Saga Játvarðar konúngs hins helga
Velg språk | Norrønt | Islandsk | Norsk | Dansk | Svensk | Færøysk |
---|---|---|---|---|---|---|
Denne teksten finnes på følgende språk ► | ||||||
Saga Játvarðar konúngs hins helga
Hinn helgi Játvarðr konúngr í Englandi[1] var son Aðalráðs konúngs Etgeirssonar[2], [er fyrstr var einn konúngr yfir Einglandi[3]. Af honum heyrði hinn helgi[4] Dunstanus biskup eingla söng í lopte á hans burþartíma[5] meðr þeim hætti, at á hans döghum munde heilogh kristne fá frið ok framgáng í Einglandi. Móþer [hins heilagha Játvarðar[6] var Emma drottníngh, dótter Ríkarðar[7] hertoga af Norðmandí; hon var syster Roþberts[8], er kallaþr var diabolus[9]; hann lèt hertogadóm ok gekk í heremítalíf. [Hinn helgi Játvarþr[10] elskaþi þegar á únga alldri helga kirkju ok tíþagerð, [11]klaustra at vitja, ok þá múnka at elska, er honum þótto helgaster ok siþsamazster, [svâ ok ágætar ölmusur at gjöra[12] þeim er voro fátæker ok þurftuger[13]; hann [hafði jafnan ákall til almáttigs guðs í sínum bænum, ok hans heilagra manna[14]; en þó tignaþi hann framarst[15] næst guþe vâra frú, sanctam Maríam[16], þar næst Petr[17] postola sem sinn einkanlegan[18] fóstrföþur, ok Johannem[19] ewangelistam svâ sem gæzlumann þess hreina lifnaþar, er hann hèllt alla sína æfvi, þvíat svo segia sannfróþer menn, at þær þrjár meyjar, sem hann fèkk sèr til eiginkvenna, hverja epter aþra, hèlldu hreinlífvi af hans fortölum[20] alla sína daga. En epter[21] Roþbert, móþurbróþur[22] hans, er sik hafði frá skilit ríkino, tók hertogadóm í Norðmandí Viljálmr[23], son hans, er kallaþr var bastharð[24], en hann var þó eiginkonuson, ok hèt móðer hans Gunnhilldr, [dótter Etgeirs konúngs, ok[25] var syster Aþalráðs konúngs; en aller hertogar í Norðmandí fyri hann voru frillusyner; ok var hann því bastharðr kallaþr sem aller hans forellrar. Þeir gjörðu frið sín í millum Viljálmr bastharðr ok Balldvin[26] hinn[27] millde, greifvi af Flandr, ok hèt greifvinn at gipta honum dóttur sína Matthillde; ok sem[28] hertoghinn kom til greifvans at sjá júng[29]frúna, ok hann talaðe til hennar blíðliga ok kallaðe hann hana [sína amio[30]; þá svarar júngfrúin: ærr ertu vallare[31], er þú hyggr at ek, komin af konúnga ætt, munu vilja giptaz einum bastharðe. Þá reiddiz [þessi hinn úngi[32] hertoghi, ok tók í hár henne, ok felldi hana til jarðar, ok tráð hana under fótum, [svâ mælandi[33]: eigi er ek[34] bastharðr nema at auknefne; hljóp hann síðan á hest sinn[35], ok reiþ brott[36] skyndiliga. Greifvinn ok hans kona hugguþu júngfrúna ok hèto henne, at þau skylldo gipta hana innan mánaþar hertoga af Saxon. Júngfrú svarar: eingum skal ek giptaz á mínum lífdöghum[37] nema þeim er ek var heitin, þvíat eingi má at [mínum dóme[38] vit hann jafnaz. Epter þetta [sendu þau[39] greifvinn menn epter hertoganum at kalla hann aptr. Hertoginn hugðe at þeir mundu vilja taka hann aptr með forz, ok af því hjó hann einn þeirra sundr í miðjo eino hauggi; en þeir sögðu at greifvinn villdi honum [ekki nema gott[40], [ok festo honum þar til trú sína[41]. Snere hertoghinn þá aftr með þeim [í borgina, ok fagnaþe greifvinn honum vel, ok gerþi hann í þeirre ferð Matthillde dóttur sína festarkono hertogans[42], ok veitti brúðhlaup þeirre með hinne mesto vegsemd[43], ok fór hertoginn[44] síþan heim í Norðmandí[45].
2.[46] Nú er at [segja frá hinum helga Játvarðe konúngi, at aull kristne í Einglandi gladdiz af því frelse, er þeir höfðu feingit[47] efter Knút konúng[48] at taka Játvarð til konúngs[49], er kominn var af[50] fornri [konúnga ætt í Einglandi[51]; [því at í hans kórónan[52] fèkk heilögh kirkja frealse, ok höfðíngjar framgáng, en alþýþan friþ ok frelse[53], [54]víkíngar ok ráns[55]menn niðran ok refsíng. Marger luter urðu merkiliger[56] í hans lifnaðe[57] um [jarteiknagerðer hans[58] ok spáðóm, [þótt vjer kunnom fátt frá at segja saker fáfræði[59] ok fjarlęgðar[60]. Þat [bar til[61] á einn hvítasunnodag,[62] at Pètrs kirkju í Vestmyst[63], [er hinn helgi Játvarðr hlýddi þar hátíðligri messo[64], skrýddr öllum krúnuklæþum, [at þá er prestrinn upphèllt vârs herra líkam[65], kom at honum[66] hlátr svâ mykill, at aller undruþuz er hjá voro. Efter messuna spurþu [hann menn[67], hvat er volldi þeim fáheyrþa hlátri. Konúngr svarar: Danakonúngr bjóz með útalligum her ok skipafjölda at herja á vârt land, ok svo[68] sem hann skylldi stíga upp í skip sitt af[69] báte, þá fèll hann á kaf ok druknaðe efter[70] rèttum guðs dóme. Þá voru [gerfver sendiboðar[71] sem skjótaz til Danmerkr, ok prófvaðiz[72] þetta allt satt, [efter því[73] sem konúngr hafði sagt.[74]. En með því at þesse Danakonúngr er eigi nefndr, þá þikkjaz fróðer menn í Noregs konúngs velldi[75] eigi[76] vita, hverr þesse konúngr hefver verit, nema þat er[77] sagt frá orþum Gizurar Hallzsonar, [eins hins vitrazta mannz[78] á Íslandi, at þesse konúngr hafvi verit Sveinn son Knútz konúngs hins ríka ok Alfífu. Svo bar til enn einn þriþja dag [í jólum[79] á hátið Jóhannis ewangeliste, sem konúngrinn gekk í processione, skrýddr krúnuklæðum, þá sá hann hjá sèr svo sem einn pílagrímr af Jórsölum kominn, í fögrum búnínghi[80], ok sá pílagrímr bað konúnginn gefa sèr nokkut; en konúngrinn kveðz þar ekki til hafva þat, sem hann mætti gefva honum. Pílagrímrinn mælti: gef mèr nokkut saker[81] þers heilags manns, sem þú ellskar mest; þá mintiz konúngrinn á Johannem ewangelistam[82], er þá var hátið af[83] halldin, ok gaf pílagrímínum krúnugull sitt, ok þá hvarf pílagrímrenn[84]. Nęstu nótt efter birtiz hinnheilagi Jóhannes einum göfgum manni enskum herteknum, er þá[85] hafði ix vetr[86] verit hertekinn[87] af Saracínum[88], ok bauð honum at segja Einglakonúngi, at seálfr Jóhannes ewangelista hafði vitraz honum á [sínum hátíþardegi[89], ok bað hann fá[90] konúngi fingrgull sitt, at [þetta væri satt, ok hann skylldi því síðr ifva[91] er hann sagðe. Þá færði hinn helgi Jóhannes hann á einni [svipan ok skamre[92] stundu heim í Eingland [á sjálfs síns eign[93], ok hann war skjótt kendr af sinne húsfrú[94], börnum [ok frændum ok hyski[95], ok hvílldiz hann þann dag hjá þeim. En um morguninn efter fór hann til[96] konúngs, ok [tjáþe konúnginum[97], svo aller menn máttu heyra, þeir er inne voru, þau orð er hinn helgi Jóhannes hafðe boðit at hann skylldi konúnginum segja; hann sagðe ok inniliga frá því, hversu hinn helgi Jóhannes hafðe fært hann ok leyst hann á einne mómentu af grimmum Saracina[98] þrældóme. Þetta undruþuz aller, er heyrðu, ok kveyktust einkanliga af þessum hinum fáheyrða atburð til lofs ok ástar vit [hinn helga[99] Johannem postola ok guðspjallara[100] ok til heilagrar[101] hlýðne vit hinn helga Játvarð konúng.[102]
3.[103] [Þat var enn einn tíma á einum páskadegi í Vestmust, þá er hinn helgi Játvarþr konúngr satt under borði[104] kórónapr í mille margra höfðíngja[105]; en þesser voro ágætaster, Haralldr jarll ok biskup einn ok ábóte einn volldugr. Konúngrinn[106] hugsaþe meir um himneska lute enn jarðneska[107], svâ sem[108] sæi í einn spegil þá undarliga lute, er hann fèkk mykinn hlátr af; ok þá er borðin voru í brott tekin, spurþu höfðíngjarner, at hverju hann hefði hlegit; ok svâ sem þeir höfðu leingi at[109] spurt, þá svarar hann: sjö sofvendr, er hvíla í fjallinu Celio[110], ok nú hafa legit .cc. ára[111] á hægri[112] hlið, en er ek tók at hlæja[113], snèruzt[114] þeir á vinstri[115] hlið, ok svá munu þeir þar[116] liggja [fjögur ár ok l ára[117], ok hefver þetta at merkja mikla úhamíngo dauþlighum mönnom, þvíat á þessum [l ok iiij[118] árum munu þeir luter[119] fram koma, er guð hefver fyrir sagt, at verða munu vit heims enda, at þjóð man upp rísa í móte þjóð[120], ok ríki í móti ríki, ok verða stórer landskjálptar ok drepsótter, hallæri ok himneskar ógner, þvíat nú verðr úfríðr ok orrostor [með[121] heiðnum mönnum ok kristnum mönnum[122]; en kristner menn skulu vinna stundum sigr á heiðnum mönnom. Marga lute sagði [hinn helgi Játvarðr[123] þeim, þá þeir undruþuz, hversu hann mátte vita bæði af pínu .vij. sofenda[124] ok álitum þeirra, ok flest þat sem í öngum bókum stendr áþr[125] af þeim ritað, ok sagði [þeim frá[126] svâ inniliga, sem [hefði oftliga hjá seu[127] sofvindum verit staddr[128]. En [þrír höfðíngjar, er þetta heyrðu ok fyrr var getið, Haralldr ok biskup ok ábóte, gjörðu[129] sína sendiboða, jarlinn[130] riddara, biskup klerk, ábóte múnk til keisarans í Miklagarðe; þeir höfðu með sèr brèf ok presentur Játvarðar [131]konúngs [til keisarans í Miklagarðe. Miklagarðz[132] keisare tók sæmiliga við þeim, ok sendi[133] til biskups[134] af Effeso[135] með [sínu brèfvi[136], er Girker kalla sakram[137], at hann sýndi sendiboðum[138] Einglakonúngs líkame [hinna helgu[139] .vij. sofara[140]. Ok biskup gerði svâ, ok prófazist sendiboþum [141] allt [efter því[142] sem hinn helgi Játvarðr konúngr hafði þeim sagt. Þat kvóðuz ok Grikker sverja mega, at þeirra forellrar höfðu svâ sagt, at .vij. sofvarar[143] lægi á hina hægri hlið; en nú sem [prófvaþiz fyrir saker þessa enskra höfðíngja sendiboða[144] lágu þeir á vinstri hlið[145]. Efter þetta kom þat fram skjótt, sem hinn helgi Játvarðr konúngr[146] hafði fyrir sagt um ófrið[147] ok önnur veralldar áfelle, þvíat Agarene, Arabes ok Tyrker gerðu mykinn úfrið í Siría[148], Licía ok minni Asíá ok eyddu þar[149] margar borger, Eſꝼesum, Jerúsalem[150] [.vij. ár, ok efter þat næst á öþrum .vij. árum andaþizt páfar[151]: Victor, Stefanus, [152]Nicholaus[153].
4.[154] Þat [var einum tíma á miklum[155] hátíðar degi, ok[156] Eðvarþr[157] konúngr heyrði[158] messo, ok stóð nær[159] einn biskup, ok þá er upp var halldet líkama vârs herra, sýndiz konúnginum sem[160] veri einn[161] úngr sveinn harla fagr; [hann bendi þetta biskupi, þá sem konúngi sýndiz honum ok svâ, en eingum fleirum þeim sem nær voro[162]. [Þat var ok annan tíma[163], at Játvarðr konúngr sat í hásæti sínu, at einn kryppill[164] lá fyrer herbergissdyrum hans ok sagðe svâ, at Petr postole hefði hann þángat sent[165] ok kveþit á at sjálfr konúngr skylldi bera hann til Petrs kirkju, ok hann mundi þá[166] heill verþa. En er þetta var sagt Eðvarþi[167] konúngi, gekk hann til hans, ok heyrði seálfr af [hans munne[168] þessi hans[169] orð. Ok fyrer saker trúfesti ok lítilætis [þá tók hann[170] krypplínginn í faðm[171] sèr, ok [bar hann[172] til Petrs kirkju í Lundúnum, ok setti hann[173] þar niðr; [kryppillinn var þá heill ok rèttr sem laukr[174]. Aller lofuðu guð, [er sá[175] þessa jarteikn[176]. [Svâ bar at ok[177] einn hátíþar dag, þá er Játvarþr konúngr sat yfver borði, at í herbergit kómu þrír menn, ok voru ij blinder, en einn hafði eitt auga, ok sá þó lítið [með því[178]; þeir báðu kónung miskuna sèr, ok sögðu honum vanheilsu sína[179]. Eodvarþr[180] konúngr bað fá sèr[181] handlaugina[182], er hann hafðe tekit epter mat, ok bað þá strykja um augu sèr; ok er þeir höfðu þetta gjört, urðu þeir skjótt heiler, ok fóro fegner íbrott, ok höfðu af[183] heilagleik konúngsins feingit .v. augu. Jafnan[184] feingu menn heillsubót af handlaugh hans, ok af því er hann fór höndum um [þá, er sjúker voro[185].
5.[186] Í þann tíma er andaþar voro .ij. eigin[187]konur Játvarðar konúngs, [þær er[188] báðar höfðu halldet [sínum meydómi[189] at hans fortölum, [hann fèkk[190] hinnar þriðjo ok var sú dótter Guðina jarls Úlfnaðar[191]sonar, syster þeirra Haralldz[192] ok Tosta[193] ok annara Guþina[194]suna. Tóku þeir[195] feðgar þá virðíngar miklar í Einglandi[196] ok höfðu aller hinu bezto jarlldóma [í Einglandi [197]. Svâ segja einsker[198] menn, at Haralldr[199] Guðinason hafe fræknazstr maðr fæz[200] í Einglandi ok bezstr riddare [hafi verit[201] bęði at fornu ok nýjo[202]. Játvarþr konúngr átte[203] bróður sammæðra, en vèr kunnum eigi at nefna föður sveinsins[204], en hann var þó ágætr[205] höfðíngi; en þesse sveinn[206] var kallaþr[207] næst kónungdómi í Einglandi efter Játvarð[208], ef hann dæi[209] sonlaus. En er Guðine jarll varð þess várr[210] af dóttur sinne, at hón hèllt hreinlífvi af fortölum Játvarðar[211] konúngs[212], ok þau mundu öngvan son eiga[213] til ríkis efter hann[214], þá villde hann[215] þar til ráðum ráða, at Haralldr son hans yrði konúngr, er þá þótte mestr atburþar[216]maðr af öllum enskum höfðíngjum. Ok í þann tíma fèkk konúngs bróþer bráþasótt ok dó, ok var hèr um margtalat[217], hvat [sveininum yrþi at skaþa[218]. Þat var einn hátíðardagh, at Játvarðr konúngr sat yfver borði, ok sat Guðine jarll [á aþra hönd honum[219], en á aþra hönd honum sat einn[220] biskup; ok er maðr[221] bar inn vist[222] fyrer konúng, drap hann fæti ok rasaðe[223] til fallz, ok þá stakk hann niðr öþrum fætinum hart ok studdi sik svâ. Guðine jarll [tók til orða ok[224] mælti: hlífðe þar nú bróþer bróður; kónungr svarar: eigi hlífer minn bróðer mèr svâ, segir hann. [Guþini svarar[225]: svâ láte guð mik njóta þessa morsels[226], er nú [et ek[227], sem ek rèð eigi dauþa bróður þíns[228], þóttú gruner mik [þar um[229] jafnan; [tók hann síþan morselit[230] af diskinum ok ætlaðe at eta, en konúngr tók [höndina hans[231] um úlfliðinn, ok rètti til biskups ok mælti: [232]lávarþr biskup, blezaþu[233]! biskup gjörði svâ. Síþan lagði Guðine jarll bitann í munn sèr ok át; ok er hann villdi svelgja, stóð bitinn[234] í hálse honum, svâ hvorki gekk upp nè ofan[235], ok þar af[236] dó hann[237] þegar í stað, ok var dreginn [uut[238] or hásætino aufugr[239] fyrer hræfugla; en þó var hann grafinn síþan til kirkju at bæn frænda sinna ok vina[240].
6. [241]Játvarðr konúngr hugsaþe svâ epter, at honum þótte hertogi Viljálmr[242] bastharð[243] næst konúngdómi í Einglandi efter sik, bęði fyrer þess[244] saker, at hann var kominn frá Einglakonúngum[245] ok náinnar frændsemi, er var í mille þeirra. Þat var [einn tíma[246], er Játvarðr átte samtal[247] við alla [hina stęrstu[248] höfðíngja[249], lèt hann alla[250] sverja sèr[, fyrst Guðina sonu ok alla þar með[251] aþra, at þeir skylldu öngvan konúng taka epter hann[252] nema Viljálm bastharð. En þat var nokuru síþar, er Haralldr[253] Guðinason fór at erendum sínum suþr um sjó, ok gaf[254] eigi aftr[255] fyrer andviðrum[256], þá kom hann [á fund[257] Vilhjálms hertoga[258], ok dvaldiz með honum um hríð; þá veitti [hann ok[259] Vilhjálmi svardaga til þess, at hallda eigi ríki móte honum[260], þá er Játvarðar konúngs miste við. Þat er ok sumra[261] manna sögn, at þá festi hann[262] dóttur hertogans[263], ok rauf [sjálfr þau[264] festarmál. Þá er Játvarðr konúngr hafði ráðit Einglandi [.iij. ár ok hann var staddr í Lundúnum, þá tók hann sótt[265] á jólum, ok kallar þá til sín marga höfðíngja, ok lýsti þá enn því, at Vilhjálmr skylldi kónungr vera efter hann í Englandi[266]; en er sóttin tók at þreyngja[267] honum svá, at [lítið var[268] mál, segja menn at Halldr[269] lýste yfver hann, ok skírskotaþe þá síþan[270], at kónungr hefði[271] gefit honum[272] [ríkit efter sik[273] í Einglandi. Játvarðr konúngr andazist[274] litlu síþar, ok var grafinn[275] [í Englandi[276] í Lundúnum [í Pálskirkju[277]. Hann skein þegar jarteinum efter dauþa sinn sem áðr, ok lá í jörðu allt [til þess[278] er [hinn helgi[279] Thomas erkibiskup tók hann upp ok lèt[280] leggja [í virðoligt[281] skrín.
7.[282] Með því at Haralldr[283] Guðinason var stórættaðr í Englandi, [en sjálfr[284] mannaþr forkunnar[285] vel, en landzstjórnarmönnum[286] þótti þúngt at gánga under ríki útlendra höfðíngja, þá tóku þeir Haralld til konúngs, ok var hann vígðr undir kórónu, sem [siðvenja var[287] til enskra höfðíngja[288]. [Hèr var ekki vit hafðr[289] Toste[290] bróðer hans, [en var[291] ellri, ok þóttiz[292] hann því nær konúngdóme, fann hann þá Haralld bróður sinn, ok beiddiz at vera jafn vit hann; en er[293] Haralldr[294] synjaði þess, þá fór hann[295] or landi ok fyrst til Danmerkr á fund Sveins konúngs Úllfssonar, frænda síns, ok bað hann [fara til Einglandz ok vinna landit[296] under sik, sem[297] gjört hafa[298] ener fyrre Danakonúngar. En Sveinn konúngr[299] var þess eigi búinn. Fór þá Toste[300] norþr í Noregh, ok eggjaðe Haralld kónung Sigurðarson at fara til Englands ok vinna landit[301] under sigh. Ok þetta sama[302] sumar efter fóro þeir Haralldr konúngr[303] ok Toste[304] til Englands með her, ok felldu í Jórvík Maurukꜳra jarl Guðinason, en Gyrþr jarl, bróðir hans, flýþe or þeirre orrosto. En fám nóttum síðar baurðuz þeir [vit Stafnfurðu bryggjur vit Haralld konúng Guðinason[305], ok fèllu þeir þar báðer[306], sem [sagt er[307] í æfvi[308] Noregs konúnga[309].
8. Þá er Vilhjálmr[310] spurði andlát Játvarðar konúngs[311] ok þat er Haralldr[312] hafðe látið taka sig til konúngs [í Einglandi[313], líkaðe honum stórilla, ok þótti Haralldr hafa rofit særi sín ok einkamál við sigh; samnaðe hann þá þegar[314] öllum höfðíngjum þeim er hann fèck ok [315]miklum öðrum her; bjó hann [lið þat[316] út í England[; kom hann þar[317] þann tíma, er þeir höfðu bariz Haralldarner; tók hann þegar at herja, er hann [var landfastr[318], ok lagði under sik landit[319], hvar sem hann fór[320]. En er Haralldr Guðinason spurþi þetta, fór hann í mót honum, ok varð fundr þeirre suðr við Helsíngjaport, ok höfðu hvorirtveggju[321] allmykinn her. Þá talaðe Gyrðr jarll [til Harallds bróður síns[322]: [323]uggir mik at þèr takizt eigi at hallda [orrosto við hertoga Vilhjálm[324], því at þú ert eiðsvare hans, ok [hefir þú[325] svarit honum[326] at hallda eigi Englandi[327] fyrer honum. Haralldr konúngr svarar: vera kann svâ[328], bróðer[329], at þèr[330] sè betr hent at berjaz við Vilhjálm[331], en [eigi vil ek láta[332] þat spyrja, at ek þore eigi at seá hann. Epter þat lèt Haralldr konúngr setja upp merki sitt [fyrer sik[333], ok reið[334] til orrosto í móte Vilhjálme, ok var[335] þar [hinn mesti[336] bardagi, ok þótti þat[337] ósýnt [lánga stund[338], hvorr sigrinn[339] mundi fá[340]; en er[341] á leið orrostuna, snèri[342] mannfallinu á hendr enskum mönnum, ok fèll þar mykill her, ok[343] aller flýðo, þeir er lífit þágo; þar fèll Haralldr konúngr[344] ok Gyrðr[345] bróðer hans[346]; en Valþjófr[347], bróðer þeirra, flýðe or orrosto. Vilhjálmr bastharðr[348] lèt brenna hann síþan í skógi einum ok með honum .c. manna. Þat er sögn enskra manna[349], at [um nóttina efter orrosto þeirra Vilhjálms ok Harallds[350] hafe nockurer viner Harallds konúngs farit til valsins ok leitað efter líke hans, ok fundu hann lifanda, ok fluttu til lækníngar[; var hann[351] græddr á laun. [Ok er hann[352] var heill[, villdi hann eigi stríða með Vilhjálme til ríkis[353] ok er þat margra manna sögn, at hann[354] hafe lifat allt[355] á daga fram Heinnreiks[356] hins[357] gamla[358].
9.[359] Vilhjálmr bastharðr[360] lagði under sik allt Eingland, ok lèt taka sik til konúngs ok vígja[361] under kórónu[; gerðiz hann hinn mesti[362] höfðíngi[363], en hans ríki var þó mjög aufundsamt af mörgum mönnum ok höfðíngjum í Einglandi; ok gjörðu [þeir hiner ensku höfðíngjar,[364] er eigi villdu þjóna Vilhjálmi[365], orðsendíngar [Sveini Úlfssyne, Danakonúngi[366], at hann [skyllde koma[367] til Einglands með Danaher, ok þeir mundo berjaz[368] í móte Vilhjálmi[369], ok gánga under Svein konúng. En er Vilhjálmr [spurði þessar orðsendíngar,[370] sendi hann þá[371] til Danmerkr Guðina únga[372] Guðinason[373], ok með honum einn ágætan biskup; þeir fóro með [stórum gjöfum til[374] Danakonúngs, ok bað [sik undan, at hann[375] skyllde eigi herja í ríki hans, ok fyrer þetta [sama settiz Sveinn konúngr aftr[376], at fara með her í Eingland, ok [gekk því[377] nöckur ár, at Vilhjálmr[378] sendi Dana[379]konúngi gjafir, ok frelsti svâ ríki sitt; ok þat hafa Daner til þess[380] er þeir segja[381] at Sveinn [382]konúngr hafi ráþit Einglandi epter Haurðaknút ok[383] Játvarð[384] hinn góða[385].
10. Þá[386] er höfðíngjar ensker urþu víser[387], at [Daner villdu[388] ekki liðsinna[389] þeim móte Vilhjálmi, en þeir voro ráðner til[390], at þeir villdo eigi under hans ríki búa, þá lètu þeir óþull[391] sín ok flýðu brott af lande[392] með mykinn her; þar voro fyrer[393] .iij. jarllar ok .viij. bárúnar, [394]var mest fyrir þeim Sigurðr jall af Glócestr[395], en þeir höfðu hálft fjórða .c. skipa ok þar á bæði mikit lið ok frítt. Þeir fóro fyrst suþr um sjó, ok síþan vestr fyrer Mattheus[396]nes, ok svâ út fyrer Galizuland[397], en þaþan fóro þeir til Norfasundz[398] ok út yfer sundin til höfutborgar þeirrar, er Septem[399] heitir; þeir veittu [atgaungu borginne[400]; þeir drápu[401] fjölda manna heiðinna, [en tóku[402] svá mikit fè í gulle ok silfri, at þat var [allt meira enn þeir höfðu brott or Einglandi[403]. Þaþan hallda[404] þeir austr efter Norfvasundum, ok komo til eyjanna, ok unnu hvâratveggju[405] Majork ok Minork. Epter þat fóro þeir til Sikileyjar, ok er þeir voro þar komner[406], þá spurðu þeir úfrið mikinn or Miklagarðe, ok sat um staðinn heiðit fólk bæði á skipum ok á landi; þá var stólkónungr Kirialax[407] hinn mikle, ok hafðe nýtekit við ríki; þetta var nockurum [.xv.][408] vetrum efter fall Harallds konúngs Guðinasonar. [409]En er ensker menn spurðu úfrið[410] or Miklagarðe, veutu[411] þeir sèr framkvęmdar mikillar, því at lángan tíma áþr höfðu Norðmenn þar [stórmiklar semder[412], þeir er málamenn gerðuz. [413]Hèlldu þeir þaþan[414] austr efter hafeno[415], ok svâ norðr til Miklagarðz, ok kvomo til staðarins um nátt, ok var á túngls ljós nockut[416], lögðu þeir þegar til orrosto [vit þá er á skipunum lágu, ok var þar[417] hinn mesti[418] bardage, ok höfðu þeir miklu meira her[419] er fyrer lágu[420], en ensker menn lögðu at svâ dreingilega[421], at þeir náðu[422] uppgaungu á þau skipin, er yz[423] lágu [ok first lágu landinu ok borgarveggjum; en ruðu þeir hvert, svâ sem þeir gengu á, en[424] fólkit var[425] drepit, en sumt hljóp á kaf; [sumer hljópu[426] á önnur skip, ok geck svâ skip af skipe flóttinn, [þar til er[427] þeir höfðu unnit öll skipin, þau eigi flýðe undan[428]. Þat fólk, er á land komz[429], hljóp í herbúðernar ok sögðu at óflýjande herr var kominn, sá er ecki vetta [mátte rönd vit reisa[430]; ljópu[431] þá upp aller þeir, er í her[432]búðunum voro, ok [var ekki ráðit tekit annat enn hver flýðe sem kominn var, með slíct sem hann fèck munum á komit[433]. En um morguninn er ljóst var [orðit, sá fólkit af borginne[434], at herinn var[435] á brottu allr, sá er setið hafðe um staðinn, en þar voru komin skip mörgh[436] ok ger á [annan vegh allt[437] enn þau [hinu fyrre höfðu[438] verit. Gerðu[439] borgarmenn þá menn[440] til skipamanna, ok hèr efter[441] fundu þeir konúnginn, ok tók hann [þá forkunnar[442] vel við[443] þeim, ok þakkaðe þeim sigr þann hinn myckla, er þeir höfðu unnit honum[444] til friðar ok frelsis. Þeir dvölduz um ríð í Miklagarðe, ok frelstu[445] ríki Grickjakonúngs [af úfriðe[446]. Kirialax konúngr bauð þeim þar at staðfestaz, ok gęta[447] lífs síns, svâ sem [siðvenja Veríngja var til, þeirra sem á mála geingu[448]. En Sigurðe jarlle ok[449] öðrum höfðíngjum[450] þótte þau[451] oflítil forlaugh sín at elldaz þar með því móte, at þeir hefði ecke ríki til forráða, ok beiddu konúng fá sèr borg nockura eðr stað[452], þann er þeir mette eiga eðr[453] þeirra erfvíngjar; en konúngr þóttiz eigi mega taka aðra menn af óðulum sínum; ok er þeir átto þetta at tala, segir Kirialax kónungr þeim, at hann visse land eitt liggja til norðrs[454] í hafvit[455], þat er legit hafðe[456] at fornu under Miklagarðs-keisara, en síðan [höfðu heiðíngjar unnit under ok bygt[457]. Ok er þetta [heyrðu ensker menn, tóko þeir heimilld af Kirialax konúnge, at þetta land skyllde þeirra vera, ef þeir feingi unnit, skatta laust ok skyllda; en konúngr játaðe þeim því[458]. [Hèr efter[459] fóro ensker[460] menn brott or[461] Miklagarde ok[462] norðr í hafit, en efter dvölduz [í Miklagarðe[463] nockurir höfðíngjar[464], ok geingu þar á mála. Þeir Sigurðr jarll komo til landz þessa, ok átto margar orrostur þar, ok feingu unnit landit, en ráko á brott allt fólk þat er [áðr bygðe[465]. Síðan bygðu þeir [þat land[466], ok gáfo nöfn, ok kölluðu Eingland[467]; borgum þeim er[468] í landinu voro ok[469] þeim er þeir reistu[470] gáfu þeir nöfn staðanna af[471] Einglandi, [472]kölluðu [bęði Lundunam[473] ok Jork ok annara höfuðborga[474] í Einglandi. Þeir villdu ekki hafa Pálzbók, sem gengr[475] í Miklagarðe, ok sóttu[476] biskupa í Úngaría[477] ok aðra kennimenn; landit[478] liggr sex dęgra haf[479] í ætt austrs[480] ok landnorþrs frá Miclagarðe, ok er [þat hinn bezsti landkostr, ok[481] hefer þetta fólk [þar jafnan síðan byght[482]; explicit[483].
Noter:
- ↑ Edvarðr konúngr hinn helgi, Begyndelsen i F.
- ↑ Edgeirssunar,F.
- ↑ [fra u. F.
- ↑ heilagi, F.
- ↑ burþardegi, Födselsdag, F.; Det er en Misforstaaelse, naar P. E. Müller henförer dette til Edvards Födselsstund, thi den hellige Dunstan var död nogle Aar för Edvards Födsel; her maa menes ved Edgars Födsel, under hvis Regjering Dunstan spillede en vigtig Rolle.
- ↑ [Eðvarðar
- ↑ Ríkgarðar
- ↑ skrives roþb“r i S; Roðberts, F.
- ↑ dttbaul (d. e. drabaul el. dialraul), F.
- ↑ [heilagr Eðvarðr
- ↑ hann fór, t.
- ↑ [hann gerði margar ölmosur
- ↑ „Frequentare ecclesiam dulce habuit, crebrius orationibus incumbere, sacris missarum interesse solemniis, visitandis monasteriis operam dare, et quos sanctiores sciebat sibi monachos in amicitiam copulare,“ Vita s. Edvardi confessoris, tilegnet St. Ealred i Bolland. Acta Sanct. (5te Januar) Vol. I. Tom. I. p. 298.
- ↑ [kallaði jafnan á almáttigan guð ok hans helga menn í bænum sínum
- ↑ umfram alle aðra
- ↑ guþs móður, t.
- ↑ Petrum
- ↑ u.
- ↑ postola ok, t.
- ↑ um, t.
- ↑ þ̄t er, t. S, u. F.
- ↑ s. F; móþurbróþer, S.
- ↑ Vilhjálmr, stedse i F og senere i S.
- ↑ bastarðr, overalt i F.
- ↑ [hon
- ↑ Ballduini
- ↑ u.
- ↑ er
- ↑ júm-
- ↑ [unnastu sína
- ↑ þinn, t.
- ↑ [u.
- ↑ ok mælti svâ
- ↑ t. F.
- ↑ ok menn hans, t.
- ↑ síþan, t. S; u. F.
- ↑ lífsdögum
- ↑ [minni hugsan
- ↑ [sendi
- ↑ [gott eina
- ↑ [u.
- ↑ rettet; greifvans, S.
- ↑ [ok í þessi ferð gerði Vilhjálmr bastarðr brúðkaup til júmfrú Mathilldar
- ↑ tilföiet.
- ↑ Hermed fortjener at jevnföres fölgende Sted hos Wilhelm Glemmet.: „Jam duce juvenili robore vigente, transcensis annis adolescentiæ coeperunt optimates ejus de suceessione prolis cum eo attentius tractare. Audiens autem Baldvinum Flandris comitem quandam habere filiam regali ex genere descendentem, nomine Mathildem, corpore valde elegentem, animoque liberalem, hanc suorum consultu missis legatis, a patre petiit uxorem. Ex cujus proposito animi Balduinus satrapa admodum gavisus, non modo petitam dari decrevit, verum etiam cum muneribus innumeris eam at usque Oucense castrum adduxit. Ubi dux militum stipatus catervis advenit, illamque sibi jure conjugali despondit, et cum maximo tripudio ac honore Rotomagi moenibus intulit,“ Wilh. Gemmet. Hist. Norm. VII, 21, Duchesne VI, 277-8.
- ↑ Frá Eðvarði konúngi, Capiteloverskrift i F.
- ↑ [vikja söghunni til ens heilegs Ethvarðar konúngs, at þá glöddust allir höfðingjer með alðyðu í Englandi, er þeir höfðu þat frelsi
- ↑ hinn ríka ok sonu hans, t.
- ↑ í Englandi, t.
- ↑ rèttri ok, t.
- ↑ [Englakonúnga ætt
- ↑ síðan var hann kórónaðr, ok þar af
- ↑ farsælu
- ↑ útlendir, t.
- ↑ vondir
- ↑ þeir
- ↑ lífi
- ↑ [hans jarteinir
- ↑ rettet efter F; fráfræði, S.
- ↑ [at sannfróðir menn hafa ríta látið á bókum, en fyrir fáfræði vitum vèr varla, hvat fyrr eða síðar hefir verit á hans dögum, ok því segjum vèr þat fyrst er oss þikkir mestrar frásagnar vert, som sandkyndige Mænd have ladet forfatte i Böger, men af Mangel paa Kundskab vide vi neppe hvad der i hans Dage har tildraget sig för eller senere, og derfor berette vi först det som os forekommer mest værd at fortælle, F, som her har Capitelskifte med Overskrift: Frá synum Eðvarðar konúngs
- ↑ [var
- ↑ [á einum hvítasunnudegi, sem enn heilagi Jathvarðr konúngr var staddr
- ↑ Vestmusteri
- ↑ [u. F.
- ↑ [ok hlýddi messu, ok í þann tíma er upp var haldit líkam vors herra Jesú Christi
- ↑ konúnginum
- ↑ [menn hans
- ↑ s.
- ↑ einum, t.
- ↑ at
- ↑ [menn sendir
- ↑ reyndist
- ↑ [u.
- ↑ Denne Begivenhed berettes paa samme Maade i den Vita S. Edvardi som tilegnes den hellige Ealred, see Vita S. Edvardi c. 8 § 11 i Bolland. Acta Sanct. (5te Jan.) vol. I, t. I, p. 295.
- ↑ ríki
- ↑ víst, t.
- ↑ helzt, t.
- ↑ [er vitrastr lögmaðr var
- ↑ [jóla
- ↑ slagníngi
- ↑ fyrir skyld
- ↑ postola
- ↑ u.
- ↑ at sýn, t.
- ↑ saaledes F; þar, S.
- ↑ u.
- ↑ í fánghelsi
- ↑ Saracínis
- ↑ [sinni hátið
- ↑ færa
- ↑ [hann efaði ekki at þat væri satt
- ↑ [u.
- ↑ [til sinna eigna
- ↑ hústrú, F; ok, t. F.
- ↑ [u.
- ↑ Jathvarðar, t.
- ↑ [náði at tala við hann
- ↑ Saracinis
- ↑ [sælan
- ↑ evangelistam
- ↑ sannrar
- ↑ Denne Beretning om Ringen og om Evangelisten Johannes's Aabenbaring staaer ogsaa, men noget anderledes, i Vita S. Edvardi, som tilegnes S. Ealred cap. IX § 31 i Bollandisternes Acta Sanct. (5te Januar) vol. I, tom. I p. 800.
- ↑ Fyrirburðir, Capiteloverskrift i F; i S er intet Capitelskifte.
- ↑ [Jathvarðr konúngr var einn tíma í Vestmyst ok sat yfir borð.
- ↑ þat var á páschadag, t. her F.
- ↑ Jathvarðr konúngr
- ↑ jarðlega
- ↑ hann, t.
- ↑ eftir
- ↑ Chelio, F; Coelio, Wilh. Malmesb.
- ↑ saaledes ogsaa Wilh. af Malmesb.; Vita S. Edvardi siger kun „multos annos“.
- ↑ u.
- ↑ s. F; hlea, S.
- ↑ snꜹruzst
- ↑ s. F; hæg, S.
- ↑ u.
- ↑ [lxx ok iiij ár, F; saaledes ogsaa Wilh. af Malmesbury.
- ↑ [u.
- ↑ allir, t.
- ↑ þjóðu
- ↑ s.
- ↑ [af heiðnum mönnum á kristna menn, som Hedningerne paaföre de Kristne, F.
- ↑ [konúngr
- ↑ sofendra
- ↑ u.
- ↑ [frá þeim
- ↑ saaledes.
- ↑ [hann hefði optliga seet þá
- ↑ [er þessir þrír höfðíngjar höfðu þetta heyrt, gerðu þeir
- ↑ skrevet jallrlin i S.
- ↑ Engla, t.
- ↑ [u.
- ↑ þá, t.
- ↑ erchibiskups
- ↑ s. F; Efresu, S.
- ↑ sín brèf
- ↑ sacram
- ↑ sendimönnum
- ↑ [u.
- ↑ sofenda
- ↑ u.
- ↑ [u.
- ↑ sofendr
- ↑ [prófat var fyrir þá ensku menn, þá
- ↑ Beretningen om de syv Sovere fortælles omtrent som her i Vita S. Edvardi, som tilegnes S. Ealred cap. IX § 30 i Bolland. Acta Sanct. (5te Jan.) vol. I, tom. I p. 300.
- ↑ u.
- ↑ þann, t.
- ↑ Syría
- ↑ u.
- ↑ saaledes F; Erúsalem, d. e. Èrúsalem, S.
- ↑ [ok vij ár eftir þetta anduðust iij, á öðrum vij árum
- ↑ ok, t.
- ↑ „Agareni, Arabes et Turci, alienæ a Christo gentes, Syriam et Liciam et minorem Asiam . . . multas urbes, inter quas et Ephesum, ipsam etiam Hierosolymam depopulati“, o. s. v. Wilh. Malmesb. hos Savile fol. 52; strax efter omtaler han ogsaa de tre Pavers Död: Victor, Stephanus, Nicolaus. Af disse Paver döde Victor II i 1055, Stephanus X 1057 og Nicolaus II i 1061.
- ↑ Frá Edvarði konúngi, Capiteloverskrift i F.
- ↑ [bar at á nockurum
- ↑ er
- ↑ Jathvarðr
- ↑ hlýddi
- ↑ honum, t.
- ↑ þat, t.
- ↑ u.
- ↑ [konúngr vísaði biskupi til þessa stórtákns; sýndiz honum þá svâ sem konúngi, en eingir sá fleiri þessa jarteikn
- ↑ [Sá atburðr varð
- ↑ kryplíngr
- ↑ sendan
- ↑ t. F.
- ↑ Játvarð
- ↑ [honum
- ↑ u.
- ↑ [tekr konúngr
- ↑ fáng
- ↑ [berr
- ↑ u.
- ↑ [þá varð hann þegar alrèttr
- ↑ [þeir er sá ok heyrðu
- ↑ Denne Beretning om Kröblingen staaer ogsaa, men noget anderledes, hos S. Ealred cap. VII § 24. Acta Sanct. anförte Sted S. 298.
- ↑ [Þat var
- ↑ [u.
- ↑ t. F.
- ↑ eller Eddvarþr, S.; u. F.
- ↑ þeim
- ↑ handlaug sína
- ↑ fyrir
- ↑ opt
- ↑ [sjúka menn. Helbredelser med Vadskevandet fortælles hos S. Ealred c. VII § 27, Acta Sanct. anf. St. S. 298; ligeledes, men mindre omstændelig, i Wilh. af Malmesburys Gesta regg. Angll. hos Savile fol. 51 verso.
- ↑ Capitelskifte i F med Overskrift: Líflát Guðina jarls
- ↑ u.
- ↑ [ok
- ↑ [skírlífi
- ↑ [þá fèck hann
- ↑ Ulfnaðrs
- ↑ jarls, t.
- ↑ jarls, t.
- ↑ s. F; guþin ſ, S.
- ↑ þá, t. S.; u. F.
- ↑ Englandi
- ↑ [u.
- ↑ enskir, F.
- ↑ jarl, t.
- ↑ verit
- ↑ [u.
- ↑ „Erat enim multum audax et probus, toto corpore pulcherrimus, eloquentia lepidus et affabilis omnibus.“ Wil. Gemmet. VII, 85; Duch. VI, 287; Order. Vital. l. III, Duch. VI, 500. - „Erat enim idem Anglus magnitudine et elegantia viribusque corporis, animique audacia et linguæ facundia, multisque facetiis et probitatibus admirabilis.“ Order. Vital. L. III, Duch. VI, 492.
- ↑ úngan, t.
- ↑ hans
- ↑ mikill
- ↑ maðr
- ↑ u.
- ↑ bróður sinn, t.
- ↑ andaðiz
- ↑ víss
- ↑ u.
- ↑ „Ferox dolique commentor Godvinus eo tempore comes in Anglia potentissimus erat, et magnam regni Anglorum partem fortiter tenebat, quam ex parentum nobilitate, seu vi vel fraudulentia vindicaverat. Edvardus itaque, metuens tanti viri potentia lædi, dolove solito, Normannorum consultu, quorom fido vigebat solatio, indignam Aluredi fratris sui peruiciem ei benigniter indulsit. Ac ut inter eos firmus amor jugiter maneret, Editham filiam ejus uxorem nomine tenus duxit. Nam revera, ut dicunt, ambo perpetuam virginitatem conservaverunt. Edvardus nempe vir bonus erat, mitis et humilis, jocundus et longanimis, clemens, pauperum tutor, et Anglicarum legum legitimus restitutor. Multotiens divina mysteria vidit, et vaticinia quæ rerum eventu postmodum comprobata sunt, deprompsit, regnumque Anglorum fere XXIII annis feliciter rexit.“ Wilh. Gemm. a. St. VII, 9. Duschesne. VI, 271.
- ↑ t. F.
- ↑ sik
- ↑ Guðini jarl
- ↑ ágætis
- ↑ margrætt
- ↑ [sveini þessum mundi at hann hafa vorðit
- ↑ til annarar handar konúngi
- ↑ u.
- ↑ skutilsveinn, Bordsvend.
- ↑ disk
- ↑ náliga, t.
- ↑ [u.
- ↑ [þá svarar jarl
- ↑ morsel-it, er uden Tvivl ligefrem taget efter det latinske morsellum, dimin. af morsum, en Bid, = bitlíngr.
- ↑ [ætla ek ef eta
- ↑ þínum
- ↑ [um þat
- ↑ [síðan tók jarl morsel
- ↑ [hönd jarls
- ↑ herra, t.
- ↑ sagði konúngr, t.
- ↑ hann
- ↑ niðr
- ↑ u.
- ↑ jarl.
- ↑ s.
- ↑ [öfugr or hásæti ok út
- ↑ Godvins Död af Mundbiden berettes paa en meget lignende Maade i Ealreds vita S. Edvardi c. VIII, § 29, Acta Sanct. anf. St. S. 299. Henrik af Huntindon Hist. libr. VI hos Savile fol. 210 omtaler ligeledes denne Begivenhed i Kong Edvards 12te Aar. - Richard af Hovedene beretter kun at Godvin er död under Maaltidet. Andre krönikeskrivere bruge dunkle Udtryk, kun Ingulphus siger ligefrem: „Anno dom. MLIII cum Godwinus comes in mensa regis de nece sui fratris impeteretur, ille post multa sacramenta tandem per buccellam deglutiendam abjuravit; et buccella gustata continuo suffocatus interiit.“ Ingulphus Hist. Croyland. i Rerr. Anglicc. Scriptores, ed. Fell. Oxon. 1684 fol. S. 66.
- ↑ Enn heilagi, t.
- ↑ Vilhjálmr, stedse.
- ↑ bastarðr
- ↑ þær
- ↑ ætt Englakonúnga
- ↑ eitt sinn
- ↑ tal
- ↑ [u.
- ↑ í Englandi, t.
- ↑ þá
- ↑ [eiða syni Guðina jarls ok þar með alla
- ↑ í Englandi, t.
- ↑ jarl, t.
- ↑ honum, t.
- ↑ til Englands, t.
- ↑ mótviþri
- ↑ [t.
- ↑ bastarðar
- ↑ [Haraldr
- ↑ í Englandi, t.
- ↑ nokkura
- ↑ sèr júmfrúna
- ↑ Vilhjálms
- ↑ s. F; [þau sjálfr, S.
- ↑ [xx ok v aar tók hann sótt í Lundúnum - 23 Aar, 6 Maaneder, 27 Dage ifölge vita Edv. c. XI, § 36, Acta SS. S. 301.
- ↑ saaledes skrevet her og flere Steder.
- ↑ þröngva
- ↑ [lítill var máttr hans ok
- ↑ jarl Guðinason, t.
- ↑ þegar
- ↑ þá, t.
- ↑ u.
- ↑ fra [saal. F; ríki, S.
- ↑ s.
- ↑ jarðaðr
- ↑ [u.
- ↑ [t. F.
- ↑ [þar til
- ↑ heilagr
- ↑ t. F.
- ↑ [hann í
- ↑ intet Capitelskifte i F; En, t.
- ↑ jarl, t.
- ↑ [ok
- ↑ u.
- ↑ landsmönnum
- ↑ [siðr er
- ↑ konúnga
- ↑ [Við þetta var ekki
- ↑ jarl, t.
- ↑ [ok var hann þó þeirra
- ↑ þótti
- ↑ u.
- ↑ konúngr, t.
- ↑ Tosti jarl
- ↑ [vinna England
- ↑ rettet; ok sam, S.
- ↑ höfðu
- ↑ t. F.
- ↑ jarl, t.
- ↑ England
- ↑ u.
- ↑ Sigurðarson, t.
- ↑ jarl, t.
- ↑ [Haralldr konúngr Guðinason ok Haraldr Sigurðarson ok með honum Tosti jarl við Stafnfurubryggjur
- ↑ Haralldr ok Tosti, t.
- ↑ [segir
- ↑ æfisögum
- ↑ Jvfr. Fornmanna Sögur 6 B. S. 410-423; Fagrskinna S. 137-142. „Pugna utrinque acerrima commissa est, in qua nimius sanguis ex utraque parte effusus est, et innumerabilis hominum bestiali rabie furentium multitudo trucidata est. Denique instantibus Anglis victoria cessit, et Heraldus Noricorum rex cum Tostico et omnibus copiis suis occubuit. Locus etiam belli pertranseuntibus evidenter patet, ubi magna congerics ossium mortuorum usque hodie jacet, et indicium ruinæ multiplicis utriusque gentis exhibet.“ Ord. Vit. Hist. Eccl. III, Duch. VI, 500. cfr. 492-494, ed. Prevost II, 119-121, 123-124, Will. Gemm, St. VII, 32-35, Duchesne VI, 285-287.
- ↑ bastarðr hertugi, t.
- ↑ frænda síns, t.
- ↑ Guðinason, t.
- ↑ [u.
- ↑ til sín, t.
- ↑ stór, t.
- ↑ [her þann aflan
- ↑ [í
- ↑ [varð landfastr vorðinn
- ↑ land
- ↑ kom
- ↑ hvârtveggi
- ↑ [við Haralld konúng, bróður sinn
- ↑ Þat, t.
- ↑ [bardaga móti Vilhjálmi bastarði
- ↑ [t. F.; u. S.
- ↑ þat, t.
- ↑ England
- ↑ þat
- ↑ sagði hann, t.
- ↑ s. F.; þat, S.
- ↑ enn mèr, t.
- ↑ [ekki hefir ek vanr verit at liggja í hreysum, þá er aðrir menn hafa barizt; ok ecki skal Vilhjálmr bastarðr; jeg har ikke været vant til at ligge inde i Hytter, naar andre Mænd have gaaet i Kamp, og ikke skal Vilhelm Bastard o. s. v.
- ↑ [u.
- ↑ rèð síðan, beredte sig derpaa.
- ↑ varð
- ↑ [allmikill
- ↑ u.
- ↑ [lengi
- ↑ sigr
- ↑ hafa
- ↑ t. F.; u. S.
- ↑ þá tók at snúa
- ↑ en
- ↑ af mæði ok af frábærri sókn, t.
- ↑ jarl, t.
- ↑ u.
- ↑ jarl, t.
- ↑ u.
- ↑ sannorðra, t.
- ↑ [á næstu nótt eptir bardagann
- ↑ [ok var síðan
- ↑ [En er Haralldr konúngr
- ↑ [vorðinn, þá var honum boðit af sínum vinum at striða á Vilhjálm ok fá landit, hvat er kostaði; en Haralldr konúngr villdi þat ekki ok kvaðst undirstanda at guð í himinríki unti honum ekki ríkisins: enda má vera at svâ sè betr; tók konúngr þá upp æskiligt ráð, at fyrirláta þessa heims metnat ok geck í stein ok var einsetumaðr, meðan hann lifði, þjónandi svá almáttigum guði úaflátliga bæði nátt ok dag, bleven (helbredet), blev der tilbudt han af hans Venner at bekrige Vilhelm og vinde Landet, hvad det end kostede, men Kong Harald vilde det ikke og sagde, at han forstod at Gud i Himmerige undte ham ikke Riget: kan og være at det er bedre saaledes; Kongen fattede da en önskelig Beslutning, at forlade denne Verdens Tant, og gik i Kloster og var Eremit, saa længe han levede, tjenende saaledes den almægtige Gud uafladeligen baade Nat og Dag.
- ↑ Haralldr konúngr
- ↑ s. F.; at, S.
- ↑ Heinriks
- ↑ u.
- ↑ Order. Vital. (l. III, Duch. VI, 502) beretter omstændelig om Haralds Fald og Begravelse: „Heraldus quibusdam signis est, non facie recognitus et in castra Ducis delatus: ac ad tumulandum prope litus maris, quod diu cum armis servaverat, Guillelmo agnomine Maleto, victoria jussu traditus.“
- ↑ Vilhjálmr varð konúngr, Capiteloverskrift i F.
- ↑ bastarðr
- ↑ lèt vígja sik
- ↑ [ok var
- ↑ allmikill, t.
- ↑ [enskir menn, þeir
- ↑ bastarði, t.
- ↑ [til Sveins konúngs Úlfssonar Danakonúngs
- ↑ [kæmi
- ↑ mundu þá ganga til handa honom ok berjazst með honum
- ↑ bastarði
- ↑ [vissi þessa orðsendíng, þá
- ↑ u.
- ↑ júnga
- ↑ Baldvinason jarls
- ↑ [stórgjöfum af Vilhjálmi til Sveins
- ↑ [at Sveinn konúngr
- ↑ [lattizst Sveinn konúngr
- ↑ [fór svâ
- ↑ konúngr, t.
- ↑ Sveini
- ↑ u.
- ↑ kalla
- ↑ Úlfsson Dana-
- ↑ eptir
- ↑ Játhvarð konúng
- ↑ helga
- ↑ En
- ↑ vissir þess
- ↑ [Danakonúngr villdi
- ↑ lið veita
- ↑ í því
- ↑ óðul
- ↑ Englandi
- ↑ formenn
- ↑ ok, t.
- ↑ Glaucestr
- ↑ Mhts
- ↑ Galiziam
- ↑ Niorfasunda, F.
- ↑ Septē, S; Septen, F.; her menes Byen Septum, Septa, senere benævnt Ceuta, opkaldt efter Septem fratres 'Επταδςλφοι, Bjerge i den nordligste Deel af Mauritania Tingitana, ved hvilke Strædet ved Gibraltar er smallest.
- ↑ [þar atsókn mikla ok fengu unnit borgina
- ↑ þar, t.
- ↑ [þeir fengu
- ↑ [meira fè enn allt þat er þeir höfðu áðr, ok var þat stórfè af því at þeir höfðu í lausa fè varit öllum eignum þeim er þeir höfðu í Englandi, mere Gods end alt hvad de havde för, skjönt dette var særdeles meget, da de havde solgt for Lösöre alle de Eiendomme de havde i England.
- ↑ hèlldu
- ↑ báðar
- ↑ u.
- ↑ Κυριοζ 'Αλεξιοζ, d. e. Alexius Comnenus.
- ↑ s. t. S.
- ↑ Frá Engilsmönnum, Capiteloverskrift i F.
- ↑ mikinn, t.
- ↑ væntu
- ↑ [stórsæmdir fengit
- ↑ Síðan, t.
- ↑ u.
- ↑ hafi
- ↑ mikit ok
- ↑ [þar varð
- ↑ harðazsti
- ↑ lið
- ↑ voru
- ↑ fast
- ↑ þegar, t.
- ↑ yzst
- ↑ [; þeir ruddu skipin, svâ sem komuz upp
- ↑ sumt, t.
- ↑ [sumt
- ↑ [unz
- ↑ u.
- ↑ hafði komizst
- ↑ stóð við
- ↑ lupu
- ↑ u.
- ↑ [varð ekki annat ráða tekit, enn herinn flýði þaðan sem hann var, hverr er mátti, færandi með slíkt er hann gat með komin, blev ikke taget andet Raad, end at Hæren flygtede fra det Sted den nu var, hvem der aarkede, förende med sig det meste han kunde.
- ↑ [fengu borgarmenn sèt
- ↑ af, t. S feilagtig.
- ↑ ok stór, t.
- ↑ [allan annan hátt
- ↑ [er þar höfðu áðr
- ↑ sendu
- ↑ u.
- ↑ síðan
- ↑ [harðla
- ↑ s. F.; með, S.
- ↑ ok hans liði, t.
- ↑ friðaðu
- ↑ [u.
- ↑ vel, t.
- ↑ [siðr er til þeirra manna er á mála gengu
- ↑ mörgum, t.
- ↑ enskum mönnum
- ↑ u.
- ↑ nockurn, t.
- ↑ ok
- ↑ landnorðrs, nordost.
- ↑ haf
- ↑ hefir
- ↑ [unnu heiðíngjar þetta land ok bygðu
- ↑ [vissu enskir höfðíngjar, báðu þeir keisarann heimilldar á þessu landi, at þat skal vera eign þeirra ok þeirra erfingja skatta laust ok skyllda í alla staði, ef þeir fengi unndit unnit undir sik af heiðnum mönnum; þessa játtar keisarinn þeim, engelske Hövdinger fik dette at vide, udbade de sig af Keiseren Hjemmel for dette Land, at det skulde være deres og deres Arvingers Eie uden alle Skatter og Afgifter, hvis de kunde vinde Landet under sig af Hedningerne; dette tilstod Keiseren dem.
- ↑ [Efter þetta
- ↑ enir ensku
- ↑ af
- ↑ hèldu, t.
- ↑ [þar
- ↑ af liði þeirra, t.
- ↑ [þar bygði áðr
- ↑ [land þetta
- ↑ England
- ↑ þar, t.
- ↑ svâ, t.
- ↑ gerðu
- ↑ or
- ↑ þeir, t.
- ↑ [þar Lundún
- ↑ nöfnum, t.
- ↑ geck
- ↑ þeir, t.
- ↑ Úngariam
- ↑ þetta land
- ↑ siglíng í hafit
- ↑ beggja austr
- ↑ [þar hinir bezstu landzkostir
- ↑ Hermed fortjener at jevnföres Order. Vital. Eccl. Hist. libr. IV. (Duchesne VI, 508, ed. Prevost II, 172-3): „Amissa itaque libertate Angli vehementer ingemiscunt, et vicissim qualiter intolerabile jugum sibique hactenus insolitum excutiant subtiliter inquirant. Igitur at Svenum regem Danorum dirigunt, atque ut regnum Angliæ, quod Svenus et Canutus avi ejus armis obtinuerunt, reposcat, expetunt. Ultro in exilium aliqui profugiant, quo extorres vel a potestate Normannorum sint liberi, vel opibus alienis aucti contra eos ad recidivum certamen revertantur. Quidam autem ex eis pulchræ juventutis fiore vernantes longinquas regiones adierunt, et militiæ Alexii imperatoris Constantinopolitani sese audacter obtulerunt. Erat enim multum sapiens, et miræ dapsilitatis: contra quem Rodbertus Wiscardus Apuliæ dux eum suis omnibus arma levaverat in auxilium Michaëlis, quem Danai de throno imperiali expulerant, indignatione Senatoriæ potestatis. Exules igitur Anglorum favorabiliter a Græcis suscepti sunt et Normannicis legionibus, quæ nimium Pelasgis adversabantur, oppositi sunt. Augustus Alexius urbem, quæ Chevetot dicitur, Anglis ultra Byzantium coepit condere, sed nimium infestantibus Normannis eos ad urbem regiam reduxit, et eisdem principale palatium cum regalibus thesauris tradidit. Hac itaque de causa Saxones Angli lonium expetierunt, et ipsi ac hæredes eorum sacro imperio fideliter famulati sunt: et cum magno honore inter Thraces Cæsari et Senatui populoque cari usque nunc perstiterunt,“ cfr. Torfæi Hist. Norv. III, 386-7. Villehardouin kalder den ovennævnte By Chivetot, græsk Κιβωτο. Den skulde ifölge Villehardouin ligge ved Bugten ved Nicomedia i Nærheden af Nicea.
- ↑ [ok þeirra synir þar bygt síðan.