram bera a domsdegi. Sumir mælltu. illa muntu þin vopn bera sem þu hefir fyrr borit. Konungr bad þa hætta ok mædaz[105] eigi i ordum vid hann. Enn mællti byskup. opt fryi þer mer hugar Birkibeinar. nu gacktu Suerrir einn a land enn ek mun einn i moti þer ok skal þa reyna huart meira ma veita mer Petr postuli ok enn heilagi Halluardr enn hon kyfla en gautzska er þu truir aa mun veita þer. Þa suarar Suerrir konungr sua at hans menn heyrdu. þat mundi mællt ef vit Nichulas berdimz at þat væri greyia atgangr at i huorigum er hugrinn. Let konungr þa roa i brott til lids sins. Ok vm morgininn eftir slagit hafdi konungr husþing ok spurdi menn raads at huat til skylldi taka. Nichulas af Vestnesi snarar. illt þickir oss at vera her vid matleysi herra. vilium ver nu leggia at þeim ok beriaz edr falla med dreingskap edr at odrum kosti fara i brott ok þangat er ver faam oss mat. Konungr suarar. sua er nu Nicholas at þu segir margra hug ok veit ek at leidangrsmenn eru heimfusir. enn sua illt sem þeim þickir her at liggia þa þickir þeim eingum mun betra er her liggia fyrir innan sundit ok mundu þeir nu riufa safnadinn ef ver lęgim leingr. enn med þui at þer vilit nu i brott fara þa skal sua gera. Hann bad leggia i brott skipunum ok var sua gert. Þat var drottinsdag ok let konungr flytia lik sinna manna til kirkiu i Sallteyiarsundi. Eftir þat hellt konungr ollu lidinu nordr ok gaf honum godann byr til Biorgyniar. lofadi hann ollum leidangrsmonnum fra ser at fara. |[106] enn hann hellt nordr ok drack jolin i Þrondheime ok var þar vm vetrinn. Enn Baglar sottu nordr i Vikina. þa letu þeir setia Borgarþing ok toku til konungs Jnga sun Magnuss konungs Erlingssunar logdu þa allt land vndir sik vm Vikina ok Vpplond ok settu menn yfir syslur allar. Var Nichulas byskup vm vetrinn i Oslu at stoli sinum enn stundum i Danmork. þa var ok vigdr til byskups i Hamarkaupangi Juar skialgi. þa kom ok til flocksins Halluardr af Saastodum ok margir adrir. Þann vetr toku þeir Nicholaas ok Sigurdr jarlssun mikit fe Suerris konungs or Mariukirkiuvegg i Hofudey ok hofdu þat med ser. Vm vorit eftir foru þeir Nichulas byskup ok Sigurdr jarlssun vpp aa Heidmork ok gerdu lid fra ser nordr vm fiall ok kom þat lid fram i firdi þeim er heitir Halldi[107] inn fra Rugsundi ok drapu þar[108] syslumenn Suerris konungs Þori darra ok Einar lygru ok sueit med þeim. enn þeir syslumenn er þar voru næstir Þorir kraakr ok Þorgyls flydu vndan til Suerris konungs. enn Baglar foru aftr a Vpplond. Vm vetrinn eftir jol atti Suerrir konungr þing vid bændr ok baud vt leidangri vm ỏll Þrændalỏg Halogaland ok Mæri huoratueggiu stefndi hann til sin ollu lidinu til Biorgyniar ok einn veg or Raumsdal. ok hafdi hann þa .xxx.c. manna ok allt a skipum. Hann sat leingi i Biorgyn vm sumarit allt til Margretarmessu ok beid leidangrs er vt var bodit allt fyrir sunnan Stad almenningi. dreif þa lid til hans sua at skorat var .lx. hundrada manna þa er hann for or Biorgyn. Hann sigldi sudr Græningasund enn lidi hans þotti vndarligt er hann for eigi leidar sinnar. ecki gaf hann at þui gaum huat vm var talat. hann atti þing vid bændr ok tal(ad)i mart fyrir lidi sinu sua at huorirtueggio heyrdu bændr ok lidsmenn. hann hafdi mikinn fiolda leidangrsmanna ok var þat mart vspekt ok litt stillt. Suerrir konungr taladi fyrir þeim aa einu þingi ok mællti sua. vfallit er þat godum bondasunum at fara til þess or Þrondheimi edr af Halogalandi af Mæri edr þott skemra se atkomnir at beriaz vid bugogn bonda kerolld edr adra burs buluti. hauggua þat edr meida þott fyrir þeim standi. er ydr þat eingin snilld enn hinum er vgagn er eigu. ræd ek ydr at gera ei sua leingr. væri slikt eigi konungligt erendi at tala ef eigi bęri naudsyn til. nu ma ek eigi heita stiornari landz þessa nema ek gera sua at vfridrinn lægiz enn eigi gangi fram. bid ek ydr vinsamligum ordum at þer laatid af fyrir þui at mer þickir mikit fyrir at refsa ydr enn þat verdr þo at gera ef eigi batnar vid þetta. sua þickiumz ek ok fullkominn vera þott Nichulas byskup segi þat eigi til rikisstiornar landz þessa at ek þickiumz eigi þurfa til ens sama at tala .ij. sinnum edr .iij. þat (er) eigi liggr meira vid enn nu hefir ek vm talat. enn þat þickiumz ek eigi vita huat Nichulas finnr til þess at ek mega eigi konungr vera yfir Noregi. þeir hafa konunga nofn borit margir er ambaattar synir hafa verit. enn ek er sannr sun Sigurdar konungs ok Gunnhilldar. er þat ok morgum monnum kunnigt huer ætt hennar er. enn ef þeir eru sumir her at þat er eigi kunnigt sem mik varir þa kann ek nu nockut þar fra at segia. Þa taldi hann kynkuislir hennar fyrir ollum þingmonnum i allar kuislir ok kannuduz þa margir vid sina frændr bædi fodurætt ok modurætt er aadr vissu eigi skil aa. Hann lauk sua sinu erendi at eingan quaz hann vita betr tilfallinn þa i Noregi huarki fyrir gudi ne monnum at bera konungsnafn enn sik. enn þott Nichulas byskup villdi helldr annan hafa þa munu ver Birkibeinar litt at þui fara nu helldr enn fyrr. konungr sa þarf er rikinu styrir bædi at vera hardr ok raaduandr. enn oss syniz þott Nichulas se tungusniallr madr at hann hafi hera hiarta ok trygd sem refr opt hefir oss sua reynz. ok þott ver telim vpp allann afspring Jngridar þa mun faarr vera tryggr. eigi var Magnus tryggr eigi var Buriz trur sem merki hafa a boriz. nu er þat bezst at laata slikt kyrt vera þuiat allt mun reynaz vm sidir huerr huergi er. enn ek vænti nu þess at skamt se til at ver Birkibeinar munim sækia a fund þeirra Bagla ok mun þa vita huersu dyggr hann verdr þeim edr traustr skaufhalinn i raadunum fyrir oss Birkibeinum. Eftir þetta erendi raufz þingit. foru menn heim enn Birkibeinar ok leidangrsmenn foru ofan til skipa. Skamt var þess a milli at byrr rann aa ok let konungr blasa til brottlỏgu ok var til segls tekit ok sigldu austr fyrir land ok lettu eigi fyrr enn konungr sigldi inn til Osloar. þar voru Baglar med allann her sinn fyrir. Jacobsmesso aptan lagdiz Suerrir konungr vid Hofudey ok geck vpp vm morgininn ok lyddi tidum. enn er hann kom til skipanna þa aatti hann husþing vid lid sitt ok mællti. Baglar eru i bænum med allmikit lid ok ætla at taka vid oss. hlydit nu vandliga huernig ek skipa til atlỏgunnar. Hakon sun minn med allar sinar skutur skal roa a leiruna fyrir innan Nunnusetr ok sua i bæinn ganga þar vpp ok veita bakslettu þeim er a bryggionum eru. enn lendir menn minir Gregorius Jonssun Sigurdr af Modastodum Eysteinn Rỏgnualldzsun ok mikit lid skal at leggia vt aa Eyrum vid Mariu kirkiugard ok ganga þar vpp vm et sydra strætid. enn allt annat lid skal fara med minu merki vtan at bryggium þar mun vera fyrir meginlid þeirra. gaungum nu til skipanna ok leggium inn at þeim. Var þa blaasinn herblaastr reru þa inn ollum herinum. greinduz þa skipin sem konungr hafdi fyrir sagt.


Bardagi Suerris ok Bagla

109. Nichulas byskup taladi fyrir hond Bagla ok skipadi ollum fylkingum. Sigurdr jarlssun med sina sueit ok Halluardr af Sastodum medr Upplendinga skal hafa eina fylking fyrir innan Nunnusetr ok gæta þar til at komiz eigi vpp. enn þeir synir Onundar hlyns ok Kolbeinn strynefr ok su sueitin er einna er horduz skolu veria vteyrarnar ok bryggiurnar. hefir Suerrir konungr ecki sua mikit lid sem þer hyggid. er sua þunnskipad at einn madr er i halfrymi þar er mest er. siai þer eigi at þeir hafa sett vpp hudfỏt sin i rumunum edr hyggi þer at þat se menn. þeir eru sua bannsettir Birkibeinar at suerd þeirra bita ecki ok eigi munu þeir þora at leggia til orrosto. verdi þer nu vel vid feigr mun hann nu Suerrir ef hann leggi at. kann vera at hann leggi sua at sem i Seimsfirdi. Byskup var a hesti ok nockurir klerkar med honum vppi a strætinu hia gardi sinum er atlagan tokz. æptu huarirtueggio herop. |[109] Suerrir konungr lagdi at sua fast at byrdingar þeir er fyrir laagu brotnudu. Baglar hofdu sokt nockurum skipum fyrir bryggiur ok maattu Birkibeinar þui eigi na vel atlogunni. skutu þa huorirtueggio bædi bogaskoti ok handskoti. Birkibeinar sottu vpp yfir byrdingana. Bengeirr langi ok Botholfr Aufurssun komuz fyrstir a bryggiurnar. enn enskr madr hio til Bengeirs ok mællti at þeir skylldu ecki þar vppganga. Bengeirr skelfdi suerdit hann kunni allra manna bezst vid suerd ok skiolld. hann slo enn enska mann vndir skiolldinn kom a fyrir nedan nefit ok i sundr kialkana ok af þat er tok. Birkibeinar sottu þa margir vpp a bryggiurnar enn Baglar toku vel vid ok vard þar haurd suipan. Einn madr mællti til byskups. herra ridit nu fram hart nu þurfu vorir menn at þer reystit þa þuiat sua litz oss nu sem Birkibeinum biti nu suerdin. Byskup mællti. ridum vndan sem hardaz lauss er nu vordinn diofullinn i dag. Enn þeir hleyptu vpp or bænum ok naamu eigi fyrr stadar enn þeir komu vpp a Giolluraas ok þar bidu þeir lids sins. Þeir Gregorius Jonssun logdu at eyrunum vid aarosinn ok var þar vtgrunt. enn er skipin kendu nidr hlupu þeir fyrir bord ok vodu til landz ok geingu vpp allroskliga. Sueitin Bagla hafdi verit vppi vid Geitabru. enn er þeir saa at Birkibeinar voru vpp komnir þa veita þeir þeim aaras sua harda at Birkibeinar laata fyrir ok vt aptr til skipanna. fellu sumir enn adrir lupu aa kaf. enn er þeir komu a skipin þa logdu þeir vt til Þrælabergs ganga þar a land vpp ok sottu inn eftir vollunum til bearins. Ok er Baglar sa þat sottu þeir vt i moti þeim vm Geitabruna ok vard þar orrosta haurd med þeim i annat sinn. Hakon konungssun lagdi at inn at leirunni ok sua i fyrstu at skuturnar rendu vpp a þurt land. lupu þegar fyrir bord ok skutu a fylking ok gengu at þeim Bauglum. skutu fyrst. enn þui næst skutu[110] þeir kesium. Baglar[111] bidu eigi or stad ok flydu vpp fyrir nordan bæinn. Birkibeinar fylgdu þeim fast fram ok drapu af þeim allt þat er þeir naadu enn sumir sloguz i bæinn ok veittu þeim haalsslỏg er a bryggium stodu. þa var ok Sigrflugan merki Suerris konungs komit vpp a bryggiurnar. ok i þui bili flydu Baglar ok bearmenn sumir vpp or bænum sumir i gardana. Suerrir konungr geck vpp vm langastræti ok er hann kom vpp i gỏturnar þa saa hann vt a volluna huar þeir borduz. snyr þa fyrir aana ofan ok sua bæinn ok vt eftir vollunum. veittu nu Boglum vhagliga bakslettu ok drapu flest allt lid þat er þar var. Birkibeinar rannzokudu bæinn ok brutu hus til Bagla drapu marga enn margir komuz vndan ok stefndu vpp or bænum. Sueitir þeirra Birkibeina voru sumar vppi a vollunum enn sumir vppi a Mỏrtustockum ok gegndu þeim Boglum sua sem þeir komuz vid. vard þar allmikit mannfall ok þo myklu meira af Boglum. vndan droguz þetta sinn hofþingiar þeirra flestir allir.


Fra Suerri konungi. capitulum.

110. Eftir þetta lætr Suerrir konungr blasa ollu lidinu vpp a Mỏrtustocka ok aatti þaa tal vid þa ok sagdi sua. Gud hafi þess þauck at hann hefir eigi horfinheilla gert vid oss Birkibeina vm sigrinn nu helldr enn fyrr. ok er mer þess vaan at varla muni Nichulas skaufhali med vræddu hiarta hafa vndan sỏtt. enn ek vil þat þo segia ydr ollum saman at ek vil laata leggia skipum ollum vt til Hofudeyiar. vil ek at ver faaim einga flaugu af þeim ok siaim vid alaupum þeirra ef nockurir eru þeir er nenna aftr at huerfa til bearins þegar þeim þickir þess van at menn leggiz i ogaa edr ofdryckiu i bænum. ann ek þeim eigi þess at komaz aa vedr minum monnum. Þa foru menn til skipa ok gerdu sem konungr mællti. vpp var tekit allt fe fyrir monnum aadr þeir foru or bænum þuiat bændr ok kaupmenn hofdu verit i mot konungi. langskip þau er til voru toku þeir ok brendu flest enn hofdu med ser Bokaskreppuna er Nichulas byskup hafdi aatt ok Gullsudina er Hydi hafdi fyrr gera laatid. Hydi tok vid Bokaskreppunni enn brendi Vidsiana er hann hafdi aadr haft hirti segl ok saum þuiat bændr aattu reidann. Þa laa konungr vid Hofudey let þar bera vpp lutskipti a vỏll sunnan a eyna. siþan let hann skipta i fiora stadi herfanginu. ok eftir þat var blaasit til husþings ok aatti hann tal vid lidit. þa let hann menn ganga vndir staung ok var skorat huersu mikit lid hann hafdi ok var þa a fimta tigi hundrada. Þa kom madr fra Nichulasi byskupi prestr nockurr ok hafdi bref at færa Suerri konungi ok villdi sættaz vid konung. Konungr suarar sua. gert hefir hann þat fyrr ok veit ek eigi at hann halldi nu betr enn fyrr. enn vnna mun ek honum grida ef hann kemr sialfr aa minn fund ok mattu sua segia honum at mart þicki mer meira til frægdar at vinna enn drepa hann ef hann kemr a mitt valld. hann rædr. kemr ef honum syniz. Þa beiddi konungr lidsmenn ok leidangrsmenn at hann vill skip ok skipreida allann saman at hann hafi fyrir .xv. merkr gullz. enn monnum hugdiz sua at at eigi mundi þridiungr verdz vppi ef hann hefdi sua. ok geingu þeir til Sigualldi karl Sigurdr af Modastodum ok Eysteinn Rognualldzsun ok drogu i sundr reidann ok seglin i fiordunga sem annat fe. ok er konungr visse þat hliop hann af skipinu ok hafdi suiga i hendi ok let ganga. flestir geingu vndan ok kaustudu vidr þui er aa helldu þuiat þeir saa at hann var reidr. Sigdalldi beid ok geck eigi vndan. Konungr laust hann .ij. hogg vm herdarnar þuerar. Sigualldi gerdi ecki a mot taka. Konungr hætta þa enn sagdi at þeir gerdi illa at þeir brutu bod hans quaz vilia hafa landuarnir fyrir þeim ok sua skip. ok var sua at hann lagdi verd eftir slikt er hann villdi. A þridia degi var blasit lidinu til skiptis ok lagdir lutir a fiordunga. eftir þat skipta huerir sinum lut ok fiordungum i tylftir ok var sua skipt fenu til þess er i hluti kom vm |[112] sidir. þat var eigi minna fe enn huerr madr hlaut til tueggia marka veginna. konungr la þar litid skort haalfan manat.


Suiknir Birkibeinar af sinum monnum

111. Nu er at segia fra Boglum er þeir hofdu flyit at hofdingiar ok meginflockrinn vendu et efra vm Vpplond nordr til Þrondheims ok sua til Nidaross. ok er þeir komu til Steinbiarga settu þeir lid sitt vmhuerfis borgina ok quodu þar skylldu tiallda. Þa voru fyrir i borginni Þorsteinn kugadr ok Bialfi skinnstackr ok Aasgeirr ok hofdu betr enn .lxxx. manna ok skorti huarki vopn ne vistir ok eigi dryck. gaatu Baglar ecki at gert. Siþan aattu þeir stefnur vid bearmenn ok þeir þing vpp i Cristz kirkiugardi vid bæarmenn ok logdu vistagialld a bæinn ok krofdu bændr leidangrs or heradi. þa letu þeir hallda veniu Birkibeina letu sueria ser trunadareida ok at þeir skylldu eigi vera i gagnstauduflocki þeirra ne i konungs flocki. siþan foru þeir vpp til borgar ok gerdu þeim skotrid miok langa. sidan kolluduz þeir aa. Nickulas byskup mællti til Þorsteins. vraadligt er þat at hallda borgina ok vera i banni. þu munt lata meira i odrum stad. ver munum gera lid til Steigs ok Gudreksstada til bua þinna ok laata þar ræna ollu þui sem til er enn leggia elld i bæinn. Þorsteinn kalladi til sin Bialfa skinnstack ok sagdi honum at vradligt var at hallda borginni ef þeir sæti leingi vm. lauk sua þeirra vidrædu at þeir vrdu a þat saattir at vpp skylldi gefa borgina. ecki vissu adrir borgarmenn i þessu raadi. Laundyrr voru a borginni. þar geck Þorsteinn til sua at hann maatti tala vid Bagla. enn Gudbrandr vngi geck til motz vid hann ok gerdu raad i milli sin. bad Þorsteinn Bagla fara ofan i bæinn enn koma vpp vm kuelldit þa er borgarmenn varadi sizt. mun ek þa opnar laata þessar dyrr. Gudbrandr het a moti fyrir hond Bagla ollum borgarmonnum lifs gridum vopna ok klæda. Baglar foru ofan i bæinn enn vm kuelldit vpp til borgar. Þorsteinn let þa opnar laundyrr ok geingu Baglar þar inn. var þat i þann tima er borgarmenn saatu yfir mat. fundu þeir eigi fyrr enn borgin var full af Boglum. fengu menn lifs grid ok hofdu igangsklædi sin faa vopn enn ecki fe. sneriz Bialfui vt til herads enn Þorsteinn kugadr gerdiz handgeinginn Boglum ok for med þeim. Baglar toku fe þat allt er i borginni var enn siþan brendu þeir huert hus er þar var. þeir taka þar mann einn daudann ok steyptu i brunninn baru siþan i griot þar til er fullr var. þeir stefndu til bearmonnum at briota til iardar alla steinveggina adr þeir skildu vid. þeir brendu ok oll langskip konungs adr þeir foru a brott. eftir þat sneru þeir aftr til Vpplanda ok þottuz vel hafa radit til fiar i þessi ferd.


Drepinn Hydi ok margir Birkibeinar

112. Þat er at segia fra Suerri konungi af hann for vt or Osloarfirdi ok sneri til Godmars ok lagdi inn i fiordinn a sudrlandit þar sem heitir Fyrisleif ok stefndi þar þing vid bændr ok bar sakir a hendr þeim at þeir hafdi verit i safnadi i moti honum i Seimsfirdi ok hofdu tekit konung annann i hofud honum. Helgi het madr er suaradi konungi. fair menn i voru heradi voru i þessi ferd ok þo med litlu raadi. kennum ver herra ecki vort mark a þessu. eru ver sua gamlir ok sua biart vppkomnir at fyrr kunnum ver at sia enn ver komim i vfæruna. eru oss ok laug sua kunnig i Noregi ok rikra manna rettr at ver vissum laug a þui huersu konung aa at taka i Noregi. ver ætlum med fullu eingann rett tekinn til landz nema a Eyrarþinge i Noregi i Þrondheimi. nu megu þer þat sia herra med viti ydru at ver munum eigi sua heimskir vera at fylla med alitaleysi þann flock er eigi var med meira moti til kominn ok þo ydr miok gagnstadligr. Morg erendi voru þar tolud a þinginu ok for likliga til sættar. Eftir þat for konungr i brott ok lagdi i Nautasund. hann gerdi menn sina at erendum fram yfir skog nockurn enn þar voru fyrir Baglar ok veittu þeim aaras ok draapu af þeim .xij. menn. eftir þat lagdi konungr til Suanhals. þadan sigldi hann austr til Elfar ok laa þar allr landzmugr vti aa skipum edr skogum. Konungr gerdi ord bondum at þeir skylldu koma til hans i gridum ok vill hann gera sætt vid þa ok stefndi þing. enn er þeir vissu sik sakada vid konung þa frestudu þeir stefnulaginu ok duoldu langa hrid. þa þotti lidinu ill duolin ok attu launþing ok redu þat at riufa leidangrinn. Olafr het madr er taladi fyrir þeim huskarl konungs. enn þegar er konungr vard þess varr let hann þegar taka Olaf ok drepa. var þa odrum allt vbraadara vm þessa raadagerd. Konungr stefndi enn bondum þing enn at odrum kosti lez hann brenna skylldu herud þeirra oll. komu þa bændr ofan ok attu þing vid konung ok vard þat at lyktum at þeir festu gialld ok sakeyri ok voru þat morg hundrat nauta ok mikit fe annat. Eftir þat for konungr til Vikrinnar ok snyr þa til Osloar þuiat hann spurdi þa til Bagla at þeir voru þa nordan komnir or Þrandheimi ok ætludu til Osloar. konungr for vt i moti þeim. ok er hann kom vpp a Giolluraas spurdi hann at þeir hofdu snuit sudr et efra þegar þeir spurdu at konungr var i bænum fyrir. Suerrir konungr sneri aftr til Osloar. siþan for hann vt til Tunsbergs. hann gerdi fra ser Philippum jarl sun Birgis brosu vpp i vatnit Miors ok skylldi hann vita at hann fengi nockurar arasir veittar Boglum. þa ætladi hann ok til Hyda brodur sinn at hann skylldi ok þangat fara. enn hann var eigi buinn. Konungr for vt or Tunsbergi ok ætladi til Biorgyniar ok hafdi hann godann byr er hann sigldi fra bænum enn Hydi var þar eftir med sina sueit. Konungr sigldi sudr i Helgasund |[113] þar spurdi hann at Sigurdr jarlssun mun hafa nordan siglt vm þa ok þotti honum þeim Hyda þat vera haskasamligt vm hans ferd. Let konungr þegar snemma vm morgininn blaasa til husþings ok sagdi sua. i uvænt efni þicki mer komit vm vỏra menn þa er eptir eru ok mun Hyda brodur minum nær stefnt verda þuiat honum mun þickia tru vera niosn min er ek fer nordr med allan herinn ok mun hann ecki varaz enn ek rædumz at ver hafim eigi vel trygt hafnirnar. Tok þa konungr allar skutur ok lettiskip ok skipadi sem bezst ok geck þar sialfr aa ok ætladi at leita Sigurdar. enn Sigurdr hafdi haft raad fyrir ser ok lagt vt af leid ok la i holmum nockurum er Sueimar heita. þadan saa þeir konungsherinn er hann sigldi þiodleid it idra. Þeir Sigurdr foru vm nottina eftir inn til bæiar ok komu a vuart þeim Hyda. liopu Baglar i bæinn ok vrdu þegar varir vid huar Birkibeinar voru. enn þeir voru i Aasleifsgardi ok drucku þar i stofunni sydri. liopu þeir flestir vt vopnlausir ok voru þegar drepnir huar sem komnir voru kirkiur voru allar læstar ok hialp þeim þat ecki. Hydi liop sudr or stofunni til heituhusa hann þordi eigi at hlaupa or bænum þuiat Baglar gættu allt vmhuerfis. Vm morgininn er liost var ordit rannsokudu Baglar bæinn ok draapu Birkibeina huar sem þeir funduz. Huitingr het einn vmrenningr Bagla hann hitti Hyda ok bad hann leyna ser ok gaf honum gullring. sueinninn het Hyda godu vm þat enn hann sagdi þegar Boglum er hann hitti þa. var þa Hydi tekinn ok drepinn. Sigurdr for þa i brott þann sama dag vm dagmaala skeid. Þar fell med Hyda a fimta tigi manna ok mart hirdmenna af þeim. Suerrir konungr reri fyrst til Tunsbergs ok vard þa sannfrodr at þeim tiþendum er þar hofdu gerst segir þa lidinu at hann vill leita Sigurdar ef hann mætti naa honum. lagdi konungr þegar i brott ok austr vm Folldina spurdi þa til Sigurdar at hann var farinn austr i Vikina ok skyndiliga. sotti konungr þa eftir þeim. Enn er skamt var milli þeirra þa spurdi Sigurdr huar konungr for. sneri hann þa inn i Lanasund ok lagdi vpp i Befiu. Litlu sidar kom þar Suerrir konungr ok lagdi at þeim. enn þeir Sigurdr raku af ser tialldin ok veittu skotrid. ok hofdu a land geingit flestir allir adr skip konungs rendu at enn þegar flydu þeir er Birkibeinar hliopu a land ok liop Sigurdr yfir bruna. Enn er Birkibeinar geingu a land þa runnu þeir i fylking fram at brunne. þeir Sigurdr voru þa flestir yfir komnir ok fellu þar nockurir menn af Boglum. brutu Baglar af bruna ok lupu sidan a land vpp. Birkibeinar toku skipin ok allt þat er a var hofdu med ser sumar skutur enn sumar brendu þeir. Sneri þa konungr nordr aftr ok for allt til Biorgyniar ok sat þar vm vetrinn. Vm haustid þa er konungr hafdi skilit vid lid sitt i Helgasundi þa foru þeir med storskipin rakleitt til Biorgyniar ok þadan nordr til Þrondheims. Þeir komu fyrst a .iij. skipum Eyiolfr Aplasun Eirekr af Haa Arne skadaredr. þeir spurdu at Baglar voru i bænum ok hofdu gert morgum monnum skada þar aadr. Birkibeinar komu til Holms vm lysingar skeid reru þeir Eirekr i aana .ij. skipum enn Eyiolfr lagdi at sandinum fyrir innan borg ok stefndu þeir vpp fyrir vtan bæinn til bruar. Boglar vrdu ecki vid varir fyrr enn Birkibeinar komu i bæinn ok ludrarnir geingu. liopu þa Boglar sumir i kirkiur sumir til bruar vpp ok voru þeir þar fyrir er þeim veitti ombætti. sumir lupu hingat ok þangat ok fordudu ser enn sumir voru drepnir sumir fengu grid. þetta var þrim nottum fyrir Andreasmesso. Letu þa Birkibeinar setia vpp skipin vt aa Eyrum hofdu Birkibeinar þa bæinn til vardveitzlu ok sua syslur i heradi. Vm vetrinn eftir jol drapu Boglar Jon magra med þeim atburd at þeir veittu honum heimsokn. geck sa madr til dyra er Sỏlfui het. hann krafdi dura ok bad Jon vt ganga ok luka vpp dyrnar. Jon kendi maal hans ok stod vpp geck til duranna. (Sỏlfui mællti þa. luk vpp dyrnar. ek hefi tidendi at segia þer. God skylldu þau vera segir Jonn. ok spretti þa fra lokunni ok lauk vpp). Sỏlfui lagdi þegar suerdi i gegnum hann sua at yddi vt vm bakit. Jonn greip vm halsinn honum i þui ok gryfdi hann honum nidr vndir sik ok villdi seilaz til suerdz er heck hia huilunni. þa rann vmegin a hann ok fell hann þar. Baglar hofdu þa sua mikit lid at allt vm Vikina ok vm Vpplond voru storflockar af lidi þeirra. Halluardr af Sastodum hafdi þa at vardueita konungsefni þeirra. voru þeir þa a Vpplondum ok foru nordr vm fiall eftir jolin. þeir foru ofan vm Vppdalsskog ok sua vm Rennebu ok drapu þar Juar aarmann ok Þorleif styriu. þa helldu þeir i Orkadal ok draapu þar Einar skitinbeina ok þeir draapu Skeggia a Eggium i Skaun ok helldu siþan til bear. Gunnar galinn ok Eindridi racki hofdu vndan komiz ok baaru niosn til bear. Gunnar for vt a Eyrar ok lagdi elld i langskipin. elldrinn festiz seint vid ok fann hann eigi fyrr enn Boglar komu at honum ok drapu hann ok baada þa. þat var .ij. nottum fyrir Brettifu messo. Baglar komu i bæinn enn brott hofdu flyit margir Birkibeinar er adr hofdu spurt til Bagla ok vard eingi vidrtaka i bænum. gaafu þeir grid morgum þeim er a þeirra valld komu. saatu þar vm vorit. þeir budu vt leidangri vm allan Þrondheim ok bryndu skipum sinum a vatn ok biugguz til varnar sem bezst. Birkibeinar laagu aa skogum ok morkum opt i illum budum sem van ma a þickia. væntu æ þers at Suerrir konungr mundi koma ok frelsa lid sitt or aneyd. Þa var Jnga gefit konungs nafn. Baardr het sa madr er þat gerdi. Enn Boglar taka bædi leidangr ok lid. saatu syslumenn i herudum. ok er aa leid vorit logdu þeir inn i fiordinn til Raudabiarga. enn þat var viku fyrir Hallvardz messo er fundrinn vard. Suerrir konungr bioz or Biorgyn med skutur ok lettiskip ok for sundaleid ok ætladi at koma a vuart Boglum sem hann hafdi |[114] opt komit. honum greiddiz vel ferdin ok er hann kom inn vm Agdanes þa hitti hann Baglaskip i hofn þeirri er Saulfui heitir. Birkibeinar reru at þeim ok drapu menn alla af þui skipi. enn er þeir foru inn lengra mættu þeir Baglaskutu annarri. reru Baglar at landi ok lupu vpp enn sumir voru drepnir. þa reru Birkibeinar yfir fiordinn til Reins voru þar Baglar med tuitugsessu. þeir drapu þar af flest allt lid enn sumt liop a land. Birkibeinar toku feit allt. þa villdu þeir hafa med ser skipit enn konungi þotti sem þat mundi eigi samfært til rodrar vid skutur þeirra ok letu þat eftir ok idruduz litlu sidarr. Enn er Baglar saa rodr Birkibeina toku þeir af ser tioldin ok logdu saman skipin ok teingdu. þeir hofdu þar .vij. skip ok oll geysi stor. þeir lagu þar fyrir er heitir Þorsbiorg. landnyrdingr var lettr saa innan or firdinum rendu skip Bagla at vidum fyrir vindi. Enn er Suerrir konungr sa huar Baglar voru þa let hann blasa herblastr ok setia vpp merki ok kuaddi atlogu. reru Birkibeinar at ok skutuz a vm rid ok reru i ring vm Bagla ok a vedr þeim. maattu Birkibeinar vera er þeir villdu nær edr fiarri. Birkibeinum þotti vera bordamunr mikill ok sua var þuiat eigi toku stafnar þeirra Birkibeina leingra enn viggyrdlar þeirra Bagla. var þessi skotrid bædi hord ok long enn eigi logdu Birkibeinar sua nær at Baglar mætti koma stafnliam a skip þeirra. fellu menn af huorumtueggium ok mart vard saart. Enn er konungr sa at þeir fengu ecki at gert at sua bunu þa bad hann þa fra leggia ok sua gerdu þeir. þeir logdu saman skutunum or skotmali. Þa mællti konungr. eigi eru Birkibeinar sem verit hafa fyrr ecki logdu þeir þannig at sem þer leggit medr dragkyrtlana. þeir hofdu kyrtla styttri ok hiortu betri. enn huat er nu her at liggia. roum nu inn til bear. enn at odrum kosti verit dreingir ok leggit sua at er frettiz huorum suerdin bita betr. Enn aadr konungr lyki talinu þa æptu Birkibeinar ok eggiadi huerr annan reru at sua fast i fystunni at langskipin toku vid skutunum. veittu Birkibeinar þa sua harda atsokn med spiotalogum ok suerdahoggum at Baglar vrdu at hlifa ser ok hrucku fyrir. enn þeir Solmundr systrungr ok menn af hans skipi voru vpp komnir a skip Gudbrandz vlla[115] .v. saman. Þa het Gudbrandr a sina menn at þeir skylldu reka þa ofan. knuduz Baglar þa a eftir ok letu þa ganga bædi vopn ok griot ok nutu þeir þa bordamunarins ok færdu stor griot ofan a þa sua at ecki hellt vid ok sua þyckt vapnin at varla maattu þeir standa vndir. Baglar færdu stafnlia a skip Birkibeina ok helldu þeim. allir toku eitt raad ok þurfti eingi at odrum at nema at þeir raku forkana vid storskipunum ok leystuz fra huerr sem maatti. Þeir er a konungsskipinu voru fengu ok af komit stafnlianum af skipunum ok leystuz fra huerr er gat ok sua Nichulas af Vestnesi. Solmundr systrungr fell þar ok flest allt lid hans er a þui skipi var. rodin var ok onnur skuta af þeim Birkibeinum ok nadu þeir huorutueggia skipinu. Nichulaas af Vestnesi vard saarr. hann var skotinn i staalhufuna framan ok geck i gegnum ok þotti þat litid saar at sia. Þa mællti Suerrir konungr. eigi se ek oss nu færi til hafa at sinni at beriaz vid þa. skulum ver nu lata þa vera kyrra ok roa til bear. Birkibeinar logdu nu fra enn sa madr hafdi verit syslumadr þeirra Bagla er Ogmundr het ok var kalladr vaagapungr ættadr af Vpplondum ok hafdi syslu i Orkadal. hann styrdi þa skipi þui þangat er Eyiolfr Afiason hafdi aatt. (hann hafdi lagt at vt vid Jngardal undir bergit þar er Rafnass heitir.) hann sa þadan vm fiordinn huar þeir aattuz vid Birkibeinar ok Baglar. þa slo i þrætu ok villdu sumir til ok villdu duga sinum monnum. enn sumir villdu helldr aa land vpp ok kom þat skip ecki Boglum at gagni i þat sinn. Suerrir konungr styrdi inn at firdi ok mættu þeir einu skipi Bagla fyrir innan Nidaros a millum ok þraungna ok elltu þa þar vpp vm Klepstadi. en siþan for konungr inn til bæiar ok var þar. Baglar sneru eftir ok gerdu ser þat i hug at þa mundi ecki fyrir at veida Suerri konung i bænum er hann hafdi lid saart ok litid. margir voru fallnir af hans lidi godir dreingir vm daginn fyrir Þorsbiorgum[116] enn fioldi saar sua at eigi var vapnfært þott reyna skylldi. Baglar þordu eigi at leggia at Eyrunum er þeir komu inn til bearins ok hugdu þat ef þeir stige aa land þar med lidi sinu þui er þeir hofdu þar feingit i Þrondheimi at þeim mundi þat ecki tryckt ok mundi fara til Suerris konungs huerr er fotum kæmi a land edr þangat er heimili þeirra væri. ok fyrir þui vard ecki af atlogu þeirra laagu Baglar vt vndir Holmi. Suerrir konungr var vt a Eyrum ok buinn til vidtoku of þeir legdi at.


Sigurdr jarlssun kom til Biorgyniar

113. Nu gerdu Baglar raad sitt ok syndiz þeim sua sem þeim veri þat raadligaz at fara sudr til Biorgyniar leggia land vndir sik gefa eingan gaum at huar Suerrir konungr færi med skutum sinum. þotti þeim sua sem hann ætti eingann kost vndir ser huar sem þeir fyndiz ef a skipum skylldi beriaz. Nichulaas af Vestnesi let ecki vardueita saar sitt ok þotti litils vm vert for i bad ok þa laust i verkium ok laa hann litla rijd aadr hann andadiz ok var þat mikill mannskadi. Siþan helldu Baglar sudr med landi ollu lidi sinu ok hellduz vel saman. var þeim æ otti at Suerri konungi ef þeir skildiz ok meirr at raadum hans enn mannfiolda ok hugdu at þeir mundi fa iafnan nockut illt af honum. Baglar logdu i hofn þa er heitir i Angri nordan at Stadi. enn Suerrir konungr for brott or kaupangi ok sudr eftir þeim. reyri hann a einum degi or Hereyium ok stefndi sudr fyrir Stad. Baglar sa þat ok toku af ser tiolldin ok kuoduz roa skylldu fyrir hann. enn konungr gaf at þui eingann gaum ok for hann leidar sinnar enn Baglar mune sidarr. |[117] Sigurdr jarlssun hafdi farit austan ok spurdi at Suerrir konungr hafdi farit nordr or Biorgyn. let hann verda farit til Biorgyniar ok vard þar enn engi vidtaka. þar tok hann skip Suerris konungs ok brendi Sygnabrandinn ok þau aunnur er hann feck. þeir toku hus lidsmanna i bænun ok færdu vpp til borgar ok gerdu baal mikit avidris borginni þar sem þeim þotti likaz at borgarmonnum mundi mest mein at vera. Ok er borgarmenn sa þessi tidendi segia þeir Margretu drottningu. hon var þa i borginni ok med henni til forraada Aurapaall. henni var otti mikill at ok morgum konum odrum. þotti þeim Birkibeinum sua er i borginni voru at naudsyn mundi at giallda varhuga vid. þa feck Aurapaall þat raad at þeir toku tunnu eina ok baaru i sponu næfrar ok tioru logdu i elld ok slaungdu i baalit fyrir þeim Boglum fyrr enn þeir hefdi saman borit edr algert. enn þat vard sua mikill logi at þeir fengu eigi slaukt fyrr enn þeir hofdu þat allt i sundr brotid er þeir hofdu aadr saman borit ok vard þat mikil duỏl. Þa redu þeir enn til annat sinn ok baaru saman. þa bad drottningin fyrir guds sakir at þeir skylldu helldr gefa vpp borgina ok skylldi menn na vtgaungu helldr enn þar leki elldr ok usli kuat verra at laata allt saman menn ok feit. þa gerdi Paall þat raad at konur allar skylldu ganga vt i hus þat er var yfir borgarlidinu ok fyrr hafdi verit myrkuastofa ok sagdi at þa mundi skamt til þess at þeim mundi kostr vera at ganga or borginni. þær gengu þegar ok vrdu fegnar ef þess væri vaan. ok er þær komu i husit let hann aftr skella hurdinni ok setti sidan fyrir fiotur. skorti þar ecki til atuinnu þeim.


Raad Birkibeina vid Bagla. capitulum.

114. Asgautr het madr hann var fehirdir. hann feck einn smiorlaup tomann ok skar allann gluggum ok bar i næfrar ok stry ok brennustein ok lagdi þar i elld ok slaungdi i baalit. Enn baalit var sua gert at holt var innan. ok þa er elldrinn kom þar i laust i loga sua miklum at Baglar fengu eigi slokt ok brann baalit allt vpp fyrir þeim. Þa foru Baglar i bæ ofan enn Paall geck til drottningar ok spurdi huat hon villdi gefa honum til at hann fyndi þat raad at Baglar hyrfi fra. hon kuaz mundu mikit til vinna i femunum ok bad hann at gera ef mætti. Þa mællti Paall at hon skylldi fa honum innsigli sitt ok hon gerdi sua. siþan ritadi Paall bref til Anta prestz ok Jordanar skinnpettu ok setti fyrir innsigli drottningar. Þat mællti sua. þess væntum ver at þer munit þat virda mest er til konungs tekr þott þer seet nu vinhallir vndir Bagla. enn ver hofum leyndarmaal at segia ydr ok þo mikil tidendi. konungr hefir fundit ouini sina nordr i Þrondheimi ok er þui betr at nu hefir farit sem fyrr at hann hefir sigraz enn þo hefir hann laatid goda menn Nichulas af Vestnesi Solmund systrung Petr Rognuson ok marga adra. nu bidr konungr ydr at þer mættid duelia ferd Bagla hedan or bænum enn hann mun sialfr koma a myrgin annathuart snemma edr sijd. Þar var sueinn einn vikuerskr kunningi Bagla Paall red hann til þess at koma þessu brefi i hendr prestinum. honum var fylkt or borginni ok skilduz þeir vid hann vndir steini nockurum. Þat sa Baglar þeir er a verdi voru ok þotti þui likaz haattr a vera sem nockurr madr mun laupa vilia fra borgarmonnum. þeir stilltu at sueininum ok fundu hann þar sem hann laa ok taka hann hondum enn fyrir þui at þeir kendu hann gafu þeir honum lifsgrid. þeir spurdu huert hann ætladi at fara. Hann suarar. ek fer med bref til Anta[118] prestz ok Jordanar ok veit ek eigi huat a er. Baglar toku brefit ok færdu Sigurdi jarlssyni ok er hann saa huat er a var þa vænti hann braatt vfridar. Ok vm morgininn eftir i lysing þa let hann blasa til brottlogu ok tok fe mikit af prestinum ok Jordane ok þotti sem þeir hafdi verit vtryggir. Eftir þat foru Baglar i brott sudr. þa sagdi Pall drottningu at Baglar reru þa i brottu. Drottning geck vt af borginni at sia. hon þackadi Paali þetta bragd. Suerrir konungr kom vm morgininn snemma geck þegar vpp til borgar ok hitti þa er þar redu fyrir Sigurd borgarklett ok Aurapaal ok sagdi þeim fra sinum ferdum ok sua þat at hann mun skamma stund þar dueliaz at sinni. Hann mællti til Sigurdar. krefia skalltu lids af bæiarmonnum ok tak til þin þat er þu færr af. vera kann at ver þickiumz þurfa næst er ver komum til bæiarins lidsinnit. Konungr for or bænum vm daginn ok hellt sudr til Siggiarvags. þann sama dag komu þeir Halluardr þar ok med honum herrinn Bagla ok storskipin til bearins ok logdu þegar brottu. Suerrir konungr sa seglin ok bad sina menn leggia skipin afsynis. ok laatum þa sigla vm sudr. Ok sua var at Baglar gaadu eigi huar Birkibeinar laagu. ok iafnskiott sem þeir voru vmfarnir let konungr venda nordr aftr skipunum sem huatligaz til Biorgyniar. for konungr vpp til borgar ok hitti þar lid sitt ok spurdi huersu liddriugr Sigurdr hafdi vordit. hann sagdi at bændr gæfi eingann gaum at ordum hans ok þeir villdi ecki gera konungi til sæmdar. Siþan var þing stefnt ok taladi konungr reidr miok ok mællti sua. enn geri þer Biorgyniarmenn sem fyrr af vuingan vid mik ok er her mest vppuarp vfridar til min hefir ok sua verit iafnan. siþan ek hof rikit þa hafi þer verit i fullum fiandskap til vỏr. ok var þat nockur vorkunn medan Magnus konungr lifdi edr Erlingr jarl at þer gerdit sua enn nu er ecki annat enn fiandskapr einn samann at efla hernadarvikinga i mot rettum konungi ok eyda sua riki hans. ok er þess mest ván at ydr fari enn sem fyrr at æ mun yduarr luti þui verri sem vor skolum fleira illu vid skiptaz. vitid ok allir vissa vỏn at þer skolit laata fein ok sua limarnar ok þat likara at þar fylgi lifit med nema þer iatid ollu þui er ek vil ok ek beidi. Þa suaradi Finnr forrædi hann taladi a moti konungi ok hafdi vndandraatt i sinu maali. enn þat vard at lyktum at þeir geingu vndir þat er konungr beiddi ok fengu honum .c. |[119] manna ok voru þat bændr ok kaupmenn. Suerrir konungr lagdi or bænum ok hafdi .xxx. skutna. enn er hann kom i Salbrine ok laa þar þa sigldu Baglar sunnan at leita Birkibeina. reri þa konungr at þeim fyrr enn þa vardi ok lagdi avidris sua at hann maatti vera huart er hann villdi helldr nær edr fiarri. vard þar bardagi nockurr af griothrid ok skotum. konungr aatti vid mikinn bordamun sua sem fyrr. logdu Birkibeinar allsnarpliga vndir vapn þeirra. kuomu Baglar stafnliam a nockur skip konungs ok vrdu af bornir. Ok er Birkibeinar sa at þeir maattu eigi sigraz a þeim þa logdu þeir fra skipin ok sneru nordr til Biorgyniar ok komu þar i solar vppraas ok settu vpp skipin ok voru i bænum. Enn þann sama dag komu Baglar i bæinn vm middegis skeid. þeir leitudu vppgaungu enn Birkibeinar vordu þeim ok nadu þeir eigi vpp at ganga. Konungr setti lid sitt vmhuerfis i tiolldum ok Baglar laagu fyrir bænum nockurar nætr vt vid Nordnes. siþan foru þeir a brott ok inn i Sogn. enn Birkibeinar voru i bænum ok drogu at ser vistir. Þeir voru .vij. nætr i brottu. þeir taka Jon trin syslumann Suerris konungs ok gaafu honum grid ok gerdiz hann þeirra madr ok enn fleiri Birkibeinar foru til Bagla. Baglar forn aftr til Biorgyniar ok logdu sunnan at Nordnesi vt i fra munklifi ok geingu þar vpp ottuduz ecki Birkibeina ok þottuz hafa raad þeirra i hendi. skutu þa huorir a adra. Birkibeinar voru iafnan i bænum vrdu morg erendi þeirra þangat sumir aattu þar konur enn margir leitudu ser at dryck. skutuz Birkibeinar iafnan vndan husveggium at Boglum sua at þeir þordu ecki at vera i bænum fyrir alaupum Birkibeina. Baglar geingu oftliga inn a Jonsvollu ok fylktu þar ok syndu Birkibeinum lid sitt ok kolludu a þa ok frydu þeim hugar. ok er þeir slitu fylking geingu margir i leika ok skemtu ser ok syndu þat at þeim þotti litils vert vm Birkibeina. hofdu Baglar þa allmikinn her ok fritt lid ok vel buit bædi at vopnum ok klædum.


Suerrir konungr feck sigr a Boglum

115. Suerrir konungr hafdi husþing a bockunum vpp fra Nichulaskirkiu þa er Baglar voru a Jonsvollum i leikum. Konungr taladi þa ok mællti. þann veg vill vera vm oss Birkibeina at nockurr otti vill yfir oss vera ok verdr þess skamt a milli. enn ek vænti enn sem fyrr af ydr godrar ok drengiligrar fylgdar sem ek veit faa dæmi til at menn muni betr fylkt hafa sinum konungi. er ydr Birkibeinum vid þat bezst at vna at þer erut yfir odrum monnum at hug ok hraustleika. Baglar þickiaz nu hafa raad vort i hendi. enn mik væntir at odruviss mun gefaz. nu vil ek eigi þola þeim leingr haad ok spott ef þer vilit sem ek enn hyggium þo at allir saman huat raadligaz er. kostr er at beriaz vid Bagla þegar er vill sagdi hann ok mun nu vita huerr sinn vilia. Enn allir þogdu. Konungr mællti. eigi geri þer nu rett. þa pionustu eigi þer at veita konungi ydrum at suara maali hans ok segia honum huerr sina ætlan. Þa suorudu þeir ok baadu hann fyrir raada. Konungr suarar. þetta er allvel mællt sem mer var vaan. Sa er kostr vorr sagdi konungr at setiaz i borgia ok er þat orugt vigi medan vistir vinnaz enn ef þrytr þa mun illt til vidfanga. annarr er sa kostr at flytiaz a fioll vpp ok munu Baglar reka oss ok henda slikt er þeim likar ok fa þeir menn alldri ordztir er i flotta falla. ok er sa kostr er fyrr var tidr Birkibeinum at veita þeim aaraas ok laata skipta odd ok egg ok litz mer sa vorr kostr eigi vuænni þegar ver stondum iafnhaatt allir. Þeir segia at allir villdu helldr beriaz enn flyia. Þa mællti konungr. Baglar mega sia maalstefnu vora enn vita eigi raadagerd. nu skolum ver ganga fyrst vpp til borgar. þa skolu ganga ofan i bæinn .ij. ok .ij. stundum .iiij. edr .v. ok finnaz allir inn vid Jonskirkiu. Þeir gerdu sua. enn Baglar fundu eigi þetta raad. ok er lidit var saman komit vid Olafskirkiu þa let konungr setia vpp merki sitt. Þa mællti hann. ecki munum ver fylkia. rennum aa þa sem hardaz ok hafi nu engi annan fyrir ser ok dugi huerr sem bezst. ok mun litla rid þurfa fyrir þui at Baglar munu reynaz sem fyrr at þeim mun skiota skelk i bringu þegar þeir sia mannfallit hia ser. ok eru þeir i maalum mestir sem refr i halanum. gerum þeim sem hardaz alaupit. illa munu þeir kunna hoggum er nylaupnir eru heimen fra kirnuaskinum ok set alldri huersu Birkibeinar kunnu beita vopnum sinum þa er þeir beriaz. hlaupit nu fram godir haalsar ok gæti nu gud til. Liopu þeir þa vt a volluna. bra þa leidangrsmonnum vaa fyrir grỏn er þeir heyrdu ludragang Birkibeina ok sa merkin gnæfa ok herinn fara odfluga at ser med opi ok kalli. flugu þegar kesiurnar er þeir komu sua nær at naa maatti til þeirra. sa þeir ok at suerdin glitrudu a lopti ok ridu[120] helldr mannhættliga. Baglar þyrptuz saman ok skutu a fylking ok var Sigurdr jarlssun vndir merkium. gafz þeim lidit sem konungr gat til at Baglar flydu braatt þeir er fremstir voru. fell þar mart sem þeir komu saman. Enn er Baglar haurfudu vndan þa gafz godr kostr at hauggua sem villdi. Birkibeinar geingu sua nær þeim at þeir foru allir saman vt vm volluna ok sua vt vm Jonskirkiugard. Enn er þeir komu a volluna vt þa sneruz Baglar vid vm stund. enn er Birkibeinar beittu suerdunum þa sneruz Baglar vndan ok vard þeim þessi vidrtaka eigi til minna skada enn hin fyrri helldr fell þa fleira. þeir raaku þa allt til skipanna ok fell þa mikill fioldi Bagla. lupu sumir a kaf enn flest komz a skipin ok a þau flest er næst voru landi. Narfui sun Halluardz af Sastodum styrdi einn miklu skipi. a þat skip liop sua mikill mannfioldi at skipit settiz nidr a grunn. ok koma þar at Birkibeinar hallda nu sumir skipinu enn sumir veittu þeim atsokn ok fengu þeir morg suerdzhogg vkeypis sua at þeir ruddu skipit. |[121] fell þar Narfi ok mart manna med honum enn sumt liop a kaf. Suerrir konungr ridr hia lidinu ok var kesia hans allt blodug vpp a skaptid sua at blodit rann a hendr honum. Ok þa er hann for innan vm Jonskirkiu sneriz Boglungr einn a mot honum ok hafdi sa .ij. kesiur ok skaut baadum senn at konungi. enn konungr let siga skiolldinn ofan fyrir hestinn sua sem hann maatti mest. kom annat spiotid i skiolldinn enn annat flo vndir kuidinn hestinum. Nu med þui at hann sa at eigi tok konunginn skiotid þa fleygdi hann suerdinu eftir þui spiotinu er vndir quidinn flo hestinum. hann fleygdi ser ok nidr eftir ok feck spiotid. Konungr reid a hann fram sua hart at hann fell fyrir. þa hellt konungr hestinum ok ætladi at troda hann vndir fotum. enn hann laust vpp liggiandi med spiotzskaptinu ok nam þat nockut konung. enn hestrinn æstiz ok braaz af honum. Madrinn liop vpp ok stefndi at kirkiugardinum. konungr rendi eftir honum hestinum ok lagdi kesiunni i gegnum hann ok fell þar sa madr. Birkibeinar sottu þa aftr i bæinn ok foru til borgar vpp. Boglum var þa vbradara vm leikana helldr þadan i fra ok hofduz þeir litt a landi vid siþan. Nichulas byskup laa med sinu lidi vt vid Tauluholm ok let rydia holminn setti þar tialld sitt ok saung messor. hann sagdi at þar skylldi reisa hofudstad mikinn ok steinkirkiu. Sumt lid þeirra laa vid Nordnes enn sumt sunnarmeirr. Birkibeinar voru nu laungum i bænum ok foru vpp a land ser at fongum huert er þeir villdu fyrir Boglum ok þotti þa Sunnhordum ok Hardengum[122] Birkibeinar sopa vm tun eigi hagliga er þeir foru at matarkaupum. enn bændr hofdu gert allt aadr or herudum lid ok leidangr Boglum. Nu sendu bændr Boglum ord at þeir skylldu vera vorn fyrir þeim ok buum þeirra. enn Baglar baadu þa reka buin til sin ok quoduz þa mundu gæta. raaku bændr fiolda nauta þannig ok hofdu i Laxavagi. A einni nott stefndi Suerrir konungr at ser lidi sinu ok geck or borginni id efra fyrir ofan fiall ok kringdi sua til Alrekstada ok vt aftr med Alrekstadavagi til Lagxavaags sem Baglaherrinn laa. þeir hofdu vordu a ser ok hafdi Suerrir konungr niosn af huar verdir þeirra voru ok gerdi fyrir .vj. menn saman bad þa fara sem huatligaz ok vita at þeir fengi tekit nockuru vordinn. Þeir fengu þat val gert. quomu þar at verdi er .ij. menn voru. hafdi annar sofnat enn annar vakti ok quad sa vid i þui er kesian stod a honum midium ok i gegnum hann. enn annar vaknadi vid dauda sinn. Baglar heyrdu vidkuedit mannzins ok spurdu huat verdinum væri er hann let sua haatt. enn þeir suorudu er drepit hofdu at þetta var leikr þeirra er ver erum katir ok skemtum oss. Þa foru niosnarmenn aftr ok sogdu konungi at vordrinn var daudr. konungr sagdi at þat var vel syslat. Siþan for hann at þeim med lidinu sua hliodliga at þeir vocknudu eigi fyrr enn hann dro skipin vpp vndir þeim ok drapu þar mart mann af Boglum. Enn er Baglar heyrdu þessa rostu þeir er þar lagu ok grunadi at vfridr mundi vera reru til þangat allir er þeir heyrdu opit ok vapnabrakit ok er þeir vissu at ofridr var þa lupu þeir a land vpp ok ætludu til atgongu. enn Birkibeinar bidu eigi lupu i moti. ok gerdi þeim þa rid at Boglum þotti þat raad sem þeir gerdu at taka vndan ok vt aptr til skipanna. laagu þo margir eftir er þeir skildu margir lupu a kaf ok oll skip sin leystu þeir or landfestum. foru siþan ok letu or skotmáli. Enn Birkibeinar raaku buit inn til Alrekstada. enn Baglar kanna skada sinn ok fundu at þeir hofdu laatid mikit lid ok þotti þeim vera skomm mikil ok aeggiuduz at hefnaz. þat vissu þeir at konungr hafdi ridul einn manna hia her þeirra. Toku Baglar þa rodr inn a fiordinn ok a Alrekstadavỏg logdu at i vogsbotninum ok lupu þar vpp a land ok fylktu lidinu. var þa lioss dagr. bar þeim þar vel til at Birkibeinar voru eigi vmfarnir. Suerrir konungr sa her Bagla ok fann at þeir voru eigi horfnir at veita honum atsokn. enn konungr taladi fyrir lidinu ok mællti. enn væntir mik at verdi fundr vorr Bagla. gaungum nu vpp i breckuna ok veitum heim þadan alaupit sem hardez ok vænti ek enn at þeir vikni vid. Birkibeinar gerdu at vanda ok runnu a þa sem hardaz sua at þegar fellu margir af Boglum þeir er fremstir voru. Eindridi liaxa het madr hann bar hofþingia merki þeirra Bagla hann var þrænskr at ætt manna hraustazstr ok huatazstr. hann bar merkit vel fram sua at i moti honum kom Bergsueinn langi merkismadr Suerris konungs. genguz þeir sua nær at þeir skiptuz hoggum vid ok vard þat at lyktum med þeim at Bergsueinn vard saarr enn Endridi fell. þa fell ok merkit Bagla. enn er þeir sa þat flydu þeir. Enn Birkibeinar fylgdu þeim ok raaku allt til skipa. mart fell af Boglum i huorritueggio hrid þessi ok þo mest af leidangrsmonnum. Suerrir konungr for til borgar ok þackadi gudi sigr sinn. var nu ok vel raadit til budarvardar skorti eigi vistir. var ok dreingiliga eftir sott. Baglar firduz helldr bæinn ok þotti eigi sua laust fyrir sem þeir hugdu. Opt var þat er Baglar gengu a land .l. manna edr .lx. at skemta ser. ok sæi þeir Birkibeina .x. edr .xij. þa flydu þeir a skip ef konungr var sialfr i lidinu. þat var ok stundum at Birkibeinar koma at þeim vuorum ok foru Baglar hrapalliga til skipa sinna med eingri virding af monnum. Jonsvoku nott for Suerrir konungr ofan i bæinn med .c. manna. þeir taka korkapur or[123] kirkium ok foru i. geingu saman .v. edr .iij. edr enn fleiri ok heimtuz sua allir saman yfir til muncklifis ok foru þar i hlodu nockura helldr leyniliga. þuiat konungr vænti at Nichulas byskup ok enn fleiri hofdingiar Bagla mundu sækia til messo vm daginn. Nockurir menn toku munkakufla þeir er a verdinum voru ok hofduz þeir vti vid i kirkiugardinum ok geingu saman .ij. ok .ij. ok sa til ef Baglar geingi a land. enn Baglar hofduz vid a skipum enn sueinar þeirra fara til landz a baatum at fa ser elldivid. |[124] Birkibeinar toku huern er vpp kom ok drapu summa enn summa homludu þeir sua at engir mattu niosn bera til skipanna. Prestr nockurr geck af skipi. Birkibeinar spentu hann þegar. þeir spurdu ef byskup mundi nockut ganga til messo. prestr suaradi at hann ætladi a land þa er hann væri buinn. Enn er aaleid stundina geck vpp madr vel buinn ok for skamt i fra þeim. þeir reduz a mot þeim manni. enn er hann sa þa þotti honum vndarligt er munkar hofdu laaga skua ok raudar hosur. enn er þeir vndirstodu hans ihugan lupu þeir at honum ok fengu hann hondum ok villdu fletta hann kyrtli godum er hann hafdi ok villdu eigi gera hann blodgann. ok er ermarnar hlupu af hondunum vard þeim hann lauss ok skaut hann fotum vndir sik ok liop til skipanna sem ęrr ok odr væri ok sagdi byskupi þa sogn at hann var af tidaferdinni. hafdi þessi madr þat til merkia at hann lo eigi at hann hafdi broddskot i lærinu ok sagdi þat med at honum þotti þat likara vera sending Birkibeina enn munka. Byskup ok Reidarr ok mart annarra manna voru þa bunir a land at fara ok sumir komnir aa baata aadr niosnin kom. Suerrir konungr sneri aftr til bear þegar er hann fann at Boglum var niosn komin. voru Baglar nu enn varari vm sik enn fyrr. Margar atlaugur ok tilrædi voru þau er frasogn mundi i þickia enn þat færr eigi allt a eina bok sett. toku huorir menn af odrum ok drapu sua sem vid komuz. Fioldi var þat Birkibeina er i herudum hofdu verit ok lupu til Bagla sumir at vilia sinum enn sumir voru teknir naudgir i brott. Þetta kolludu þeir Biorgyniar sumar. Lafranzvoku nott vard raad at framkuæmd þat er adr hafdi heitaz verit af hofþingium Bagla. þeir kolludu at Biorgyniarmenn væri stod ok styrkr vm þat at Suerrir konungr mætti halldaz i borginni. var þat raad at vpphafi kent Nicholasi byskupi ok kom þat asamt med þeim at eyda skylldi kaupstadinn i Biorgyn ok setia annarstadar a Haurdalandi ok sia þa fyrir huat Suerri konungi kæmi borgin. Byskup sagdi at Birkibeinar hefdi saurgat kirkiur allar ok bannsettir menn verit inni ok þær væri eigi helgari enn forhus onnur. Baglar reru vm nottina inn fyrir bæinn med .ij. skutur ladnar af vidi. þeir logdu elld i hus i einum stad inn vid Krosskirkiu. enn i odrum stad gegnt fauskabryggiu vid gard Finnz forrædismannz. þridia stad vid Mariukirkiu. þuiat bryggiur allar voru vpp teknar. ok vrdu Birkibeinar eigi varir vid fyrr enn berinn tok at loga ok sa at þeir mattu ecki at gera at hialpa bænum. hrædduz þeir vm borgina at hon mundi brenna ok baaru vt seglin ok vættu i mot elldinum. Bærinn brann allt inn fra Krosskirkiu ok til Sandbruar allt fyrir nedan stræti enn fyrir ofan stræti vtan fra Crosskirkiu ok vt allt fra Sandbru ok inn til Nichulaskirkiu. Þa var rodan helga borin a mot elldinum fra Steinkirkiu ok stadnadi þa elldrinn. Sunnifu skrin var borit vtan til Sandbruar ok geck þa elldrinn eigi leingra ok var þat agæt iarteign. Baglar laagu vt a voginum ok skutu vpp i elldinn at þeim monnum ef nockurir villdi hialpa husunum edr slauckua elldinn. Biorgyniarmenn hofdu margir a brott flutt adr[125] fe sitt alt þat er þeir maattu med komaz þa er þeir heyrdu at Baglar ætluduz þetta fyrir. fluttuz þeir i herud enn sumir til borgar vpp. Nichulas byskup var a skutu þeirri er med elldinn for til bæiar vpp ok sagdi æ fyrir huar elldinn skylldi vpp bera edr i skiota. ok var hann allmiok vþockadr af þessu raadi þuiat þat var margs mannz skadi at sa margr se aadr var fullsæll geck snaudr a brott. minntuz Biorgyniarmenn þessa opt vid Nicholaum byskup. Þar brann Mariukirkia ok .v. adrar. Litlu sidarr for Suerrir konungr brott or bænum med .c. manna þangat sem hann fra at menn hans hofdu safnat honum storum flockum. Enn er Baglar fraagu þat at konungr var i brottu þa geingu þeir a land vpp med lidi sinu ok vpp hit efra ok ofan at Olafskirkiu a Bockum. enn Birkibeinar liopu or borginne med lidi sinu ok hugdu enn sem fyrr at fylkia ecki þuiat þeir hofdu fritt lid ok ætludu þegar at laupa at þeim ok riufa sua fylkingina. Birkibeinar hlupu sua a annan fylkingararminn at Baglar viku vndan. enn annar fylkingararmr þeirra veik eftir ok vrdu Birkibeinar i hringinum. var nu mikill lidsmunr ok attuz þeir skamma stund vid aadr þeir Birkibeinar sa eigi efni sin til þess at taka vid ok leita þa vndan til borgar enn Baglar sottu eftir fast. Þar fellu margir godir dreingir ok vaskir Sigurdr borgarklettr ok Finnr færeyski Þordr lockr ok Bitakaari Einarr Biarnasun Bengeirr laangi Eindridi penni brodir Eysteins rædismannz sonr Hallkels af Loi merkismadr Philippi jarls. hann red fyrir lidi jarlsins ok var sua mikill reystimadr at þa er hann var saarr sua miok at hann vænti ser engrar brottkuomu þa stack hann nidr merkinu enn spenti suerdit baadum hondum ok hio a tuær hendr ok fell siþan med godann ordztir. allir vorduz þeir vel. Baglar fylgdu þeim allt vndir borgina. ok er Birkibeinar komu i borgina þa nam sua nær med þeim at Baglar fengu einn mann at fotunum er inn villdi i borgina. enn Birkibeinar villdu hlifa honum ok þrifu i axlirnar ok toguduz vm ok tuiskiptu þeir honum sin a milli ok skilduz vid þat. Þat var Mariumesso aptan. Baglar hofdu ok at lagt skutur i holminum. ok fellu Birkibeinar þeir sem þar skylldu verit hafa til varnar. gengu vndir borgina þar sem skipin voru ok logdu i elld ok brendu vpp oll ok fara þeir siþan til skipa sinna ok þottuz allvel hafa til raadit. Þa ertu Baglar visu þessa.


Maanadag kuaddi milldingr sina
menn drifu hart til vopna sennu
Jnga hird enn vpp red ganga
áár morgin til Suerris borgar.


ytar reistu merki at moti
margar steingr ok borduz leingi
Bauglar stodu i brodda hagli
brunnu skip þa er kappar runnu.


|[126] Enn Birkibeinar kuodu þessa.


Maanadag kuaddi milldingr sina
menn drifu hart til vopna sennu
þufuskitr þrifiz eigi
þann morgin til Suerris borgar.


ytar reistu merki at moti
margar steingr ok borduz leingi
Baglar standa i banni allir
brunnu skip þa er k. r.


Enn er Suerrir konungr kom i bæinn þotti honum þetta vordit illt slag ok quad vordit hafa af vangeymsla ok forsialeysi. Litlu sidarr for Suerrir konungr brott or bænum Biorgyn ok setti þar lid sitt til gæzlu i borginni. ok for hann þa þadan vpp a Vỏrs ok sua til Raudafiallz enn med miklu erfidi kom hann ofan i Sogn ok dualdiz i Aurlandzfirdi þuiat lidit var saart. for enn alla leid nordr til Þrondheims ok var þar vid konungi vel tekit. Spurdi hann þar þau tidendi er litlu aadr hofdu gerdz at Baglar hofdu þar komit med .iij. skutum Kinadr Elldridarsun Þorsteinn kugadr Eirekr þrænski. þar hafdi aadr verit i bænum Karl sun Sorquiss[127] konungs er þa aatti Jngibiorgu dottur Suerris konungs. Herra Karl hafdi feingit nockurn pata vm ferd Bagla ok farit or bænum vm kuelldit vpp vm bru ok var a bæ þeim er Berg heitir. Baglar komu vm nottina ok var þeim sagt huar herra Karl mun vera. koma þeir þar sem hann er ok var herra Karl drepinn ok flest aull sueit hans. foro þa brott or bænum. Eftir þat hofdu þeir þing vt a Eyrum taladi Þorsteinn kugadr ok sagdi fra vidskiptum þeirra Suerris konungs huernig vordit hofdu vm sumarit. sagdi einna flest fra þeim atburdum er sidazst vrdu i þeim stortidendum er konungr hafdi laatid lid sitt vndir borginni. lauk med þui at hann kuad konung geingit hafa or borginni ok þangat van til bæiarins id efra vm land þuiat hann kuad eigi eiga sua mikit i skipum at hann ætti einn baat fyrir at raada. hafa Baglar skipin ok mart annat þat er hann hefir aatt fyrir at raada. sua letu þeir ok Birkibeinar sem ecki mundi fyrir þeim standa ok eigi mætti minna einn þeirra enn .iij. Baglar. þat skolu þer ok vita at sua hefir vm skipt i sumar at litlu hofum ver nu færi Birkibeina fengit enn þeir sialfir hafa eftir ok munu þeir enga hialp ydr nu veita. eru sumir nu med oss staddir ok eigi nu verr komnir enn med Birkibeinum fyrir þui at nu þickiaz flestir sia kunna med huersu miklu falsi Suerrir konungr hefir leingi farit. Baglar voru brottu adr Suerrir konungr kæmi. Suerrir konungr spyrr vandliga allar þessar rædur. þotti honum storilla vm fall Karls maags sins.


Þorsteinn kugadr feck grid af konungi

116. Baglar foru sunnan med allan sinn her ok storskip ok i þeirri ferd kuomu þeir vid Folkn ok laagu þar. þuiat þeir villdu eigi leggia inn i fiordinn er þeir spurdu at Suerrir konungr var þar fyrir þui at þeim vard illt til matfanga. dreifdu þeir þa flockinum i bygdir for sumt lidit a Mæri ok allt til Borgundar. Enn er þeir sigldu fyrir Hamarminni þa sigldi Þorsteinn kugadr skipi sinu a sker fyrir andkost ok villdi briota sem var. fluttuz þeir inn til landz ok vrdu hans menn eigi fyrr vid varir enn hann liopz fra þeim vid þridia mann ok yfir fiallit. komz hann fra þeim vt vid Orkadal. ok margir adrir lupu fra Boglum þeir er heima aattu i Þrondheimi er med þeim hofdu verit vm sumarit. Þorsteinn var heima at bui sinu ok þo a laun. hann gerdi mann inn til bæiar til Gunnars grionbaks ok bad at hann skulldi frida fyrir honum vid konung. Gunnar taladi eitt sinn vid konung ok mællti. allsniallann mann hofum ver þar latid er Þorsteinn kugadr er med Boglum ok giarna villdum ver enn locka hann til vỏr. Konungr suarar. ecki ætla ek nu Þorstein til þess muna er hann hafui vorr madr verit ok ætla ek oss þat vera litinn skada. Þa mællti Gunnarr. herra sagdi hann veit ek at Þorsteinn mun grid hafa ef ver getum lockat hann fra Boglum. Þa mællti konungr ok hlo vid. huat er nu Gunnar er Þorsteinn nu a ydrum varnadi. grid mun hann hafa af mer enn eigi veit ek ef Birkibeinar mæta honum a strætum vti huersu þa ferr hans maal. Litlu sidarr gerdi Gunnarr ord Þorsteini at hann skylldi fara til bear. þangat kemr hann ok þo med launungu. Eftir vm daginn gengu þeir Gunnarr ok Þorsteinn fyrir konung. enn hann var a stefnu nockurri. Þorsteinn hafdi diupann hatt ok kendu menn hann ecki fyrr enn hann kom fyrir konung. hann kastadi þa af ser yfirhofninni ok fell a golfit sem hann væri hogginn þreif hann vm fot konungi ok kysti aa ok mællti. sæll er ek herra minn er ek em sua nærr þer at ek maa taka aa þer ok þers er ek er kominn or hondum þeim[128] diofulsmonnum er bannsettir eru ok þo at verdugu þuiat þeir eru raansmenn ok illgerdamenn ok ongir hofdingiar. þeir hataz vid þann manninn er bezstr er at þu ert koronadr konungr er allir ætti þer at luta ef rett gerdi. minn herra tak vid mer nu ok laat mik alldri vid þik skilia. ek veit eigi hui sia villubyskup gerdi mik sua blindann at ek skyllda eigi þat sia med huersu miklu falsi þeir fara nidingarnir eidsuarar ydrir. hui mundu þeir menn mega godir kallaz er nidduz a konungi sinum. Til stungu Birkibeinar ordum ok engum hagligum sogdu at engi var meiri nidingr enn hann. sumir baadu[129] færa hann vt a Eyrar ok festa hann vpp. Stattu vpp Þorsteinn segir konungr. grid skalltu hafa. þu skallt segia mer fra sidum Bagla. Þa mællti Þorsteinn. sæll var ek herra er ek sa ydr nu minum augum þuiat ek skal alldri optarr skioplaz i yduarri þionostu. enn fra Boglum kann ek mart at segia þa er þer vilit ok flest vfagrt. Voru þa Þorsteini grid gefin. leet konungr hann opt tala a þingstefnum ok sagdi fra sidum Bagla. sua taladi hann ok opt a þingum onnur erendi. Baglar toku leidangr ok allar vtuinnur vm Mæri huoratueggio ok vm Raumsdal ok ræntu þo i Stodum ok duolduz i ferdinni haalfann maanud. þa raakuz þeir allt aa Halogaland. foru þa i huern fiord ok gerdu margar vspektir fengu þar vgrynni fiar ok hofdu i flocki med ser alla ena bezstu menn þa er þar voru Þori knapp Guthorm or Miolu Bryniolf brodur hans Biarne Mardarsun Halldor i Hiorleifsvik ok sunu hans Juar nef |[130] Gregorius kik Erling or Þiottu Guzalin prest ok mart annarra manna.


Fra Suerri konungi

117. Þat haust var fall Rikgardz Englakonungs. þa tok konungdom a Englandi Jon brodir hans er kalladr var sine[131] terra. Suerrir konungr sat i kaupangi. var þat eitthuert sinn er konungr hafdi þing vid bændr vm vetrinn eftir jol ok beiddi þess at þeir mundi gera honum skip nockur til fulltings ok frelsa land af hernadi Bagla. þat er viss von sagdi hann at þegar vorar at Baglar munu stefna hingat i fiordinn ok munu gera ydr allar vnaadir fyrir þui at flockr yduarr stendr iafnan i moti þeim. enn ver Birkibeinar erum nu skiplausir ok ecki vel vid bunir at veria fe yduart ne fior megu ver ecki renna sua skiott vm landit it efra sem þeir roa it ytra. enn nu þott ydr þicki þetta vera nockur kostnadr þa mun hitt meira felaat er Baglar munu gera ydr. Bændr sogdu at su raadagerd er liklig herra at lata gera skip til landvarnar. edr huert efni skal her til hafa vm fiolda skipanna stærd edr sterkleika. Konungr suarar. ek ætla helldr at i hueriu fylki i Þrændalogum mune bændr gegna kostnadi til bunadar vm eitt skip. enn beiarmenn ok ver Birkibeinar latum gera slikt vmfram sem ver faaum vid komiz. eigi skolu skip smæri enn halfþritug ok þadan af stærri. leiddiz mer fyrir Þorsbiorgum at brandarnir a skipum Bagla stodu i augum mer. mætti vera sua vel at ver ættim þuilikann bordamun vid þa. Vm morgininn eftir hofdu bændr stefnu sina i Olafskirkiu ok toludu vm kostnat sinn ok leiz þeim sua a at ecki mikit mundi koma til mannz redu þat or at ganga vndir med blidu ok sogdu sua konungi at ecki skal at skorta i kostnadi af þeirra hendi þat er hann sæi fyrir. Let þa konungr raada til skipagerdar. voru reist eftir pascha atta skip .vj. vt a Eyrum ok oll stor enn .ij. i konungsgardi ok byskupsgardi. ok var þat .xxx. at rumatali er i konungsgardi var gert ok var kallad Ognarbrandrinn. oll voru þessi skip bordmikil at þui sem þau voru roin til. Suerrir konungr let ok taka byrdinga nockura ok hoggua i sundr ok auka at kili ok roa at endilongum bordum. buin voru þa oll skip ok helldr af skyndingu þau er i bænum voru giorr.


Bardagi med Birkibeinum ok Boglum. capitulum.

118. Um vorit eftir biugguz Baglar nordan ollu lidi sinu af Halogalandi ok sottu sudr til Þrondheimsminnis ok viku inn i fiordinn. enn þat var a Huitadogum. Þeir sigldu inn til Holms ok leiz þeim ecki audsottligt. þeir foru sidan inn i Þrondheim ok heriudu. foru allann fiordinn innan ok fengu ser fiar. bændr laagu fyrir i safnadi ok skutu a Bagla ok hendu af þeim slikt er þeir gaatu. Nichulas byskup taladi optliga fyrir lidinu ok sagdi sua. Suerrir hefir nu eigi meira af Noregi enn nes eitt ok væri þat þa hæfuiliga mikit ef hann redi þui af Eyrunum er fyrir vtan er krakana ok væri hann þa heingdr a gaalga. enn allitt ætla ek at ver Baglar hirdim huar hann ferr med hafrutana sina er hann lætr saman reka i bænum. væntir mik at Þrændir hafi fyrr kol husa sinna allra enn þeir komi þeim at gagni. munum ver sueima vm fiordinn sem oss syniz fyrir þessum sokum ok hrædaz allitt þuiat eingann (hafa þeir) lidskost vid oss. Baglar sneruz nu innan or firdinu med herinn. þeir logdu at fyrir innan Ladhamra vid Depil. þeir gerdu þat raad fyrir ser at alit þat lid er a storskipunum var skal ganga vpp til bæiar id efra ok leita þar til beiarins enn skutnaherrinn skal fara et ytra til arinnar ok leita þar til vppgaungu. Suerrir konungr hafdi vidbunat. valslaungna var a Eyrum vt. enn med aanne med endilongum bænum var vmbuit a husum vppi. reistr vpp borduidr med endilongum þaukum sua sem viggyrdlat væri borit þar vpp a stort griot. voru þar til varnar leidangrsmenn ok bæiarmenn. Konungr sialfr var a eyrunum vt ok hafdi þar ecki mikit lid. enn vpp vid bruna var mestr luti hirdarinnar var þar fyrir þui lidi Hakon galinn Petr steypir. Skutur Bagla reru vpp i aana ok fyrir beinn sua at þeir logdu allt til Skellingarhellu. enn eigi redu þeir til landgongu fyrir Brauttueyri þuiat þeim þotti þar troll fyrir dyrum er þeir kendu at Sigrflugan var a lopti merki Suerris konungs. Þeir skutu a borgarmenn enn maattu huergi nær komaz fyrir griothrid er giorr var af husunum ok a bryggium. Baglar sottu it efra til bruarinnar. voru þeir hofþingiar fyrir lidinu Jngi konungsefni ok Nichulas byskup Hallvardr af Saastodum. þeir veittu atgaungu þegar a bruna enn Birkibeinar þegar a mot. þeir mættuz a bruinni ok vard þar it hardazsta vapnaskipti. fellu menn af huorumtueggium. oku Birkibeinar vndan miok ok aptr at bruinni enn Baglar sottu eftir fast. Birkibeinar voru nockurir i kastalanum yfir bruarspordinum þeir baaru ofan storgriot a Bagla. ok þa volduz fram af Birkibeinum þeir er raustazstir voru ok geingu a bruna ok letu þa Baglar vndan. enn þeir villdu snuaz a flotta er fremstir voru. þa stodu hinir vid er firr voru vopnum Birkibeina. gerdiz þa þrong mikil a brunne bædi vpp ok nidr. sumir fellu vt af bruinni enn allir voru adrir aptr reknir. fell þar mart manna ok flest af Boglum. sneruz Birkibeinar aftr yfir aana enn Baglar redu eigi optar a bruna. Eftir þat geingu Baglar or skotmaali ok gerdu raad sitt. finnr byskup þat raad hellz til at leggia elld i bruna ok brenna hana vpp. var þa sua gert. Suerrir konungr skal þa vera i bænum sagdi |[132] byskup ok er honum þa eingi vtuegr or bænum nema vm borgina ok skolum ver þar skiott fyrir setiaz. skolu þeir þa suellta i bænum enn ad odrum kosti ganga vt vndir vopn vor. Birkibeinar vordu bruna elldinum ok fengu slaukt ok helltz eitt lag vid et sydra land. Siþan foru þeir Nichulas byskup til Helgisetrs ok neyddu til prior ok kanunka at beriaz med ser edr hann mundi ella brenna stadinn. þeir foru siþan brott med honum ok voru a hans skipi. Skutnaherrinn komz ecki miok vid orrostona ok vard þeim bærinn torrsottr. letu þeir suifa skuturnar ofan fyrir Backa. Suerrir konungr geck vpp fra Eyrunum til Smidiubuda ok gaf Boglum kost a at ganga vpp a Brottueyri. enn Baglar geingu eigi vpp. Enn er konungr fann þat þa þeysti hann lid sitt at þeim sem hardaz fram ok skutu a þa sem tidaz bædi aurum ok spiotum. Baglar brugdu hart vid ok sneruz þegar vndan. vard fast eitt skip þeirra a grunni ok var vid sialft at Birkibeinar mundi na þui. var þar mart drepit af ok mart saart. reru þeir þa vt or anne ok til storskipanna. voru þar komnir ok þa þeirra menn þeir er til bruarinnar hofdu farit ok laagu þar allir saman vm nattina. Eftir vm morgininn reru Baglar inn skutunum fram vm Ladhamra ok logduz þadan vndir sem at veik bænum. Þa rera Nichulas byskup yfir a Jluvik þa hafdi hann Raudsiduna er allra skipa var skiotaz. hann hugdi at huar honum þotti bezst at at leggia ef vpp skylldi ganga. Suerrir konungr vard varr vid þetta ok kendi ferd hans ok lot taka karfa nockurn er Onundr ofridr aatti ok at draga vpp a eyrarnar þuerar ok geck mannfiolldinn vmhuerfis sua at ecki maatti sia skipit fyrir. hrundu nu skiott fram. Þetta ser Nichulas byskup ok bad sina menn liosta i aarum sem hardaz. ok takit vndan sem huataz ek gef ydr kyrtilsklædin græn ok raud ef þer roit nu karlmannliga. enn ecki roi þer. siai þer eigi at fiandrnir laupa galnir eftir oss enn sua sem kyrr standi skutan vỏr. Þa fleygdi hann ser vpp or lyptingunni ok fram eftir skipinu. fauk þa kueifin af hofdi honum ok vtanbordz. hann het þa enn a menn sina ok mællti. auki þer nu rodrinn. mik vilia þeir nu giarnaz fa. Ok i fystu er Baglar skylldu snua Raudsidunni ok hon hafdi eigi tekit fullann skridinn þa dro saman med þeim. enn eigi þurfti byskup at eggia sina menn þuiat ollum þeim var ærinn hugr aa vndan at roa. Enn er Baglar sa þetta af odrum skipunum þa leyptu þeir til skutunum ok villdu komaz milli byskups ok Aunundar. Aunundr sa at honum mundi þat ecki lyda ok sneru þeir aftr ok fengu ecki af byskupi enn kueif hans hofdu þeir Birkibeinar med ser til iarteigna.


Drepnir Baglar af Suerri ok hans monnum

119. Eftir þetta rann a landnyrdingr huass ok laagu skipin Bagla oll enu stærri avidriss. Suerrir konungr þottiz vita at ecki mundi gott þar vid at halldaz. hann let flytia yfir aana viij. hesta. þangat for hann sialfr ok steig a bak ok reid inn at þeim it efra fyrir ofan Ladir. ok kom sua þar at þeim at þeir hofdu gert baata sina til landz inn at laata sla festum sinum enn þeir hofdu ackeri vt fyrir skipunum ok heimtu sik vt vndir streingina. Konungr reid at þeim er festum slogu ok draapu þar .ix. menn enn summa raaku þeir a kaf sumir foru a batunum vt til skipanna. Baglar hiuggu landfestarnar ok fluttuz vt taka til segla ok sigldu vt vndir Raudabiorg laagu þar .ij. nætr. Suerrir konungr gerdi menn fra ser vt i Orkadal Eyiolf Aflasun Bialfa skinnstack ok sueit manna med þeim. Baglar sigldu a einum þrimr dogum yfir til Orkadals logdu vm Roabiorg ok iafnskiott sem bryggiur koma a land liopu þeir a markir vpp ok leitudu ser at mat ok fe bædi til sætra ok sua i bygdina. Birkibeinar gerdu saat fyrir þeim vid Holltarbæ. voru þar Baglar drepnir bædi i tuni ok a leid til aarinnar Orknar. margir gengu þar a kaf[133] sumir komuz yfir aana enn margir druknudu. helldu Baglar til skipanna. ok enn i odrum stad var þeim mætt vid sætr nockur voru þar drepnir nockurir sumir komuz vndan voru siþan ecki vpprasirnar. Þa hofdu Baglar spurn af (huar bu) Birkibeina voru fyrir. þeir gerdu eftir buinu ok raaku til strandar ok hiuggu hueria klauf. þeir fengu einn Birkibein haundum vid bæinn (Rodar). hann duldiz fyrir þeim kuez vera leidangrsmadr enn eigi Birkibeinn. þeir hiuggu af honum fot. Þeir laagu þar viku ok gerdu engar vpprasir fleiri. þeir foru þadan inn til Holms. Eftir þat gerdu þeir enn raad sitt at fara til herads at fefongum helldr enn leita til beiarins. foru þeir þa inn i Aasfiord i Hindeyiar. þar laagu þeir nockurar nætr. Enn þa leid miok at skipabunadinum Suerris konungs voru þa oll skipin borin bordi enn eigi innan buin. Menn eggiudu at þegar skylldi flota er von þætti at eigi losnadi i sundr vndir mannfarminum. var þa flytt ollu sem maatti vm skipabunadinn ok þegar flotad er sua maatti. var þa buinn herrinn allr sa er til var.


Suerrir konungr talar fyrir lidinu

120. Þat var a friadag næsta dag eftir Botholfsvoku snemma vm morgininn at Suerrir konungr for vt or aanne med her sinn. for konungsskipit fyrst enn er allt lidit kom eftir honum let hann blaasa ollum skipunum til samlogu. Þa stod Suerrir konungr vpp a viduna ok bad menn gefa gaum at vandliga huat hann sagdi. hann mællti sua. her er mikill herr saman kominn ok er þess von ef sua ferr sem ver ætlum at fund vorn Bagla beri saman at eigi mune þessir menn allir aftr koma. ok er þat nu ollum iafnvist ok vari. huerr sialfan sik ok gangi til skripta þeir sem eigi hafa þat aadr nyliga gert. þat er ok mitt raad þo þat see at fyrra maali at menn snædi nockut ok drecki ser kyrningshiarta. megu |[134] menn þa skiptaz vel vid vm rodr. enn ef ver finnum Bagla ok vili þeir vndan oss roa þo at þeir laati þat eigi þa forum dreift med skip vỏr sua at laatum aurdrag edr leingra millum huers skips. laatum fara aull iafnfram laatum ok skutu fylgia hueria atloguskipi. Þetta var vm dagmaala skeid ok var solskin vedrs ok litid vindgol vtan a fiordinn sua at hof merkit fra staunginni. toku Birkibeinar þa at roa inn a fiordinn. var þat annan veg enn Baglar hugdu at skip þeirra voru aarfliot forkunnliga. voru þau spaanosa ok nybrædd enn laadin engu nema mannfarmi. Suerrir konungr steig a skutu eina ok leypti inn fyrir ok villdi niosna huar Baglar væri. Þeir sa mann einn vpp a land logdu þar at skutuna ok kolludu a hann ok spurdu huar Baglar mundu þa vera. bondi suarar. siai þer inn til Horna þar liggr herr þeirra allr vid. ok siden bad hann konung vel fara ok alla þa. For konungr þa aftr til lids sins ok sagdi huernig stefna skylldi. enn er þeir hofdu nær haalfroit fiordinn (sa þeir skip Bagla at þeir reru innan vndan Horna ok vt til Tautru ok stefndu fyrir nordan eyna a fiordinn). Enn er Baglar sa Birkibeina ok skip þeirra þa var þat raad ok vili Nichulas byskups ok Sigurdar jarlssunar ok Reidars at roa vt eftir firdi ok eiga ecki vid Suerri konung ok sogdu at hann mundi eigi mega roa eftir med storskipin. Enn Halluardr af Saastodum ok Philippus af Veginne villdu bida Suerris konungs. enn byskup red at vt var roit. þa skiptuz menn vid styrihomlur. steig Nichulas byskup a Raudsiduna enn Sigurdr ok Reidarr a skuturnar ok reru fyrir langskipunum. Nu sia Birkibeinar huar Baglar reru ok stefndu þa fyrir vestan Tautru a fiordinn ok sotti þa fast saman med þeim ok var þat fyrir innan Aunburnes. Ok þa er sund var til Bagla meirr enn ỏrdrag skutu Birkibeinar vpp aarum sinum ok liopu i herklædin sin ok hugdu at Baglar mundu at leggia. enn þeir villdu eigi at leggia ok reru vndan. Þa mællti Suerrir konungr. þat ottumz ek at þeir vili i bæinn ok munu þeir gera illan bakelld beiarmonnum adr ver komum inn ef þeir taka þat raad at hallda þangat. Nu spentu þeir aarar huorirtueggio fiorir a konungsskipinu hueria ok flo sua fram sem fugl ok huer aar var sua dregin sem menn ætludu at halldaz mætti. enn skip Bagla gengu þui seinna er þau voru sollin ok þung miok legit a vatni allan vetrinn adr ladin af vistum ok raansfe.


Bardagi Suerris ok Bagla

121. Halluardr af Sastodum sa þat at Birkibeinar mundu taka þa oll skip þeirra. þa het hann aa lid sitt ok liop vpp a lypting ok bad vikia aftr skipinu hia þeim Birkibeinum ok taka þau er efzst færi ok rioda þau fyrst. enn þui styrdi Hakon konungssun er sidazst for. hann hafdi allitt skipat þui for hann seinaz. Ok þa er þeir skylldu vikia þa viku þeir aftr smaskipum ollum enn en stærri skipin Bagla vrdu ecki miukræs hia skipum Birkibeina. Þa mællti konungr vid Þord Finngeirs brodur. hann styrdi þa konungsskipinn. ser þu nu skip Hallvardz. Hui muna ek eigi sia þat herra segir hann. Þa var sua nær at þeir skutu or stafnsueit a konungsskipinu a skip Hallvardz. enn konungsskip for synu fyrr enn onnur skip Birkibeina ok eigi skemra fra enn ỏrdrag. Þar skal nu heidr þinn ok sæmd vid liggia segir konungr at þu hæfir skip Halluardz þuiat þar skolum ver at leggia i dag. þat er vort færi. Þordr suarar. eigi er vant vm herra sua suifr sem vill. Suerrir konungr hafdi gefit nafn skipi sinu ok kalladi Hugro. Hallvardr hafdi þat skip er hann kalladi Skaalp. Petr steypir ok Eyuindr prestzmaagr hofdu Ognarbrandinn Hakon konungssun hafdi Vidsiana Philippus iarl Hialpina. Siþan sueif saman konungsskipinu ok Halluardz. laa konungsskipit a bakborda enn skuta Eireks af Haa hafdi rent milli skipanna ok laa þar eigi alla leid sibyrdis Hugroin vid. enn skip Philippi jarls kom nockuru sidar ok gat varla sua bratt vikit at hann gæti hia stefnt ok rendi skipit fram ok stefndi a skip Halluardz. ok kræktu stafnbuar iarla stafnliaam a hofudit ok geck þat af skipi Hallvardz. hofudit var steint ok þotti skipit rakligt eftir verda. Þa gaatu þeir vikit iarlskipinu ok logdu at a stiornborda aftan til austrrums. þa stafnlagdi huert at audru sua sem eftir kom. vrdu þa .vj. storskip þau at litt logdu at at skipum Birkibeina þuiat þeir villdu eigi verda inni kringdir enn þeir maattu sua vndan ella sem þeir villdu. Ognarbrandrinn er þeir Petr steypir ok Eyuindr styrdu hann hafdi eigi at roit i fyrstu. enn þa er þeir villdu honum til vikia þa gaatu þeir honum eigi sua braatt vikit þo þeir hamladi aa annat bord enn þeir reri allir a annat ok reist sua ruman krokinn at eigi feck a uikit. enn skutur Bagla firduz æ Ognarbrandinn ok villdu ecki vid hann festaz. laugdu þar at sem hann var fiarri ok geck sua medan bardaginn var. Var su orrosta bædi hord ok long hofz hon fyrir middegi ok vanz þar til er var midr aptann. þessi orrosta var a Strindsio. Suerrir konungr hafdi þat sagt lidi sinu aadr orrostan tokz. minniz þer nu þess er Baglar suelltu ydr i fyrra sumar i Biorgyn i borginni ok gefi engum manni grid nema þeim monnum er a minn fund komaz fyrir þui at nu er audsynt at med engu odru faam ver eytt fiandmonnum vorum nema med oddi ok eggiu. margann munu þer hitta i dag eidrofann ok konungsnidinginn ok skolu þeir nu þess giallda. Skip þat er byskup hafdi styrt var laust ok gafz rum vt hia Birkibeinum er straumr hafdi dregit i sundr skipin ok reri þat skip inn til landz ok lupu af menn allir er aa voru. Suerrir konungr skaut vm daginn af laasboga af skipi |[135] sinu ok sua Philippus jarl ok vard jarl skotinn vndir brynstukuna i arminn ok dro eigi a brott fyrr en vm aptaninn. Raudsidan er byskup var aa ok konungsefni þeirra laa eigi nær enn þeir maattu sia huorir sigruduz. ok þegar er þeir þottuz þat skilia mega at Birkibeinar mundu betr hafa þa reru þeir þegar vt eftir firdi sem mest maattu þeir. Enn er lidit tok at falla a skipi Halluardz þa greiddu þeir vppgongr af konungsskipinu ok sua af jarlsskipi. tok þa at riodaz skipit. Halluardr hafdi rockit or lyptingunni fram i mitt skipit fyrir aftan siglu vndir vidrnar ok var þar drepinn. Sa madr var aftr a skipi Hallvardz er var fridr sionum ok hafdi staalhufu ok panzsara huarntueggia a gautzku. hann hafdi fengit slag af skeptiflettu snimma orrostunnar sua at nefit var miok sakat ok lammit. enn er skipit var miok hrodit var hann miok vppkominn a viduna hia siglunni. Sa hirdmadr gerdiz til hans er Aaskell het sterkr madr ok i spangabryniu for vpp at honum ok skutuz þeir aa. sa hafdi ecki vopn er fyrir var nema skiolld ok stein einn hafdi hann i hendi. Aaskell hafdi suerd ok skiolld. þeir hittuz sua at tialld eitt stod i milli þeirra ok munduduz þeir at vm stund. Askell hio hart ok kom i tialldstod er var i milli þeirra sua at fast stod i. hinn neytti þess ok slo med steininum sua at Aaskell fell ofan af vidunni. ok mælltu þat margir menn sua at konungr heyrdi. at sia madr mun veria rum sitt ef hann væri med þeim ok vel væri fallit at gefa honum grid. enn konungr let sem hann heyrdi eigi. þui næst var hann lostinn med paalstaf af konungsskipinu ok hrapadi hann þa ofan. Askell var þa vppstadinn ok hafdi þa auxi nockura. reduz þeir þa enn til ok lauk sua at Askell drap Boglunginn. hann var saarr miok. Halluardz skip var fyrst hrodit allra skipa. enn þa var geingit a huert at odru þeirra .v. er þar laagu. þa helldu Baglar vndan ok hleyptu sum skipin at landi ok lupu a land vpp enn flest oll lettiskip reru vt eftir firdi. Birkibeinar raaku þa skamt taka skip þau oll er at landi reru. þar fell fioldi manna ok flest af Boglum. Reru þa Birkibeinar vpp til beiar ok reru i aana at flodi. ok er lidit kom i bæinn vpp þa reyndiz þat at sueitarhofþingiar hofdu gefit grid frændum sinum Boglum ok vinum. enn sumir Birkibeinar mintuz huat konungr hafdi mællt. Var þa geingit at stofu nockurri þar er Baglar voru inni ok voru þar drepnir. enn frændr þeir er þeim hofdu grid gefit gengu fyrir konung ok kærdu fyrir honum. enn konungr kuez sia þar gott raad til at þeir leitadi at ef þessir menn er drepit hefdi frændr þeirra hefdi grid gefit nockurum sinum frændum ok bad þa þar hefna. Eftir þat geingu sueitirnar vm bæinn ok refstu þa huorir annarra frændum þar til er allir voru drepnir. Annan dag eftir hafdi konungr þing vt a Eyrum ok sagdi þa lidinu huersu menn skylldu fiarskipti haatta. allt skulldi bera i Postulakirkiugard quez hann mundu fa menn til gæzlu. Þa gerdi hann menn sina nordr a Halogaland eftir þeim er þangat viku ok þottiz vita at þangat mundu snuit hafa margir bændr til heimila sinna. þeir toku Biarne Mardarsun ok Bryniolf (or) Miolu ok marga adra goda dreingi ok rupludu buin þeirra driugum.


Philippus jarl fell a Akri

122. Erlendr het madr hann var prestr ok saung at Krosskirkiu hann var madr foruitri. hann hafdi ok prouondu sina gefit vpp til Kristzkirkiu. hann prestrinn aatti konu vnga ok fagra er Jngibiorg het. þa konu glapti Philippus jarl. ok er (konungr) vard varr vid bad hann jarl fogrum ordum at hann skylldi af þui laata. enn jarl suaradi vel enn allt var sem aadr. Enn er Erllendr prestr vard þessa viss þa fylldiz hann vpp fiandskapar bædi vid konung ok iarl ok bio vm suik vid alla Birkibeina ef hann mætti þui a leid (koma). Þeir Suerrir konungr ok Erlendr prestr hofdu opt brogdum beitz vm maal erchibyskups. Eftir þat bioz Suerrir konungr sem skyndiligaz eftir þeim Boglum ok raakuz þeir æ vndan austr til Vikr. þadan helldu Baglar sudr til Danmerkr. enn Suerrir konungr for eftir þeim ok sigldi allt sudr vndir Hlesey. enn er hann spurdi til Bagla at þeir hofdu siglt yfir til Jotlandz þa hellt hann aftr til Vikrinnar ok hafdiz þar vid vm sumarit ok heimti giolld af hondum fyrir landraad ok tok leidangr ok hafdi allmikit lid ok settiz vm haustid i Oslu ok bio þar til vetrsetu. Vm haustid kom nordan frilla jarls prestkonan ok tok hann þegar vid henni. enn konungr bannadi þat. þa let jarl flytia hana skamt i brott a þann bæ er a Akri heitir ok reid hann þangat leyniliga vm nætr ok suaf þar. Konungr taldi opt a jarl ok sagdi at hann færi vuarliga. ok vggi ek frændi sagdi hann at oss verdi þat til mikils skada. Enn Baglar sigldu sunnan or Danmork a onduerdum jolum med skutnaherinn ok tyndiz i siglingunni skuta ein ok styrdi þeirri Audunn byleistr. ok komz þar ecki mannzbarn af. Enn er þeir komu inn til Osloar þa viku þeir inn i fiordinn .xv. skutum red þar fyrir konungsefni þeirra ok Reidar sendimadr. enn er þeir koma inn til Hofudeyiar eiga þeir tal sin a milli. þa mællti Reidarr. þat veit ek fyrir vist at Birkibeinar hafa enga niosn af oss ok mun sægr mikill i bænum ok olỏtt folkit ok þætti oss þat snarrædi at veita þeim alaup ok mundi Suerrir konungr þat raad gera ef hann ætti vorn lut. nu skolum ver roa sem hliodligaz inn at bryggiunum. ok vitum ver von veidar nockurrar Philippus jarl sefr a Akri med faa menn. Þa suara margir. þat er gott raad laatum hann alldri vndan ganga. Þa reru þeir þangat med .v. skutur. enn annat lid reri |[136] inn at bryggium ok lyddiz vm ok var allt liott ok kyrt i bænum. þui þordu þeir ecki vpp at ganga ok reru þeir vt i fra til motz vid lid sitt. Enn þeir er leitudu at jarli geingu vpp til bæiar þar sem hann var ok fann jarl eigi fyrri enn husin voru tekin a honum. Hann komz vt vm laundyrr nockurar. hann var berfættr ok i linklædum einum. Þeyr var a ok sniolaust a iordunni ok suadi a þelanum. jarlinn var manna fothuatazstr. Baglar þeir er voru vppi a husunum sa i nidamyrkrinu at madr liop i linklædum ok kolludu a menn sina at þann skylldu þeir taka. ok var þa laupit eftir honum ok i þui bili sluppu honum fætr ok fell hann. enn i þui var hann skotinn spioti ok var þat hans banasaar. hann fell i gerdum nockurum skamt fra bænum. fellu þar ok .ij. menn adrir. Sueinn jarls het Eirekr snagi.[137] hann komz vndan ok bar bod til bearins ok komz i konungsgard ok var sua modr at hann gat ecki mællt annat enn hann æpti ok bad þa vpp standa. Konungr var skiotazstr a fætr ok i klædin ok vt i gardinn. hann spurdi huat tidenda væri. Sueinninn suarar. fallinn er jarlinn ok hafa Baglar fellt hann. Ofnær oss sagdi konungr. þuiat hann hugdi at jarl hafdi sofit i bænum i herbergi sinu ok mundu Baglar komnir i bæinn. Konungr kalladi a ludrsueininn ok bad hann blaasa sem tidaz ok bat herbergismennina vopna sik. liop þa lidit til vopna. þa var konungi sagt at jarl hafdi fallit a Akri. Vakti siþan allt lidit med vopnum vm nottina til dags. þat var vm nottina fyrir enn ellifta dag i jolum. Nu sigldu Baglar vt eftir firdi fara nordr fyst med landi sua til Biorgyniar ok duolduz þar litla rid helldu siþan nordr til Þrondheims ok kuomu þar a vuart. Enn i kaupangi voru fyrir Birkibeinar Halluardr skygna med sueit sina. hann var brodir Guthorms erchibyskups. þeir voru drepnir allir sueitungar. Baglar settuz i bæinn ok hofdu .vj.c. manna. enn þa voru frost mikil ok islog. Þa gerdu syslumenn Suerris konungs þat raad ok bændr at fara at þeim med lidi ok beriaz vid þa. var fyrir Gauldælum Dyri af Gimsum enn fyrir Orkndælum ok þeim fylkismonnum Eyiolfr Aflasun. þeir hofdu .xv.c. manna. Baglar vrdu eigi fyrr vid varir enn þeir foru at bænum ok helldu vt til borgar i moti ok vordu borgina ok letu eigi naa inn at ganga. annan daginn aadr hofdu Baglar laatid hoggua isinn allt fra borginni ok ofan vm bru. Þeir skutuz a vm daginn ok vrdu margir menn saarir af huorumtueggium. Philippus af Veggin var lostinn med auro. Foru bændr heim vid suo buit ok fengu ecki at gert. þeir foru adra fỏr inn til bæiar. þa villdu Baglar eigi bida ok helldu i brott þa er þeir sa at bændr foru ofan vm Steinbiorg. Baglar foru sudr a Mæri til Borgundar enn sumir til Þinguallar ok voru þar vm vorit allt til þess er miok leid a pascha. Suerrir konungr lagdi a bændr vm vetrinn leidangr at or huerium bæ skylldi gera mann ok vmfram naut ok pund. Konungr gaf Þrændum heimfararleyfi enn hann tok þa lid or herudum. af þessum leidangri gerdiz kurr mikill i Vikinni ok eftir þat hofdu bændr raadagerd þa er sidan vard margs mannz mein. Þeir gerdu suikrædi vid konunginn ok for þat vndarliga leynt at (allir voru i einu radi austan fra Suinasundi ok allir Vestfyldir ok) vm allt Raumariki. hofuz þeir allir senn vpp med muginn at akuedinni stundu ok hofdu vppi þegn ok þræl vm oll þessi fylki. þeir draapu syslumennina alla þa er voru i herudunum huern i sinu heradi. Þessir voru hofudsmenn fyrir raadinu Simon laugmadr a Þufu Amundi burst (Þorfidr blindi Þordr Ulfgestsson Þorlakr drafli Jon kula Grimr) af Grettisvik Hallkell or Angri. þeir hofdu raadagiord þessa i Oslu ok aattu stefnu i Halluardz kirkiu ok bundu þar raad sitt saman fyrir aalaugur[138] þær er konungr hafdi gert vid þa. Miduikudaginn i Ymbrudogum a forstu drapu þeir Benndict syslumann i Tunsbergi ok alla hans sueit. Olaf smiorbak ok alla hans menn. Petr Lukas brodur[139] i Aumd ok þa .xx. saman ok þar huern sem staddr var. þeir settu vardmenn a vegu alla þa er til laagu bæiarens. Friadaginn kom kurr nockurr fyrir konung at bændr mundu hafa safnat ok þotti vtruligt. let þa rannsaka at vm leidangrsmenn ok kannadiz sua til at a brottu voru þeir er uoru or nærstum herudum. Konungr let gera ord eftir þeim ok vard ecki af laugardaginn ok sunnudaginn at þeir kæmi. Drottinsdaginn kom einn bondi af landi ofan til konungs. hann sagdi honum sua at herr safnadiz a hendr honum ok mundi skiott koma ok bad hann sua vid buaz at eigi mundi seinna enn i nott eda a morgin snemma ok kuaz hafa set lid bǫndanna. Enn er konungr heyrdi þessi tidendi þa let hann blaasa ollu lidinu saman bædi sinu ok beiarmanna ok sua kaupmonnum. sogdu menn þa þessi tidendi alþydu manna. bad bęiarmenn ok kaupmenn lidsinnis. kuodu þa mundu eiga at veria sitt fe ok frelsi. gerdu menn godann rom at maali hans ok var þa skipt i sueitir lidi ollu. Bad konungr menn snæda at naattverdi. enn siþan kuez hann mundu blasa saman ollu lidinu ok var sua gert. Þa fluttu bæiarmenn ok kaupmenn i kirkiur allt þat er maatti. Konungr gerdi fra ser hestvord alla vega. sidla vm kuelldit let hann blaasa ollu lidinu yfir a Akrshaga[140] ok lagdiz þar vm nottina. Konungr reid med nockura menn til Salangrs ok let standa þar hestana a breckunni enn konungr geck ofan til vatzins. enn a vatzisnum la mikill bondaherr ok redu raadum sinum. Konungr lyddi til huat þeir sogdu ok geck i brott siþan ok til hesta sinna ok reid ofan a isinn ok fyrir vtan hagann ok inn til skipanna. dualdiz þa enn vm rid ok for siþan aptr til lids sins. var þa nær komit at degi. let þa konungr blaasa ofan a isinn milli Snellda ok meginlandz. Konungr kuaddi ser |[141] liods ok mællti sua. her er mikit lid saman komit ok þurfu ver nu enn skyllduliga at einn allzvolldugr gud gæti vỏrr. flockr hefir safnaz a hendr oss Þilir ok Markamenn ok væntir mik nu at þeir hafi aftr snuit. edr huart eru þetta allt vorir menn edr nockurir vid komnir af bændum. Honum var sagt at þeirra lid væri allt. Þa skolum ver segir konungr gæta skipa vỏrra. skal skipta lidi til at hoggua isinn fyrir skipunum. Ok i þui bili kom madr farandi ok sagdi at lid var komit austan vm Langamosa ok þa fram vm Ryginaberg. voru þar Skeynir ok Eynir Folldungar Heggnir. Konongr suarar. þa mun verda onnur raadagerd vor. Hann var a hesti ok reid þangat til sem var lid bearmanna ok mællti sua at huorirtueggio heyrdu. tuenn eru raad til annathuort at flyia fyrir bændum edr taka i mot. illt mun bændur grida at bidia. væntir mik at smærri verdi mothỏggin enn bakslỏgin. Enn þeir baadu hann enn raada sem fyrr kuodu þat bezst gefaz mundu. þa spurdi hann beiarmenn huort þeir villdu honum nockut lid veita edr skylldu huorir vela vm sinn kost. þuiat sua munum ver Birkibeinar mæla til yduar sem fornt maal er at i þaurf skal vinar neyta. Bændr segia ok beiarmenn at þeir vilia veita konungi slikt lid er þeir mega.


Bardagi med Suerri ok bændum

123. Sverrir konungr mællti sua fyrir lidinu. þat er mitt raad at aadr enn bændaherrinn gangi ollum megin at oss þa leitmu a fund þess lids er her liggr a Ryginabergi enn þat er safnadr sa er kominn er austan allt fra Suinasundi. gaungum vpp fyrir norda Nunnusetr ok komi engi madr i bæinn. enn Pall bellti ok sueit Vpplendinga taki skid ok skridfæri. ok stigit aa ok farit vpp a bergit fyrir ofan hia þeim. þa siai þer huersu mikit lid þeir hafa. Þeir gerdu sua foru vpp a bergit fyrir austan hia bændum. sniorr var mikill ok gott skidfæri enn sua illt gaungufæri at ner var kaflaup þegar af var farit veginum. þa tok at lysa ok var vedr biart. Þeir Paal(l) sa þau tidendi er þeir komu a bergit at allt var at sia ofan fra Giolluraasi ok allt hit nedra til Frysiu ok sua vt allt i Akrshaga[142] at flaut allt land af monnum. for þa Paall aftr sem skiotaz til konungs ok sogdu honum. Konungr var þa kominn vid Mortustocka ok nam stadar ok lyddi til frasagnar þeirra. enn merki hans ok ferdarbroddrinn sotti vpp yfir dalinn ok þui næst vpp a bergit. sottu sumir vpp eftir akbrautinni enn sumir klifu sua bratta brecku at hægt var at standa odrum fæti a kne þa er annarr stod rettr. Bændr lustu vpp heropi ok lupu fram a bergit ok letu þa ganga spiotin ok kesiurnar ok var hægt at bera vopnin vndir fætr ser nidr. ok þeir er stodu vestr a bergit a hægri hond þeim Birkibeinum skutu i opna skiolldu þeim Birkibeinum. Vegrinn var eigi breidari enn .iiij. edr .v. maattu ganga iafnfram ok þo brattr. Birkibeinar vrdu miok sarir enn sumir fellu. greiddiz ecki vppgangan enn sa fell er merkit bar. ok vard þa hỏrd suipan adr enn Birkibeinar maattu na merkinu. Þa sa Birkibeinar at þeir hofdu eigi vidstodu ok flydu Birkibeinar þa. runnu þeir er fremstir voru vpp a hina er nedar stodu i berginu ok for sua flottinn at huerr fell vm þuerann annann. J Ryginabergi fellu .xvij. menn af Birkibeinum. Suerrir konungr kom þa at ok mællti. sui verdi ydr. æ rennandi liggr huerr yduar vm þuerann annan. Þa talar konungr enn. hafiz enn vel vid godir dreingir þo at ver hafim feingit slag nockut. opt verdr slikt a sæ quad selr var skotinn i auga. fengit hafa bændr sigr aa oss þann sem þeir munu. her kom fram draumr minn sa er mer birtiz i nott at ek aatti mer bok ok var laus oll ok mikil sua at hon tok mikit af landinu ok var stolit or einu kuerinu. þar hafa bændr tekit menn mina. hrædiz þer eigi her bonda þeir fara þui verri fỏr er þeir fara fleiri saman. Suerrir konungr hof enn erendit ok mællti. snuum ver vpp eftir veginum ok þar a bergit er lægra er fyrir austan þa. Ok var sua gert. enn er þeir komu a bergit vpp þa sa þeir at her bonda var allt nordr ok vt at sia sem i skog sæi. Þa mællti konungr. þu Sigurdr lauardr ok Hakon sun minn ok yckrar sueitir setid vpp merkit ok verit her a Mỏrtustockum[143] ok gegnit þeim bỏndum er vppi eru a berginu at þeir veiti oss eigi bakslettu. enn ek mun snua nordr i moti þui lidinu er þadan ferr. Þa vikia þeir nordr til Frysiubruar ok skutuz aa yfir aana ok maattu eigi nær gangaz. vrdu saarir menn nockurir. Þa sneri konungr vt til issins þuiat þa voru Vestfylldir þar komnir ok Þilir ok Raumar. droguz þeir þa þangat er aadr voru vid bruna ok var þar þa kominn allr meginherrinn saman ok var furduliga mikill sua at vfært mun þickia i mot at ganga þeir er eigi voru fullir reystimenn. Aali het madr ok var Halluardz sun hann var lendr madr Suerris konungs. hann mællti. sua skolum ver eigi fylkia herra segir hann. Konungr suaradi. þann sid hofum ver Birkibeinar vpptekit at fylkia ecki þa er ver beriumz aa landi ok rennum at ridlum saman ok gerum dyninn sem mestann. þa ma huerr vera sua framarliga sem vill. gerum sem hardazsta araasina ok hugda ek at bondinn skal bogna fyrir. hefir oss farit nu sem mællt er at fall er farar heill. Þa bad hann blasa ok mællti. nu fram allir Kristzmenn Crossmenn ok ens heilaga Olafs konungs menn ok farit dreift. Suerrir konungr sat a brunum hesti hann hafdi goda bryniu ok sterkann panzsara vm vtan ok yzst raudann hiup vida staalhufu sua sem Sudrmenn hafa ok vndir brynkollu ok panzsarahufu suerd ok kesiu i hendi. hann reid i onduerdu lidinu ok sua fram at hestrinn tok briosti vid skiolldum honda. Birkibeinar þustu fram |[144] a tuær hendr honum med brugdnum suerdum ok veittu bondum sua harda atsokn at þeir er fremstir stodu villdu giarna vera firrmeirr ef þeir mætti ok leitudu aftr milli manna enn engi villdi fram fyrir annan. toku Birkibeinar bera hoggstadi a bondum ok neyttu þeir þess. sloz þa mannfallit vpp a bændr enn felmtr a summa sua at þa kom ferd ok laup i allann herinn þeirra ok stefndu inn i Akrshagann[145]. Birkibeinar slogu þeim vhagliga herdadreingi ok fylgdu þeim inn at landi ok fell þar mart manna af bỏndum ok la vida vm isinn. Tunsbergsmenn ok allir siobyggiar hofdu verit a skipum inn a fiordinn ok lendu vtan at skorinni. gengu þar vpp ok var þar allmikill herr ok vel buinn þuiat þat voru husbendr i Tunsbergi ok kaupmenn. þeir sottu inn eftir isinum ok ætludu at þeir mundi hafa bedit. Enn er Birkibeinar sia þessa fylking þa sneruz þeir a moti. þa mællti konungr. enn mun oss faaz nytt starf ok verdr nu skamt a milli. snum ver nu a mot þessum. skolu þessir ok hafa þuilika kaupferd sem hinir fyrri. Ok bad ludrsueininn blasa akafliga. tok þaa herinn vpp eftir isinum odfluga sua sem þa væri þeir spanyir. enn lid þeirra Tunsbergsmanna er þeir sa þetta nam stadar ok þyrptuz saman væntu ser lids af þeim hernum er i haganum var. Birkibeinar sottu þegar at þeim ok gafu þeim stor hogg sem þeir voru vanir. þat var et fyrsta at þeir laagu Tunsbergsmenn sem þeir komu saman sua þykt sem vnnvarp væri enn þeir sneruz a raas er eftir lifdu ok var þessi vidtaka skaum. Birkibeinar raaku flottann vt eftir isinum ok felldu mart þuiat þeir voru flestir a skobroddum enn flottamenn a bera solum. enn issinn gerdiz haall af blodi. Konungr reid nær þeim ok voru þat hans handaverk at hann veitti eitt spiotlag huerium þeirra er hann va at enn Birkibeinar veittu huerium þeirra sem þurftu embætti til dauda. Þar fellu margir kaupmenn godir dreingir. Sueinn sueitaskitr Sigurdr talgi ok margir adrir. þeir flydu til skipa sinna enn sumir stucku vpp i hagann til motz vid Vestfylldi. þeir drogu enn saman muginn i haganum. Sua segia menn þa er konungr kannar her sinn væri skorat nær haalfum þridia tigi .c. enn þa er þeir komu vid muginn bondanna þotti þeim baalkr einn vera ok ætludu menn at vera mundi .xx. menn i moti einum. villdi konungr þui eigi samanfylkia lidinu at honum þotti sem bondaherrinn mundi luka vmhuerfis þa. enn i þeima elltingum ridladiz huartueggia lidit ok geck a sueitum ok hofdu ymsir betr. Voru þar i morgum stodum storar orrostor sua at frasagnar mundi vert þickia. enn eigi færr þat allt ritad a einni bok ok er mest fra þui sagt huat þar vard til tidenda er konungsmerkit for ok hann sialfr var vid staddr.


Bardagi

124. Nu er at segia fra Sigurdi lauardi ok Hakoni konungssyni ok fra bondum þeim er laagu a Ryginabergi. þeir sa at Suerrir konungr atti elltur miklar a isinum ok bændr mundu þurfa lidueitzlu. þeir eggiuduz at ok redu ofan fyrir bergit med sinu lidi. Enn er þetta sa Sigurdr laauardr ok þeir felagar redu þeir i mot þeim. var fyrst a milli þeirra daluerpi nockut ok hittuz þeir i dalnum. vard þar hord orrosta. Birkibeinar hofdu .cccc. manna. enn bændr nær. xx.c. Bændr sottu at fast. voru Birkibeinar bornir ofrlidi ok flydu þeir ofan i gauturnar. stefndi Sigurdr lauardr ofan i bæinn ok hleypti med hestinum inn i Halluardzkirkiu ok mart for manna med honum. enn Hakon ok Suinapetr ok sumt lidit stefndu fyrir ofan Nunnusetr ok sua a isinn til motz vid konung. Bondum var ecki fimt at reka flottann villdu þeir gæta sigurs sins ok gengu med fylktu lidinu ofan i bæinn. enn er þeir fengu enga vidtoku þa dreifduz þeir i bænum ok skipudu til skytninga huar huerir skylldu drecka vm kuelldit. Þeir gengu ofan ok til skipa Suerris konungs er þau voru vppsett. villdu sumir brenna enn sumir mælltu at þeir skylldu eigi spilla gersimum konungs ok þat redu þeir af at þeir stefndu lidinu vpp vm Nunnusetr ok slogu þar fylking. Suerrir konungr sa fylking bænda hafdi hann þa nyskiliz vid Tunsbergsmenn. hann het enn a lid sitt ok bad þa vel vid hafaz. þuiat allt mun spyriaz sagdi hann huerir raustazstir eru. mer litz sua sagdi konungr sem bændr þessir er ver fundum i morgin vili enn finna os. er nu þat vel fallit at ver minnumz vid þa er þeir draapu menn vora. munu ver nu standa iafnhaatt sem þeir. Sneri þa konungr af þeim med lid þat er hann hafdi. tokz þar enn hord orrosta veittu bændr vidtoku ok vallt enn til vanda ok sua lauk at bændr flydu vpp fyrir nordan bæinn ok sua vpp til Valabergs. Hakon konungssun fylgdi þeim ok drap af þeim mart manna. enn er þeir sa at eigi for meginherrinn eftir þeim þa toku þeir vid vppi vid Valaberg ok var þar allhord orrosta. Suerrir konungr sneri sudr vm geilarnar hia Suartabudum ok sua fram til Halluardzkirkiu. Þa leypti Sigurdr laauardr vt or kirkiunni. Þa mællti konungr til hans. þinar verda allar iafnazstar. litla vỏn eiga Birkibeinar þar gods hofþingia er þu ert. ok er sua sem quedit er.


Vlikr ertu
ydrum nidium
þeim er framraadir
fyrri voru.


Ok enn mællti hann. vlikir eru þer enum fyrrum Birkibeinum. þeir er gengu til landz med mer moti Magnusi konungi. þeim þotti ek eigi nytr til at vera i orrostum þeim er þeir haadu. quadu |[146] þeir þo at varud geingi til enn adrir sogdu at mer geingi bleydi til. enn þat er satt er mællt er at


faar er huatr
er hrorna tekr
ef hann er (i) bernsku til blautr.


enn nu i huert sinn er ver beriumz þa er ek fyrstr ok þickia þeir snillingar er iafnfram mer eru ok vel vil ek vid þeim taka ok þacka er sua gera. enn þo eru þer þeim vlikir er sigraz hafa i dag er þer hafit elltir verit. farit nu eftir þeim bændum ok gialldit þeim bakslettu ok verit nu dreingir ok rekit þa. Sneri konungr þa vpp or kirkiugardinum enn margir menn mintuz til kirkia. Þa mællti konungr. myklu eru þer nu Birkibeinar trumeiri enn fyrr. þer laatid nu sem þer skulit sleikia hueria kirkiu er þer komit til er þat ok optaz at þer rækit litt kirkiur. Reid konungr þa vpp vm gauturnar ok fylgdi honum mikit lid. henda þeir driugt af bondum vm leidina. Þa sa þeir nordr a Valaberg at þar ridu vopnin a lopti ok sneri konungr þa at flocki bænda. bændr sneru þa skiolldum vid enn sumir kaustudu ok leitudu sua lifshialpar vndir fota aflit ok runnu sem mest maattu þeir sumir med veginum enn sumir hingat ok þangat ok fordudu ser sua. Var sua allan daginn at þegar er bændr taka vndan med rakhlaupinu þa drogu þeir optaz i brott ok var þat mestr þori mugsins er vndan komz. enn þo fell sua mart at þat var tortalit. þuiat mart fanz likanna eigi fyrr enn vm vorit. Suerrir konungr let blasa lidinu vpp til Mortustocka. ok er hann kom þar mællti hann. setiz nu lidit ok huili sik. fari þionustusueinar ofan i bæinn ok taki monnum mat ok dryck. Ok sua var gert. bundu þa margir menn saar sin ok biugguz vm dvolduz þar miok lengi. var þat vm nonskeid. Þa sa þeir yfir i Akrshaga at þar droz saman lid mikit ok safnadiz huadan æfa til. þat var sa bỏndaherrinn er þeir hofdu fyrr vid aatt vm daginn. Bændr fylktuz saman a austanverdum haganum vid isinn ok hofdu þar tal sitt ok raadagerd. mælltu sumir at þeir skylldu heim snua. enn þeir er einna voru þraazstir mælltu sua. þat eina er enn fallit af lidi voru at ver erum ecki verr færir nu at beriaz enn i fyrstu. Birkibeinar hafa laatid lid mikit enn mart mun vera saart ok mótt. mun eigi vid þa at beriaz nu er fallnir eru. edr hui vard engum þat fyrir at drepa konunginn er hann reid a hendr oss. þat veit gud ef hann ferr sua enn at hann skal alldri a brott komaz enda munum ver alldri komaz i betra færi vid hann. enn ef ver forum heim vid sua buit ok liam Birkibeinum valld a oss þa striukum ver alldri sidan frialst hofud. verdum vid vel ok stondum fast þo at Birkibeinar leiti a oss ok vari huerr sialfan sik at engi renni fra odrum. Standa þeir þa vpp ok fylkia lidinu ok skipa til sem vandligaz huerir hlifua skolu edr huerir hoggua skolu edr huerir leggia skolu skipa saman bogmonnum sinum. þickiaz þeir nu oruggir fyrir Birkibeinum.


Bardagi ok sigr Suerris konung aa bændum

125. Þetta sa Birkibeinar at bændr biugguz til orrosto. Konungr stod þa vpp ok mællti sua. þat mun her sannaz vm bændr þessa sem mællt er at seint þrytr þann er verr hefir. mer litz sua sem þeir muni enn vera bunir til orrosto ok mun oss þat til Birkibeinum at lia þeim a oss engan bug ok sækium enn a fund þeirra ok gerum þeim nu þa rid at þa fysi heim helldr enn eiga vid oss leingr. Þa let hann blasa herblaastr ok snyr ofan med lidinu til issins. gera þa Birkibeinar harda aaras bændum. enn bændr taka vid. var þar mikil orrosta. konungr sialfr reid fram a fylking bænda ok freistadi suigs aa. enn er þar geck eigi þa reid hann a i odrum stad. for hann æ sua ok kom fram i ymsum stodum. Bændr kendu fullgerla konunginn ok mællti huerr til annars. drepi hann hauggui leggi hann. drepi hestinn vndir honum. þat var mællt enn eigi gert. Enn er orrostan hafdi stadit vm rid þa er fra lyktunum at segia at fylking bændanna raufz. skildiz lid þeirra ok tok at dreifaz. þa lugu lindiskilldirnir at þeim ok dugdi ecki fyrir kesiulogum Birkibeina. Bændr hofdu trodit gald þar er þeir hofdu fylkt. enn er Birkibeinar voru komnir vpp aa galdinn hia þeim þa endiz bændum eigi med ollu halldit vm sambandit. bar þa aa hina leid til at hinir at alldri kuoduz skilia mundu flydi sinn veg huerr. ok er allr bændaherrinn kom a flottann þa enduz eigi vegarnir ok dreifdiz lidit a alla vega a brott. Birkibeinar sottu fast eftir þeim (ok felldu mikinn fiolda. ridluduz þeir i ferdinni eptir þeim.) fram i hagann var kiarrskogr nockurr. Aali Halluardzsun hafdi allann bunat med sama moti ok konungr. hann reid fram i kiorrina ok faatt manna med honum. bændr komu drifandi ok draapu hann. hann feck slaag vtan vndir eyrat ok var þat banasaar. þeir flettu af honum vopnin ok slogu vpp opi myklu ok sogdu at þa var konungrinn fallinn. Enn er Birkibeinar heyrdu þat þa vard þeim obradara vm atsoknina ok for þessi kurr huortueggia med bondum ok Birkibeinum. sloguz þa saman sueitirnar huorartueggiu. Enn er konungr heyrdi þetta let hann blaasa herblaastr ok reid fram hart ok diarfliga. fundu þa bændr at þeir mundu smæra steikt hafa enn haft konung aa teini. sottu þa Birkibeinar fram diarfliga |[147] vm kiorrin ok for konungs merki fyrst ok fremst. foru fram vm eggiar nockurar ok vid berg nockut ok fundu þar enn mikinn safnat bænda. ok veittu Birkibeinar þeim þegar aaras. vard þar þegar orrosta haurd ok mikil. dreif þannig til huorratueggiu lid. var þar allhaurd orrosta. vrdu bændr þa enn tannsaarir sem fyrr ok leiddiz þar at vera ok villdu helldr heim. runnu þaa vids vegar a brott. Birkibeinar draapu slikt er þeir naadu ok fylgdu þeim allt til nætr. Suerrir konungr gaf grid vm daginn huerium er beiddiz ok til hans komz. Þorfinnr blindi var tekinn ok gaf konungr honum grid. einn bondi var sa er .iij. sinnum var tekinn vm daginn ok gaf honum konungr grid i huert sinn. enn hann liop avallt til bænda ok bardiz med þeim. enn hitt fiorda sinn var hann tekinn ok drepinn. Konungr for vm kuelldit til bæiar. hann setti vm nottina vordu alla vega fra ser. Vm morgininn eftir let konungr blaasa til þings ok þackadi beiarmonnum lidueizlu sina enn sinum monnum fylgd ok foruneyti. taladi þar vm morgum fagrligum ordum ok tok til god dæmi ok forn enn bændum hord dæmi. hofum ver þess notid at þessi mugr þeystiz eigi allr senn aa oss. ok trautt munu dæmi til finnaz at menn hafi bariz vid slikann mug vid eigi meira lid enn ver hofdum. vil ek nu laata hoggua isinn i gegnum vt sua at skipum vorum megi flota. skolu .iiij. menn hoggua fadm a leingd enn fiogurra a breidd ok fægia vokina eftir ser. skal sua hoggua dag eftir dag þar til er vt kemr. Let konungr þa bera taum a isinn enn skora lidit. voru at þessu verki bædi lidsmenn ok bæiarmenn ok kaupmenn. var þetta syslat aa faam dogum. let konungr flota skipunum þegar er maatti ok flytia or bænum let þa bua skipin ok hellt a brott or firdinum ok for þa leid sina nordr i Vikina sua at hann kom paschaaptan til Biorgyniar. Þa var þat annat sinn at allr borgarlydr vard honum feginn ok mest fyrir þa sỏk at þeir hofdu af nockurn pata at Baglar væri a leid komnir nordan ok ætladi til bæiarins skiotlig.


Birkibeinar voktu Bagla

126. Paaschadag er sol var skamt farin saa vardmenn skutur Bagla ok reru nordan fyrir Hegranes ok stefndu til beiarens. vardmenn blesu ok voktu herinn. raaku Birkibeinar þegar af ser tialldin. Konungr bad þa eigi vera of veidibraada ok laata Bagla roa inn a voginn. eigi voru vidrnar laagar a skipum konungs. enn þat saa Baglar ok hugdu vera kaupskip. Enn er þeir reru vtan a voginn þa bra þeim odru fyrir brun. þuiat Birkibeinar hofdu aadr vt snuit skipum sinum ok settuz vid aarar þeystu þa sem hardaz at þeim vt. sa Baglar þa ok kendu huartueggia Sigrfluguna merki Suerris konungs ok Andvoku ludr hans. toku þa allir eitt raad letu rista aarar a vtborda enn reru sem mest a landborda ok sneru sua vndan. enn aadr þeir fengi snuit ollum skipunum reru Birkibeinar a .ij. skutur sua at kiolrinn horfdi vpp aa baadum. reru þa huorirtueggiu sem vid komuz. var Boglum nær roid ok leyptu vpp sumir (i) Grafdal. enn konungsefni ok Reidar med nockurum skipum leyptu a Gygisvik. (sumir viku sudr enn lengra. Birkibeinar fylgdu þeim ok drapu af þeim mart manna. Suerrir konungr lagdi at i Gygisvik). tok þar skipin Bagla ok felldi miok mart manna enn hofþingiar þeirra droguz vndan. For konungr aftr til biarins. enn Baglar heimtaz saman ok rakuz austr i Vik. toku bændr vel vid þeim ok bundu saman sin vandrædi. Suerrir konungr dualdiz vm rid i bænum ok stefndi allt or herudum lidi ok leidangri ok bioz vm vorit med mikinn her ok hafdi morg skip ok stor. þa hafdi hann Hofdabuzsuna miklu. Hann for sudr med landi ok sua austr til Vikr. enn er hann kom til Vikrinnar ok inn til Tunsbergs þa voru þar Baglar. þar var Reidar sendimadr med mikla sueit ok saatu þar til landuarnar af hendi Vestfyllda i moti Birkibeinum. þeir hofdu setz vpp a bergit ok gert þar mart til varnar .ij. kastala annan nordr a bergit enn annan sudr yfir gotunni er vpp liggr i Tunsbergi. Konungr mællti þa er þeir reru at bænum. sua gott sem ydr Boglum þickir nu bergit sua illt skal ydr þat þickia eitthuert sinn. For þa konungr austr i Vikina enn bændr hofdu allt safnat fyrir. var þar kominn þegn en þræll. maatti konungr ok hans menn huergi koma a meginland enn drepnir af þeim menn huar sem staddir voru edr skotid a. Þa voru þar fyrir Sigurdr jarlssun Halluardr bratti Lodinn Paalssun ok margir adrir sueitarhofdingiar. Suerrir konungr for austr med landi allt til Konungahellu stefndi hann þar þing vid bændr. ok med þui at konungr var fiolmennr enn bændr voru engir þeir þar er til Osloar hofdu farit a hendr konungi þa koma bændr til þings. Enn konungr krafdi þa leidangrs ok lidagialldz ok fann enn mart til saka. enn bændr gengu vndir oll alaug þuiat þeim var vid konung fangalaust annat. Veik þa konungr aftr ok hafdi stefnu vid bændr i Orþorst ok krafdi þar allz hins sama sem fyrr. hann taladi ok sagdi sua. ek vil bidia ydr bændr til laans alla hesta þa er her eru i eyiunni. vilium ver med fara enn þer faait menn til at after fari med. nu skolu þer hafa þock fyrir ef þer gerit þetta med goduilia enn huart sem er þa verdum ver at hafa. Bændr letu til hestana slikt or Þiorn sem or odrum eyium. fluttu æ eftir ser skipin nordr i Vikina |[148] enn bondasafnadrinn for æ gegnt þeim a landinu.


Suerrir konungr bardiz vid Bagla

127. Enn er Suerrir konungr kom nordr til Slettaness veik hann inn af leid ok lagdiz þar sem heitir[149]          þar var fyrir safnadr Bagla. lætr konungr eigi a land ganga at sinni. Baglar sottu þa vpp a land (til motz) vid bondasafnadinn ok hofdu þing allir saman vpp vid Forskirkiu ok redu þar raadum sinum. eggiudu bændur at fara i moti konungi ok beriaz vid hann. sogdu at hann mundi brenna ella bygdina. ok taka þat raad med ser ok sleit sua þinginu. Sneru þa allir saman til ferdar i moti konungi. setti Sigurdr þa merki vpp. Suerrir konungr geck aa land af skipum sinum ok sagdi þa lidinu at hann mundi leita a fund Bagla edr bænda huerir sem fyrir yrdi. kuad þa ærit lengi vndan dregiz fyrir land fram ok feingit ecki af bændum þat er hann aatti. Hann skipti lidinu leet sumt gæta skipanna enn sumt geck vpp ok var þat meiri luti lidsins. voru þa hafdir hestir þeir er til voru enn sumt var a fæti. foru vm daginn ok hofdu bændr eytt bygdina alla. Þat var vm nonskeid er konungr var kominn a berg nockut ok nam stadar ok mællti. nu munu ver snua aftr ofan ok skal nu brenna bygdina alla huar sem ver forum. Ok litlu sidarr kom madr til konungs ok kalladi. her fyrir nordan bergit vm dalina ferr nu bondaherrinn. Konungr suaradi. sa mun þa vera vaar raadagerd at snua þannig i mot þeim ok freista huat þaa skipiz at. ok bad blaasa herblaastr. sneri konungr þa þegar nordr i dalinn ok for konungs sueitin fyrst. Enn er bændr sa þat kostudu þeir kaussunum enn toku til vopna sinna foruz i mot ok funduz þar er til annarrar handar var hamar nockur enn a adra hond leirubeckr nockurr litill. þar voru ok nær akrar nockurir. Konungr reid þegar a þa er (hann) kom at ok þar i mot voru fremstir sueitungar Sigurdar jarlssunar ok hofdu þar merki hans. enn hann var huergi nær. var þar hord orrosta ok droz konungi skiotara lidit. enn bændr litu meirr aa ok gerdu raad sitt huart betra mundi fram at fara edr aftr. fell þa flest sueitin Bagla su er framar hafdi verit. var þa merkit nidr hoggid. villdu bændr þa firraz Birkibeina. slæz þa herrinn allr a flotta. Enn Birkibeinar fylgdu þeim ok drapu mart folk. sneru aftr vm kuelldit til skipanna. bardaginn var nær þeim bæ er heitir a Skarfstodum. fell þa mikit lid af bændum. foru vm daginn bændr allir ok leitudu ser grida. Suerrir konungr gaf grid aullum þeim er þess beidduz. fluttu þeir konungi stor giolld.


Suerrir konungr let brenna

128. Suerrir konungr flutti a brott her sinn ok sneriz nordr i Vikina. hann lagdi vpp i fiord þann er heitir Hornesfiordr ok gerdi bondum bod at þeir skylldu sættaz vid hann. kuomu sumir til sætta enn sumir eigi. quomu allir fyrir austan aana enn annars vegar eigi þuiat þeir væntu ser fulltingis af Boglum at þeir mundi koma. Ok er konungr hafdi legit þar nockurar nætr. þa geck hann vpp i bygdina ok var þar allt folk flyit or herudum. Ok er þeir hofdu farit langa hrid ok a leid daginn þa mællti konungr at þeir skylldu ofan snua. sagdi hann at Hakon sun hans skylldi fara ofan odrumegin med hygdinni ok sumt lidit. enn ver munum stefna ofan ok skolum ver huorirtueggio brenna bygd alla. Var þa skotid elldi i hus ok brent allt þar er þeir foru ok brunnu þar margir storbæir. Þa brendu þeir dalinn mikla er Hauardr bondi aatti. Vm kuelldit eftir liop sueinn einn or skogi fram til konungs ok mællti til hans. herra fyrir guds sakir lat eigi brenna bæ fedr mins her fram. Konungr suarar. eigi skal brenna hans bæ er þu bidr ok engi mundi brendr hafa verit i dag ef bændr hafdi heima verit ok beidz grida ok seg þeim sua at engan skal nu brenna hedan af. þa for konungr til skipa sinna. enn annan dag koma bændr ofan ok festa konungi gialld ok geck þa vndir hann allt folk ok gallt giolld. Ok er konungr hafdi syslat slikt er hann villdi þa sigldi hann nordr yfir Folldina. enn er hann kom i Grindholmasund þa reri konungr vt eftir Boglum fyrir nordan Trymu ok tok þa at myrkua. la konungr vm nottina i Rafnsvoginum vtan at Þrymu. enn Baglar litlu sunnar vid strondina. Þegar i dagan reri konungr med skutur ok lettiskip at leita Bagla. enn Baglar sigldu fyrir dag a haf vt enn konungr eftir þeim. ok er Baglar sa at meira gengu skip Birkibeina sneru þeir inn til landz. Þa sneri karfi einn vtan at Þrimuskỏgum er styrdi Sæbiorn limr. Birkibeinar reru eftir honum ok komz Sæbiorn vndan vid annan mann. enn allt fell annat. toku Birkibeinar karfann ok allt þat er a var. Baglar sneru inn a sudrland þar sem heita Hellisvikr logdu þar at ok lupu vpp. Suerrir konungr lagdi þar at þeim ok drap af þeim miok mart ok tok skipin ok allt þat er aa var. flydu Baglar a land vpp. Nockuru sidar for konungr leid sina nordr. enn er hann kom i Portyriu þa sneri hann aftr i Vikina med skutur nockurar ok lettiskutur ok ætladi at taka af Boglum slikt er hann fengi. for nott ok dag ok vænti at Baglar mundu sækia til kaupstadanna þegar þeir ætladi at hann mundi farinn or Vikinni. Þa for Suerrir konungr fyrst til Tunsbergs ok drap .vij. menn af Boglum. þa for hann til Osloar ok drap þar nockura menn af Boglum. for þa nordan aftr eftir lidi sinu ok hittaz þa med storskipin i Askeyiarsundum nordr a Lymgardzsidu. Suerrir konungr for þa med lidi sinu allt til Biorgyniar ok lofadi hann þa leidangrsmonnum heim at fara. enn hann sat vm vetrinn i Biorgyn. Baglar saatu i Vikinni ok hofdu þar skatta ok skylldir. Vm vorit eftir hafdi Suerrir konungr leidangr vti vm allt |[150] land ok for med miklu lidi austr til Vikr. Reidarr sat i Tunsbergi ok hafdi vart .cc. manna. þar var Halluardr bratti ok miok margir sueitarhofdingiar. enn konungr þeirra ok Sigurdr jarlzsun voru a landi vppi ok mart lidit. Suerrir konungr sigldi austr vm Folldina ok for þar vm sumarit ok tok þar gialld af bondum. ok geck þar allt folk vndir hann nema Skeynir. þa for konungr vpp til Borgar ok let draga skutur vpp vm forsinn Sarp ok reru siþan vpp eftir aanni. gengu þa vpp i Skaun ok brendu alla bygdina. gengu bændr þa til sættar ok gulldu giolld. for þa konungr aftr til skipa sinna ok sigldi nordr yfir Folldina til Tunsbergs. voru þar vm Mariumesso skeid ennar efri. Suerrir konungr settiz vm bergit ok bannadi Boglum af at ganga. hann setti tialldbudir allt fyrir nordan bergit a milli beiarins ok nordr til siofarins. hann let skera diki fyrir vtan herbudirnar allt nordr fra voginum ok sudr til Skeliasteinssundz ok setti þar kraka allt fyrir innan dikit ok var þat allt gert vid aalaupum landhersins. Konungr let vpp setia skip sin ok vmbua. hann skipti lidi sinu i vmsatir. voru gestir nordr vid gautuna er ofan liggr or Frodaꜳsi. var Petr steypir hofþingi fyrir þeim. toku þeir hus i bænum ok fluttu vpp þannig ok er þat kallat Gestabacki. Konungr suaf optaz i bænum ok sumt lidit med honum. Suerrir konungr skipadi lidi sinu til atgaungu at berginu. let konungr fara sitt merki vpp sunnan i kleifina enn gestirnir sottu at enum neyrdra kastalanum. Enn er Birkibeinar sottu vpp i bergit þa hofdu Baglar skipaz til varnar ok baaru þeir a þa bædi griot ok spiot ok skot. Birkibeinar gengu allt vpp vndir kastalann ok logdu kesium huorir at odrum. Baglar voru i kastalanum ok baaru þeir ofan griot þat er sua var stort ok flo sua snart at ecki helltz vid. meiddiz bædi fyrir skilldir ok staalhufur. hrucku Birkibeinar ofan i kleifina saarir ok bardir. Sa konungr þa at þat var sua mikill vigismunr at ecki mundu þeir af atgongunni fa vnnit bergit. Baglar voru þa kaatir ok storordir. Enn er konungr hafdi þar dualiz vm rid þa sendi hann menn fra ser i herud at flytia at ser leidangr ok vistir ok greiddiz þat allt vel medan Birkibeinum var hægt at fara med skipum fyrir isum Suerri konungi þotti þat mein mikit er engi madr kunni honum at segia af vmbunadi þeirra a berginu. konungr gerdi þat raad at teknir voru kirkiustigar i bænum at bundinn var huerr vid annann ok settir sunnan vid stopulinn i Lafranzkirkiu. for einn madr þar allt vpp eftir ok allt vpp aa rafrit þar er fra vissi berginu ok spenti hondum vm knappinn ok sa hann þa oll tidendi a bergit. Baglar saa hann ok þa skaut Reidar sendimadr at honum ok setti hann ena fyrstu ỏr i knappinn ok þegar adra ok kom su milli handa honum vid þat er hann let laust. enn rafrit hlifdi honum vid fleirum skotum. for hann þa ofan ok sagdi konungi þat er hann hafdi seet. Baglar hofdu dregit vpp skutur nockurar a bergit ok skamt ofan fra enum nedra kastalanum var brunnr þeirra. ok hofdu þeir þar huelft yfir skutu nockurri sua at þeir maattu ganga til af berginu. Kastalarnir voru sua giorfir at stafir .iiij. stodu vpp ok syllt vpp i milli ok þar a enar nedri hurdir milli stafanna. Þat var a einni nott vm haustid er var a nidmyrkr at konungr gerdi mann einn vpp a bergit er nefndr er Sueinn munki. hann hafdi med ser einn kadal ok .ij. spiot. var annat skamskept ok hafdi þat vndir bellti vid sik. hann geck vpp a bergit ok bar kadalinn vm einn kastalastafinn sem optaz enn odrum enda kadalsins fylgdi meirr enn .c. manna. Sueinn laust a kadalinn ok bendi þeim at þa var fastur endirinn. liopu þeir siþan a kadalinn ok drogu fast. tok þa kastalinn at rijda miok. enn Baglar þeir er i voru vrdu ottafullir miok ok i þui brast kadallinn i sundr. Sueinn munki geck vpp a bergit ok austr. þa sa hann vardmenn .ij. lagdi hann annan standanda enn annan liggianda ok drap þa baada. for hann þa austr af berginu ok sua aftr til Birkibeina. Suerrir konungr leitadi þa margra bragda i at vinna bergit. hann let gera flaka af vidum ok vndir digra stafi. let hann bera vndir kastalann ok vard þat at engu raadi. Jafnan gengu Birkibeinar i skotmaal vm daga ok skutuz aa ok stodu Baglar vm allt betr at vigi. Jngi hofþingi þeirra Bagla ok Sigurdr jarlssun ok Aarni byskupsfrændi ok margir adrir sueitarhofþingiar ok meginlidit Bagla var a Vpplondum ok stundum vt i Vikinni. þeir hofdu þat raad gert sin i milli ef naudsyn bæri til at huorir skylldu odrum vid hialpa. Enn vid vmsaatir þær er Suerrir konungr gerdi þeim Reidari þa þotti þeim seint til lidveizlu af sinum monnum enn þottuz sitia i haaska miklum. gerdu þeir þat raad at senda menn til þeirra Jnga med þui tilstilli at a einni nott taka þeir skutu eina miok litla er aatta menn reru a bord ok draga vestr a bergit til siofar ok logdu aarar i homlu ok baaru a festar ok hofdu til vegur ok vogu fram af berginu ok gengu þar a menn .x. Þordr aucka var fyrir þeim. letu siga i reipi skutuna ofan aa sio ok var þetta hættuferd mikil ok þo mest fyrir þui at Birkibeinar laagu aa skutum fyrir berginu ok helldu þeir vỏrd hueria naatt. Þeir Þordr lustu nu aarum i sio ok reru sua drifanda vm sundit ok hlaupa a land fyrir innan Smiorberg. Birkibeinar reru eftir þeim ok fengu skutuna toma enn ecki af monnum. foru þeir leid sina þar til er þeir hittu Jnga ok Sigurd ok sogdu þeim ordsending Reidars ok þau tiþendi er þar hofdu gerst. Baglar kuoduz þat eina spyria af Birkibeinum er þa langadi ecki til þeirra funda. segia at Suerrir konungr mundi fra huerfa berginu þegar er sniofa tæki edr friosa. Suerrir konungr vard þessa varr vm morgininn eftir |[151] at Baglar hofdu laupit af berginu. hann mællti. sua leitt sem ydr er at sitia vm bergit þa siai þer nu at þeim er enn leidara þar at sitia.


Fra Suerri konungi ok Ribbolldum

129. Jonn Englakonungr hafdi aadr vm sumarit sent Suerri konungi þa er hann var i Biorgyn .cc. hermanna þeirra er Ribballdar voru kalladir. þeir voru sua skiotir a fæti sem dyr ok bogmenn miklir ærit diarfir ok spaurdu eigi illt at gera. Suerrir konungr gerdi þa a Vpplond ok setti þann hofþingia fyrir þeim er Hijdi het. litt var hann lofadr af monnum. Ribballdar komu ofan i Haddingiadal ok foru et efra vm Soknedal ok ofan a Þelamork. enn huar sem þeir kuomu draapu þeir menn alla vnga sem gamla konur ok karla. draapu þeir ok bufe allt er þeir maattu. þeir brendu bygdina alla þar sem þeir foru. Enn er safnadr var gerr at þeim þa liopu þeir a fioll ok merkr ok quomu þar fram er engann mann vardi. þeir raaku hernat i þær bygdir er alldri fyrr hafa komit flockar til hernadar ok gerdu þau hervirki er engi madr mundi til sliks. Þeir komu til Suerris konungs þa er hann sat vm bergit ok geingu opt diarfliga til motz vid Bagla ok skutu huorir at odrum. Ok einn dag lustu Baglar einn Ribballdann med auru sua at hann feck bana. enn þeir Ribbaldar skræktu haatt er þeir sa þetta ok liopu stundum fra enn stundum til ok skutu at þeim. ok litlu sidarr laust einn þeirra Viking vefuiu sua at hann feck þegar bana kom i hostinn hinum vinstra megin. hann hafdi verit enn mesti hermadr. Suerrir konungr spurdi at Þordr aucka var sendr af berginu til þess at þeir Reidarr þottuz þurfa lidueizlu af þeim Jnga ok Sigurdi. munu þeir nu vænta hingat sagdi konungr þeirra lidueizlu ef þeir vilia nockut vid skipaz ordsendingina. nu skolum ver hafa einn prett vid þa i nott i nidamyrkrinu. skolo vorir menn fara vpp vm Frodaꜳs med miklu lidi ok gæta at Baglar verdi eigi varir vid edr beiarmenn. enn þeir Birkibeinar er eftir væri skylldu hlyda til er konungr leti blaasa ok bregda til vapna. siþan skolu þeir fylkia huorirtueggio lidinu ok laata sem þer beriz enn þyrmiz þo sem skyllt er. enn þeir er or bænum fara skolu falla fyrir hinum er til sækia ok gerit mikinn yssinn ok laatid sem þer hafit betr. ok at lycktum latid þer allir vndan ok a flotta. þa ma vera at Baglar gangi af berginu. mætti þa troll koma milli huss ok bonda. Þessi raadagerd var fremmi hofd. Vm morgininn er liost var vordit þa sa vardmenn Bagla af enum neyrdra kastalanum at lid mikit ok vel buit for veginn ofan at Frodaꜳsi. þeir gengu þegar ok voktu Reidar ok sogdu at þar mundu fara þeirra menn. stod Reidarr vpp ok bad lidit vopna sik. enn er þeir voru vopnadir sottu þeir nordr til kastalans. þa sa þeir merki i huorutueggia lidinu þui er ofan for or Frodaꜳsi ok sua þui er or bænum for. heyrdu þeir ok ludragang. hrugdu þa sumir suerdunum ok þui næst toku þeir at falla enn sumir flydu. Þa eggiudu Baglar Reidar at þeir skylldu ganga af berginu ok veita sinum monnum ok laata eigi Birkibeina komaz inn vm dikit. Reidarr suaradi. siaam fyrst hue þeir skipaz vid ef Birkibeinar rekaz af dikinu. þuiat þeim mun seint verda at klifa vpp a krakana. munu vorir menn drepa af þeim slikt er þeir vilia. Ok enn mællti hann. vndarliga ferr flockr þessi ok syniz mer sem þetta. se leikr nockurr. siai þer at þeir leita ser fallstada þar er þurt er vndir elligar a skiolldum sinum ofan edr siai þer nockut blodug vopn þeirra edr klædi. Nei huorki siaum ver þat sogdu þeir. þetta mun vera prettr Suerris. Enn þa er konungr sa at þeir voruduz vid at ganga af berginu þa sneriz konungr aftr til herbuda med lidi sinu.


Tala Suerris konungs. capitulum.

130. Nu lidr fram haustinu ok tekr at vetra lagdi isa. gerdiz þa Birkibeinum verra vm at sopaz til vista enn bændr gerduz þeim hardir i horn at taka. uersnadi þa matlifit ok gerdiz kurr i lidinu villdu flestir heim leidangrsmennirnir. Konungr hafdi husþing vid þa ok mællti. þat heyri ek nu af lidinu at seta þessi þickir oforsyniu ok nu[152] væri gott heima ok sæll væri sa at heim skylldi fara. ohermannligt er slikt at kurra at konungi sinum þott þer þenit eigi sua vombina sem verkmadr i vist. vlikir eru þer þeim er i forneskiu eru sogur af gerfar er veittu vmsatir sua þraatt at eyda fiandmonnum sinum þott þeir væri sua leingi vm at sitia at funadi klædin af þeim enn þeir aatu skaalpa af suerdum sinum ok yfirledr af skom sinum ok lettu alldri fyrr enn þeir sigruduz. enn þo at ek taka þessi dæmi þa er her skemra aa at minnaz meiri stadfesti ok þralyndi at þeir syna Baglar a berginu er þeir gefaz eigi vpp. nu laatid mik eigi leingr heyra þenna kurr. þuiat her skal sitia huart er ydr þickir liuft edr leitt blitt edr stritt biugt edr bratt þar til er ver hofum valld yfir Boglum. Ok er minkadiz vist a berginu vm vetrinn sa Reidarr at þeirra kostr mundi braatt minkaz ef þeim kæmi engi hialp af Jnga ok Sigurdi. enn þeim komu engi suor nema þau eina er Birkibeinar sogdu þeim huern dag at Jngi konungr þeirra er kominn med allmikinn her ok mundi braatt leysa þa. enn Boglum þotti þat spott sem var. Þa let Reidarr gera bref til Jnga ok Sigurdar ok var þat sagt at þeir mundi halldaz a berginu |[153]] ok þo med hordum kosti til Nichulaasmesso ok bedit med fogrum ordum at þeir skylldu koma ok hialpa þeim vid. Þa var komit a frost mikit ok lagdi is a voginn fram med berginu. Vm nottina eftir gerdi Reidarr einn mann nordr af berginu ok hafdi .ij. skid ok skreiddiz sua fram med landinu vm dikit. vrdu Birkibeinar eigi fyrr varir vid enn sa madr var allr a brottu. for hann leid sina vnz hann kom til Jnga. hann aatti stefnu vid sueitarhofþingia ok let bref vpp lesa. Sigurdr jarlssun suaradi sua. ver hofum vafiz i flockum vm rid hofum ver opt vora menn latid fyrir Suerri. ver hofum ok gert honum mannskada. nu munum ver eigi rasa i helina opna þott Reidarr vili þat. ver munum gera annat raad forum nordr i fiordu ok faaum oss skip ok mun Suerrir konungr þat til vor spyria at honum mun þickia meiri þorf at veria landit enn sitia vm fa menn þar a berginu. Þa leiz ollum þetta hofudraad.


Fra Birkibeinum ok Boglum

131. Baglar snua þa til ferdar nordr i dali ok koma ofan i Raumsdal ok fa ser þar skutur ok rekaz sudr med landi. Enn er þeir koma sudr fyrir Sognsæ vitia þeir inn i Vik. þa toku þeir mikinn androdr. Þeir komu vm nattina inn i Vik ok toku þar skutu vndan Joni staal ok allt þat er aa var. hann liop a land vpp. Jonn hafdi þa ætlat sudr til Biorgyniar. hann liop vpp i skog ok allir hans menn. bændr fengu þeim vopn ok klædi. Vm morgininn eftir foru Baglar .l. saman vpp til Hofs til bads. þa sa Jonn staal ferd þeirra hann var i fiallinu vppi vid .xviij. mann. ok er honum þotti hellz færi a vera liop hann ofan a bæinn. enn er Baglar sa ferd hans taka þeir vndan enn hann fylgdi þeim i Alldinshaga ok felldi þar einn mann. þa veik hann vpp aftr ok annan dag eftir sneriz hann a ferd til Biorgyniar sudr et efra. fann hann i Biorgyn Einar konungsmaag ok Dagfinn ok biugguz þeir þegar med þui lidi er til feckz ok redu til skipa ok fara nordr til Soga. Þeir spurdu þat til Bagla at þeir hofdu sotz inn i Lusakaupangr ok hofdu stefnt þing vid Sygni ok hofdu bodit vt leidangri. þar var Jngi til konungs tekinn. Gunnþiofr het sa bondi er honum gaf konungsnafn. Baglar samþycktu þat er Gunnþiofr kuat vpp. Birkibeinar reru vm nattina inn i Sogn ok komu i dagan til kaupangrs ok logdu vid bryggiur ok letu þa ludra vid kueda ok geingu vpp diarfliga. enn Baglar liopu til vopna ok sneruz aa flotta. þa fellu nockurir menn af þeim. Biorn furuleggr het madr vmrenningr einn hann hitti i sætri nockuru vppi i fiallinn vpp fra Lusakaupangi Aarna byskupsfrænda. hann var saarr miok ok hafdi eigi komiz leingra. Biorn drap hann til klæda ok fiar er hann hafdi aa ser ok myrdi hann. funduz beinin vm vorit. Þa lupu þeir vpp i Kaupangursfiall ok sua inn i Fornafiall. enn sumir a Folk. þa fluttuz þeir a ferium ok a smærum skipum inn i Lystr. enn Birkibeinar toku fe þeirra ok skip ok mikinn þora vopna ok klæda. Baglar heimtuz saman i Lystr ok sneru ofan i Ardal yfir fiallit. þa spurdi Jonn staal til þeirra ok for inn at þeim. enn Baglar voru þa komnir vpp yfir vatnit ok vm morgininn eftir sneru þeir þar a fiallit ok vpp a Valldres ok þadan til Vpplanda.


Suerrir konungr suellti Bagla a berginu

132. Suerrir konungr sat nu vm bergit. var þa lidin su stefna er Reidarr hafdi akuedit i brefum at hann mundi halldaz a berginu. gerdiz þar nu sua hord vistin ok reidan a berginu at litid var til matarins annat enn þa hiuggu þeir suardreida sinn ok var vm þat at velia til jolavistar ok þo eigi haalfærit. A ofanverdum jolum aa einni nott liop Halluardr bratti af berginu vid annan mann ok komaz þeir a fund Suerris konungs ok gaf hann þeim grid. Enn eftir vm morgininn vrdu lidsmenn Suerris konungs varir vid þetta ok þotti þeim flestum illa er Baglar skylldu grid hafa. Baglar a berginu vrdu þessa vissir at konungr hafdi grid gefit Halluardi. væntu þa margir ser grida þeir er aadr þottu engi likendi til. liopu þa margir af berginu til konungs ok fengu allir grid. Konungr vard þa ens sanna varr at Baglar hofdu þa enga lifsvaan ne hialp a berginu ok þeir voru at þrotum komnir af matleysi. hafdi þa ok Reidar latid segia konungi at annan dag eftir mun hann ganga af berginu ok þola helldr dauda fyrir vopnum enn af sulti enn þiggia giarna grid ef kostr væri. beiddi hann ok grida ollum felogum sinum. Suerrir konungr let þa blaasa ollu lidinu til husþings. hann taladi sua. ek vil nu leita raada vid ydr huernig skipa skal vid Reidar ok hans felaga ef ver faaum valld yfir þeim. ok ef sua verdr þa munu þui allir fagna vorir menn at slita þessi þrasetu ok þeir fegnazstir er verst letu i haust ok þa skylldu fra huerfa. huort skolum ver nockurum monnum grid gefa edr engum huert er yduart raad. Margir suorudu ok mælltu. her a berginu eru þeir saman komnir er flest illt hafa gert oss ok vorum monnum ok mun sa kostr eigi godr þickia at hafa solltid her i vetr fyrir þeirra sakir ok haft marga vỏsbud enn nu skyli taka fodurbana edr brodurbana sina ok gefa grid ok skipa siþan i haalfrymi hia oss. Þa suarar Suerrir konungr. siait godir menn huerr yduar er saa er mer þickia ofstorr ok eigi vill þola at iafnaz vid mik. minniz aa þat huart nockurum |[154] mun þat brigzlat sidarr at hafa her af min dæmi. her i Tunsbergi felldu Baglar Hyda brodur minn enn i Oslu Philippum jarl frænda minn ok marga adra. enn nu i vetr munu þer heyrt hafa at þeir hafa Suerri kallet bickiu edr meri ok morgum odrum illum nofnum. nu vil ek þat fyrirgefa þeim fyrir guds sakir ok vænta þar a mot af honum fyrirgefningar þess er ek hefir honum a moti gert. eigu þer ecki sidr saalur enn ek ok eigit þess at minnuz. engi madr mun kalla ydr at helldr bleydimenn fyrir þessa sauk. Lauk sua þinginu at allir iaattudu at konungr skylldi raada. let konungr þa gera ord til Reidars at þeim var gridum heitid. geingu þeir Reidarr þa af berginu vm morgininn at daguerdar maali. Suerrir konungr let [leida þa[155] fyrir sik ok suordu honum allir eida. Enn siþan let hann skipta þeim i sueitir. tok konungr Reidar i sina sueit. hann bad menn mikinn hug a leggia at næra þa ok var sua gert. bad hann þa ok sialfa taka fyrst med varygd bædi mat ok dryck. enn þeir gerdu þat allmisiafnt. Enn sua nær voru þeir komnir dauda at allir fengu siukleik fyrr enn styrk ok margir ỏnnduduz margir kromduz lengi þeir er lifui helldu. Reidarr var lengi siukr ok lagdi Suerrir konungr þar til morg lækningarbrogd. Suerrir konungr sat vm Tunsberg .xx. vikur enn bratt þegar bergit var vppgefit bioz konungr til brottferdar ok let fram setia skip sin.


Siukdomr Suerris konungs

133. Sverrir konungr tok siukdom i Tunsbergi ok for su sott ecki ott. For konungr i brott þa er hann var buinn ok nordr til Biorgyniar ok kom þar at fỏrsto edr litlu fyrr ok la hann lengzstum vm daga aptr a skipi vpp i lyptingunni. Reidarr laa ok þar. var honum buit rum vid lyptingina a haasætiskistunni. let konungr veita honum alla hiukun ok hialp sem sialfum ser ok taladi vid hann optliga. Reidarr var vitr madr ok margra luta vel kunnandi. Suerrir konungr for vpp til borgar i Biorgyn ok var honum veittr vmbunadr i hallinni. Þat var hinn þridia morgin i annarri viku faustu at Suerrir konungr hafdi fengit sueita ok þottiz þa verklauss. quomu þa til hans margir menn. enn optaz var faatt manna hia honum. Ok er flestir menn voru brott farnir taladi konungr til Petrs suarta ok kuez vilia segia honum draum sinn. Madr kom at mer sagdi hann sa enn sami er mer hefir oft fyrr synz ok alldri villt fyrir mik borit. enn ek þottumz vita at ek var siukr ok maattfarinn. þottumz ek spyria huersu sott þessi mundi lukaz. enn mer þotti hann þegar snua a brott fra mer ok suara a þessa leid. buz þu vid vpprisunni einni Suerrir sagdi hann. nu litz mer þessi draumr miok tuislægr enn þess væntir mik eftir þetta at adrahuora skipan taki skiott. Petr mællti. allt muni þer þetta herra kunna giorr at sia enn nockurr annarr. enn a þat horfir minn hugr at vm þa muni rætt vpprisuna er a enum efzta domi er ok munda ek sua vidbuaz herra at þat mune draummadrinn birt hafa. Konungr suarar. ecki er þetta varadiligt. Var ok sua at þa tok konungi af þyngiaz sua sem a leid daginn. Enn vm morgininn eftir let konungr senda i bæinn ofan eftir kennimonnum. var þa buit til at veita honum oleun. let hann þa vpp lesa bref þau er hann sendi Hakoni syni sinum vm skipan rikissins ok let þau bref innsigla. Hann mællti þa fyrir ollum þeim er hia voru. at allra vitni segir hann veit ek mik engann sun eiga a lifi nema Hakon einn þo at þeir komi sidarr er sua kalliz ok vili fyrir þat vfrid gera her i landi. nu vil ek aadr enn ek se oleadr laata hefia mik vpp i haasætid ok vil ek þar bida annathuort bot edr bana. ok mun þetta aa annan veg fara edr til spyriaz enn Nichulaas byskup Aarnasun mun vænta ef ek deyr her i haasætinu ok standi yfir mer vinir minir enn hann hefir sagt at ek munda hogginn nidr sem busmali fyrir hund ok rafnn. enn gud se þess lofadr er hann hetir gætt min i morgum þrautum fyrir vopnum vvina minna. Var þa konungi veitt olean. enn eftir þat minkadiz megin hans. Ok er hann fann at nær dro andlaati hans þa mællti hann. vid dauda minn segir hann latid bert andlit mitt. latid þa sia bædi vini mina ok vuini huart þa birtiz nockut a likama minum bann þat er vuinir minir hafa bannat mer edr bỏluat. ok mun ek þa ecki mega leynaz ef eigi eru betri efni i enn þeir hafa sagt. hefir ek meira starf vfrid ok vandrædi haft i rikinu enn kyrrsæti edr mikit hoglifi. er sua at minni virdingu sem margir hafi verit minir aufundarmenn þeir er þat hafa laatid ganga fyrir fullann fiandskap vid mik sem nu fyrirgefi gud þeim þat ollum ok dæmi gud milli vor ok allt mitt maal.


Andlaat Suerris konungs

134. Laugardaginn i ymbrudogum andadiz Suerrir konungr. var vm lik hans buit vegliga sem vỏn var at. Nu var ok sua gert sem konungr hafdi bedit at berat var andlit hans ok saa allir þeir er hia voru ok baaru siþan allir eitt vitni vm at engi þottiz sét hafa fegra likama dauds mannz enn hans. var hann ok medan hann lifdi allra manna fegrstr a hỏrundit. Suerrir var allra manna bezst laatadr. hann var laagr madr a voxt ok þyckr sterkr at afli madr breidleitr ok vel farit andlitinu. optaz skapat skeggit. raudlitud augun ok laagu fast ok fagrt. hann var kyrrlaatr ok athugasamr. manna var hann maalsniallazstr storraadr skyrt ordtakit ok romrinn sua mikill yfir maalinu at þo at hann þætti eigi haatt mæla þa skildu allir þott fiarri væri. hann var sæmiligr hofþingi þar er hann sat i haasætinu med vegligum buningi. hann var haar i sætinu enn skammr fotleggrinn. alldri drack hann afeinginn dryck sua at hann spillti fyrir þat viti sinu. Suerrir konungr matadiz iafnan einmællt. hann var diarfr ok frækn ok |[156] eliunarmadr mikill vid vỏs ok voku. Þat birtiz her sem opt reyniz at eigi ma faderni manna marka at skaplyndi þuiat þeir fedgar Sigurdr konungr ok Suerrir voru vlikir i skapshofnum þuiat Sigurdr var lettlaatr ok aakaflyndr enn Suerrir var stadfastr ok stilltr vel. Sigurdr audtryggr ok talhlydinn. Suerrir varudigr ok vinvandr. Sigurdr huerfaadr ok mislyndr. Suerrir fastvdigr ok iafnlyndr. Sigurdr odlaatr ok opinspiallr. Suerrir fastordr ok faalyndr Sigurdr faafrodr ok fiolraadr. Suerrir raadugr ok raaduandr. Enn þo voru þeir i morgu likir. baadir voru storraadir ok storlyndir huorrtueggi hirdprudr ok hegir vid vini enn stridir vid vvini. huortueggi aastsæll vid sina hird ok fylgd þuiat baadir voru þrautgodir ok voru þeir mestir vinir huorratueggio er kunnazstir voru þeirra haattum. Suerrir konungr var harmdaudi sinum monnum ok aastvinum ok iafnvel mælltu þeir þat er vuinir hans hofdu verit at eigi hefdi slikr madr komit i Noreg a þeirra dogum sem Suerrir.


Greftadr likami Suerris konungs

135. Ofan til Kristzkirkiu var borit lik Suerris konungs med prydi mikilli. Vtar fra korinum enn innar fra sudrdyrum var opnadr steinveggrinn ok lagit þar i lik konungs. laatinn aftr siþan veggrinn ok fest þar aa tabola af eiri ok þar ritad a medr gullstofum vers þau er þat segia. at þar liggi tign konunga stod ok stolpi mynd ok dæmi truar prydi ok dreingskapar. hardr skỏrugleikr skiol ok hlifd sinnar fosturiardar ok faudurleifdar. hreysti hardrædinnar nidran vvinanna vegr Noregs dyrd sinnar þiodar efling rettinda retting laga aastud allra sinna manna. Þar var fest a vegginn pell eitt ok þar hia merki hans ok skiolldr hans suerd ok staalhufa. Suerrir konungr andadiz octauo idus marcij anno ab incarnacione domini nostri Jesu Christi .mº.ccº.xv. A sama aari andadiz Knutr Danakonungr ok kom til rikis Valldamar brodir hans. Þa andadiz Birgir jarl brosa. þa toku Suiar til konungs Jon son Sorquis konungs var hann þa vetrgamall. hofdu þa Suiar konung broklausann. Suerrir hafdi verit konungr .xx. vetr ok fimm vetr. þa (voru) lidnir .xviij. vetr fra falli Magnuss konungs Erlingssunar. Lykr her nu sogu Suerris Noregs konungs.




Fotnoter:

  1. skulldi Cd.
  2. adill Cd.
  3. r. Lamechs
  4. 584
  5. berat Cd.
  6. 585
  7. 586
  8. bb. Cd.
  9. 587
  10. 588
  11. r. Eikisheradit.
  12. 590
  13. Haurdaland Cd.
  14. 591
  15. 592
  16. Veradal Cd.
  17. mͣ (d. e. manna) Cd.
  18. 593
  19. liggia Cd.
  20. 594
  21. r. Erlingr iarl
  22. babslettu Cd.
  23. 595
  24. letu Cd.
  25. er Cd.
  26. 596
  27. [usikkert i Cd.
  28. 597
  29. 598
  30. 599
  31. ok Cd.
  32. spang aa bryniu Cd.
  33. 600
  34. 601
  35. r. Firda
  36. Skỏn Cd.
  37. eller kueiti
  38. 602
  39. 603
  40. suerdzins Cd.
  41. [b'gimula Cd.
  42. ridia Cd.
  43. 604
  44. raad þarfua Cd.
  45. 605
  46. houggit Cd.
  47. þessar Cd.
  48. af tilf. Cd.
  49. 606
  50. 607
  51. 608
  52. likit Cd.
  53. stirliga Cd.
  54. 609
  55. [r. hafi þer talt
  56. 610
  57. sein at Cd.
  58. ʒ (ɔ: ok) Cd.
  59. huoggua Cd.
  60. [raun a at Cd.
  61. b'g Cd.
  62. 612
  63. 613
  64. aaungli Cd.
  65. 614
  66. haut Cd.
  67. ʒ (d. e. ok) Cd.
  68. 615
  69. 616
  70. 617
  71. r. Fimreiti
  72. r. voginn
  73. þu Cd.
  74. 618
  75. fiarar Cd.
  76. r. Fimreiti
  77. 619
  78. 620
  79. 621
  80. r. steig
  81. duran Cd.
  82. 622
  83. fehyrdzlur Cd.
  84. holm̄ Cd.
  85. 623
  86. koamu Cd.
  87. sunar tilf. Cd.
  88. 624
  89. skildu Cd.
  90. 625
  91. [honum aa Cd.
  92. 626
  93. [edr Cd.
  94. 627
  95. 628
  96. vm tilf. Cd.
  97. 629
  98. enn Cd.
  99. einn Cd.
  100. 630
  101. 631
  102. 632
  103. 633
  104. 634
  105. r. meidaz
  106. 635
  107. r. Alldi
  108. þat Cd.
  109. 636
  110. r. logdu
  111. bỏgl' Cd., saaledes ofte senere.
  112. 637
  113. 638
  114. 639
  115. r. vnga
  116. Þiorsbiorgum Cd.
  117. 640
  118. eller Auta Cd.
  119. 641
  120. rudu Cd.
  121. 642
  122. Hardannungum Cd.
  123. ok Cd.
  124. 643
  125. med tilf. Cd.
  126. 644
  127. sonar tilf. Cd.
  128. þeirra Cd.
  129. baaru Cd.
  130. 645
  131. sina Cd.
  132. 646
  133. skip Cd.
  134. 647
  135. 648
  136. 649
  137. eller suagi
  138. atlaugur Cd.
  139. brodir Cd.
  140. k'gshaga Cd.
  141. 650
  142. ak'gshaga Cd.
  143. Mỏrtuskockum Cd.
  144. 651
  145. ak'shagann Cd.
  146. 652
  147. 653
  148. 654
  149. Aabent Rum for Navnet i Cd.
  150. 655
  151. 656
  152. ny Cd.
  153. 657
  154. 658
  155. [leidada Cd.
  156. 659