Þiðranda þáttr ok Þórhalls

Fra heimskringla.no
Hopp til navigering Hopp til søk
Velg språk Norrønt Islandsk Norsk Dansk Svensk Færøysk
Denne teksten finnes på følgende språk ► Original.gif Dansk.gif
Original.gif Dansk.gif


Flateyjarbók


|[1] Þaattr Þidranda ok Þorhallz


Sva er sagt þa er Haralldr hinn harfagri uar ordinn æinualldzkonungr yfir Noregi tok hann laug ok let Rognnualld Mæra jall skera hár sitt ok þa gaf jall honum kenningarnafnn ok kallade hann Haralld hinn harfagra. þat þotti uera sannefni. Suo segia ok sumir menn at konungr gaf jalli j harskurdar laun Hialltland ok Orknneyiar. En er jall talade uit sonu sina budu þeir honum Hrolfr ok Hrollaugr at fara til Orknneyia. en jalli var ekki um þat. þui sagde hann Hrollaugi suo. ekki mattu jall vera þuiat þu hefir ekki styrialldar skaplynde ok þat hygg ek at uegar þinir liggi vt til Jslandz. Þat kom fram sem jall sagde at Hrollaugr for til Jslandz. hann uar hỏfdinge mikill ok hellt vel vingan vid Haralld konung en for alldri sidan til Noregs. Haralldr konungr sende Hrollaugi suerd gott ok hornn buit ok gullhring er vo fim aura. Suerdit bar sidan Kolr son Siduhallz. Hrollaugr þikir uerit hafa gỏfgazstr allra landnamsmanna j Austfirdinga fiordunge. Hrollaugr var fadir Gizsorar[2] kælisuelgs er atti Gro dottur Þordar Jllugasonar[3]. þeirra dottir uar Þordis modir Hallz a Sidu. Hallr a Sidu atti Joræide Þidrandadottur. þeirra son uar Þorsteinn fadir Magnus fodur Æinars fodur Magnus byskups. Annar son Siduhallz uar Egill fadir Þorgerdar modur Jons byskups hins helga. Þoruardr Hallzson uar fadir Þorgerdar modur Jỏrundar[4] modur Hallz prestz fodur Gizsorar fodur Magnus byskups. Jnguelldr dottir Hallz a Sidu uar modir Þoreyiar modur Sæmundar prestz hins froda. Þordis[5] dottir Hallz uar modir Jnguelldar modur Liotz fodur Jarnngerdar modur Ualgerdar modur Bauduars fodur Gudnyiar modur Stullusona.


Fra Þidranda

Ðorhallr het madr norrænn hann kom til Jslandz a dỏgum Hakonar jalls. hann tok land j Syrlækiarosi ok bio a Hỏrgslande. Þorhallr uar madr frodr ok miog framsynn ok var kalladr Þorhallr spamadr. Þorhallr bio þa a Hỏrgslande en Siduhallr bio at Hofui j Alftafirde ok var med þeim hin mesta uinatta. gisti Hallr a Hỏrgslande huert sumar er hann kom til þings. Þorhallr for oft til hæimboda austr þangat ok uar lỏngum þar. Sonr Hallz hinn ellzsti het Þidrande. hann uar manna uænstr ok efniligazstr. unni Hallr honum mest allra sona sinna. Þidrande for landa a medal þegar hann hafde alldr til. hann uar hinn uinsælsti huar sem hann kom þuiat hann uar hinn mesti atgioruimadr litilatr ok blidr vit alþydu ok huert barnn. Þat uar æitt sumar at Hallr baud Þorhalli vin sinum austr þangat þa er hann ræid af þinge. Þorhallr for austr litlu sidar ok tok Hallr uel uid honum sem hann uar uanr med hinum mesta blidskap. dualdizst Þorhallr þar um sumarit ok sagde Hallr at hann skyllde æigi fyrre hæim fara en lokit uære haustbode. Þat sumar kom Þidrande vt j Berufirde þa uar hann atian uetra. for hann heim til fodur sins ok daduzst menn þa enn miog at honum sem oft adr ok lofudu atgerui hans. en Þorhallr spamadr þagde iafnan þa er menn lofudu hann mest. Þa fretti Hallr hui þat sætti þuiat mer þikir þat merkiligt er þu mælir. Þorhallr suarar. ekki gengr mer þat til þess at mer mislike nokkurr hlutr vid hann edr þig eda ek siai sidr en adrir menn hans uænlæik ok atgerui helldr berr hitt til at margir lofa hann. hefir hann ok marga hluti til þess þoat hann uirde sig litils sialfr. kann uera at hans nioti æigi leingi ok mun þer[6] þa ærin eftirsia at vm son þinn suo uel mannadan þoat æigi lofui firir þer[7] allir menn hans atgerui. En er aleid sumarit tok Þorhallr at oglediazst. Hallr spurde hui þat sætti. Hann segir. illt hygg ek til haustbods þessa. þuiat mer bydr suo firir at spamadr mune vera drepinn at þeirre ueitzslu. Þar kann ek at gera græin a sagde bonde. ek a uxa æinn .xij. uetra gamlan þann er ek kalla spamann þuiat hann er spakare en huert naut annat en hann skal drepa at haustbodinu. ok þarf þig þetta æigi at ugledia þuiat ek ætla at þessi min uæitzsla sem adrar skal þer ok ỏllum minum monnum uerda til sæmdar. Þorhallr suaradi. ek fann ok æigi þetta til af þui at ek uæri hræddr um mitt lif. ok bodar mer firir mæiri tidende ok undarligri þau er ek mun æigi at sinne upp kueda. Hallr mællti. þa er ok ekki firir at bregda ueitzslunne. Þorhallr suarar. ekki mun þat gera at mæla þuiat þat mun fram ganga sem ætlat er. Ueitzslan uar buin at uetrnattum. kom þar fatt bodsmanna þuiat uedrit uar huast ok uitgerdarmikit. En er menn settuzst til borda um kuelldit þa mællti Þorhallr. bidia uillda ek at menn hofde mitt rad um þat at æingi madr kæmi vt a þessi nott þuiat mikil mein |[8] munu a liggia ef af þessu er brugdit. ok huarir hlutir sem verda j bendingum gefui menn æigi gaum at þuiat illu mun furda (ef nỏkkurr) annzsar til. Hallr bad menn hafa ok hallda ord Þorhallz þuiat þau riufazst ekki segir hann ok er vm heillt bezst at bua. Þidrandi gek vm bæina. uar hann j þui sem odru miukr ok litilatr. En er menn gengu at sofa þa skipade Þidrande gestum sæng sina en hann slo ser nidr j seti vzst vid þile. En er flestir menn voru sofnadir þa var kuatt dyra ok let æinge madr sem visse ok for suo þrysuar. þa spratt Þidrandi upp ok mællti. þetta er skam mikil at menn lata her allir sem sofui ok munu bodsmenn komnir. Hann tok suerd j hond ser ok gek vt. hann sa ỏngan mann. kom honum þa þat j hug at nỏkkurir bodsmenn munde hafa ridit firir heim til bæiarins ok ridit sidan aftr j moti þeim er seinna ridu. hann gek þa undir uidarkostinn ok heyrde at ridit uar nordan a uollinn. hann sa at þar uoru konar .ix. ok voru allar j suỏrtum klædum ok hỏfdu brugdin suerd j hondum. hann heyrde ok at ridit uar sunnan a uollinn þar voru ok .ix. konur allar j liosum klædum ok a huitum hestum. Þa uillde Þidrande snua inn aftr ok segia monnum synina. þa bar þar at fyrr konurnar þær hinar suartklæddu ok sottu at honum en hann uardizst uel ok dreingiliga. Langri stundu sidarr uaknade Þorhallr ok spurde huort Þidrandi uekti. ok uar honum æigi suarat. Þorhallr quad sa mundu ofsofit. uar þa vt gengit. uar a tunglskin ok frostuidri. þeir fundu Þidranda liggia særdan ok uar hann borinn jnn. ok er menn hofdu ord uit hann segir hann þetta allt sem firir hann hafdi borit. Hann andadizst þann sama morgin j lysing ok uar lagdr j haug at fornum sid heidinna manna. sidan uar halldit frettum um manna ferdir ok uissu menn ekki uonir vvina Þidranda. Hallr spurde Þorhall hueriu gegnna munde þessi hinn undarligi hlutr. Þorhallr suarar. þat væit ek æigi. en geta ma ek til at þetta hafui ỏnger konur uerit adrar en fylgiur ydrar frænda. get ek at her komi sidaskipti ok mun þessu næst koma sidr betri hingat til landz. ætla ek þær diser ydrar er fylgt hafua þessum atrunade nu hafua vitat firir sidaskipte ok þat at þær munu verda afhendar þeim frændum. nu munu þær æigi una þui at hafa ỏnguan skatt af ydr adr þær skiliazst vid ok munu þær hafua þetta j sinn hlut. en hinar betri diser mundu uilia healpa honum ok kuomuzst æigi uit at suo bunu. Nu bodade þessi athburdr firir sem Þorhallr sagde ok margir hlutir þuilikir þenna fagnadartima sem eftir kom at allzualldanda gud læit miskunnar augum a þenna lyd er Jsland by(g)de ok leysti þat folk firir sina eyrendreka af longu fiandans þrældęmi ok læiddi sidan til samlags eilifrar erfdar sina elskuliga sonu. sem hann hefir hæitit ollum þeim er honum vilia þiona med stadfestu godra verka. suo ok æi sijdr synde vvinr allz mannkyns opinberliga j slikum hlutum ok morgum ỏdrum þeim er j frasagnir eru færdir huersu naudigr hann let laust sitt ranfæinge þat er ath skilia þann lyd er hann hafdi adr allan tima halldit hertekinn j uillubỏndum sinna boluadra skurgoda. þa er hann hneykti med slikum ahlaupum sinnar grimdarfallrar ræide a þeim sem hann hafde uỏlld yfir sem hann uisse nalgazst sina skam ok makligan skada sins herfangs. En Halli þotti suo mikit laat Þidranda sonar sins at hann unde æigi læingr at bua at Hofui. færde hann bygd sina til Þuottár. Þat uar einn tima at Þuotta þa er Þorhallr spamadr uar þar at hæimbode med Halli. Hallr la j huilugolfui en Þorhallr j annare rekkiu en gluggr uar a huilugolfinu. ok æinn morgin er þeir uoktu badir þa brosti Þorhallr. Hallr mællte. hui broser þu nu. Þorhallr suarar. af þui brosi ek at margr holl opnaz ok huert kuikuendi byrr sinn bagga bæde sma ok stor ok gera fardaga. Ok litlu sidar urdu þau tidende sem nu skal fra segia.



Fotnoter:

  1. 216
  2. r. Ozorar
  3. r. illuga
  4. r. Jorunnar
  5. r. Þorgerdr
  6. þat Cd.
  7. þat Cd.
  8. 217